63
BEZPIECZEŃSTWO I HIGIENA PRACY BEZPIECZEŃSTWO I HIGIENA PRACY I ERGONOMIA I ERGONOMIA Dr hab. inż. Dr hab. inż. Żaneta Polkowska Żaneta Polkowska Katedra Chemii Analitycznej, Wydział Chemiczny, Politechnika Gdańska, ul. G. Narutowicza 11/12,80-952 Gdańsk, tel.0/48/58/3472110, faks 0/48/58/3472694, e-mail: [email protected] Click here to buy A B B Y Y P D F T r a n s f o r m e r 3 . 0 w w w . A B B Y Y . c o m Click here to buy A B B Y Y P D F T r a n s f o r m e r 3 . 0 w w w . A B B Y Y . c o m

BEZPIECZEŃSTWO I HIGIENA PRACY I ERGONOMIA · materiałów syntetycznych. Wskazane jest, aby w laboratorium użüywaćspecjalnych, sznurowanych bucików na niskich obcasach. Jeżeli

  • Upload
    others

  • View
    8

  • Download
    0

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: BEZPIECZEŃSTWO I HIGIENA PRACY I ERGONOMIA · materiałów syntetycznych. Wskazane jest, aby w laboratorium użüywaćspecjalnych, sznurowanych bucików na niskich obcasach. Jeżeli

BEZPIECZEŃSTWO I HIGIENA PRACY BEZPIECZEŃSTWO I HIGIENA PRACY I ERGONOMIAI ERGONOMIA

Dr hab. inż. Dr hab. inż. Żaneta PolkowskaŻaneta PolkowskaKatedra Chemii Analitycznej, Wydział Chemiczny,

Politechnika Gdańska, ul. G. Narutowicza 11/12,80-952 Gdańsk,

tel.0/48/58/3472110, faks 0/48/58/3472694, e-mail: [email protected]

Click h

ere to

buy

ABB

YY PDF Transformer 3.0

www.ABBYY.comClic

k here

to buy

ABB

YY PDF Transformer 3.0

www.ABBYY.com

Page 2: BEZPIECZEŃSTWO I HIGIENA PRACY I ERGONOMIA · materiałów syntetycznych. Wskazane jest, aby w laboratorium użüywaćspecjalnych, sznurowanych bucików na niskich obcasach. Jeżeli

BEZPIECZEŃSTWO PRACY

W LABORATORIUM CHEMICZNYM

Click h

ere to

buy

ABB

YY PDF Transformer 3.0

www.ABBYY.comClic

k here

to buy

ABB

YY PDF Transformer 3.0

www.ABBYY.com

Page 3: BEZPIECZEŃSTWO I HIGIENA PRACY I ERGONOMIA · materiałów syntetycznych. Wskazane jest, aby w laboratorium użüywaćspecjalnych, sznurowanych bucików na niskich obcasach. Jeżeli

BEZPIECZEŃSTWO PRACY W LABORATORIUM CHEMICZNYM

üNajlepszym sposobem zmniejszenia do minimumryzyka wypadku jest dokładne poznanie właściwościużywanych materiałów.üNależy zapoznać się z informacjami o rodzajuniebezpieczeństwa (R) oraz z poradamibezpieczeństwa (S).üNależy przestrzegać wszystkich instrukcjibezpiecznej pracy w laboratorium.üJeżeli mimo wszystko zdarzy się wypadek, jegokonsekwencje mogą być zredukowane do minimumpoprzez zastosowanie odpowiednich zabezpieczeń orazokreślonego trybu postępowania.

Click h

ere to

buy

ABB

YY PDF Transformer 3.0

www.ABBYY.comClic

k here

to buy

ABB

YY PDF Transformer 3.0

www.ABBYY.com

Page 4: BEZPIECZEŃSTWO I HIGIENA PRACY I ERGONOMIA · materiałów syntetycznych. Wskazane jest, aby w laboratorium użüywaćspecjalnych, sznurowanych bucików na niskich obcasach. Jeżeli

ODZIEŻ OCHRONNA W LABORATORIUM CHEMICZNYMüPodczas pracy w laboratorium chemicznym należy zawszezakładać fartuch ochronny, ochronne okulary i, jeżeli jest tokonieczne rękawice.üFartuch powinien być zapinany na guziki (nie stosowaćzamków błyskawicznych) i sporządzony z materiału bawełnianegolub wełnianego.üNie należy używać fartuchów uszytych z łatwopalnychmateriałów syntetycznych. Wskazane jest, aby w laboratoriumużywać specjalnych, sznurowanych bucików na niskich obcasach.üJeżeli osoba pracująca w laboratorium chemicznym nosi długiewłosy, powinna je schować pod odpowiednim bawełnianymczepkiem lub chustą.üNa czas pracy w laboratorium powinno się zdjąć biżuterię, takajak: pierścionki, obrączki, bransolety czy naszyjniki.

Click h

ere to

buy

ABB

YY PDF Transformer 3.0

www.ABBYY.comClic

k here

to buy

ABB

YY PDF Transformer 3.0

www.ABBYY.com

Page 5: BEZPIECZEŃSTWO I HIGIENA PRACY I ERGONOMIA · materiałów syntetycznych. Wskazane jest, aby w laboratorium użüywaćspecjalnych, sznurowanych bucików na niskich obcasach. Jeżeli

ZASADY OSTROŻNEJ PRACY W LABORATORIUM CHEMICZNYM

Przeciwdziałanie powstaniu ładunków elektrostatycznych w laboratorium chemicznymüŁadunki elektrostatyczne, gromadzące się na przykład naplastykowych powierzchniach (na klamkach drzwi lub poręczachschodów), mogą być przyczyna zapłonu niektórych substancji.üElektrostatyczne ładunki, a co za tym idzie – iskrzenie, mogąpowstawać podczas przechodzenia osób izolowanych od ziemiprzez nieprzewodzące obuwie lub wykładzinę podłogową.üŁadunki elektrostatyczne mogą powstawać podczas napełnieniapojemników takimi cieczami jak: cykloheksan, toluen, disiarczekwęgla, eter dietylowy. Iskrzenie może mieć miejsce podczasnagłego wydzielania gazów takich jak: wodór czy acetylen,zawierających rozpylone cząstki rdzy.

Click h

ere to

buy

ABB

YY PDF Transformer 3.0

www.ABBYY.comClic

k here

to buy

ABB

YY PDF Transformer 3.0

www.ABBYY.com

Page 6: BEZPIECZEŃSTWO I HIGIENA PRACY I ERGONOMIA · materiałów syntetycznych. Wskazane jest, aby w laboratorium użüywaćspecjalnych, sznurowanych bucików na niskich obcasach. Jeżeli

ZASADY OSTROŻNEJ PRACY W LABORATORIUM CHEMICZNYM

Przenoszenie i podnoszenie narażonych na rozbicie naczyń z odczynnikami chemicznymi

üPodnosząc lub przenosząc naczynia z chemikaliami,należy chwytać je nie tylko za szyjkę, lecz takżepodtrzymywać je od strony dna.üSpecjalnej ostrożności wymagają silne ochłodzonenaczynia szklane, bowiem kondensująca się na ichpowierzchni woda powoduję, iż są one śliskie i łatwowysuwają się z rak.üDo przenoszenia naczyń z chemikaliami wzdłużkorytarzy lub po schodach należy używać specjalnychtransporterów lub przenosić je w plastykowych wiadrach.

Click h

ere to

buy

ABB

YY PDF Transformer 3.0

www.ABBYY.comClic

k here

to buy

ABB

YY PDF Transformer 3.0

www.ABBYY.com

Page 7: BEZPIECZEŃSTWO I HIGIENA PRACY I ERGONOMIA · materiałów syntetycznych. Wskazane jest, aby w laboratorium użüywaćspecjalnych, sznurowanych bucików na niskich obcasach. Jeżeli

ZASADY OSTROŻNEJ PRACY W LABORATORIUM CHEMICZNYM

OgrzewanieüPodczas ogrzewania istotnym jest dobranie odpowiedniegomedium grzewczego. Media grzewcze powinny charakteryzowaćsię dobrym przewodnictwem, wysoką temperaturą wrzenia, niskąlotnością i palnością oraz brakiem toksyczności.ØDo ogrzewania w temperaturze do 100oC doskonale nadaje sięłaźnia wodna.ØDla ogrzewania w temperaturze do 250oC używane są zwykleoleje silikonowe.ØNie poleca się stosowania olejów mineralnych, gdyż wwyższych temperaturach parują ich niskocząsteczkowe składniki.ØDo ogrzewania w temperaturach powyżej 250oC stosowaćnależy łaźnie metalowe ze stopem Wooda lub łaźnie piaskowe.

Click h

ere to

buy

ABB

YY PDF Transformer 3.0

www.ABBYY.comClic

k here

to buy

ABB

YY PDF Transformer 3.0

www.ABBYY.com

Page 8: BEZPIECZEŃSTWO I HIGIENA PRACY I ERGONOMIA · materiałów syntetycznych. Wskazane jest, aby w laboratorium użüywaćspecjalnych, sznurowanych bucików na niskich obcasach. Jeżeli

ZASADY OSTROŻNEJ PRACY W LABORATORIUM CHEMICZNYM

ChłodzenieüPodczas prowadzenia reakcji egzotermicznych, w procesachskraplania gazów a także podczas pracy pod obniżonym ciśnieniemstosuje się intensywne chłodzenie.üMieszaniny chłodzące, obniżające temperaturę poniżej -50oC,przygotowuje się w odpowiednich, szerokoszyjnych termosach(uwaga - niebezpieczeństwo implozji).üSpecjalne termosy stosuje się do pracy z ciekłym azotem (-196oC). Ponieważ tlen ma tendencję do skraplania się w ciekłymazocie, istnieje niebezpieczeństwo wybuchu.üNie należy wylewać zawartości łaźni chłodzącej na stółlaboratoryjny. Podczas pracy z substancjami nisko schłodzonymi,takimi jak ciekły azot czy stały dwutlenek węgla, należyszczególnie chronić oczy, skórę i śluzówki, używając fartucha,rękawic oraz ochronnych okularów.

