Ben je

tussen 12 en 14? Ben je

gefascineerd door alles wat met

techniek te maken heeft? Voel je de bijna

onweerstaanbare drang om elk apparaat uit elkaar te

prutsen om te zien hoe het er vanbinnen uitziet?

Dan ben je een en dan is dit nog steeds je

lijfblad!

In dit nummer:

waarschuw

ing

Beslissen met poorten

negentiende nummer: mei 2006

Poorten? Nou, en of!

Creatief met schakelaars en sensoren

De kracht van nullen en enen

Nieuwe opdracht Knap Geknutseld

openen

*Je leest meer over SCHAKELAARS in GaragastenKrant 15 of op www.garagasten.be

VERWERKING

En nu komt de KAT op de koord.

Stroom of geen stroom, dat is de vraag.Voor een piano heb je natuurlijk geen elektriciteit nodig. Voor

een computer wel. Als energiebron, maar ook als middel om

gegevens te verwerken. Want dat gebeurt met elektrische

signalen. Op een beslissingspaneeltje zie je meteen hoe dat

werkt. Ook hier heb je de verdeling tussen de invoer (links), de

verwerking (midden) en de uitvoer (rechts). Links staan een

schuifschakelaar*, een lichtsensor, een temperatuursensor en

een drukknop*. Daarmee kan je een stroomkring of

sluiten. Tenminste, als je op het paneel een batterij of adapter

hebt aangesloten. De sensoren reageren op licht of warmte, de

schakelaar en de drukknop moet je zelf bedienen. Rechts van

het paneel zie je een , een relaisschakelaar* en een

lamp, die zorgen voor de uitvoer.

Mooi. Of beter: op het

elektriciteitssnoertje. Want daarmee kan je verbindingen

maken. Tussen de drukknop en de lamp bijvoorbeeld. Zolang

je niet op de knop drukt, blijft de stroomkring geopend en

raakt de stroom niet bij de lamp. Hey, als een brug opge-

haald is, kunnen er toch ook geen auto’s over? Druk je op de

knop, dan gaat de stroom vloeien. Met andere woorden: ofwel

vloeit de stroom ofwel vloeit ze niet. Da’s erg belangrijk, want je

weet dat een computer elektrische signalen verwerkt en dat

kunnen er maar twee zijn: geen stroom (0) of wel stroom (1).

Een computer verwerkt dus lange reeksen nullen en enen,

en zet die om in informatie: de letters of de beelden die je op

je scherm ziet.

Spelen met poortenHoe die verwerking gebeurt, zie je in het midden van je paneel. Drie

poorten beslissen of een signaal doorgaat of niet. De AND-poort is

er een van. De twee poortingangen kan je bijvoorbeeld met de

lichtsensor en de schuifschakelaar verbinden. En de poortuit-

gang met de zoemer. Pas als de sensor EN de schakelaar

stroom doorlaten, beslist de poort dat de lamp krijgt.

Net zoals je cd-tje pas begint te spelen als je de power-knop

van je installatie EN de play-knop van je cd-speler hebt

ingedrukt. Snap je nu waarom deze poort de AND-poort

heet? “And” is gewoon Engels voor “en”.

Computers, daar zit muziek in. Hey, vergelijk het met een piano.

Je slaat een toets aan, binnen in het instrument slaat een hamertje

tegen een snaar en het resultaat is een muziektoon. Zo werken

computers ook, maar dan elektronisch. Je drukt een toets in, je

computer verwerkt die handeling en het resultaat zijn tekens op je

computerscherm. Invoer, verwerking, uitvoer...

simpel, toch?

wekkerwekkerwekkerwekkewww kker

kkkkwekwekwekwekwwwwwwwww ekkerwekkerwekkerwwekwekwekwekwekwewewewewewe

Maar ook de OR-poort heeft twee ingangen en

een uitgang. Alleen laat deze poort al stroom

door zogauw ze minstens één keer stroom

krijgt. Vergelijk het met de centrale verwarming

thuis. Die slaat af als de thermostaat merkt dat

het te wordt OF als je ze met een druk-

knop uitzet. En de NOT-poort draait het signaal

dat ze krijgt om. Ontvangt ze stroom (1) dan geeft

ze geen stroom door (0) en omgekeerd. Sluit je

de drukknop en de lamp op de NOT-

poort aan, dan brandt de lamp

zolang je de knop NIET

indrukt.

