Embed Size (px)
Citation preview
BERTSO-SORKUNTZA AUTOMATIKOA:
POSIBLE OTE?
Manex Agirrezabal
Euskal Herriko Unibertsitatea
2014ko azaroaren 27a
Eskerrak
● Udako Euskal Unibertsitatea
● Euskal Herriko Unibertsitatea
● IXA taldea
● Euskal Herriko Bertsozale Elkartea
Informatikan ingeniaritza (EHU) (2006-2011)
Hizkuntzaren Azterketa eta Prozesamendua
Unibertsitate Masterra (2011-2012)
EHUn doktorego ikaslea
Nire helburua: Ordenagailuari bertsoak
sortaraztea
2012ko bertso saioa
Azken urteotako kontu pare bat
Eta munduan, zer?
Eta EHn zer?
Nola sortu bertsoa?
AURKEZPENAREN ESKEMA
2012ko bertso saioa
Azken urteotako kontu pare bat
Eta munduan, zer?
Eta EHn zer?
Nola sortu bertsoa?
AURKEZPENAREN ESKEMA
2012ko bertso saioa
2012ko bertso saioa
2012an Gipuzkoako Campusean
6 bertsolari (4 gizaki + 2 robot)
4 ariketa burutu zituzten robotek
2012ko bertso saioa
Lau ariketak:
1.- Bertso klasikoa kantatu
2.- Oinak emanda (puntuak konbinatu)
3.- Gaia emanda (bertsoa bilatu)
4.- Bertsoa gai librean (surrealista)
Youtube
2012ko bertso saioa
Bertso surrealista:
merezi zu begiak
nun duda guztia
hara adi da hutsa
hemen trazeria
gorputza bion baina
inkontzientzia
duen saiatu zure
bi protestaldia
Siuc03 makina, 2014-11-25
Gure helburua
Bertso metriko soilak sortu beharrean, edukiz ere
bertso egokiak sortu
2012ko bertso saioa
Azken urteotako kontu pare bat
Eta munduan, zer?
Eta EHn zer?
Nola sortu bertsoa?
AURKEZPENAREN ESKEMA
Azken urteotako kontuak
Zer izan dugu azken urteotan?
Literaturan...
Hizkuntzaren prozesamenduan...
Literaturan...
Stanislaw Lem (1921-2006)
Cyberyada (1965)
- Bi roboten inguruko ipuin laburrak
- Trurl's electronic bard
- Robot poeta
Literaturan...
Stanley Kubrick & Arthur C. Clarke
2001: A Space Odyssey (1951-1968)
- HAL 9000
- Hitz egin, entzun, ulertu, artea ulertu, sentitu,
iritzia eman, matxinatu
Hizkuntzaren prozesamenduan...
Turing-en testa (1950)
Makinak sortutakoa gizakiak
sortu dezakenaren parekoa
den ala ez egiaztatzeko testa
Hizkuntzaren prozesamenduan...
ELIZA (1966)
Ezagunena Doctor psikoterapeuta
- I'm looking for a weird example of the
system ELIZA
- Do you enjoy looking for a weird example of
the system ELIZA?
Hizkuntzaren prozesamenduan...
Watson (2006-2011+)
2011n Jeopardy programan irabazle Youtube
2012ko bertso saioa
Azken urteotako kontu pare bat
Eta munduan, zer?
Eta EHn zer?
Nola sortu bertsoa?
AURKEZPENAREN ESKEMA
Eta munduan, zer?
Ez naiz bakarra!!! :-)
Bada poesia/ipuinak sortzen dituenik
Bada umorea sortzen duenik
Bada kantuarekin lan egiten duenik
Eta munduan, zer?
Literatura-sorkuntza...
Poesia eta literatura...
Pablo Gervás (UCM)
Wasp (2000)
Xake partida (2014)
Dragoi eta Printzeak (2014)
Poesia...
Wasp
A ti unidos sin saberEl destino se encaprichóEn más de ti no me dejes
De vueltas miedos y temores
Literatura...
Dragoi eta printzesak
El rey Felipe está preparado.La princesa Laura despierta.La princesa sale del castillo.
El dragón Draco emprende el vuelo en busca de algunaprincesa desprotegida.
