BEZPIECZEŃSTWO INFORMACJI NIEJAWNYCH W WARUNKACH … · możliwość ulokowania autonomicznego stanowiska komputerowego do przetwarzania informacji niejawnych. Ilość miejsca w

| PUBLIKACJE®

BEZPIECZEŃSTWO INFORMACJI NIEJAWNYCH W WARUNKACH POLOWYCH.

Ruchoma kontenerowa kancelaria tajna.

Komentarza udziela:PŁK REZ. IRENEUSZ PANEK

Od dawna, bez względu na to kto stoi na czele Ministerstwa Obrony

Narodowej, mówi się o modernizacji technicznej sił zbrojnych. Na przestrzeni lat

różnie z tą modernizacją bywało. Były okresy kiedy faktycznie wprowadzano do

użytku nowoczesny sprzęt, nowoczesne rozwiązania, ale były także czasy zastoju.

O poważnym zastoju i braku nowoczesnego sprzętu możemy mówić

zwłaszcza w kontekście środków wspierających ochronę informacji niejawnych. Od

bardzo długiego czasu w technicznych środkach wspierających tę ochronę, poza tymi

związanymi również z ochroną obiektów, nic się nie zmieniło. Przede wszystkim

mam na myśli środki wspierające ochronę informacji niejawnych w warunkach

polowych, głównie te (namioty, pojazdy), na bazie których dzisiaj organizuje się

kancelarie tajne.

Problem znany jest od dawna. Szczególną uwagę zwrócono na niego po

ćwiczeniu „DRAGON 15”. Podczas omówienia ćwiczenia wskazano na pilną potrzebę

wprowadzenia na wyposażenie jednostek wojskowych nowoczesnych kancelarii

kontenerowych.

Był to początek intensywnych działań zmierzających do pozyskania

ruchomych kontenerowych kancelarii tajnych

Teraźniejszość.

Obecnie większość dokumentów normatywnych, regulujących kwestię ochrony

informacji niejawnych dotyczy jedynie czasu pokoju i pobytu jednostek wojskowych

w tzw. MSD (miejscu stałej dyslokacji). Nawet ustawa o ochronie informacji

niejawnych z dn. 5 sierpnia 2010 r. nie zawiera zapisów traktujących

o bezpieczeństwie informacji niejawnych w czasie kryzysu czy wojny.

Dopiero 1. stycznia 2018 r. po bardzo długich i trudnych uzgodnieniach

(ich początek to rok 2016), udało się wprowadzić w życie dwa nowe dokumenty

regulujące ochronę informacji niejawnych w Resorcie Obrony Narodowej. Są to

Zarządzenia Ministra Obrony Narodowej nr 58/MON oraz nr 59/MON.

W dokumentach tych znalazły się między innymi zapisy mówiące o funkcjonowaniu

kancelarii tajnych w warunkach poligonowych, poza granicami państwa, a także

w warunkach kryzysu i wojny.

Komentarza udziela PŁK REZ. IRENEUSZ PANEK, 2019. Publikacja w ramach projektu NEPTUNE fundacji Stratpoints.

NEPTUNEPROJEKT BEZPIECZEŃSTWO &R OZWÓJ Copyright © Fundacja Bezpieczeństwa i Rozwoju Stratpoints

®

Niestety jest to kropla w morzu potrzeb. Obecny stan prawny nie ułatwia pracy

dowódcom oraz ich pełnomocnikom ds. ochrony informacji niejawnych, którzy

odpowiadają za właściwe zorganizowanie i funkcjonowanie pionów ochrony oraz

bezpieczeństwo informacji niejawnych przetwarzanych w czasie zajęć i ćwiczeń

w warunkach polowych. Jeszcze większe trudności pojawiają się w momencie

wyjazdu pododdziałów poza granice państwa, gdy istnieje potrzebna zorganizowania

tam kancelarii.

Ale nie chodzi tu tylko o tworzenie nowych, lepszych norm prawnych.

