52
fasi 2 lari bernar kuSneri: esaubre mas gv. 5 `pirveli kavkasiuris~ axali gegmebi gv. 6 ukraina: megobroba pirveli pirebis gareSe gv. 22 saakaSvili _ lukaSenkos pasuxi kremls gv. 24 demokratiuli gadasaxadebi Tu iZulebis meqanizmi? gv. 30 umiwod darCenili xelTubnelebi gv. 32 TeTri agarakebi, Savi volgebi, iisferi Custebi gv. 40 mandaturis mandati gv. 34 benduqiZis semiologia gv. 43 vis ergeba gazsadeni? gv. 12 # 40 / 19 - 25 ivlisi / 2010

bernar kuSneri: esaubre mas gv. 5 `pirveli kavkasiuris~ axali …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/9003/1/Liberali_2010_N... · 2013-01-16 · pirdapiri dialogis aucilebloba-ze saubrisas

  • Upload
    others

  • View
    2

  • Download
    0

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: bernar kuSneri: esaubre mas gv. 5 `pirveli kavkasiuris~ axali …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/9003/1/Liberali_2010_N... · 2013-01-16 · pirdapiri dialogis aucilebloba-ze saubrisas

fasi 2 lari

bernar kuSneri: esaubre mas gv. 5

`pirveli kavkasiuris~ axali gegmebi gv. 6

ukraina: megobroba pirveli pirebis gareSe gv. 22

saakaSvili _ lukaSenkos pasuxi kremls gv. 24

demokratiuli gadasaxadebi Tu iZulebis meqanizmi? gv. 30

umiwod darCenili xelTubnelebi gv. 32

TeTri agarakebi, Savi volgebi, iisferi Custebi gv. 40

mandaturis mandati gv. 34

benduqiZis semiologia gv. 43

vis ergeba gazsadeni?gv. 12

# 40 / 19 - 25 ivlisi / 2010

Page 2: bernar kuSneri: esaubre mas gv. 5 `pirveli kavkasiuris~ axali …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/9003/1/Liberali_2010_N... · 2013-01-16 · pirdapiri dialogis aucilebloba-ze saubrisas
Page 3: bernar kuSneri: esaubre mas gv. 5 `pirveli kavkasiuris~ axali …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/9003/1/Liberali_2010_N... · 2013-01-16 · pirdapiri dialogis aucilebloba-ze saubrisas

nomerSi:

02 mokled

04 foto

05 vrclad

10 ori azri

aris Tu ara qalebisTvis

burqis tarebis akrZalva

maTi uflebebis dar-

Rveva?

daviT gabunia vs beqa

mindiaSvili

12 mTavari Tema

gacocxlebuli Zveli

fsoni

16 gazsadeni

erevans gazsadenis

gayidvis ar eSinia

17 Tvalsazrisi

saqarTvelos berketi

ruseTTan

mark maleni

mezoblebi

18 erTi weli estemirovas

gareSe

kultura

40 TeTri agarakebi, Savi

volgebi, iisferi Custebi

Tvalsazrisi

43 benduqiZis semiologia

rati amaRlobeli

Tvalsazrisi

44 stalinis Rame

laSa buRaZe

sporti

46 ra aris fexburTi

gio axvlediani

47 braziliaSi SevxvdebiT

sandro naveriani

qalaqSi moxetiale

kacis Canawerebi

48 Cveulebrivi qalaquri

ambavi

kaxa Tolordava

Jurnali `liberali~ gamoicema fond `Ria sazogadoeba - saqarTvelos~

mxardaWeriT.

avtoris / avtorebis mier sainformacio masalaSi gamoTqmuli mosazreba

ar gamoxatavs fondis `Ria sazogadoeba-saqarTvelos~

pozicias. Sesabamisad, fondi ar aris pasuxismgebeli masalis Sinaarsze.

The views, opinions and statements expressed by the authors and those providing comments

are theirs only and do not necessarily reflect the position of Open Society Georgia Foundation.

Therefore, the Open Society Georgia Foundation is not responsible for the content of the

information material.

# 40 / 19 - 25 ivlisi / 2010

konfliqtebi

20 samxreTi oseTi _ denTis

kasri Tu oqros sabado?

politika

22 megobroba pirveli pirebis

gareSe

24 saqarTvelo-belorusi

saakaSvili-lukaSenkos

pasuxi kremls

26 Tvalsazrisi

axali sagareo politika

saubrebi liberalizmze

28 rusuli modernizacia

ekonomika

30 demokratiuli

gadasaxadebi Tu iZulebis

meqanizmi?

Jurnalisturi gamoZieba

32 umiwod darCenili

xelTubnelebi

sazogadoeba

34 mandaturis mandati

mediakritika

38 `Sen xar venaxi~ profilSi

garekanze:

vis ergeba gazsadeni?

redaqtorebi: mTavari redaqtori Sorena SaverdaSvili /aRmasrulebeli redaqtori nino jafiaSvili / politika da saerTaSoriso ambebi sofo Waava / kavkasia da konfliqtebi sofo bukia / Jurnalisturi gamoZieba beso kurtaniZe / sazogadoeba Tamar babuaZe / adamianis uflebebi da samarTali nino beqiSvili / axali ambebi naTia axalaSvili Jurnalistebi: maia wiklauri, nino gogua, marika qoCiaSvili, eka WiTanava, rusudan fanoziSvili, anita Tvauri, Tamar faradaSvili, nino CimakaZe, rusudan ruxaZe, nino robaqiZe, iago yuraSvili, naTia guliaSvili, daviT buxrikiZekontribucia: mark maleni, giorgi cxadaia, kaxa Tolordava, gio axvlediani, laSa buRaZe, sandro naverianiredaqcia: foto-redaqtori levan xerxeuliZe / grafikuli dizaini Tornike lorTqifaniZe / redaqtor-stilisti nino svaniZe / koreqtori nino saiTiZegamomcemloba: proeqtis menejeri qeTi babunaSvili / proeqtis menejeris asistenti lela SubiTiZe / reklamis da gayidvebis direqtori Salva CubiniZe / marketingi da sazogadoebasTan urTierToba naTia rusaZe / distributori zviad Sengeliagamomcemeli: Sps `liberali~. misamarTi: Tbilisi 0162, faliaSvilis q. 108. tel.: (995 32) 232235, 233731, 912326. el-fosta: [email protected] sxva gamocemebi: `cxeli Sokoladi~, `cxeli Sokoladi _ literatura~, `biznesi: adamianebi, meTodebi, strategiebi~.`liberalis~ saavtoro uflebebi daculia. JurnalSi gamoqveynebuli masalebis nawilobrivi da/an mTliani gamoyeneba redaqciis Tanxmobis gareSe akrZalulia. beWdva: stamba `favoriti~. misamarTi: Tbilisi, CubinaSvilis q. 50. tel.: (995 32) 95 19 52. www.phfavorite.gegamodis kviraSi erTxel, yovel orSabaTs. pirveli nomeri gamocemulia 2009 wlis maisSi. rekomendebuli sacalo fasi 2 lari.

www.liberali.ge ISSN 1987-7528

fo

to

bes

o g

ul

aSvi

li

1liberali . ivlisi 2010 . № 40

Page 4: bernar kuSneri: esaubre mas gv. 5 `pirveli kavkasiuris~ axali …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/9003/1/Liberali_2010_N... · 2013-01-16 · pirdapiri dialogis aucilebloba-ze saubrisas

aSS-Si ruseTis jaSuSobis braldebiT meTor-

mete adamiani daakaves _ aleqsei karetnikovi.

23 wlis karetnikovs, saemigracio sasamar-

Tlos gadawyvetilebiT, ukve daatovebines

aSS-s teritoria. deportirebuli karet-

nikovi amerikulma kontrdazvervam SarSan

Semodgomaze SeamCnia, roca is aSS-Si Cavida.

Tumca, ra gaxda masze eWvis aRebis safuZve-

li, ucnobia.

paralelurad, ruseTis sagareo dazvervis

samsaxuri aSS-dan deportirebul 11 bral-

debuls Soris ormag agents eZebs. amis gamo,

ruseTisTvis jaSuSobaSi eWvmitanilebi mkacr

kontrols gaivlian. `jaSuSebis gacvlis~ Se-

mdeg medvedevis Sewyalebuli igor sutiagini

gaerTianebul samefoSi imyofeba, sabuTebs

aformebs da legaluri statusis mopovebas

elodeba. is londonSi vizis gareSe Cavida.

sutiagini danaSauls mTeli sasamarTlo pro-

cesis manZilze ar aRiarebda. axla ki aRiara

da Sewyalebis TxovniT mimarTa ruseTis

prezidents.

`Cven yovelTvis davexmarebiT saqarTvelos

nato-sa da evrokavSirSi integraciis gzaze. mo-

xarulebi varT, rom am kuTxiT ukve asocirebis

Sesaxeb xelSekrulebaze molaparakebebi iwyeba~,

_ ganacxada poloneTis sagareo saqmeTa ministr-

ma rodislav sikorskim TbilisSi ordRiani vizi-

tisas. poloneTis sagareo uwyebis pirveli piri

TbilisSi polonuri saprezidento arCevnebidan

aT dReSi Camovida. misi gancxadebebiT dadas-

turda, rom axali prezidentis, bronislav ko-

morovskis arCevis Semdeg poloneTis politika

saqarTvelos mimarT ucvlelia. `darwmunebuli

varT, rom prezidenti komorovski saqarTvelos-

Tan megobrul urTierTobebs gaagrZelebs. sa-

gareo politikas poloneTSi mTavroba gansazR-

vravs da ara _ mxolod prezidenti. prezidenti

am politikis aRmsrulebelia da msurs giTxraT,

rom saqarTvelos mimarT poloneTis samTavrobo

politika ar Seicvleba~, _ ganacxada sikorskim.

sikorski TbilisSi vizitisas Sexvda saqarTve-

los prezidents, premier-ministrsa da sagareo

saqmeTa ministrs da esaubra opoziciis warmo-

madgenlebsac. is saqarTvelos teritoriuli

mTlianobis sakiTxis mosagvareblad poloneTis

diplomatiur daxmarebas dahpirda.

jaSuSebis me-12 megobari

poloneTis politika ucvlelia

devi

cxinvalSi

gorisa da kaspis

raionis soflebs

cxinvalma sarwyavi da

sasmeli wylis miwo-

deba kidev erTxel

Seuwyvita. kokoiTis

sanacvlo moTxovnaa _

axalgorisTvis bune-

brivi airis miwodebis

ganaxleba.

uwylod darCenil

mosaxleobas mosavali

uxmeba da xelisufle-

bas daxmarebas sTxo-

vs. zogierT sofelSi

maT sakuTari ZalebiT

moawyves alternatiu-

li sarwyavi siste-

ma, Tumca problema

srulad amiTac ver

mogvarda.

centralur xeli-

suflebaSi amasTan

dakavSirebiT mxolod

zogadi frazebiT

dakmayofildnen, rom

vidre am regionSi

rusuli saokupacio

Zalebi darCebian,

sxvadasxva saxis safr-

Txe mudmivad iarse-

bebs.

adgilobrivi xelisu-

fleba ki gamosavlis

povnas saerTaSoriso

organizaciebTan er-

Tad cdilobs. Tumca,

mosaxleoba miiCnevs,

rom xelisufleba

marto saerTaSoriso

organizaciebis ime-

dad ar unda iyos.

ricxvebi mlrd aSS dolaris proeqtebi ganxorcieldeba saqarTvelos regionebSi, _ acxadebs prezidenti.

milion aSS dolarad gaiyida `vakis leCkombinati~.

1,3 7,3

mokled

2 liberali . ivlisi 2010 . № 40

Page 5: bernar kuSneri: esaubre mas gv. 5 `pirveli kavkasiuris~ axali …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/9003/1/Liberali_2010_N... · 2013-01-16 · pirdapiri dialogis aucilebloba-ze saubrisas

`civi omis narCenebi warsulSi darCa, Cven

urTierTgagebis gzaze SeCerebis ufleba ar

gvaqvs, miT umetes iseTi Zlieri Zalauflebis

mqone qveynebs, rogorebic ruseTi da amerika

arian. es seriozuli, grZelvadiani nabijia~.

dmitri medvedevi

12 ivlisi, moskovi

`gasakeTebeli jer kidev bevria~.

kastriot islami _ evrosabWos saparlamento

asambleis monitoringis komitetis

momxsenebeli

15 ivlisi, Tbilisi

`Cemma mTavrobam gayida `WiaTur-manganumi~,

romelic Cems did babuas, jibo abaSiZes

ekuTvnoda. me Cems wilze uari vTqvi~.

mixeil saakaSvili

14 ivlisi, Tbilisi

`mixeil saakaSvili mokveTilia~.

boris grizlovi _ ruseTis saxelmwifo

saTaTbiros spikeri

17 ivlisi, moskovi

citatebi

meqsikis yureSi navTobis sabadoze momxdari avariis 85-e

dRes BP-m pirvelad moaxerxa navTobis CaRvris srulad

SeCereba. kompaniis vice-prezidenti acxadebs, rom es mxolod

axali, 75-toniani sarqvelis Cadgmis Semdeg gaxda SesaZlebe-

li.

specialistebi yuradRebiT akvirdebian manometris parame-

trebs, romelic `sarqvelze~ wnevas zomavs. Tu wneva Zalian

maRali iqneba, SesaZloa, `sarqvelma~ ver gauZlos, magram

Tu _ dabali, es imis maniSnebeli iqneba, rom navTobi da gazi

WaburRilidan saidanRac kidev ipareba. specialistebi Wabur-

Rilze navTobis daRvris SeCerebaze dakvirvebas seismuri,

xmovani da temperaturis sazomi gadamcemebiT axorcieleben.

rogorc ki kompaniaSi am warmatebis Sesaxeb ganacxades,

koncernis aqciebis fasma safondo birJaze 9 procentiT

moimata. avariis SedegebTan brZola BP-s ukve 3,5 miliardi

dolari daujda.

axlad arCeulma sakre-

bulom mesame sxdomaze

`nacionaluri moZraobis~

kandidat daviT gelaSvils

uflebamosileba Seuwyvita.

sakrebulos Tavmjdomarem

ganmarta, rom es gadawyve-

tileba gelaSvilis piradi

gancxadebis safuZvelze

miiRes. `rogorc CvenTvis

cnobilia, man sakrebulo

ojaxuri situaciis gamo

datova~, _ acxadeben sakrebulos pressamsaxurSi.

sakrebuloSi opoziciis warmomadgenlebma am gadawyveti-

lebasTan dakavSirebiT ganmartebebi moiTxoves. Tina xi-

daSelma da kaxa kukavam sxdomaze aRniSnes, rom gelaSvils

problemebi aqvs samarTaldamcav organoebTan da, Sesa-

Zloa, mis winaaRmdeg sisxlis samarTlis saqmec aRiZras.

gelaSvili sxdomas ar daswrebia, magram mogvianebiT am

braldebas sainformacio saagentos meSveobiT upasuxa da

aRniSna, rom sakrebulodan wasvlis mizezi biznesSi dabru-

nebas ukavSirdeba. `ar SeiZleba, sakuTari saqme gqondes da

sakanonmdeblo organoSi iyo~, _ acxadebs is. daviT gelaS-

vili sakrebulos deputatobamde vake-saburTalos raionis

gamgebeli iyo.

BP-s warmateba 85-e dRes

sakrebulos minus erTi

miliard aSS dolars iTxovs ruseTis xelisuflebisagan biz-nesmeni anatoli semeni, kompaniis aqciebis warTmevis sanacvlod.23 -ma deputatma moismina parlamentSi sa-

xalxo damcvelis angariSi.18

mokled

3liberali . ivlisi 2010 . № 40

Page 6: bernar kuSneri: esaubre mas gv. 5 `pirveli kavkasiuris~ axali …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/9003/1/Liberali_2010_N... · 2013-01-16 · pirdapiri dialogis aucilebloba-ze saubrisas

bernar kuSneris viziti saqarTveloSi

foto

fo

to

zura

qurcik

iZe

4 liberali . ivlisi 2010 . № 40

Page 7: bernar kuSneri: esaubre mas gv. 5 `pirveli kavkasiuris~ axali …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/9003/1/Liberali_2010_N... · 2013-01-16 · pirdapiri dialogis aucilebloba-ze saubrisas

vrclad

Tamar babuaZe

`ruseTTan dialogis rogor for-mats airCevT, es Tqveni gadasawyve-tia, Tumca, Cemi azri aseTia _ ru-seTs pirdapir unda esaubroT. is aris Tqveni mezobeli da Cveni par-tniori~, _ ganacxada 15 ivliss sa-frangeTis sagareo saqmeTa ministrma bernar kuSnerma TbilisSi, evropis saxlSi JurnalistebTan, opoziciis warmomadgenlebTan da arasamTavro-bo organizaciebTan Sexvedrisas.

es erT-erTi yvelaze mniSvnelo-vani gzavnili iyo, rac safrangeTis sagareo uwyebis pirvelma pirma sa-qarTveloSi Camoitana. ruseTTan pirdapiri dialogis aucilebloba-ze saubrisas kuSnerma ukrainisa da poloneTis magaliTebic gaixsena. aRniSna, rom ruseTis mimarT gaxs-niloba ukve ukrainasac etyoba, po-loneTsa da ruseTs Sorisac sul bolo kvirebis ganmavlobaSi bevri ram Seicvala, rac maT Soris arse-buli udidesi siZulvilisa da kati-nis tragediis fonze gansakuTrebiT TvalSisacemia:

`es politikuri alqimiaa, arafe-ri ar mTavrdeba, magram yvelaferi icvleba. vfiqrob, rom ruseTic ga-nicdis cvlilebas, is iZulebulia, Seicvalos, radgan ar SeiZleba mu-dam Tavisi gaziT icxovros~, _ dasZi-na kuSnerma.

saqarTvelos dialogi ruseTTan _ kiTxvebic evropis saxlSi gamarTul Sexvedraze yvelaze metad am Temaze Warbobda. kuSneris pasuxebi Sexve-dris TiTqmis yvela konteqstSi cal-saxa da pirdapiri iyo. misi TqmiT, dialogis warmarTva rTulia, magram swored es imuSavebs. `bevr iluzias ruseTis gamo ver SeviqmniT, radgan viciT, ra mdgomareobaa CeCneTSi da

esaubre mas

ra mdgomareobaa ruseTSi adamianis uflebebis TvalsazrisiT. isic gasa-gebia, rom saubris dawyeba 2008 wlis movlenebis Semdeg TqvenTvisac rTu-lia, magram Cven dagexmarebiT. TviT amerikelebi, germanelebi _ yvelani aviTareben urTierTobebs ruseTTan, es urTierTobebi ufro Ria xdeba da es iqneba gasaRebi TqvenTvisac~, _ aRniSna safrangeTis sagareo saqmeTa ministrma.

2008 wlis agvistos Semdeg sa-qarTveloSi pirvelad Camosulma bernar kuSnerma vrclad isaubra cecxlis Sewyvetis Sesaxeb gafor-mebul xelSekrulebazec. `ar ifi-qroT, rom dagvaviwydiT, Cven ar SeiZleba dagvaviwydes saqarTvelo. bednierebi varT, rom Tqven gver-diT varT da ar gadavdebT gverdze im dokuments, romelsac 2008 wlis agvistoSi movawereT xeli, vidre misi punqtebi ar Sesruldeba~, _ ganacxada kuSnerma, magram darbaz-Si gaCenili ramdenime kiTxvis miu-xedavad, ramdenjerme aarida Tavi sityva `okupaciis~ saubarSi ga-moyenebas. `waramara vlaparakobT, magaliTad, imaze, rom palestinam moaxdina teritoriis okupireba, magram ra icvleba amiT? is mainc okupirebulia. sakiTxebi sityvebiT ar regulirdeba. saWiroa zusti qmedeba moiZebnos imisTvis, rom rusebis samxedro nawilebi sawyis pozicias daubrundnen. Cven mudmi-vad vaxsenebT ruseTs amis aucile-blobis Sesaxeb~.

kuSneris TqmiT, safrangeTi dRe-sac yvela diplomatiuri xerxiT cdilobs, ruseTs xelSekrulebis pi-robebi Seasrulebinos, magram, misi TqmiT, es rTuli gzaa da problemis

mogvareba bevr welsa da moTminebas moiTxovs. `vici, rom Tqven mouT-menlebi xarT da marTalic brZande-biT, magram ori weli Zalian cotaa. gaxsovdeT, rom inglisTan omi 650 wels gvqonda da, bunebrivia, Tqveni konfliqtis mogvarebasac meti dro dasWirdeba~.

Sexvedris erT-erTi mTavari Tema saqarTvelos evrointegracia da evrokavSiris gafarToebac iyo. `evrokavSiri Tqveni ojaxia da Za-lian kargia, rom evropisken mtkiced miiswrafviT. saqarTveloSi bevri ram gakeTda, asociaciuri partnio-robac evrokavSirTan Zalian dadebi-Ti nabijia, magram Tqven kidev bevri ram gaqvT gasakeTebeli~, _ aRniSna ministrma da am konteqstSi demokra-tiis xarisxis gazrdaze, marTlmsa-julebasa da adamianis uflebebis dacvaze gaamaxvila yuradReba. `ada-mianis uflebebis dacva Cveni saer-To Rirebulebaa, romelic yvelgan daculi da pativcemuli unda iyos~.

kuSneris TqmiT, demokratiis gan-viTareba qarTvelebis saqmea, `qar-Tvelebs Tavs ver mogaxvevT de-mokratias. opoziciis uflebebi, presis Tavisufleba _ daculi unda iyos. es saqme Tqven unda gaakeToT~, _ ganacxada bernar kuSnerma.

fo

to

zura

qurcik

iZe

5liberali . ivlisi 2010 . № 40

Page 8: bernar kuSneri: esaubre mas gv. 5 `pirveli kavkasiuris~ axali …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/9003/1/Liberali_2010_N... · 2013-01-16 · pirdapiri dialogis aucilebloba-ze saubrisas

vrclad

eka WiTanava

`es arxi ar unda iqces propagan-dis iaraRad. Cvenma telekompaniam, sadac mxolod profesionali Jur-nalistebi imuSaveben, unda Seqmnas Jurnalistikis maRali standarte-bi. igi gaakritikebs, rogorc am qveynis xelisuflebas, aseve sxva qveynebis mTavrobebs am regionSi~, _ ganacxada britanelma Jurna-listma da media-trenerma robert parsonsma, romelic Sps `qei erTis~ TanadamfuZnebeli gaxda da mar-Tvis uflebiT Caibara sazogado-ebrivi mauwyeblis axlad Seqmnili mesame arxi.

arxis gasxvisebis Sesaxeb gada-wyvetileba mauwyeblis sameurveo sabWom 14 ivlisis sxdomaze miiRo. manamde parsonsma sabWos wevrebs arxTan dakavSirebuli ambiciuri gegmebi gaacno. misi TqmiT, mo-mavalSi telekompaniis profils Zlieri sainformacio mauwyeblo-

7 milioni Sps "qei 1"-s "pirveli kavkasiurisTvis"

ba gansazRvravs. `Tavidan pirveli sainformacio gamoSveba gava 18 sa-aTze, Semdeg 23 saaTze, aseve, yo-vel naxevar saaTSi iqneba mokle, aTwuTiani sainformacio gamoSve-bebi~, _ ganacxada parsonsma.

axal xelmZRvanels arxis arc Zveli, arasainformacio gadaceme-bi moswons. misi TqmiT, programi-rebis kuTxiT seriozuli cvlile-bebia gasatarebeli. ̀ am arxze iseTi gadacemebi unda gadiodes, romle-bic kavkasielebs Soris gansxva-vebas ki ar gausvams xazs, aramed aqcents gaakeTebs imaze, Tu ra gva-erTianebs am regionSi, magaliTad, erTi aseTi gadacema xanjals SeiZ-leba mieZRvnas _ avxsnaT, ras niS-navs xanjali kavkasiis sxvadasxva xalxisTvis~.

parsonsi `pirveli kavkasiuris-Tvis~ telekompaniebis `sqai niu-sis~, `al jazirasa~ da `bibisis~

`pirvel kavkasiurs~ axali mmarTveli hyavs, male ki axali mauwyebloba da axali biujeti eqneba.

Jurnalistebis mowvevasac apirebs. miuxedavad imisa, rom parsonsis

winadadebas sameurveo sabWos umra-vlesoba dadebiTad Sexvda, wevrebis nawili acxadebs, rom maT sxdomaze informirebuli arCevanis gakeTebis saSualeba ar misces. dokumentebis Seswavlis mizniT, samma wevrma da-matebiT ori dRe moiTxova, Tumca sabWos Tavmjdomare levan gaxela-Zem maTi Txovna ar gaiTvaliswina, da sakiTxs kenWi mainc uyares. `me momwons, rom arxi qarTuli sivr-cidan gadis, Tumca ar SeiZleba, sabWom naxevar saaTSi miiRos aseTi mniSvnelovani gadawyvetileba, da ar gaiazros yvela SesaZlo uaryo-fiTi da dadebiTi Sedegi, amitom kenWisyraSi monawileoba ver mivi-Re~, _ ganacxada sabWos erT-erTma wevrma nino daneliam.

`efeqturi marTvisa da mauwye-blobis gaumjobesebis mizniT, Sps

6 liberali . ivlisi 2010 . № 40

Page 9: bernar kuSneri: esaubre mas gv. 5 `pirveli kavkasiuris~ axali …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/9003/1/Liberali_2010_N... · 2013-01-16 · pirdapiri dialogis aucilebloba-ze saubrisas

vrclad

`qei erTs~ prezidentis sarezervo fondidan gadaecema mauwyeblis-Tvis gamoyofili 7 milionis didi nawili _ 4 700 000 lari.

jerjerobiT `pirveli kavkasiu-ri~ gaTiSulia. arxma frangul kompania `eutelsatTan~ parizis sasamarTlo procesi waago, Tumca jer ver gadauwyvetia, erTi Tvis ganmavlobaSi gaasaCivrebs Tu ara igi sasamarTlo verdiqts. mauwye-blobis gansaaxleblad, igi mola-parakebebs axal satelitur kompa-niasTan awarmoebs.

sasamarTlo daskvnis gamoqvey-nebamde ki bundovania saqmis zo-gierTi detali. magaliTad, ris safuZvelze gaamarTla sasamar-Tlom kompania `eutelsati~, ro-melmac arxi Tanamgzavridan ga-TiSa. sazogadoebrivi mauwyeblis direqtoris, gia Wanturias TqmiT, sasamarTlos daskvnaSi `areulia TariRebi~ da imgvar detalebzea yuradReba gamaxvilebuli, romle-bsac Tavad satelituri kompania manamde ar asaxelebda. Wanturias TqmiT, sazogadoebrivi mauwyebeli kompaniasTan ramdenime Tve awar-moebda molaparakebas, sabolood mxareebi SeTanxmdnen, rom arxi sa-telit `W7~-ze ganTavsdeboda. 15 ianvridan `pirvelma kavkasiurma~

sacdeli mauwyebloba daiwyo. xel-mowerili kontraqti mauwyeblis xelmZRvanelobam kompanias 21 ian-vars fostiT gaugzavna maSin, roca xelmosawerad dro 31 ianvramde hqondaT. 27-Si werili safrangeTSi Cavida. oTxi dRiT adre, `eutelsa-tis~ erT-erTma menejerma qarTul mxaresTan teqsturi Setyobineba gamoagzavna, sadac ganmartavda, rom arxis Sinaarsobrivi nawilis gamo kompanias problemebi eqmne-boda. Wanturias TqmiT, 26 ianvars sakiTxis gasarkvevad safrangeTSi Casul `pirveli kavkasiuris~ war-momadgenlebs piradad auxsnes, rom `gazpromis~ mediajgufisgan zewo-las ganicdidnen.