Click h

ere to

buy

ABB

YY PDF Transformer 3.0

www.ABBYY.comClic

k here

to buy

ABB

YY PDF Transformer 3.0

www.ABBYY.com

Page 9: BEZPIECZEŃSTWO I HIGIENA PRACY I ERGONOMIA · materiałów syntetycznych. Wskazane jest, aby w laboratorium użüywaćspecjalnych, sznurowanych bucików na niskich obcasach. Jeżeli

ZASADY OSTROŻNEJ PRACY W LABORATORIUM CHEMICZNYM

DestylacjaüPodczas destylacji cieczy może nastąpić jej przegrzanie, toznaczy ogrzanie powyżej temperatury wrzenia.üWówczas, w wyniku wibracji lub obniżenia ciśnienia, zaczynasię spontaniczne wrzenie, zwane potocznie „rzucaniem”. Dlategoteż, podczas destylacji ciecz należy intensywnie mieszać,, np.mieszadłem amagnetycznym, bądź też dodać kawałeczki„kamyczka wrzennego” , np. wyprażonego kaolinu: Kaolin należydodawać do zimnej jeszcze cieczy. Po jednorazowym użyciu„kamyczek wrzenny” traci swoje właściwości.üZatężanie cieczy przeprowadza się często w próżniowychodparowywaczach rotacyjnych (rotatorach). Ponieważ operacjętaką prowadzi się pod zmniejszonym ciśnieniem, urządzenie należyinstalować pod wyciągiem lub zaopatrzyć w ochronny ekran.

Click h

ere to

buy

ABB

YY PDF Transformer 3.0

www.ABBYY.comClic

k here

to buy

ABB

YY PDF Transformer 3.0

www.ABBYY.com

Page 10: BEZPIECZEŃSTWO I HIGIENA PRACY I ERGONOMIA · materiałów syntetycznych. Wskazane jest, aby w laboratorium użüywaćspecjalnych, sznurowanych bucików na niskich obcasach. Jeżeli

ZASADY OSTROŻNEJ PRACY W LABORATORIUM CHEMICZNYM

Praca pod zmniejszonym ciśnieniemüZmniejszone ciśnienie używane jest podczas takich operacji,

jak: destylacja, sączenie, sublimacja, liofilizacja i suszenie weksykatorach próżniowych lub suszarkach próżniowych.üWszelkie prace pod zmniejszonym ciśnieniem należy prowadzić

pod wyciągiem lub za specjalnym ekranem, zabezpieczającymprzed odłamkami szkła w przypadku implozji.üPodczas prowadzenia prac pod zmniejszonym ciśnieniem

należy bezwzględnie nosić ochronne okulary. Ze względu naniebezpieczeństwo implozji do wszelkich prac prowadzonych„pod próżnią” nie można używać naczyń z płaskim dnem, takichjak np. kolby stożkowe. Wyjątek stanowią – specjalniewykonane z grubego szkła – kolby ssawkowe – stosowane dosączenia pod zmniejszonym ciśnieniem.

Click h

ere to

buy

ABB

YY PDF Transformer 3.0

www.ABBYY.comClic

k here

to buy

ABB

YY PDF Transformer 3.0

www.ABBYY.com

Page 11: BEZPIECZEŃSTWO I HIGIENA PRACY I ERGONOMIA · materiałów syntetycznych. Wskazane jest, aby w laboratorium użüywaćspecjalnych, sznurowanych bucików na niskich obcasach. Jeżeli

ZASADY OSTROŻNEJ PRACY W LABORATORIUM CHEMICZNYM

Praca pod zwiększonym ciśnieniem

üProcesy zachodzące pod wysokimi ciśnieniamiprowadzi się w autoklawach.üPrace tego typu mogą być wykonywane przezspecjalnie przeszkolony personel w wydzielonych do tegoi odpowiednio przystosowanych pomieszczeniach.üPodczas prowadzenia reakcji, na bieżąco musi byćkontrolowane ciśnienie oraz temperatura, przy czymprocesów takich nie powinien nadzorować tylko jedenpracownik.üZawsze musi być obecna druga osoba, mogącaudzielić wsparcia w przypadku jakichkolwiek trudności.

Click h

ere to

buy

ABB

YY PDF Transformer 3.0

www.ABBYY.comClic

k here

to buy

ABB

YY PDF Transformer 3.0

www.ABBYY.com

Page 12: BEZPIECZEŃSTWO I HIGIENA PRACY I ERGONOMIA · materiałów syntetycznych. Wskazane jest, aby w laboratorium użüywaćspecjalnych, sznurowanych bucików na niskich obcasach. Jeżeli

ZASADY OSTROŻNEJ PRACY W LABORATORIUM CHEMICZNYM

EkstrakcjaüProces ekstrakcji stosowany jest do wydzielania, np. zroztworu wodnego, substancji lepiej rozpuszczającej się w cieczy,nie mieszającej się z wodą.üEkstrakcję prowadzi się najczęściej w rozdzielaczach.üPodczas mieszania się dwóch ciekłych faz, w rozdzielaczubardzo często wytwarza się nadciśnienie, w związku czym, procesnależy prowadzić nadzwyczaj ostrożnie, usuwając nadciśnienie zwnętrza naczynia. W tym celu wylot rozdzielacza należyskierować ku górze, najlepiej pod wyciągiem, a następnieostrożnie wyrównywać ciśnienie, otwierając powoli kurek. Podżadnym pozorem wylotu rozdzielacza nie można kierować wkierunku laboratorium lub ku sąsiadom.

Click h

ere to

buy

ABB

YY PDF Transformer 3.0

www.ABBYY.comClic

k here

to buy

ABB

YY PDF Transformer 3.0

www.ABBYY.com

Page 13: BEZPIECZEŃSTWO I HIGIENA PRACY I ERGONOMIA · materiałów syntetycznych. Wskazane jest, aby w laboratorium użüywaćspecjalnych, sznurowanych bucików na niskich obcasach. Jeżeli

ZASADY OSTROŻNEJ PRACY W LABORATORIUM CHEMICZNYM

Praca z substancjami wybuchowymiüDo substancji wybuchowych należą np. nitro- i nitrozozwiązki,estry kwasu azotawego, związki diazoniowe (w staniekrystalicznym), sole acetylenu (np. etynylortęć), chlorek nitrozylu,nadtlenki i nadkwasy. Utleniacze, takie jak np.: chromiany,azotany, stężony kwas nadchlorowy, dymiący kwas azotowy,roztwory nadtlenku wodoru o stężeniu powyżej 30%, mogągwałtownie reagować z palnymi rozpuszczalnikami organicznymi.üRozpuszczalnikami ulegającymi takim reakcjom są np. eterdietylowy, aceton, etanol.üPodczas pracy ze związkami wybuchowymi należy unikaćprzegrzania, tarcia oraz płomieni i iskier.üPowinno się pracować z niewielkimi ilościami substancji,w dobrze osłoniętym miejscu, używając zabezpieczającego ekranu.

Click h

ere to

buy

ABB

YY PDF Transformer 3.0

www.ABBYY.comClic

k here

to buy

ABB

YY PDF Transformer 3.0

www.ABBYY.com

Page 14: BEZPIECZEŃSTWO I HIGIENA PRACY I ERGONOMIA · materiałów syntetycznych. Wskazane jest, aby w laboratorium użüywaćspecjalnych, sznurowanych bucików na niskich obcasach. Jeżeli

ZASADY OSTROŻNEJ PRACY W LABORATORIUM CHEMICZNYM

Praca z eteramiüW dłużej przechowywanych eterach powstają zwyklenadtlenki, które podczas wstrząsania lub destylacji stwarzająpoważne niebezpieczeństwo wybuchu.üNadtlenki powstają tylko w przypadku eterów pierwszo idrugorzędowych.üDo niebezpiecznych należą np. nadtlenki eterudietylowego, tetahydrofuranu, eteru diizopropylowego, 1,4 –dioskanu.üTendencję do tworzenia nadtlenków wykazują takżenienasycone węglowodory, aldehydy oraz ketony.üPrzed użyciem wszystkich tych odczynników, należywstępnie usunąć nadtlenki.

Click h

ere to

buy

ABB

YY PDF Transformer 3.0

www.ABBYY.comClic

k here

to buy

ABB

YY PDF Transformer 3.0

www.ABBYY.com

Page 15: BEZPIECZEŃSTWO I HIGIENA PRACY I ERGONOMIA · materiałów syntetycznych. Wskazane jest, aby w laboratorium użüywaćspecjalnych, sznurowanych bucików na niskich obcasach. Jeżeli

ZASADY OSTROŻNEJ PRACY W LABORATORIUM CHEMICZNYM

Praca z rtęciąüZe względu na toksyczność rtęci wszelkie prace należywykonywać pod dobrze działającym wyciągiem.üWszystkie operację powinno się przeprowadzać nadodpowiednią kuwetą, aby można było łatwo zebraćewentualnie rozlane krople rtęci.üJak długo jest to możliwe, pracę należy prowadzić wzamkniętych naczyniach.üJeżeli niezbędna jest praca w naczyniach otwartych,wskazane jest pokrycie rtęci warstwą parafiny.üWszelkie otwory aparatury należy zamknąć rurkamizawierającymi jodowany węgiel drzewny.

