Beroepsgeheim Aww Februari 2012

Beroepsgeheim in het Algemeen Welzijnswerk

Vorming CAW’s februari 2012 –Brussel

Beroepsgeheim

• Art. 458 Strafwetboek : strafrechtelijk gesanctioneerde zwijgplicht‘Geneesheren, heelkundigen, officieren van gezondheid, apothekers, vroedvrouwen en alle andere personen die uit hoofde van hun staat of beroep kennis dragen van geheimen die hun zijn toevertrouwd en deze bekendmaken buiten het geval dat zij geroepen worden om in rechte of voor een parlementaire onderzoekscommissie getuigenis af te leggen en buiten het geval dat de wet hen verplicht die geheimen bekend te maken, worden gestraft met gevangenisstraf van 8 dagen tot 6 maanden en met geldboeten van 100 tot 500 euro.’ = strafrechtelijke zwijgplicht

• Daarnaast ook zwijgrecht tov rechter: art. 929 Gerechtelijk Wetboek.

8 april 2023 www.steunpuntjeugdhulp.be 3

Beroepsgeheim

• Het beroepsgeheim houdt in dat men de plicht en het recht heeft om zaken die men binnen een (quasi-) professionele relatie verneemt of in het bezit krijgt en die vertrouwelijk zijn, geheim te houden. Dit zelfs ten aanzien van de overheid.

• Zwijgrecht geldt ook voor geschriften die in beslag genomen worden: verklaring in PV van beslag, verzegelde omslag, openen in aanwezigheid vertegenwoordiger beroepsgroep. Geen obstructie van het onderzoek.


Beroepsgeheim

≠ wet verwerking persoonsgegevens• Gegevens m.b.t. geïdentificeerde of identificeerbare

persoon• Gegevens die systematisch zijn neergeschreven of

opgeslagen • 3 fases: verzamelen, opslaan en uitvoer

(beperkingen)• Recht op inzage en correctie van die gegevens• Toestemming nodig bij doorgeven van die gegevens,

indien toestemming in de wet: betrokkene informeren!


Beroepsgeheim

≠ discretieplicht• Omvang bepaald in arbeidsovereenkomst of deontologische

code (‘fabrieksgeheim’ – WAO)• Tuchtrechtelijke of arbeidsrechtelijke sanctie (geen

strafrechtelijke)• Geldt niet ten aanzien van iedereen• Geen zwijgrecht tegenover leidinggevende, politie of rechter• In het belang van de dienst of de onderneming• Wat wordt vernomen in de uitoefening

• Ambtsgeheim = ambtelijke discretieplicht = discretieplicht voor ambtenarenVb. leerkrachten, politie – cfr ook de finaliteit van hun zwijgplicht


Aangifte van ernstige misdrijven door ambtenaren

• Ambtelijke aangifte”plicht” voor wanbedrijven en misdaden waar ambtenaar kennis van heeft:

• Art 29 Wb Sv: ‘Iedere gestelde overheid, ieder openbaar officier of ambtenaar die in de uitoefening van zijn ambt kennis krijgt van een misdaad of van een wanbedrijf, is verplicht daarvan dadelijk bericht te geven aan de procureur des Konings bij de rechtbank binnen wier rechtsgebied die misdaad of dat wanbedrijf is gepleegd of de verdachte zou kunnen worden gevonden, en aan die magistraat al desbetreffende inlichtingen, processen-verbaal en akten te doen toekomen.’

• Cass. 9.10.990, Arresten van het hof van Cassatie 1990-91 nr. 67: Art. 29Sv heeft een algemene draagwijdte en is niet alleen van toepassing op wie statuut van ambtenaar heeft, maar op iedereen die door de overheid tewerkgesteld wordt: met andere woorden ook die hulpverleners die als contractuelen door de overheid in dienst zijn genomen hebben aangifteplicht


Beroepsgeheim

Bescherming van de cliënt:verbod om zonder rechtvaardigingsgrond, feiten bekend te maken die tot strafrechtelijke vervolging van de cliënt kunnen leiden.

Bescherming van bepaalde taken (beroep): noodzakelijke vertrouwensrelatie in maatschappelijk belangrijke functie die individueel belang overstijgt.

Geen absoluut beroepsgeheim.