`teqsturi Setyobineba sasamar-Tloze nivTmtkicebad warvadgi-neT, Tumca sasamarTlom saerTod ar gaiTvaliswina. sabolood, maTi mTavari argumenti is iyo, rom Ti-Tqos maT kontraqtis gaformebamde dagvirekes da agvixsnes, rom Cven-Tan TanamSromloba aRar surdaT, radgan es adgili ukve `gazprom media jgufs~ Tavisi telekompania NTV Plus-isTvis hqonda nayidi~, _ acxadebs gia Wanturia.

saerTaSoriso mediisTvis gake-Tebul gancxadebebSi `eutelsa-ti~ amtkicebs, rom `gazprom media

jgufisgan~ finansurad ufro xel-sayreli winadadeba miiRo, `pirvel kavkasiurTan~ dadebuli kontra-qti ki ZalaSi ar Sesula, amitom qarTvelebs maT Tanamgzavris Se-cvla da sxva sixSireze gadasvla SesTavazes. Tumca, SemoTavazebul satelit `W2~-s SezRuduli dafar-vis zona aqvs, `W7~-is signali ki mTel kavkasiaSi, ruseTis evropul nawilsa da postsabWoTa sivrcis sxva regionebSic vrceldeba.

`pirveli kavkasiuris~ mimarT ruseTis mTavrobis uaryofiTi ganwyoba arxis eTerSi gasvlisTa-nave gaCnda. misi sakiTxi deputate-bma ruseTis dumaSic ki ganixiles. Tavad rusi eqspertebic aRniSnavd-nen, rom kremls `pirveli kavkasiu-ris~ mxridan yvelaze metad swored am regionis mimarT gansakuTrebu-li interesi aRizianebda. saqar-TveloSi ki arxs ZiriTadad imitom akritikebdnen, rom is, SesaZloa, xelisuflebis antirusuli rito-rikis gamavrcelebel saSualebad qceuliyo.

axal satelitze gadasvlis Sem-deg `kavkasiel xalxTa reintegra-ciis~ mizniT Seqmnili arxi eTerSi ukve Secvlili formiT gava.

is, rom amjerad arxs gamocdili mediaprofesionali, robert par-sonsi uxelmZRvanelebs, aCens va-rauds, rom `pirveli kavkasiuri~ maRali Jurnalisturi standarte-bis damkvidrebas Seecdeba.

parsonsi didi xnis ganmavlobaSi swavlobda qarTuli nacionaliz-mis sakiTxebs, sxvadasxva dros iyo `bibisis~ moskovis biuros kores-pondenti, radio `Tavisuflebis~ qarTuli samsaxuris xelmZRvaneli, safrangeTSi ki telekompania France 24 TV-s saerTaSoriso ambebis pro-diuseri.

is `pirveli kavkasiuris~ propa-gandis saSualebad gamoyenebas ga-moricxavs da kavkasiis masStabiT ambiciuri proeqtis ganxorciele-bas apirebs.

`efeqturi marTvisa

da mauwyeblobis

gaumjobesebis

mizniT, Sps `qei erTs~

prezidentis sarezervo

fondidan gadaecema

mauwyeblisTvis

gamoyofili 7 milionis

didi nawili _ 4 700 000

lari.

7liberali . ivlisi 2010 . № 40

Page 10: bernar kuSneri: esaubre mas gv. 5 `pirveli kavkasiuris~ axali …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/9003/1/Liberali_2010_N... · 2013-01-16 · pirdapiri dialogis aucilebloba-ze saubrisas

belgia, romelic Tveze metia, saSi-

nao politikur krizisSia da mTavro-

bis formirebas ver axerxebs, 6 Tvis

ganmavlobaSi evrokavSiris Tavmjdoma-

re qveyana xdeba. igi evrokavSiris Sida

problemebze gaakeTebs aqcents. mTavari

ekonomikur krizisTan dakavSirebuli

sirTuleebis daZleva iqneba.

Tavmjdomare qveynis dRis wesrigSia

saberZneTis msgavsi problemebis Tavi-

dan asacileblad axali wesebis SemuSave-

ba; finansuri bazrebis zedamxedveloba;

erovnuli biujetebisa da valebis donis

mkacri kontroli da wesebis damrRve-

vTaTvis sanqciebis daweseba; aseve inova-

ciebisa da mwvane ekonomikis xelSewyoba.

SedarebiT neitraluri, uambicio da

TavSekavebulia axali Tavmjdomare qvey-

nis pozicia gafarToebisa da samezoblo

politikisadmi. am mimarTulebiT wels

Zireul svlebs aravin elis arc briu-

selSi da arc kandidat qveynebSi; miT

umetes _ saqarTveloSi, romelic mxo-

lod axla iwyebs evrokavSirTan asoci-

rebuli wevrobis Sesaxeb SeTanxmebaze

muSaobas.

sagareo urTierTobebis grafaSi bel-

giis dRis wesrigSi aqcenti afrikis

qveynebTan urTierTobebze keTdeba. ga-

farToebis kuTxiT ki evrokavSiri xor-

vatiasTan gawevrianebis Sesaxeb molapa-

rakebebis dasrulebas da amave procesis

islandiasTan wamowyebas gegmavs. dageg-

milia aseve estoneTis evrozonaSi gasa-

wevrianeblad momzadeba.

garkveuli cvlilebebi iqneba Tur-

qeTTan mimarTebaSic, rac ankarasTan

molaparakebebis ganaxlebiT SeiZleba

gamoixatos.

diana CaCua

evrofili belgia evropis saTaveSi

vrclad

TurqeTma evrokavSiris srul wevro-

baze ganacxadi jer kidev 1987 wels Sei-

tana. 1999 wels man kandidatis statusi

miiRo, 2005 wlidan ki evrokavSirTan mo-

laparakebebs awarmoebs.

wevrobis bolo winapiroba ankaram

2005 wlis ivlisSi Seasrula, roca

evrokavSiris qveynebTan, maT Soris kvi-

prosTanac, sabaJo kavSiris damyarebis

mzadyofna gamoTqva. Tumca, realurad

TurqeTis portebi da aeroportebi kvi-

prosisTvis dResac daketilia.

miuxedavad imisa, rom TurqeTi saTa-

nadod ar asrulebs evrokavSiris reko-

mendaciebs, evrokomisari gafarToebis

sakiTxebSi Stefan fule am qveyanasTan

TanamSromlobis SezRudvis winaaRm-

degia. fule yuradRebas amaxvilebs

regionSi ankaras mzard rolze da aR-

niSnavs, rom dRes TurqeTis sagareo

politika „TurqeTis aviaxazebis saerTa-

Soriso qselze ufro swrafad farTo-

vdeba“.

belgiis Tavmjdomareobamde, 6 Tvis

manZilze es posti espaneTs ekava.

swored espaneTis prezidentobis pe-

riodSi miaRwies SeTanxmebas saqarTve-

losa da evrokavSirs Soris vizebis

gacemis proceduris gamartivebasTan

dakavSirebiT. es SeTanxmeba, savaraudod,

mxolod momaval wels amoqmeddeba, mas

Semdeg, rac saqarTvelosa da evrokav-

Sirs Soris xeli moewereba SeTanxmebas

unebarTvod myof pirTa readmisiis Se-

saxeb da saqarTvelo sxva savaldebulo

teqnikur procedurebs gaivlis.

arsebobs eWvi, rom Sida problemebSi

Cafluli belgia, romelsac dRes dro-

ebiTi mTavroba marTavs, saerTo evro-

puli problemebisTvis ver moiclis da

aRebul valdebulebebs saTanadod ver

Seasrulebs.

Tumca, evropeli eqspertebi aseve

dasZenen, rom evrofili belgiisgan nak-

lebadaa mosalodneli erovnuli inte-

resebis evropulze maRla dayeneba, ra-

Sic espaneTs adanaSaulebdnen.

asocirebul wevrobas

evrokavSirSi aranairi samarTle-

brivi statusi ar aqvs. vidre qveyana

wevrobaze ganacxads gaakeTebs,

rogorc wesi, is aformebs SeTan-

xmebas asocirebul wevrobasTan

dakavSirebiT. es statusi exmareba

qveyanas, moemzados evrokavSiris

wevrobis kandidatis statusisTvis.

amasTan, asocirebuli wevroba kav-

Siris sruluflebiani wevrobis arc

garantias da arc winapirobas ar

iZleva. asocirebuli wevrobis Sesa-

xeb SeTanxmeba, romlis xelmoweraze

muSaobac uaxloes momavalSi unda

daiwyos, saqarTvelo-evrokavSirs

Soris arsebuli `partniorobisa da

TanamSromlobis Sesaxeb SeTanxme-

bas~ Caanacvlebs.

8 liberali . ivlisi 2010 . № 40

Page 11: bernar kuSneri: esaubre mas gv. 5 `pirveli kavkasiuris~ axali …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/9003/1/Liberali_2010_N... · 2013-01-16 · pirdapiri dialogis aucilebloba-ze saubrisas

vrclad

nino gogua

axali cvlilebebi axal sagadasaxado kodeqsSi

umaRlesi ganaTleba, samedicino mom-

saxureba da binebi damatebiT aRar dai-

begreba. saswavleblebi da saqarTveloSi

Semotanili samedicino teqnika damate-

biTi Rirebulebis gadasaxadisgan 2011

wlidanac Tavisufali iqneba. aRar dai-

begreba arc binis gayidviT miRebuli 30

aTas larze meti Semosavali.

`Tu saswavlebels sagadasaxado xar-

jebi gaezrdeboda, SeiZleba administra-

cias an swavlis safasuri gaeZvirebina,

an xarisxi daeklo. ganaTleba ki saxel-

mwifos prioritetia~, _ ganmartavs pre-

mier-ministris pirveli mrCeveli gior-

gi pertaia, romelic axali kodeqsis

damtkicebis Semdeg biznes ombudsmenis

Tanamdebobas daikavebs.

sagadasaxado SeRavaTebiT Zvelebu-

rad isargeblebs beWduri mediac da

damatebiTi Rirebulebis gadasaxads ar

gadaixdis.

`kerZo seqtorisgan miRebuli 100-mde

rekomendaciidan yvelaze principuli

sakiTxebi dakmayofilda~, _ ganacxada

finansTa ministris moadgile irakli

siraZem. es Sedegi kerZo biznesis da eqs-

pertebis sajaro aqtiurobam gamoiRo.

cvlilebebi 16 maiss parlamentis se-

siaze kanonis meore mosmenis Semdeg

oficialurad unda damtkicebuliyo,

magram sakiTxis ganxilva gadaido _ `ga-

dawyvetileba wuxel premier-ministr

nika gilaurTan gamarTuli konsulta-

ciis Sedegad miviReT, radgan kodeqsis

proeqtSi ramdenime sakiTxi jer kidev

dasazustebelia~, _ ganmarta parlamen-

tis Tavmjdomare daviT baqraZem.

ganxilvis gadadeba ufro met dros

da SesaZleblobas aZlevs kerZo da sa-

moqalaqo seqtors, raTa mTavrobasTan

molaparakebebis formatiT sxva mniSvne-

lovani interesebic daicvas.

jer kidev gaurkvevelia, ZalaSi darCe-

ba Tu ara, Rvinis garda, sxva spirtiani

sasmelebis aqcizis gazrdili ganakveTi.

giorgi pertaias ganmartebiT, marTalia,

ludis, aryis da sxva spirtiani sasmele-

bis mwarmoeblebma am sakiTxzec gamoTqves

protesti, magram imis gamo, rom aqcizis

gaZvireba sasmelis fasis 50 TeTrze me-

tiT gazrdas ar gamoiwvevs, savaraudod,

am rekomendacias ar gaiTvaliswineben.

debatebis gagrZeleba principulad

mniSvnelovania im organizaciebisTvi-

sac, vinc grantiT ixdis TanamSromlebis

xelfass. imis gamo, rom arasamTavro-

bo seqtori samoqalaqo sazogadoebis

CamoyalibebisTvis aucilebelia, ara-

samTavrobo organizaciebi, yvela sxva

formatis organizaciebTan SedarebiT,

dasaqmebulebisTvis 12%-is odenobis

saSemosavlo gadasaxads ixdian. am SeRa-

vaTs mTavrobis specialuri dokumenti

_ moratoriumi aregulirebs.

axali kodeqsis mixedviT, es sagadasa-

xado ganakveTi 2011 wels 20 procenti

gaxdeba. moratoriumis mixedviT ki, 2011

wlisTvis 12 procentis odenobis bega-

ris mxolod 18 procentamde gazrda iyo

dagegmili.

am fonze, 20 procentis gadaxdis

valdebuleba arasamTavrobo seqtorSi

struqturul da finansur probleme-

bs Seqmnis, imis gamo, rom grZelvadiani

proeqtebis biujetebi ukve gawerili da

donorebis mier damtkicebulia. xarje-

bis gazrdis SemTxvevaSi, maT an TanamS-

romlebisTvis anazRaurebis Semcireba

mouwevT, an kadrebis gaTavisufleba.

arasamTavrobo organizaciebma 15 iv-

niss saqarTvelos parlaments erTobli-

vi gancxadebiT mimarTes da moqmedi

12-procentiani ganakveTis vadis kidev

sami wliT gaxangrZliveba moiTxoves. sa-

parlamento ganxilvis 16 ivlisidan 21

ivlisamde gadaweva zrdis imis albaTo-

bas, rom samoqalaqo seqtori sakuTari

interesis efeqturad dacvas SeZlebs.

Jurnalis gamosawerad

dagvikavSirdiT telefonebze:

23 37 31, (899) 48 62 41

an mogvawodeT Tqveni

sakontaqto informacia

el-fostiT: [email protected]

gamoiwereT

Jurnali

liberali

beWduri versia 12 nomeri _ 3 Tve

22 lari

24 nomeri _ 6 Tve45 lari

48 nomeri _ 1 weli90 lari

PDF versia 12 nomeri _ 3 Tve

13 lari

24 nomeri _ 6 Tve25 lari

48 nomeri _ 1 weli 50 lari

9liberali . ivlisi 2010 . № 40

Page 12: bernar kuSneri: esaubre mas gv. 5 `pirveli kavkasiuris~ axali …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/9003/1/Liberali_2010_N... · 2013-01-16 · pirdapiri dialogis aucilebloba-ze saubrisas

momxredaviT gabuniadramaturgi, mTargmneli

marjan satrapi iraneli frangia, niWieri mwerali da ilustratori. komiqsis stilSi Sesrulebulma wignebis seriam `persepolisi~ mas saerTaSoriso aRiareba mou-tana. wignebis animaciuri versia ki superhiti gaxda. es avtobiografiuli nawarmoebi sul sxvagvarad dagana-xebT iraneli gogonas cxovrebas, romelmac daxSuli wris garRveva moaxerxa, ar damorCilda aravis da ara-fers da dRes warmatebuli adamiania, frangul kul-turasTan asimilirda, Tumca, amiT Tavisi iraneloba sulac ar daukargavs.

satrapis biografia saukeTeso ilustraciaa imisa, Tu ratom mimaCnia safrangeTSi burqis, saxis/sxeu-lis nawilobriv/mTlianad damfaravi samosis sajaro adgilebSi tarebis sawinaaRmdegod miRebuli kanoni pozitiur movlenad. mowinaaRmdegeebi aTasgvar sar-Culs uZebnian prezident sarkozis iniciativas, _ ariqa, yuradReba naklebad mniSvnelovan sakiTxebze gadaaqvs, sazogadoebas xleCso da a.S. yvelaze metad ki imas ukiJineben, _ es uflebebis SezRudvaa, ro-gor SeiZleba, nebismier adamians raime samosis ta-reba aukrZaloo. erTi SexedviT, myari argumentia _ Tavisufleba. Tumca, modiT, ase SevxedoT _ rode-sac mcire asakidan qalebs gauTaveblad uCiCineben, rom saxis an sxeulis sajarod gamoCena sircxvilia da amisTvis isini aucileblad daisjebian, romel Tavisuflebaze vlaparakobT? sad aris aq arCevani? vinme iTvaliswinebs maT nebas, arCevans utoveben, Tu modiT, pirdapir vTqvaT _ socialuri konstruqtis marwuxebSi aqceven? miT umetes, imgvar sekularul qveyanaSi, rogoric safrangeTia, warmodgenac ki Zne-lia, CadriT Semosili axalgazrda qali ras SeiZleba grZnobdes. TavisTavad cxadia, rom nebayoflobiT na-bijad gasaRebuli iZuleba maT izolaciasa da margi-nalizacias kidev ufro amZafrebs.

rodesac internetSi iraneli sakine mohamadi aStianis qvebiT Caqolvisgan gadarCenis kampanias vadevneb Tvals, guls malamod edeba safrangeTis mTavrobis es gada-wyvetileba. vin icis, sakines rom marjaniviT moexerxe-bina daxSuli wris garRveva, dRes mis da aTasobiT sxva ubeduri qalis bedze ase ar vidardebdiT. me mixaria, rom marjan satrapi gadarCa (am sityvis yvela gagebiT) da man es swored evropaSi moaxerxa. kidev ufro gami-xardeba, Tu safrangeTi mainc iqneba is gamonaklisi qveyana, sadac muslim qalebs, burqis sajarod tarebis garda, arafers aukrZalaven.

aris Tu ara qalebisTvis burqis tarebis akrZalva maTi uflebebis darRveva?

mixaria, rom marjan satrapi

gadarCa da man es swored evropaSi

moaxerxa. kidev ufro gamixardeba,

Tu safrangeTi mainc iqneba is

gamonaklisi qveyana, sadac muslim

qalebs, burqis sajarod tarebis

garda, arafers aukrZalaven.

ori azri

10 liberali . ivlisi 2010 . № 40

Page 13: bernar kuSneri: esaubre mas gv. 5 `pirveli kavkasiuris~ axali …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/9003/1/Liberali_2010_N... · 2013-01-16 · pirdapiri dialogis aucilebloba-ze saubrisas

mowinaaRmdegebeqa mindiaSvilisaxalxo damcvelis ofisTan arsebuli tolerantobis centris xelmZRvaneli

Tu qals aiZuleben amgvari samosiT siaruls, es misi diskriminaciaa, magram Tuki igi sakuTari nebiT icvams ase? am SemTxvevaSi, saxelmwifo Tavad gvevlineba qalTa uflebebis damrRvevad.

safrangeTSi mcxovrebi muslimi faranjiani qali ambo-bs: „Cveni Tavisufleba isaa, rom CavicvaT, rogorc Cven gvsurs. sxvagvarad ver vxedav gansxvavebas muslimi eqs-tremistebisgan. isini gvaiZuleben, vataroT faranja, sa-frangeTSi ki gvaiZuleben, gavixadoT igi. momeciT Tavisu-fali arCevanis ufleba. me pativs vcem sakuTar sxeuls da ar msiamovnebs, roca mimiTiTeben, rogor Cavicva (radio France International (RFI) 19 maisi, 2010).

saxelmwifos mxridan muslimi qalebis TavisuflebaSi amgvari Careva or liberalur princips arRvevs: indivi-dualur TavisuflebebSi Caurevlobisa da saxelmwifos neitralurobis princips nebismieri religiisadmi.

kidev erTi kiTxva _ ramdenad pragmatulia akrZalvis principi? belgiaSi daaxloebiT 400 aTasi muslimidan fa-ranjiT an niqabiT mxolod 25-35 qali dadis. safrangeTSi 5 milioni muslimi cxovrobs. amgvar samoss ki mxolod 1800-mde qali atarebs. aqedan gamomdinare, muslimebis umravlesoba safrangeTis prezidentisa da parlamentis qveda palatis gadawyvetilebebs islamofobiis simbolur aqtad miiCnevs. es bunebrivad aCens muslimebis ganwyoba-Ta radikalizaciis safrTxes. dasafiqrebelia isic, rom moZalade qmrebma, SesaZloa, faranjian qalebs saerTod aRar darTon Sinidan gamosvlis neba.

Cemi azriT, agresiuli sekularizmi saxelmwifos tra-gikomikuri iersaxiT warmoaCens. am gadawyvetilebis aR-sruleba kanondamcvelebs uxerxul viTarebaSi Caagdebs. rogor unda aiZulos policielma quCaSi faranjiT mo-siarule qals, gaixados igi? an, vTqvaT, kanoniT gaTva-liswinebuli pirveli ori dajarimebis Semdeg ra unda uyon daumorCilebel qals, romelic, protestis niSnad, kvlav saxedafaruli gamocxaddeba quCaSi, daakavon igi da recidivistad gamoacxadon?

ramdenime xnis win TurqeTis premierma rejef erdoRan-ma, mas Semdeg, rac mis or qaliSvils Turqul universi-tetSi swavlis ufleba xijabis tarebis gamo ar misces, isini saswavleblad aSS-Si gaagzavna.

rogorc Cans, faranjiani qalebis `SezRudvis~ rigSi dgas espaneTi, dania, germania, holandia, italia. ismis ki-Txva _ evropuli faseulobebisa da qalTa Tanasworufle-bianobis dacvis saxeliT, islamofobiis axal talRasTan gvaqvs saqme?

aris Tu ara qalebisTvis burqis tarebis akrZalva maTi uflebebis darRveva?

rogor unda aiZulos policielma

quCaSi faranjiT mosiarule

qals, gaixados igi? an ra unda

uyon daumorCilebel qals,

romelic, protestis niSnad, kvlav

saxedafaruli gamocxaddeba quCaSi,

recidivistad gamoacxadon?

ori azri

11liberali . ivlisi 2010 . № 40

Page 14: bernar kuSneri: esaubre mas gv. 5 `pirveli kavkasiuris~ axali …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/9003/1/Liberali_2010_N... · 2013-01-16 · pirdapiri dialogis aucilebloba-ze saubrisas

gazsadenis gasxviseba

gacocxlebuli Zveli fsonimagistraluri gazsadenis SesaZlo

gasxvisebasTan dakavSirebiT mimdinare

aJiotaJis fonze, albaT, upirvelesad

sainteresoa Sefaseba, ra aqtivis SesaZlo

gasxvisebaze midis dava-kamaTi?

revaz sayevariSvili

Page 15: bernar kuSneri: esaubre mas gv. 5 `pirveli kavkasiuris~ axali …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/9003/1/Liberali_2010_N... · 2013-01-16 · pirdapiri dialogis aucilebloba-ze saubrisas

saqarTvelo moldova ukraina somxeTi belorusi

0

50

100

150

200

250

300

270

240230

182170

saqarTvelosTvis rusuli gazi yvelaze Zviri Rirs rusuli gazis fasi qveynebisTvis (aSS dolari aTas kubur metrze)

mTavari Tema

magistraluri gazsadeni saqar-Tvelo-ruseTis sazRvridan iwyeba, saqarTvelo-somxeTis sazRvram-de grZeldeba da 221 km-s moicavs. milsadeni uzrunvelyofs bunebri-vi airis miwodebas saqarTvelo-sa da somxeTisaTvis. Sesabamisad, qveynisTvis rogorc strategiuli, ise ekonomikuri mniSvneloba gaaC-nia.

swored am strategiuli mniSv-nelobidan gamomdinare, 2004-2005 wlebSi, roca saqarTvelos xeli-suflebam pirvelad wamoWra gaz-sadenis privatizaciis sakiTxi misi reabilitaciisTvis aucilebeli Tanxebis ararsebobis motiviT, amas saqarTvelos umsxvilesi strate-giuli partnioris _ aSS-s admi-nistraciis mkafio gafrTxileba mohyva qveynis energousafrTxoe-basTan dakavSirebiT. metic, swo-red strategiuli mniSvnelobidan gamomdinare, aSS-s mTavrobam gada-wyvita, saWiro Tanxebi gamoeZebna saqarTvelos gazsadenis reabili-taciisTvis.

saqarTvelosa da amerikis Seer-Tebul Statebs Soris „aTaswleu-lis gamowvevis programis“ (MCC) farglebSi gaformda SeTanxmeba, romelic sxva proeqtebTan erTad (romelTa saerTo Rirebuleba 295 milioni dolaris daxmarebas moi-cavda, Semdeg ki kidev 100 milioni dolariT gaizarda) CrdiloeT-sa-mxreTis magistraluri gazsadenis reabilitacias im pirobiT iTva-liswinebda, rom saqarTvelo ar ga-asxvisebda am obieqts.