Click h

ere to

buy

ABB

YY PDF Transformer 3.0

www.ABBYY.comClic

k here

to buy

ABB

YY PDF Transformer 3.0

www.ABBYY.com

Page 16: BEZPIECZEŃSTWO I HIGIENA PRACY I ERGONOMIA · materiałów syntetycznych. Wskazane jest, aby w laboratorium użüywaćspecjalnych, sznurowanych bucików na niskich obcasach. Jeżeli

ZASADY OSTROŻNEJ PRACY W LABORATORIUM CHEMICZNYM

Przechowywanie substancji w lodówkach lub zamrażalnikach

üW lodówkach lub zamrażalnikach nie możnaprzechowywać substancji wytwarzających wybuchowepary i gazy. Dotyczy to również związkówkrystalizowanych z takich rozpuszczalników.üBardzo często przechowywanie w lodówkachroztworów eterowych lub związków krystalizowanych zeteru dietylowego lub eteru naftowego prowadzi doeksplozji, na skutek zaiskrzenia stycznika lodówki.

Click h

ere to

buy

ABB

YY PDF Transformer 3.0

www.ABBYY.comClic

k here

to buy

ABB

YY PDF Transformer 3.0

www.ABBYY.com

Page 17: BEZPIECZEŃSTWO I HIGIENA PRACY I ERGONOMIA · materiałów syntetycznych. Wskazane jest, aby w laboratorium użüywaćspecjalnych, sznurowanych bucików na niskich obcasach. Jeżeli

ZASADY OSTROŻNEJ PRACY W LABORATORIUM CHEMICZNYM

Suszenie substancji stałych w elektrycznie ogrzewanych suszarkach

üPodobnie jak w przypadku lodówek, dosuszarek ogrzewanych elektrycznie nie należywprowadzać związków mogących wytwarzaćwybuchowe pary i gazy bądź substancjikrystalizowanych z rozpuszczalników typu eterudietylowego.

Click h

ere to

buy

ABB

YY PDF Transformer 3.0

www.ABBYY.comClic

k here

to buy

ABB

YY PDF Transformer 3.0

www.ABBYY.com

Page 18: BEZPIECZEŃSTWO I HIGIENA PRACY I ERGONOMIA · materiałów syntetycznych. Wskazane jest, aby w laboratorium użüywaćspecjalnych, sznurowanych bucików na niskich obcasach. Jeżeli

ZASADY OSTROŻNEJ PRACY W LABORATORIUM CHEMICZNYM

Osuszanie rozpuszczalnikówüDo najczęściej używanych środków suszących należą:bezwodny siarczan miedzi, bezwodny chlorek cynku,granulowany chlorek wapnia, wodorotlenek sodu, wodorotlenekpotasu, bezwodny siarczan magnezu, bezwodny siarczan sodu,tlenek magnezu, bezwodny siarczan wapnia, stężony kwassiarkowy, tlenek glnu, żel krzemionkowy (niebieski silikażel),sita molekularne, sód metaliczny, pięciotlenek fosforu.üStosując materiały suszące należy zwrócić uwagę, aby niereagowały one z osuszanym rozpuszczalnikiem.üSzczególnie niebezpieczne jest osuszanie eterów, zewzględu na możliwość powstawania wybuchowych nadtlenków.

Click h

ere to

buy

ABB

YY PDF Transformer 3.0

www.ABBYY.comClic

k here

to buy

ABB

YY PDF Transformer 3.0

www.ABBYY.com

Page 19: BEZPIECZEŃSTWO I HIGIENA PRACY I ERGONOMIA · materiałów syntetycznych. Wskazane jest, aby w laboratorium użüywaćspecjalnych, sznurowanych bucików na niskich obcasach. Jeżeli

ZASADY OSTROŻNEJ PRACY W LABORATORIUM CHEMICZNYMPraca ze sprężonymi lub skroplonymi gazamiüGazy takie, jak: azot, wodór, amoniak, tlen, acetylen czyfluorowodór – są sprężone lub skroplone w specjalnych stalowychcylindrach (butlach).üZe względu na niebezpieczeństwo eksplozji podczas pożaru,butle powinny być magazynowane poza laboratorium.üW laboratorium butle powinny być przytwierdzone do ścianylub stołu laboratoryjnego specjalnymi obejmami celemzabezpieczenia przed upadkiem i ewentualnym zranieniempracujących osób.üDo każdego z gazów sprężonych w butli niezbędne jeststosowanie odpowiednich zaworów redukcyjnych. Należy pamiętaćaby w przypadku zaworów redukcyjnych nie stosować żadnychsmarów ze względu na niebezpieczeństwo zapłonu.

Click h

ere to

buy

ABB

YY PDF Transformer 3.0

www.ABBYY.comClic

k here

to buy

ABB

YY PDF Transformer 3.0

www.ABBYY.com

Page 20: BEZPIECZEŃSTWO I HIGIENA PRACY I ERGONOMIA · materiałów syntetycznych. Wskazane jest, aby w laboratorium użüywaćspecjalnych, sznurowanych bucików na niskich obcasach. Jeżeli

BEZPIECZNE PRZECHOWYWANIE ODCZYNNIKÓW CHEMICZNYCH

üWiększość odczynników chemicznych możebyć bezpiecznie przechowywana w suchych,dobrze wietrzonych, zimnych pomieszczeniach zdala od bezpośredniego źródła światła.üNiektóre ze związków chemicznychwymagają jednak specjalnych warunków.

Click h

ere to

buy

ABB

YY PDF Transformer 3.0

www.ABBYY.comClic

k here

to buy

ABB

YY PDF Transformer 3.0

www.ABBYY.com

Page 21: BEZPIECZEŃSTWO I HIGIENA PRACY I ERGONOMIA · materiałów syntetycznych. Wskazane jest, aby w laboratorium użüywaćspecjalnych, sznurowanych bucików na niskich obcasach. Jeżeli

BEZPIECZNE PRZECHOWYWANIE ODCZYNNIKÓW CHEMICZNYCH

Odczynniki wrażliwe na wilgoćüLit, sód, potas oraz wodorotlenki metali alkalicznych sąwrażliwe na wilgoć. Do odczynników wrażliwych na wilgoć należytakże pięciotlenek fosforu.üWrażliwe są także wodorki metali, na przykład wodoreklitowo- glinowy. Metale alkaliczne oraz wodorki metali mogą wzetknięciu z parą wodną wytwarzać wodór. Są one oznaczonesymbolem R 15 co oznacza: „Kontakt z wodą powodujewydzielenie łatwopalnych gazów”.üWszystkie tego typu odczynniki transportowane są wzatopionych naczyniach polietylenowych oraz wodoodpornychmetalowych kontenerach.üW laboratorium raz otwarte naczynie powinno byćprzechowywane w eksykatorze.

Click h

ere to

buy

ABB

YY PDF Transformer 3.0

www.ABBYY.comClic

k here

to buy

ABB

YY PDF Transformer 3.0

www.ABBYY.com

Page 22: BEZPIECZEŃSTWO I HIGIENA PRACY I ERGONOMIA · materiałów syntetycznych. Wskazane jest, aby w laboratorium użüywaćspecjalnych, sznurowanych bucików na niskich obcasach. Jeżeli

BEZPIECZNE PRZECHOWYWANIE ODCZYNNIKÓW CHEMICZNYCH

Odczynniki ulegające utlenieniu

üNiektóre związki chemiczne mimo przechowywaniaw zamkniętych naczyniach mogą wchodzić w reakcję ztlenem atmosferycznym na skutek wielokrotnegoodkrywania.üDo takich odczynników należą między innymianilina oraz fenole.üPowstające w wyniku utlenienia zabarwienie możebyć usunięte przez prostą destylację lub krystalizację.

Click h

ere to

buy

ABB

YY PDF Transformer 3.0

www.ABBYY.comClic

k here

to buy

ABB

YY PDF Transformer 3.0

www.ABBYY.com

Page 23: BEZPIECZEŃSTWO I HIGIENA PRACY I ERGONOMIA · materiałów syntetycznych. Wskazane jest, aby w laboratorium użüywaćspecjalnych, sznurowanych bucików na niskich obcasach. Jeżeli

BEZPIECZNE PRZECHOWYWANIE ODCZYNNIKÓW CHEMICZNYCH

Odczynniki wrażliwe na zanieczyszczenia powietrza w laboratorium

üProdukty stanowiące bardzo dobre adsorbenty takie jak naprzykład silikażel czy też płytki do chromatografiicienkowarstwowej (TLC) powinny być chronione przed atmosferąpanującą w laboratorium.üTego typu materiały należy przechowywać w specjalnychpojemnikach bowiem na przykład płytki do TLC znajdujące się wkontakcie z laboratoryjnym powietrzem stopniowo tracąaktywność, co oczywiście wpływa na ich zdolności separacyjne.