Beroepsgeheim: wie?• Art. 458 Sw.: geen limitatieve opsomming: personen die een noodzakelijke

vertrouwensfunctie uitoefenen (≠ vrijwillige confidenten):

1. geneesheren, heelkundigen, officieren van gezondheid, apothekers, vroedvrouwen

2. alle andere personen die geheimen toevertrouwd krijgen in hoofde van staat of beroep

‘staat’: historisch: ‘clerus’. Vrijwilligers en stagiairs met hulpverleningstaken die niet te onderscheiden zijn van professionele hulpverleners

a. expliciete wettekst: beroepen waarbij in regelgeving wordt verwezen naar art. 458 Sw.: zwijgplicht – maar toch nog afwegen ivm noodzakelijke vertrouwensfunctie - ambtenaren (andere opdrachten van openbaar belang)decreten zijn ook wetteksten (gestemd door bevoegd parlement)

b. mensen werkzaam in sectoren waar noodzakelijke vertrouwensfunctie van toepassing is: beoordeling door rechtspraak (en rechtsleer)


Beroepsgeheim voor (jeugd)hulpverleners

• Art. 8 decreet Integrale Jeugdhulp: ‘…zijn alle personen die hun medewerking verlenen aan de toepassing van dit decreet, gebonden door de geheimhoudingplicht, bedoeld in art. 458 van het Strafwetboek, met betrekking tot de gegevens waarvan zij in de uitoefening van hun opdracht kennis krijgen en die daarmee verband houden.’

• Sectorale bepalingen, vb. art. 77 JBW, art 7 DBJB: als je meewerkt aan een maatregel van de BJB; vb. art. 9 decreet AWW (1997, idem 8 mei 2009): ‘Iedereen die met toepassing van dit decreet in contact komt met gebruikers, eerbiedigt hun ideologische, filosofische of godsdienstige overtuiging en is tot geheimhouding verplicht.’ vb. VAPH: geen uitdrukkelijke bepaling opgenomenvb. herstelbemiddelaars meerderjarigen: art 555WbSV: mogen zelfs niet als getuige worden opgeroepen! ‘§ 3. Onverminderd de verplichtingen die hem bij wet worden opgelegd, mag de bemiddelaar de feiten waarvan hij uit hoofde van zijn ambt kennis krijgt, niet openbaar maken. Hij mag niet worden opgeroepen als getuige in een strafrechtelijke, burgerrechtelijke, administratieve, arbitrale of in enige andere procedure met betrekking tot de feiten waarvan hij in de loop van een bemiddeling kennis heeft genomen.Artikel 458 van het Strafwetboek is van toepassing op de bemiddelaar.”

Geheim

• Is de informatie vertrouwelijk? (op basis van een wettekst of op basis van uitdrukkelijke vraag cliënt)

- Vertrouwelijke informatie- Toevertrouwd door de cliënt- Ook informatie over derden- In meest strikte vorm ook het louter feit dat betrokkene cliënt of gekend is- Geheim karakter zolang cliënt belang heeft dat het niet wordt bekendgemaakt,

ook indien begeleiding ondertussen werd stopgezet of na overlijden- Niet: louter materiële feiten zonder geheim karakter of geanonimiseerde

informatie- Alles wat vertrouwelijk is uit zijn aard en de hulpverlener naar aanleiding van de

uitoefening van zijn staat of beroep heeft vernomen- Informatie die de hulpverlener zelf vaststelt, verneemt van derden of uit het

dossier haalt


Toelating tot spreken

-vrij, vooraf, geïnformeerd, gepreciseerd, expliciet

-meerwaarde als de hulpverlener doorgeeft?

-‘in het belang van de cliënt(en)’ -is niet verplicht !

Schending beroepsgeheim

• Strafvervolging • Ontoelaatbaar bewijs:• - weren uit de debatten• -nietigverklaring strafonderzoek?• Tuchtrechtelijke sanctie (vb. schorsing of schrapping van de lijst)

- Orde van de beroepsgroep vb. Orde van geneesheren• Arbeidsrechtelijk (vb. ontslag)• - ambtenaren, werknemers• Burgerrechtelijke aansprakelijkheid• - werknemer (art. 18 AOW, art. 1382 BW)• - rechtspersoon (art. 1382 BW, art. 1384 BW)• Vertrouwensrelatie met cliënt!


