Upload
others
View
0
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
BIBLIOGRAFIA
Bibliografia
323
I periodici sono qui citati secondo il siglario di J. MAROUZEAU, Dix années de
bibliographie classique. Bibliographie critique et analytique de l‟antiquité gréco-
latine pour la période 1914-1924, I, Paris, Belles Lettres 1927 e dell’«Année
Philologique», Paris, Belles Lettres 1928-, reperibile tra l’altro all’indirizzo
<http://www.aristarchus.unige.it/ciaph/siglario.php>.
I papiri sono stati citati con le sigle della Checklist of Editions of Greek,
Latin, Demotic, and Coptic Papyri, Ostraca and Tablets [last updated 11
September 2008], edd. J.D. SOSIN, R.S. BAGNALL, J. COWEY, M. DEPAUW, T.G.
WILFONG, K.A. WORP, J.F. OATES, W.H. WILLIS <http://scriptorium.lib.duke.
edu/papyrus/texts/clist.html>.
1. PRINCIPALI EDIZIONI, TRADUZIONI E COMMENTI DI ISOCRATE
[1493] Med. Editio princeps, Mediolani 1493 (Demetrio
Calcondila).
[S.t.], subscr.: ejteleiwvqh su;n qew' to; paro;n biblivon ijsokravtou" ejn me|diolavnw diorqwqe;n me;n uJpo; dhmhtrivou tou' cal-|konduvlou tupwqe;n de; kai; sunteqe;n uJpo; ejrriv|kou tou' germanou' kai; sebastianou' tou' ejk | pontremouvlou: to; d∆ ajnavlwma | pepoihvkasin oiJ tou' lampro|tavtou hJgemovnos me-|diolavnou gram-|matei's | barqolomai'os skuvasos: bikevntios ajlivprantos | barqolomai'o" rJovzwnos e[tei tw' ajpo; th's cristou' | gennhvsews ciliostw' tetrakosiostw' ejnenhkostw' | trivtw mhno;s ijanouarivou eijkosth' tetavrth.
[1494] IO. PETRUS Isocratis oratio de laudibus Helenae, e Graeco in
Latinum traducta IOANNE PETRO LUCENSE interprete
…, Herodoti Halicarnassei Historiarum libri novem,
e Graeco in Latinum traducti LAURENTIO VALLENSI
interprete, Venetiis 1494
[1513] Ald. Aldina, Venetiis 1513 (Marco Musuro1).
ISOKRATOUS LOGOI. ALKIDAMANTOS, KATA SOFISTWN. GORGIOU, ELENHS EGKWMION. ARISTEIDOU PANAQHNAIKOS. TOU AUTOU RWMHS EGKWMION. Isocratis orationes.
Alcidamantis contra dicendi magistros. Gorgiae de
laudibus Helenae. Aristidis de laudibus Athenarum.
Eiusdem de laudibus urbis Romae. Subscr.: (p. 197)
Venetiis apud Aldum, et Andream socerum mense
1 SOSOWER 1982, pp. 384-386; MARTINELLI TEMPESTA 2006b, p. 257 n. 100; MARTINELLI
TEMPESTA 2007c, p. 267 n. 35.
Bibliografia
324
April. M.D.XIII.; (p. 167 [= 267]) Venetiis in
aedibus Aldi, et Andreae soceri. IIII Nonarum Maii.
M.DXIII.
[1570] WOLF ISOKRATOUS APANTA. Isocratis scripta, quae
quidem nunc exstant, omnia, Graeco-latina,
postremo recognita: annotationibus novis et eruditis
illustrata, castigationibusque necessarijs expolita:
HIERONYMO VVOLFIO Oetingensi interprete et
auctore, I-II, Basileae, ex officina Oporiniana 1570
[1593] STEPHANUS ISOKRATOUS LOGOI KAI EPISTOLAI. Isocratis
orationes et epistolae, cum Latina interpretatione
HIER. WOLFIJ, ab ipso postremum recognita. HENR.
STEPH. in Isocratem Diatribae VII, quarum una
observationes Harpocrationis in eundem examinat.
Gorgiae et Aristidis quaedam, eiusdem cum
Isocraticis argumenti, GUIL. CANTERO interprete.
Excudebat Henricus Stephanus Anno MDXCIII
[1749] BATTIE ISOKRATOUS APANTA. Isocratis opera quae
qiudem nunc extant omnia. Varias lectiones,
versionem novam, ac notas adjunxit GULIELMUS
BATTIE, I-II, Londini, impensis C. Davis, J.
Whiston, et B. Dod. MDCCXLIX.
[1782] AUGER Isocratis opera omnia Graece et Latine, cum
versione nova, triplici indice, variantibus
lectionibus, et notis, edidit ATHANASIUS AUGER, I-
III, Parisiis, Franc. Ambr. Didot l’ainé. M. DCC.
LXXXII.
[1786] MORUS, Paneg.2 Isocratis Panegyricus, recensuit et
animadversionibus illustravit D. SAM. FR. NATHAN.
MORUS, editio secunda, Lipsiae 1786
[1803] LANGE Isocratis opera quae exstant omnia ad optimorum
exemplorum fidem emendavit, varietate lectionis,
animadversionibus criticis, summario et indice
instruxit WILHELMUS LANGE, Halis Saxonum, in
libraria Hemmerdeana 1803
[1807] KORAIS ISOKRATOUS LOGOI KAI EPISTOLAI, META SCOLIWN PALAIWN: Oi|" prosetevqhsan shmeiwvsei", kai; tw'n Aujtoscedivwn stocasmw'n peri; th'" ÔEllhnikh'" paideiva" kai; glwvssh" ajkolouqiva, I-II, ejn Parisivoi", ejk th'" tupografiva" Firmivnou Didovtou Àawz.
[1819] BERGMAN, Areop. Specimen academicum inaugurale, exhibens
Isocratis Areopagiticum, instructum lectionis
varietate et annotatione […] publico et solemni
Bibliografia
325
examini submittit J.TH. BERGMAN, Lugduni
Batavorum, apud Haak et socios 1819
[1823] BEKKER1 Oratores Attici ex recensione I. BEKKERI, I-IV.4,
Oxonii, Clarendon 1822-1823 (in assenza di ulteriori
indicazioni, s’intende citare il vol. II: Isocrates,
1823)
[1823] BEKKER2
Oratores Attici ex recensione I. BEKKERI, I-V,
Berolini, Ge. Reimer 1823-1824 (in assenza di
ulteriori indicazioni, s’intende citare il vol. II:
Isocrates, 1823)
[1825] DINDORF, Orationes ISOKRATOUS LOGOI Isocratis orationes cum
praefatione G. DINDORFII, Lipsiae, Teubner 1825
[1826] DINDORF, Paneg. Isocratis Panegyricus, cum MORI suisque
annotationibus edidit G. DINDORF, Lipsiae, G.
Reimer 1826
[1828] DOBSON Oratores Attici et quos sic vocant Sophistae opera et
studio G.S. DOBSON, III: Isocrates; XIV: Isocratis
Isaei Dinarchi Lycurgi Demadis et Sophistarum
interpretatio Latina, Londini, J.F. Dove 1828
[1831] BREMI Isocratis orationes commentariis instructae ab I.H.
BREMI, I, Gothae – Erfordiae, Guil. Hennings 1831
[1831] BAITER, Paneg. Isocratis Panegyricus, cum MORI suisque
annotationibus edidit F.A.G. SPOHN, editio altera
emendatior et auctior curavit I.G. BAITERUS, Lipsiae,
Weidmann 1831
[1832] BENSELER, Areop. Isocratis Areopagiticus, cum priorum editorum
annotationibus edidit suasque notas adiecit G.E.
BENSELER, Lipsiae, C.E. Kollmann 1832
[1839] BAITER – SAUPPE Oratores Attici, recensuerunt, adnotaverunt, scholia
fragmenta indicem nominum addiderunt I.G.
BAITERUS et H. SAUPPIUS, I: Verba oratorum cum
adnotationibus criticis, Turici, S. Hoehr 1839-1843;
II: Scholia fragmenta indices, 1845-1850
[1846] BAITER, Orationes ISOKRATHS. Isocratis orationes et epistolae,
recognovit J.G. BAITER, Parisiis, A. Firmin Didot
1846
[1851] BENSELER, Orationes Isocratis orationes, recognovit, praefatus est,
indicem nominum addidit G.E. BENSELER, I-II,
Lipsiae, Teubner 1851
[1852] DINDORF, Scholia Scholia Græca in Æschinem et Isocratem, ex
codicibus aucta et emendata edidit G. DINDORF,
Oxonii, e typographeo academico 1852
Bibliografia
326
[1854] BENSELER, Werke Isokrates‟ Werke, Griechisch und Deutsch,
berichtigt, übersetzt und erklärt von Dr. G.E.
BENSELER, I-II, Leipzig, W. Engelmann 1854
[1878-1879] BLASS, Orationes Isocratis orationes, recognovit, praefatus est,
indicem nominum addidit G.E. BENSELER, editio
altera stereotypa curante F. BLASS, I-II, Lipsiae,
Teubner 1878-1879
[1880] JEBB, Selections Selections from the Attic Orators: Antiphon,
Andokides, Lysias, Isokrates, Isaeos, edited with
notes by R.C. JEBB, London, Macmillan 1880
[1886-1888] SCHNEIDER, Reden3 Isokrates, Ausgewälte Reden, für den
Schulgebrauch erklärt von Prof. Dr. O. SCHNEIDER,
dritte Auflage besorgt von Dr. M. SCHNEIDER I: [An
Demonikos], Euagoras, Areopagitikos, Leipzig,
Teubner 1888 (18591, 1874
2); II: Panegyrikos und
Philippos, Leipzig, Teubner 1886 (18601, 1875
2)
[1906] DRERUP, Opera Isocratis opera omnia, recensuit, scholiis testimoniis
apparatu critico instruxit E. DRERUP, I, Lipsiae,
Dieterich (T. Weicher) 1906
[1908] RAUCHENSTEIN – MÜNSCHER Ausgewählte Reden des Isokrates.
Panegyrikos und Areopagitikos, erklärt von R.
RAUCHENSTEIN, sechste Auflage besorgt von K.
MÜNSCHER, Berlin, Weidmann 1908
[1928-1945] NORLIN – VAN HOOK Isocrates, with an English transl. by
G. NORLIN, I-II, London, Heinemann – New York,
Putnam’s Sons 1928-1929 (basato su BAITER –
SAUPPE); L. VAN HOOK, III, Cambridge (Mass.),
Harvard University Press – London, Heinemann
1945 (basato su BLASS, Orationes e DRERUP, Opera)
[1928-1962] MATHIEU – BRÉMOND Isocrate, Discours, texte établi et
traduit par G. MATHIEU et É. BRÉMOND, I-IV, Paris,
Belles Lettres 1928-1962
[1965] SECK, Untersuchungen F. SECK, Untersuchungen zum Isokratestext
mit einer Ausgabe der Rede an Nikokles, Diss.
Hamburg 1965
[1975] MANDILARAS, De pace B.G. MANDILARAS, ÔO peri; eijrhvnh" lovgo" tou' ∆Isokravtou" ejk tou' papuvrou tou' Bretannikou' Mouseivou. The speech “On the peace„ of Isocrates
from the British Museum papyrus, Athens, Institute
of Books M. Kardamitsa 1975
[1991] MARZI Opere di Isocrate, a cura di M. MARZI, I-II, Torino,
UTET 1991
Bibliografia
327
[1997] WORP – RIJKSBARON, PKellis The Kellis Isocrates codex (P. Kell.
III Gr. 95), ed. by K.A. WORP – A. RIJKSBARON,
with an introductory chapter by J.L. SHARPE III,
Oxford, Oxbow Books 1997
[2002] ZAJONZ, Hel. S. ZAJONZ, Isocrates‟ Enkomion auf Helena. Ein
Kommentar, Göttingen, Vandenhoeck & Ruprecht
2002 (Hypomnemata, 139)
[2003] MANDILARAS, Opera Isocrates, Opera omnia, edidit B.G.
MANDILARAS, I-III, Monachii et Lipsiae, K.G. Saur
2003 (Bibliotheca Scriptorum Graecorum et
Romanorum Teubneriana)
2. CONTRIBUTI DI CRITICA TESTUALE
BAITER, Excursus [I.G. BAITER], Excursus, in BREMI, pp. 197-220
BENSELER, De hiatu G.E. BENSELER, De hiatu in scriptoribus Graecis, I:
De hiatu in oratoribus Atticis et historicis Graecis
libri duo, Fribergae, J.G. Engelhardt 1841
COBET, Nov. lect. C.G. COBET, Novae lectiones quibus continentur
observationes criticae in scriptores Graecos
(repetitae ex Mnemosyne Bibliotheca Philologica
Batava), Lugduni-Batavorum, Brill 1858
DOBREE, Advers. P.P. DOBREE, Adversaria, ed. J. Schofield, I,
Cantabrigiae, sumptibus academicis 1831, pp. 263-
285 (si cita da P.P. DOBREE, Adversaria, ed. G.
Wagner, I, Adversaria ad historicos, philosophos,
oratores praeter Demosthenem spectantia, Berolini,
S. Calvary 1874, pp. 263-287; cfr. anche DOBSON,
III, pp. VII-XVI)
FUHR, Animadv. C. FUHR, Animadversiones in oratores Atticos,
Bonnae, typis Caroli Georgi 1877
HERTLEIN F.K. HERTLEIN, Zu griechischen Prosaikern,
Hermes 12 (1877), pp. 182-188
HIRSCHIG, Annot. crit. Annotationes criticae in comicos (med. com.
fragm.), Aeschylum, Isocratem, Demosthenem,
Aeschinem, Theophrastum, Lucianum scripsit G.A.
HIRSCHIG, in Aristophanem et Xenophontem scripsit
R.B. HIRSCHIG, Trajecti ad Rhenum, apud Kemink et
Filium 1849
KAYSER L. KAYSER, Zur Litteratur des Isokrates, Neue
Jahrbücher für Philologie una Paedagogik 73 (1856),
pp. 356-377 (rec. a BENSELER, Orationes e ad
Ausgewählte Reden des Isokrates. Panegyricus und
Bibliografia
328
Areopagiticus, erkl. v. Dr. R. RAUCHENSTEIN,
Berlin, Weidmann 18552 [cfr. RAUCHENSTEIN –
MÜNSCHER])
KEIL, Analecta B. KEIL, Analecta Isocratea, F. Tempsky – G.
Freytag, Pragae – Lipsiae 1885
MÜNSCHER, Quaestiones K. MÜNSCHER, Quaestiones Isocrateae, Diss.