`saqarTvelos mTavrobam ar unda gayidos an gadasces, an nebarTva gasces gayidvaze an gadacemaze, gazsadenis da/an saqarTvelos ga-

zis saerTaSoriso korporaciis (an misi Svilobili kompaniebis) aq-ciebis sakontrolo paketi da ase-ve ar unda gasces giraos ufleba gazsadenze am SeTanxmebis vadis amowurvamde, garda im gamonakli-si SemTxvevisa, Tu „aTaswleulis ganviTarebis fondi“ werilobiTi formiT ar ganacxadebs Tanxmobas“, _ naTqvamia SeTanxmebaSi. SeTanxme-bis Tanaxmad, am muxlis darRvevis SemTxvevaSi saqarTvelos mTavro-bam unda aunazRauros MCC-is is Tanxa, rac gazsadenis reabilita-ciaze daixarja, ris Semdegac MCC Sewyvets gazsadenis reabilita-ciis proeqts da aseve daitovebs uflebas SeaCeros SeTanxmebiT ga-Tvaliswinebuli sxva proeqtebic. SegaxsenebT, kontraqtis vada 2011 wlis 7 aprilisTvis dasruldeba.

dRes gazsadenis reabilitacia ukve dasrulebulia. fond `aTasw-

leulis gamowveva _ saqarTvelos“ informaciiT, 2010 wlis Teber-valSi dasrulda gazsadenis rea-bilitaciis proeqti, romlis far-glebSic 221 km-iani milsadenis 22 ubnis reabilitaciaze 35 milioni dolari daixarja. `CrdiloeT-sa-mxreTis magistraluri gazsadenis reabilitaciis Sedegad, gaizrdeba saqarTvelosa da regionis ener-gousafrTxoeba, energomomarage-bis saimedooba da Semcirdeba ga-zsadenidan arsebuli teqnikuri danakargebi~, _ naTqvamia samuSaoe-bis dasrulebis aRsaniSnavad gavr-celebul gancxadebaSi. sagulisx-moa, rom SeTanxmebiT energetikuli infrastruqturis reabilitaciis proeqtisTvis gaTvaliswinebuli iyo 49 milioni dolaris daxarjva, Tumca Tanxebis dazogvis Sedegad, swored qveynis energousafrTxoe-bis gazrdis mizniT, MCC-s Tanxmo-

fo

to

bes

o g

ul

aSvi

li

13liberali . ivlisi 2010 . № 40

Page 16: bernar kuSneri: esaubre mas gv. 5 `pirveli kavkasiuris~ axali …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/9003/1/Liberali_2010_N... · 2013-01-16 · pirdapiri dialogis aucilebloba-ze saubrisas

mTavari Tema

biT, proeqtis farglebSi dafinans-da saWiro winasamSeneblo kvlevebis Catareba miwisqveSa gazsacavis asa-Senebladac.

mokled, ̀ aTaswleulis gamowvevis korporaciidan~ miRebuli proeqti dasrulda da gazsadenis gayidvis Temac kvlav gacocxlda _ oRond amjerad ukve reabilitirebuli da, Sesabamisad, potenciurad ufro ma-Ral fasad gasayidi gazsadenis.

marTlac, ra safrTxes moica-vs gazsadenis gayidva? miT ufro, roca marTlac cxadia, rom sa-xelmwifo yovelTvis araefeqtiani mesakuTrea da kerZo operatori namdvilad yovelTvis ukeTesad arTmevs Tavs nebismieri sameurneo funqciis Sesrulebas?

upirvelesad, tradiciulad, ru-suli faqtori. saqarTvelos ma-gistraluri gazsadenis privati-zaciiT dainteresebulTa pirvel rigSi kvlav rusuli `gazpromi~ dgas _ ruseTis saxelmwifo poli-tikis erT-erTi umZlavresi ins-trumenti. `gazpromSi~ arc malaven am aqtiviT dainteresebas da pirda-pir miuTiTeben, rom saqarTvelos magistraluri gazsadenis maTTvis miyidva pirdapir aisaxeba saqar-TvelosTvis mowodebuli bunebrivi airis safasurze.

cnobisaTvis: rusulma energogi-gantma ukve oficialurad gamoa-qveyna 2010 wlis safaso politikis ganacxadi yofili sabWoTa kavSiris qveynebTan mimarTebaSi, saidanac naTeli xdeba, rom saqarTvelos-Tvis rusuli gazi yvelaze Zviri Rirs _ aTas kubur metrze 270 do-lari, rac ufro metia, vidre ru-suli gazis fasi belorusisTvis (170 dolari), somxeTisTvis (182 dolari), ukrainisTvis (230 dola-ri) da moldovisTvis (240 dolari).

swored am 270 dolaris Semcire-bis sakiTxs ganixilavs `gazpromi~ im SemTxvevaSi, Tu saqarTvelos magistraluri gazsadeni mis ku-TvnilebaSi gadainacvlebs. magram

ramdenad mniSvnelovania es resur-si da misi fasi saqarTvelosTvis? qarTuli mxare yvela SesaZlo si-tuaciaSi gansakuTrebiT usvams xazs, rom rusul gazs qveyana ar yidulobs da airiT uzrunvelyofa azerbaijanidan xdeba. Tavad `gaz-promis~ gaTvlebiTac, 2010 wels saqarTvelom SeiZleba maqsimum 400 milioni kuburi metri moixmaros, roca qveynis mTliani moxmareba 2 miliard kubur metrs aWarbebs. anu rusuli gazis wili qarTul moxma-rebaSi rusuli mxarisTvis yvela-ze optimistur scenarSic ki erT mexuTedze bevrad naklebi iqneba. Sesabamisad, saqarTvelos ekonomi-kuri interesi gazsadenis rusebze miyidvasa da rusuli gazis fasis daklebaSi naklebad TvalsaCinoa.

kidev ufro naklebad TvalsaCi-noa politikuri sargebeli, rome-lic saqarTvelom magistraluri gazsadenis okupanti qveynis statu-siT mosili saxelmwifosTvis gada-cemiT SeiZleba miiRos.

faqtia, rom dRes naklebad Cans sakiTxi, romelzec rusul mxares-Tan gazsadenis gayidva SeiZleba `gadaxurdavdes~. miT ufro, ro-desac potenciuri myidveli ara romelime rusuli kerZo, politi-kuri dinebebisgan gverdze mdgo-mi kompaniaa, aramed saxelmwifo energogiganti `gazpromi~, romlis direqtorTa sabWoc ase gamoiyu-reba: Tavmjdomare _ ruseTis fe-deraciis mTavrobis pirveli vice-premieri viqtor zubkovi, wevrebi _ ruseTis ekonomikuri ganviTarebis ministri elvira nabiulina, ruse-Tis energetikis ministri sergei Smatko, ruseTis prezidentis spe-cialuri warmomadgeneli saerTa-Soriso ekonomikuri TanamSromlo-bis sakiTxebSi igor iusufovi. mokled is gundi, romelic wlebis ganmavlobaSi ̀ mosdevda~ prezident putins da mis administracias. cno-bisaTvis: pirveli vice-premieris savarZlidan prezidentis postze

gadanacvlebamde `gazpromis~ dire-qtorTa sabWos TviT dmitri medve-devi Tavmjdomareobda.

mokled, rusuli kompaniisTvis ma-gistraluri gazsadenis miyidva arc politikurad da arc ekonomikurad gamarTlebulad ar Cans. arada, swo-red is ikveTeba yvelaze realur myidvelad imis miuxedavad, rom ga-zsadeniT daintereseba ar gamori-cxes arc azerbaijanulma `sokarma~, arc yazaxurma `yazmunaigazma~ da arc somxurma `armgazpromma~. maTi SesaZlo interesi mainc yovelTvis rusulze iqneba `Camokidebuli~, miT ufro, imis gaTvaliswinebiT, rom CrdiloeT-samxreTis gazsadeni rusul gazs atarebs.

maSin, ras emsaxureba magistra-luri gazsadenis saprivatizebo obieqtebis nusxaSi gadanacvleba?

versia ramdenime SeiZleba iyos. Tumca, maTi damajereblobis xa-risxze msjeloba rTulia. upir-velesad, Tu istoriis gameorebis logikidan amovalT, SesaZloa sa-qarTvelo magistraluri gazsadenis SesaZlo gayidvis Temaze apelire-biT dasavleli partniorebisgan mo-rigi finansuri ineqciebis miRebas imedovnebs. anu gviWirs da iZule-bulni varT, gazsadeni gavyidoT da Tu ar gindaT, rom mas rusebi daepa-tronon, Tqven mogveciT fuli.

praqtikulad, swored es moxda 2004-2005 wlebSi. dRes sagulisxmoa, rom magistraluri gazsadenis Sesa-Zlo gayidvis idea TbilisSi hilari klintonis Camosvlis kviraZals mo-xda, ramac strategiul partniors am sakiTxze sakuTari mosazrebis ga-moTqmisken unda ubiZgos.

meore versia regionSi energoba-lansis SesaZlo cvlilebas da masze reagirebis aucileblobas exeba. rogorc cnobilia, meqsikis yureSi CaRvrili navTobis istoriis gamo bundovani gaxda kompania `bi-pi~-s da misi samomavlo saqmianobis perspeqtivebi. prognozebi udides diapazons moicavs _ dawyebuli

14 liberali . ivlisi 2010 . № 40

Page 17: bernar kuSneri: esaubre mas gv. 5 `pirveli kavkasiuris~ axali …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/9003/1/Liberali_2010_N... · 2013-01-16 · pirdapiri dialogis aucilebloba-ze saubrisas

mTavari Tema

kompaniis SesaZlo gakotrebiT da damTavrebuli misi mniSvnelovani poziciuri da gavleniTi saxecvli-lebiT. nebismier SemTxvevaSi, yvela maRali albaTobiT varaudobs, rom `bi-pi~-s Tavis gadasarCenad Tavi-si garkveuli proeqtebis daTmoba SeiZleba mouxdes, maT Soris, ka-

vkasia-centraluri aziis regionSi, rac am bazrebze axali moTamaSeebis Semosvlas da ZalTa axlebur gada-nawilebas SeiZleba niSnavdes. gamo-ricxuli ar aris, swored am farTo konteqstSi ijdes saqarTvelos ma-gistraluri gazsadenis axali pa-tronis Ziebis ideac.

viqtor zubkovi sabWos Tavmjdomare - ruseTis

federaciis mTavrobis pirveli vice-premieri

"gazpromis" direqtorTa sabWos is gundi, romelic wlebis ganmav-

lobaSi "mosdevda" prezident putins da mis administracias

elvira nabiulinasabWos wevri -

ruseTis ekonomikuri ganviTarebis ministri

sergei SmatkosabWos wevri -

ruseTis energetikis ministri

igor iusufovisabWos wevri - ruseTis

prezidentis specialuri warmomadgeneli

saerTaSoriso ekonomikuri TanamSromlobis sakiTxebSi

saqarTvelos magistraluri gazsadenis privatizaciiT

dainteresebulTa pirvel rigSi kvlav rusuli `gazpromi~

dgas _ ruseTis saxelmwifo politikis erT-erTi umZlavresi

instrumenti. `gazpromSi~ arc malaven, rom saqarTvelos

magistraluri gazsadenis maTTvis miyidva pirdapir aisaxeba

saqarTvelosTvis mowodebuli bunebrivi airis safasurze.

mesame versia saxelmwifos saku-TrebaSi arsebuli aqtivebis ara-sakontrolo gasxvisebis axali modelebis Semotanas ukavSirdeba. 7-8 ivliss saqarTvelos premier-ministrma londonSi e.w. `roud Sou~ gamarTa, romlis fargleb-Sic investorebis „saqarTvelos rkinigziT~ dainteresebas Seecada. `saqarTvelos rkinigzis~ fasiani qaRaldebis pirveladi ganTavseba londonis safondo birJaze igegme-ba, rac warmatebis SemTxvevaSi sxva saxelmwifo aqtivebzec (maT Soris, magistralur gazsadenzec) SeiZle-ba gavrceldes.

sagulisxmoa kidev erTi mosazre-ba, romelic sakiTxis parlamentSi ganxilvis dros gaJRerda. kerZod iTqva, rom magistraluri milsa-denis privatizebas aravin gegmavs, vinaidan gazis magistraluri mil-sadeni ekuTvnis navTobisa da gazis korporacias da Tu ramis gasxvise-ba SeiZleba moxdes, es swored na-vTobisa da gazis korporaciis aq-ciebia.

magistraluri gazsadeni Sedis navTobisa da gazis korporaciaSi, romlis aqciebis nawilis gayidva daSvebulia, masSi Semavali navTob-sadenis aqciebis gayidva ki kanoniT aqamde akrZaluli iyo, axla ki esec daSvebuli gaxdeba.

swored amitom Cndeba eWvebi, rom realurad ara marto magistralu-ri gazsadenis, aramed mTlianad sistemis gayidva SeiZleba igegme-bodes. aseT SemTxvevaSi misi Se-msyidveli mTeli qveynis gaziT mo-maragebas daepatroneba. mokled, versiebi bevria da sabolood yve-laferi isev banalur gamWvirvalo-bamde midis. Tu magistralur gaz-sadenTan dakavSirebuli procesebi gamWvirvaled warimarTa, maSin eWvebisTvis, cxadia, gacilebiT nak-lebi safuZveli darCeba. Tumca, wlobiT nasazrdoebi skeptikuri gamocdileba aseTi idiliis nakleb imeds tovebs.

15liberali . ivlisi 2010 . № 40

Page 18: bernar kuSneri: esaubre mas gv. 5 `pirveli kavkasiuris~ axali …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/9003/1/Liberali_2010_N... · 2013-01-16 · pirdapiri dialogis aucilebloba-ze saubrisas

somexi eqspertebi darwmunebu-lebi arian, rom respublikis ener-getikuli sistema, gansakuTrebiT irani-somxeTis gazsadenis arsebobis gaTvaliswinebiT, mTlianad diversi-ficirebulia.

somxeTis energetikis ministrma armen movsesianma am Temaze msjelo-bisas ganacxada, rom `somxeTis xeli-suflebas ar aRelvebs saqarTvelos teritoriaze arsebuli gazsadenis Tundac azerbaijanisTvis SesaZlo miyidva. somxeTs araviTari Sokis momgvreli situacia ar elis~.

politolog sergei minasianis azriT, am aqciebis nawili Turqul-ma kompaniamac rom SeiZinos, somxur mxares SeSfoTebis safuZveli ar aqvs, radgan `saqarTvelo, magistra-luri gazsadenis gayidvis SemTxve-

vaSic, aqciebis 51%-s TavisTvis itovebs, rac Zalian mniSvnelovania, radgan es sxva kompaniebis mxridan gazsadenze srul monopolias gamo-ricxavs~, _ ambobs somexi polito-logi.

eqsperti ervand bozoiani ar ga-moricxavs, rom gazsadenis momavali Tanamflobeli rusuli `gazpromi~ gaxdes. `aSS-sa da ruseTs Soris ga-datvirTvis politikis Sedegad Sesa-Zlebeli gaxda urTierTobebSi arse-buli daZabulobis Serbileba. aqedan gamomdinare, saqarTvelom SeiZleba keTili neba gamoavlinos da rusuli kompaniis winadadebas daTanxmdes. es somxeTisTvis cudi ar iqneba~, _ aRniSna ervand bozoianma da arase-riozuli uwoda informacias imis Sesaxeb, rom magistraluri gazsade-

nis aqciebi SeiZleba azerbaijanulma kompaniam SeiZinos.

somxeTis nacionaluri krebis de-putati, respublikuri fraqciis we-vri gagik minasiani ambobs, rom somxeTisTvis, romlis mimarT misi mezoblebi _ TurqeTi da azerbaija-ni _ ukve oci welia ekonomikur blokadas axorcieleben, mniSvnelo-vania, rom gazsadenTan dakavSire-bulma am garigebam azerbaijanul da Turqul kompaniebs, romlebic mis SeZenas moindomeben, `absurduli na-bijebis~ gadadgmis saSualeba ar mis-ces. minasianma aRniSna, rom saqar-Tvelo seriozulad unda dafiqrdes magistraluri gazsadenis myidvel-Tan dakavSirebiT da pirvel rigSi _ ekonomikuri, da ara politikuri ga-dawyvetileba miiRos.

gazsadeni

erevans gazsadenis gayidvis ar eSiniaekaterina poRosiani, erevani

mTavari Temaf

ot

o bes

o g

ul

aSvi

li

16 liberali . ivlisi 2010 . № 40

Page 19: bernar kuSneri: esaubre mas gv. 5 `pirveli kavkasiuris~ axali …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/9003/1/Liberali_2010_N... · 2013-01-16 · pirdapiri dialogis aucilebloba-ze saubrisas

kremlis amJamindel administra-cias saqarTvelos mTavroba ar moswons da amas arc malavs. isini yvelafers akeTeben, rom saqarTve-los saqmeebi gaurTulon mis teri-toriaze SemoWramdec da SemoWris CaTvliTac. simarTle rom iTqvas, saqarTvelos bevri arafris gakeTe-ba SeuZlia. ruseTs ki Zalian bevri berketi aqvs. saqarTvelos berketi TiTqmis ar gaaCnia, erTaderTis gar-da _ msoflio savaWro organizacia-Si ruseTis wevrobas veto daados.

msoflio savaWro organi-zaciis winapari organizacia GATT iyo, romelic meore mso-flio omis Semdeg dadebuli xelSekrulebiT dafuZnda. WTO (msoflio savaWro or-ganizacia) 1995 wels Seiqmna, im ideis institucionalizaciis mi-zniT, rom msoflio ukeTesi gaxdeba importze dawesebuli baJisa da mTa-vrobis mier garkveuli ekonomikuri subsidiebis gareSe. bevri mTavroba da adamiani amas ar eTanxmeba, magram ekonomistebi eTanxmebian da maT sa-amisod sakmao argumentebi aqvT. WTO globalizaciisa da Tavisufali mso-flio bazris erT-erTi biurokratiu-li gamoxatulebaa.

bolo xanebSi medvedevma gadaxeda ruseTisa da misi ekonomikis trae-qtorias da gaacnobiera, rom is arc ise saxarbieloa. korumpirebuli sa-samarTlos gamo, dabalia ucxouri investiciebi, dabalia kontraqtebis mdgradobis xarisxi, gamefebulia

ruseT-saqarTvelos urTierTobebSi Caketili wris garRveva im

erTaderTi berketis meSveobiT iqneba SesaZlebeli, romelsac

saqarTvelo flobs. es berketi msoflio savaWro organizaciaa.

mark maleni

saqarTvelos berketi ruseTTan

Tvalsazrisi

korufcia, dabalia industriuli warmoebis done, dabalia Sobadoba. mokled, TiTqmis yvelafris done dabalia. erTaderTi, rac maT aqvT, aris navTobi da gazi. ra Tqma unda, yovelTvis kargia, rodesac miwidan naRd fuls iReb, magram Semdeg mTeli es fuli swrafad uCinardeba da misi miwidan amoRebis maCvenebelic Tanda-TanobiT mcirdeba.

iqidan gamomdinare, rom dueti Za-lauflebis SenarCunebas apirebs, ar

undaT, rom xelisuflebaSi maTi yo-fna xangrZliv da samwuxaro regre-sis periods daemTxves. amitom, maT sWirdebaT, rame gaakeTon. obama-med-vedevis gegmebi jer naTeli ar aris, magram is gulisxmobs modernizacias, risi erT-erTi nawilia msoflio sava-Wro organizaciaSi gawevrianeba da im sargebelis miReba, rac amas mohyveba. ruseTi yvelaze didi ekonomikaa mso-flioSi, romelic msoflio savaWro organizaciis wevri ar aris, magram problema is aris, rom axali wevris miRebaze yvela sxva wevri unda Tanxm-debodes. saqarTvelo ki 2000 wlidan am organizaciis wevria da ruseTis gawevrianebis winaaRmdegia.

ra Tqma unda, ruseTs sZuls Ta-

visufali vaWroba. isini ver wvde-bian mis logikas da xSirad arRveven Tavisufali bazris principebs. ma-galiTebi uamravia. erT-erTi aseTi magaliTi ki 2006 wels ruseTis mier qarTul Rvinoze embargos dawese-ba iyo, RvinoSi janmrTelobisTvis saSiSi danamatebis arsebobis saba-biT. aman naTlad daanaxa msoflios is zizRi, rac ruseTs Tavisufa-li vaWrobis mimarT aqvs, kerZod _ SeuZliaT Tavisufali vaWrobis wi-

naaRmdeg sasacilo da ara-realuri usafrTxoebis sa-babi gamoiyenon.

saqarTvelo msoflioSi erT-erTi yvelaze Tavisufa-li savaWro qveyanaa. saqar-Tvelos mTavroba, Tavisu-fali vaWrobis principebis mixedviT, savaWro tarifebis

dawevas gegmavs, miuxedavad imisa, rom garkveuli interesTa jgufebi amas ewinaaRmdegebian. ekonomistebi msgavs nabijebs didad afaseben.

scenis miRma ruseTi individualu-ri problemebis mogvarebaze muSaobs WTO-s danarCen 153 wevrTan. umrav-lesobas ruseTis miRebis sakiTxi ar anaRvlebs, zogierTs ki ruseTTan Zalian mcire problema aqvs, romlis gadaWrasac advilad SeZleben. ruse-Tis klubSi miRebas yvela miesalmeba. raRac momentSi SeiZleba saqarTvelo gaxdes ukanaskneli qveyana, romelic ruseTis organizaciaSi miRebas win aRudgeba. ra moxdeba maSin?

movlenebi, SesaZloa, ramdenime scenariT ganviTardes. pirvel rig-

saqarTvelos mTavrobam icis, rom es

erTaderTi namdvili berketia, rasac is

flobs, da mas ise ar dakargavs,

rom ruseTisgan seriozuli

daTmobebi ar miiRos.

17liberali . ivlisi 2010 . № 40

Page 20: bernar kuSneri: esaubre mas gv. 5 `pirveli kavkasiuris~ axali …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/9003/1/Liberali_2010_N... · 2013-01-16 · pirdapiri dialogis aucilebloba-ze saubrisas

mezoblebi

CrdiloeTi kavkasia

erTi weli estemirovas gareSenatalia estemirovas mkvlelobidan erTi weli gavida.

mkvleloba gaxsnilia, mkvleli ki ar aris.

laura hasanova

15 ivliss, moskovSi natalia es-temirovas mkvlelobis wlisTavi-sadmi miZRvnil pikets 50 adamiani daeswro.

uflebadamcveli centris `me-morialis~ groznos ganyofilebis TanamSromeli 51 wlis natalia estemirova 2009 wlis 15 ivliss diliT ucnobebma groznodan, sakuTari saxlis ezodan gaitaces. imave saRamos misi cxedari mezo-bel inguSeTSi, tyeSi dagdebuli ipoves.

aqciam uxmaurod, SeumCnevlad Caiara. rom ara natalias por-treti, yvavilebis Taigulebi da ramdenime danTebuli sanTeli, ve-ravin ityoda, rom aq vinme rames aprotestebs. moskovis piketis monawileebs hqondaT droSebi wa-

rweriT `STOP kavkasiur oms~, `omi kavkasiaSi _ danaSauli kacobrio-bis winaaRmdeg~, `simarTles ver moklavT~.

iqve asfaltze carciT daawe-res im Jurnalistebisa da ufle-badamcvelTa saxelebi, romlebic bolo wlebSi ruseTSi mokles: ma-gomed evloevi, markSarip auSevi, farid babaevi, ana politkovskaia.

yvela am adamians erTi ram aka-vSirebdaT _ TiToeuli maTgani cxovrobda an muSaobda Crdi-lo kavkasiaSi _ regionSi, sadac kremlis TqmiT, dRes stabiluri mSvidoba sufevs, realurad ki, sikvdilisa da usamarTlobis aCr-dili yvela quCaze daZrwis.

im adamianTa xma, romlebic ru-seTSi ganukiTxaobis winaaRmdeg

Si, SeiZleba saqarTvelos mTavrobam ubralod Tqvas `ara~, da es iqneba ubralod ̀ ara~. saqarTvelos mTavro-bam icis, rom es erTaderTi namdvili berketia, rasac is flobs, da mas ise ar dakargavs, rom ruseTisgan serio-zuli daTmobebi ar miiRos _ daTmo-bebi, romlebzec ruseTi arasdros wava. raRac momentSi zewola SeiZleba imdenad didi iyos, rom saqarTvelo danebdes, TiTqos garkveuli daTmo-bebis sanacvlod.

ukeTesi iqneba, Tu saerTaSoriso CareviT, saqarTvelo daiwyebs ruseT-Tan seriozul, magram uxmauro mola-parakebebs samxreT oseTTan da afxa-zeTTan dakavSirebiT. saqarTvelos rac unda, imas ver miiRebs, magram Tu saubrebi sakmarisad seriozuli iqne-ba da saerTaSoriso CarTulobac ga-rantirebuli, saqarTvelom SeiZleba miiRos iseTi daTmobebi, rac mas si-tuaciis swori mimarTulebiT warmar-TvaSi daexmareba.

am ori regionis istoria, saqar-TvelosTan maTi damokidebulebisa da statusis mixedviT, Semdegia: ori wlis ganmavlobaSi araferi xdeba, Se-mdeg raRac Zalian cudi xdeba da ase grZeldeba momdevno ramdenime wlis ganmavlobaSi; Semdeg isev raRac Za-lian cudi xdeba da isev grZeldeba Semdegi ramdenime wlis ganmavloba-Si... erTi sityviT, wreze vtrialebT.

Tu momdevno Tveebis ganmavlobaSi kremlTan diskusiebi gaimarTeba ima-ze, Tu risi gakeTeba SeiZleba, saqar-Tvelos mxridan realisturi molo-dinebiTa da sazogadoebis mzaobiT, rom is miiRos, rac realuria (rac, ra Tqma unda, Zalian mcirea imasTan Se-darebiT, rac saqarTvelos realurad surs), SesaZlebeli iqneba wris garR-veva swored im erTaderTi berketis meSveobiT, romelsac saqarTvelo flobs. amasTanave, mniSvnelovania afxazebTan da osebTan komunikaciac, radgan maT gareSe yvela iniciativa kraxisTvis iqneba ganwiruli.

inglisuridan Targmna giorgi cxadaiam

natalia estemirova

fo

to

REU

TERS

18 liberali . ivlisi 2010 . № 40

Page 21: bernar kuSneri: esaubre mas gv. 5 `pirveli kavkasiuris~ axali …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/9003/1/Liberali_2010_N... · 2013-01-16 · pirdapiri dialogis aucilebloba-ze saubrisas

CrdiloeTi kavkasia

erTi weli estemirovas gareSe

mezoblebi

gamosvlas bedavs, imdenad sustia, rom araTu mTeli qveynis masSta-biT, mezobel quCazec ar ismis.

SesaZloa, federalur arxebs arc ki gaeSuqebinaT estemirovas mkvlelobis TariRi, rom ara eka-terinburgSi dmitri medvedevisa da angela merkelis erToblivi brifingi, romelic rusul-germa-nuli ormxrivi forumis `peter-burguli dialogis~ Semdeg gai-marTa.

brifingze germaniis kancleri angela merkeli piradad dainte-resda ra fazaSia natalia estemi-rovas mkvlelobis gamoZieba.

medvedevma upasuxa, rom mkvle-loba gaxsnilia. rusuli gamoZie-ba miiCnevs, rom estemirova Ce-Cenma boevikma sofel SalaJidan _ alxazur baSaevma mokla. gamoZie-

ba ambobs, rom estemirova Tavis angariSebSi apirebda am boevikisa da misi SeiaraRebuli formirebis moxseniebas.

es Teoria efuZneba im garemo-ebas, rom mimdinare wels sofel SalaJiSi iaraRis samalavi aRmo-aCines, sadac ipoves pistoleti, romlidanac estemirova mokles. napovnia aseve manqana, rome-lic aRwerilobiT emTxveva imas, romliTac natalia gaitaces. man-qanis mepatrone irwmuneba, rom manqana baSaevs mihyida.

ras fiqrobs am yvelafris Sesa-xeb Tavad baSaevi, verasodes gavi-gebT. misi dakiTxva SeuZlebelia, radgan gasul zafxuls federale-bma ormxrivi srolisas mokles. es garemoeba mas estemirovas saqme-Si yvelaze `idealur damnaSaved~

aqcevs. eWvi TiTqmis aravis epareba,

rom estemirova marTlac Tavisi uflebadamcveli saqmianobisa da im angariSebis gamo mokles, rom-lebsac igi regularulad amza-debda CeCneTze. Tumca, am anga-riSebSi boevikebis mier Cadenil danaSaulebebze xSirad samarTal-damcavi organoebis warmomadge-nelTa mxridan ganukiTxaoba iyo mxilebuli.

erT-erT bolo angariSSi is aRwerda rogor daxvrites saja-rod samarTaldamcavebma uiara-Ro rizvan albekovi, radgan mxo-lod eWvi gauCndaT, rom boevikebs exmareboda.

arc erTi samarTaldamcavi, ro-melic estemirovas angariSebSi figurirebs, dakiTxuli ar aris.

kritikosebi gamoZiebis sxva Se-cdomebzec saubroben: natalias megobrebi irwmunebian, rom igi arasodes yofila sofel SalaJiSi da araferi dauweria baSaevze.

estemirovas mkvlelobis Semdeg organizacia `memorialisa~ da CeC-neTis adgilobrivi xelisuflebis daZabuli urTierTobebi kidev ufro garTulda. `memoriali~ er-TaderTi adamianis uflebaTa da-mcveli organizaciaa, romelsac hyofnis mamacoba CeCneTSi imuSa-os.

kadirovma sasamarTloSic ki uCivla `memorials~ imis gamo, rom misi Tavmjdomare oleg orlovi estemirovas mkvlelobaSi piradad CeCneTis prezidents adanaSaule-bda. Tumca Semdeg, rogorc Cans, medvedevis zewoliT, romelic

asea Tu ise cdilobs axali dar-tyma ar miayenos ruseTis imijs dasavleTSi, kadirovma sasamar-TloSi `memorialis~ winaaRmdeg Setanili sarCeli gamoitana. `de-daCemma mTxova Senze ufrosebis winaaRmdeg nu waxval marTalic rom iyoo~, _ ase axsna Tavisi ga-dawyvetileba CeCneTis liderma.

dedis darigeba ramzans male daaviwyda. ramdenime dRis win is isev daesxa Tavs `memorialis~ Ta-namSromlebs da maT `xalxis mtre-bi~ uwoda. `isini dasavleTisgan bevr fuls iReben da sisuleleebs avrceleben. isini aRar arian ukve oponentebi. isini arian xalxisa da saxelmwifos mtrebi~.

respublikaSi, sadac kadirovis nebarTvis gareSe Citi ver dafri-navs da yvela da yvelaferi mas

emorCileba, mxolod `memoriali~ imaRlebs xmas adamianis ufle-bebis uxeSi darRvevebis gamo. es organizacia kavkasiaSi Tavisi moRvaweobisTvis yvelaze maRal saerTaSoriso jildoebs imsaxu-rebs. `memorialis~ TanamSromeli svetlana ganuSkina 2010 wels no-belis mSvidobis premiazea nomini-rebuli.

dRes `memoriali~ Zalian axloa im zRvarTan, rodesac mas CeCneT-Si moRvaweobas aukrZalaven. nata-lia estemirovas wlisTavisadmi miZRvnilma 50-kacianma piketma moskovSi da 70-kacianma gamosvlam groznoSi cxadyo, rom adamianis uflebebis dasacavad 140-milio-nian qveyanaSi mxolod erTeulebi Tu aimaRleben xmas.

dRes `memoriali~ Zalian axloa im zRvarTan, rodesac mas CeCneTSi moRvaweobas

aukrZalaven. natalia estemirovas wlisTavisadmi miZRvnilma 50-kacianma piketma

moskovSi da 70-kacianma gamosvlam groznoSi cxadyo, rom adamianis uflebebis

dasacavad 140-milionian qveyanaSi mxolod erTeulebi Tu aimaRleben xmas.