Huiszoeking en inbeslagname:

Algemeen : documenten door het beroepsgeheim gedekt, mogen niet in beslag worden genomen

Onderscheid :-Cliënt wordt verdacht :

-overtuigingsstukken ( wapen, gestolen goederen,…) : vatbaar voor beslag-bewijselementen: vatbaar voor beslag tenzij bestaansreden in de hulpverleningsrelatie – voorbehoud in PV formuleren

-Hulpverlener wordt verdacht : -beroepsmisdrijf sluit beroepgeheim uit-tenzij voor stukken die niets met het misdrijf te maken hebben

Opgelet : steeds een huiszoekingsbevel (onderzoeksrechter) vereist “ met machtiging tot inbeslagname” (uitvoering door politieleden met de hoedanigheid van officier van gerechtelijke politie)

Voorbeeld : politie vraagt inzage in dossier m.b.t. jongere die verdacht wordt. Politie dreigt met onderzoeksrechter, huiszoeking en beslag. Kan dit ?

Noodtoestand- Ingevoerd door de rechtspraak (Verlaine-arrest, Cassatie dd. 13 mei 1987)- = rechtvaardigingsgrond: de principieel ontoelaatbare handeling wordt toelaatbaar- ≠met onweerstaanbare drang: belangenafweging: het overtreden van

strafrechtelijke bepalingen is noodzakelijk en het enige middel om andere, meer belangrijke belangen te vrijwaren

- Voorwaarden:- Reëel, ernstig en acuut gevaar (geen feiten uit verleden of hypothetisch,

toekomstig gevaar)- Proportionaliteit: het rechtsgoed dat wordt bedreigd moet van een hogere

waarde zijn dan het rechtsgoed dat men wil schenden- Subsidiariteit: noodtoestand kan alleen verholpen worden door het doorbreken

van het beroepsgeheim- Voorbeelden

- Informatie aan partner van seropositieve patiënt- Manifest dronken ouder neemt kind mee in de auto- Wat bij een (onrustwekkende) verdwijning?

Spreken bij gevaarNieuwe tekst – gestemd door de Kamer juli 2011, Senaat oktober 2011 – B.S.

20.1.2012, in werking 31.1.2012: Eenieder, die uit hoofde van zijn staat of beroep houder is van geheimen en hierdoor kennis heeft van een misdrijf zoals omschreven in de artikelen 372 tot 377, 392 tot 394, 396 tot 405ter, 409, 423, 425 en 426, gepleegd op een minderjarige of op een persoon die kwetsbaar is ten gevolge van zijn leeftijd, zwangerschap, een ziekte dan wel een lichamelijk of geestelijk gebrek of onvolwaardigheid kan, onverminderd de verplichtingen hem opgelegd door artikel 422bis, het misdrijf ter kennis brengen van de procureur des Konings, hetzij wanneer er een ernstig en dreigend gevaar bestaat voor de fysieke of psychische integriteit van de minderjarige of de bedoelde kwetsbare persoon en hij deze integriteit niet zelf of met hulp van anderen kan beschermen, hetzij wanneer er aanwijzingen zijn van een gewichtig en reëel gevaar dat andere minderjarigen of bedoelde kwetsbare personen het slachtoffer worden van de in voormelde artikelen bedoelde misdrijven en hij deze integriteit niet zelf of met hulp van anderen kan beschermen.”

Hulp bieden in nood Schuldig verzuim

Art 422bis SW Met gevangenisstraf van 8 dagen tot een jaar en met een geldboete van €50 tot €500 of met een van die straffen alleen wordt gestraft hij die verzuimt hulp te verlenen of te verschaffen aan iemand die in groot gevaar verkeert, hetzij hij zelf diens toestand heeft vastgesteld, hetzij die toestand hem is beschreven door degenen die zijn hulp inroepen. Voor het misdrijf is vereist dat de verzuimer kon helpen zonder ernstig gevaar voor zichzelf of voor anderen. Heeft de verzuimer niet persoonlijk het gevaar vastgesteld waarin de hulpbehoevende verkeerde, dan kan hij niet worden gestraft, indien hij op grond van de omstandigheden waarin hij werd verzocht te helpen, kon geloven dat het verzoek niet ernstig was of dat er gevaar aan verbonden was. De straf bedoeld in het eerste lid wordt op 2 jaar gebracht indien de persoon die in groot gevaar verkeert, minderjarig is.’

