Bethaniënhuis Psychiatrisch Ziekenhuis Videobeelden als ‘hulpmiddel’ in het therapeutisch werken met psychisch zieke moeders en hun baby Marijs Lenaerts

Bethaniënhuis Psychiatrisch Ziekenhuis

Videobeelden als ‘hulpmiddel’ in het therapeutisch werken met psychisch

zieke moeders en hun baby

Marijs LenaertsLic. Pedagogische Wetenschappen & Psychologie

PsychotherapeuteProjectverantwoordelijke Moeder-Baby-Eenheid

25 oktober 2011Studiedag ‘Krachtgericht en effectief werken met videobeelden’

Binnen en buiten met aandacht verbonden


Achtergrond en inspiratiebronnen- Geen opleiding als VIB- Inspiratiebronnen:

- Therapeutische scholing (psychodynamisch en systemisch) + onderzoek Nicole Vliegen

- Hechtingstheorieën- Gebruik van video:

- Onderzoek van Karin van Doesum + klinische toepassing: vroegtijdige interventie bij depressieve moeders en hun baby

- Boek: ‘Baby’s in beeld’ van Marij Eliëns- EAS: kwalitatieve analyse van videomateriaal.


Emotional Availability Scales(Biringen, Robinson & Emde, 2000)

• Ouder-schalen:− Ouderlijke sensitiviteit− Ouderlijk structureren− Ouderlijke non-intrusiviteit− Ouderlijke non-vijandigheid

• Kind-schalen:− Responsiviteit van het kind− Het betrekken van de ouder door het kind.


Krachtgericht en effectief werken met videobeelden


Moeder-Baby-Eenheid

1. Moeder is ‘ziek’ en daaraan gerelateerd een verstoring in de afstemming tussen haar en haar baby

2. Therapeutische context (niet pedagogisch)

3. Focus op relationele ervaring en innerlijke beleving van moeder, van baby, maar ook van therapeut


Motherhood Constellation (Stern)

- Structurele reorganisatie van de persoonlijkheid : verhoogde kwetsbaarheid

- Samenvallen van zorg voor de ouder en zorg voor de baby

- Multimodale aanpak met wisselende focus op:• Baby• Ouder-kindrelatie• Individuele ouder• Ouders als echtpaar• Gezin en familie• Psychosociale omgeving


Motherhood Constellation: therapeutische context

TherapeutHolding environment

(steunend, meedragend, affectief warm, voorspelbaar)

Flexibel & soepel

Nadenkend & creatief

Inter-& intrapsychisch

Verbaal & non-verbaal

Moeder Baby


Therapeut

Baby

Moeder


Opbouwen van veilige hechting bij depressieve moeders

1. Ondersteunen van contact:– Signalen van de baby naar voren brengen– Draagkracht van de moeder naar voren brengen– Bij gestructureerde feedback: vooral focus op ‘goede

momenten’.


Voorbeeld gebruik video bij depressieve moeders en hun baby

Contact


Opbouwen van veilige hechting bij depressieve moeders

1. Ondersteunen van contact :

- Signalen van de baby naar voren brengen

- Draagkracht van de moeder naar voren brengen

- Bij gestructureerde feedback: focus op ‘goeie momenten’.

2. Opbouwen van positief intern werkmodel - Mentaliserende interventies: ruimte geven aan de

‘mind’ van de moeder en de ‘mind’ van de baby- Aandacht voor ‘ambivalentie’- Plaatsmaken voor ‘angels’ en opruimen van ‘ghosts’

(Fraiberg, Lieberman, e.a.)


Beleving van de moeder(Otto Kernberg, Anna Huber - congres Waimh 2010)

Wat ik voel op dit moment

Hoe ik denk dat de baby naar mij kijkt op dit

moment

Hoe kijk ik naar mezelf?

Welk beeld heb ik van mezelf?

Affect

Representatie van de baby

Representatie van zichzelf als ouder


Casus

• Inleiding• Videofragment• Bespreking in groepjes

– Focus op relationele en mogelijke ingangspoorten voor ondersteuning– Focus op beleving van de moeder

• Hoe voelt ze zich hier en nu ? Hoe voelt ze zich als ‘moeder’?• Hoe denkt zij dat de baby haar als moeder ervaart?

– Focus op de baby• Hoe voelt baby zich? • Hoe ervaart baby het contact?

– Focus op therapeut• Wat komt bij jou op?

• Vervolg casus


14

Beleving van de moeder(naar Anna Huber: congres WAIMH 2010)

Representatie van de baby

Affect

Representatie van zichzelf

MoeGestresseerdMachteloos

Leeg

- Ik ben nietbekwaam

- Ik had nooit een 2de kind mogen hebben

- Ik kan geen 2kinderen aan

- Ze is boos op mij- Ze moet me niet- Het huilen is een

straf voor mij

- Ik geniet van haar- Meer energie

- Meer ontspannen

- Ze heeft me nodig- Ze huilt niet als

straf voor mij- Ze huilt omdat ze zich oncomfortabel

voelt

- Het ligt niet aan mij- Ik ben bekwaam

- Ik kan haar troosten

Interventie

Inaccuraat werkmodel Accuraat werkmodel


Gebruik van video in therapeutische context

• Focus op goeie momenten, maar ruimte geven aan innerlijke ervaringswereld van de moeder– Anders wordt mogelijks tekort gedaan aan negatieve gevoelens

van de moeder – Noodzakelijk voor opbouw positief intern werkmodel dat een

veilige hechting met de baby faciliteert– Anders blijven ‘goede contactmomenten’ kwetsbaar

• Reflectie bij beeldmateriaal– Met andere ogen naar baby kunnen kijken– Interpretatie signalen losser van eigen projecties– Nadenkend en reflecterend kunnen denken over gedrag baby

15


Gebruik van video in therapeutische context

• Gestructureerde positieve feedback soms niet voldoende : – ruimte geven aan achterliggende ervaring

moeder en baby• Gestructureerde feedback soms beter niet

– Kracht van ‘moment of meeting’ (Stern) kan verloren gaan door te verbaliseren

• Gestructureerde feedback soms niet toereikend 16


Andere voorbeelden gebruik video

• Voorbeeld ‘moment of meeting’– Opm: tegenindicatie gebruik video zolang

moeder psychotisch is• Voorbeeld verandering instructie zodat

moeder andere relatie met baby kan ervaren– Initiatief volledig bij de baby laten– Voorbeeld van moeder met NLD

17


Besluit: the story of the weeping camel

18

Documents

Bethaniënhuis Psychiatrisch Ziekenhuis Videobeelden als ‘hulpmiddel’ in het therapeutisch werken met psychisch zieke moeders en hun baby Marijs Lenaerts