19liberali . ivlisi 2010 . № 40

Page 22: bernar kuSneri: esaubre mas gv. 5 `pirveli kavkasiuris~ axali …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/9003/1/Liberali_2010_N... · 2013-01-16 · pirdapiri dialogis aucilebloba-ze saubrisas

konfliqtebi

samxreTi oseTi

samxreTi oseTi - denTis kasri Tu oqros sabado?

gasul oTxSabaTs samxreTi ose-Tis prezidentma eduard kokoiTim ruseTis regionuli ganviTarebis saministro gaakritika da samxreT oseTSi mimdinare aRdgeniTi samu-Saoebis sabotaJSi daadanaSaula.

rigma rusulma masobrivma sain-formacio saSualebebma saswra-fod daskvnebi gaakeTes _ samxre-Ti oseTis prezidenti ruseTis kontrols aRar eqvemdebareba. samxreT oseTSi darwmunebulebi

fuli is Temaa, romlis gamoc kokoiTi mzadaa moskovi akritikos.

murat gukemuxovi

arian, rom prezidenti iZulebuli gaxda, mosaxleobis aRSfoTeba ru-suli uwyebisken miemarTa. xalxis ukmayofileba cxinvalSi ukve saxi-faTo zRvars uaxlovdeba.

cxinvaleli grigori colTan da or qaliSvilTan erTad, ukve meo-re welia, samxedro karavSi cxo-vrobs, romelic man sakuTari ve-naxis maxloblad, Tavis dangreul saxlTan gaSala. brezentis qveS gatarebuli meore zamTris Semdeg

grigori opozicioneri gaxda. yo-fili mlesavi dRes politikosia.

mas, adgilobrivi sazomebiT, so-liduri eleqtorati hyavs _ oTxa-si ojaxi, romelic masaviT karve-bis amara darCa.

Tbilisi-cxinvalis yofil rkini-gzis sadgurTan, mwvane Sambnaridan TeTri Senoba moCans. liandagebi aq sul ayrilia. aravis axsovs, rodis gaitanes aqedan bolo liandagi da jarTSi Caabares. TeTri garemon-

eduard kokoiTi

20 liberali . ivlisi 2010 . № 40

Page 23: bernar kuSneri: esaubre mas gv. 5 `pirveli kavkasiuris~ axali …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/9003/1/Liberali_2010_N... · 2013-01-16 · pirdapiri dialogis aucilebloba-ze saubrisas

konfliqtebi

tebuli Senoba rkinigzis sadgu-ria, romelic rusma mSeneblebma gaaremontes. ra funqcia eqneba rkinigzis sadgurs sarkinigzo ma-gistralis gareSe, aravin ambobs.

aseT uazro proeqtebs samxreT oseTSi yvela nabijze SexvdebiT.

rokis gvirabis gasasvlelTan (samxreTi oseTis mxridan) mTis qveS dgas 3 metris simaRlis beto-nis kedeli, daaxloebiT 50 metris sigrZis da metrze naklebi sisqis. specialistebis azriT, mas ara-nairi praqtikuli daniSnuleba ar aqvs _ is arc zvavisgan icavs, arc niaRvrisgan. risTvisaa es kedeli saWiro, amas mxolod maSin xvdebi, rodesac igeb, Tu ramdeni fuli gamoyves mis asagebad _ 50 milio-ni rubli (1,6 milioni amerikuli dolari), anu 11 aTasi aSS dolari betonis kedlis TiTo kvadratuli metrisTvis. adgilobrivi opozi-cia ambobs, rom `aseTi uazro pro-eqtebi kokoiTis xelisuflebis klondaiki, oqros sabadoa~.

`oqros maZiebelTa~ mTavari principia _ zedmeti xalxi ho-rizonts miRma. samxreT oseTSi msxvili infrastruqturuli obie-qtebis mSeneblobas ori struqtu-ra awarmoebs _ samxreTi direqcia da uwyebaTSorisi komisia. orive struqtura regionuli ganviTare-bis saministros daqvemdebareba-Sia. am uwyebebs Tanxebi pirdapir kremlidan miewodebaT.

respublikis biujets ruseTis mier daniSnuli premier-ministri vadim brovcevi akontrolebs. aRd-geniT samuSaoebsac specialurad Seqmnili saxelmwifo unitaruli sawarmoebi _ rusuli organizacie-bi, asruleben. maTi xelmZRvanele-bi ZiriTadad brovcevis Tanamema-muleebi arian, qalaq ozerskidan.

ozerskeli xelmZRvanelebi Ta-vis mxriv marto ar Camosulan. Tan Camoiyvanes inJinrebi, buRaltrebi da muSaxeli. adgilobrivi mosax-leoba respublikis aRdgeniT sa-

muSaoebze ver dakavda.saxelmwifo unitarul sawarmo-

ebSi xelfasebi adgilobriv jama-girebs arc Seedreba. aq mTavari buRaltris xelfasi orjer metia vidre prezident kokoiTis ofi-cialuri xelfasi.

bazarze umalve aisaxa SeZlebuli rusebis gamoCena _ respublikaSi fasebi avarda. yvelaze mtkivneuli sakiTxi maTTvis, vinc usaxlkarod darCa _ binis ijaraa. fasebi TveSi 500-dan 700 (100 rubli _ 6 lari) rublamde meryeobs. Tu gaviTva-liswinebT imas, rom adgilobrivi mosaxleoba ufro Raribia dRes, vidre 2 wlis win iyo, es maTTvis soliduri Tanxaa.

`rusuli daxmarebis moparvis martivi sqema aseTia _ zrdian sa-muSaoebis moculobas da masalebis fass~... _ ambobs samxreTi oseTis respublikis ekonomikuri usafr-Txoebisa da saxelmwifo kontro-lis komitetis Tavmjdomare ba-traz takazovi.

brovcevis daniSvnidan cota xan-Si, vladikavkazSi iqmneba saSuama-vlo firma `kavkazstroikomple-qti~, romelic ruseTSi samSeneblo masalebs iZens da maT samxreT oseTs sTavazobs ormag fasad. am saSuamavlo firmis warmatebiT amuSavebis Semdeg iqmneba kidev erTi firma _ `glavstroisnabi~, romelic masalebs `kavkazstroi-kompleqtisgan~ iZens da saxelmwi-fo unitarul sawarmoebze hyidis.

respublikas, sadac adgilobrivi monacemebiT 35 aTasi adamiani cxo-vrobs, ruseTis mier gamoyofili erTi miliardi dolari saerTod ar datyobia. am Tanxis amgvarma aTvisebam Sedegad is moitana, rom respublika jer isev Sorsaa aRd-genisgan (gazafxulze uamindobis mizeziT sacxovrebeli saxlebis mSenebloba saerTod SeCerda).

samxreTi oseTis parlamentis deputati amiran diakonovi aRia-rebs, rom `respublikaSi socialu-

ri daZabuloba kritikul niSnuls uaxlovdeba~.

`xalxis risxvis~ Tavidan asaci-leblad da amavdroulad rusul resursebze meti kontrolis mo-sapoveblad kokoiTim regionuli ganviTarebis saministrosa da mTa-vrobis winaaRmdeg kampania daiwyo.

Tavidan kokoiTi CrdilSi idga _ konfliqti daiwyo parlamentma, Semdeg generaluri prokuratura CaerTo. konfliqtis kulminacia 10 ivliss moxda, rodesac rus se-natorebTan Sexvedrisas kokoiTim aRdgeniTi samuSaoebis saministro sabotaJSi daadanaSaula.

am gancxadebam didi xmauri ga-moiwvia. ruseTSi ar moelodnen satelitisgan braldebebs _ impe-riuli rangobrivi TvalsazrisiT es warmoudgenelia. zustad sam dReSi, 13 ivliss respublikaSi ur-TierTobis garkvevis mizniT re-gionuli ganviTarebis ministri vi-qtor basargini da misi moadgile roman panovi Cavidnen.

viziti daCqarebuli programiT Catarda _ obieqtebze gasvla da TaTbiri _ yvelaferi daxurul kars miRma. basarginis moTxovniT, presa molaparakebaTa process ar daaswres.

vizitis win mosalodneli iyo, rom basargini Tavgasul kokoiTis Tavis adgils miuCenda. Tumca, ro-gorc amboben, prezidents mozomi-li gamonaTqvamebiT Tavi didad ar Seuwuxebia. rogorc Cans, basar-ginsa da mis patronebs kremlSi kokoiTi jer kidev sWirdebaT. sa-mxreTi oseTis aRdgena gagrZelde-ba.

statia momzadebulia hainrih biolis fondis mxardaWeriT. am publikaciaSi gamoTqmuli Sexedulebebi da mosazrebebi ar aris aucilebeli, gamoxatavdes hainrih biolis fondis Sexedulebebs.

21liberali . ivlisi 2010 . № 40

Page 24: bernar kuSneri: esaubre mas gv. 5 `pirveli kavkasiuris~ axali …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/9003/1/Liberali_2010_N... · 2013-01-16 · pirdapiri dialogis aucilebloba-ze saubrisas

politika

saqarTvelo-ukraina

megobroba pirveli pirebis gareSe

saqarTvelos prezidenti yvela-ze moulodneli ucxoeli stuma-ri aRmoCnda maT Soris, vinc erTi kviris win piradad miuloca vi-qtor ianukoviCs samoci wlis iu-bile.

ukrainis dedaqalaqSi mixeil saakaSvilis vizitma lamis dete-qtiuri elferi SeiZina. sxva ucxo-eli stumrebisgan gansxvavebiT, winaswar ar iyo cnobili, rom iu-bileze saqarTvelos prezidents elodnen. ori prezidentis pir-veli Sexvedris Sedegebze metad aqtualuri ki diplomatiuri pra-qtikisTvis sakmaod ucnauri ki-Txva gaxda: `iyo Tu ara saqarTve-los prezidenti kievSi miwveuli?~

mixeil saakaSvilis `blickrigi~ kievSi imis dasturia, rom ukraina saqarTvelosTan

dialogisTvis mzad aris, magram ara yvelaferze da ara yvela formiT.

aliona getmanCuki, msoflio politikis institutis direqtori, kievi

am kiTxvis provocireba ukrai-nis mxridan moxda. kerZod _ pre-zidentis administraciis xelmZR-vanelis moadgilis ana germanis mier.

`mixeil saakaSvili rom Cvens qveyanaSi Camovida, TiTqmis Se-mTxveviT gavigeT~, _ acnoba Jur-nalistebs germanma. misi TqmiT, prezident ianukoviCs Tavis iubi-leze qarTveli kolega ar miuwve-via. Tumca, man dasZina, rom sa-qarTvelos prezidentis qveynidan gaZevebas aravin apirebs: piriqiT, kievSi es viziti mxolod axarebT.

germanis sityvebis dasturad, ukrainulma mediam gaavrcela in-formacia, rom qarTvel stumars

aeroportSic ki aravin daxvedria. ra xdeboda sinamdvileSi? maRa-

li rangis diplomatiuri wyaroebi amtkiceben, rom ukrainuli mxare mixeil saakaSvilis vizitis Taoba-ze informirebuli iyo da saqar-Tvelos prezidents aeroportSi ukrainis sagareo saqmeTa minis-tris moadgile daxvda.

saqarTvelos prezidentis ukrainaSi SesaZlo Camosvla jer kidev ivnisis dasawyisSi, sagareo saqmeTa ministris grigol vaSaZis kievSi vizitis dros ganixilebo-da. diplomatiuli wyaroebis in-formaciiT, swored maSin damu-Savda stumrobis aseTi formati: mokle samuSao viziti, romelic

mixeil saakaSvili viqtor ianukoviCi

22 liberali . ivlisi 2010 . № 40

Page 25: bernar kuSneri: esaubre mas gv. 5 `pirveli kavkasiuris~ axali …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/9003/1/Liberali_2010_N... · 2013-01-16 · pirdapiri dialogis aucilebloba-ze saubrisas

politika

mxolod erT Sexvedras moicavda _ ukrainis prezidentTan. maSin-ve imsjeles TariRzec. zogier-Ti wyaros cnobiT, saqarTvelos prezidenti viqtor iuSCenkosTan Sexvedrasac gegmavda, magram swo-red im dRes yofili prezidenti kievSi ar imyofeboda.

im faqts, rom ianukoviCis ad-ministraciis xelmZRvanelis moadgile saakaSvilis vizitma gulwrfelad gaaoca, gaTviTc-nobierebuli adamianebi imiT xs-nian, rom ukrainaSi delikaturi saerTaSoriso sakiTxebis Sesaxeb saqmis kursSi mxolod prezident-Tan daaxloebul adamianTa Zalian viwro wres ayeneben.

saqarTvelos prezidentis ukrainaSi viziti ki, Tu gaviTva-liswinebT ianukoviCisa da saakaS-vilis urTierTobas, delikaturi sakiTxebis ricxvs miekuTvneba.

saakaSvilis araformaluri vi-

ziti pirvel rigSi imaze metyve-lebs, rom ukrainis axlandeli xelisufleba, yvelanairi pesimis-turi prognozis sapirispirod, saqarTvelosTan aqtiuri dialo-gis gasamarTad gaxsnilia.

dialogi Sedgeba. Tumca, sru-liad calsaxaa, rom es dialogi gansxvavebul niuansebs SeiZens.

yvelanairi safuZveli arsebo-bs vivaraudoT, rom ukrainasa da saqarTvelos Soris urTier-Toba naklebad personalizebuli da ideologiurad datvirTuli iqneba, vidre es ori qveynis da-moukideblobis manZilze yofila. amjerad mixeil saakaSvilisa da aleqsandr lukaSenkos mier uqme-

ebis mTaSi erTad gatareba ufro advilad warmosadgenia, vidre vi-qtor ianukoviCTan erTad.

aseve, cxadia, rom saqarTvelosa da ukrainas Soris ormxrivi dia-logis mudmiv tonusSi SenarCu-nebis iniciativa qarTul mxares ekuTvnis. swored qarTuli mxare gaxlavT mocemul etapze am ur-TierTobebis generatori da igi ar dauSvebs, rom es energetiku-li kavSiri Tundac mokle droiT gawydes. da ramdenic unda weron saqarTvelos prezidentis pres-relizebSi, rom ori prezidentis Sexvedra `ukrainuli mxaris ini-ciativa iyo~, Tbilisis mxridan diplomatiuri zewolis gareSe is ver Sedgeboda.

garda amisa, ukrainis axali xe-lisuflebis arc erTi warmomad-geneli jer TbilisSi ar Casula. arsebuli informaciiT, saqarTve-los mxare aqtiurad muSaobs ima-

ze, rom wlis bolomde ukrainis mxridanac Sedges ramdenime mniS-vnelovani viziti saqarTveloSi. kerZod, laparakia sagareo saqme-Ta ministrisa da premier-minis-tris stumrobaze.

iqmneba STabeWdileba, rom Tbi-lisSi kargad esmiT sad aris am urTierTobebis mtkivneuli wer-tilebi da yvelanairad cdiloben, maT ar Seexon.

aseT delikatur Temas warmo-adgens ori qveynis prezidentTa Soris piradi Sexvedrebi. Zneli misaxvedri ar aris, rom laparakia `saakaSvilis faqtorze~. kievSi miaCniaT, rom ukrainis preziden-tis mier qarTveli kolegisTvis

wamdauwum xelis CamorTmeva di-videndebs ar moutans ianukoviCs arc ruseTTan misTvis ase mniSv-nelovani `gadatvirTvis~ sakiTxSi da arc ukrainis SigniT (ukanaskne-li ori wlis ganmavlobaSi ukrai-nis mosaxleobaSi mniSvnelovnad Semcirda maTi ricxvi, vinc saqar-Tvelos liderisadmi simpaTiiTaa ganwyobili).

rogorc Cans, es saqarTveloSic esmiT: qarTuli mxare advilad daTanxmda araformalur vizit-gacnobas, nacvlad saqarTvelos prezidentis kievSi srulfasova-ni, oficialuri vizitisa.

ukrainel kolegas ki TbilisSi mxolod maSin elodebian, roca is amisTvis mzad iqneba. es SeiZleba momaval welsac moxdes, radgan ukrainis dedaqalaqSi aSkarad ar iziareben rusi kolegebis lo-gikas, rom vidre saqarTvelos prezidenti mixeil saakaSvilia,

saqarTvelosTan salaparako ara-feria.

arnaxul akuratulobas av-lens qarTuli mxare iseT Temeb-Tan dakavSirebiT, rogoricaa or qveyanas Soris samxedro-teqniku-ri TanamSromlobis sakiTxi _ rac kidev erT seriozul gamaRiziane-bel faqtors warmoadgens ukrai-nisa da ruseTis urTierTobaSi. es Tema Segnebulad amovarda ukrai-nul-qarTuli dRis wesrigidan, mas Semdeg, rac xelisuflebaSi vi-qtor ianukoviCi movida. rogorc axlaxan `ukrspeceqsportis~ eqs-xelmZRvanelma sergei bondarCuk-ma yovelkvireul gamocema `zerka-lo nedelis~ ganucxada, bolo

ukrainis prezidentis mier qarTveli kolegisTvis wamdauwum xelis CamorTmeva

ianukoviCs dividendebs ar moutans arc ruseTTan misTvis ase mniSvnelovani

`gadatvirTvis~ sakiTxSi da arc ukrainis SigniT.

23liberali . ivlisi 2010 . № 40

Page 26: bernar kuSneri: esaubre mas gv. 5 `pirveli kavkasiuris~ axali …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/9003/1/Liberali_2010_N... · 2013-01-16 · pirdapiri dialogis aucilebloba-ze saubrisas

weliwad-naxevris ganmavlobaSi ukraina isedac ar debda msxvil kontraqtebs saqarTvelosTan da mxolod adre xelmowerili mcire xelSekrulebebiT Semoifargle-boda.

savaraudod, ukrainis xelisu-fleba saqarTvelosTan dialogi-sas aqcents politikidan biznesze gadaitans. ukraineli eqspertebis umravlesobas miaCnia, rom kie-vis mxridan politikuri dialogi mxolod saqarTvelos teritoriu-li mTlianobis mxardaWeriT Se-moifargleba.

am Temas ukrainaSi ianukoviCis prezidentobis pirvel TveebSi didi xmauri mohyva, radgan misi winasaarCevno kampaniis dros arc-Tu calsaxa Sefasebebi gaismoda ruseTis mier afxazeTisa da sa-mxreTi oseTis damoukideblobis aRiarebis Taobaze. sabolood ukrainis prezidentma da sagareo saqmeTa ministrma mkafio gancxa-deba gaakeTes, rom oficialuri kievis mxridan msgavsi nabijebi arc erT SemTxvevaSi ar gadaidg-meba.

rac Seexeba ekonomikur kavSi-rebs, winapiroba aqac arsebobs. viqtor iuSCenkos prezidentobis dros kievSi ismoda ukmayofile-ba, rom ori prezidentis pirad urTierTobas zurgs umagrebda ukrainis mxridan saqarTveloSi Cadebuli seriozuli investicie-bi.

miuxedavad imisa, rom ukraina bolo oTxi wlis manZilze saqar-Tvelos sam mTavar savaWro par-tniors Soris erT-erTia, gasul wels saqarTvelos ekonomika-Si ukrainidan Sesuli pirdapiri ukrainuli investiciebi sul 27 milion dolars Seadgenda. isic upiratesad safinanso-sabanko se-qtorSi.

ukrainis axali xelisufleba, romelic nebismier ormxriv ur-TierTobaSi yvelanairad cdilo-

bs, pragmatuloba SeinarCunos, Seecdeba, rom dakarguli aina-zRauros.

da bolos. eWvqveS dadga ukrai-nisa da saqarTvelos tradiciuli erTobis aRqma dasavleTis (gan-sakuTrebiT nato-s) TvalSi. dasa-vleTi ase Tu ise aqezebda orive saxelmwifos saerTaSoriso are-naze erTgvari duetis saxiT emo-qmedaT _ es sqema, rogorc Cans, amjerad droebiT Tu samudamod gaqra, radgan ukrainis sagareo politikis dRis wesrigidan nato, rogorc aseTi, sruliad amoRebu-lia.

ramdenime kviris winaT ukrai-nis parlamentis mier saSinao da sagareo politikis safuZvlebTan dakavSirebiT miRebul kanonSi fi-gurirebs idumali `bloksmiRma statusi~ _ anu erTgvari valde-buleba, ar SeuerTdnen arc erT samxedro-politikur kavSirs.

SesaZlebelia Tu ara ukrainisa da saqarTvelos amgvari erTobis SenarCuneba momavalSi am orive qveynis evrokavSiris wevrobisken swrafvis xarjze? naklebsavarau-doa. rogorc Cans, evrokavSirma dRes postsabWoTa sivrcis qvey-nebisadmi ufro farTo midgoma airCia, rac `aRmosavleT partnio-robis~ gegmaSia gadmocemuli. da, SesaZloa, aramxolod _ evrokav-Sirma. am regionSi hilari klinto-nis bolo turne, vice-prezident jo baidenis wina mogzaurobisgan gansxvavebiT, mxolod ukrainiT da saqarTveloTi ar Semofarglula. man `aRmosavleT partniorobis~ eqvsi wevridan oTxi moicva.

asea Tu ise, dRes ar arsebobs gansakuTrebuli safuZveli imis saTqmelad, rom ukrainisa da sa-qarTvelos urTierToba ganwiru-lia. ubralod, danamdvilebiT SeiZleba iTqvas, rom es urTier-Tobebi sxva fazaSi inacvlebs. ra-mdenad efeqturi iqneba es faza, amas dro gviCvenebs.

saqarTvelo-belorusi

saakaSvili- lukaSenkos pasuxi kremlslukaSenkom axali koziri

moifiqra moskovTan

urTierTobisTvis _

`saakaSvilis faqtori~.

irina xalipi, minski

rusul satelevizio arx НТВ-ze sagamoZiebo filmis Крестный батька-s Cvenebis Semdeg mTeli be-lorusi interesiT eloda, riT upasuxebda filmis mTavari gmiri lukaSenko ruseTis am sainforma-cio Setevas.

filmi belorusis prezidents _ lukaSenkos amxelda 1999-2000 wle-bSi misi politikuri oponentebis gatacebasa da mkvlelobis Tanamo-nawileobaSi.

lukaSenkos reaqciamac ar daayo-vna: oTxSabaTs saRamos belorusis pirvel arxze, `praim-TaimSi~ mixeil saakaSvilTan eqskluziuri inter-viu daanonsda.

ruseTTan sainformacio da eko-nomikur omamde mixeil saakaSvilis belorusis sainformacio sivrceSi

politika

24 liberali . ivlisi 2010 . № 40

Page 27: bernar kuSneri: esaubre mas gv. 5 `pirveli kavkasiuris~ axali …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/9003/1/Liberali_2010_N... · 2013-01-16 · pirdapiri dialogis aucilebloba-ze saubrisas

saqarTvelo-belorusi

saakaSvili- lukaSenkos pasuxi kremls

gamoCenazec ki laparaki zedmeti iyo.

`vardebis revoluciis~ Semdeg saakaSvili belorusis saxelmwi-fo propagandistul saSualebebSi `konstituciuri wyobis momSlelad~ da `saxelmwifos gadamtrialeblad~ ganixileboda.

lukaSenkos, romelsac revolu-ciebis Zalian eSinia, saqarTvelos prezidenti Zlier aRizianebda. mas mudmivad aqvs SiSi, rom vinme opozi-cioneri mis kabinetSi Sevardeba da gamoucxadebs, _ `Seni dro amoiwu-rao~, ise, rogorc es saakaSvilma gaakeTa.

Tumca, saakaSvilis mimarT da-mokidebuleba ucabedad Seicvala. amuSavda principi `megobroba ruse-Tis winaaRmdeg~.

belorusis mosaxleoba intere-siT eloda saakaSvilis gamoCenas

adgilobrivi arxis eTerSi. yvelas egona, rom saakaSvili ruseTze sau-bars daiwyebda _ Tumca, mosaxleo-bis molodini ar gamarTlda.

saakaSvili interviuSi gasakvirad diplomatiuri da TavSekavebuli iyo, ar gamouTqvams arc erTi prin-cipulad mniSvnelovani pretenzia. `Zneli gasarkvevia, ra surT maT?! _ ambobs saakaSvili, _ Cven gvsurs ur-TierTobebis ganaxleba da Semxvedri nabijebis gadadgma. Cven maT SesaZ-leblobas vaZlevT, ar dadgnen di-lemis winaSe da ar gaakeTon arCevani cudsa da uaress Soris~.

saqarTvelos prezidenti damtk-bari eniT saubrobda ruseTis didi kulturis da rusi maRalCinosnebis mier qarTuli Rvinis siyvarulis Sesaxeb. saakaSvilma ganacxada, rom

sakuTar Svils rusuli enis swavlas aZalebs, miuxedavad imisa, rom ba-vSvs ar esmis, sad SeiZleba rusuli ena gamoadges.

intervius dros saqarTvelos prezidenti saubrobda imis Sesa-xeb, rom zedmeti wona mas xaWapu-ris Wamis saSualebas ar aZlevs da gulwrfel sixaruls gamoxatavda saqarTvelosa da beloruss Soris aqtiuri sahaero mimosvlis gamo. saakaSvilma aseve madliereba gamo-Tqva, rom belorusis mTavrobam ar aRiara afxazeTisa da samxreTi ose-Tis damoukidebloba.

saakaSvils araferi uTqvams imaze, rom 2008 wlis agvistoSi lukaSenko Sexvedrebs marTavda kokoiTisTan da baRafSTan, aseve miesalmebo-da ruseTis samxedro moqmedebebs. `me kategoriulad vewinaaRmdegebi mosazrebas, rom agvistoSi ruseTi

saqarTvelos eomeboda. es iyo mSve-nieri operacia ruseTis da adgilo-brivi mosaxleobis monawileobiT. xalxi sakuTar miwas icavda, xolo samSvidoboebi asrulebdnen saku-Tar misias~, _ ambobda maSin luka-Senko. agvistoSi lukaSenkom Tqva, rom orive regions aRiarebs _ sa-mxreT oseTsac da afxazeTsac.

belorusis prezidenti Zalian male mixvda, rom afxazeTisa da ose-Tis Tema araCveulebrivi koziria, romlis gaTamaSeba, saWiroebisamebr, SesaZlebelia ruseTTan mimarTebaSi.

gadacemis bolos ki saakaSvilma filmis Крестный батька-s ganxilvac gadawyvita. man scada Tavisi axali megobari lukaSenko filmSi gaJRe-rebuli politikuri mkvlelobe-bis braldebisagan daecva. Tumca,

lukaSenkos xmamaRla gamarTleba misTvis aSkarad arakomfortuli aRmoCnda. amitom, saqarTvelos pre-zidenti aforizmebiT alaparakda.