La princesa Laura ha sido secuestrada.El rey intenta pedir rescate para la princesa Laura.
El caballero Rafael entra en escena.El rey intenta pedir rescate para la princesa Laura.
El caballero Rafael busca al dragón Draco.El dragón Draco ha muerto en batalla.
La princesa Laura fue liberada.El rey entrega 50 monedas al caballero Rafael.
La princesa llega al castillo con el caballero Rafael.La princesa Laura pone fin a su aventura.
Poesia...
Hugo R. G. Oliveira
PoeTryMe (2009)
PoeTryMe gazteleraz (2014)
Poesia...
PoeTryMe gazteleraz (2014)
sordos a las estimas y afectasen el dulce amor ejercitados
en los presentes trabajos y cuidadoshinchen de tristes desgracias el viento
Poesia...
Ruli Manurung
Poemak ebaluatzeko hiru irizpide: esanahia,
gramatikaltasuna eta poetikotasuna
Eta munduan, zer?
Umorea...
Umorea...
Umorea...
HahaCronym!
FBI = Federal Bureau of InvestigationFantastic Bureau of Intimidation
PDA = Personal Digital AssistantPenitential Demoniacal Assistant
ITS = Intelligent Tutoring SystemsImpertinent Tutoring Systems
Eta munduan, zer?
Ordenagailua kantuan jarriko dugu orain!
2012ko Bertso saioa
Azken urteotako kontu pare bat
Eta munduan, zer?
Eta EHn zer?
Nola sortu bertsoa?
AURKEZPENAREN ESKEMA
Eta EHn zer?
IXA taldea
Eta EHn zer?
● Xuxen
● Matxin
● Euskal WordNet
● Euskal Aditzen
Lexikoia
● Bertsotarako Arbel
Digitala
● SegaPoto
WordNet
Euskal Aditzen Lexikoia
agindu
Mikelek Mireni zerbait agindu zion
NORK NORI ZER
BertsolariXa
Bertsotarako Arbel Digitala
www.bertso-eskolak.com
SegaPoto
2012ko Bertso saioa
Azken urteotako kontu pare bat
Eta munduan, zer?
Eta EHn zer?
Nola sortu bertsoa?
AURKEZPENAREN ESKEMA
Nola sortu bertsoa?
Eta guzti honekin? Zer egin dezakegu?
1. esperimentua
Ideia!
1. esperimentua
Ideia!
Bertsoak analizatu eta kategoria morfologikoak
berdin mantenduta, puntu berriak sortu.
1. esperimentua
Ideia!
Bertsoak analizatu eta kategoria morfologikoak
berdin mantenduta, puntu berriak sortu
Berriro nere kontura aberastu kasinoa
ADB IOR_GEN IZE_ALA ADI IZE_ABS
1. esperimentua
Ideia!
Bertsoak analizatu eta kategoria morfologikoak
berdin mantenduta, puntu berriak sortu
Berriro nere kontura aberastu kasinoa
ADB IOR_GEN IZE_ALA ADI IZE_ABS
Bertan nire batera izan tanto
1. esperimentua
Emaitza onik bazegoen, baina!
Belodromoarentzat zenbat laudorio
Sorginentzat hiru esker
2. esperimentua
Aditzek arazoak ematen dituzte...
2. esperimentua
Aditzek arazoak ematen dituzte...
Ideia!
2. esperimentua
Aditzek arazoak ematen dituzte...
Ideia!
Ez aldatu aditzak!!!
2. esperimentua
Aditzek arazoak ematen dituzte...
Ideia!
Ez aldatu aditzak!!!
Nahiz administrazioan erantzungo duten zera
LOT IZE_INE ADI ADL IZE_ABS
2. esperimentua
Aditzek arazoak ematen dituzte...
Ideia!
Ez aldatu aditzak!!!
Nahiz administrazioan erantzungo duten zera
LOT IZE_INE ADI ADL IZE_ABS
Nahiz Bueltan erantzungo duten atzamarra
2. esperimentua
Honetan ere emaitza onik bazegoen!
Euskaldunok izan dugu borrokalarien fama
Freskura izan dugu bizilagunen duintasuna
3. esperimentua
Oraindik arazoak daude...