Nu belet niks je nog om verschillende poorten met elkaar

te gaan combineren. Stel dat de uitgang van een AND-poort

verbonden is met het motortje van de zonnewering in een

veranda. En dat dat motortje de blinden laat zakken zodra

het stroom krijgt. Wat gebeurt er dan in de volgende

situatie? Een drukknop en een temperatuursensor zijn met

een OR-poort verbonden. De uitgang van die poort is samen

met een lichtsensor aan de AND-poort geschakeld. De

uitgang van die poort is dan weer met het motortje verbon-

den. Zie je het voor je? Weet je wat er gebeurt? Inderdaad, de

zonnewering zakt zodra de zon op de veranda staat en de

temperatuur in de veranda oploopt, OF zodra de zon op de

veranda staat en jij op de knop drukt om de zonnewering te

laten zakken. Leuk, hè, zo spelen met poorten? En zowel qua

invoer- als uitvoerorganen

kan je eindeloos variëren. Ga

maar ’s na wat je allemaal

met een bewegingssensor,

een zwaailicht, een ventilator

en een wekker kan doen.

Mirakels en mysteriesEen drukknop sluit de stroomkring als je ‘m indrukt. Als

je wil dat de stroom vloeit zolang de knop NIET is

ingedrukt, moet je ‘m met de NOT-poort verbinden,

want die draait het signaal om.

En dan kan je ook de NOT-poort weer aan andere

poorten schakelen. Een voorbeeld? Vraag dat maar ‘s

aan de diagnosetechnicus in een autogarage. Kijk, als

een chauffeur uitstapt terwijl z’n lichten nog branden,

klinkt een waarschuwingssignaal. Een mirakel? Welnee.

Een drukknop in het portier is via een NOT- poort aan

een AND-poort geschakeld en een lichtsensor in de

koplampen is met de andere AND-ingang verbonden. De

drukknop geeft pas een signaal als hij NIET is ingedrukt

en dus klinkt het piepgeluidje als de deur opengaat EN

de lichten branden. Mysterie opgelost!

Naam:

Adres:

Geboortedatum:

E-mailadres:

De gegevens zullen enkel gebruikt

worden om de aanvrager te

voorzien van niet-commerciële

informatie over

toekomstopwielen.be-projecten.

Wijziging of schrapping van het

adres kan op eenvoudig verzoek.

Kan je maar niet genoeg krijgen van

techniek? Dan hebben wij de oplossing

voor jou: surf naar

en lees er alles wat je weten wou over

techniek en auto’s. De webstek zit

boordevol verrassingen. Kies een spelletje uit

de spelletjesgalerij en ga voor de hoogste score.

Of neem ’s een kijkje in de experimentenhoek.

Hey, misschien heb je wel een tip of een mening die je met

andere Garagasten wil delen. Laat dan snel een berichtje

achter in het Garagasten-gastenboek.

Maar dat is lang niet alles. Want op de Garagasten-webstek kan je ook terecht voor

handige tips over de ‘

’-wedstrijd. En als je meedeed, vind je

je inzending hier terug. En misschien staat jouw naam wel bij de winnaars. In dat geval wil

je zeker weten welke prijs je gewonnen hebt. Eén adres: .

Voor alle Garagasten met een mening is er de

. B

ij elke

nieuwe krant krijg je hier een vraag voorgeschoteld waarop we jouw reactie willen kennen.

Duid het antwoord aan waar jij je het meest in kan vinden en je ziet meteen hoeveel

procent van de andere Garagasten jouw mening delen. Spannend, niet?

Garagasten

p/a toekomstopwielen.be

Woluwedal 46 bus 8

1200 Brussel

KLEEF HIER EEN

POSTZEGEL

HET ENIGE ECHTE GARAGASTENBOEK LIGT IN DE WINKEL

HET ENIGE ECHTE GARAGASTENBOEK LIGT IN DE WINKEL

TECHNIEK OP WIELEN: ZORG DAT JE ERBIJ BENT!TECHNIEK OP WIELEN: ZORG DAT JE ERBIJ BENT!

“100 paarden onder de motorkap” verzamelt het beste van drie jaar

GaragastenKrant. Volg je favoriete speurneuzen tijdens hun avonturen en

ontdek alles over auto’s en techniek. Een ware Garagast als jij mag dit

boek niet missen. Ga dus snel naar de boekhandel en vraag naar “100

paarden onder de motorkap”. Neem dit nummer mee om het boek te

bestellen: ISBN 90 209 6485 2.