Click h

ere to

buy

ABB

YY PDF Transformer 3.0

www.ABBYY.comClic

k here

to buy

ABB

YY PDF Transformer 3.0

www.ABBYY.com

Page 24: BEZPIECZEŃSTWO I HIGIENA PRACY I ERGONOMIA · materiałów syntetycznych. Wskazane jest, aby w laboratorium użüywaćspecjalnych, sznurowanych bucików na niskich obcasach. Jeżeli

BEZPIECZNE PRZECHOWYWANIE ODCZYNNIKÓW CHEMICZNYCH

Odczynniki wrażliwe na polimeryzację üOdczynniki typu akrylanów i metakrylanów są zwyklestabilizowane fenolami inaktywatorami rodników celemzapobieżeniu niepożądanej polimeryzacji.ü Przed użyciem odczynników stabilizatory mogę być usuniętenp. poprzez ekstrakcję 1-5% wodnym roztworem wodorotlenkusodu. Ekstrakcja może być wspomagana przez dodanie około 20%wodnego roztworu chlorku sodu (efekt wysalania).ü Innym przykładem związku ulegającego polimeryzacji jestwodny roztwór formaldehydu. Ponieważ paraformaldehyd tworzysię zwykle w przedziale temperatur +15 do +20 0C,przechowywanie w niskiej temperaturze zapobiega temuprocesowi.

Click h

ere to

buy

ABB

YY PDF Transformer 3.0

www.ABBYY.comClic

k here

to buy

ABB

YY PDF Transformer 3.0

www.ABBYY.com

Page 25: BEZPIECZEŃSTWO I HIGIENA PRACY I ERGONOMIA · materiałów syntetycznych. Wskazane jest, aby w laboratorium użüywaćspecjalnych, sznurowanych bucików na niskich obcasach. Jeżeli

BEZPIECZNE PRZECHOWYWANIE ODCZYNNIKÓW CHEMICZNYCH

Odczynniki wrażliwe na temperaturęüNiektóre produkty pochodzenia naturalnego lub ichsyntetyczne analogi należy przechowywać w obniżonejtemperaturze celem zachowania biologicznej aktywności.Dotyczy to przede wszystkim enzymów i koenzymów, którełatwo tracą aktywność wraz ze wzrostem temperatury.üChłodzenie jest polecane nie tylko ze względu nastabilność niektórych odczynników, lecz także ze względu nastosunkowo wysoką prężność par (na przykład pentan, kwasmrówkowy).üNiektóre firmy oznaczają na nalepkach temperaturę, wktórej powinny być przechowywane odczynniki.

Click h

ere to

buy

ABB

YY PDF Transformer 3.0

www.ABBYY.comClic

k here

to buy

ABB

YY PDF Transformer 3.0

www.ABBYY.com

Page 26: BEZPIECZEŃSTWO I HIGIENA PRACY I ERGONOMIA · materiałów syntetycznych. Wskazane jest, aby w laboratorium użüywaćspecjalnych, sznurowanych bucików na niskich obcasach. Jeżeli

BEZPIECZNE PRZECHOWYWANIE ODCZYNNIKÓW CHEMICZNYCH

Odczynniki o niskich temperaturach topnienia

üPrzykładem tego typu związku jest benzen, któryjest ciałem stałym w temperaturze 00C.üFenol staje się ciekły już w 400C.üW niektórych przypadkach takich jak na przykładkwas bromooctowy czy dicykloheksylokarbodiimid,przed przeniesieniem odczynnika do innego naczynia,związek należy ogrzać w łaźni wodnej aż do stopienia.

Click h

ere to

buy

ABB

YY PDF Transformer 3.0

www.ABBYY.comClic

k here

to buy

ABB

YY PDF Transformer 3.0

www.ABBYY.com

Page 27: BEZPIECZEŃSTWO I HIGIENA PRACY I ERGONOMIA · materiałów syntetycznych. Wskazane jest, aby w laboratorium użüywaćspecjalnych, sznurowanych bucików na niskich obcasach. Jeżeli

BEZPIECZNE PRZECHOWYWANIE ODCZYNNIKÓW CHEMICZNYCH

Sole zawierające wodę krystalizacyjną

üSole (np. Na2SO4* 6H20) mogą łatwo oddawać wodępo ogrzaniu powyżej 350C.üDlatego należy zwracać uwagę, czy w naczyniu nawierzchu nie wytworzyła się faza wodna lub nie nastąpiłozbrylenie co może powodować błędu podczas naważaniapróbki.

Click h

ere to

buy

ABB

YY PDF Transformer 3.0

www.ABBYY.comClic

k here

to buy

ABB

YY PDF Transformer 3.0

www.ABBYY.com

Page 28: BEZPIECZEŃSTWO I HIGIENA PRACY I ERGONOMIA · materiałów syntetycznych. Wskazane jest, aby w laboratorium użüywaćspecjalnych, sznurowanych bucików na niskich obcasach. Jeżeli

BEZPIECZNE PRZECHOWYWANIE ODCZYNNIKÓW CHEMICZNYCH

Odczynniki łatwo tworzące dymy (opary)

üWysoce stężone kwasy ( dymiący kwas siarkowy,dymiący kwas azotowy, kwas solny) lub bromwytwarzają opary powodujące korozję i powinny byćmagazynowane w dobrze wentylowanym pomieszczeniu.üDlatego też do ich przechowywania powinny byćstosowane wyciągi zaopatrzone w antykorozyjnerezerwuary.

Click h

ere to

buy

ABB

YY PDF Transformer 3.0

www.ABBYY.comClic

k here

to buy

ABB

YY PDF Transformer 3.0

www.ABBYY.com

Page 29: BEZPIECZEŃSTWO I HIGIENA PRACY I ERGONOMIA · materiałów syntetycznych. Wskazane jest, aby w laboratorium użüywaćspecjalnych, sznurowanych bucików na niskich obcasach. Jeżeli

BEZPIECZNE PRZECHOWYWANIE ODCZYNNIKÓW CHEMICZNYCHStalowe butle napełnione sprężonymi lub

skroplonymi gazamiüZe względu na niebezpieczeństwo eksplozji w przypadku pożaru butlenapełnione sprężonymi lub skroplonymi gazami powinny byćmagazynowane poza laboratorium, a gazy doprowadzane poprzez systemspecjalnych rurek.üJeżeli niemożliwe jest magazynowanie butli poza laboratorium należyje przechowywać w specjalnych, dobrze wentylowanych szafach lubostatecznie po użyciu należy je odtransportować w bezpieczne miejsce.üButle powinny być transportowane w specjalnych wózkachzabezpieczających je przed upadkiem i ewentualnym zranieniem osóbtransportujących.üPod żadnym pozorem nie należy czyścić butli osobiście.üW razie wątpliwości wezwać straż pożarną lub specjalistyczną formę.

Click h

ere to

buy

ABB

YY PDF Transformer 3.0

www.ABBYY.comClic

k here

to buy

ABB

YY PDF Transformer 3.0

www.ABBYY.com

Page 30: BEZPIECZEŃSTWO I HIGIENA PRACY I ERGONOMIA · materiałów syntetycznych. Wskazane jest, aby w laboratorium użüywaćspecjalnych, sznurowanych bucików na niskich obcasach. Jeżeli

SKŁADOWANIE I UTYLIZACJA ODPADÓW LABORATORYJNYCH

üWszystkie chemikalia stanowiące pozostałość popracy laboratoryjnej powinny być zbierane, a następnieutylizowane.üNiebezpieczne odpady należy magazynować osobno ico pewien czas przekazywać do likwidacji.üUtylizacją odpadów winny zajmować sięwyspecjalizowane firmy.üUtylizacja powinna być prowadzona w takichodstępach czasu aby nie gromadzić zbyt wielkiej ilościmateriału mogącego stwarzać niebezpieczeństwo podczasprzechowywania i transportu.

Click h

ere to

buy

ABB

YY PDF Transformer 3.0

www.ABBYY.comClic

k here

to buy

ABB

YY PDF Transformer 3.0

www.ABBYY.com

Page 31: BEZPIECZEŃSTWO I HIGIENA PRACY I ERGONOMIA · materiałów syntetycznych. Wskazane jest, aby w laboratorium użüywaćspecjalnych, sznurowanych bucików na niskich obcasach. Jeżeli

SKŁADOWANIE I UTYLIZACJA ODPADÓW LABORATORYJNYCH

üNależy pamiętać, że wylewanie odpadówchemicznych do kanalizacji jest zabronione,bowiem wiele chemikaliów nie ulega rozkładowi woczyszczalni ścieków, zatruwając i niszczącnaturalne środowisko.üPrzed przystąpieniem do usuwania odpadównależy je w miarę możliwości poddać wstępnejobróbce takiej jak na przykład destylacja czy dalszeprzekształcenie chemiczne.

Click h

ere to

buy

ABB

YY PDF Transformer 3.0

www.ABBYY.comClic

k here

to buy

ABB

YY PDF Transformer 3.0

www.ABBYY.com

Page 32: BEZPIECZEŃSTWO I HIGIENA PRACY I ERGONOMIA · materiałów syntetycznych. Wskazane jest, aby w laboratorium użüywaćspecjalnych, sznurowanych bucików na niskich obcasach. Jeżeli

MAGAZYNOWANIE ODPADÓW CHEMICZNYCH üOdpady chemiczne należy składować w specjalnychpojemnikach, które powinny być: bardzo szczelne, odpornechemicznie i dokładnie zamykane co umożliwi ich transport.üPojemniki należy ustawiać w miejscu dobrze wentylowanym(na przykład pod wyciągiem).üPowinny być dobrze zamknięte aby uniknąć ulatniania sięzawartości.üNajczęściej do gromadzenia rozpuszczalników organicznychstosuje się pojemniki metalowe pokryte od wewnątrz warstwąpolietylenu, beczki ze stali nierdzewnej bądź pojemniki zpolietylenu.üKwasy i zasady przechowuje się w pojemnikach z polietylenulub pojemnikach metalowych pokrytych warstwą polietylenu.üOdpady stałe należy przechowywać w oryginalnychopakowaniach, w których zostały zakupione odczynniki.