Gottingae, Dieterich 1895
MÜNSCHER, Anhang MÜNSCHER, Kritischer Anhang in RAUCHENSTEIN –
MÜNSCHER, Paneg. et Areop., pp. 192-226
MUSTOXYDIS, Sylloge Sullogh; ajpospasmavtwn ajnekdovtwn eJllhnikw'n meta; shmeiwvsewn, spoudh'/ A. MOUSTOXUDOU kai; D. SCINA, ejn Benetiva/, ejk th'" tupografiva" ∆Alousoupovlew" 1817
NABER, Ad Isoc. S.A. NABER, Ad Isocratem, Mnemosyne n.s. 7
(1879), pp. 49-85
RICHARDS, Notes H. RICHARDS, Notes on Greek Orators, CR 20
(1906), pp. 148-153, 292-301: 295-297
SAUPPE, Epist. HERMANNI SAUPPII Epistola critica ad Godofredum
Hermannum philologorum principem ante hos
quinquaginta annos magisterii honores rite adeptum
a. d. 14. kal. Ianuar. a. 1841, Lipsiae, impensis
Weidmannorum [1840] [rist. in Ausgewählte
Schriften, Weidmann 1896, pp. 80-177]
STRANG, KB J.G. STRANG, Kritische Bemerkungen zu den Reden
des Jsocrates, Erstes Heft, Cöln, Pappers 1831
STRANGE, Bemerk. J.G. STRANGE, Bemerkungen zu einigen Stellen des
Isocrates, JKlPh-Suppl. 2 (1833), pp. 76-96, 226-
248, 382-412; 3 (1834), pp. 11-40, 439-455, 562-
618; 4 (1836), pp. 339-379; 5 (1837), pp. 147-148
ZEITZ, Observ. crit. I.F.T. ZEITZ, Observationes criticae in Isocratem, in
Miscellanea philologa, ediderunt Gymnasiorum
Batavorum Doctores, Ultrajecti, apud Kemink &
Filium 1854, pp. 7-20
3. EDIZIONI, TRADUZIONI E COMMENTI DI ALTRI AUTORI
ADLER, Suida Suidae Lexicon, ed. A. ADLER, I-V, Lipsiae, Teubner
1928-1938 (rist. Stutgardiae, Teubner 1989)
AVEZZÙ, Lisia. Apologia Lisia, Apologia per l’uccisione di Eratostene.
Epitafio, intr. e testo a c. di G. AVEZZÙ, Padova,
Antenore 1985 (Progones, 3)
Bibliografia
329
BLASS – SCHINDEL, Aeschines Aeschines, Orationes, post FR. FRANKIUM
curavit FR. BLASS, editionem alteram correctiorem
anni MCMVIII iterum correxit U. SCHINDEL,
Stutgardiae, Teubner 1978
BOULENGER, Basile Saint Basile, Aux jeunes gens sur la manière de tirer
profit des lettres helléniques, texte ét. et trad. par F.
BOULENGER, Paris, Belles Lettres 1935
CHIRON, Pseudo-Aristote Pseudo-Aristote, Rhétorique à Alexandre, texte ét. et
tr. par P. CHIRON, Paris, Belles Lettres 2002
DAVERIO ROCCHI, Senofonte Senofonte, Elleniche, intr., trad. e note di G.
DAVERIO ROCCHI, Milano, Biblioteca Universale
Rizzoli, 2002 [20082]
DIGGLE, Theophrastus Theophrastus, Characters, ed. with intr. transl. and
comm. by J. DIGGLE, Cambridge, University Press
2004 (Cambridge Classical Texts and
Commentaries, 43)
DILTS, Aeschines Aeschinis Orationes ed. M.R. DILTS, Stutgardiae et
Lipsiae, Teubner 1997
DINDORF, Xenophon Xenofw'nto" Kuvrou Paideiva = Xenophontis
Institutio Cyri, ex recensione et cum annotationibus
LUDOVICI DINDORFII, Oxonii, e typographeo
academico 1857
DONADI, Bembo P. Bembo, Gorgiae Leontini in Helenam laudatio,
testo critico, introduzione e note a c. di F. Donadi,
Roma, L’Erma di Bretschneider 1983 (Università di
Padova. Bollettino dell’Istituto di Filologia Greca,
Suppl. 5)
DONADI, Gorgia Gorgia, Encomio di Elena, testo crit., introd., trad. e
note a c. di F. Donadi, Roma, L’Erma di
Bretschneider 1982 (Università di Padova.
Bollettino dell’Istituto di Filologia Greca. Suppl. 7)
FOERSTER, Libanius Libanii Opera, rec. R. Foerster, I-XII, Lipsiae,
Teubner 1903-1927 [rist. Hildesheim, Olms 1963]
FOERSTER – RICHTSTEIG, Choricius Choricii Gazaei Opera, ed. R.
FOERSTER – E. RICHTSTEIG, Lipsiae, Teubner 1929
FOLLET 1979 S. FOLLET, Essai de classement automatique des
quarante-huit manuscrits de l’Héroïque de
Philostrate, in La pratique des ordinateurs dans la
critique des textes. Paris 29-31 mars 1978, Paris,
Éditions du CNRS 1979 (Colloques internationaux
du CNRS, 579), pp. 143-149
FUHRMANN, Anaximenes Anaximenes, Ars rhetorica quae vulgo fertur
Aristotelis ad Alexandrum, ed. M. Fuhrmann,
Bibliografia
330
Monachii et Lipsiae, Saur 20002 (Bibliotheca
scriptorum Graecorum et Romanorum Teubneriana)
HUSS, Xenophon B. HUSS, Xenophons Symposion. Ein Kommentar,
Stuttgart – Leipzig, Teubner 1999
KEANEY, Harpocration J.J. KEANEY, Harpocration. Lexeis of the Ten
Orators, Amsterdam, Hakkert 1991
LANNOY, Heroicus Flavii Philostrati Heroicus, ed. L. DE LANNOY,
Leipzig, Teubner 1977
LENZ – BEHR, Aristides P. Aelii Aristidis opera quae extant omnia, edd.
F.W. Lenz – C.A. Behr, I-IV, Lugduni Batavorum,
Brill 1976-1980
MARTINELLI TEMPESTA, Liside Platone, Liside, a c. di F. TRABATTONI, I, ed.
crit., trad. e comm. filologico di S. MARTINELLI
TEMPESTA, Milano, LED 2003
NALDINI, Basilio Basilio di Cesarea, Discorso ai giovani. Oratio ad
adolescentes, con la versione latina di Leonardo
Bruni, a c. di M. NALDINI, Firenze, Nardini 1984
(Biblioteca Patristica, 3)
NOVATI, Salutati F. NOVATI, Epistolario di Coluccio Salutati, I-III,
IV/1-2, Roma, Tipografia del Senato, 1891-1911
(Fonti per la storia d’Italia, 15-18)
PAVANO, Somnium Maximus Planudes, M. Tullii Ciceronis Somnium
Scipionis in Graecum translatum, ed. A. PAVANO,
Roma, GEI 1992 (Bibliotheca Athena, 29)
SCHANZ, Plato Platonis opera quae feruntur omnia, ed. M. SCHANZ,
Lipsiae, Tauchnitz 1875-1887
SCHENKL – DOWNEY – NORMAN, Themistius Themistii Orationes quae
supersunt, rec. H. SCHENKL, opus consummaverunt
G. DOWNEY – A.F. NORMAN, I-III, Lipsiae, Teubner
1965-1974
SERRA, Pseudo-Senofonte La Costituzione degli Ateniesi dello Pseudo-
Senofonte, testo e trad. a c. di G. SERRA, Roma,
L’Erma di Bretschneider 1979 (Università di
Padova. Bollettino dell’Istituto di Filologia Greca,
Suppl. 4)
SPENGEL - HAMMER, Rhetores Rhetores Graeci, ex rec. L. Spengel, I.2, ed.
C. Hammer, Lipsiae, Teubner 1894
TAMBRUN-KRASKER, Pléthon Gewrgivou Gemistou' Plhvqwno" Peri; ajretw'n / Georges Gémiste Pléthon, Traité des
vertus, éd. crit. avec intr., trad. et comm. par B.
TAMBRUN-KRASKER, Athens, The Academy of
Athens – Leiden/New York/København/Köln, Brill
Bibliografia
331
1987 (Corpus Philosophorum Medii Aevi.
Philosophi Byzantini, 3)
TSITSIRIDIS, Menexenos S. TSITSIRIDIS, Platons Menexenos. Einleitung, Text
und Kommentar, Stuttgart – Leipzig, Teubner 1998
VERRENGIA, Dione Dione di Prusa. In Atene, sull’esilio (or. XIII), intr.,
testo crit., trad. e comm. a c. di A. VERRENGIA,
presentazione di I. GALLO, Napoli, Lettere Italiane
2000
WESTERMANN, Biogravfoi Biogravfoi. Vitarum scriptores Graeci minores,
edidit A. WESTERMANN, Brunsvigae, G.
Westermann 1845 [rist. Amsterdam, Hakkert 1964]
4. STRUMENTI
BARBOUR, Gr. Lit. Hands R. BARBOUR, Greek Literary Hands A.D. 400-1600,
Oxford, Clarendon 1981
BERNARDINELLO, Autografi S. BERNARDINELLO, Autografi greci e greco-latini in
Occidente, Padova, CEDAM 1979
BICK, Schreiber J. BICK, Die Schreiber der Wiener griechischen
Handschriften, Wien, Strache 1920 (Museion.
Veröffentlichungen aus der Nationalbibliothek in
Wien. Abhandlungen, 1)
BLASS, Att. Bereds. F. BLASS, Die attische Beredsamkeit, I-III, Leipzig,
Teubner 1887-18982 [rist. Hildesheim, Olms 1979]
BLASS – DEBRUNNER – REHKOPF F. BLASS – A. DEBRUNNER, Grammatica del
greco del Nuovo Testamento, nuova ed. di F.
REHKOPF, ed. it. a c. di G. PISI, Brescia, Paideia
1982
BRIQUET C.M. BRIQUET, Les filigranes, dictionnaire
historique des marques de papier dès leur
apparition vers 1282 jusqu'en 1600, I-IV, Genève –
Paris, Picard 1907 (Leipzig, Hiersemann 19232)
<http://www.ksbm.oeaw.ac.at/_scripts/php/
BR.php>
BUONOCORE, Bibliografia 1968-1980 M. BUONOCORE, Bibliografia dei
fondi manoscritti della Biblioteca Vaticana (1968-
1980), I-II, Città del Vaticano, Biblioteca Apostolica
Vaticana 1986 (Studi e testi, 318-319)
CANART – PERI, Sussidi P. CANART – V. PERI, Sussidi bibliografici per i
manoscritti greci della Biblioteca Vaticana, Città del
Vaticano, Biblioteca Apostolica Vaticana 1970
(Studi e testi, 261)
Bibliografia
332
CERESA, Bibliografia 1981-1985 M. CERESA, Bibliografia dei fondi
manoscritti della Biblioteca Vaticana (1981-1985),
Città del Vaticano, Biblioteca Apostolica Vaticana
1991 (Studi e testi, 342)
CERESA, Bibliografia 1986-1990 M. CERESA, Bibliografia dei fondi
manoscritti della Biblioteca Vaticana (1986-1990),
Città del Vaticano, Biblioteca Apostolica Vaticana
1998 (Studi e testi, 379)
CERESA, Bibliografia 1991-2000 M. CERESA, Bibliografia dei fondi
manoscritti della Biblioteca Vaticana (1991-2000),
Città del Vaticano, Biblioteca Apostolica Vaticana
2005 (Studi e testi, 426)
CHANTRAINE, D.É. P. CHANTRAINE, Dictionnaire étymologique de la
langue grecque. Histoire des mots, I-II, Paris,
Klincksieck 1990, 1984 [rist. dell’ed. in 4 voll.,
1968-1980]
CHANTRAINE, G.H. P. CHANTRAINE, Grammaire homérique, I-II, Paris,
Klincksieck 1988-19976 (1942-1953)
CLINTON, Fasti H.F. CLINTON, Fasti Hellenici. The civil and literary
chronology of Greece from the earliest accounts to
the death of August, Oxford, University Press, I,
1834; II, 18413; III, 1851
2.
CONSTANTINIDES – BROWNING, Dated Gr. Mss. C.N. CONSTANTINIDES – R.
BROWING, Dated Greek Manuscripts from Cyprus to
the Year 1570, Washington D.C. – Nicosia,
Dumbarton Oaks Research Library and Collection –
Cyprus Reserach Centre 1993
CPF Corpus dei Papiri Filosofici Greci e Latini (CPF).
Testi e lessico nei papiri di cultura greca e latina
dal secolo IV a.C. al VII d.C., Firenze, Olschki
1989-:
I.1*: Autori noti (A-C), 1989; I.1**: (D-M), 1992;
I.1***: (P-Z), 1999; I.2*-I.2**: Cultura e Filosofia
(Galenus-Isocrates), 2008; III: Commentari, 1995;
IV.1: Indici (I.1), 2002; IV.2: Tavole (I.1 e III),
2002; (I.2, G-I), 2008
DBI Dizionario Biografico degli Italiani, Roma, Istituto
della Enciclopedia Italiana 1960-
DENNISTON, GP2
J.D. DENNISTON, The Greek Particles, rev. by K.J.
DOVER, Oxford, Clarendon 19542
DGE Diccionario griego-español, redactado bajo la
dirección de F.R. ADRADOS, Madrid, Consejo
superior de investigaciones científicas 1980-
Bibliografia
333
DNB Dictionary of National Biography, London, Smith,
Elder & Co. – Oxford, University Press 1885-. Cfr.
ODNB
DNP Der Neue Pauly. Enzyklopädie der Antike. Altertum,
hrsg. v. H. CANCIK – H. SCHNEIDER, I-XVI, Stuttgart
– Weimar, Metzler, 1996-2003
DU CANGE, Glossarium Glossarium ad scriptores mediae & infimae
graecitatis … Auctore CAROLO DU FRESNE, domino
DU CANGE, Lugduni, apud Anissonios, Joan. Posuel
& Claud. Rigaud 1688
EDIT16 Istituto Centrale per il Catalogo Unico – ICCU,
EDIT16. Censimento nazionale delle edizioni
italiane del XVI secolo
<http://edit16.iccu.sbn.it/web_iccu/ihome.htm>
ELEUTERI – CANART, Scrittura P. ELEUTERI – P. CANART, Scrittura greca
nell‟Umanesimo italiano, Milano, Il Polifilo 1991
FRISK H. FRISK, Griechisches etymologisches Wörterbuch,
I-III, Heidelberg, Carl Winter 1960-1972
GIGNAC F.T. GIGNAC, A grammar of the Greek papyri of the
Roman and Byzantine period, I: Phonology; II:
Morphology, Milano, Cisalpino-Goliardica 1976-
1981
GILDERSLEEVE, Syntax B.S. GILDERSLEEVE, Syntax of Classical Greek from
Homer to Demosthenes, I-II, New York – Cincinnati
– Chicago, American Book Company <1900-1901>
GOODWIN, Syntax W.W. Goodwin, Syntax of the Moods and Tenses of
the Greek Verb, Rewritten and Enlarged, London,
Macmillan & Co. 18972
HARLFINGER, Specimina D. HARLFINGER, Specimina griechischer Kopisten
der Renaissance, I, Berlin, Mielke 1974-
HARLFINGER, Wasserzeichen D. HARLFINGER – J. HARLFINGER,
Wasserzeichen aus griechischen Handschriften, I-II,
Berlin, Mielke, 1974-1980
HCMA Hierarchia catholica medii [et recentioris] aevi sive
Summorum Pontificum, S. R. E. Cardinalium,
ecclesiarum antistitum series, per C. EUBEL [et
alios], I-IX, Monasterii, Sumptibus et typis Librariae
Regensbergianae 1913-1978 (rist. Patavii, typis et
sumptibus domus editorialis “Il messaggero di S.