`braldebebi, lamis kanibalizms utoldeba. uceb aRmoaCines, rom oTxmocdaaTian wlebSi, minskSi ka-ciWamiebi gamoCndnen. ra Tqma unda, es samwuxaroa da yovelive amas erTmniSvnelovnad SurisZiebis el-feri dakravs, sainformacio omis elferi~, _ Tqva saakaSvilma.

ra Tqma unda, films propagandis-tuli elferi dakravs. maSin, roca saakaSvils, kanibalizmi aocebda, НТВ -ze ganuwyvetliv trialeb-da filmis meore nawilis anonsi: `Крестный батька-2 _ yvelaferi, rac gsurdaT gagegoT lukaSenkoze da geSinodaT misTvis gekiTxaT~.

belorusis opoziciam ukve Seafasa saakaSvilis belorusul televiziaSi

gamoCena. maTi azriT, es sxva arafe-ri iyo, garda imisa, rom saqarTve-los prezidenti ruseT-belorusis omSi CarTes. saakaSvilis mxridan lukaSenkos dasacavad gamosvla de-mokratiuli Rirebulebebis Ralatad Sefasda. saqarTvelos prezidents Seaxseneben, rom man avtoritari mmarTveli daicva, romlis preziden-tobis dros belorusSi yvela fexis nabijze irRveva adamianis uflebebi.

lukaSenkos mxridan saakaSvilTan damegobrebis mcdeloba moskovis-Tvis gzavnilia, rom saTanado pasu-xis gacema masac SeuZlia. imedia, saqarTveloSi esmiT, rom belorusi saqarTvelosTan axali urTierTo-bebis awyobas ar cdilobs. es mxo-lod kremlis winaaRmdeg mimarTuli informaciuli zalpia.

politika

belorusis opoziciam saakaSvilis mxridan lukaSenkos dasacavad gamosvla,

demokratiuli Rirebulebebis Ralatad Seafasa. saqarTvelos prezidents Seaxsenes,

rom man avtoritari mmarTveli daicva, romlis prezidentobis dros belorusSi

yvela fexis nabijze irRveva adamianis uflebebi.

25liberali . ivlisi 2010 . № 40

Page 28: bernar kuSneri: esaubre mas gv. 5 `pirveli kavkasiuris~ axali …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/9003/1/Liberali_2010_N... · 2013-01-16 · pirdapiri dialogis aucilebloba-ze saubrisas

Tvalsazrisi

axali sagareo politika

2008 wlidan moyolebuli, agvistos omisa da msoflioSi Seqmnili axali geopolitikuri da ekonomikuri re-alobebidan gamomdinare, sagareo urTierTobebis kuTxiT saqarTve-loSi garkveuli pauza warmoiqmna. Cvenma mTavarma mokavSireebma _ aSS-m da evropam saqarTvelosTan mimarTe-baSi taimauti aiRes. es pauza mimdi-nare wlis ivlisamde _ aSS-s saxel-mwifo mdivnis hilari klintonisa da maRali rangis evropeli diplomate-bis TbilisSi vizitamde gagrZelda.

am pauzas ramdenime mizezi hqon-da. pirvel rigSi, es iyo msoflios

saqarTvelos ganaxlebuli sagareo politika sWirdeba. aqcentebi konfliqtebis

mogvarebis axal strategiaze da sagareo ekonomikur urTierTobebze unda gakeTdes.

ivane maWavariani

ekonomikuri da finansuri krizisi, romelmac aSS-s da evropis mTavro-bebi seriozuli problemebis winaSe daayena.

aseve, 2008 wlis agvistos omis Semdeg ruseTi dasavleTis TvalSi globaluri da regionuli mniSvne-lobis angariSgasawev Zalad iqca, romlis interesebis ignorireba SeuZlebeli da saxifaTo gaxda. ar SeiZleba gamogvrCes regionis ki-dev erTi mniSvnelovani moTamaSis _ TurqeTis radikaluri saxecvlileba da misi sagareo politikis ruseTTan daaxloeba.

2009 wels aSS-s saTaveSi mosulma axalma demokratiulma administra-ciam, zemoT aRniSnuli garemoebebis gaTvaliswinebiT, saqarTvelosTan da zogadad regionTan mimarTeba-Si saxelmwifo politikis gadaxedva daiwyo.

amerikis axali administraciis dRis wesrigSi erT-erT mTavar pun-qtad ruseTTan mimarTebaSi politi-kis gadaxedva Caewera. obamas admi-nistraciam miznad daisaxa yvela im sakiTxis mogvareba, romelTa gada-wyveta buSis mmarTvelobis wlebSi ver moxerxda. maT Soris ormxrivi

politika

hilari klintoni, Tbilisi, ivlisi 2010

fo

to

gio

rgi

abd

alaZ

e

26 liberali . ivlisi 2010 . № 40

Page 29: bernar kuSneri: esaubre mas gv. 5 `pirveli kavkasiuris~ axali …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/9003/1/Liberali_2010_N... · 2013-01-16 · pirdapiri dialogis aucilebloba-ze saubrisas

amerikul-rusuli urTierTobebi, birTvuli ganiaraReba, irani, Cr-diloeT korea da sxva. ruseTsa da dasavleTs Soris daiwyo e.w. `gada-tvirTvis~ politika, romlis warma-tebiT ganviTarebas did mniSvnelo-bas aniWebs aSS-c da evropac.

gadatvirTvis politikis erT-erTi Sedegia is, rom amerikis axali admi-nistracia, saqarTvelosTan urTier-Tobas strategiuli usafrTxoebisa da regionSi ruseTTan konkurenciis WrilSi aRar ganixilavs, rogorc es buSis administraciis periodSi iyo.

amis naTeli magaliTia 2009 wels saqarTvelo-aSS-s Soris dadebu-li qartiis farglebSi Catarebuli Sexvedrebi. kerZod, am dokumentma usafrTxoebis mimarTulebiT Cven-Tvis saWiro ganviTareba jerjero-biT ver miiRo da aSS-s mxridan Ziri-Tadi aqcenti kvlav humanitarul da ekonomikur sakiTxebze keTdeba.

ivlisSi aSS-s saxelmwifo mdivnis hilari klintonis da maRali rangis evropeli diplomatebis TbilisSi vizitebma da maT mier gakeTebul-ma sajaro gancxadebebma aRniSnuli pauza daasrula da daisaxa konkre-tuli mimarTulebebi saqarTvelos-Tan Semdgomi TanamSromlobisTvis.

sxva politikur gzavnilebTan er-Tad ivlisis vizitebma xazi gausva, rom saqarTvelosTan usafrTxoebis sakiTxebSi TanamSromlobis gaRrma-vebis mTavar winaaRmdegobad kvlav rCeba ruseTi.

Cveni amerikeli Tu evropeli par-tniorebi Riad migvaniSneben imaze, rom qarTul politikaSi samxedro ritorika mniSvnelovnad unda Sem-cirdes da ruseTTan konfrontaciis ganmuxtvis gzebi gamoinaxos, raTa es urTierTobebi metad prognozireba-di gaxdes. mxolod amis Semdgom aris SesaZlebeli winsvla qveynisTvis yvelaze mniSvnelovan sakiTxebSi, rogoric aris erovnuli usafrTxo-eba, stabiluroba, ekonomikuri gan-viTareba da qveynis sagareo ekono-mikuri urTierTobebis gaaqtiureba.

aSS-m da evropelma partniorebma gamoTqves mzadyofna xeli Seuwyon saqarTvelos da ruseTis mTavro-bebis warmomadgenlebis pirdapiri dialogis ganaxlebas (Jenevis mola-parakebebis CarCos gareT).

saqarTvelos megobrebs kargad es-miT, rom aris sakiTxebi, sadac Tbi-lisisa da moskovis xedva erTmaneTs verasodes daemTxveva. pirvel rigSi es aris okupirebuli teritoriebi da separatistuli regionebi. Tum-ca, dasavlel partniorebs miaCniaT, rom ruseTisgan momavali safrTxis deeskalacia swored ekonomikur da humanitarul sakiTxebze dialogis dawyebiT unda moxdes. es ar niSna-vs imas, rom saqarTvelo ruseTTan principul daTmobebze unda wavides da misi upirobo megobari gaxdes. saubaria garkveul garantiebze, rac mSvidad cxovrebisa da ekonomikis ganviTarebis saSualebas mogvcemda.

Sesabamisad, Tu qveynis sagareo politikis warmmarTveli gundi aR-niSnul vizitebs saTanadod da ze-dmeti eiforiis gareSe Seafasebs, Sedegad qveynis arsebulma sagareo politikam saWiro koreqtirebebi unda ganicados.

kerZod, am etapze qveynis poli-tikuri da usafrTxoebis sakiTxebis mogvarebisas, saqarTvelos sagareo politikis mniSvnelovani aqcente-bi ruseTTan urTierTobis deeska-laciis gzebis moZiebasa da sagareo ekonomikuri urTierTobebis ganvi-Tarebaze unda gakeTdes.

am mimarTulebiT pirveli sworad gadadgmuli nabijia, okupirebuli teritoriebis mimarT saxelmwifo strategiis SemuSaveba. es strategia gulisxmobs konfliqtis transfor-macias Zalismieri fazidan ekono-mikuri da humanitaruli resursis amuSavebisken.

aRniSnul strategias mxari dauWi-ra aSS-m da evropis qveynebma. am mxardaWeris ignorirebas verc ruse-Ti moaxerxebs.

aRniSnuli strategiis warmatebiT

ganxorcieleba qveyanaSi usafrTxo, stabiluri garemos Seqmnas Seuwyobs xels da Sida da sagareo ekonomikur saqmianobas gamoacocxlebs.

paralelurad, Cvens ucxoel part-niorebTan erTad saqarTvelos saer-TaSoriso da regionuli ekonomiku-ri politika unda SemuSavdes (unda vipovoT Cveni qveynis niSa msoflios ekonomikaSi). kerZod, daisaxos konkretuli gzebi imisaTvis, rom Cveni qveyana samxreT kavkasiis, axlo aziisa da dasavleTis qveynebs Soris saerTaSoriso vaWrobis erT-erTi sakvanZo wertili gaxdes. saqarTve-lom sabolood unda gaiformos re-gionSi mTavari satranzito energe-tikuli koridoris statusi.

Tu Cveni sagareo politika am ku-TxiT warimarTeba, es Cvens part-nior qveynebs saSualebas miscems saqarTvelo-ruseTis urTierTobe-bis ganmuxtvis procesSi ufro me-tad CaerTon. aseve es xels Seuwyobs usafrTxoebis qmediTi meqanizmebis Seqmnas, konfliqtebTan mimarTeba-Si SemuSavebuli axali strategiis amoqmedebas da saqarTvelosTvis au-cilebeli ekonomikuri da sainvesti-cio proeqtebis ganxorcielebas.

Cveni partniorebis azriT, mxolod am gziT SeuZlia saqarTvelos ruseTis mxridan SesaZlo samxedro agresiis Ta-vidan acileba da qveynis SigniT stabi-lurobis SenarCuneba. aRniSnuli reko-mendaciebis gauTvaliswineblobis SemTxvevaSi ki saqarTvelo marto dar-Ceba im saerTaSoriso, regionuli da ekonomikuri safrTxeebis winaSe, rom-lebTan gamklavebac qveyanas marto Za-lian gauWirdeba. aman SeiZleba gasuli saukunis 90-iani wlebis qaosSi dagva-brunos.

ivane maWavariani _ saqarTvelos yofili

elCi iaponiaSi. damTavrebuli aqvs jon hopkinsis

universitetis saerTaSoriso swavlebis umaRlesi

skolis samagistro programa (aSS), centraluri

evropis universitetis evropuli da saerTaSori-

so urTierTobaTa fakulteti (CexeTi); aris rigi

samecniero da analitikuri statiebis avtori

politika

27liberali . ivlisi 2010 . № 40

Page 30: bernar kuSneri: esaubre mas gv. 5 `pirveli kavkasiuris~ axali …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/9003/1/Liberali_2010_N... · 2013-01-16 · pirdapiri dialogis aucilebloba-ze saubrisas

saubrebi liberalizmze

Tvalsazrisi

rusuli modernizacia

2010 wlis 1 ivniss donis rostov-Si evrokavSirisa da ruseTis erTo-blivi samiti dasrulda, ris Semdgom ruseTis, evrokavSiris sabWos da evrokomisiis prezidentebma saerTo gancxadeba warmoadgines, romelSic vkiTxulobT: „msoflioSi, sadac xalxebi da ekonomikebi ufro metad xdeba erTmaneTTan dakavSirebuli da erTmaneTze damokidebuli, Cveni ekonomikebis da sazogadoebebis mo-dernizeba umniSvnelovanesi da auci-lebeli nabijia“. ivnisSive gaimarTa samiti aSS-s prezident barak obamasa da dmitri medvedevs Soris, romel-Sic gadatvirTvis politikis mTavar miRwevebze imsjeles. samitamde ra-mdenime xniT adre medvedevi kali-forniaSi mdebare maRali teqnolo-giebis centrs, e.w. „silikonis vels“ ewvia. am stumrobas win uZRoda jer kidev 2010 wlis ianvarSi medvedevis administraciis warmomadgenlebis da ekonomikuri mrCevlebis Sexve-dra amerikel ekonomistebTan da Tanamedrove teqnologiebis specia-listebTan masaCusetsis teqnolo-giur institutSi. Tavis mxriv, mo-gvianebiT, amerikelebic estumrnen moskovs, inovaciasa da Tanamedrove teqnologiebze sasaubrod. medvede-vma ukve specialuri adgilic ki air-Cia moskovis midamoebSi _ sofeli skolkovo, romelic rusul „sili-konis velad“ aris Cafiqrebuli.

amerikaSi daiwyes imaze msjeloba, daexmaron Tu ara moskovs moderni-zaciaSi. mTavari kiTxva ruseTSi kanonis uzenaesobasa da moderniza-ciis cnebis ganmartebas ukavSirde-ba. sityva „modernizaciiT“ ruseTSi

ruseTSi ekonomikur da politikur modernizaciebs Soris arsebul kavSirs iazreben,

magram problema korumpirebuli elitis „damarcxebaa“.

giorgi cxadaia

aRniSnaven Tanamedrove teqnolo-giebis da ekonomikuri institute-bis danergvas, romlebic inovacias da socioekonomikur progress Seu-wyoben xels. modernizacia ruseTSi

tradiciulad „zemodan qvemoT“ xde-boda _ magaliTad, petre pirvelisa da meoce saukuneSi stalinis mier warmoebuli modernizaciis kampanie-bi, romlebic ZiriTadad avtorita-

ruseTis garkveul

wreebSi kargad esmiT:

Tu kanonis uzenaesoba

daculi ar iqneba, korufcia

sagrZnoblad ar Semcirdeba

da demokratiuli

institutebis ganviTarebas

xeli ar Seewyoba,

modernizacia Tavis realur

mniSvnelobas dakargavs.

dmitri medvedevi da arnold Svarcnegeri, kalifornia, san xose, 23 ivnisi 2010

28 liberali . ivlisi 2010 . № 40

Page 31: bernar kuSneri: esaubre mas gv. 5 `pirveli kavkasiuris~ axali …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/9003/1/Liberali_2010_N... · 2013-01-16 · pirdapiri dialogis aucilebloba-ze saubrisas

saubrebi liberalizmze

ruli Zalauflebis da centraliza-ciis ganmtkicebisken iyo mimarTuli.

ruseTis ekonomikis saSiSi da-mokidebuleba bunebrivi resursebis eqsportze msoflio ekonomikuri krizisis dros gansakuTrebuli si-mZafriT gamoCnda. gasul wels ru-seTis mTliani Sida produqti 8%-iT Semcirda. marTalia, bunebrivi re-sursebis fasebi krizisamdel maCve-nebels ar dabrunebia, magram ruse-Tis ekonomikam aRmasvla daiwyo. am pirobebSi, ukve yvelas kargad esmis, rom ekonomikis diversifikacia, anu ekonomikis sxva dargebis ganviTa-reba sasicocxlod mniSvnelovania qveynis ganviTarebisTvis. sityva „modernizacia“ ruseTis preziden-

tis dmitri medvedevis safirmo si-tyvad iqca, Tumca putinis ekono-mikuri mrCevlebic, magaliTad misi pirveli moadgile, igor Suvalovi am kampaniis aqtiur lobistad iTv-leba. Tavad putins dumis winaSe Ta-vis yovelwliur moxsenebaSi, 2010 wlis aprilSi, es sityva saerTod ar uxsenebia. medvedevma ki 2009 wlis seqtemberSi cnobili eseic ki ga-moaqveyna saTauriT „win, ruseTo!“, sadac ganacxada, rom ruseTis eko-nomikis gaZlierebis erTaderTi gza teqnologiuri „nouhau“-s da inova-ciebis waxalisebaa.

aqamde da axlac ruseTSi da-savleTTan asocirebuli moder-nizaciis (dasavluri modelis da miRwevebis gadmoRebis) sajarod lobireba liberalur imijTan aso-cirdeba. nacionalisturad ganwyo-bil politikosebs da amomrCevels ki zedmetad „liberaluri“ poli-tikosebi ar moswonT. mizezi, ris gamoc medvedevs ukve aRar eSinia

sakuTari Tavi aseTad warmoadgi-nos, savaraudod, ruseTis Seda-rebiTi ekonomikuri aRmasvla, pu-tinis mier Sida stabilurobis da wesrigis ganmtkiceba da Tavad pu-tinTan orTabrZolaa. 2012 wlis sa-prezidento arCevnebSi gamoCndeba, Tu ramdenad gauZlebs nacionalis-tur Semotevebs medvedevis libe-raluri imiji da ramdenad SeZlebs putini Tavisi klanis _ „kagebes“ yofili oficrebisa da megobari oligarqebis warmatebiT gamoyene-bas avtoritarizmisa da centrali-zaciis SesanarCuneblad.

modernizaciis gzaze meore mTava-ri problema ruseTSi biznesisTvis adekvaturi legaluri da politi-

kuri garemos Seqmnas ukavSirdeba. yvelam icis mixail xodorkovskisa da sergei magnickis SemTxvevebi. es ukanaskneli msxvili investoris ui-liam brouderis advokati iyo, ro-melic cixeSi (rogorc Cans, cemiT) gardaicvala. kanonis uzenaesobis sakiTxi ara mxolod ucxoel inves-torebs, aramed Tavad rus biznes-menebsac unda aRelvebdeT, radgan korufcia da sayovelTao ukanonoba biznesis Semaferxebeli seriozuli faqtorebia. arasamTavrobo orga-nizacia „saerTaSoriso gamWvirva-lobis“ indeqsis mixedviT, ruseTi msoflioSi erT-erT yvelaze korum-pirebul qveynad iTvleba (146-e 180 qveynidan). „globaluri konkuren-tunarianobis angariSis“ (Global Com-petitiveness Report) mixedviT ki, ruse-Ti 63-ea 137 qveynidan. savaraudod, swored es problemebi igulisxma obamas administraciam, rodesac Ta-visi komentari gamoaqveyana medvede-vis vizitze kaliforniaSi, romlis

mixedviTac, obama „moxarulia“, rom medvedevi ewveva ̀ silikonis vels~ da „eqneba SesaZlebloba, im unikalur faqtorebs gaecnos, romlebmac xeli Seuwyo aRniSnuli centris teqno-logiur ganviTarebasa da inovaciur warmoebas“.

ruseTis garkveul wreebSi kargad esmiT politikur ganviTarebasa da ekonomikur ganviTarebas Soris ka-vSiris arseboba: Tu kanonis uze-naesoba daculi ar iqneba, koruf-cia sagrZnoblad ar Semcirdeba da demokratiuli da damoukidebeli institutebis ganviTarebas (Tun-dac iseTebis, rogoric dasavleTSi universitetebia) xeli ar Seewyoba, modernizacia Tavis realur mniS-vnelobas dakargavs. inovacia da teqnologiuri nouhauebi swored maSin aris SesaZlebeli, rodesac Tavisufali konkurencia da kano-nis mmarTveloba arsebobs. ruse-Tis SemTxvevaSi, medvedevis ambicia postindustriuli ekonomikis Seqm-naa, romelic dasavleTSi demokra-tiuli institutebis arsebobis pirobebSi aRmocenda, rac niSnavs imas, rom rusuli modernizacia ver iqneba Cinuri modernizaciis msgavsi, romlis ZiriTadi aqcenti industriuli seqtoris ganviTare-baze iyo mimarTuli.

politikur da ekonomikur moder-nizaciebs Soris kavSiri rusuli ekonomikis reformatorebisTvis cnobilia, magram mTavari problema, rogorc zemoT aRvniSneT, putinis centralizebuli aparatis korumpi-rebul biurokratebs da oligarqebs ukavSirdebaT. miuxedavad Cveni mtki-cebisa, rom ekonomikuri moderniza-cia politikuri modernizaciisa da demokratiis gareSe ruseTSi SeuZ-lebeli iqneba, jer kidev upasuxod rCeba kiTxva _ Tu rogor Camoyali-bdeba rusuli modernizaciis mode-li 2012 wlisTvis, rodesac „klep-toman“ da reformator elitas Soris saboloo dapirispirebis momswreni gavxdebiT.

amerikaSi daiwyes imaze msjeloba, daexmaron Tu ara moskovs

modernizaciaSi. mTavari kiTxva ruseTSi kanonis uzenaesobasa

da modernizaciis cnebis ganmartebas ukavSirdeba.

29liberali . ivlisi 2010 . № 40

Page 32: bernar kuSneri: esaubre mas gv. 5 `pirveli kavkasiuris~ axali …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/9003/1/Liberali_2010_N... · 2013-01-16 · pirdapiri dialogis aucilebloba-ze saubrisas

ekonomika

cvlilebebi sagadasaxado kodeqsSi

demokratiuli gadasaxadebi Tu iZulebis meqanizmi?

`cxovrebaSi araferia ueWveli si-kvdilisa da gadasaxadebis garda~, _ aSS-s damoukideblobis deklara-ciis erT-erTi avtoris, benJamin franklinis es ukvdavi fraza sao-crad lakonurad da zustad ganmar-tavs gadasaxadebis mniSvnelobas.

yovelTvis aqtualuria sakiTxi, Tu ratom, vin da rogor awesebs gadasaxadebs. SeiZleba iTqvas, rom saxelmwifos SigniT gadasaxadebis eqskluziuri SemomRebi TviTon sa-xelmwifoa. swored saxelmwifo gan-sazRvravs, magaliTad, gadasaxade-bis odenobas da gadaxdis wess, raTa uzruvnelhyos Tavisi funqciebi _ saxelmwifo Tavdacva, rigi socia-luri Tu infrastruqturuli pro-eqtebi.

saqarTveloSi aravis arasodes dausvams sakiTxi gadasaxadebis de-mokratiulobisa Tu avtoritaru-lobis Sesaxeb. Tumca, Tu im logikas daveyrdnobiT, rom gadasaxadebi yve-la moqalaqisaTvis savaldebuloa da ara arCeviTi, maSin SeiZleba iTqvas, rom gadasaxadebi aris avtoritaru-li. Tumca, meore mxriv, Cven yvela gadasaxadis gadaxdis Semdeg viRe-bT sargebels pensiis, socialuri daxmarebis Tu sxva saxiT, ase rom, Cven mier gadaxdili gadasaxadebi, garkveulwilad, avaldebulebs sa-xelmwifos, ukan dagvibrunos ekviva-lenturi servisi, aqedan gamomdina-re, urTierTvaldebulebis principi

sagadasaxado kodeqsi, erTi mxriv, Tanabrad unda pasuxobdes samarTlianobis

da efeqtianobis principebs, xolo, meore mxriv, samarTlianoba da efeqtianoba

Tanabrad sasargeblo unda iyos saxelmwifosa da gadamxdelisaTvis. iqneba Tu ara

saqarTvelos axali sagadasaxado kodeqsi samarTlianic da efeqturic?

giorgi abaSiSvili

TiTqos ufro demokratiulia. saqarTvelos sagadasaxado kode-

qsis Tanaxmad, gadasaxadebs sakma-od avtoritaruli ganmarteba aqvs. kerZod, gadasaxadi ganimarteba, ro-gorc biujetebSi (saxelmwifo, avto-nomiur, adgilobriv) savaldebulo, upirobo fuladi Senatani, romelsac ixdis gadasaxadis gadamxdeli gada-xdis aucilebeli, araekvivalenturi da usasyidlo xasiaTidan gamomdina-re.

gadasaxadis es ganmarteba xSirad gamxdara kamaTis sagani. fraza `ara-ekvivalenturi da usasyidlo~ eko-nomistTa did nawils maincdamainc swor ganmartebad ar miaCnia. marTa-lia, gadasaxadi, erTi mxriv, niSna-vs gadamxdelis fuladi sakuTrebis upirobod gadasvlas saxelmwifos sakuTrebaSi, magram, meore mxriv, swored gadasaxadebis sanacvlod vi-RebT usafrTxoebas, mowesrigebul infrastruqturas da a.S.