Click h

ere to

buy

ABB

YY PDF Transformer 3.0

www.ABBYY.comClic

k here

to buy

ABB

YY PDF Transformer 3.0

www.ABBYY.com

Page 33: BEZPIECZEŃSTWO I HIGIENA PRACY I ERGONOMIA · materiałów syntetycznych. Wskazane jest, aby w laboratorium użüywaćspecjalnych, sznurowanych bucików na niskich obcasach. Jeżeli

MAGAZYNOWANIE ODPADÓW CHEMICZNYCHüOdpady laboratoryjne powinny być zbierane w zależności odich właściwości chemicznych w osobnych pojemnikach.üZgodnie z przepisami obowiązującymi we WspólnocieEuropejskiej pojemniki opisuje się według podanego niżejschematu:�Rozpuszczalniki organiczne i rozpuszczone substancjeorganiczne, niezawierające fluorowców (halogenów).� Rozpuszczalniki organiczne i rozpuszczone substancjeorganiczne, zawierające fluorowce (halogeny). Do gromadzeniatych odpadów nie można używać pojemników aluminiowych.�Stałe pozostałości odczynników organicznych, dobrzezapakowane w worki z tworzywa sztucznego lub oryginalneopakowania producenta.�Roztwory soli. Wartość pH w tym pojemniku należyutrzymywać pomiędzy 6 a 8.

Click h

ere to

buy

ABB

YY PDF Transformer 3.0

www.ABBYY.comClic

k here

to buy

ABB

YY PDF Transformer 3.0

www.ABBYY.com

Page 34: BEZPIECZEŃSTWO I HIGIENA PRACY I ERGONOMIA · materiałów syntetycznych. Wskazane jest, aby w laboratorium użüywaćspecjalnych, sznurowanych bucików na niskich obcasach. Jeżeli

MAGAZYNOWANIE ODPADÓW CHEMICZNYCH

�Toksyczne odpady nieorganiczne oraz sole metali ciężkichi ich roztwory w szczelnie zamkniętych, nietłukących siępojemnikach z wyraźnym, widocznym i trwałymoznaczeniem.�Toksyczne, palne związki w szczelnie zamkniętychnietłukących się pojemnikach zaopatrzonych w informację oich zawartości.�Rtęć i nieorganiczne odpady soli rtęci.�Nadające się do regeneracji odpady soli metali. Solekażdego metalu powinny być magazynowane oddzielnie.�Nieorganiczne odpady stałe.�Zbierane oddzielnie odpady: szkła, metali, tworzywsztucznych, kolumn do HPLC ze stali nierdzewnej itp.

Click h

ere to

buy

ABB

YY PDF Transformer 3.0

www.ABBYY.comClic

k here

to buy

ABB

YY PDF Transformer 3.0

www.ABBYY.com

Page 35: BEZPIECZEŃSTWO I HIGIENA PRACY I ERGONOMIA · materiałów syntetycznych. Wskazane jest, aby w laboratorium użüywaćspecjalnych, sznurowanych bucików na niskich obcasach. Jeżeli

NEUTRALIZACJA I UTYLIZACJA ODPADÓW CHEMICZNYCH

üPrzed przekazaniem odpadów laboratoryjnych domagazynowania należy je w miarę możliwościzneutralizować.üPodczas neutralizacji zużytych odczynników chemicznychzalecana jest szczególna ostrożność, gdyż zachodzą niekiedygwałtowne reakcje chemiczne.üPrace związane z neutralizacją mogą być wykonywanejedynie przez osoby wykwalifikowane, przy zachowaniuwszelkich zabezpieczeń (wyciąg, ekran ochronny, okularyochronne, rękawice, fartuchy i w miarę potrzeby maski).üPrzed zastosowaniem jakiejkolwiek metody neutralizacjipo raz pierwszy, należy ją przeprowadzić na niewielkichilościach odpadów celem sprawdzenia jakie problemy mogąwystępować podczas prowadzenia procesu.

Click h

ere to

buy

ABB

YY PDF Transformer 3.0

www.ABBYY.comClic

k here

to buy

ABB

YY PDF Transformer 3.0

www.ABBYY.com

Page 36: BEZPIECZEŃSTWO I HIGIENA PRACY I ERGONOMIA · materiałów syntetycznych. Wskazane jest, aby w laboratorium użüywaćspecjalnych, sznurowanych bucików na niskich obcasach. Jeżeli

WYPADKI NAJCZĘŚCIEJ ZDARZAJĄCE SIĘ W LABORATORIUM CHEMICZNYM

Pękniecie naczynia zawierającego substancje chemiczne

üJeżeli pęknięte naczynia zawiera palną ciecz, należyprzede wszystkim wyłączyć wszystkie źródła ogniatakie jak: palniki gazowe, elektryczne grzejniki orazinne urządzenia, zawierające na przykład styczniki,mogące być źródłem iskrzenia.üPomieszczenie powinno być natychmiast dobrzeprzewietrzone, a rozlana ciecz zaadsorbowanagranulatem o dużej chłonności.

Click h

ere to

buy

ABB

YY PDF Transformer 3.0

www.ABBYY.comClic

k here

to buy

ABB

YY PDF Transformer 3.0

www.ABBYY.com

Page 37: BEZPIECZEŃSTWO I HIGIENA PRACY I ERGONOMIA · materiałów syntetycznych. Wskazane jest, aby w laboratorium użüywaćspecjalnych, sznurowanych bucików na niskich obcasach. Jeżeli

WYPADKI NAJCZĘŚCIEJ ZDARZAJĄCE SIĘ W LABORATORIUM CHEMICZNYM

Rozlanie rtęciüPęknięcie lub nieszczelność przyrządów zawierających rtęćtakich jak na przykład termometry czy manometry rtęciowe,stwarza niebezpieczeństwo zatrucia.üZe względu na stosunkowo wysoką prężność par rtęci, nawetniewielkie jej ilości stanowią poważne zagrożenie.üNależy unikać wszelkich kontaktów rtęci z acetylenem iamoniakiem, gdyż istnieje możliwość powstawania związkówwybuchowych.üW przypadku rozlania większej ilości rtęci, można ją zbieraćpoprzez zassanie do kolby ssawkowej, przy użyciu pompy wodnej.Pozostałość neutralizuje się sproszkowaną siarką (tworzy sięsiarczek).

Click h

ere to

buy

ABB

YY PDF Transformer 3.0

www.ABBYY.comClic

k here

to buy

ABB

YY PDF Transformer 3.0

www.ABBYY.com

Page 38: BEZPIECZEŃSTWO I HIGIENA PRACY I ERGONOMIA · materiałów syntetycznych. Wskazane jest, aby w laboratorium użüywaćspecjalnych, sznurowanych bucików na niskich obcasach. Jeżeli

WYPADKI NAJCZĘŚCIEJ ZDARZAJĄCE SIĘ W LABORATORIUM CHEMICZNYM

PożarüW przypadku pożaru, w zależności od właściwości płonącegomateriału, istotnym jest zastosowanie odpowiednich środkówgaśniczych.üW każdym laboratorium powinny znajdować się podręcznegaśnice, koce gaśnicze oraz piasek.üNajbardziej przydatne są gaśnice napełnione dwutlenkiemwęgla. Ten środek gaśniczy nie zostawia pozostałości, nie niszczyczułych przyrządów, jest praktycznie neutralnym chemicznie i możebyć stosowany do gaszenia urządzeń elektrycznych.üPo zakończeniu pożaru należy dokładnie przewietrzyćpomieszczenia laboratorium, celem usunięcia resztek dwutlenkuwęgla.üJeżeli ogień pojawia się na zaworach butli zawierającychsprężone lub skroplone gazy, należy użyć piasku lub gaśnicproszkowych.

Click h

ere to

buy

ABB

YY PDF Transformer 3.0

www.ABBYY.comClic

k here

to buy

ABB

YY PDF Transformer 3.0

www.ABBYY.com

Page 39: BEZPIECZEŃSTWO I HIGIENA PRACY I ERGONOMIA · materiałów syntetycznych. Wskazane jest, aby w laboratorium użüywaćspecjalnych, sznurowanych bucików na niskich obcasach. Jeżeli

ZACHOWANIE SIĘ W NAGŁYCH WYPADKACH

üW nagłych wypadkach przede wszystkim należy chronić ludzi,ewakuując wszystkie osoby z niebezpiecznego miejsca, po czymnatychmiast wezwać pomoc (pogotowanie i , jeżeli jest tokonieczne, straż pożarną).üWzywając pomocy (telefonicznie lub inną drogą), należy podaćnazwisko wzywającego oraz numer telefonu, z którego się dzwoni.üNastępnie należy podać miejsce, gdzie nastąpi wypadek(instalację, ulicę, numer budynku, piętro i numer pomieszczenia).üDalej należy wyjaśnić, jaki wypadek nastąpi (oparzenie,zatrucie, eksplozja, pożar itp.), czy są jakieś obrażenia u ludzi i ileosób ucierpiało oraz jaka pomoc jest potrzebna (lekarz, ambulansreanimacyjny, straż pożarna).üNależy także ustalić i zanotować nazwisko osoby przyjmującejwezwanie oraz czas, w którym to wezwanie zostało przyjęte.