Antonio” 1960-2002)
ISTC British Library, Incunabula Short Title Catalogue
<http://www.bl.uk/catalogues/istc/>
Bibliografia
334
K.-B. R. KÜHNER – F. BLASS, Ausführliche Grammatik
der griechischen Sprache, 1: Elementar- und
Formenlehre, I-II, Hannover und Leipzig, Hahn
1890-18923 [rist. Darmstadt, Wissenschaftliche
Buchgesellschaft 1966]
K.-G. R. KÜHNER – B. GERTH, Ausführliche Grammatik
der griechischen Sprache, 2: Satzlehre, Hannover –
Leipzig, I-II, Hahn 1898-19043 [rist. Darmstadt,
Wissenschaftliche Buchgesellschaft 1966]
KRISTELLER, Iter P.O. KRISTELLER, Iter Italicum. A finding list of
uncatalogued or incompletely catalogued
humanistic manuscripts of the Renaissance in Italian
and other libraries, I-VII + indici, London – Leiden,
Warburg – Brill, 1963-1997
LAMPE G.W.H. LAMPE, A Patristic Greek lexicon, Oxford,
Clarendon 1961
LEJEUNE, Phonétique M. LEJEUNE, Traité de phonétique grecque, Paris,
Klincksieck 19552
LSJ H.G. LIDDEL – R. SCOTT, A Greek-English Lexicon,
rev. and augm. by H.S. JONES, Oxford, Clarendon
19409; with a Supplement by E.A. BARBER, 1968;
Revised Supplement, by P.G.W. GLARE – A.A.
THOMPSON, 1996
MARTELLOZZO FORIN, Acta graduum E. MARTELLOZZO FORIN, Acta
graduum academicorum Gymnasii Patavini ab anno
1501 ad annum 1550, Padova, Antenore 1982 (Fonti
per la storia dell’Università di Padova, 8)
MAYSER E. MAYSER, Grammatik der griechischen Papyri aus
der Ptolemäerzeit, I: Laut- und Wortlehre, 1:
Einleitung und Lautlehre, bearb. v. H. SCHMOLL,
Berlin, de Gruyter 19702; 2: Flexionslehre, Berlin-
Leipzig, de Gruyter 19382 [rist. 1970]; 3:
Stammbildung, ibid. 19363 [rist. 1970]; II: Satzlehre;
1-2: Analytischer Teil; 3: Syntetischer Teil, ibid.
1926-1934 [rist. 1970]
MAYSER – SCHMOLL vd. MAYSER, I.1
MEISTERHANS – SCHWYZER K. MEISTERHANS, Grammatik der Attischen
Inschriften, 3. vermehrte und verbesserte Auflage,
bes. v. E. SCHWYZER, Berlin, Weidmann 1900
MONTANARI, GI F. MONTANARI, GI. Vocabolario della lingua greca,
Torino, Loescher 20042
Bibliografia
335
MOŠIN – TRALJIĆ V.A. MOŠIN - S.M. TRALJIĆ, Filigranes des XIIIe et
XIVe ss., I-II, Zagreb, Jugoslavenska Akademija
znanosti i umjetnosti. Historijski Institut 1957
MP3
MERTENS – PACK3: banca dati dei papiri letterari
greci: <http://promethee.philo.ulg.ac.be/cedopal/
index.htm>
ODNB Oxford Dictionary of National Biography, Oxford
University Press, online edition
<http://www.oxforddnb.com>. Cfr. DNB
OMONT, Fac-similés H. OMONT, Fac-similés de manuscrits grecs des XVe
et XVIe siècles reproduits en photolithographie
d’après les originaux de la Bibliothèque Nationale,
Paris, Picard 1887
PASINI, Bibliografia C. PASINI, Bibliografia dei manoscritti greci
dell’Ambrosiana (1857-2006), Milano, Vita e
Pensiero 2007 (Bibliotheca erudita, 30)
PICCARD G. Piccard, Die Wasserzeichenkartei im
Hauptstaatsarchiv Stuttgart, I-XVII, Stuttgart,
Kohlhammer 1961-1997
http://www.ksbm.oeaw.ac.at/_scripts/php/PPO.php
cfr. anche http://www.piccard-online.de/start.php
PLP Prosopographisches Lexikon der Palaiologenzeit,
erstellt v. E. TRAPP, Wien, Verlag der
Österreichischen Akademie der Wissenschaften
1976-1996
PREUSS, Index S. PREUSS, Index Isocrateus, Fürth 1904 (rist. an.
Lipsiae, Teubner 1904; Hildesheim – New York,
Olms 1971)
PSALTES S.B. PSALTES, Grammatik der Byzantinischen
Chroniken, Göttingen, Vandenhoeck & Ruprecht
1913 (Forschungen zur griechischen und
lateinischen Grammatik, 2)
RE A. PAULY – G. WISSOWA (u. A.), Realencyclopädie
der classischen Altertumswissenschaft, Stuttgart,
Metzler – Druckenmüller – Metzler 1893-1997
RGK Repertorium der griechischen Kopisten 800-1600,
I.A-C: Handschriften aus Bibliotheken
Großbritanniens, erst. v. E. GAMILLSCHEG u. D.
HARLFINGER, Wien, Verlag der Österreichischen
Akademie der Wissenschaften 1981; II.A-C:
Handschriften aus Bibliotheken Frankreichs, erst. v.
E. GAMILLSCHEG u. D. HARLFINGER, 1989; III.A-C:
Handschriften aus Bibliotheken Roms mit dem
Bibliografia
336
Vatikan, erst. v. E. GAMILLSCHEG unter Mitarb. v. D.
HARLFINGER u. P. ELEUTERI, 1997.
RHODES – OSBORNE, Inscriptions P.J. RHODES – R. OSBORNE, Greek Historical
Inscriptions 404-323 BC, Oxford, University Press
2003
RICHARD, Répertoire J.-M. OLIVIER, Répertoire des bibliothèques et des
catalogues de manuscrits grecs de Marcel Richard,
3. éd. entièrement refondue, Turnhout, Brepols 1995
SCHWYZER E. SCHWYZER, Griechische Grammatik auf der
Grundlage von Karl Brugmanns Griechischer
Grammatik, I: München, Beck 19532; II:
vervollständigt und herausgegeben von A.
DEBRUNNER, München, Beck 1950
SCHWYZER – DEBRUNNER Vd. SCHWYZER, Grammatik, II
SEG Supplementum epigraphicum Graecum, Lugduni
Batavorum, Sijthoff – Amsterdam, Gieben, 1923-
SMYTH H.W. SMYTH, Greek grammar, rev. by G.M.
MESSING, Cambridge (Mass.), Harvard University
Press 19562
STCPF Studi e Testi per il Corpus dei papiri filosofici greci
e latini, Firenze, Olschki, 1985-
THREATTE L. THREATTE, The Grammar of Attic Inscriptions, I:
Phonology, II: Morphology, Berlin, de Gruyter
1980-1996
TOD, Inscriptions M.N. TOD, A Selection of Greek Historical
Inscriptions, I-II, Oxford, Clarendon 19462-1948
TURYN, Codd. Gr. Vat. A. TURYN, Codices Graeci Vaticani saeculis XIII et
XIV scripti annorumque notis instructi, in Civitate
Vaticana, ex Bybliotheca Apostolica Vaticana 1964
TURYN, Dated Gr. Mss. A. TURYN, Dated Greek Manuscripts of the
Thirteenth and Fourteenth Canturies in the
Libraries of Italy, I-II, Urbana – Chicago – London,
University of Illinois 1972
VG M. VOGEL – V. GARDTHAUSEN, Die griechischen
Schreiber des Mittelalters und der Renaissance,
Leipzig, VEB Bibliogr. Inst. 1909 (ZBB, Beiheft 33)
[rist. Hildesheim, Olms 1966]
ZONGHI Zonghi‟s Watermarks, Hilversum, Paper
Publications Society 1953 (Monumenta chartae
papyraceae historiam illustrantia, 3)
Bibliografia
337
5. CATALOGHI
AGATI, Corsiniani M.L. AGATI, Catalogo dei manoscritti greci della
Biblioteca dell‟Accademia Nazionale dei Lincei e
Corsiniana, Roma, Bardi 2007 (Suppl. a BollClass,
24)
ALLEN, Notes T.W. ALLEN, Notes on Greek Manuscripts in Italian
Libraries, London, Nutt 1890
Aristoteles Graecus Aristoteles Graecus. Die griechischen Manusckripte
des Aristoteles, unters. u. beschr. v. P. MORAUX – D.
HARLFINGER – D. REINSCH – J. WIESNER, I:
Alexandrien – London, Berlin – New York, de
Gruyter 1976 (Peipatoi, 8)
BANDINI, Laurentiani Catalogus codicum manuscriptorum Bibliothecae
Mediceae Laurentianae […] A.M. BANDINIUS […]
recensuit, illustravit, edidit, I-III, Florentiae, typis
Caesareis 1764-1770 [rist.: Catalogus […], accedunt
supplementa tria ab E. ROSTAGNO et N. FESTA
congesta, necnon additamentum ex inventariis
Bibliotheae Laurentianae depromptum, accuravit F.
Kudlien, I-III, Lipsiae, Zentral-Antiquariat der
Deutschen Demokratischen Republik 1961]
BAFFI, Neapolitani P. BAFFI, Catalogus MSS. Graecorum Bibliothecae
Regiae Neapolitanae, in I.A. FABRICIUS – G.CHR.
HARLES, Bibliotheca Graeca, V, Hamburgi, Bohn
1796, pp. 774-795
BARBOUR, Holkham R. BARBOUR, Summary Description of the Greek
Manuscripts from the Library at Holkham Hall,
BLR 6 (1960), pp. 591-613
Bibl. Meermanniana Bibliotheca Meermanniana sive Catalogus librorum
impressorum et codicum manuscriptorum, quos
maximam partem collegerunt viri nobilissimi
Gerardus et Joannes Meerman; morte dereliquit
Joannes Meerman…, quorum publica fiet auctio die
VIII sqq. Junii, anni MDCCCXXIV, t. IV: Catalogus
codicum manuscriptorum, Hagae 1824
BRANDIS, Aristot. Hss. C.H. BRANDIS, Die Aristotelischen Handschriften
der Vatikanischen Bibliothek, Abhandlungen der
Königlichen Akademie der Wissenschaften zu
Berlin, Histor.-philol. Klasse, 1831 (Berlin, 1832),
pp. 47-86
BUONOCORE, Vaticani Codices Vaticani Latini. Codices 9734-9782
(Codices Amatiani), rec. M. BUONOCORE, in
bibliotheca Vaticana 1988
Bibliografia
338
CANART, Vaticani Codices Vaticani Graeci. Codices 1745-1962, rec. P.
CANART, I: Codicum enarrationes, in bibliotheca
Vaticana 1970
CANFORA, Inventario L. CANFORA, Inventario dei manoscritti greci di
Demostene, Padova, Antenore 1968 (Proagones, 9)
CAPOCCI, Barberiniani V. CAPOCCI, Codices Barberiniani Graeci, I:
Codices 1-163, Vaticano, in bybliotheca Vaticana,
1958
CIRILLO, Neapolitani Codices Graeci mss. Regiae Bibliothecae
Borbonicae descripti, atque illustrati a S. CYRILLO,
I-II, Neapoli, ex regia typographia 1826-1832 [rist.
Hildesheim – Zürich – New York, Olms 1992]
[CLÉMENT], Catalogus [F. CLÉMENT], Catalogus manuscriptorum codicum
Collegii Claromontani, quem excipit catalogus
MSSum Dom s profess Parisienis, Parisiis, apud
Saugrain [et] Leclerc 1764
COXE, Bodleiani H.O. COXE, Catalogi codicum manuscriptorum
Bibliothecae Bodleianae pars prima recensionem
codicum Graecorum continens, Oxonii, e
typographeo academico 1853 (Quarto, 1) [repr. with
corr. 1969]
COXE, Canoniciani H.O. COXE, Catalogi codicum manuscriptorum
Bibliothecæ Bodleianæ pars tertia codices Græcos
et Latinos Canonicianos complectens, Oxonii, e
typographeo academico 1854 (Quarto, 3)
DE ANDRÉS, Desaparecidos G. DE ANDRÉS, Catálogo de los códices griegos
desaparecidos de la Real Biblioteca de El Escorial,
El Escorial, Imprenta Monasterio 1968
DE ANDRÉS, Matritenses G. DE ANDRÉS, Catálogo de los códices griegos de
la Biblioteca Nacional, Madrid, Ministerio de
Cultura. Dirección General del Libro y Bibliotecas
1987
DEL FURIA, Supplementum F. DEL FURIA, Supplementum alterum ad catalogum
codicum Graecorum, Latinorum, Italicorum etc.
Bibliothecae Mediceae Laurentianae, 4 voll.
manoscritti, Firenze, Biblioteca Medicea
Laurenziana [entro il 1858]
<http://www.bml.firenze.sbn.it/delfuria/code/vis_fra
me_generale.asp> [6/2/2011]
DE RICCI, Holkham S. DE RICCI, A handlist of manuscripts in the library
of the Earl of Leicester at Holkham Hall, abstracted
from the catalogues of William Roscoe and Frederic
Madden, Oxford, University Press for the
Bibliographical Society 1932
Bibliografia
339
FERON – BATTAGLINI, Ottoboniani E. FERON – F. BATTAGLINI, Codices
manuscripti Graeci Ottoboniani Bibliothecae
Vaticanae descripti, Romae, ex typographeo
Vaticano 1893
Ficino e Platone Marsilio Ficino e il ritorno di Platone. Mostra di
manoscritti, stampe e documenti. 17 maggio-16
giugno 1984, catalogo a c. di S. GENTILE – S.
NICCOLI – P. VITI, premessa di E. GARIN, Firenze,
Le lettere 1984
FORMENTIN, Neapolitani M.R. FORMENTIN, Catalogus codicum Graecorum
bibliothecae nationalis Neapolitanae, II, Roma,
Istituto Poligrafico e Zecca dello Stato 1995
FORSHALL, Burney J. FORSHALL, Catalogue of Manuscripts in the
British Museum. New Series, Vol. I. Part II: The
Burney Manuscripts, London 1840
GAMPER – MARTI, Scaphusiani R. GAMPER – S. MARTI, Katalog der
mittelalterlichen Handschriften der Stadtbibliothek
Schaffhausen, Dietikon-Zürich, Urs Graf 1998
GRAUX – MARTIN, Rapport CH. GRAUX – A. MARTIN, Rapport sur une mission
en Espagne et en Portugal, Nouvelles archives des
missions scientifiques et littéraires 2 (1892), pp. 1-
322 [= CH. GRAUX – A. MARTIN, Notices sommaires
des manuscrits grecs d’Espagne et de Portugal,
Paris, Leroux 1892]
HARDT, Bavarici I. HARDT, Catalogus codicum manuscriptorum
Graecorum Bibliothecae Regiae Bavaricae, II: Cod.
CVI-CCXXXIII, Monachii, Typis J. E. Seidelii 1806
HARLFINGER, Gr. Hss. u. Ald. Die Handschriften, ausgew. u. beschr. v. D.
HARLFINGER in Zusammenarb. mit J. HARLFINGER u.
J.A.M. SONDERKAMP, in Griechische Handschriften
und Aldinen. Eine Ausstellung anläßlich der XV.
Tagung der Mommsen-Gesellschaft in der Herzog
August Bibliothek Wolfenbüttel. Herzog August
Bibliothek Woldenbuttel, 16. Mai bis. 29. Juni 1978,
Weisenhaus-Buchdruckerei, Braunschweig 1978
(Ausstellungskataloge der Herzog August
Bibliothek, 24), pp. 7-118
HUNGER, Vindobonenses H. HUNGER, Katalog der griechischen Handschriften
der Österreichischen Nationalbibliothek, I: Codices
historici, Codices philosophici et philologici, Wien,
Prachner 1961 (Museion. Veröffentlichungen der
Österreichischen Nationalbibliothek, N.F., 4. Reihe,
1.1)
Bibliografia
340
Inventario Ceruti Inventario Ceruti dei manoscritti della Biblioteca
Ambrosiana, I-V, Trezzano sul Naviglio, ETIMAR
1973-1979 (Fontes Ambrosiani, 50, 52, 57, 60, 63)
Inventario Riccardi Inventario e stima della Libreria Riccardi.