Tumca, gadasaxadebi erTgvari abs-traqtuli Senatanebia, vinaidan Cven zustad ver ganvsazRvravT, konkre-tulad ra mimarTulebiT gamoiyenebs saxelmwifo uSualod Cven mier ga-daxdil Tanxas. Cven garkveulwilad ganvsazRvravT gadasaxadis zogad daniSnulebas, da arc erT SemTxve-vaSi _ biujetis konkretul xarjviT muxlebs.

axla, rodesac xelisufleba TiTq-mis srulad cvlis sagadasaxado ko-

deqss, am Temaze polemika, rogorc wesi, ar scdeba martiv polemikas, aravin cdilobs, isaubros gadasaxa-debis mniSvnelobaze ufro siRrmi-seulad, vidre es teqnikuri cifre-biT manipulirebaa.

diletantobaa gadasaxadebze msjelobisas mxolod procentebze dayrdnobiT gakeTdes daskvnebi, vi-naidan sxva mravali mniSvnelovani detali arsebobs, romelTa gaTva-liswineba da analizi mniSvnelovania.

magaliTad, bevri mosazreba mo-vismineT, Tu rogor imoqmedebs bi-znesze axali sagadasaxado kodeqsi, magram sxva mimarTulebiT diskusia maincdamainc farTod ar gaSlila. aravis dausvams SekiTxva, aris Tu ara axali sagadasaxado kodeqsi de-mokratiis xelSemwyobi?

sagadasaxado sistemebis Sedarebi-sas is sagadasaxado sistema iTvleba efeqtianad, romelSic administra-ciuli zewola msubuqia, xolo ga-dasaxadebiT gamowveuli danakargebi naklebi. samarTlianad ki is sagada-saxado sistema iTvleba, romelic uzrunvelyofs yvela gadamxdelis aqtiur CarTulobas saxelmwifo xarjebis dafinansebaSi sakuTari Semosavlebisa da SesaZleblobebis farglebSi, Tumca sargeblianobis Sesabamisad.

sasurvelia, sagadasaxado kodeqsi erTi mxriv, Tanabrad pasuxobdes sa-marTlianobis da efeqtianobis prin-

30 liberali . ivlisi 2010 . № 40

Page 33: bernar kuSneri: esaubre mas gv. 5 `pirveli kavkasiuris~ axali …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/9003/1/Liberali_2010_N... · 2013-01-16 · pirdapiri dialogis aucilebloba-ze saubrisas

ekonomika

cipebs, xolo, meore mxriv, samar-Tlianoba da efeqtianoba Tanabrad sasargeblo iyos saxelmwifosa da gadamxdelisaTvis.

saqarTveloSi, bevr qveyanasTan SedarebiT, sakmaod liberaluri ga-remo arsebobs, Tumca xSiria pro-blemebi, romlebic sagadasaxado sam-saxurebis gadasaxadis gadamxdelebze zemoqmedebas ukavSirdeba. arcTu iSviaTia saubrebi Tu samarTlebrivi dava gadasaxadebis gadamxdelebsa da saxelmwifos Soris. samarTlebrivi dava am SemTxvevaSi savsebiT norma-luri iqneboda, Tu aRniSnuli davis dasawyisSi absoluturi upirateso-ba saxelmwifos ar eqneboda, arada kanonmdeblobiT mtkicebis tvirTi ara saxelmwifoze, aramed gadasaxa-dis gadamxdelzea. es imas niSnavs, rom saxelmwifos SeuZlia nebismieri tipis sagadasaxado braleuloba ga-dasaxadis gadamxdels sasamarTlos gareSe daakisros. saxelmwifo da ga-dasaxadis gadamxdeli safuZvelSive araTanabar poziciaSi arian. amJamad, sagadasaxado kodeqsSi inicirebu-li cvlilebebiT, es sakiTxebi kvlav mougvarebeli rCeba.

aris Tu ara sagadasaxado kodeqsSi Sesatani cvlilebebi xelSemwyobi sa-moqalaqo institutebisaTvis? am ki-Txvis pasuxad SegviZlia gamoviyenoT Tema, romelic arasamTavrobo orga-nizaciebis dabegvras Seexeba.

moqmedi sagadasaxado kodeqsis Tanaxmad, 2011 wlis 1 ianvramde ara-samTavrobo organizaciebis mier grantis saxiT miRebuli Semosavali, romlis farglebSic gaicemoda xel-fasebi Tu honorarebi, ibegreboda 12 procentiT. amJamad inicirebuli cvlilebebis Tanaxmad, arasamTavro-bo organizaciaTa Semosavali 2011 wlidan daibegreba 20 procentiT, anu igive procentuli ganakveTiT, rogorc ibegrebian, magaliTad, sxva-dasxva biznes-struqturebi.

umTavresi problema, romelic am SemTxvevaSi ikveTeba, arasamTavrobo organizaciebSi moqmedi grZelvadia-

ni proeqtebia, romlebic dagegmili iyo moqmedi sagadasaxado kodeqsis Tanaxmad. anu, Tu romelime orga-nizacias hqonda ramdenime welze gaTvlili proeqti, am wlebis gan-mavlobaSi TanamSromelTa xelfasi gansazRvruli iyo, vTqvaT, 300 la-ris odenobiT, misi TanamSromeli gadasaxadebis gadaxdis Semdgom iRe-bda xelfass 264 laris odenobiT. 2011 wlidan, cvlilebebis Tanaxmad ki, organizaciis aRniSnuli TanamS-romeli gadasaxadebis gadaxdis Sem-deg miiRebs 240 lars. martivad rom vTqvaT, aRniSnuli cvlilebebi niSna-vs imas, rom yvela im personis mdgo-mareoba gauaresdeba, romelic arasa-mTavrobo seqtorSia dasaqmebuli.

sainteresoa, ratom gadawyvita xe-

lisuflebam, gaezarda sagadasaxado ganakveTebi arasamTavrobo organi-zaciebisaTvis da Seemcirebina mcire biznesisaTvis? Tu vinme ityvis, rom am mxriv saxelmwifo elodeba biu-jetSi mniSvnelovani Semosavlebis zrdas anu am ideas raime fiskaluri efeqti aqvs, es araseriozulia, vi-naidan saqarTvelos arasamTavrobo seqtors ar gaaCnia imxela finansu-ri SesaZleblobebi, rom gazrdili gadasaxadebis pirobebSi biujetSi Senatani mniSvnelovnad gaizardos; ufro metic, maRali gadasaxadis pi-robebSi, arasamTavrobo organiza-ciebi iZulebulni iqnebian, Seamci-ron TanamSromelTa odenoba.

ufro logikuri iqneboda xeli-suflebas meti SeRavaTi gaekeTebina arasamTavrobo organizaciebisaTvis. am logikas ori efeqti amyarebs: pirveli is, rom arasamTavrobo or-ganizaciaTa siZliere demokratiis xelSewyobis winapirobaa, da meore, wminda ekonomikuri faqtori _ ara-samTavrobo organizaciebis saqmia-noba garkveulwilad uzrunvelyofs qveyanaSi ucxouri valutis Semo-dinebas, rac ucxour savaluto re-zervebze damokidebuli qveynisaTvis arcTu usargeblo sakiTxia.

Zalian bevri kritikosi eyoleba logikas, rom sagadasaxado SeRavaTe-bi ar ganapirobebs demokratias da es marTalicaa, oRond, marTali iqneba im SemTxvevaSi, Tu Cven ukve vcxo-vrobT demokratiul saxelmwifoSi da viTxovT met demokratias da ara, zogadad, demokratias. Tumca, im vi-TarebaSi, rodesac saqarTveloSi de-mokratias Zneli da grZeli gza aqvs gasavleli, demokratiuli institu-tebis meti xelSewyoba, an minimum, arsebuli mdgomareobis SenarCuneba, Zalian mniSvnelovania.

giorgi abaSiSvili, ilias saxelmwifo uni-

versitetis leqtori da doqtoranti ekonomikisa

da biznesis administrirebis mimarTulebiT; aseve,

arasamTavrobo organizacia "axalgazrduli res-

publikuri intitutis" Tavmjdomare

31liberali . ivlisi 2010 . № 40

Page 34: bernar kuSneri: esaubre mas gv. 5 `pirveli kavkasiuris~ axali …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/9003/1/Liberali_2010_N... · 2013-01-16 · pirdapiri dialogis aucilebloba-ze saubrisas

Jurnalisturi gamoZieba

miwebis privatizacia

umiwod darCenili xelTubnelebi

1992 wels xelisuflebam goris raio-nis sofel xelTubnis mosaxleobisTvis miwebis gacema daiwyo. TiToeul komls 1 heqtari da 25 measedi Sexvda. pirveli etapis _ anu ojaxebis miwiT uzrunve-lyofis Semdeg, soflis gamgeobam 400 heqtari miwis rezervi Seqmna, rome-lic mosaxleobis gamravlebis Semdgom, axladSeqmnil ojaxebze unda ganawile-buliyo.

soflis krebaze gadawyda, rom Ti-Toeul mosaxles kuTvnili terito-riidan 25 measedi miwis nakveTi daeTmo da mTeli es farTobi saerTo saZovrad gamoeyenebinaT. saWiroebis SemTxvevaSi, miwa azomvis Semdeg mflobels dau-brundeboda.

dReisaTvis saziaro saZovarze naxi-ris Seyvanis ufleba soflis mosaxleo-bas ar aqvs. maTi kuTvnileba an ijariT aris gacemuli, an gayidulia.

viTarebas arTulebs is garemoeba, rom mosaxleobas miwebis flobis dama-dasturebeli aranairi sabuTi ar aqvs.

adgilobrivebma ar ician, vin gayida maTi qoneba; berbukis sakrebulom, ro-melic xelTubansa da ramdenime sofels aerTianebs, am sakiTxTan dakavSirebiT yovelgvari pasuxismgebloba moixsna.

mosaxleobam daxmarebisaTvis goris municipalitetsac mimarTa.

vardo tertelaSvili _ `nakveTebi berbukis sabWos Tavmjdomaris gayidu-lia, magram ver gavigeT romlis; adgi-lobrivebis nawilma Tavisi miwebi gayi-da, xolo sxvebis kuTvnili ukanonod miiTvisa. mTeli sofeli SevTanxmdiT, saZovrisaTvis farTobi ijariT agveRo, magram uari gviTxres.~

sabWoSi ramdenime Tavmjdomare ga-

xelTubnelebi saxelmwifos mier gamoyofili miwis nakveTebis dabrunebas iTxoven.

miwebis nawili tenderis safuZvelze gaiyida, xolo darCenili nawili oTxma pirma

miiTvisa. dRes mosaxleoba am teritorias saZovradac veRar iyenebs.

giorgi WeiSvili

moicvala. isini teritoriis gayidvas erTmaneTs abraleben.

1992-1996 wlebSi soflis gamgeblad suliko koCuaSvili muSaobda. man gvi-Txra _ `nakveTebi arc ijariT gamicia da arc gamiyidia. 1996 wels davasrule miwis gacemis pirveli etapi da wamovedi sakrebulodan. Cem Semdeg beJan beJa-niSvili iyo sakrebulos Tavmjdomare, romelsac miwebis gayidva mTavrobam aiZula. qeTevan markozaSvili gamge-blis Tanamdebobaze naTesavis, samxareo policiis ufros _ aleko suxitaSvilis daxmarebiT moxvda~.

is amtkicebs, rom soflis adminis-traciam miwebi ukanonod gasca. 1150 komliani sia, meore etapis dasawyisisa-Tvis xelovnurad _ 1400 komlamde ga-zardes:

`zogma bebia-babuaze gaaforma nakve-Tebi, zogmac xelTubanSi dabadebul da sacxovreblad sxvagan wasul naTesave-bze; am xalxma ar icis, rom maT saxelze nakveTia daregistrirebuli. maT, visac miwa ufasod ekuTvnoda, fuli gadaax-devines~.

`miwebze ambobdnen auqcioniT iyide-bao, magram soflis mosaxleobam arafe-ri icis. argumenti rom hqonodaT, ram-denime gazeTi dabeWdes, sadac ewera _ nakveTi iyidebao, magram mTeli tiraJi damales, Sesabamisad auqcionis Sesaxeb xalxma veraferi gaigo~.

suliko koCuaSvilis TqmiT, yvelaze meti teritoria qeTino markozaSvilis gamgeblobis dros gaiyida.

`qeTinom gayida yvelaze meti, ufro sworad TviTon iyida. kaklebis nakve-Tis erTi nawili markozaSvils ekuTv-nis, xolo danarCeni sagadasaxado ins-

peqciis or inspeqtors, romelTaganac erT-erTi, giorgaZe, sagadasaxadoSi ufrosis moadgiled muSaobda. arcerTi ar aris xelTubneli~.

noe falelaSvili _ `markozaSvilma kaklebi Cumad gaiforma, me meubnebo-da, nakveTi sabWos ekuTvnis, mouare da `pativs gcemo~. eg kaklebi Cveni papebis gaSenebulia, ra ufleba hqonda, rom miiTvisa?!~

„liberali~ qeTevan markozaSvilsac esaubra. misi gamgeblobis dros, kanonis Tanaxmad gamgeblebs SeeZloT privatiza-ciis Catareba. manamde es sakiTxi goris gamgeobis prerogativas warmoadgenda.

qeTevan markozaSvili ambobs, rom mas gasayidi obieqtebis aRricxva da saxnavi farTobebis raodenobis dadgena daeva-la. gasayidi obieqtebis nusxis Sedgenis Semdgom, informacia qonebis sammarTve-losa da ekonomikis saministros miawo-da.

markozaSvili pirad saubarSi gveu-bneba, rom misi gamgeblobis periodSi daaxloebiT aT heqtramde teritoria soflis mosaxleebma SeiZines, xolo ma-namde, didi raodenobiT miwa gamgeobam gayida.

misive TqmiT, soflis sarezervo miwa SeiZines ara am soflis mosaxleebma, aramed gareSe pirebma. tenderis Sesa-xeb gazeT `gamarjvebaSi~ daiwera, xolo sakrebulosa da soflis maRaziebSi gan-cxadeba iyo gamokruli.

soflis mosaxleoba amtkicebs, rom maT tenderis Sesaxeb araferi icodnen da arc markozaSvils gamoukravs sadme gancxadeba.

goris municipalitetis aparatis ufrosi _ kaxa ToliaSvili ganmartavs,

32 liberali . ivlisi 2010 . № 40

Page 35: bernar kuSneri: esaubre mas gv. 5 `pirveli kavkasiuris~ axali …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/9003/1/Liberali_2010_N... · 2013-01-16 · pirdapiri dialogis aucilebloba-ze saubrisas

Jurnalisturi gamoZieba

rom miwebi qonebis marTvisa da ekonomi-kis saministrom 1993, 2000 da 2006 wle-bSi auqcionis wesiT gayida, nakveTebis nawili ki 49-wliani ijariT gasca. misi TqmiT, tenderis gasaCivrebis vada gasu-lia, erTaderTi gamosavali _ sasamar-TloSi Civilia.

`liberalma~ informaciisaTvis saqar-Tvelos ekonomikisa da mdgradi ganvi-Tarebis saministros mimarTa, romelmac Cveni werili Sida qarTlis saxelmwifo qonebis aRricxvisa da privatizebis sa-mxareo sammarTveloSi gadaamisamarTa.

sapasuxo werilSi `liberalis~ eqvsi kiTxvidan mxolod ors upasuxes.

miRebuli dokumentis mixedviT, ber-bukis sakrebulos Semaval soflebSi au-qcioni 2006 wels, adgilobrivma gamgeo-bam Caatara. 1.40 heqtari miwis nakveTi Tamaz marRiSvilma SeiZina, xolo 5.86 heqtari _ ivane koCuaSvilma.

Tamaz marRiSvili _ `inturistebis skolis quCaze, sadac manqanebi iyide-boda, gazeTi iyo gamokruli. ewera, xelTubanSi miwa iyidebao. gamgeobaSi mivedi, miTxres miwa auqcioniT iyide-ba da monawileoba yvelas SeuZliao. am nakveTze viRacas hqonda gancxadeba Se-tanili, magram ar gamocxadda da miwa me viyide. auqcions soflidan Cem garda aravin daswrebia~.

soflis mosaxleobas miaCnia, rom ivane koCuaSvilze, SeZenili miwa fi-qtiuradaa gaformebuli, misi namdvili mflobeli ki qeTevan markozaSvilia.

tariel falelaSvili _ `ivane koCu-aSvili da qeTino markozaSvili, biZaS-vil-mamidaSvilebi arian. qeTino bevr nakveTs ver gaiformebda da amitom ga-aforma koCuaSvilze. me rom Waobiani miwa Semesyida, 3000 laramde damijde-boda, roca markozaSvilma 700 larad umaRlesi xarisxis nakveTi iyida.

komisiis Tavmjdomare, qeTevan marko-zaSvili ambobs, rom Tamaz marRiSvili faqtiurad flobda am miwas da auqcio-nis wesiT daikanona, xolo ivane koCuaS-vilma, umaRlesi kategoriis saxnavi miwa SeiZina.

xelTubnelebi maTi teritoriis Tvi-Tneburad miTvisebaSi, ramdenime ada-mians adanaSauleben. maTi TqmiT, sa-Zovrad datovebuli nakveTebi valeri termelaSvilma, Tamaz marRiaSvilma, malxaz baSinjayelma da vinme g. giorga-Zem miiTvises da gayides.

guram koCuaSvili _ `valeri terme-laSvilma soflis nakveTebis umetesoba jer miisakuTra da Semdeg yovelgvari sabuTis gareSe gayida; colis Zma hya-vs `nacionalur moZraobaSi~ da amitom arafers ukrZalaven~.

valeri termelaSvili uaryofs Ta-nasoflelebis braldebas da acxadebs, rom is nakveTebs arc ukanonod iTvisebs da arc yidis, tenderebis gamocxadebis Semdeg ki yidulobs; misi TqmiT miwa 3-4 wlis win emzar kitriaSvilisgan, givi jayelisa da givi koCuaSvilisagan Sei-Zina.

xelTubnelTa gancxadebas upasuxa goris municipalitetma. maT mimarTvaSi weria, rom municipalitetma moiZia auq-cionis Catarebis dokumentebi da adas-turebs, rom tenderi kanonis sruli dacviT Catarda.

berbukis Temis rwmunebuli _ ioseb beJaniSvili adasturebs, rom mosaxle-obam 25 measedebi daiklo da saerTo saZovrad aqcia, magram maSindeli agro-firmis daSlis Semdeg, yvela miwa, rome-lic upatrono iyo, ekonomikis saminis-tros gadaeca.

sofel xelTubanSi saZovris ararse-bobis gamo Sinauri pirutyvis moSeneba da Senaxva uWirT, rac soflis isedac mZime ekonomikur mdgomareobas kidev ufro amZimebs. xelTubnelTa proble-miT arcerTi saxelisuflebo organo ar dainteresebula da arc bundovani si-tuaciis adgilze garkvevas cdilobs vinme. mosaxleobas goris municipali-tetis daxmarebis imedi aqvs, Tumca, mu-nicipaliteti mosaxleobas sasamar-TloSi Civils urCevs.

statia dafinansebulia amerikis SeerTebuli

Statebis German Marshal Fund-is proeqtis

The Black Sea Trust-is mier. am publikaciaSi

gamoTqmuli Sexedulebebi da mosazrebebi ar

aris aucilebeli, gamoxatavdes German Marshal Fund-is, The Black Sea Trust-is da misi partniore-

bis Sexedulebebs.

vardo tertelaSvili sadavo nakveTze, goris raionis sofeli xelTubani, ivnisi 2010

33liberali . ivlisi 2010 . № 40

Page 36: bernar kuSneri: esaubre mas gv. 5 `pirveli kavkasiuris~ axali …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/9003/1/Liberali_2010_N... · 2013-01-16 · pirdapiri dialogis aucilebloba-ze saubrisas

sazogadoeba

ganaTleba

mandaturis mandatizogadi ganaTlebis kanonSi morigi SemoTavazebuli cvlilebis mixedviT, mandaturebi

specialuri daniSnulebis razms daemsgavsebian. axali programa ara mxolod araefeqturia,

aramed sazianoc.

simon janaSia ilu

str

acia

TaT

ia n

adar

eiSvi

li

/ wig

nis

saxe

losn

o

34 liberali . ivlisi 2010 . № 40

Page 37: bernar kuSneri: esaubre mas gv. 5 `pirveli kavkasiuris~ axali …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/9003/1/Liberali_2010_N... · 2013-01-16 · pirdapiri dialogis aucilebloba-ze saubrisas

sazogadoeba

oTxi welia, ganaTlebisa da mec-nierebis saministro skolaSi usa-frTxoebis problemaze intensiurad muSaobs. saerTaSoriso eqspertebis daxmarebiT am wlebSi SemuSavda mra-vali axali midgoma da dokumenti, romlebic exeboda moswavleebis qcevis regulirebas, skolis fsi-qologebis momzadebas, skolaSi evakuaciisa da zogadad usafrTxoe-bis gegmebis SemuSavebas. iyo inicia-tivebi skolebis videomeTvalyure-obisa da sxva aRWurvilobis Sesaxeb.

skolebSi mandaturebis mivlineba am iniciativebidan yvelaze axalia. Tumca, rogori keTilSobiluri mi-znebic unda amoZravebdes saminis-tros, es programa Tavisi SinaarsiT, ganxorcielebis gziT da ekonomiku-ri gaTvlebiT ara mxolod araefe-qturia, aramed _ saganmanaTleblo sistemisTvis sazianoc.

axali proeqtis mixedviT, manda-turebi mTlianad ganaTlebis minis-trs eqvemdebarebian. maT ministri specialuri saagentos saSualebiT marTavs, romelsac daevaleba, sko-lebSi misavlenad mandaturebi iqi-raos.

cvlilebebis mixedviT, mandatu-rebs igive tipis uflebebi da mova-leobebi aqvT, rogoric sasjelaR-srulebis dawesebulebis dacvis TanamSromels, saaRmsruleblo po-liciels anda saxelmwifo dacvis samsaxuris TanamSromels.

metic, kanonproeqti zog SemTxve-vaSi erTi-erTze imeorebs muxlebs saxelmwifo dacvis samsaxuris, sasa-marTlo aRsrulebisa da patimrobis Sesaxeb kanonebidan da aseve muxle-bs arasapatimro sasjelTa aRsru-lebisa da probaciis debulebebi-dan. magaliTad, mandaturebi iseve, rogorc adamianebi, romelTac yve-la zemoT CamoTvlili normatiuli aqti exebaT, TavianT samsaxurSi sa-xelmwifos warmoadgenen da maTi mo-Txovnebis Sesruleba savaldebulo xdeba yvela fizikuri pirisTvis. rogorc Cans, mandaturebis progra-

maze am muxlebis morgebisas, kanon-proeqtis avtorebma is garemoeba gaiTvaliswines, rom mandaturebi, sasamarTlo aRmasruleblis, saxel-mwifo dacvisa da sapatimros Tana-mSromlis msgavsad, gansakuTrebul reJimSi da teritoriaze muSaoben.

skolis mandaturis uflebebis aRwera saxelmwifo dacvis samsaxu-ris TanamSromlis aRweras emTxveva im mxrivac, rom misTvis xelis SeS-la, Seuracxyofis miyeneba, muqara da winaaRmdegobis gaweva dasjadi qmedebaa. mandaturs eqneba fizi-kuri Zalisa da `specialuri saSu-alebebis~ gamoyenebis uflebac. im muxlebis wakiTxvisas ki, romlebic mandaturebis socialur dacvas exe-ba, iqmneba STabeWdileba, TiTqos, maT muSaoba Zalian maRali riskis jgufebTan uwevT da amitom gan-sakuTrebuli dacvac sWirdebaT. am muxlebSi saubaria samsaxurebri-vi movaleobis dros dasaxiCrebis, dainvalidebisa da gardacvalebis SemTxvevebze.

ase sarisko marTlac aris zo-gierT amerikul skolaSi muSaoba, sadac problemaa moswavleebs So-ris cecxlsasroli iaraRis tareba, gangsterebis mravalricxovani da-jgufebebi, narkotikebis masobri-vi realizacia, magram am saskolo problemebTan saqarTvelos yvelaze problematuri skolebic ki axlos ver miva. amitom amerikuli gamo-cdileba qarTul skolebTan mimar-TebaSi ararelevanturia. amerikaSi bevria qalaqis skolac, sadac me-9-me-12-e klasebSi 5 000-mde moswavle swavlobs. CvenTan ki qalaqis did skolebSi saSualod, imave asakis da-axloebiT 300 moswavlea.

amitom mandaturebis qarTuli programis msgavs amerikul insti-tutTan Sedareba mcdaria. Tanac, amerikaSi usafrTxoebis samsaxuris warmomadgenlebi mxolod gansaku-Trebulad problemur skolebSi gvxvdeba da ara yvela skolaSi, ro-gorc _ CvenTan.

mandaturebis sistema araefeqtu-ri iqneba im problemebis gamosav-lenad, rac saqarTveloSi arsebobs mozardebis ZaladobasTan dakavSi-rebiT. 2007-08 wlebSi gaeros ba-vSvTa fondis mier Catarebuli kv-levis mixedviT, skolebSi xSiria fsiqologiuri Zaladobis SemTxve-vebi, rogoricaa bavSvis gariyva, Seuracxyofis miyeneba, yvirili. Zaladobis SemTxvevebi didwilad xdeba skolisken an skolidan mima-val gzaze da skolis Semdegac. vi-ciT isic, rom TbilisSi Zaladobis procentuli gamovlineba naklebia, vidre _ Tbilisis gareT. mandatu-rebis es sistema ki ver pasuxobs kv-leviT gamovlenil am problemebs.

am formiT mandaturebis insti-tuti saziano iqneba mTlianad ga-naTlebis sistemisTvisac. skolaSi gaCndeba adamiani, romelic ar eqve-mdebareba skolas da warmoadgens sxva dawesebulebas. dRes skolis personalis SerCevaze skolis di-reqtoria pasuxismgebeli, is aris maTi damqiravebeli da samuSaos efeqturobisa da keTilsindisiere-bis Semfasebelic. Tu is xedavs, rom TanamSromeli saTanadod ar muSa-obs, misi gaTavisufleba SeuZlia. ra SeiZleba gaakeTos direqtorma mandaturis arakeTilsindisierebis SemTxvevaSi? direqtors mxolod is SeeZleba, rom daukavSirdes sa-ministros specialur saagentos da sTxovos skolaSi momuSave adamianis saqmis ganxilva.

mandaturebis sistema ise rom dainergos, rogorc es ganaTlebisa da mecnierebis saministros war-momadgenlebis interviuebSia (anu sami mandaturi saSualod skola-ze), mxolod TbilisSi am saagentos skolebisTvis daaxloebiT 600 Tana-mSromeli eyoleba gamoyofili. am raodenobis TanamSromlis efeqtu-rad marTva ki centralizebulad SeuZlebelia. rogorc wesi, arae-feqturia sistemebi, rodesac Ta-namSromlis pasuxismgeblobis saki-

35liberali . ivlisi 2010 . № 40

Page 38: bernar kuSneri: esaubre mas gv. 5 `pirveli kavkasiuris~ axali …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/9003/1/Liberali_2010_N... · 2013-01-16 · pirdapiri dialogis aucilebloba-ze saubrisas

sazogadoeba

Txi zemdgom instanciebSi wydeba. dRevandel sistemaSi ki saministro Tavs swored skolebis zemdgomad miiCnevs da ara zogadad ganaTlebis politikis gamtareblad.

skola mandaturebze kontrolis ararsebobasTan erTad, ara mxolod avtonomias kargavs, aramed pasuxis-mgeblobasac. maswavleblebi isedac xSirad cdiloben sakuTari pasuxis-mgeblobis sxvisTvis gadabarebas, rodesac amis SesaZlebloba aris. asea ara mxolod qarTul kultura-Si, aramed bevr sxva sistemaSic. Tu maswavlebels aqvs imis Sansi, rom moswavleebis qcevis regulirebisas gancdili warumatebloba adminis-traciis wevrs gadaabralos, is am Sanss xSirad iyenebs. mandaturebis Cacmulobas Tu davakvirdebiT, Se-vamCnevT, rom mandaturi konkre-tul skolas simboluradac ki ar ekuTvnis. mis formaze ganaTlebisa da mecnierebis saministros logoa gamosaxuli da ara im skolis, ro-melSic is msaxurobs. amgvar viTa-rebaSi cduneba, rom moswavlis qce-vis regulirebaze pasuxismgebloba mTlianad saxelmwifos daawves, didi iqneba.