Dzisiaj w warunkach polowych, funkcjonowanie kancelarii tajnych oparte jest

głównie na historycznych już namiotach NS-10 lub równie historycznych, często

kilkudziesięcioletnich samochodach STAR 266 tzw. AS-2. Zdarza się, że przełożeni

podejmują decyzję o „ukryciu” kancelarii gdzieś głęboko w lesie, ponieważ znacząco

pogarsza ona obraz nowoczesnego stanowiska dowodzenia. Wbrew pozorom może

nie jest to takie złe, ponieważ znakomicie wpływa na jakość maskowania, ale

przecież nie o maskowanie tu chodzi, a o bezpieczeństwo przetwarzanych informacji

niejawnych. Bywają przypadki, że dokumenty niejawne ze względu na istniejące

warunki lokalowe kancelarii, przekazywane są adresatom na powietrzu przed

kancelarią, niejednokrotnie w złych warunkach atmosferycznych. Stwarza to

przesłanki do powstawania negatywnych zdarzeń takich jak zamazanie treści

dokumentu, jego częściowe lub całkowite zniszczenie. Powód jest prosty, brak

odpowiedniej ilości miejsca. W kancelariach zorganizowanych w namiotach lub na

samochodach brakuje miejsca nie tylko dla petentów czy personelu, ale także na

niezbędne w kancelarii wyposażenie i urządzenia: komputery, drukarki, skanery nie

wspominając już o kopiarkach. Wszystkie te urządzenia wymagają także

odpowiednich warunków eksploatacji, choćby pod względem temperatury czy

wilgotności. Poza tym całe wyposażenie trzeba zabierać ze sobą z kancelarii

stacjonarnej zlokalizowanej w MSD. Wymaga to od personelu dodatkowego wysiłku

oraz stwarza dodatkowe trudności.

Nie trudno sobie wyobrazić ile czasu i pracy trzeba poświęcić aby przygotować

kancelarię do pracy w warunkach polowych czy na przykład do przemieszczenia, ile

osób musi być do tego zaangażowanych. Bywa, że trzeba prosić komendanta

stanowiska dowodzenia lub innych szefów komórek o wydzielenie np. pojazdu do



®

przewiezienia namiotu, oraz osób do pomocy przy jego złożeniu i ponownym

rozłożeniu w nowym rejonie rozwinięcia. Niestety taka jest dzisiaj rzeczywistość

funkcjonowania pionów ochrony i kancelarii w warunkach polowych.

Ale tak być nie musi.

Przyszłość.

Wprowadzając nowe dokumenty normatywne uregulowano co prawda kwestie

związane z funkcjonowaniem kancelarii tajnych w czasie kryzysu i wojny,

w warunkach polowych oraz poza granicami kraju. Jednak aby faktycznie poprawić

i usprawnić funkcjonowanie kancelarii, to zdecydowanie za mało. Do tej pory nie

rozwiązano najważniejszego problemu jakim jest wyposażenie jednostek wojskowych

w ruchome kontenerowe kancelarie tajne (RKKT). Ich pozyskanie

i wprowadzenie do użytku znacząco poprawiłoby nie tylko funkcjonowanie kancelarii

czy warunki pracy personelu, ale przede wszystkim bezpieczeństwo materiałów

i informacji niejawnych przetwarzanych w warunkach polowych lub w czasie

zagranicznych misji.

Dzisiaj stanowiska dowodzenia (SD) jednostek wojskowych organizowane są

w oparciu o kontenery mobilnego modułu stanowiska dowodzenia tzw. (MMSD).

Bez ruchomych kontenerowych kancelarii tajnych (RKKT) nie możemy nawet marzyć

o kompatybilności pomiędzy poszczególnymi komórkami SD rozlokowanymi

w nowoczesnych kontenerach, a kancelarią zorganizowaną w namiocie czy na

pojeździe STAR 266.