Manoscritti e edizioni del secolo XV, Firenze 1810
[per la vendita al pubblico incanto aperta il
15/7/1811]
IRIARTE, Matritenses J. IRIARTE, Regiae Bibliothecae Matritensis codices
graeci manuscripti, I, Matriti, e Typographia
Antonii Perez de Soto 1769
Italia meridionale Codici greci dell‟Italia meridionale. Catalogo della
mostra (Grottaferrata – Biblioteca del Monumento
Nazionale, 31 marzo – 31 maggio 2000), a c. di P.
CANART – S. LUCÀ, Roma, Retablo 2000
LILLA, Vaticani Codices Vaticani Graeci. Codices 2162-2254
(Codices Columnenses), rec. S. LILLA, in bibliotheca
Vaticana 1985
Lugduno-Batavi 1932 Bibliotheca Academiae Lugduno-Batavae.
Catalogus Deel XIV, Inventaris van de
Handschriften, I, Leiden 1932
MADAN, Bodleian F. MADAN [et al.], A summary catalogue of western
manuscripts in the Bodleian Library at Oxford
which have not hitherto been catalogued in the
Quarto series, I-VII, Oxford, Clarendon 1895-1953
[rist. con corr. München, Kraus 1980]
MARTINI, Catalogo E. MARTINI, Catalogo di manoscritti greci esistenti
nelle biblioteche italiane, I-II, Milano, Hoepli 1893-
1902
MARTINI – BASSI, Ambrosiani AE. MARTINI – D. BASSI, Catalogus codicum
Graecorum Bibliothecae Ambrosianae, I-II, Milano,
Hoepli 1906 [rist. Hildesheim, Olms 1978]
MERCATI – FRANCHI DE’ CAVALIERI, Vaticani IOH. MERCATI – P. FRANCHI
DE’ CAVALIERI, Codices Vaticani Graeci, I: Codices
1-329, Romae typis polyglottis Vaticanis 1923
MIONI, Marciani E. MIONI, Codices Graeci manuscripti bibliothecae
Divi Marci Venetiarum, I-II: Thesaurus antiquus,
Roma, Istituto Poligrafico e Zecca dello Stato 1981-
1985 (Indici e cataloghi, n.s., 6)
MIONI, Neapolitani E. MIONI, Catalogus codicum Graecorum
bibliothecae nationalis Neapolitanae, I-II, Roma,
Istituto Poligrafico e Zecca dello Stato 1992- (Indici
e cataloghi, n.s., 8)
Bibliografia
341
[MOLHUYSEN], Scaligerani [P.C. MOLHUYSEN], Codices Scaligerani (praeter
Orientales), Lugduni-Batavorum, Brill 1910
(Bibliotheca Universitatis Leidensis – Codices
manuscripti, 2)
MONTFAUCON, Bibliotheca B. DE MONTFAUCON, Bibliotheca Bibliothecarum
Manuscriptorum nova: ubi, quae innumeris pene
Manuscriptorum Bibliothecis continentur […]
describuntur & indicantur, I-II, Parisiis, Briasson
1739
MONTFAUCON, Diarium B. DE MONTFAUCON, Diarium Italicum sive
monumentorum veterum, bibliothecarum,
musæorum, &c., Notitiae singulares in Itinerario
Italico collectæ, Parisiis, apud Joannem Anisson
1702
MONTFAUCON, Reginenses Les manuscrits de la reine de Suède au Vatican.
Réédition du catalogue de Montfaucon et cotes
actuelles, Città del Vaticano, Biblioteca Apostolica
Vaticana 1964 (Studi e Testi, 238).
OLIVIERI, Astrologi Catalogus Codicum Astrologorum Graecorum, I:
Codices Florentinos descripsit A. OLIVIERI,
Bruxellis, H. Lamertin 1898
OMONT, Parisini H. OMONT, Inventaire sommaire des manuscrits
grecs de la Bibliothèque Nationale, I-III, Paris, A.
Picard 1886-1888; IV: Table alphabétique, Paris, E.
Leroux 1898 [rist. Hildesheim – Zürich – New York,
Olms 2000]
PATTIE – MCKENDRICK, British T.S. PATTIE – S. MCKENDRICK, The British
Library. Summary Catalogue of Greek Manuscripts,
I, London, British Library 1999.
PUNTONI, Estensi V. PUNTONI, Indice dei codici greci della Biblioteca
Estense di Modena SIFC 4 (1896), pp. 376-536
[rist. in C. SAMBERGER, Catalogi codicum
Graecorum qui in minoribus bibliothecis Italicis
asservantur, I, Lipsiae, Zentral-Antiquariat der DDR
1965, pp. 293-452]
REVILLA, Escorial P.A. REVILLA, Catálogo de los Códices Griegos de
la Biblioteca de El Escorial, I, Madrid, Imprenta
Helénica 1936
ROSTAGNO – FESTA, Laurenziani E. ROSTAGNO – N. FESTA, Indice dei codici
Greci Laurenziani non compresi nel Catalogo del
Bandini, SIFC 1 (1893), pp. 129-232 (= BANDINI,
Laurentiani [rist. 1961], Suppl. I)
SCHENKL, Bibliotheca H. SCHENKL, Bibliotheca Patrum Latinorum
Britannica, I-III, Wien 1891-1908 [estratti da
Bibliografia
342
Sitzungsberichte der philosophisch-historischen
Classe der Kaiserliken Akademie der
Wissenschaften zu Wien; rist. an. Hildsheim – New
York, Olms 1969]
SENGUERDIUS – GRONOVIUS – HEYMAN, Lugduno-Batavi Catalogus
librorum tam impressorum quam manuscriptorum
Bibliothecae Publicae Universitatis Lugduno-
Batavae, cura et opera W. SENGVERDII […], J.
GRONOVII […] & J. HEYMAN […], Lugduni apud
Batavos, sumptibus P. Van der Aa 1716
SORBELLI, Cremonesi A. SORBELLI, Inventari dei manoscritti delle
biblioteche d‟Italia, LXX: Cremona, Firenze,
Olschki 1939
STEVENSON, Palatini H. STEVENSON sen., Bibliothecae Apostolicae
Vaticanae codices manu scripti recensiti iubente
Leone XIII Pont. Max. Codices Palatini Graeci,
Romae 1885
STEVENSON, Reginenses H. STEVENSON sen., Bibliothecae Apostolicae
Vaticanae codices manu scripti recensiti iubente
Leone XIII Pont. Max. Codices Reginae Suecorum et
Pii II Graeci, Romae 1888
STORNAJOLO, Urbinates Codices Urbinates Graeci Bibliothecae Vaticanae
descripti […], rec. C. STORNAJOLO, Romae, ex
typographeo Vaticano 1895.
TOVÁR, Salamantini A. TOVÁR, Catalogus codicum Graecorum
universitatis Salamantinae, I: Collectio Universitatis
Antiqua, Salamanca, Univesidad 1963 (Acta
Salmanticensia. Filosofía y Letras, 15.4)
VITELLI, Riccardiani G. VITELLI, Indice de‟ codici greci Riccardiani,
Magliabechiani e Merucelliani, SIFC 2 (1984), pp.
471-570 [rist. in C. SAMBERGER, Catalogi codicum
Graecorum qui in minoribus bibliothecis Italicis
asservantur, I, Lipsiae, Zentral-Antiquariat der DDR
1965, pp. 135-234]
Vratislavienses Catalogus codicum Graecorum qui in Bibliotheca
urbica Vratislaviensi adservantur a philologis
Vratislaviensibus compositus, civitatis
Vratislaviensis sumptibus impressus. Accedit
appendix qua Gymnasii Regii Fridericiani codices
Graeci describuntur, Vratislaviae, Koebner 1889
ZANETTI – BONGIOVANNI, Marciani A.M. ZANETTI – A. BONGIOVANNI,
Graeca D. Marco Bibliotheca codicum manu
scriptorum per titulos digesta, Venetiis, apud
Bibliografia
343
Simonem Occhi bibliopolam, typis Gasparis
Ghirardi 1740
6. STUDI
ACCONCIA LONGO – JACOB 1984 A. ACCONCIA LONGO – A. JACOB, Poesie di
Nicola d’Otranto nel Laur. gr. 58,2, Byzantion 54
(1984), pp. 371-379
ALPERS 2009 K. ALPERS, Untersuchungen zu Johannes Sardianos
und seinem Kommentar zu den Progymnasmata des
Aphthonios, Braunschweig, J. Cramer 2009
(Abhandlungen der Braunschweigischen
Wissenschaftlichen Gesellschaft, 62)
AMATO 1995 E. AMATO, Studi su Favorino. Le orazioni pseudo-
crisostomiche, Salerno, Edisud 1995
ANDORLINI 2003 I. ANDORLINI, Un nuovo frammento dell‟«Elena» di
Isocrate, in Studi sulla tradizione del testo di
Isocrate, Firenze, Olschki 2003 (STCPF, 12), pp. 3-
6
ARISIO 1702 Cremona literata, seu In Cremonenses Doctrinis, &
Literariis Dignitatibus Eminentiores Chronologicæ
Adnotationes, auctore FRANCISCO ARISIO, I, Parmae,
typis Alberti Pazzoni & Pauli Montii 1702
BALADIÉ 1975 R. BALADIÉ, Contribution à l’histoire de la
collection Ridolfi: la date de son arrivée en France,
Scriptorium 29 (1975), pp. 76-83
BARKER 19922 N. BARKER, Aldus Manutius and the development of
Greek script & type in the fifteenth century, New
York, Fordham University Press 19922
BASSI 1897-1898 D. BASSI, Nomina musarum, BFC 4 (1897-1898), p.
256
BATIFFOL 1891 P. BATIFFOL, L‟abbaye de Rossano, Paris, A. Picard
1891 [rist. London, Variorum Reprints 1971]
BELTRANI 1886 G. BELTRANI, I libri di Fulvio Orsini nella
Biblioteca Vaticana, Roma, Centenari 1886
BERNARDINELLO 1973 S. BERNARDINELLO, La traduzione greca di
Rhetorica ad Herennium III, 16-24, Aevum 47
(1973), pp. 387-416
BERTÒLA 1942 M. BERTÒLA, I due primi registri di prestito della
Biblioteca Apostolica Vaticana. Codici Vaticani
latini 3964, 3966, Città del Vaticano, Biblioteca
Apostolica Vaticana 1942
Bibliografia
344
BERTOLO 2002 F. BERTOLO, Giovanni di Corone o Giovanni
Mosco?, Medioevo greco 2 (2002), pp. 21-48
BIANCHI 2006 N. BIANCHI, Il codice del romanzo: tradizione
manoscritta e ricezione dei romanzi greci, Bari,
Dedalo 2006 (Paradosis, 12)
BIANCONI 2004 D. BIANCONI, Libri e mani. Sulla formazione di
alcune miscellanee dell’età dei Paleologi, S&T 2
(2004), pp. 311-363
BIANCONI 2005 D. BIANCONI, Tessalonica nell’età dei Paleologi. Le
pratiche intellettuali nel riflesso della cultura
scritta, Paris, E.H.E.S.S. – Centre d’études
byzantines, néo-helléniques et sud-est européennes
2005 (Dossier Byzantins, 5)
BIANCONI 2008 D. BIANCONI, La controversia palamitica. Figure,
libri, testi, mani, S&T 6 (2008), pp. 337-376
BIANCONI 2010 D. BIANCONI, Età comnena e cultura scritta.
Materiali e considerazioni alle origini di una
ricerca, in The Legacy of Bernard de Montfaucon:
Three Hundred Years of Studies on Greek
Handwriting. Proceedings of the Seventh
International Colloquium of Greek Palaeography
(Madrid - Salamanca, 15-20 September 2008), ed.
by A. BRAVO GARCÍA and I. PÉREZ MARTÍN with the
assistance of J. SIGNES CODOÑER,Turnhout, Brepols
2010 (Bibliologia, 31A), pp. 75-96, 707-718
BIEDL 1938 A. BIEDL, Der Handscrhiftenschreiber Joannes
Skutariotes. Eine Skizze, ByzZ 38 (1938), pp. 96-98
BIGNAMI ODIER 1962 J. BIGNAMI ODIER, Le Fonds de la Reine à la
Bibliothèque Vaticane, in Collectanea Vaticana in
honorem Anselmi M. Card. Albareda a Bibliotheca
Apostolica edita, I-II, Città del Vaticano, Biblioteca
Apostolica Vaticana 1962 (Studi e testi, 219-220), I,
pp. 159-189
BIGNAMI ODIER 1966 J. BIGNAMI ODIER, Premières recherches sur le
Fonds Ottoboni, Città del Vaticano, Biblioteca
Apostolica Vaticana 1966 (Studi e Testi, 245)
BIGNAMI ODIER 1973 J. BIGNAMI ODIER, La bibliothèque Vaticane de
Sixte IV à Pie XI. Recherches sur l‟histoire des
collections de manuscrits, avec la collaboration de J.
Ruysschaert, Città del Vaticano, Biblioteca
Apostolica Vaticana 1973 (Studi e testi, 272)
BLUM 1951 R. BLUM, La biblioteca della Badia Fiorentina e i
codici di Antonio Corbinelli, Città del Vaticano,
Bibliografia
345
Biblioteca Apostolica Vaticana 1951 (Studi e Testi,
155)
BOCK 1883 R. BOCK, De codicis Isocratei Urbinatis (G)
auctoritate, Diss. Heidelberg, Braunschweig, Bruhn
1883
BOLGAR 1954 R.R. BOLGAR, The Classical Heritage and its
Beneficiaries, Cambridge, University Press 1954
BRANCA 1981 V. BRANCA, Poliziano e la Libreria Medicea di San
Marco, in Miscellanea Augusto Campana, I-II,
Padova, Antenore 1981 (Medioevo e Umanesimo,
44-45), I, pp. 167-187
BUERMANN 1885 H. BUERMANN, rec. a KEIL, Analecta, in
Wochenschrift für Klassische Philologie 2 (1885),
coll. 621-625
BUERMANN 1885-1886 H. BUERMANN, Die handschriftliche Überlieferung
des Isokrates, I: Die Handschriften der Vulgata, II:
Der Urbinas und seine Verwandtschaft, Progr. des
Friedrichs-Gymn., Berlin, R. Gaertner 1885-1886.
CAGNI 1960 G.M. CAGNI, I codici Vaticani Palatino-Latini
appartenuti alla biblioteca di Giannozzo Manetti, La
Bibliofilia 62 (1960), pp. 1-43
CAGNI 1971 G.M. CAGNI, Agnolo Manetti e Vespasiano da
Bisticci, IMU 14 (1971), pp. 293-312
CAIRE – PITTIA 2004 E. CAIRE – S. PITTIA, La deuxième décade des
«Antiquités romaines» de Denys d’Halicarnasse
dans les Ambr. Q 13 sup. et A 80 sup., in Nuove
ricerche sui manoscritti greci dell’Ambrosiana. Atti
del Convegno. Milano, 5-6 giugno 2003, Milano,
Vita e Pensiero 2004 (Bibliotheca erudita, 24), pp.
375-421
CAIZZI 1964 F. DECLEVA CAIZZI, Antistene, StudUrb (Ser. B), 38
(1964), pp. 66-74
CANART 1963 P. CANART, Scribes grecs de la Renaissance.