TavisTavad cxadia, rom arsebuli problemebis gaTvaliswinebiT, sko-lis usafrTxoebis gaumjobesebaSi fulis gadaxda Rirs. Tumca mniSvne-lovania, Tu rogor davxarjavT da ramdens. ganaTlebisa da mecnierebis ministris gancxadebiT, mandatu-ris xelfasi TveSi 400 laria. iTqva isic, rom skolebSi saSualod sami mandaturi iqneba. marto qalaqis skolebSi mandaturis xelfasebs Tu daviangariSebT, weliwadSi daaxlo-ebiT 7 milioni lars miviRebT. es ki imaze samjer metia, rac saxelmwi-fom 2009 wels daxarja, magaliTad, saqarTvelos yvela maswavleblis profesiuli kvalifikaciis amaRle-baze. davamatoT amas biurokratiis Senaxvis xarjebi, rac axali saa-gentosa da mandaturebis marTvas unda moxmardes da gaviTvaliswi-

noT is Tanxac, rac mandaturebis momzadebas, aRWurvasa da dazRvevas sWirdeba. da davsvaT kiTxva: bevria Tu ara aTamde milioni lari gana-Tlebis sistemis am axali cvlile-bebisTvis? SeadareT am iniciativis biujeti ganaTlebis sferoSi daxar-jul sxva Tanxebs da mixvdebiT, rom samwuxarod, ganaTlebis sistemis mcire biujetisTvis es Tanxa sakma-od didia.

maSin ra unda iyos saxelmwifos midgoma? saxelmwifom es programa unda ganaxorcielos mxolod iseT skolebSi, sadac problemis mogva-reba damxmare personalis gareSe rTulia. damxmare personali sko-lam unda iqiraos saxelmwifos fi-nansebiTa da instruqciebis mixed-

viT. personali unda ganixilebodes ara rogorc problemis mogvarebis mTavari instrumenti, aramed ro-gorc eqsperti, romelic skolas problemebis mosagvareblad Zale-bis mobilizebaSi exmareba. usafr-Txoebis eqsperti ar unda ganixile-bodes, rogorc policieli, dacvis samsaxuris TanamSromeli, an aRmas-rulebeli. misi muSaoba unda iyos droebiTi da misi warmateba unda izomebodes imiT, ramdenad moemza-da skola Zaladobis Sesamcireblad. am principebis gaTvaliswinebiT sa-varaudoa, rom mandaturebis arse-bobas marTla eqneba mniSvnelovani grZelvadiani, mdgradi da ekonomi-kurad mizanSewonili efeqti moswa-vleebis usafrTxoebisTvis.

gTavazobT amonarids erT-erTi

kanonproeqtidan, romelic saqar-

Tvelos parlamentSi gansaxilvelad

sul axlaxan Sevida. kanonproeqtis

mTavari moqmedi piris saxeli Secvli-

lia X-iT. waikiTxeT da gamoicaniT, vin

aris is. vin aris is adamiani, romlis

kanonieri moTxovnebis Sesruleba au-

cilebelia nebismieri TqvenganisTvis

da visac aseTi sarisko samsaxuri aqvs?

"muxli 48/4 X - is samarTlebrivi

dacva

1. X samsaxurebrivi movaleobis

ganxorcielebisas aris saxelmwifo

xelisuflebis warmomadgeneli da

mas icavs saxelmwifo. misi kanonieri

moTxovnis Sesruleba savaldebulia

yvela fizikuri pirisaTvis.

2. aravis ara aqvs ufleba, Caerios X-is

samsaxurebriv saqmianobaSi, garda

kanoniT gaTvaliswinebuli SemTxve-

vebisa.

3. X-is samsaxurebrivi movaleobis gan-

xorcielebisas xelis SeSla, misi pati-

visa da Rirsebis Selaxva, muqara, mis-

Tvis winaaRmdegobis gaweva, Zaladoba

gamocana: vin aris adamiani-X?

swori pasuxia: mandaturi

an misi sicocxlis, janmrTelobis an

qonebis xelyofa, iwvevs saqarTvelos

kanonmdeblobiT gaTvaliswinebul

pasuxismgeblobas....

muxli 48/5 X-is socialuri dacva

1. X eqvemdebareba savaldebulo dazR-

vevas saxelmwifos mier.

2. ziani, romelic X-s miadga samsaxu-

rebrivi movaleobis Sesrulebisas, mas

srulad unazRaurdeba saqarTvelos

saxelmwifo biujetis saxsrebidan...

3. samsaxurebrivi movaleobis Sesru-

lebisas X-is daRupvis SemTxvevaSi mis

ojaxs (memkvidres) saqarTvelos sa-

xelmwifo biujetis saxsrebidan eZle-

va erTjeradi fuladi daxmareba ara

umetes 15 000 larisa. X-is dakrZalvis

xarjebs aanazRaurebs saxelmwifo.

4. samsaxurebrivi movaleobis Sesru-

lebisas X-is dasaxiCrebis an/da dain-

validebis SemTxvevaSi mas sxeulis

dazianebis simZimis xarisxis Sesaba-

misad, saqarTvelos kanonmdeblobiT

dadgenili wesiT eZleva erTjeradi

daxmareba ara umetes 7 000 larisa...."

36 liberali . ivlisi 2010 . № 40

Page 39: bernar kuSneri: esaubre mas gv. 5 `pirveli kavkasiuris~ axali …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/9003/1/Liberali_2010_N... · 2013-01-16 · pirdapiri dialogis aucilebloba-ze saubrisas
Page 40: bernar kuSneri: esaubre mas gv. 5 `pirveli kavkasiuris~ axali …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/9003/1/Liberali_2010_N... · 2013-01-16 · pirdapiri dialogis aucilebloba-ze saubrisas

mediakritika

"Sen xar venaxi" profilSi

es erT-erTi an ki yvelaze maRal reitinguli gadacemaa. aq Cven Zi-riTadad profilSi (rogorc Cans, gverdidan) sxvadasxva cnobili ada-mianis intimur istoriebs vismenT. gadacemis sinofsisSic ase weria: `yvelaze reitinguli arapolitiku-ri toqSou qarTul telesivrceSi. Cven politikaze ar vsaubrobT, Cven konkretuli adamianebis istorias giambobT. sakuTari cxovrebis Sesa-xeb toqSous stumrebi Tavad hyve-bian. qarTuli mentalitetisTvis uCveulo gulaxdiloba, yvelaze piraduls gadacemis gmirebi `pro-fils~ andoben. maTi rTuli cxo-vreba ki gadacemis eTerSi gasvlis Semdeg icvleba. cnobili adamianebi axali rakursiT da realuri ambebis ucnobi gmirebi, maTi tkiviliTa da sixaruliT. `profilSi~ nebismieri asakis mayurebeli ipovis mxolod misTvis gankuTvnil ambavs. Cven TqvenTan erTad vcvliT ̀ profilis~ stumrebis beds. SemogvierTdiT~!

rogorc xedavT, gadacema `pro-fils~ ara mxolod adamianebis garTobis, aramed maTi cxovrebis Secvlis ambiciac aqvs. magram am survilsa da ambicias seriozulad nu CaveZiebiT. `SemogvierTdiT~, _ ase sruldeba gadacemis anota-cia. es is gadacemaa, romlis Sesa-xeb ver moismenT amgvar Sefasebas: _ `Zalian saintereso~, an `Zalian kargi~, magram es is gadacemaa, ro-melsac yvela uyurebs, yvela `uer-Tdeba~. Semdeg zogi mZafr kritikas ar iSurebs, zogi ki ubralod qili-kobs. `Cven konkretuli adamianebis istorias giambobT. sakuTari cxo-vrebis Sesaxeb toqSous stumrebi Tavad hyvebian~ _ martivi diagno-zia, vuaierizmisa (mayurebeli) Tu eqshibicionizmis (monawile) moTxo-vnileba garkveulwilad yvela Cven-

ninia kakabaZe

ganSi devs da amis mZafri survili gadacemis wamyvansac aqvs. sxvas ras unda davabraloT maia asaTianis mier sakuTar gadacemaSi araerTxel moyolili piradi istoria an ki in-terviu sakuTar TavTan (ixileT 15 aprilis gadacema, saxelwodebiT `ocnebis qalaqi~). maia sakuTar Tavs ekiTxeba da Semdeg maias montaJu-ri oreuli pasuxobs: `me (pauza) Se-miyvarda (pauza da mzera dabla) Cemi operatori~... ori maia studiaSi be-vrs ar saubrobs, magram es xanmokle dialogi sulisSemZvrel emocias da hororis efeqts qmnis.

erTi sityviT, es aris telese-riali gansxvavebuli istoriebiT,

romelic vuaierizmiT Sepyrobil mayurebelsa da gaSiSvlebis mosur-ne stumrebs akmayofilebs. seriale-bisgan gansxvavebiT, es xom `namdvi-li~ adamianebis konstruirebuli `namdvili~ ambebia. am istoriebs gadacemis wamyvanic da Jurnalis-tebic mokankale, mTrTolvare xmiT gviamboben. da am gadacemas saqar-Tvelos mosaxleobis 25-30 procen-ti uyurebs. alogikuria, ratom me-toqeobs reitingebSi `profili~ da `Sua qalaqi~? mxatvruli seriali, romelic gacilebiT ufro namdvili da damajerebelia, vidre dokumen-turi Toq-Sou, sadac yvela da yve-laferi namdvili yalbia?!

meore adgils maia asaTianis ga-dacemaSi, pirobiTad, Tema `Taname-drove marTlmadidebluri istorie-bi~ (aseTi iyo marTlac erT-erTi gadacemis saxelwodeba) ikavebs. mR-vdlebi, monazvnebi, morCilebi, sti-qarosnebi, morwmuneni... xSirad hyvebian ambebs, romelic marTl-madideblur saswauls ukavSirde-ba. `Sen xar venaxis~ xatma gankurna sneuli, daafexmZima uSvilo qali, usinaTlos Tvali auxila, Seuxedavi gaalamaza, uWkuo daaWkviana.

erTi gadacema `mama gabrielis~ saswaulebsac mieZRvna. gabriel-mac daaorsula uSvilo qali, dam-bladacemuli fexze daayena... erTi stumari mas ase axasiaTebda: `mama gabrieli unikaluri adamiani iyo, bavSvs bavSvurad elaparakeboda, qurds qurdulad~... ra jobs moZR-vars, romelic qurds qurdul ena-ze elaparakeba?! isic gavigeT, rom misi saflavidan zeTi gadmodis, ro-melsac deda paraskeva (robinzonis megobari ar gegonoT) patara qile-biT yidis da ukurnebelni am zeTiT ikurnebian.

aseT istoriebs nebismieri qvey-

`profili~ moyviTalo

presis televariantia,

sadac yvela stereotipi

Tu crurwmena, snobizmi

Tu iaffasiani gemovneba

kultivirdeba.

38 liberali . ivlisi 2010 . № 40

Page 41: bernar kuSneri: esaubre mas gv. 5 `pirveli kavkasiuris~ axali …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/9003/1/Liberali_2010_N... · 2013-01-16 · pirdapiri dialogis aucilebloba-ze saubrisas

mediakritika

nis nebismier teleeTerSi moismenT. erT-erT espanur arxze, pirdapir eTerSi gardacvlilTa sulebsac esaubrebian, amitom aq SemaSfoTebe-li araferia. mxolod erTi unda ga-viTvaliswinoT, amgvari gadacemebi, sadac am `saswaulebis~ tiraJireba, reklamireba xdeba, qarTul mediaSi praqtikulad ualternativoa da is pirdapir ewinaaRmdegeba mravalfe-rovani, Ria sazogadoebis Seqmnis process.

xelovnebaTmcodne Teo xatiaS-vivili gadacema `profilze~ ambo-bs: `profili~ moyviTalo presis, maT Soris, religiuris (rogoricaa `samreklo~ da msgavsi gamocemebi) televariantia, sadac sazogadoeba-Si arsebuli yvela stereotipi Tu crurwmena, snobizmi Tu iaffasia-ni gemovneba kultivirdeba, Tanac gansxvavebiT presis arcTu iSviaTad agresiuli tonisa da ganwyobisgan, aq yvelaferi `mSvidobis mtredis~ mier sikeTis, siyvarulis, Caxutebis saxeliT keTdeba, ris gamoc, aris kidevac es gadacema da misi avtori popularuli.

gadacema, romelic mTlianad Sei-Zleba daeTmos xatidan momdinare zeTis cxovelmyofel Zalas an omis damTavrebidan sul raRac erT Tve-Si omiT travmirebuli bavSvebisgan Sou moawyos, veranairad ver Seas-rulebs dadebiT rols, rac unda uzomo siyvaruliT iyos komufli-rebuli; ufro metic, amoraluric kia~.

da ai, danaSaulsac mivadeqiT, ro-melsac gadacema `profili~ Cadis. amas ver davarqmevT mavneblobas, es danaSaulia. danaSaulebrivi iyo gadacema, romelic 2008 wlis omis Semdeg momzadda da romelzec Teo xatiaSvili saubrobs, magram ufro axlo warsulSi rom gadmovina-cvloT, mokled mogaxsenebT 2010 wlis, 27 maisis gadacemaze, romelic arasrulwlovan patimrebs mieZRvna.

1. arasrulwlovanTa koloniaSi Sesvla kameriT praqtikulad SeuZ-

lebelia, magram `rusTavi 2~-is ka-merisaTvis SesaZlebeli.

2. gadacemaSi dasmuli kiTxvebi, gadacemis struqtura, SigTavsi sa-reklamo `films~ ufro hgavs, vidre arasrulwlovan patimarTa bediT Sewuxebuli avtoris mier momza-debul gadacemas. is, rasac maia asaTiani warmogvidgens, arsebuli suraTis mxolod erTi mxarea, pro-filSi danaxuli saxe. prokurori da prokuratura, romelic marTla cdilobs arasrulwlovanebis dasa-qmebasa da sazogadoebaSi integra-cias, moZRvari, romelic, savarau-dod, marTlac exmareba bavSvebs danaSaulis gaazrebasa da monanieba-Si, da marTlac SesaniSnavi fsiqo-logi maia ciramua, romelic aras-rulwlovan patimrebze ise zrunavs, rogorc sakuTar Svilebze. kadrebi, sadac Cans, rogor erTobian, muSao-ben da swavloben patimrebi. es yve-laferi profilSi danaxuli realo-baa. arsebobs meore mxare, romelic maia asaTians ar ainteresebs. amitom ar svams kiTxvas: ` ra problemebi gaqvT koloniaSi? ras isurvebdiT da ar gaqvT? rogoria sistema Sig-niT? asaTianis gadacemaSi xom cxo-vreba saswaulmoqmedebiT, bedniere-biT, silamaziT aris savse?! amgvari sareklamo gadacemis momzadeba mas kidev erTxel aTqmevinebs akankale-buli xmiT, _ `Cven TqvenTan varT~, rogorc es omSi dazaralebul pa-tara gogonas uTxra, im vizualuri teroris Semdeg, rac studiaSi mou-wyo.

3. arxma, romelic pretenzias acxadebs akademiurobaze, unda ico-des, rom: `rodesac realur faqte-bze agebuli programebi aSuqeben faqtebs arasrulwlovanTa kanonsa-winaaRmdego da antisazogadoebriv qmedebaSi CarTvasTan dakavSirebiT, maTi vinaobis gamJRavnebam, Sesa-Zloa, gamoiwvios eTikuri xasiaTis sakiTxebis wamoWra. miuxedavad sa-zogadoebrivi interesisa, bavSvis interesebidan gamomdinare, anoni-

murobis dacva ufro zneobrivia. mSoblis Tanxmoba bavSvis vinaobis gamJRavnebis Taobaze ar warmoad-gens sakmaris safuZvels, radgan ba-vSvs amasTan dakavSirebiT momavalSi SeiZleba problemebi Seeqmnas~. (BBC-s Rirebulebebi da standartebi. me-14 Tavi `bavSvebi da programebi~)

es eTikuri norma Tu standarti aramxolod maRalprofesionalur BBC-ze muSaobs, mas nebismieri, nawi-lobriv akademiuri, seriozuli te-learxic iTvaliswinebs. es kanoni, rom ar SeiZleba moZalade, damna-Save Tu Zaladobis msxverpli aras-rulwlovanis saxis Cveneba, mo-mavalSi misi identificirebis saSiSroebiT _ Jurnalistikis dawe-rili da dauwereli kanonia. maia asa-Tianma ki ara erTi arasrulwlovani patimari, aramed 20-mde yofili Tu amJamindeli patimari miiyvana stu-diaSi da Sou Seqmna, danaSaulebrivi Sou. `bavSvebi xSirad gamoTqvamen survils gadacemis avtorTa daxma-rebaze. amavdroulad, maT SeiZleba ver SeZlon TavianTi grZelvadiani valdebulebebis gaazreba~, _ weria BBC-s saxelmZRvanelos imave qve-TavSi. magram rTulia, moviTxovoT am standartebis codna da gaazre-ba gadacemis wamyvanisgan, romelic Tvalze cremlmomdgari da gula-Cuyebuli ismens istorias, rogor daafexmZima saswaulmoqmedma xatma qali da Semdeg svams kiTxvas: `Cvens axla skeptikosebic gviyureben, ro-gor unda davajeroT am saswaulis WeSmaritebaSi?~

sagangaSo mxolod erTia, am faqts _ arasrulwlovani patimrebis ekranze Cvenebas _ samwuxarod, arc gadacemaSi monawile prokurori, moZRvari Tu fsiqologi aprotes-teben, arc bavSvTa an adamianis uflebadamcveli organizaciebi re-agireben. aravin arafers ambobs, amitom isRa dagvrCenia, daxmarebis-Tvis `Sen xar venaxis~ saswaulmoq-med xats mivmarToT: `Sen dagvifare maia asaTianisgan!~

39liberali . ivlisi 2010 . № 40

Page 42: bernar kuSneri: esaubre mas gv. 5 `pirveli kavkasiuris~ axali …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/9003/1/Liberali_2010_N... · 2013-01-16 · pirdapiri dialogis aucilebloba-ze saubrisas

kultura

TeTri agarakebi, Savi volgebi, iisferi Custebi

TiTqos axali da gansakuTrebuli araferi momxdara. Cven vnaxeT odnav sentimentaluri, Ria cis qveS dadg-muli epikur-satelevizio `TeTri opereta~ Savi zRvis piras, romelic dizainerma daTuna sirbilaZem viwro, aqromatuli fantaziiT Semosa.

gadaTeTrebuli qarTuli estra-da nanuka JorJolians damqancveli sezonis Semdeg baTumSi ewvia. ga-mosamSvidobebeli Sou sazafxulo ardadegebis win _ TeTri roialiT, saqanelebiTa da Ria estradiT, Tva-lisTvis iseve saamo iyo, rogorc _ 70-ian wlebSi CvenSi popularuli arabuli melodrama `TeTri kaba~.

zRvispira gadacemaSi gamokrTa gardacvlili satelevizio aCrdili

daviT buxrikiZe

_ zaza Sengelia, romelmac avtors siTamame da gulwrfeloba Seuqo. Ti-Tqos ixumres `Ramis Sous~ biWebmac (romelTa dablagvebul iumors gra-dusi, studiaSi damzadebul `nomre-bTan~ SedarebiT, aSkarad aklda), rixin-rixiniT gaielves gazeT `praim-taimis~ logoTi Semosilma Jurnalis-tebma, waicekves odnav gadaRlilma cnobilma teleJurnalistebma, imRe-ra mTlad vercxlisferSi gamowyo-bilma lela wurwumiam, odnav ukeTe-sad _ miviwyebulma Tika jamburiam, mogebuli iurmala Segvaxsena duetma `jorjiam~, STambeWdavi xuTwuTiani jazi gviZRvna norCma geniosma beqa goCiaSvilma... finalSi ki caSi gaziT gaberili buStebi gauSves.

da mainc, yvelaze mravlismetyveli aRmoCnda reklamirebuli interviu prezident saakaSvilTan, restoranSi zRvis piras, aWaris televiziisa da axalgazrduli departamentis Tana-mSromlebiT `gadaWedil~ verandaze. magram amis Sesaxeb odnav mogvianebiT.

Sou saxelwodebiT `xalxi TeTre-bSi~, anu sazafxulod Sekrebili

amjerad nanukas jazSi mxolod miSa da TeTri varskvlavebi arian.

`Cemi Sou, Cem SouSi, Cemma

Soum~ _ yvelaze xSirad swored

es sityvebi ismoda oTxsaaTian

gadacemaSi. gegonebaT, nanukam

pensiaSi gasuli lari kingi

unda Secvalos.

40 liberali . ivlisi 2010 . № 40

Page 43: bernar kuSneri: esaubre mas gv. 5 `pirveli kavkasiuris~ axali …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/9003/1/Liberali_2010_N... · 2013-01-16 · pirdapiri dialogis aucilebloba-ze saubrisas

eqskluziurad monawile, feradovani fantaziis mqone prezidents ar hqo-nia Custebi _ arc Savi da arc iis-feri! ufro metic, mas arc saSinao xalaTi aqvs, esizmreba soxumi da usa-qmurobas ver itans. amitom xSirad da daxvewilad awiokebs maRalxelfasian ministrebs. sxvaTa Soris, isini Cven

aRar gverCian. ubralod, mSvidi sin-disiT, moqalaqeobrivi SegnebiT da maRalfardovani prozaulobiT nTqa-ven yvelafers arCevnebidan arCevne-bamde. da, rac mTavaria, arc guSin-deli TeTri agarakebi akliaT, arc dRevandeli Savi `volgebi~ da arc xvalindeli iisferi Custebi.

sinamdvileSi problema sxva rame-Sia: araviTari mniSvneloba ar aqvs, prezidenti mogvatyuebs mSenebare caTambjenze gamarTuli ministrTa kabinetis sxdomebiT, Tu nanuka Jor-Joliani plenerze dadgmuli qaTqaTa da musikaluri wveulebiT.

ise, restoran `ialqanis~ verandaze SemTxveviT davardnili Cangali `Se-mTxveviT~ Sekrebili publikis fonze ras niSnavda, ver gavige...

qarTuli bomondi, raRac msubuqad melanqoliur da mwklarted sasia-movno `gerlenis~ burJuaziul sur-nels gamoscemda. Tumca, sinamdvile-Si es axlaxan Camogdebuli stalinis Zeglis SurismaZiebel, odnav mZaRe da neoklasicistur surnels ufro hgavda. msubuqi musikiT sasiamovnod

gadaRlili saxeebi erTdroulad 70-iani wlebis uSfoTveli socializmis epoqasa da 50-iani wlebis sabWoTa filmebs (fsevdoklasikuri kolo-nebiT, TeTri tilos samosiTa da eqskluziuri SlapebiT) gvaxsenebda. da am saxeebze ikiTxeboda, rom dRe-vandel art-part-elitas erTi cxadi survili aqvs _ icxovros ise, rom mas xeli aravin da veravin SeuSalos.

daaxloebiT ase iyo 70-80-ian wleb-Sic. Sesabamisad, Cinovnikebis mTavar ocnebas warmoadgenda agaraki zRvis piras (daba leseliZedan baTumamde) da Savi volga (dRevandeli ekvivalen-tiT jipi) saimedod dacul farexSi.

`Cemi Sou, Cem SouSi, Cemma Soum” _ yvelaze xSirad swored es sityvebi ismoda oTxsaaTian gadacemaSi. gego-

nebaT, nanukam pensiaSi gasuli lari kingi unda Secvalos. da es yvela-feri mTian aWaraSi mcxovreb moxu-cebTan intervius fonze, romelTac Turme ocnebad gadaqceviaT, odesme cxovrebaSi Sexvdnen nanukas!

ase martivad da `TeTrad~ qmnis televizia miTebs, rom mis gareSe

cxovreba mosawyeni da prozaulia, da rom ara `modelirebuli~ sate-levizio TamaSebi da Sida klanuri garToba, igi mTlad `xatebis borot demons~ (Jan bodriaris terminia, ro-melic man pirvelad gamoiyena tele-viziis misamarTiT) daemsgavseboda.

gaxsovT guram doCanaSvilis `samo-selSi~ mamida ariadnas reaqcia, su-frasTan mjdomi kumeo xorcis naWre-bs jibeSi rom Caidebs?! `uzrdeli~, _ ambobs mamida ariadna. `uzrdeli ki ara uSualoa~, _ arbilebs konCentina.

daaxloebiT ase arbilebda atmos-feros nanuka JorJolianic, romlis interesi, aqvs Tu ara Custebi da xalaTi prezidents, am ukanasknelma odnav uxalisod, magram mainc bo-lomde daakmayofila: `TeTr SouSi~

kultura

41liberali . ivlisi 2010 . № 40

Page 44: bernar kuSneri: esaubre mas gv. 5 `pirveli kavkasiuris~ axali …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/9003/1/Liberali_2010_N... · 2013-01-16 · pirdapiri dialogis aucilebloba-ze saubrisas

radio „nacnobi“ gepatiJebaT

klubSi „nacnobi“

tradiciuli qarTuli samzareulo

cocxali musika

misamarTi: abanos q. N 3

Page 45: bernar kuSneri: esaubre mas gv. 5 `pirveli kavkasiuris~ axali …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/9003/1/Liberali_2010_N... · 2013-01-16 · pirdapiri dialogis aucilebloba-ze saubrisas

Tvalsazrisi

SevardnaZis 30-wliani mmarTvelobis periodSi, mraval ucnaurobasTan erTad, erTi TvalSisacemi ram movlena da-mamaxsovrda _ rogorc Tavad batoni `edvardi~ uwodebda maT, misi epoqis droindeli `xelmZRvaneli muSakebi~ ukle-bliv yvela, Tavad SevardnaZes emgvaneboda: saubris maneriT, pauzebiT, azrebis dalagebis, xSirad maTi daulageblobisa da abstraqtulad metyvelebis stiliT, mimikebiTac ki.

msgavsi ucnauri xdomileba ara marto `xelmZRvaneli mu-Sakebis~ `astralur sxeuls~, aramed imdroindel mecnier-Ta, xelovanTa, `inteligentTa~ fsiqo-somatur sivrceebsac moicavda. sajaro saubrebisas Tu gamosvlebisas `warmate-buli~ qarTveli `xelmZRvaneli poetebi~, blomad reJisorebi, musikosebi, diriJorebi, reqto-rebi, akademikosebi da sxvani da sxvani sakuTar mimarTvebSi gulisxmobdnen pirvelyovlisa SevardnaZes, nebismier Temaze saubrisas esaubrebodnen mas da mxolod mas da raoden parado-qsulic unda iyos, maTi bage-ebiT sayovelTao SevardnaZes mimarTavda romelime subieqtSi gankerZoebuli SevardnaZe. igi TiTqos sabWoTa saqarTvelos `koleqtiuri me~ iyo,

an piriqiT _ `koleqtiuri u-me-oba~.

me-20 saukunis samocdaaTia-ni wlebidan SevardnaZisa da Se-vardnaZeebis saxiT saqme gvaqvs provincialurad gamartivebul, adaptirebul stalinTan, romelic yvelgan aris da yvelaa, mas ar axasiaTebs rogorc politikur absoluts sivrculi dasazRvruloba _ `patara gori didia!~

gamoxda xani, vardebis revoluciis mere daiwyo axali welTaRricxva, `reformebisa~ da `proeqtebis~ saukune~, moxucebuli SevardnaZis wiaRidanve gamoCndnen axali `xel-mZRvaneli muSakebi~ axali ritorikiT, axali politikuri leqsikiT, sityvebi _ ̀ axali~ da ̀ Tanamedrove~ ufro xSirad ixsenieba `axali xelmZRvanelobis~ mier warmoTqmul gzav-

rati amaRlobeli

benduqiZis semiologianilebSi, vidre gramatikuli `da~ kavSiri an `saqarTvelo~. mokled bevri ram marTlac Seicvala. gansxvavebiT sabWoe-Tisagan, socialuri warmatebis mopovebis sanacvlod ̀ axali xelisufleba~ TiTqos aRar avaldebulebs sazogadoebis wevrebs sakuTar politikur partiaSi gawevrianebas, magram `axali Cinovnikebisa~ da Zalauflebis mxurvale koconiT gamTbari personebis metyvelebaSi TiTqos viRacam daibu-da, viRac axali Casaxlda, socialuri kastrati, ambiciuri da cinikuri, racionaluri monstri, mTeli aRunusxveli da usasrulo samyaros sakuTar TiTebze aRmnusxveli, damTv-leli kaci, romlis umTavresi sazrunavi sakuTari Zalau-flebis, biznesisa da gavlenis SenarCuneba-gafarToebaa.

is mudam cdilobs iyos `axali da Tanamedrove~, zedapi-ruli, uxeSi da TviTkmari. Tumca mTavari socialuri mamo-Zravebeli Zala piradi kapitalis usafrTxoebaa. is etrfis usafrTxoebas da amitomac sakuTar Tavs yvelaze ukeT ara politikur partiaSi, aramed e.w. `saxelisuflebo proe-qtebSi~ grZnobs. igi SeiZleba gaeqces erTi qveynis avto-

ritarizms da meores Seafaros Tavi. misi gavrcelebis areali xsenebuli proeqtebia, Zalau-flebisa da biznesis incestis Sedegad rom ibadebian, saerTod saqarTveloSi msgavsma kavSireb-ma mravali ukanono monstri Sva, yvelaze TvalsaCinoni qarTuli media-monstrebia, romlis xelo-vnur kvebasac mravali aTeuli milioni esaWiroeba.

mokled am socialuri inkarna-tis xmas uamravi ganmasxvavebeli niSniTa da parametriT amoicno-bT, umTavresi ki is gaxlavT, rom igi ver Zlebs xelisuflebasTan siaxlovis gareSe, Tumca yovel-Tvis sapirispiros qadagebs.