Ruchoma kontenerowa kancelaria tajna (RKKT) powinna być stałym

elementem takiego stanowiska dowodzenia (MMSD). Nie będzie wówczas

problemów z szybkim i bezpiecznym rozwinięciem pomiędzy tymi modułami

łączności czy też sieci niejawnych systemów teleinformatycznych, wykorzystywanych

do obiegu informacji i dokumentów.

Kancelaria (RKKT) posiada własny terenowy pojazd bazowy o dużej

ładowności. Wyposażona jest w niezależne źródło zasilania, techniczne środki

i systemy wspierające bezpieczeństwo fizyczne informacji niejawnych, między

innymi: monitoring zewnętrzny, system alarmowy, szafy stalowe (sejfy) oraz własne



®

środki do ochrony. Posiada możliwość szybkiego podłączenia kilku łączy

telefonicznych oraz światłowodowych do zabezpieczenia funkcjonowania niejawnych

systemów teleinformatycznych o różnych klauzulach, w tym tych najwyższych oraz

możliwość ulokowania autonomicznego stanowiska komputerowego do

przetwarzania informacji niejawnych. Ilość miejsca w kontenerze pozwala na

swobodne funkcjonowanie personelu kancelarii oraz sprawne obsługiwanie

petentów. Duża część wyposażenia i urządzeń kancelaryjnych ulokowana jest

w kontenerze na stałe. W kancelarii wydzielona jest przestrzeń na czytelnię co

umożliwia zapoznawanie się z dokumentami niejawnymi na miejscu.

Tego typu kancelarie w znakomity sposób poprawiają bezpieczeństwo

informacji niejawnych przetwarzanych w warunkach polowych, poza granicami

państwa ale także w sytuacjach zagrożenia. Bezsprzecznie poprawiają także

warunki pracy personelu oraz obsługi petentów.

Nie należy przy tym zapominać, że kancelaria to podstawowy element

w obiegu informacji i dokumentów na stanowisku dowodzenia. To właśnie tu zbiegają

się wszystkie dokumenty decyzyjne i rozkazodawcze zarówno od przełożonych jak

i te kierowane do podwładnych. To tutaj następuje ich dystrybucja. Dlatego należy

dążyć do stworzenia dobrych i bezpiecznych warunków ich przetwarzania.

Nie bez znaczenia jest także fakt, że w warunkach polowych nowa ruchoma

kancelaria kontenerowa ze względu na swoje wyposażenie i zastosowane środki

bezpieczeństwa fizycznego, po przeprowadzeniu akredytacji, mogła by również

pełnić rolę kancelarii tajnej międzynarodowej. To kapitalne rozwiązanie dla naszych

jednostek wojskowych uczestniczących w misjach i ćwiczeniach międzynarodowych.

Ruchome kancelarie tajne w środowisku cywilnym.

Ochrona informacji niejawnych to nie tylko problem służb mundurowych, ale

także szeroko pojętego środowiska cywilnego. Z całą pewnością można stwierdzić,

że tego typu kancelarie mogłyby być wykorzystywane także w tym środowisku.

W czasie spotkań i rozmów z przedstawicielami różnych branż i zawodów

wielokrotnie podnoszone były problemy z jakimi borykają się ich pracownicy

w czasie realizacji projektów związanych z przetwarzaniem informacji niejawnych.



®

Okazuje się bowiem, że również „w cywilu” brak jest dobrych systemowych

rozwiązań, które pozwalałyby na bezpieczne przetwarzanie informacji niejawnych

w tzw. terenie. Oto przykłady kilku branż, które potwierdzają potrzebę wprowadzenia

takich rozwiązań.

Energetyka.

Sprawa dotyczy zarówno zakładów, w których wytwarzana jest energia

elektryczna jak i zakładów odpowiedzialnych za jej przesył. Pracownicy w czasie

realizacji swoich zadań w terenie, dość często korzystają z dokumentów niejawnych.