Additions et corrections aux répertoires de Vogel-
Gardthausen et de Patrinélis, Scriptorium 17
(1963), pp. 56-82
CANART 1977 P. CANART, Jean Nathanaël et le commerce des
manuscrits grecs à Venise au XVIe siècle, in Venezia
centro di mediazione tra Oriente e Occidente (secoli
XV-XVI). Aspetti e problemi, a c. di H.-G. BECK –
M. MANOUSSACAS – A. PERTUSI, I-II, Firenze,
Olschki 1977, II, pp. 417-438
Bibliografia
346
CANART 1979 P. CANART, Les Vaticani Graeci 1487-1962. Notes
et documents pour l‟histoire d‟un fonds de
manuscrits de la Bibliothpque Vaticane, Città del
Vaticano, Biblioteca Apostolica Vaticana 1979
(Studi e testi, 284)
CARLINI 1994 A. CARLINI, rec. a Thucydidis Historiae, II: Libri III-
V, recensuit I.B. ALBERTI, Roma, Istituto Poligrafico
1992, in Prometheus 20 (1994), pp. 283-285
CATALDI PALAU 1995 A. CATALDI PALAU, La biblioteca del cardinale
Giovanni Salviati. Alcuni nuovi manoscritti greci in
biblioteche diverse della [sic] Vaticana, Scriptorium
49 (1995), pp. 60-95
CATALDI PALAU 1998 A. CATALDI PALAU, Gian Francesco d‟Asola e la
tipografia aldina: la vita, le edizioni, la biblioteca
dell‟Asolano, Genova, Sagep 1998
CATALDI PALAU 2000 A. CATALDI PALAU, Il copista Ioannes Mauromates,
in I manoscritti greci tra riflessione e dibattito. Atti
del V Colloquio Internazionale di Paleografia Greca
(Cremona, 4-10 ottobre 1998), a c. di G. PRATO, I-
III, Firenze, Gonnelli 2000 (Papyrologica Florentina,
31), I, pp. 335-399; III, pp. 219-234 (Tavv. 1-14).
CATALDI PALAU 2004 A. CATALDI PALAU, La vita di Marco Musuro alla
luce di documenti e manoscritti, IMU 45 (2004), pp.
295-369
CAVALLO 1980 G. CAVALLO, La trasmissione scritta della cultura
greca antica in Calabria e in Sicilia tra i secoli X-
XV. Consistenza, tipologia, fruizione, S&C 4 (1980),
pp. 157-245
CAVALLO 1982 G. CAVALLO, La cultura italo-greca nella
produzione libraria, in AA.VV., I bizantini in Italia,
Milano, Scheiwiller 1982
CAVALLO 1986 G. CAVALLO, Conservazione e perdita dei testi
greci: fattori materiali, sociali, culturali, in Società
romana e impero tardoantico, a c. di A. GIARDINA,
IV: Tradizione dei classici, trasformazioni della
cultura, Roma – Bari, Laterza 1986, pp. 83-172 [ora
in G. CAVALLO, Dalla parte del libro. Storie di
trasmissione dei classici, Urbino, Quattro Venti
2002, pp. 49-175]
CHIRON 2000 P. CHIRON, La tradition manuscrite de la Rhétorique
à Alexandre. Prolégomènes à une nouvelle édition
critique, RHT 30 (2000), pp. 17-70
Bibliografia
347
CHRIST 1919 K. CHRIST, Zur Geschichte der griechischen
Handschriften der Palatina, ZBB 36 (1919), pp. 3-
34, 49-66
CLARYSSE 2008 W. CLARYSSE, The Democratisation of Atticism. Qevlw and ejqevlw in Papyri and Inscriptions, ZPE
167 (2008), pp. 144-148
CLOCHÉ 1923 P. CLOCHÉ, La politique de l‟Athénien Callistratos,
REA 25 (1923), pp. 5-32
COLOMO 2008 D. COLOMO, Osservazioni sullo scriba ossirinchita
dell’omega quadrangolare (Johnson A2), S&T 6
(2008), pp. 3-34
COLONNA 1964 A. COLONNA, rec. a RIVIER 1962, in RFIC s. III, 92
(1964), pp. 198-200
CORTESI 1980 M. CORTESI, Libri e vicende di Vittorino da Feltre,
IMU 23 (1980), pp. 77-114
CORTESI 1981a M. CORTESI, Alla scuola di Gian Pietro d‟Avenza in
Lucca, Quellen und Forschungen aud italienischen
Archiven und Bibliotheken 61 (1981), pp. 109-167
CORTESI 1981b M. CORTESI, Un allievo di Vittorino da Feltre: Gian
Pietro da Lucca, in Vittorino da Feltre e la sua
scuola, a c. di N. GIANNETTO, Firenze, Olschki 1981
(Civiltà veneziana. Saggi, 31), pp. 263-276
CORTESI 2000 M. CORTESI, Libri greci letti e scritti alla scuola di
Vittorino da Feltre: fra mito e realtà, in I
manoscritti greci tra riflessione e dibattito. Atti del
V Colloquio Internazionale di Paleografia Greca
(Cremona, 4-10 ottobre 1998), a c. di G. PRATO, I-
III, Firenze, Gonnelli 2000 (Papyrologica Florentina,
31), I, pp. 401-416; III, pp. 235-238 (Tavv. 1-2)
DE ANDRÉS 1975 G. DE ANDRÉS, Catálogo de los manuscritos de la
biblioteca del Duque de Uceda, Revista de
Archivos, Bibliotecas y Museos 78 (1975), pp. 5-40
DE GREGORIO 2002 G. DE GREGORIO, L‟Erodoto di Palla Strozzi,
BollClass s. III, 23 (2002), pp. 31-130
DE LEO 2003 S. DE LEO, La citazione della «De pace»
nell‟«Antidosis», in Studi sulla tradizione del testo
di Isocrate, Firenze, Olschki 2003 (STCPF, 12), pp.
201-248
DEL PIAZZO 1956 M. DEL PIAZZO, Protocolli del carteggio di Lorenzo
il Magnifico per gli anni 1473-74, 1477-92, Firenze,
Olschki 1956 (Deputazione di storia patria per la
Toscana. Documneti di storia italiana, s. II, 2)
Bibliografia
348
D’EPISCOPO 1982 F. D’EPISCOPO, Aulo Giano Parrasio fondatore
dell’Accademia Cosentina, Cosenza, Pellegrini 1982
DE ROBERTIS 1997 T. DE ROBERTIS, Il fondo manoscritto della
Biblioteca Riccardiana, in I manoscritti datati della
Biblioteca Riccardiana di Firenze, I: Mss. 1-1000, a
c. di T. DE ROBERTIS – R. MIRIELLO, Firenze,
Edizioni del Galluzzo 1997 (Manoscritti datati
d’Italia, 2), pp. 3-11
DEVREESSE 1955 R. DEVREESSE, Les manuscrits grecs de l‟Italie
méridionale (histoire, classement, paléographie),
Città del Vaticano, Biblioteca Apostolica Vaticana
1955 (Studi e testi, 183)
DEVREESSE 1965 R. DEVREESSE, Le fonds grec de la Bibliothèque
Vaticane des origines à Paul V, Città del Vaticano,
Biblioteca Apostolica Vaticana 1965 (Studi e Testi,
244)
DEVREESSE 1968 R. DEVREESSE, Les manuscrits grecs de Cervini,
Scriptorium 22 (1968), pp. 250-270
DIELS 1894 H. DIELS, rec. a G. KAIBEL, Stil und Text der
Politeiva ∆Aqhnaivwn, Berlin, Weidmann 1893, in
GGA 1894, pp. 293-307
DI LELLO-FINUOLI 1971 A.L. DI LELLO-FINUOLI, Un esemplare autografo di
Arsenio e il «Florilegio» di Stobeo, con uno studio
paleografico di P. CANART, Roma, Edizioni
dell’Ateneo 1971
DILLER 1957 A. DILLER, The Manuscripts of Pausanias, TAPA 88
(1957), pp. 169-188 [= DILLER 1983, pp. 163-182]
DILLER 1967 A. DILLER, Three Greek scribes working for
Bessarion: Trivizias, Callistus, Hermonymus, IMU
10 (1967), pp. 403-410 [= DILLER 1983, pp. 415-
426]
DILLER 1979 A. DILLER, The Manuscript Tradition of Aeschines’
Orations, IllCS 4 (1979), pp. 34-64 [= DILLER 1983,
pp. 219-249]
DILLER 1983 A. DILLER, Studies in Greek Manuscript Tradition,
Amsterdam, Hakkert 1983
DILLER – SAFFREY – WESTERINK 2003 A. DILLER – H.D. SAFFREY – L.G.
WESTERINK, Bibliotheca Graeca manuscripta
cardinalis Dominici Grimani (1461-1523), Mariano
del Friuli, Edizioni della Laguna 2003 (Collana di
studi - Biblioteca Nazionale Marciana, 1)
DILTS – SOSOWER – MANFREDI 1998 M.R. DILTS – M.L. SOSOWER – A.
MANFREDI, Librorum Graecorum Bibliothecae
Bibliografia
349
Vaticanae Index a Nicolao De Maioranis
compositus et Fausto Saboeo collatus Anno 1553,
Città del Vaticano, Biblioteca Apostolica Vaticana
1998 (Studi e testi, 384)
DONADI 1975 F. DONADI, Note prepatatorie all‟edizione
dell‟Encomio di Elena gorgiano nella traduzione
latina inedita di Pietro Bembo, in Scritti in onore di
Carlo Diano, Bologna, Pàtron 1975, pp. 121-133
DONADI 1975-1976 F. DONADI, Esplorazioni alla tradizione manoscritta
dell‟Encomio di Elena gorgiano, I-II, BIFG 2
(1975), pp. 170-184; 3 (1976), pp. 225-253
DOREZ 1893 L. DOREZ, Un document nouveau sur la bibliothèque
de Théodore Gaze, Revue des bibliothèques 3
(1893), pp. 385-390
DRERUP 1894/1896a E. DRERUP, De codicum Isocrateorum auctoritate,
Diss. Lipsiae, 1894, pp. 1-59; Leipziger Studien 17
(1896), pp. 1-163.
DRERUP 1896b E. DRERUP, Zur Textgeschichte des Isokrates,
Philologus 55 (1896), pp. 654-688
DRERUP 1896c E. DRERUP, Qui orationum Isocratearum in
archetypo codicum ordo fuerit, RhM 51 (1896), pp.
21-26
DÜRING 1957 I. DÜRING, Aristotle in the Ancient Biographical
Tradition, Götheborg, Elanders Boktryckeri
Aktiebolag 1957 (Acta Universitatis
Gothoburgensis, 63)
DYROFF 1892-1893 A. DYROFF, Geschichte des Pronomen Reflexivum, I-
II, Würzburg, A. Stuber 1892-1893 (Beiträge zur
historischen Syntax der griechischen Sprache, III, 3-
4)
ERBSE 1961 H. ERBSE, Überlieferungsgeschichte der
griechischen klassischen und hellenistichen
Literatur, in Geschichte der Textüberlieferung der
antiken und mittelalterlichen Literatur, I-II, Zürich,
Atlantis 1961-1964, I, pp. 207-307
FASSINO 2003 M. FASSINO, Nuove acquisizioni sui rapporti
stemmatici tra alcuni codici di Isocrate, in Studi
sulla tradizione del testo di Isocrate, Firenze,
Olschki 2003 (STCPF, 12), pp. 151-200
FEDWICK 1996 Bibliotheca Basiliana Vniversalis. A study of the
manuscipt tradition, translations and editions of the
works of Basil of Caesarea, II.1-2: The Homiliae
Morales, Hexaemeron, De litteris, with additional
Bibliografia
350
coverage of the Letters, by P.J. FEDWICK, Turnhout,
Brepols 1996 (Corpus Christianorum, Bibliotheca
Basiliana Vniversalis, II.1-2)
FERNÁNDEZ POMAR 1966 J.M. FERNÁNDEZ POMAR, La colección de Uceda y
los manuscritos griegos de Constantino Lascaris,
Emerita 34 (1966), pp. 211-288
FERNÁNDEZ POMAR 1976 J.M. FERNÁNDEZ POMAR, La colección de Uceda de
la Biblioteca Nacional. Nueva edición del catálogo
de manuscritos, Helmantica 27 (1976), pp. 475-518
FIACCADORI – ELEUTERI 1996 G. FIACCADORI – P. ELEUTERI, I Greci in
Occidente. La tradizione filosofica, scientifica e
letteraria dalle collezioni della Biblioteca Marciana.
Catalogo della mostra, Venezia, Il Cardo 1996
FOLLIERI 1977 E. FOLLIERI, La minuscola libraria dei secoli IX e X,
in La Paléographie grecque et byzantine. Paris, 21-
25 octobre 1974, Paris, Centre national de la
recherche scientifique 1977, pp. 139-165 [si cita
dalla rist.: E. FOLLIERI, Byzantina et Italograeca.
Studi di filologia e paleografia, a c. di A. ACCONCIA
LONGO – L. PERRIA – A. LUZZI, Roma, Edizioni di
Storia e letteratura 1997, pp. 205-248]
FORMENTIN 2008 M.R. FORMENTIN, Uno scriptorium a Palazzo
Farnese?, Scripta. An International
Journal of Codicology and Palaeography 1 (2008),
pp. 77-102
FÖRSTER 1884 R. FÖRSTER, Handschriften in Holkham, Philologus
42 (1884), pp. 158-167
FOTI 1989 M.B. FOTI, Il monastero del S.mo Salvatore in
lingua phari. Proposte scrittorie e coscienza
culturale, Messina, [s.n.] 1989
FRYDE 1983 E.B. FRYDE, Humanism and Renaissance
Historiography, London, The Hambledon Press
1983
FRYDE 1996 E.B. FRYDE, Greek Manuscripts in the Private
Library of the Medici 1469-1510, I-II, Aberystwyth,
The National Library of Wales 1996
FUHR 1878 K. FUHR, Der Text des Isokrates bei Dionys von
Halikarnass, RhM 33 (1878), pp. 325-363, 565-599
FUHR 1905 K. FUHR, rec. a PREUSS, Index, in BPhW 25 (1905),
coll. 404-407
FUHRMANN 1964 M. FUHRMANN, Untersuchungen zur Textgeschichte
der pseudo-aristotelischen Alexander-Rhetorik (der
Tevcnh des Anaximenes von Lampsakos), Wiesbaden,
Bibliografia
351
F. Steiner 1964 (= Akademie der Wissenschaften
und der Literatur in Mainz – Abhandlungen der
Geistes- und Sozialwissenschaftlichen Klasse, 1964,
nr. 7, pp. 545-747)
GABRIELI 1905 G. GABRIELI, Il «Zād al Musāfir» di Ibn al Gazzār in
un ms. greco Corsiniano, RAL s. V, 14 (1905), pp.
29-50 [rist. in C. SAMBERGER, Catalogi codicum
Graecorum qui in minoribus bibliothecis Italicis
asservantur, II, Lipsiae, Zentral-Antiquariat der
DDR 1968, pp. 321-342]
GAMILLSCHEG 1997 E. GAMILLSCHEG, Symeon Karnanios und Symeon
Kabasilas, CodMan 18/19 (1997), pp. 125-131
GAMILLSCHEG – HARLFINGER 1978 E. GAMILLSCHEG – D. HARLFINGER,
Specimen eines Repertoriums der griechischen
Kopisten, JÖB 27 (1978), pp. 293-322
GARIN 1999 E. GARIN, La biblioteca di San Marco, Firenze, Le
Lettere 1999
GEBAUER 1874 G. GEBAUER, De praeteritionis formis apud oratores
Atticos, Lipsiae, Baer & Hermann 1874
GEBAUER 1877 G. GEBAUER, De hypotacticis et paratacticis
argumenti ex contrario formis quae reperiuntur
apud oratores Atticos, Zwiccaviae, Braeuninger
1877
GÉHIN 2004 P. GÉHIN, Évagre le Pontique dans un recueil de
mélanges grammaticaux du fonds Pinelli, l‟Ambr. C
69 sup., in Nuove ricerche sui manoscritti greci
dell‟Ambrosiana. Atti del Convegno. Milano, 5-6
giugno 2003, a c. di C.M. MAZZUCCHI – C. PASINI,
Milano, Vita e Pensiero 2004, pp. 265-313
GENTILE 1994a S. GENTILE, Lorenzo e Giano Lascaris. Il fondo
greco della biblioteca medicea privata, in Lorenzo il
Magnifico e il suo mondo. Convegno internazionale
di studi. Firenze, 9-13 giugno 1992, a c. di G.C.