Art. 422ter SW: zelfde straffen voor wie wettelijk wordt opgevorderd hulp te verlenen en (zonder ernstig gevaar) het niet doet

Ouderlijk gezag en beroepsgeheim: begrensd spreekrecht

• Recht op informatie betreffende de opvoeding (374 BW) vs recht op privacy minderjarige: Doelgebonden ouderlijk gezag: groei naar verantwoordelijkheid, manifest in het belang van de minderjarige

• Decreet rechtspositie: minderjarige kan zich gemotiveerd verzetten tegen toegang tot bepaalde gegevens in dossier

• Jeugdrechtbank: art 55 JBW

Ouderlijk gezag en de school: informatierecht

• Recht op informatie betreffende de opvoeding (374 BW)

• Minderjarige en ouders zijn elkaar wederzijds respect verschuldigd (371 BW)

• Ouders zijn wettelijke vertegenwoordigers en doen school- en studiekeuze

• Voorbeeld onderhoudsgeld meerderjarige studenten


Gezamenlijk beroepsgeheim in de IJH

• Teamwerking in de hulpverlening: noodzakelijk om informatie te delen

• Duidelijke definitie van zorgteam, noodzakelijk dat allen hetzelfde beroepsgeheim hebben

• Niet van toepassing op verhouding tussen collega’s uit andere deelwerkingen / afdelingen


Gedeeld beroepsgeheim in de IJH

Art. 32 Decreet IJH‘De toegangspoort, de trajectbegeleiding en de jeugdhulp-aanbieders, wisselen onder elkaar persoonsgegevens uit met het oog op de uitvoering van de taken en bevoegdheden geregeld door dit decreet. De wet bescherming verwerking persoonsgegevens en de regelgevingen van de sectoren blijven van toepassing. De gegevensuitwisseling is onderworpen aan de volgende voorwaarden:

1 de gegevensuitwisseling heeft enkel betrekking op gegevens die noodzakelijk zijn voor de jeugdhulp

2 de gegevens worden enkel uitgewisseld in het belang van de personen tot wie de jeugdhulp zich richt

3 de genoemde actoren trachten, in de mate van het mogelijke, de geïnformeerde instemming met de gegevensuitwisseling te verkrijgen van de persoon op wie de gegevens betrekking hebben.’

• Dit is geen recht op informatie van de ene hulpverlener t.o.v. de andere!


Gedeeld beroepsgeheim buiten de IJH

• Buiten team, contacten met andere personen met eenzelfde of strikter beroepsgeheim

• Need to know (niet nice to know) • Gemeenschappelijke opdracht/belang van dezelfde

cliënt• Vooraf mandaat van cliënt: aan wie wordt wat

doorgegeven (geen blanco cheque)Wet tot bescherming van de persoonlijke levenssfeer tov de verwerking van persoonsgegevensoverdracht van gegevens principieel verboden, tenzij toestemming betrokkene of voldoende specifieke wettelijke verplichting.


Verslaggeving en beroepsgeheim

• Werken op verwijzing: wettelijke bepalingen over de draagwijdte van verslag – vb bezoekruimte, forensisch

• Specifiek: - aanwezigheid• Vaag: - relevante informatie


Steunpunt Jeugdhulp : juridische ondersteuning

-Juridische helpdesk :Ben je (jeugd)hulpverlener en heb je een juridische vraag, stel ze aan onze helpdesk : via de website : www.steunpuntjeugdhulp.be of met een mailtje aan : [email protected]

-Juridische FAQ : Raadpleeg onze database met vragen en antwoorden van de veel gestelde juridische vragen. www.steunpuntjeugdhulp.be (juridische ondersteuning-Faq)

-Uitgewerkte juridische thema’s ivm rechtspositie kinderen en jongeren (beroepsgeheim, ouderlijk gezag, DRM, aansprakelijkheid, pleegzorg, onderhoudsplicht…): Zie de vrij toegankelijke website www.jeugdrecht.be (samenwerking Steunpunt Algemeen Welzijnswerk en Steunpunt Jeugdhulp) Zie ook de nieuwe website www.jeugdenkinderrechten.be (deel van Tijdschrift voor Jeugd en Kinderrechten – Larcier)

http://www.steunpuntjeugdhulp.be/

mailto:[email protected]

mailto:[email protected]

http://www.steunpuntjeugdhulp.be/

http://www.jeugdrecht.be/

http://www.jeugdenkinderrechten.be/

Documents

Beroepsgeheim Aww Februari 2012