Niejednokrotnie odległość kancelarii tajnej, zlokalizowanej w siedzibie zakładu od

miejsca realizacji konkretnego zadania to nawet kilka kilometrów (elektrownie wraz

z kopalniami odkrywkowymi to bardzo duże obszary), a w przypadku budowy linii

przesyłowych odległości mogą sięgać nawet 100 km od lokalizacji najbliższej

kancelarii. Nie bez znaczenia jest także fakt, że w tego typu projektach dokumenty

niejawne wykorzystywane są praktycznie codziennie.

Budownictwo (infrastruktura).

Przykład dotyczy realizacji kontraktów budowlanych związanych

z rozbudową ważnej infrastruktury, szczególnie kolejowej i lotniskowej. Tu także

w czasie realizacji prac wykorzystywane są dokumenty z nadaną klauzulą

niejawności. Praktycznie cała dokumentacja techniczna i powykonawcza jest

niejawna. W przypadku dokumentacji dotyczącej badań wytrzymałościowych linii

kolejowych to dokumenty o wysokiej klauzuli.

Podobnie jak w przypadku branży energetycznej także tu poważnym problemem są

odległości pomiędzy lokalizacją kancelarii tajnych, a miejscem wykonywania prac.

Istnienie tego typu kłopotów potwierdziła modernizacja odcinka drogi kolejowej E-59

Wrocław – Poznań, gdzie borykano się z prawidłowym obiegiem dokumentacji

niejawnej ponieważ brak było odpowiedniego i bezpiecznego pomieszczenia do jej

przechowywania. Identyczne problemy pojawiają się także w czasie prac

konserwacyjnych i utrzymania ruchu na szlakach kolejowych. Na odcinku kolejowym

Opole - Wrocław - Legnica kancelarie znajdują się jedynie w Opolu, Wrocławiu

i Legnicy. W czasie prowadzonych prac konserwacyjnych w Jelczu Laskowicach,

gdzie korzystno z dokumentacji niejawnej, odległość do najbliższej kancelarii tajnej

wynosiła 30 kilometrów.



®

Ośrodki badawcze, przemysł zbrojeniowy.

Nowe projekty i związane z nimi badania dotyczące wprowadzania

nowoczesnych rozwiązań i technologii, zwłaszcza w przemyśle zbrojeniowym, ale

także motoryzacyjnym, chemicznym i w wielu innych, oraz dotycząca tych projektów

dokumentacja często jest dokumentacją niejawną. Badania prowadzone są

w różnych warunkach, także w warunkach polowych. Dość często zdarza się, że

odległości pomiędzy ośrodkami badawczymi (poligonami), na których prowadzone są

testy, a najbliższymi kancelariami wynoszą kilkanaście kilometrów. W przypadku

kilkunastodniowych badań czy testów codzienne przewożenie dokumentacji

niejawnej do oddalonej kancelarii stwarza dodatkowe problemy organizacyjne, ale

także zagrożenie dla samych dokumentów.

Tylko na podstawie przedstawionych powyżej przykładów można z całą

pewnością stwierdzić, że ruchome kancelarie tajne mogą mieć także swoje miejsce

i zastosowanie w środowisku cywilnym.

Podsumowanie.

Podsumowując myślę, że już najwyższy czas aby podobnie jak nowoczesne

i funkcjonalne stanowiska dowodzenia również kancelarie odpowiadały dzisiejszym

potrzebom i wyzwaniom.

Jak już wspominałem intensywne działania zmierzające do pozyskania tego

typu kancelarii dla jednostek wojskowych rozpoczęto w 2016 roku. Wydawało się

wówczas, że wszystko jest na dobrej drodze aby w stosunkowo krótkim czasie

zrealizować ten projekt. Opracowano i przedstawiono do zatwierdzenia niezbędne

dokumenty, przeprowadzono szereg uzgodnień. Co ważne uzyskano dla tego

projektu poparcie wielu decydentów oraz dowódców różnych szczebli dowodzenia.