GARFAGNINI, Firenze, Olschki 1994, pp. 177-194
GENTILE 1994b S. GENTILE, I codici greci della Biblioteca Medicea
privata, in I luoghi della memoria scritta.
Manoscritti, incunaboli, libri a stampa delle
Biblioteche Statali Italiane, direz. scient. di G.
CAVALLO, Roma, Istituto poligrafico e Zecca dello
Stato 1994, pp. 115-121
GERSTINGER 1926 H. GERSTINGER, J. Sambucus als
Handschriftensammler, in Festschrift der
Nationalbibliothek in Wien, herausgegeben zur
Bibliografia
352
Feier des 200jährigen Bestehens des Gabäudes,
Wien, 1926, pp. 251-400
GÓMEZ DEL RÍO 1958 F. GOMEZ DEL RIO, Manuscritos de Jenofonte en
bibliotecas españolas, Emerita 26 (1958), pp. 319-
354
GRAUX 1880 CH. GRAUX, Essai sur les origines du fonds grec de
l‟Escurial, Paris, F. Vieweg 1880 (trad. spagn. con
nuove appendici del traduttore a cura di G. DE
ANDRÉS, Los origenes del fongo griego del Escorial,
Madrid, Fundacion Universitaria Española 1982)
Griechische Kodikologie Griechische Kodikologie und Textüberlieferung,
hrsg. v. D. HARLFINGER, Darmstadt,
Wissenschaftliche Buchgesellschaft 1980
GUALDO ROSA 1984 L. GUALDO ROSA, La fede nella „paideia‟. Aspetti
della fortuna europea di Isocrate nei secoli XV e
XVI, Roma, Istituto Storico Italiano per il Medio
Evo 1984 (Studi storici, 140-142)
GUALDO ROSA 1987 L. GUALDO ROSA, Nuovi componimenti di Martino
Filetico in un codice di Copenaghen, ASRS 110
(1987), pp. 197-208
GUTIÉRREZ 1966 D. GUTIÉRREZ, La Biblioteca di San Giovanni a
Carbonara di Napoli, Analecta Augustiniana 29
(1966), pp. 59-212
GUZMÁN GUERRA 1977 A. GUZMÁN GUERRA, Los manuscritos españoles de
la Helena de Gorgias: Matritensis 7210, Scurialensis
F. II. 12 y Toletanus 101-116, CFC 13 (1977), pp.
297-307
HAJDÚ 2002 K. HAJDÚ, Katalog der griechischen Handschriften
der Bayerischen Staatsbibliothek München, 10,1:
Die Sammlung griechischer Handschriften in der
Münchener Hofbibliothek bis zum Jahr 1803. Eine
Bestandsgeschichte der Codices graeci Monacenses
1–323 mit Signaturenkonkordanzen und
Beschreibung des Stephanus-Katalogs (Cbm Cat.
48), Wiesbaden, Harrassowitz 2002 (Catalogus
codicum manu scriptorum Bibliothecae Monacensis,
II, X, 1)
HARLFINGER 1971 D. HARLFINGER, Die Textgeschichte der pseudo-
aristotelischen Schrift Peri; ajtovmwn grammw'n. Ein
kodokologisch-kulturgeschichtlicher Beitrag zur
Klärung der Überlieferungsverhältnisse im Corpus
Aristotelicum, Amsterdam, Hakkert 1971 [pp. 36-85
rist. in Griechische Kodikologie, pp. 447-483]
Bibliografia
353
HARLFINGER 1977 D. HARLFINGER, Zu griechischen Kopisten und
Schriftstilen des 15. und 16. Jahrhunderts, in La
paléographie grecque et byzantine. Paris, 21-25
octobre 1974, Paris, Centre national de la recherche
scientifique 1977, pp. 327-362
HARLFINGER 2000 D. HARLFINGER, Codices Cremonenses Graeci. Eine
kurze Neusichtung anläßlich des V Colloquio
Internazionale di Paleografia greca, in I manoscritti
greci tra riflessione e dibattito. Atti del V Colloquio
Internazionale di Paleografia greca (Cremona, 4-10
ottobre 1998), a c. di G. PRATO, I-III, Firenze,
Gonnelli 2000 (Papyrologica Florentina, 31), II, pp.
763-769, III, pp. 337-350 (Taff. 1-12)
HERMANN 1933 J.H. HERMANN, Die Handschriften und Inkunabeln
der italienischen Renaissance; IV: Unteritalien:
Neapel, Abruzzen, Apulien, Calabrien, Leipzig,
Hiersemann 1933 (Beschreibendes Verzeichnis der
illuminierten Handschriften in Österreich, N.F.,
VIII/6)
HUNT 1975 The survival of ancient literature. Catalogue of an
exhibition of Greek and Latin classical manuscripts
mainly from Oxford libraries displayed on the
occasion of the Triennial Meeting of the Hellenic
and Roman Societies: 28 July-2 August 1975, a c. di
R.W. HUNT [et al.], Oxford, Bodleian Library 1975
IERACI BIO 2010 A.M. IERACI BIO, Giovanni Argiropulo e un inedito
commento anonimo a Galeno (ars med. 1, 1a-b7) nel
Vat. gr. 285, in Storia della tradizione e edizione dei
medici greci. Atti del VI Colloquio internazionale,
Paris 12-14 aprile 2008, Napoli, D’Auria 2010
(Collectanea, 27), pp. 271-290
IRIGOIN 1970 J. IRIGOIN, Les manuscrits grecs. I. Quelques
catalogues récents, REG 83 (1970), pp. 500-529
JACOB 1977 A. JACOB, Les écritures de Terre d‟Otrante, in La
paléographie grecque et byzantine. Paris, 21-25
octobre 1974, Paris, Centre national de la recherche
scientifique 1977, pp. 269-290
JACOB 1980 A. JACOB, Culture grecque et manuscrits en Terre
d‟Otrante, in Atti del III Congresso Internazionale
di Studi Salentini e del I Congresso Storico di Terra
d‟Otranto (Lecce, 22-25 ottobre 1976), Lecce,
Centro di studi salentini 1980, pp. 53-77
JACOB 2000 A. JACOB, Carlo Strozzi et sa collection de
manuscrits grecs. Contribution à l’étude du fonds
Bibliografia
354
Barberini de la Bibliothèque Vaticane, BBGG 54
(2000), pp. 401-414
JACKSON 1999-2000 D.F. JACKSON, An Old Book List Revisited: Greek
Manuscripts of Janus Lascaris from the Library of
Cardinal Niccolò Ridolfi, Manuscripta 43-44 (1999-
2000), pp. 77-134
JACKSON 2001-2002 D.F. JACKSON, A First Inventory of the Library of
Cardinal Niccolò Ridolfi, Manuscripta 45-46 (2001-
2002), pp. 49-78
JACKSON 2009 D.F. JACKSON, Greek Manuscripts of the de Mesmes
Family, Scriptorium 63 (2009), pp. 89-121
KEANEY 1982 J.J. KEANEY, John Lascaris and Harpocration,
GRBS 23 (1982), pp. 93-95
KEIL 1884 B. KEIL, De Isocratis papyro Massiliensi, Hermes
19 (1884)), pp. 596-643
KEIL 1886 B. KEIL, rec. a BUERMANN 1885-1886, II, in
Wochenschrift für Klassische Philologie 3 (1886),
coll. 1348-1353
KOTZABASSI 2010 S. KOTZABASSI, Kopieren und Exzerpieren in der
Palaiologenzeit, in The Legacy of Bernard de
Montfaucon: Three Hundred Years of Studies on
Greek Handwriting. Proceedings of the Seventh
International Colloquium of Greek Palaeography
(Madrid - Salamanca, 15-20 September 2008), ed.
by A. BRAVO GARCÍA and I. PÉREZ MARTÍN with the
assistance of J. SIGNES CODOÑER,Turnhout, Brepols
2010 (Bibliologia, 31A), pp. 473-482
LABOWSKI 1979 L. LABOWSKY, Bessarion’s Library and the
Biblioteca Marciana. Six Early Inventories, Roma,
Edizioni di Storia e letteratura 1979 (Sussidi eruditi,
31)
LAFFITTE – LE BARS 1999 M.-P. LAFFITTE – F. LE BARS, Reliures royales de la
Renaissance. La Librairie de Fontainebleau 1544-
1570, Paris, Bibliothèque Nationale de France 1999
(catalogo della mostra: Paris, Bibliothèque Nationale
de France, Galerie Mazarine, 26 marzo-27 giugno
1999)
LEHMANN 1956-1960 P. LEHMANN, Eine Geschichte der alten
Fuggerbibliotheken, I-II, Tübingen, Mohr (Siebeck)
1956-1960
LEONE 1976 P.L.M. LEONE, Per l’edizione critica dell’epistolario
di Niceforo Gregora, Byzantion 46 (1976), pp. 13-
47
Bibliografia
355
LHERMINIER 2010 G. LHERMINIER, Un épisode de l’histoire du texte de
Paul d’Égine au XIVe siècle: les deux copies de
Pierre Télémaque, RHT n.s., 5 (2010), pp. 1-23
LILLA 2004 S. LILLA, I manoscritti Vaticani greci. Lineamenti di
una storia del fondo, Città del Vaticano 2004 (Studi
e Testi, 415)
LOBEL 1926-1928 E. LOBEL, A letter of Guarino and other things, BQR
5 (1926-1928), pp. 43-46
LOBEL 1933 E. LOBEL, The Greek Manuscripts of Aristotle‟s
Poetics, Oxford, University Press 1933 (Supplement
to the Bibliographical Society’s Transactions, 9)
LO MONACO 1996 F. LO MONACO, In codicibus … qui Bobienses
inscribuntur: scoperte e studio di palinsesti bobbiesi
in Ambrosiana dalla fine del Settecento ad Angelo
Mai (1819), pp. 657-719
LOSACCO 2005 M. LOSACCO, rec. a DILLER – SAFFREY – WESTERINK
2003, in Studi veneziani, n.s., 50 (2005), pp. 386-
392
MACRAY 18902 W.D. MACRAY, Annals of the Bodleian Library,
Oxford, Clarendon 18902 (1868)
MACRAY 1895 W.D. MACRAY et alii, The Manuscripts of Lincoln,
St. Edmund's, and Great Grimsby Corporations; and
of the Deans and Chapters of Worcester and
Lichfield, &c., London, Eyre and Spottiswoode 1895
(Historical Manuscripts Commission, XIV Report,
Appendix, Part VIII)
MAEHLER 1998 H. MAEHLER, Dal libro alla critica del testo, in
Scrivere libri e documenti nel mondo antico. Mostra
di papiri della Biblioteca Medicea Laurenziana.
Firenze 25 agosto-25 settembre 1998, a c. di G.
CAVALLO – E. CRISCI – G. MESSERI – R PINTAUDI,
Firenze, Gonnelli 1998 (Papyrologica Florentina,
30), pp. 13-23
MANDILARAS 1973 B.G. MANDILARAS, The Verb in the Greek Non-
Literary Papyri, Athens, Hellenic Ministry of
Culture and Sciences 1973
MANFREDINI 1985-1986 M. MANFREDINI, L’inventario della biblioteca del
Parrasio, RAAN n.s., 60 (1985-1986), pp. 133-201
MANFREDINI 1997 M. MANFREDINI, Inventario dei codici scritti da
Isidoro di Kiev, SCO 46 (1997), pp. 611-624
MANFREDINI 2000 M. MANFREDINI, Un testimone ignorato del Peri; suntavxew" lovgou di Gregorio di Corinto: il Vind.
Phil.Gr. 254, CodMan 31 (2000), pp. 41-46
Bibliografia
356
MANFREDINI 2002 M. MANFREDINI, Un codice copiato da Isidoro di
Kiev: Cremon. 160, AAP n.s., 51 (2002), pp. 247-
280
MARTIN 1881 A. MARTIN, Le manuscrit d‟Isocrate Urbinas CXI de
la Vaticane. Description et histoire. Recension du
Panégyrique, Paris, Thorin 1881 (Bibliothèque des
Écoles Françaises d’Athènes et de Rome, 24)
MARTINELLI 19972 M.C. MARTINELLI, Gli strumenti del poeta. Elementi
di metrica greca, Bologna, Cappelli 19972 (1995)
MARTINELLI TEMPESTA 1997 S. MARTINELLI TEMPESTA, La tradizione
testuale del Liside di Platone, Firenze, La Nuova
Italia 1997
MARTINELLI TEMPESTA 2003 S. MARTINELLI TEMPESTA, Verso una nuova
edizione del «Panegirico» di Isocrate, in Studi sulla
tradizione del testo di Isocrate, Firenze, Olschki
2003 (STCPF, 12), pp. 91-150
MARTINELLI TEMPESTA 2005 S. MARTINELLI TEMPESTA, L‟Isocrate di
Michele Sofianòs, Acme 58 (2005), pp. 301-316
MARTINELLI TEMPESTA 2006a S. MARTINELLI TEMPESTA, Per
l‟identificazione delle fonti manoscritte dell‟Editio
princeps delle Orazioni di Isocrate: il caso del
Panegirico, CFC(G) 16 (2006), pp. 237-267
MARTINELLI TEMPESTA 2006b S. MARTINELLI TEMPESTA, rec. a
MANDILARAS, Isocrates, in Gnomon 78 (2006), pp.
583-596
MARTINELLI TEMPESTA 2007a S. MARTINELLI TEMPESTA, Alcune vicende
del testo isocrateo nel Cinquecento: Michele
Sofianòs e Piero Vettori, in Vestigia antiquitatis.
Atti dei seminari del Dipartimento di scienze
dell’antichità dell’Università degli studi di Milano,
2003-2005, a c. di G. ZANETTO – S. MARTINELLI
TEMPESTA – M. ORNAGHI, Milano, Cisalpino 2007
(Quaderni di Acme, 89), pp. 283-312
MARTINELLI TEMPESTA 2007b S. MARTINELLI TEMPESTA, La tradizione
manoscritta del Panegirico di Isocrate. Gli apografi
del Vat. gr. 65 (L), S&T 5 (2007), pp. 173-225
MARTINELLI TEMPESTA 2007c S. MARTINELLI TEMPESTA, Un equivoco di
lunga durata. Separazione e ricongiunzione nella
trasmissione delle «Epistole» isocratee, Acme 60.1
(2007), pp. 261-272
MARTINELLI TEMPESTA 2008a S. MARTINELLI TEMPESTA, Nota sulla
tradizione manoscritta del corpus isocrateo, in CPF
I.2*, pp. XVIII-XXX
Bibliografia
357
MARTINELLI TEMPESTA 2008b S. MARTINELLI TEMPESTA, Notizie
sull‟Isocrate di Michele Sofianòs in alcune epistole
di Gian Vincenzo Pinelli a Pietro Vettori, in Debita
dona. Studi in onore di Isabella Gualandri, a c. di
P.F. MORETTI, C. TORRE, G. ZANETTO, Napoli,
D’Auria 2008, pp. 285-297
MARTINELLI TEMPESTA 2010a S. MARTINELLI TEMPESTA, Il codice Milano,
Biblioteca Ambrosiana B 75 sup. (Gr. 104) e
l'evoluzione della scrittura di Giovanni Scutariota,
in The Legacy of Bernard de Montfaucon: Three
Hundred Years of Studies on Greek Handwriting.