Click h

ere to

buy

ABB

YY PDF Transformer 3.0

www.ABBYY.comClic

k here

to buy

ABB

YY PDF Transformer 3.0

www.ABBYY.com

Page 40: BEZPIECZEŃSTWO I HIGIENA PRACY I ERGONOMIA · materiałów syntetycznych. Wskazane jest, aby w laboratorium użüywaćspecjalnych, sznurowanych bucików na niskich obcasach. Jeżeli

ZACHOWANIE SIĘ W NAGŁYCH WYPADKACH

W przypadku pożaru.üW razie pożaru należy zachować spokój, przytomność umysłu inie dopuścić do paniki.üNależy zgasić wszelkie palniki w bliskim otoczeniu pożaru, wmiarę możliwości wyłączyć instalację gazową i elektryczną orazusunąć łatwopalne materiały; zamknąć okna i drzwi, sprawdzającprzedtem, czy nikt nie pozostał w zamkniętych pomieszczeniach;ewakuować ludzi przez oznaczone wyjścia ewakuacyjne i wezwaćstraż pożarną.üNależy rozpocząć walkę z płomieniami, nie podejmując jednakniepotrzebnego ryzyka.üWażnym jest, by dostatecznie wcześnie opuścić pomieszczenie,w celu uniknięcia zatrucia tlenkiem węgla lub uduszenia z brakutlenu.

Click h

ere to

buy

ABB

YY PDF Transformer 3.0

www.ABBYY.comClic

k here

to buy

ABB

YY PDF Transformer 3.0

www.ABBYY.com

Page 41: BEZPIECZEŃSTWO I HIGIENA PRACY I ERGONOMIA · materiałów syntetycznych. Wskazane jest, aby w laboratorium użüywaćspecjalnych, sznurowanych bucików na niskich obcasach. Jeżeli

ZACHOWANIE SIĘ W NAGŁYCH WYPADKACH

üDo gaszenia pożarów w laboratorium chemicznym najczęściejstosowane są gaśnice napełnione dwutlenkiem węgla lub gaśniceproszkowe.üGdy palą się ludzie, należy używać koców gaśniczych z

włókien szklanych.üDo gaszenia pożarów używa się pasku i ewentualnie wody z

hydrantów przeciwpożarowych lub systemu zraszającego.üWodą nie można gasić urządzeń elektrycznych.üŻarzący się lub tlący ogień najlepiej gasić za pomocą gaśnic

proszkowych.üDo najłatwiej żarzących się materiałów należą: węgiel, drewno,

papier i odzież.üPiasek używany jest w przypadku palących się metali.

Click h

ere to

buy

ABB

YY PDF Transformer 3.0

www.ABBYY.comClic

k here

to buy

ABB

YY PDF Transformer 3.0

www.ABBYY.com

Page 42: BEZPIECZEŃSTWO I HIGIENA PRACY I ERGONOMIA · materiałów syntetycznych. Wskazane jest, aby w laboratorium użüywaćspecjalnych, sznurowanych bucików na niskich obcasach. Jeżeli

ZACHOWANIE SIĘ W NAGŁYCH WYPADKACH

üDwutlenek węgla nie nadaje się do gaszenia palących się lubżarzących metali, bowiem ulega on redukcji z utworzeniemtlenków metali, co jest procesem silnie egzotycznym.

üMałe pożary na stole laboratoryjnym gasi się gaśnicamiwypełnionymi dwutlenkiem węgla bądź tłumiąc ogień kocemgaśniczym. Można także używać do tego celu piasku gaśniczego.

üW przypadku palenia się sodu lub potasu nie stosować gaśnicwypełnionych tetrachlorometanem, gdyż może nastąpić wybuch.

üJeżeli pali się olej lub organiczne rozpuszczalniki, nie należydo gaszenia używać wody, gdyż powoduje to rozpryskiwaniepalącej się substancji. W takich wypadkach najlepsze są gaśniceproszkowe lub wypełnione dwutlenkiem węgla.

Click h

ere to

buy

ABB

YY PDF Transformer 3.0

www.ABBYY.comClic

k here

to buy

ABB

YY PDF Transformer 3.0

www.ABBYY.com

Page 43: BEZPIECZEŃSTWO I HIGIENA PRACY I ERGONOMIA · materiałów syntetycznych. Wskazane jest, aby w laboratorium użüywaćspecjalnych, sznurowanych bucików na niskich obcasach. Jeżeli

ZACHOWANIE SIĘ W NAGŁYCH WYPADKACH

üJeżeli zapalił się człowiek, należy taką osobęprzykryć wilgotnym kocem gaśniczym.üZdejmowanie ubrania z miejsc oparzonych najlepiejpozostawić wykwalifikowanemu personelowimedycznemu, gdyż nieumiejętne rozbieranie oparzonegonaraża go na utratę ciepła oraz infekcję.üW ciężkich przypadkach oparzeń natychmiastwezwać lekarza i stosować się do jego poleceń. Wlżejszych przypadkach stosować zabiegi opisane niżej.

Click h

ere to

buy

ABB

YY PDF Transformer 3.0

www.ABBYY.comClic

k here

to buy

ABB

YY PDF Transformer 3.0

www.ABBYY.com

Page 44: BEZPIECZEŃSTWO I HIGIENA PRACY I ERGONOMIA · materiałów syntetycznych. Wskazane jest, aby w laboratorium użüywaćspecjalnych, sznurowanych bucików na niskich obcasach. Jeżeli

ZACHOWANIE SIĘ W NAGŁYCH WYPADKACH

W przypadkach porażenia prądem elektrycznym.

üPorażenie prądem elektrycznym następuje zwykle na skutekzetknięcia się z przewodami prądu lub transformatoramiwysokiego napięcia.üW takim przypadku, jeżeli to jest możliwe, należynatychmiast wyłączyć instalację elektryczną.üPorażonego należy usunąć spod działania prądu za pomocąlaski lub kija, uważając, aby samemu nie ulec porażeniu.üGdy porażony nie oddycha, należy zastosować sztuczneoddychanie i natychmiast wezwać lekarza.

Click h

ere to

buy

ABB

YY PDF Transformer 3.0

www.ABBYY.comClic

k here

to buy

ABB

YY PDF Transformer 3.0

www.ABBYY.com

Page 45: BEZPIECZEŃSTWO I HIGIENA PRACY I ERGONOMIA · materiałów syntetycznych. Wskazane jest, aby w laboratorium użüywaćspecjalnych, sznurowanych bucików na niskich obcasach. Jeżeli

ZACHOWANIE SIĘ W NAGŁYCH WYPADKACH

W przypadku oparzenia.

üW praktyce laboratoryjnej często zdarzają się różnego typuoparzenia spowodowane np. gorącymi przedmiotami,palącymi się rozpuszczalnikami, bromem, stężonymi kwasamilub stężonymi roztworami zasad itp.üW lżejszych przypadkach można udzielić pomocy namiejscu obmywając oparzoną powierzchnię strumieniembieżącej wody przez 5-10 minut, ewentualnie skonsultować sięz lekarzem.üW przypadkach poważniejszych oparzeń, należynatychmiast wezwać pogotowie lub przetransportowaćchorego do lekarza.

Click h

ere to

buy

ABB

YY PDF Transformer 3.0

www.ABBYY.comClic

k here

to buy

ABB

YY PDF Transformer 3.0

www.ABBYY.com

Page 46: BEZPIECZEŃSTWO I HIGIENA PRACY I ERGONOMIA · materiałów syntetycznych. Wskazane jest, aby w laboratorium użüywaćspecjalnych, sznurowanych bucików na niskich obcasach. Jeżeli

ZACHOWANIE SIĘ W NAGŁYCH WYPADKACH

Oparzenia suche rozpalonymi przedmiotami lub palącymi się rozpuszczalnikami bądź gorącą wodą

lub para wodnąmogą być opatrzone na miejscu w laboratorium, pod warunkiem, ze

uszkodzona została niewielka powierzchnia ciała. üW takim wypadku najlepsze jest obmycie uszkodzonejpowierzchni bieżącą wodą.üWażne jest, by oparzone miejsca zostały po obmyciuzabezpieczone jałowym opatrunkiem luźno zabandażowanym.üW razie silnych bólów można zastosować maść zawierającąśrodek znieczulający (np. anestezynę) oraz leki przeciwbólowedoustne lub w injekcjach.

Click h

ere to

buy

ABB

YY PDF Transformer 3.0

www.ABBYY.comClic

k here

to buy

ABB

YY PDF Transformer 3.0

www.ABBYY.com

Page 47: BEZPIECZEŃSTWO I HIGIENA PRACY I ERGONOMIA · materiałów syntetycznych. Wskazane jest, aby w laboratorium użüywaćspecjalnych, sznurowanych bucików na niskich obcasach. Jeżeli

ZACHOWANIE SIĘ W NAGŁYCH WYPADKACH

Oparzenie stężonymi kwasami.

üMiejsce oparzone przemywa się dużą ilością zimnejwody, a następnie 3-5% roztworem wodorowęglanusodu.üW przypadku otwartej rany skóry, postępowanieuzależnione jest od stopnia uszkodzenia, to znaczygłębokości i rozległości.