Kwestią czasu miało być pojawienie się tych kancelarii w jednostkach wojskowych.

Niestety do dzisiaj nic takiego się nie stało. Z tego co udało mi się ustalić, bo nie ma

żadnych oficjalnych danych z MON, do tej pory pozyskano jedną kancelarię, która

przechodzi sprawdziany i testy.

Czynników mających wpływ na taki stan rzeczy jest zapewne wiele.

Na pewno nie bez znaczenia jest fakt, że znaczna część osób zaangażowanych

w ten projekt nie pracuje już w Resorcie Obrony Narodowej. Nieliczne, które

pozostały pomimo, że robią wszystko aby doprowadzić projekt do końca nie mają



®

dzisiaj znaczącego wsparcia, które pozwoliłoby na osiągnięcie końcowego sukcesu.

Pojawiają się natomiast nowe problemy, które mogą znacząco opóźnić faktyczne

wprowadzenie kancelarii do użytku.

Oczywistym jest, że ma to negatywny wpływ na pracę ludzi, którzy

odpowiadają za funkcjonowanie systemu ochrony informacji niejawnych

w jednostkach wojskowych. Nadal każdy wyjazd na ćwiczenie lub misję poza granice

państwa gdzie potrzebna jest kancelaria, wiąże się z wieloma trudnościami.

Pewną nadzieję na poprawę sytuacji dało podpisanie przez Szefa Sztabu

Generalnego WP w dniu 10 października 2018r. rozkazu wprowadzającego ruchome

kancelarie tajne do użytku. Niestety to tylko kolejny, choć bardzo ważny dokument,

natomiast fizycznie tych kancelarii w jednostkach wojskowych jak nie było tak nie ma.

Upływający czas oraz brak znaczących postępów w pozyskaniu nowych

i nowoczesnych kancelarii może spowodować, że środki którymi dzisiaj dysponują

dowódcy i ich pełnomocnicy ds. ochrony będą w coraz gorszym stanie technicznym.

To z kolei może przełożyć się na bezpieczeństwo informacji niejawnych

przetwarzanych w warunkach poligonowych. Niestety może mieć także znaczenie

w kontaktach z naszymi sojusznikami i partnerami z NATO, zwłaszcza w czasie misji

zagranicznych, oraz ćwiczeń. Istnieje bowiem zasada, zgodnie z którą nie przekazuje

się informacji i materiałów partnerowi, który nie daje pełnej gwarancji ich

bezpieczeństwa.

Tak więc czasu na kolejne przedłużające się negocjacje i uzgodnienia

dotyczące tak ważnego projektu już nie ma. Dzisiaj należy zrobić wszystko aby jak

najszybciej nowe kancelarie trafiły do jednostek wojskowych.

Jestem także przekonany, że byłoby to z korzyścią dla środowiska

cywilnego. Jak wynika z wyżej przedstawionych przykładów także firmy

i przedsiębiorstwa cywilne mają dzisiaj problemy z bezpiecznym przetwarzaniem

i właściwym zabezpieczaniem materiałów niejawnych w terenie. Korzystanie z tego

typu kancelarii, zarówno w wojsku jak i w cywilu rozwiązałoby wiele związanych

z tym problemów.



®

| PUBLIKACJE

Publikacja w ramach projektu NEPTUNE fundacji Stratpoints objęta jest prawami autorskimi. Celem uzyskania licencji na cytowanie artykułu we fragmentach lub publikacji całości prosimy o kontakt: [email protected]

www.stratpoints.eu

PROJEKT BEZPIECZEŃSTWO &R OZWÓJNEPTUNE Copyright © Fundacja Bezpieczeństwa i Rozwoju Stratpoints

®

Documents

BEZPIECZEŃSTWO INFORMACJI NIEJAWNYCH W WARUNKACH … · możliwość ulokowania autonomicznego stanowiska komputerowego do przetwarzania informacji niejawnych. Ilość miejsca w