Proceedings of the Seventh International
Colloquium of Greek Palaeography (Madrid –
Salamanca, 15-20 September 2008), ed. by A.
BRAVO GARCÍA and I. PÉREZ MARTÍN with the
assistance of J. SIGNES CODOÑER, Turnhout, Brepols
2010 (Bibliologia, 31 A), pp. 171-186, 769-773 (Pl.
1-3)
MARTINELLI TEMPESTA 2010b S. MARTINELLI TEMPESTA,
Pubblicare Plutarco. L‟eredità di Daniel
Wyttenbach e l‟ecdotica plutarchea moderna, in
Plutarco. Lingua e testo. Atti dell’XI Convegno
plutarcheo della International Plutarch Society –
Sezione Italiana (Milano, 18-20 giugno 2009), a c. di
G. ZANETTO – S. MARTINELLI TEMPESTA, Milano,
Cisalpino 2010 (Quaderni di Acme, 122), pp. 5-68
MARTINELLI TEMPESTA – PINTO 2008 S. MARTINELLI TEMPESTA – P.M.
PINTO, L‟Isocrate «vetustissimus» di Ulrich Fugger
tra Hieronymus Wolf e Edward Henryson, QS 67
(2008), pp. 111-140
MARTÍNEZ MANZANO 1994 T. MARTÍNEZ MANZANO, Konstantinos Laskaris
Humanist, Philologe, Lehrer, Kopist, Hamburg,
Institut für Griechische und Lateinische Philologie
der Universität Hamburg 1994 (Meletemata, 4)
MARTÍNEZ MANZANO 1998 T. MARTÍNEZ MANZANO, Constantino Láscaris.
Semblanza de un umanista bizantino, Madrid,
Consejo Superior de Investigaciones Científicas
1998 (Nueva Roma, 7)
MARTÍNEZ MANZANO 2004 T. MARTÍNEZ MANZANO, Autógrafos griegos de
Lianoro Lianori en la Biblioteca Universitaria de
Salamanca, Scriptorium 58 (2004), pp. 16-25, tavv..
5-13
MARTÍNEZ MANZANO 2006a T. MARTÍNEZ MANZANO, El texto de Isócrates del
Salmanticensis 279, CFC(G) 16 (2006), pp. 211-236
Bibliografia
358
MARTÍNEZ MANZANO 2006b T. MARTÍNEZ MANZANO, Los copistas del códice
Salmanticensis 223, CodMan 56-57 (2006), pp. 9-
28, tavv. I-VIII
MARTÍNEZ MANZANO 2010 T. MARTÍNEZ MANZANO, Los manuscritos griegos
de Salamanca: del humanismo italiano al helenismo
español, in The Legacy of Bernard de Montfaucon:
Three Hundred Years of Studies on Greek
Handwriting. Proceedings of the Seventh
International Colloquium of Greek Palaeography
(Madrid – Salamanca, 15-20 September 2008), ed.
by A. BRAVO GARCÍA and I. PÉREZ MARTÍN with the
assistance of J. SIGNES CODOÑER, Turnhout, Brepols
2010 (Bibliologia, 31 A), pp. 545-565, 917-921
MAZZUCCHI 2007 C.M. MAZZUCCHI, Per la storia del codice
Ambrosiano C 222 inf. in età umanistica, in
L’antiche e le moderne carte. Studi in memoria di
Giuseppe Billanovich, a c. di A. MANFREDI – C.M.
MONTI, Roma-Padova, Antenore 2007 (Medioevo e
umanesimo, 112), pp. 419-431
MAZZUCCHI 2010 C.M. MAZZUCCHI, Per la storia medievale dei codici
biblici B e Q, del Demostene Par. gr. 2934, del
Dione Cassio Vat. gr. 1288 e dell‟Ilias picta
ambrosiana, in The Legacy of Bernard de
Montfaucon: Three Hundred Years of Studies on
Greek Handwriting. Proceedings of the Seventh
International Colloquium of Greek Palaeography
(Madrid – Salamanca, 15-20 September 2008), ed.
by A. BRAVO GARCÍA and I. PÉREZ MARTÍN with the
assistance of J. SIGNES CODOÑER, Turnhout, Brepols
2010 (Bibliologia, 31 A), pp. 133-141, 745-749 (Pl.
1-3)
MENCHELLI 1994 M. MENCHELLI, Su alcuni recenziori di Dione di
Prusa (le copie di Giovanni Mauromate), SCO 44
(1994), pp. 109-133
MENCHELLI 2003 M. MENCHELLI, Gli scritti d‟apertura del „corpus‟
isocrateo tra tarda antichità e medioevo, in Studi
sulla tradizione del testo di Isocrate, Firenze,
Olschki 2003 (STCPF, 12), pp. 249-327
MENCHELLI 2005a M. MENCHELLI, Il notaio Teodoro e l‟Argumentum
dell‟Evagora tra gli scoli del Vat. gr. 65 (L): estratti
da un commentario neoplatonico su vita e opere di
Isocrate, AATC, 70 (2005), pp. 63-92
MENCHELLI 2005b M. MENCHELLI, Isocrate commentato tra
manoscritti e stampa. Il Laur. LVIII 5 e l‟incunabolo
di Demetrio Calcondila e Sebastiano da Pontremoli.
Bibliografia
359
Il Vat. Pal. gr. 135 e l‟Aldina di Marco Musuro,
RPL 28 (2005), pp. 5-34
MENCHELLI 2007a M. MENCHELLI, Note su P.Berol. inv. 8935 e sulla
lettura „sentenziosa‟ dell‟«Ad Demonicum», in
Papiri filosofici. Miscellanea di studi, V, Firenze,
Olschki 2007, pp. 17-40
MENCHELLI 2007b M. MENCHELLI, A Neoplatonic Commentary as
Introduction to the Reading of Isocrates in the
Neoplatonic School (Un commentario neoplatonico
come introduzione alla lettura di Isocrate nella
scuola neoplatonica), Nea Rhome 4 (2007), pp. 9-23
MENCHELLI 2008 M. MENCHELLI, Prima di leggere Platone.
Frammenti di un commentario neoplatonico a
Isocrate, in Filologia, Papirologia, Storia dei testi.
Giornate di studio in onore di Antonio Carlini
(Udine, 9-10 dicembre 2005), Pisa – Roma, F. Serra
2008, pp. 243-271
MENCHELLI 2009 M. MENCHELLI, Bibliologia dell‟Ad Demonicum:
osservazioni sulla tradizione manoscritta e sulla
scansione in sentenze, in L‟éducation au
gouvernement et à la vie. La tradition des «règles de
vie» de l‟antiquité au moyen-âge, Atti del Convegno
di Studi, Pisa, Scuola Normale Superiore, marzo
2005, a c. di P. ODORICO, Paris, Centre d’études
byzantines, néo-helléniques et sud-est européennes,
École des hautes études en sciences sociales, 2009
(Autour de Byzance, 1), pp. 45-73
MERCATI 1926 G. MERCATI, Scritti d‟Isidoro il cardinale Ruteno e
codici a lui appartenuti che si conservano nella
Biblioteca Apostolica Vaticana, Roma, Biblioteca
Apostolica Vaticana 1926 (Studi e testi, 46)
MERCATI 1931 G. MERCATI, Notizie di Procoro e Demetrio Cidone,
Manuele Caleca e Teodoro meliteniota ed altri
appunti per la storia della teologia e della
letteratura bizantina del secolo XIV, Città del
Vaticano 1931 (Studi e Testi, 56)
MERCATI 1935 G. MERCATI, Per la storia dei manoscritti greci di
Genova, di varie badie basiliane d‟Italia e di Patmo,
Città del Vaticano, Biblioteca Apostolica Vaticana
1935 (Studi e testi, 68)
MERCATI 1938 G. MERCATI, Codici latini Pico Grimani Pio e di
altra biblioteca ignota del secolo XVI esistenti
nell’Ottoboniana e i codici greci Pio di Modena con
una digressione per la storia dei codici di S. Pietro
Bibliografia
360
in Vaticano, Città del Vaticano, Biblioteca
Apostolica Vaticana 1938 (Studi e testi, 75)
MESSERI 2003 G. MESSERI, PLitLond 131: Isocrates, «De pace», in
Studi sulla tradizione del testo di Isocrate, Firenze,
Olschki 2003 (STCPF, 12), pp. 21-54
MICHELINI TOCCI L. MICHELINI TOCCI, Agapito, bibliotecario “docto,
acorto et diligente” della Biblioteca Urbinate alla
fine del Quattrocento, in Collectanea Vaticana in
honorem Anselmi M. Card. Albareda a Bibliotheca
Apostolica edita, I-II, Città del Vaticano, Biblioteca
Apostolica Vaticana 1962 (Studi e testi, 219-220),
II, pp. 244-280
MONACO 2000 M. MONACO, La tradizione manoscritta di Eschine
tra i papiri e i codici medievali, Aegyptus 80 (2000),
pp. 3-98
MONDRAIN 2006 B. MONDRAIN, Lire et copier Hippocrate - et
Alexandre de Tralles - au XIVe siècle, in Ecdotica e
ricezione dei testi medici greci. Atti del V Convegno
Internazionale. Napoli, 1-2 ottobre 2004, Napoli,
D’Auria 2006 (Collectanea, 24), pp. 359-410
MOORE 2005 P. MOORE, Iter Psellianum. A detailed listing of
manuscript sources for all works attributed to
Michael Psellos, including a comprehensive
bibliography, Toronto, Pontifical Institute of
Mediaeval Studies 2005
MÜLLER 1884 K.K. MÜLLER, Neue Mittheilungen über Janos
Laskaris und die Mediceische Bibliothek, ZBB 1
(1884), pp. 333-412
MÜNSCHER 1899 K. MÜNSCHER, Die Isokratesüberlieferung,
Philologus 58 (1899), pp. 88-110
MÜNSCHER 1907 K. MÜNSCHER, rec. a DRERUP, Opera, in GGA 1907,
pp. 755-780
MÜNSCHER 1916 K. MÜNSCHER, in RE IX.2 (1916), s.v. Isokrates,
coll. 2146-2227
MURATORE 1997 D. MURATORE, Studi sulla tradizione manoscritta
della Costituzione degli Spartani di Senofonte,
Genova, D.AR.FI.CL.ET. 1997
MURATORE 2001 D. MURATORE, Le epistole di Falaride. Catalogo dei
manoscritti, La Spezia, Agorà 2001 (Pleiadi, 1) [rist.
Roma, Edizioni di Storia e Letteratura 2006]
MURATORE 2009 D. MURATORE, La biblioteca del cardinale Niccolò
Ridolfi, I-II, Alessandria, Edizioni dell’Orso
(Hellenica, 32)
Bibliografia
361
NICOLAI 2004 R. NICOLAI, Studi su Isocrate. La comunicazione
letteraria nel IV sec. a.C. e i nuovi generi della
prosa, Roma, Quasar 2004 (Seminari romani di
cultura greca. Quaderni, 7)
NOLHAC 1886 P. DE NOLHAC, Inventaire des manuscrits grecs de
Jean Lascaris, MEFR 6 (1886), pp. 251-274
NOLHAC 1887 P. DE NOLHAC, La bibliothèque de Fulvio Orsini,
Paris, Vieweg 1887 (Bibliothèque de l’École des
Hautes Études. Sciences philologiques et
historiques, 74) [rist. Genève, Slatkine – Paris,
Champion 1976]
OMONT 1888 H. OMONT, Un premier catalogue des manuscrits
grecs du cardinal Ridolfi, BECh 49 (1888), pp. 309-
324
OMONT 1889 H. OMONT, Catalogues des manuscrits grecs de
Fontainebleau sous François Ier
et Henri II, Paris,
Imprimerie Nationale (A. Picard) 1889
OMONT 1894 H. OMONT, Inventaire des manuscrits grecs et latins
donnés à Saint Marc de Venise par le Carinal
Bessarion en 1468, Revue des bibliothèques 4
(1894), pp. 129-189 [anche volume autonomo: Paris,
E. Bouillon 1894]
OMONT 1908-1913 H. OMONT, Anciens inventaires et catalogues de la
Bibliothèque Nationale, I-IV, Paris, E. Leroux 1908-
1913
OOMEN 1926 G. OOMEN, De Zosimo Ascalonita atque Marcellino,
Diss. Münster, Monasterii Westfalorum, Ex Officina
Societatis Typographicae Westfalae 1926
PASCALE 2008 G. PASCALE, L‟Oratio IV di Temistio. Studio sulla
tradizione manoscritta, testo critico, traduzione,
commento, tesi di dottorato in Civiltà e tradizione
greca e romana (XX ciclo), Università degli Studi
Roma Tre 2008 <http://hdl.handle.net/2307/181>
PASCALE 2010 G. PASCALE, Ricerche sulla tradizione manoscritta
delle orazioni di Temistio, Aevum 84 (2010), pp.
361-402
PASCALE 2011 G. PASCALE, Per la tradizione di Temistio nei secoli
XV-XVII. I codici recentiores delle
orationes Augustales, Aevum 85 (2011), pp. 143-
189
PASINI 1997 C. PASINI, Codici e frammenti greci
dell‟Ambrosiana: integrazioni al Catalogo di
Emidio Martini e Domenico Bassi, Roma,
Bibliografia
362
Dipartimento di Filologia greca e latina. Sez.
bizantino-neoellenica. Università “La Sapienza”
1997
PECORELLA LONGO 1971 C. PECORELLA LONGO, «Eterie» e gruppi politici
nell‟Atene del IV secolo, Firenze 1971
PÉREZ MARTÍN 2010 I. PÉREZ MARTÍN, Los manuscritos griegos del
Cardenal Zelada: una biblioteca romana en la
Catedral de Toledo, in The Legacy of Bernard de
Montfaucon: Three Hundred Years of Studies on
Greek Handwriting. Proceedings of the Seventh
International Colloquium of Greek Palaeography
(Madrid - Salamanca, 15-20 September 2008), ed.
by A. BRAVO GARCÍA and I. PÉREZ MARTÍN with the
assistance of J. SIGNES CODOÑER,Turnhout, Brepols
2010 (Bibliologia, 31A), pp. 567-582, 929-938
PERNOT 1979 L. PERNOT, La collection de manuscrits grecs de la
maison Farnese, MEFRM 91 (1979), pp. 475-506
PERRIA 1992 L. PERRIA, A proposito del codice L di Platone.