Tu gsurT kargad dagegmoT sakuTari cxovreba, saqarTvelo-Si da aramc da aramc sxvagan _

igrZnoT Zalisa da pativis xibli _ mousmineT am xmas, es benduqiZis ̀ libertarianuli~ xmaa! igi mravali adamianis ga-mWol ismis. es xma ar unda agerioT sxva aranakleb specifi-kur xmaSi, romelic gamorCeulad partiulia da romelic sruliad axalgazrda, yrma politikosebis, Zveli da axali mowvevis mowinave parlamentarebisgan, universitetebis TviTmmarTvelobis liderebisgan moismis, igi daaxloebiT ase JRers, agresiulad da mWaxed: `ukacravad, ukacravad! Zalian didi bodiSi, Zalian didi bodiSi, ki magram……!~

ilu

str

acia

mai

a su

mbaZ

e

43liberali . ivlisi 2010 . № 40

Page 46: bernar kuSneri: esaubre mas gv. 5 `pirveli kavkasiuris~ axali …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/9003/1/Liberali_2010_N... · 2013-01-16 · pirdapiri dialogis aucilebloba-ze saubrisas

Tvalsazrisi

arseboben Ramis diqtatorebi da dRis diqtatorebi. erTni RamRamo-biT fxizloben vampirebiviT, meoreni mamlis yivilTan erTad iRviZeben da ukve mosaRamovebulze erevaT Tvlema.

stalini pirvelTa kategorias, Ramis diqtatorebis rigs ganekuTvneba.

is, rac mniSvnelovania da masTan aris dakavSirebuli, yvelaferi RamiT xdeba.

stalini RamRamobiT cocxlobs. dRisiT _ ufunqcioa.

hitleri piriqiT _ Zil-RviZilis ganrigi wesieri germaneli mSromeli-viT aqvs mogvarebuli. bunkerSic ki, bolo dReebSi, Ramis TerTmet saaTs arafriT gadaacilebs _ am droisTvis ukve loginSia.

dRis diqtatoria espanelTa kau-dilio frankoc. mxolod sicocxlis ukanasknel kvirebSi uwevs Rameebis Teneba _ roca sisxls anTxevs SeuCe-reblad. swored maSin dascda es si-tyvebic: `Turme, ra rTuli yofila sikvdili~.

dRis diqtatorebi arian musolini, peroni, pinoCeti da kastro.

ai, mao ki _ Ramis. rogorc stalini. yvelaferSi amas ar baZavs?

modi, sxvebs Tavi vaneboT da stali-nis Rameul biografias mivyveT.

cxadia, RamiT Caisaxa... oRond zus-tad aravin icis, visgan! kandidatebi: loTi beso, goreli mRvdeli, patiosa-ni moWidave...

uZilobas bavSvobidan daeCvia: ofi-

laSa buRaZe, mwerali

stalinis Rame

cialuri mama (besarion juRaSvili) ar aZinebda xolme. jer cols scemda, mere masac. iseTi ZaliT anarcxebda miwas, `sisxliT Sardavda Tveebis gan-mavlobaSi~.

legenda hyveba: Tavisi Sedevri _ `vards gaefurCqna kokoric~ RamiT Seuqmnia. Tavze daaTenda sworeba-ga-daweraSio.

dRisiT seminaristi iyo, RamRamobiT ki Zmakac seid devdarianTan erTad ki-Txulobda akrZalul wignebs.

RamiT daiWires pirvelad.RamiT movida kuboSi mwoli axalga-

zrda colis Sublze sakocnelad. da Tqva _ bolo adamiania, vinc miyvardao.

bolSevikuri gadatrialebis Rames petrogradis maxloblad, patara qox-

fo

to

mar

ika

qoCi

aSvi

li

stalinis Zeglis restavracia, gori ivnisi 2010

44 liberali . ivlisi 2010 . № 40

Page 47: bernar kuSneri: esaubre mas gv. 5 `pirveli kavkasiuris~ axali …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/9003/1/Liberali_2010_N... · 2013-01-16 · pirdapiri dialogis aucilebloba-ze saubrisas

Tvalsazrisi

Si imaleboda. Tumca mere sxvanairad Caweres istoriis saxelmZRvaneloebSi.

maSinac Rame ar iyo, momakvdavi le-ninis TanamebrZol-Tanamecxedrem rom uTxra: lenins Sxami unda davalevi-noT, itanjebao.

RamiT ekurTxa generalur mdivnad.Rame gaaTena im qveynis saxelwodebis

mofiqrebaSi, romelsac marTavda. da bolos, moifiqra: `ssrk~.

Rame iyo maSinac, im ucnaur matare-belSi, Tavisi momavali coli rom ga-aupatiura. xolo wlebis mere, 6-idan 7 noembris Rames, limoni esrola _oRond aravin icis, ram gaabraza.

am qalma im Rames moikla Tavi.RamRamobiT ismenda daxvretili Ta-

napartielebis istoriebs. iagodas parodirebis niWi hqonda,

stalinis TxovniT muxlebze dgeboda da kamenevs (an romelime sxva `tro-ckists~) baZavda _ ai, ase gTxovdaT Sewyalebaso. stalini aTjer, ocjer, ocdaaTjer ameorebinebda am mizansce-nas. amaze metad araferi axalisebda. ase gulianad iSviaTad icinodao.

RamiT uyvarda telefonze rekva. ai, misi yvelaze cnobili, Rameuli

satelefono zarebi: 1. bulgakovTan:`_ Tavis mokvlas apirebT? _ SeuZlod var, amxanago stalin, Za-

lian bevri maqvs TqvenTvis mosaTxro-bi.

_ mogvianebiT dagirekavT~.bulgakovi 10 weliwadi eloda sta-

linis `gadmorekvas~. darCenili cxo-vreba man stalinTan verSemdgari satelefono saubris SeTxzva-kons-truirebaSi galia.

2. SostakoviCTan:`_ rogor xarT, amxanago Sostako-

viC?_ (mcire pauzis Semdeg) guli mereva._ (pauza) ase ar mogwonT CvenTan?_ ara, mowamluli var._ gasagebia~.20 wuTSi SostakoviCs kremlis eqime-

bi adgebian binaSi.3. pasternakTan:`_ rogori poetia mandelStami?

_ ase naucbaTevad ver gagcemT pasu-xs am SekiTxvaze. unda SegxvdeT, amxa-nago stalin.

_ martivad mipasuxeT: kargi poetia Tu cudi?

_ unda SegxvdeT... stalini yurmils kidebs. ambobs: `es

vin yofila, kolegis dacva ver Se-Zlo~. mandelStami gadasaxlebaSi kv-deba. pasternaks kompleqsebi tanjavs _ `rom meTqva, kargi poetiao, gadar-Ceboda?~.

hitleri 22 ivniss, RamiT esxmis Tavs stalinis miwebs.

aravin icis, sadaa am dros stalini. agarakze Tu kremlSi. Tu aqac da iqac (legenda stalinis oreulebze).

gonebadakargul stalins diliT pouloben kuncevos agarakze (Rame ga-mosula saZineblidan, `borjomis~ da-leva ganuzraxavs da dacemula). berias brZanebiT, SuaRamemde aravin ekareba. sikvdils aclian.

stalini SuaRamisas modis gons. TiTs iSvers kedelze gakruli foto-ebisken (bolo wlebSi dasCemda _ Jur-nalebidan bavSvebis fotosuraTebs Wrida da kedelze akravda). fotoze cxvaria, romelsac rZes asmevs sko-lis moswavle gogona. stalinis Jests ornairad kiTxuloben. xruSCovi: ̀ sta-linma Tvalebi gaaxila da xeli aswia _ TiTqos dagvemuqra~. qaliSvili sve-tlana: `mamam Tvalebi gaaxila da xeli aswia _ fotoze miuTiTa; albaT, undo-da eTqva, mec am cxvariviT umweo var axlao~.

im Rames kvdeba. savaraudod, im Ramesve klaven kre-

mlSi mis oreulsac. mis gvams RamiT asveneben leninis mu-

miis gverdiT, mavzoleumSi.1961 wlis 31 oqtombers, xruSCo-

vis brZanebiT, RamiT gamoaqvT mavzo-leumidan da iqve, kremlis kedelTan marxaven. miwas swraf-swrafad ayrian. wiTeli moedani gadaketilia.

stalinis dabadebis qalaqSi, gorSic Rame xsnian mis veeba qandakebas.

netav kidev ramdeni Rame aqvs sta-lins darCenili?

ikiTxeT

liberalis portalze

www.liberali.ge

blogi: nino gogua

isev gadasaxadis gareSe`miRebuli 100-mde rekomendaci-

idan yvelaze principuli sakiTxebi

dakmayofilda!~ ganacxada fi-

nansTa ministris moadgile irakli

siraZem 15 ivliss parlamentSi

sakomiteto ganxilvaze.

blogi: rusudan fanoziSvili

ratom gamagdes skolidanme-14 sajaro skolis direqtoris

gadadgomis sakiTxi skolis sameur-

veo sabWom ukve mesamed ganixila.

multimedia:

zezva, mzia da maTi qaliSvili

ivnisis bolos, saqarTvelos

erovnuli muzeumis direqtorma

daviT lorTqifaniZem da frangma

moqandakem elisabed denim dmanisis

muzeumSi Sekrebil sazogadoebas

gogonas rekonstruirebuli mu-

liaJi warudgines.

45liberali . ivlisi 2010 . № 40

Page 48: bernar kuSneri: esaubre mas gv. 5 `pirveli kavkasiuris~ axali …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/9003/1/Liberali_2010_N... · 2013-01-16 · pirdapiri dialogis aucilebloba-ze saubrisas

ra aris fexburTi

gio axvlediani, londoni

sporti

msoflio Cempionati damTavrda da axla mTavari salaparako isev trans-ferebia. ixlarTeba Zalian Zviriane-bic da saerTod ufasoebic aranakleb saintereso. Tumca, raRa aris xolme saintereso am fexburTSi, xeirianad veRar gavige. davibeni mowinaaRmdegis dacvasaviT.

is namdvilad kargia, rom msoflios axali Cempioni hyavs, bare 12 weliwa-dia, aseTi ram ar momxdara. ambavi sul sam gundSi trialebs xolme, romlebic varga, Tu ara sulac ara aqvs mniSvne-loba, isini yovelTvis iq arian, sadac unda iyvnen. Tasis Soriaxlos.

xdeba xolme gamonaklisebic, magram

gamonaklisi, rogorc mogexsenebaT…erTi cameti wlis winaT janfranko

Zolas wamoscda, italiaSi fexburTze mniSvnelovani fexburTis telerepor-taJiao. samwuxarod, am ambavSi wamosa-cdeni aRarc rame darCenila: karga xa-nia, rac telereportaJi mTavaria. aba, fexburTze mTavari rogor iqnebao? ikiTxavT da marTalic iqnebiT. ufex-burTod, raRa telereportaJi iqneba. Tumca, sainteresoa, rogori iqneboda fexburTi, telereportaJebs rom ase-Ti gaqanebisTvis ar mieRwiaT.

ase axlos, msoflio Cempionati aras-dros mdgara nba-sTan da nhl-sTan. nu, premierliga rom dgas da mieqaneba,

aqamdec vicodiT, magram msoflio Cem-pionatic iqiTken wasula. Tumca, mso-flio Cempionats erTi Tviseba ki aqvs, rom axerxebs, yovel jerze sxvanairi iyos da Tanac, Semdegi braziliaSi iqneba, rac TavisTavad Zalian sain-teresoa. imis Semdegi albaT ruseTSi iqneba da esec Zalian sainteresoa. ase etyoba, rom fifas ufrosobas ufro ruseTisken miuwevs guli, vidre in-glisisken. Tumca, ra mniSvneloba aqvs, germania iqac da iqac oTxeulSi iqne-ba. esec Zalian sainteresoa. fenomenia pirdapir. Tumca, me ratomRac sainte-reso rameebis CamoTvla daviwye, Tavi-dan ki vambobdi, saintereso raRa aris

espaneTis nakrebi msoflio Cempionobas zeimobs, 12 ivlisi 2010

46 liberali . ivlisi 2010 . № 40

Page 49: bernar kuSneri: esaubre mas gv. 5 `pirveli kavkasiuris~ axali …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/9003/1/Liberali_2010_N... · 2013-01-16 · pirdapiri dialogis aucilebloba-ze saubrisas

sporti

ver gavige-Tqo. ara, me ubralod im ambavSi, rom es-

paneTis Cempionoba marTla kargi iyo da espaneTi marTla yvelaze kargi gundia msoflioSi. samwuxarod, roca holandia iyo msoflioSi yvelaze kar-gi gundi, msoflio Cempioni ver gaxda. egeTebi xdeba xolme. 1978-s ar vgu-lisxmob ra Tqma unda, maSin holandia namdvilad ar iyo msoflios saukeTe-so gundi. axla holandielebi jiutad imeorebdnen yvela interviuSi, ginda mogvkaliT da karg fexburTs ar viTa-maSebTo. SegviZlia, magram arao. Cven mogeba gvindao da amitom, ise viTama-SebT, rom movigoTo. anu, e.w. beautiful game, maT fexburTs rom erqva odes-Rac. odesRac ki ara, sanam es TeTrT-miani kaci CaudgebodaT saTaveSi, ar gvindao, bolos da bolos msoflio Cempionoba gvindao, gegoneba, kargi fexburTiT Cempionobis cda ar SeiZ-lebodes. magaliTi gvaqvso, ambobdnen, 1974 welio, TviT kruifi, kroli da neeskensi ver gaxdnen Cempionebi am Seni beautiful game-iTo. hoda, axla esenic ver gaxdnen, urtyes espanelebs wixle-bi gulis ficarSi, iomes, ofli Rvares da bolos mainc waages.

saerTod, am Cempionatze egeTi Tama-Si sakmaod bevri iyo, erTi gundi gaZ-lebiT cdilobda meoris damarcxebas da rogorc wesi ar gamosdiodaT. ho-landielebis mwvrTnelma isic ki Tqva, ra gindaT, TiTqmis penaltebamde viya-viT misulebio.

xalxi sad ari da Cven ras velode-biT.

vaxtang ninuas personaJi damcinavad rom iwyebs moyolas filmSi `burTi da moedani~ da mere rom giJdeba: ra aris fexburTi? iamaniZem gadaawoda mesxs… mesxma moatyua erTi, moatyua meore, moatyua mesame... meoTxe, mekareeee!....

ho, fexburTi karga xania es aRar aris. aseTebi xdeba xolme, magram es namdvilad aRar aris.

hoda, Tanac, fexburTelebic Zalian gvanan erTmaneTs, iseve rogorc hokeistebi da Tqven warmoidgineT ka-laTburTelebi.

sandro naveriani

braziliaSi SevxvdebiT

erT-erT wina werilSi vivaraude, rom espanelebi mundials ver moigebd-nen imis gamo, rom Zalian mZime sezoni hqondaT, gadaRlilebi iyvnen da erT TveSi Svidi TamaSis umaRles doneze Catarebas ver SeZlebdnen. Zalian ma-grad Sevcdi, amis dasturad iniestas mier finalSi dafaruli TiTqmis 20 ki-lometric kmara.

is, rac espanelebma gaakeTes da holandielebmac da germanelebmac, ubralod araadamianuri Sromis Se-degia. albaT, 20-30 wlis win msgavsi ram warmoudgeneli iqneboda, Tan Tu gaviTvaliswinebT, rom maSin fexbur-Teli TamaSSi saSualod 6-7 kilome-trs darboda, plus damatebiTi drois maqsimum 3 kilometrs. maSin arc Sida da saerTaSoriso saklubo turnirebi iyo iseTi datvirTuli, rogoric _ dRes.

hoda, kidev erT werilSi vTqvi, rom dRevandeli fexburTi mirCevnia Zvels-meTqi. mirCevnia imitom, rom aseT vi-TarebaSi, roca fexburTi imaze metad aris damokidebuli fizikur monaceme-bze, vidre odesme iyo, fexburTele-bs mainc SeuZliaT lamazi fexburTis Cveneba. gadis bevrad lamazi golebi, ixveweba fintebi, swrafdeba driblin-gebi da am siswrafeSi ufro efeqturi sanaxavi xdeba TamaSic. roca burTic swrafia da Tan am burTs espaneli na-xevarmcvelebi mindorze agoraveben, erTi santimetriTac ki ar weven haerSi da gadacemebs erTi SexebiT akeTeben _ ar vici, amaze lamazi sanaxavi, ra unda yofiliyo!

es mundiali yvelaze logikurad dasrulda. oTxi wlis win italiis triumfs Zalian cota Tu iwinaswarme-

tyvelebda, 2002-Si ki saerTod _ fran-gebs fexis erTi moqneviT unda moegoT mundiali da am dros jgufidanac ver gavidnen. 98-Si, miuxedavad imisa, rom frangebi maspinZlebi iyvnen, aravin ar fiqrobda, rom Tass awevdnen.

met-naklebad logikurad dasrul-da 1994-is mundiali _ favorite-bi argentinelebi da brazilielebi iyvnen, maradonas efedrinis mimarT midrekilebam ki brazilielebs gza gauxsna. wlevandel mundials ki ori gamokveTili favoriti hyavda _ ar-gentina da espaneTi. argentinas isev maradonam umtyuna, 1994-is msgavsad, oRond aq kaifi arafer SuaSi ar yo-fila _ don diegom ubralod ar ico-da, ra cvlileba gaekeTebina gundSi. ise, argentinelebis favoritobac ma-radonas damsaxureba iyo da, ra Tqma unda _ leo mesis. Torem, gundi rom arafrad vargoda, yvelam vnaxeT _ pirvelive Zlier gundTan ususuri TamaSi aCvena. ai, espanelebi ki favo-ritTa siaSi samarTlianad lidero-bdnen, rac Sedegzec aisaxa.

urugvais `elitaSi~ dabrunebazec minda, vTqva. ar vfiqrob, rom es swori Sefasebaa. wlevandel urugvais Sevada-rebdi 98 wlis xorvatias, an 94 wlis bulgareTs an SvedeTs, an 92-is danias da 2004-is saberZneTs. erTi sityviT, eWvi mepareba, urugvauli fexburTi odesme yofiliyo elituri an awi iyos.

agvistodan evropaSi morigi Cempio-natebi iwyeba da rogorc yovelTvis, pirveli didi TamaSi inglisSi gaimar-Teba, `enfildze~ `arsenali~ Cadis, hoda 2014-mde im imediT gemSvidobe-biT, rom oTx Zalian magar sezons vna-xavT kunZulzec da materikzec.

visac unda moego, iman moigo da

espaneTi iseTi gundi iyo, romelic

Sedegs da siamovnebas erTad akeTebda.

47liberali . ivlisi 2010 . № 40

Page 50: bernar kuSneri: esaubre mas gv. 5 `pirveli kavkasiuris~ axali …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/9003/1/Liberali_2010_N... · 2013-01-16 · pirdapiri dialogis aucilebloba-ze saubrisas

im dRes taqsi damWirda. kojorSi unda avsuliyavi da ori velosipedi wameRo Tan. saSinlad cxeloda. pirveli-ve farTo-sabarguliani danjRreuli `volvo~ gavaCere da mZRols davelaparake. oci lari momTxova. SevTanxmdiT. avuxseni, sadac vcxovrobdi da vTxove, erT saaTSi mosu-liyo. yoveli SemTxvevisaTvis telefonis nomeri gamo-marTva. droebiT davemSvidobeT erTmaneTs. is klientis saZebrad gabRuilda, me Cems saqmeebze. zustad erT saaTSi Cemi saxlis win videqi or velosipedze Camoyrdnobili da im kacs velodebodi. SeTanxmebul dros wuTi aklda, ezoSi rom Semodriginda. sanam is sabarguls amzadebda, me velo-sipedebTan vjaxirobdi. ̀ morCa, mzadaa! _ miTxra man mcire-oden xanSi, _ CavdoT~. pirveli, rac sabargulTan misulma davinaxe gazis balonebi iyo; ori mozrdili gazis baloni, erTimeoreze damontaJebuli. mainc sakmarisi adgili iyo velosipedebis dasawyobad. is-is iyo, pirveli velosipedis sabargulSi mosaTavseblad movemzade, rom raRac ucnauri xmauri Semomesma, SiSinis, ai iseTi, bavSvobaSi cxramaneTia-ni yviTeli burTebi rom gamoscemdnen, `kameris~ daziane-bisas. `iqidan, iqidan mouare, me aqedan viCaliCeb!~ _ raRac ucnaurad auwia xmas mZRolma da velosipeds daejajgura. `daica, _ SevaCere me, _ es ra xmaa?~ ̀ ra xmaa?~ _ gaikvirva da yuri miugdo. is raRac Tu viRac SiSins agrZelebda, Cven vusmendiT. velosipedi iqve boZze, xeze mivayude da yu-radRebiT mivaTvalier-movaTvaliere sabarguli. ho, rac megona, is iyo. erT-erT gazis balons gasdioda. `amas gazi gasdis!~ _ mivuniSne balonze.

`sad gasdis, kaco?~ _ SemekiTxa mZRoli. mxolod axlaRa SevamCnie, rom cudad gamoiyureboda,

Zalian fermkrTali da TvalebCaSavebuli iyo. `ai, yuri daugde!~ _ vuTxari me.

`eh, Tu Zma xar, _ gamiRima man, _ aman SegaSina? sul ase davdivar da xom xedav, xoSianadac var!~

`ras ambob, kaco, _ aRvSfoTdi me, _ gazi gagdis manqana-Si! ar gesmis ra xmaa?~

`maica, ra, Zmao, _ Seicxada man, _ ori welia, ase davdi-var, vewevi, mgzavrebic ewevian da araferi momxdara. midi, midi, Caagde eg Seni valasapedi. qimiaSi xuTiani myavda~.

gazis xmauri axla ufro xmamaRla mesmoda. `qimia ra SuaSia? _ gavbrazdi, _ sad unda Cavjde, kaco,

amxela gza gvaqvs gasavleli!~

Cveulebrivi qalaquri ambavi

kaxa Tolordava

`Tu Zma xar, damijere, ar avfeTqdebiT, _ gameRrija is, _ Tbiliseli kaci var, rusebma veraferi gviqnes da am ba-lonma ra unda gviqnas?~

sakuTari argumenti ise moewona, rom gaeRima kidec. mere ki, rom mixvda am argumentiT verafers damaklebda, ganwi-rulma Semomxeda da gameRrija: ̀ Tu Zma xar, Cajeqi ra, kaci ara xar? qarTvelebi ara varT?~

axla ukve odnavi gamowveviT miyurebda. videqiT da usi-tyvod vuyurebdiT erTmaneTs. ar vici, is raze fiqrobda, me ki misma sityvebma Tomas dvorJaki gamaxsena, Cemi keTi-li megobari, sul rom meubneba, saqarTvelos qarTvelebis giJuri saqcieli daaklda, male belgielebad iqceviTo. im adamianebzec gavifiqre yoveldRe am manqanas rom aCereben da Cemgan gansxvavebiT ar ician, sabargulSi ra xdeba.

`ha, mivdivarT? _ SemekiTxa mZRoli. bagebs rom gavcdiT, odnav agrilda. manqana win miiwevda,

ukan, sabargulSi gazis baloni SiSinebda, Cven Svilebze vsaubrobdiT, maT momavalze, maTi aRzrdis sirTuleebze. is Tavis or qaliSvilze miyveboda, me ki Cems vaJiSvilze, maRla, kojorSi rom melodeboda. Cven erTad unda davS-vebuliyaviT velosipedebiT iqidan. trasiT. gazis SiSinis xmam kidev erTxel gamaxsena, rom vera da ver movabi Tavi damcveli ̀ Slemebis~ yidvas. Cem win, ̀ bardaCokis~ Tavze pa-tara xati iyo mikruli, xatis qvemoT ki warwera: ̀ damifare da Semiwyale~.

Cven, oriveni, im dRes namdvili qarTvelebi viyaviT.

qalaqSi moxetiale kacis Canawerebi

videqiT da usityvod vuyurebdiT erTmaneTs. ar vici, is raze fiqrobda, me ki misma sityvebma Tomas dvorJaki gamaxsena, Cemi keTili megobari, sul rom meubneba, saqarTvelos qarTvelebis giJuri saqcieli daaklda, male belgielebad iqceviTo.

48 liberali . ivlisi 2010 . № 40

Page 51: bernar kuSneri: esaubre mas gv. 5 `pirveli kavkasiuris~ axali …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/9003/1/Liberali_2010_N... · 2013-01-16 · pirdapiri dialogis aucilebloba-ze saubrisas
Page 52: bernar kuSneri: esaubre mas gv. 5 `pirveli kavkasiuris~ axali …dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/9003/1/Liberali_2010_N... · 2013-01-16 · pirdapiri dialogis aucilebloba-ze saubrisas

WWW.LIBERALI.GE