Hey Garagast, natuurlijk wil jij de mooiste auto’s en

de nieuwste snufjes graag zelf zien en ontdekken. En binnenkort kan

dat, want dan opent ‘Techniek op Wielen’ in Brussel z’n deuren voor

jou. Dit toffe doe-parcours is een heuse ontdekkingstocht over moto-

ren, banden, koetswerk, elektronica.... Heb jij al ’s een zonnewagen van

dichtbij gezien? Of een werkende motor? Of een luchtvering? In de

gebouwen van Autoworld (Jubelpark in Brussel) kom je er alles over

te weten. Kijk regelmatig op , dan weet jij

als eerste wanneer dit fantastische doe-museum opengaat.

Tot dan?

De GaragastenKrant is een initatief van

is een actie van de automobielsector en

aanverwante sectoren, op initiatief van Febiac en de sociale

partners: Federauto, ABVV-Metaal en ACV-Metaal.

EDUCAM coördineert dit project.

, Woluwedal 46 bus 8, 1200 Brussel

Verantwoordelijke uitgever: Luc De Moor,

Concept en realisatie: www.linkinc.be en www.zeppo.be

Tekeningen: Sam Vanallemeersch

EEN PASSIE VOOR TECHNIEK? DOE daar dan iets mee en kies nu de juiste studierichting!

Op de website vind je alle

studierichtingen die je kan volgen als je tuk bent op techniek.

Zo weet je meteen waar je met je toekomst naartoe kan!

Zowel in het technisch als beroepssecundair onderwijs

vind je boeiende richtingen.

In deze GaragastenKrant lees je hoe je schakelingen kan bouwen met beslissingspoorten.

En daar gaat ook de nieuwe opdracht van Knap Geknutseld over.

Op een beslissingspaneel zitten sensoren, poorten, schakelaars, een zoemer, een relais en

een lamp. Hoe zorg je ervoor dat je een heuse ventilator automatisch laat draaien vanaf een

bepaalde temperatuur, waarbij je de mogelijkheid behoudt om ‘m ook zelf aan te zetten als

je frisse lucht wil? Zet ’s even op een rijtje hoe je dat kan oplossen. Of bespreek het met je klasgenoten. En als

je wat meer handige informatie wil, surf dan naar. Los de raadseltjes op, krijg vier

extra tips en maak jouw werk nog indrukwekkender. Doen!

Laat je creativiteit stomen en ga aan het werk. Zet foto’s en/of tekst over je

belevenissen op de Garagasten-website en win een bouwdoos van Lego of een

bezoek aan een heuse autorenstal. Als je hele klas meedoet, win je misschien een

bezoek aan een fabriek die auto’s bouwt of aan een autorenstal.

En als je dit schooljaar minstens twee keer meedoet aan de “Knap Geknutseld”-wedstrijd kan je een

bijzondere prijs winnen. Als je je knutselwerk alleen maakte, kan je “Knapste Technische Knobbel van 2006”

worden. Als je hele klas meedoet, kan je de titel van “Knapste Technische Klas van 2006” winnen.

En de prijzen die aan die titels vasthangen, zijn al helemaal om van achterover te vallen.

Kijk snel op.

Heb je de boeiende

Garagasten-rubriek Knap

Geknutseld al ontdekt? In elke

nieuwe krant krijg je een opgave

en een concreet voorbeeld.

Op ligt

er bovendien een pak tips op je te

wachten. Omdat we weten dat een

echte Garagast wel van een uitda-

ging houdt, hebben we de tips

verstopt achter een keileuke schuif-

puzzel, raadsel of woordspelletje.

Snel daarheen dus.

Maar natuurlijk kan je zelf nog veel leukere toepassingen bedenken dan

het voorbeeld dat wij je geven. Heb je iets gevonden wat je zelf in elkaar

kan knutselen? Neem dan pen en papier en schrijf op wat je allemaal

nodig hebt. Zoek al je materiaal bij elkaar en ga aan het werk.

Denk eraan dat je je creativiteit moet kunnen bewijzen als je mee wil

doen aan de wedstrijd. Maak daarom een

paar foto’s van je werk en jezelf. Of

beschrijf in een tekst wat je precies

gedaan hebt en wat het resultaat is.

Zet al je bewijsmateriaal daarna op

.

Uit alle inzendingen worden de

leukste, origineelste en mooiste

oplossingen bekroond. Veel succes.

DOE MEE AAN DE

“KNAP GEKNUTSELD”-

WEDSTRIJD EN ZET JE

FOTO’S EN TEKSTEN

VOOR 27 JUNI 2006

OP DE GARAGASTEN-

WEBSITE!