Click h

ere to

buy

ABB

YY PDF Transformer 3.0

www.ABBYY.comClic

k here

to buy

ABB

YY PDF Transformer 3.0

www.ABBYY.com

Page 48: BEZPIECZEŃSTWO I HIGIENA PRACY I ERGONOMIA · materiałów syntetycznych. Wskazane jest, aby w laboratorium użüywaćspecjalnych, sznurowanych bucików na niskich obcasach. Jeżeli

ZACHOWANIE SIĘ W NAGŁYCH WYPADKACH

Oparzenia stężonymi zasadami.üOparzenia przemywa się dużą ilością wody, a następnie 1%roztworem kwasu octowego lub cytrynowego, ewentualnie 3%roztworem kwasu borowego.üOparzoną powierzchnię można opatrzyć okładem zwymienionych roztworów kwasów.

Oparzenia stopionym metalicznym sodem. üDrobne kawałeczki sodu usuwa się z powierzchni skóry zapomocą pincety.üNastępnie uszkodzone miejsca przemywa się obficie bieżącąwodą, po czym – 1% roztworem kwasu octowego; można nałożyćopatrunek z maści tranowej lub bornej.

Click h

ere to

buy

ABB

YY PDF Transformer 3.0

www.ABBYY.comClic

k here

to buy

ABB

YY PDF Transformer 3.0

www.ABBYY.com

Page 49: BEZPIECZEŃSTWO I HIGIENA PRACY I ERGONOMIA · materiałów syntetycznych. Wskazane jest, aby w laboratorium użüywaćspecjalnych, sznurowanych bucików na niskich obcasach. Jeżeli

ZACHOWANIE SIĘ W NAGŁYCH WYPADKACH

Oparzenia fenolem i jego pochodnymi. üFenol szybko zmywa się z powierzchni skóry etanolem anastępnie wodą wapienną. Można nałożyć opatrunek z maścicynkowej.

Kontakt innych niebezpiecznych substancji ze skórą. üW przypadku kontaktu niebezpiecznej substancji ze skórąnależy miejsce skażenia intensywnie przemywać dużą ilościąwody, aby zapobiec resorpcji odczynnika.üJeżeli substancja ma charakter lipofilowy, do przemywaniastosuje się glikol polietylenowy.

Click h

ere to

buy

ABB

YY PDF Transformer 3.0

www.ABBYY.comClic

k here

to buy

ABB

YY PDF Transformer 3.0

www.ABBYY.com

Page 50: BEZPIECZEŃSTWO I HIGIENA PRACY I ERGONOMIA · materiałów syntetycznych. Wskazane jest, aby w laboratorium użüywaćspecjalnych, sznurowanych bucików na niskich obcasach. Jeżeli

ZACHOWANIE SIĘ W NAGŁYCH WYPADKACHKontakt niebezpiecznych substancji z okiem.

üJeżeli do oka dostały się stężone kwasy, przemywa się je dużąilością zimnej wody, stosując specjalny kieliszek lub inneurządzenie do przemywania oczu. Następnie oko przemywa się1% roztworem wodorowęglanu sodu.üJeżeli do oka dostały się rozcieńczone kwasy, do przemywaniaużywa się 1% roztworu wodorowęglanu sodu.üW przypadku, gdy do oka dostały się silne zasady, najpierwprzemywa się je zimną wodą, a następnie 1% roztworem kwasubornego.üPo każdym kontakcie oczu z niebezpiecznymi substancjamichemicznymi lub rozpuszczalnikami, należy przemywać je dużąilością zimnej wody i jak najszybciej skierować chorego dolekarza okulisty.

Click h

ere to

buy

ABB

YY PDF Transformer 3.0

www.ABBYY.comClic

k here

to buy

ABB

YY PDF Transformer 3.0

www.ABBYY.com

Page 51: BEZPIECZEŃSTWO I HIGIENA PRACY I ERGONOMIA · materiałów syntetycznych. Wskazane jest, aby w laboratorium użüywaćspecjalnych, sznurowanych bucików na niskich obcasach. Jeżeli

ZACHOWANIE SIĘ W NAGŁYCH WYPADKACH

W przypadku zatrucia. üZatrucia związkami chemicznymi mogą być spowodowanewdychaniem trujących par lub gazów bądź tez przypadkowymzażyciem niebezpiecznych chemikaliów doustnie.üZasadą pierwszej pomocy jest możliwie najszybsze usunięciesubstancji trujących z organizmu. Dlatego stosuje się płukanieżołądka, środki wymiotne oraz przeczyszczające. Płukanie żołądkapowinno odbywać się w placówce służby zdrowia (szpitalu), gdyżistnieje niebezpieczeństwo zachłyśnięcia się popłuczynami.üMożna także zmniejszyć działanie trucizn przez ichrozcieńczenie w organizmie lub neutralizację. Takie próby należypodjąć możliwie najszybciej, podając zatrutemu do picia wodę zasproszkowanym węglem aktywnym lub samą wodę w dużej ilości.

Click h

ere to

buy

ABB

YY PDF Transformer 3.0

www.ABBYY.comClic

k here

to buy

ABB

YY PDF Transformer 3.0

www.ABBYY.com

Page 52: BEZPIECZEŃSTWO I HIGIENA PRACY I ERGONOMIA · materiałów syntetycznych. Wskazane jest, aby w laboratorium użüywaćspecjalnych, sznurowanych bucików na niskich obcasach. Jeżeli

ZACHOWANIE SIĘ W NAGŁYCH WYPADKACH

Zatrucie gazemtakim, jak np.: gaz świetlny, tlenek węgla, arsenowodór,

fosgen, tlenki azotu, amoniak, chlor, chlorowodór.

üNatychmiast usunąć zatrutą osobę z niebezpiecznej strefy,pamiętając jednocześnie o zabezpieczeniu siebie przedzatruciem. Poszkodowanego należy przetransportować domiejsca, gdzie ma on dostęp do dużych ilości świeżegopowietrza.üW razie omdlenia i ustania oddechu, zastosować sztuczneoddychanie.ü Nie stosować sztucznego oddychania w przypadkuzatrucia cyjanowodorem lub fosgenem.üNatychmiast sprowadzić lekarza.

Click h

ere to

buy

ABB

YY PDF Transformer 3.0

www.ABBYY.comClic

k here

to buy

ABB

YY PDF Transformer 3.0

www.ABBYY.com

Page 53: BEZPIECZEŃSTWO I HIGIENA PRACY I ERGONOMIA · materiałów syntetycznych. Wskazane jest, aby w laboratorium użüywaćspecjalnych, sznurowanych bucików na niskich obcasach. Jeżeli

ZACHOWANIE SIĘ W NAGŁYCH WYPADKACH

Po zatruciu tlenkiem węglanależy doustnie podać 0,5% roztwór wodny nadtlenku wodoru (łyżkę stołową co 10 minut) oraz środki pobudzające ośrodek

oddechowy.üNatychmiast skontaktować się z lekarzem.

Po zatruciu żrącymi gazami, takimi, jak: chlor, chlorowodór, bromowodór, amoniak, należy

poszkodowanego wynieść na świeże powietrze. üW razie utraty przytomności stosować sztuczne oddychanie.üNatychmiast skontaktować się z lekarzem.

Click h

ere to

buy

ABB

YY PDF Transformer 3.0

www.ABBYY.comClic

k here

to buy

ABB

YY PDF Transformer 3.0

www.ABBYY.com

Page 54: BEZPIECZEŃSTWO I HIGIENA PRACY I ERGONOMIA · materiałów syntetycznych. Wskazane jest, aby w laboratorium użüywaćspecjalnych, sznurowanych bucików na niskich obcasach. Jeżeli

ZACHOWANIE SIĘ W NAGŁYCH WYPADKACH

Połknięcie niepożądanej substancji chemicznej.

üNależy spowodować wymioty, podając poszkodowanej osobiewodny roztwór soli kuchennej (łyżka stołowa na szklankę wody).üNie można wywoływać wymiotów, jeżeli człowiek jestnieprzytomny, ponieważ istnieje niebezpieczeństwo zachłyśnięciasię.üNie można także wywoływać wymiotów, jeżeli pacjent połknąłkwasy, zasady lub inne substancje żrące, gdyż istniejeniebezpieczeństwo dalszego zranienia przewodu pokarmowego.üW każdym przypadku należy wezwać lekarza.

Click h

ere to

buy

ABB

YY PDF Transformer 3.0

www.ABBYY.comClic

k here

to buy

ABB

YY PDF Transformer 3.0

www.ABBYY.com

Page 55: BEZPIECZEŃSTWO I HIGIENA PRACY I ERGONOMIA · materiałów syntetycznych. Wskazane jest, aby w laboratorium użüywaćspecjalnych, sznurowanych bucików na niskich obcasach. Jeżeli

ZACHOWANIE SIĘ W NAGŁYCH WYPADKACH

Po zatruciu kwasamipodaje się tlenek magnezu, wodę wapienną, a także środki

osłaniające, jak: jaja, mleko, odwar siemienia lnianego. üW razie zapaści w oczekiwaniu na przybycie lekarza, ułożyćchorego nogami wyżej.

Po zatruciu silnymi zasadaminależy odjąć środki zobojętniające, jak 0,5% roztwór kwasu

cytrynowego, mlekowego lub winowego, a także środki osłaniające, jak mleko i białko jaja kurzego.