3. esperimentua
Oraindik arazoak daude...
Ideia!
3. esperimentua
Oraindik arazoak daude...
Ideia!
Hitzak aldatzerakoan semantikoki erlazionatutako
hitzekin aldatu: sinonimoak, antonimoak,
hiperonimoak, hiponimoak, ...
3. esperimentua
Oraindik arazoak daude...
Ideia!
Hitzak aldatzerakoan semantikoki erlazionatutako
hitzekin aldatu: sinonimoak, antonimoak,
hiperonimoak, hiponimoak, ...
Lotsagabekeria zuregan nagusi
IZE_ABS IOR IZE_ABS
3. esperimentua
Oraindik arazoak daude...
Ideia!
Hitzak aldatzerakoan semantikoki erlazionatutako
hitzekin aldatu: sinonimoak, antonimoak,
hiperonimoak, hiponimoak, ...
Lotsagabekeria zuregan nagusi
IZE_ABS IOR IZE_ABS
Lasaitasuna zuregan gazte
Esperimentuen emaitzak
Lehen esperimentuko puntuak: % 3 “onak”
Bigarren esperimentuko puntuak: % ~35 “onak”
Hirugarren esperimentuko puntuak: % 75 “onak”
Egitura
Sorkuntza automatikoa egiteko, Building Natural Language
Generation Systems izeneko liburuan aurkeztutako egitura
Egitura
Egitura horren arabera Hizkuntzaren Sorkuntzak
5 pauso:
1.- Edukiaren zehaztapena
2.- Dokumentuaren egituratzea
3.- Lexikalizazioa
4.- Agregazioa
5.- Aipamenen sorkuntza
6.- Azaleko sorkuntza
Egitura
1.- Edukiaren
zehaztapena
Aipatuko ditugun hitz
edo kontzeptuak
zehaztu
Poxpolu batek pizten
badu lehen ditxa
gero bota sastraka
eta zumitza
tximinitikan gora
doa bere gisa
baina neretzat sua
dugu bertsogintza
bertsoa balitza
su baten baldintza
piz dezagun hitza
alaituz bizitza
hemen su horren bueltan
dantzan gabiltza
Egitura
2.- Dokumentuaren
egituratzea
Bertsoaren egitura
narratiboa definitu
Puntu bakoitzari aditz
bat ezarri
...piztu...
...bota...
...joan...
...izan...
...piztu...
...alaitu...
...dantzan_ibili...
Egitura
3.- Lexikalizazioa
Puntu bakoitzean hitz
espezifikoak ezarri
piztu + poxpolu + ditxa
bota + sastraka
bota + zumitza
izan + su + bertsogintza
piztu + hitza
Egitura
4.- Agregazioa
Elkartu daitezkeen
esaldiak elkartu
bota + sastraka
+
bota + zumitza
bota + sastraka eta
zumitza
Egitura
5.- Aipamenen
sorkuntza
Erreferentziak sortu
Ametsentzat, sua =
bertsogintza
Ametsentzat = niretzat
Egitura
6.- Azaleko sorkuntza
Orain arteko adierazpen abstraktuak esaldi
bihurtu
Egitura
Poxpolu batek pizten
Badu lehen ditxa
Gero bota sastraka
Eta zumitza
Tximinitikan gora
Doa bere gisa
Baina neretzat sua
Dugu bertsogintza
Bertsoa balitza
Su baten baldintza
Piz dezagun hitza
Alaituz bizitza
Hemen su horren bueltan
Dantzan gabiltza
Mila esker! :-)
BERTSO-SORKUNTZA AUTOMATIKOA:
POSIBLE OTE?
Manex Agirrezabal
Euskal Herriko Unibertsitatea
2014ko azaroaren 27a
![barren.eus · 2005-6-3 [5] • Erratzu Bertso Eskolak hiru ikasle txalotu nahi ditu Bat-Bateko Bertso Txapelketako finalera iritsi direlako: "Zorionak Danel Mendibil, Mikel Arrieta](https://img.pdfslide.tips/doc/110x75/5e17832661273d4f060a2ea2/2005-6-3-5-a-erratzu-bertso-eskolak-hiru-ikasle-txalotu-nahi-ditu-bat-bateko.jpg)