Problemi di datazione e di attribuzione, in Studi su
codici e papiri filosofici. Platone, Aristotele, Ierocle,
Firenze, Olschki 1992 (STCPF, 6), pp. 103-143
PETITMENGIN – CICCOLINI 2005 P. PETITMENGIN – L. CICCOLINI, Jean Matal
et la bibliothèque de Saint-Marc de Florence (1545),
IMU 46 (2005), pp. 207-374
PICCOLOMINI 1874a E. PICCOLOMINI, Delle condizioni e delle vicende
della libreria Medicea privata dal 1494 al 1508,
ASI s. III, 19 (1874), pp. 101-129
PICCOLOMINI 1874b E. PICCOLOMINI, Documenti intorno alle vicende
della libreria Medicea privata dal 1494 al 1508,
ASI s. III, 19 (1874), pp. 254-281
PICCOLOMINI 1874c E. PICCOLOMINI, Inventario della libreria Medicea
privata compilato nel 1495, ASI s. III, 20 (1874),
pp. 51-94
PICCOLOMINI 1875 E. PICCOLOMINI, Ricerche intorno alle condizioni e
alle vicende della libreria Medicea privata dal 1494
al 1508, ASI s. III, 21 (1875), pp. 102-112, 282-296
PINTO 1998 P.M. PINTO, rec. a WORP – RIJKSBARON, PKellis, in
QS 48 (1998), pp. 245-254
PINTO 1999 P.M. PINTO, I „parenti‟ di Isocrate (Sullo scambio, 4
e un commento anonimo alla Retorica di Aristotele,
CAG XXI.2, pp. 325,19-326,3), BollClass s. III, 20
(1999), pp. 11-18
Bibliografia
363
PINTO 2003a P.M. PINTO, Per la storia del testo di Isocrate. La
testimonianza d‟autore, Bari, Dedalo 2003
(Paradosis, 6)
PINTO 2003b P.M. PINTO, Un manoscritto di Isocrate nella
«Bibliotheca» di Fozio (cap. 159), in Studi sulla
tradizione del testo di Isocrate, Firenze, Olschki
2003 (STCPF, 12), pp. 73-88
PINTO 2006 P.M. PINTO, La biblioteca di Isocrate. Note sulla
circolazione dei libri e sul lavoro intellettuale nel IV
secolo a.C., S&T 4 (2006), pp. 51-70
PINTO 2010 P.M. PINTO, Monumenti d’autore e storie di testi
(Isocrate, Ennio, Orazio), Philologus 154 (2010),
pp. 25-39
PONTANI 2005 F. PONTANI, Sguardi su Ulisse. La tradizione
esegetica greca all’Odissea, Roma, Edizioni di
Storia e letteratura 2005 (Sussidi eruditi, 63)
PONTONE 2010 M. PONTONE, Ambrogio Traversari monaco e
umanista. Fra scrittura latina e scrittura greca,
Torino, Aragno 2010 (Istituto Nazionale di Studi sul
Rinascimento. Miscellanea, 4)
PRANDI 1988 L. PRANDI, Platea. Momenti e problemi della storia
di una polis, Padova, Programma 1988
PRANDI 2006 L. PRANDI, Autonomia e identità nei rapporti di
Platea con Atene, Tebe e Sparta, relazione al
Convegno Internazionale di Storia Greca “Salvare le
poleis, costruire la concordia, progettare la pace”,
Torino, Archivio di Stato, 5-7 aprile 2006
<http://hal9000.cisi.unito.it/wf/Pagine-per/Gianluca-
C/Didattica/Storia-Gre/Prandi.PDF>
PRATO 1993 G. PRATO, Due postille paleografico-codicologiche,
in Symbolae Berolinenses für Dieter Harlfinger,
hrsg. v. F. BERGER et al., Amsterdam, Hakkert 1993,
pp. 279-291 (Tavv. 1-4)
QUATTROCELLI 2009 L. QUATTROCELLI, Maxime Planude éditeur d‟Aelius
Aristide, REG 122 (2009), pp. 145-192
RABE 1928 H. RABE, Konstantin Laskaris, ZBB 45 (1928), pp.
1-7
RIDOLFI 1929 R. RIDOLFI, La biblioteca del cardinale Niccolò
Ridolfi (1501-1550). Nuovo contributo di notizie e di
documenti, La Bibliofilia 31 (1929), pp. 173-193
RIVIER 1962 A. RIVIER, Recherches sur la tradition manuscrite
du traité hippocratique «De morbo sacro», Berne,
Franke 1962
Bibliografia
364
ROLLO 2004 A. ROLLO, Sulle tracce di Antonio Corbinelli, Studi
Medievali e Umanistici 2 (2004), pp. 25-95
ROLLO 2006 A. ROLLO, Mimetismo grafico alla scuola di
Manuele Crisolora, in I luoghi dello scrivere da
Francesco Petrarca agli albori dell’età moderna.
Atti del Convegno internazionale di studio
dell’Associazione italiana dei Paleografi e
Diplomatisti, Arezzo (8-11 ottobre 2003), a c. di C.
TRISTANO – M. CALLERI – L. MAGIONAMI, Spoleto,
Fondazione Centro italiano di studi sull’alto
medioevo 2006 (Studi e ricerche, 3), pp. 85-108,
tavv. I-XVI
RONCALI 1969 R. RONCALI, Lista dei manoscritti di Eschine,
Licurgo, Lisia, AFLB 14 (1969), pp. 381-399
RUYSSCHAERT 1958 J. RUYSSCHAERT, Recherche des deux bibliothèques
romaines Maffei des XVe et XVI
e siècles, La
Bibliofilia 60 (1958), pp. 306-355
SAJDAK 1914 I. SAJDAK, Historia critica scholiastarum et
commentatorum Gregorii Nazianzeni, I: De
codicibus scholiastarum et commentatorum Gregorii
Nazianzeni. Accedit appendix de Pseudogregorianis
et Gregorii Encomiis, Cracoviae, sumptibus
Academiae litterarum 1914 (Meletemata patristica,
1)
SCADUTO 1947 M. SCADUTO, Il monachesimo basiliano nella Sicilia
medievale. Rinascita e decadenza. Sec. XI-XIV,
Roma, Edizioni di storia e letteratura 1947 [rist. an.
1982]
SCHENKL 1919 H. SCHENKL, Beiträge zur Textgeschichte der Reden
des Themistios, SAWW, 192/1 (1919), pp. 3-89
SCHMID 1887-1897 W. SCHMID, Der Atticismus in seinem
Hauptvertretern von Dionysius von Halikarnass bis
auf den zweiten Philostratus, I-V, Stuttgart,
Kohlhammer 1887-1897
SCHMIDT 1891 C. SCHMIDT, De usu particulae te earumque quae
cum toi compositae sunt apud oratores Atticos,
Diss. Rostochii, typis C. Boldtii 1891
SCHREINER 1975-1979 P. SCHREINER, Die byzantinischen Kleinchroniken =
Chronica Byzantina breviora, I-III, Wien,
Österreichische Akademie der Wissenschaften 1975-
1979 (Corpus fontium historiae Byzantinae, XII/1-3)
SICHERL 1997 M. SICHERL, Griechische Erstausgaben des Aldus
Manutius. Druckvorlagen, Stellenwert, kultureller
Hintergrund, Paderborn, Schöningh 1997
Bibliografia
365
SIGNES CODOÑER – CODOÑER MERINO – DOMINGO MALVADI 2001 J.
SIGNES CODOÑER – C. CODOÑER MERINO – A.
DOMINGO MALVADI, Biblioteca y epistolario de
Hernán Núñez de Guzmán (el Pinciano). Una
aproximación al humanismo español del siglo XVI,
Madrid, Consejo Superior de Investigaciones
Científicas 2001 (Nueva Roma, 14)
SOSOWER 1982 M.L. SOSOWER, Marcus Musurus and a codex of
Lysias, GRBS 23 (1982), pp. 377-392
SOSOWER 1986 M.L. SOSOWER, Palla Strozzi‟s Greek Manuscripts,
SIFC ser. III, 4 (1986), pp. 140-151
SOSOWER 1987 M.L. SOSOWER, Palatinus Graecus 88 and the
Manuscript Tradition of Lysias, Amsterdam,
Hakkert 1987
SOSOWER – JACKSON – MANFREDI 2006 M.L. SOSOWER – D.F. JACKSON – A.
MANFREDI, Index seu inventarium Bibliothecae
Vaticanae divi Leonis pontificis optimi. Anno 1518
C. Series Graeca, Città del Vaticano, Biblioteca
Apostolica Vaticana 2006 (Studi e testi, 427)
SPERANZI 2005 D. SPERANZI, Codici greci appartenuti a Francesco
Filelfo nella biblioteca di Ianos Laskaris, S&T 3
(2005), pp. 467-496, Tavv. 1-7
SPERANZI 2007 D. SPERANZI, Per la storia della libreria medicea
privata. Il Laur. Plut. 58. 2, Giano Lascaris e
Giovanni Mosco, Medioevo e Rinascimento 21, n.s.
18 (2007), pp. 181-215
SPERANZI 2010a D. SPERANZI, La biblioteca dei Medici. Appunti di
storia della formazione del fondo greco della
libreria medicea privata, in Principi e signori. Le
Biblioteche nella seconda metà del Quattrocento.
Atti del Convegno di Urbino, 5-6 giugno 2008, a c.
di G. ARBIZZONI – C. BIANCA – M. PERUZZI, Urbino,
Accademia Raffaello 2010 (Collana di Studi e Testi,
25), pp. 217-264
SPERANZI 2010b D. SPERANZI, Identificazioni di mani nei manoscritti
greci della Biblioteca Riccardiana, in La descrizione
dei manoscritti: esperienze a confronto, coord.
scient. di E. CRISCI – M. MANIACI – P. ORSINI,
Cassino, Università degli Studi di Cassino –
Dipartimento di Filologia e Storia 2010, pp. 177-212
STEFEC 2010 R. STEFEC, Zur Überlieferung und Textkritik der
Sophistenviten Philostrats, WS 123 (2010), pp. 63-
93
Bibliografia
366
STERNBACH 1903 L. STERNBACH, Ein Schmähgedicht des Michael
Psellos, WS 25 (1903), pp. 10-39
STOLPE 1970 J. STOLPE, Les manuscrits de Gorgias, Eranos 68
(1970), pp. 55-60
TRISTANO 1988 C. TRISTANO, La biblioteca di un umanista
calabrese: Aulo Giano Parrasio, Manziana (Roma),
Vecchiarelli [1988]
TURCO 2004 G. TURCO, Un antico elenco di manoscritti greci
ambrosiani. L‟Ambr. X 289 inf., ff. 110-141, in
Nuove ricerche sui manoscritti greci
dell‟Ambrosiana. Atti del Convegno. Milano, 5-6
giugno 2003, a c. di C.M. MAZZUCCHI – C. PASINI,
Milano, Vita e Pensiero 2004, pp. 79-143
TWMADAKHS 1949 N.B. TWMADAKHS, Mavximo" Margouvnio" pro;" Sumew'na Kabavsilan, EHBS 19 (1949), pp. 292-
305
ULLMAN 19732 B.L. ULLMAN, Studies in the Italian Renaissance,
Roma, Edizioni di storia e letteratura 19732 [1955]
(Storia e letteratura. Raccolta di studi e testi, 51)
ULLMAN – STADTER 1972 B.L. ULLMAN – P.A. STADTER, The Public Library of
Renaissance Florence. Niccolò Niccoli, Cosimo de‟
Medici and the Library of San Marco, Padova,
Antenore 1972 (Medioevo e Umanesimo, 10).
USENER 1892 H. USENER, Unser Platontext, NGG 6 (1892), pp.
25-50, 181-215 [= Kleine Schriften, III, Leipzig –
Berlin, Teubner 1914, pp. 104-162]
VALLOZZA 2003a M. VALLOZZA, Il „corpus‟ di Isocrate nella
testimonianza di Giovanni Stobeo, in Studi sulla
tradizione del testo di Isocrate, Firenze, Olschki
2003 (STCPF, 12), pp. 57-72
VALLOZZA 2003b M. VALLOZZA, Isocrate, il poihtiko;n pra'gma e la
tevcnh impossibile, in Ars/Techne. Il manuale tecnico
nelle civiltà greca e romana, a c. di M.S.
CELENTANO, Alessandria, Edizioni dell’Orso 2003,
pp. 17-29
VALLOZZA 2003c M. VALLOZZA, Isocrate e la conquista della lode:
eujkovlw" o eujklew'"?, in Studi di filologia e
tradizione greca in memoria di Aristide Colonna, a
c. di F. BENEDETTI - S. GRANDOLINI, Napoli,
Edizioni scientifiche italiane 2003, pp. 813-816
VALLOZZA 2004 M. VALLOZZA, Isocrate nel Peripato, in La cultura
ellenistica. L‟opera letteraria e l‟esegesi antica. Atti
del Convegno COFIN 2001, Università di Roma
Bibliografia
367
“Tor Vergata”, 22-24 settembre 2003, a c. di R.
PRETAGOSTINI – E. DETTORI, Roma, Quasar 2004
(SemRom Quaderni, 8), pp. 231-244
VALLOZZA 2010 M. VALLOZZA, Note al testo dell‟Evagora di
Isocrate, Eikasmos 21 (2010), pp. 133-146
VERRENGIA 1997 A. VERRENGIA, Nuove acquisizioni sulla tradizione
manoscritta di Dione di Prusa, Eikasmos 8 (1997),
pp. 141-155
VIAN 1979 F. VIAN, La tradition manuscrite des Argonautiques
orphiques, RHT 9 (1979), pp. 1-46 [rist. in L’épopée
posthomérique. Recueil d’études, édité par D.
ACCORINTI, Alessandria, Edizioni dell’Orso 2005
(Hellenica, 17), pp. 241-294]
VITELLI 1893 G. VITELLI, Epistola di un anonimo peri; basileiva",
SIFC 1 (1893), pp. 380-383
VOICU 2009 S.J. VOICU, Note sui palinsesti conservati nella
Biblioteca Apostolica Vaticana, in Miscellanea
Bibliothecae Apostolicae Vaticanae, XVI, Città del
Vaticano, Biblioteca Apostolica Vaticana 2009, pp.
445-454
WACHLER 1828 A.W.J. WACHLER, Thomas Rehdiger und seine
Büchersammlung in Breslau. Ein biographisch-
literarischer Versuch, Breslau, Grüfon 1828
WARTELLE 1963 A. WARTELLE, Inventaire des manuscrits grecs
d‟Aristote et de ses commentateurs, Paris, Belles
Lettres 1963
WATTENBACH 18963 W. WATTENBACH, Das Schriftwesen im Mittelalter,
Leipzig, Hirzel 18963
WEST 1982 M.L. WEST, Greek Metre, Oxford, Clarendon 1982
WILSON 1962 N.G. WILSON, A list of Plato manuscripts,
Scriptorium 16 (1962), pp. 386-395
WILSON 1972-1973 N.G. WILSON, Mediaeval Greek Bookhands.
Examples selected from Greek manuscripts in
Oxford Libraries, I: Text – II: Plates, Cambridge
(Mass.), The Medieval Academy of America 1973-
1972 [rist. come vol. unico, 1995]
WILSON 1974 N.G. WILSON, A puzzle in stemmatic theory solved,
RHT 4 (1974), pp. 139-142, Pll. V-IX
WILSON 1992 H.G. WILSON, From Byzantium to Italy. Greek
studies in the Italian Renaissance, London,
Duckworth 1992
Bibliografia
368
WILSON 1996 N.G. WILSON, Scholars of Byzantium, London,
Duckworth 19962 (1983) [tr. it.: Filologi bizantini,
Napoli, Morano 1990]
WILSON 2000 N.G. WILSON, Da Bisanzio all‟Italia. Gli studi greci
nell‟Umanesimo italiano, ed. ital. rivista e
aggiornata, Alessandria, Edizioni dell’Orso 2000
[ed. it. rivista e aggiorn. di WILSON 1992]
WITTSCHIER 1968 H.W. WITTSCHIER, Giannozzo Manetti. Das Corpus
der Orationes, Köln-Graz, Böhlau 1968
ZINGG [ics] E. ZINGG, Der Parisinus graecus 2931 und der
Laurentianus LVIII 5 als Vorlagen des Archidamos-
Textes der editio princeps von Isokrates, Eikasmos
[ics]