üNie wolno stosować środków wymiotnych iprzeczyszczających, ani też przeprowadzać płukania żołądka.üNatychmiast skontaktować się z lekarzem.

Click h

ere to

buy

ABB

YY PDF Transformer 3.0

www.ABBYY.comClic

k here

to buy

ABB

YY PDF Transformer 3.0

www.ABBYY.com

Page 56: BEZPIECZEŃSTWO I HIGIENA PRACY I ERGONOMIA · materiałów syntetycznych. Wskazane jest, aby w laboratorium użüywaćspecjalnych, sznurowanych bucików na niskich obcasach. Jeżeli

ZACHOWANIE SIĘ W NAGŁYCH WYPADKACH

Zatrucia rtęciąmogą być spowodowane wdychaniem par lub zażyciem

rozpuszczalnych soli rtęci.

üW takim przypadku należy zastosować płukanieżołądka wodą z dodatkiem siarczanu lub wodorotlenkumagnezu (wykonuje wyłącznie lekarz).üDoustnie podawać duże ilości odtłuszczonego mlekalub białko jaja. Resztki rtęci można adsorbować, podającaktywny węgiel.üNatychmiast skontaktować się z lekarzem.

Click h

ere to

buy

ABB

YY PDF Transformer 3.0

www.ABBYY.comClic

k here

to buy

ABB

YY PDF Transformer 3.0

www.ABBYY.com

Page 57: BEZPIECZEŃSTWO I HIGIENA PRACY I ERGONOMIA · materiałów syntetycznych. Wskazane jest, aby w laboratorium użüywaćspecjalnych, sznurowanych bucików na niskich obcasach. Jeżeli

ZACHOWANIE SIĘ W NAGŁYCH WYPADKACHZatrucia parami węglowodorów aromatycznych.

üPrzy ciężkich zatruciach wskazane jest leczenie kliniczne.üW razie lekkich objawów zatrucia, takich, jak: bóle głowy,mdłości, bladość skóry itp., należy zatrutego ułożyć w dobrzeprzewietrzonym pomieszczeniu i podawać mleko.üSkontaktować się z lekarzem, który zadecyduje o dalszympostępowaniu.üJeżeli węglowodór przyjęto doustnie, wskazane są środkiwymiotne, środki przeczyszczające, ewentualnie płukanieżołądka, które może wykonać tylko lekarz, stosować się doewentualnych telefonicznych zaleceń lekarza.

Click h

ere to

buy

ABB

YY PDF Transformer 3.0

www.ABBYY.comClic

k here

to buy

ABB

YY PDF Transformer 3.0

www.ABBYY.com

Page 58: BEZPIECZEŃSTWO I HIGIENA PRACY I ERGONOMIA · materiałów syntetycznych. Wskazane jest, aby w laboratorium użüywaćspecjalnych, sznurowanych bucików na niskich obcasach. Jeżeli

ZACHOWANIE SIĘ W NAGŁYCH WYPADKACH

PODSUMOWANIEüWe wszystkich nagłych przypadkach niezbędna jestnatychmiastowa, fachowa interwencja wyspecjalizowanej osoby,najlepiej lekarza.üDotyczy to wszystkich opisanych wyżej zdarzeń oraz innych,nie wymienionych dotychczas wypadków, takich jak: mechaniczneuszkodzenie oczu, wychłodzenie (np. suchym lodem lub azotem),powstanie głębokich ran zawierających obce ciała, złamania kości izwichnięcia, obficie krwawiące rany, szok z utratą przytomnościlub zatrzymanie oddechu i pracy serca.üNależy zawsze jednak pamiętać, iż nieumiejętna pomoc możezaszkodzić poszkodowanemu, toteż konsultacja z lekarzem, nawettelefoniczna, pozwoli rozwiązać ewentualne wątpliwościudzielającego pomocy, zaś osobie, której jest udzielana, na pewnopoprawi komfort psychiczny.

Click h

ere to

buy

ABB

YY PDF Transformer 3.0

www.ABBYY.comClic

k here

to buy

ABB

YY PDF Transformer 3.0

www.ABBYY.com

Page 59: BEZPIECZEŃSTWO I HIGIENA PRACY I ERGONOMIA · materiałów syntetycznych. Wskazane jest, aby w laboratorium użüywaćspecjalnych, sznurowanych bucików na niskich obcasach. Jeżeli

PODSTAWOWY SPRZĘT OCHRONNY W LABORATORIUM CHEMICZNYM

Każde laboratorium chemiczne powinno być wyposażone w podstawowy sprzęt

oraz urządzenia ochronne.üDo urządzeń takich należą: dobra instalacja wentylacyjna,sprawne wyciągi, instalacja alarmowa, pozwalająca na wczesnewyrywanie dymu i podwyższonej temperatury.üWskazana jest instalacja zraszająca bądź pryszniceprzeciwpożarowe, zaopatrzone w węże o odpowiedniejdługości.üW miejscach strategicznych powinny znajdować się dobrzewidoczne gaśnice, najlepiej napełnione dwutlenkiem węglaoraz – ewentualnie- gaśnice proszkowe.

Click h

ere to

buy

ABB

YY PDF Transformer 3.0

www.ABBYY.comClic

k here

to buy

ABB

YY PDF Transformer 3.0

www.ABBYY.com

Page 60: BEZPIECZEŃSTWO I HIGIENA PRACY I ERGONOMIA · materiałów syntetycznych. Wskazane jest, aby w laboratorium użüywaćspecjalnych, sznurowanych bucików na niskich obcasach. Jeżeli

PODSTAWOWY SPRZĘT OCHRONNY W LABORATORIUM CHEMICZNYM

üW laboratorium, należy także odpowiednio rozmieścić kocegaśnicze z włókna szklanego oraz skrzynie z pisakiemgaśniczym.üW widocznym i znanym wszystkim miejscu powinny

znajdować się maski przeciwgazowe z kompletempochłaniaczy.üDo osłony pracujących osób wskazane jest instalowanie

stałych lub przenośnych ekranów ochronnych (np.osłaniających aparaturę pracującą pod obniżonymciśnieniem).üW laboratorium powinno być automatyczne urządzenie do

przemywania oczu strumieniem wody.

Click h

ere to

buy

ABB

YY PDF Transformer 3.0

www.ABBYY.comClic

k here

to buy

ABB

YY PDF Transformer 3.0

www.ABBYY.com

Page 61: BEZPIECZEŃSTWO I HIGIENA PRACY I ERGONOMIA · materiałów syntetycznych. Wskazane jest, aby w laboratorium użüywaćspecjalnych, sznurowanych bucików na niskich obcasach. Jeżeli

WYPOSAŻENIE PODRĘCZNEJ APTECZKI

Podręczna apteczka powinna zawierać: środki opatrunkowe, drobny sprzęt, roztwory, leki i inne

środki pomocnicze.Środki opatrunkowe –

bandaże, plaster, plaster z opatrunkiem, jałowe opatrunki, lignina, wata.

Drobny sprzęt -nożyczki, pincety, scyzoryki, pipety do kropli, kieliszek do płukania

oczu oraz worek AMBU – aparat do sztucznego oddychania (rozmiar dla dorosłych), jednorazowe strzykawki

(o objętości od 1 do 20 ml) oraz igły.

Click h

ere to

buy

ABB

YY PDF Transformer 3.0

www.ABBYY.comClic

k here

to buy

ABB

YY PDF Transformer 3.0

www.ABBYY.com

Page 62: BEZPIECZEŃSTWO I HIGIENA PRACY I ERGONOMIA · materiałów syntetycznych. Wskazane jest, aby w laboratorium użüywaćspecjalnych, sznurowanych bucików na niskich obcasach. Jeżeli

WYPOSAŻENIE PODRĘCZNEJ APTECZKI

Roztwory -5% wodny amoniaku, 5% etanolowy taniny, 5% wodnywodorowęglanu sodu, 5% wodny tiosiarczanu sodu, 1% wodnykwasu octowego, 3% wodny kwasu bornego, 0,5% wodny kwasucytrynowego, mleko lub winowego, 1% wodny nadmanganianpotasu, 1% wodny fioletu krystalicznego, 1% wodny chloraminy T,20% albuminy osocza ludzkiego.

Leki oraz inne środki pomocnicze -olej lniany, woda wapienna, tlenek magnezu, medyczny węgielaktywny, środki wymiotne, środki przeczyszczające, tabletkiprzeciwbólowe, środki uspakajające, środki pobudzające akcjęserca, etanol, 3% woda utleniona, jodyna, oczyszczona benzyna,glikol polietylenowy, glukonian wapnia w żelu lub w roztworze,maści: borna, cynkowa, tranowa, glukoza w ampułkach, tiosiarczansodu (roztwór) azotyn sodu (roztwór), azotyn amylu (w fiolkach).

Click h

ere to

buy

ABB

YY PDF Transformer 3.0

www.ABBYY.comClic

k here

to buy

ABB

YY PDF Transformer 3.0

www.ABBYY.com

Page 63: BEZPIECZEŃSTWO I HIGIENA PRACY I ERGONOMIA · materiałów syntetycznych. Wskazane jest, aby w laboratorium użüywaćspecjalnych, sznurowanych bucików na niskich obcasach. Jeżeli

Dziękuję za uwagę !!!Dziękuję za uwagę !!!

Click h

ere to

buy

ABB

YY PDF Transformer 3.0

www.ABBYY.comClic

k here

to buy

ABB

YY PDF Transformer 3.0

www.ABBYY.com