7/2/2018

1

BILANCI I PAGESAVE

Çështjet që do të diskutohen:

Çka është bilanci i pagesave?

Cilat janë komponentet e bilancit të

pagesave?

Një vështrim mbi bilancin e pagesave

në Kosovë dhe strukturën e tij.

Bilanci i pagesave

Historia e hartimit të bilancit të pagesave të një

vendi nuk është shumë e hershme, ajo daton

periudhën 1920-1930. Megjithatë, ideja e

llogaritjes së tregtisë (eksporte dhe importe) i ka

fillesat në merkantilizmin e mesjetës.

Hartimi i bilancit të pagesave është konsideruar

seriozisht për herë të parë nisur nga kaosi që

përfshiu sistemin monetar, shkak për të cilin u bë

rënia e madhe ekonomike e viteve ’30.

13-2

7/2/2018

2

Bilanci i pagesave

Rëndësia e përpilimit të bilancit të pagesave

u mbështet fuqishëm edhe në Konferencën

e Bretton Woods, SHBA në vitin 1944, që

synonte në përcaktimin e parimeve të

rëndësishme të sistemit monetar.

Bilanci i pagesave u bë një nga

dokumentet bazë të politikave të sektorit

të jashtëm të një vendi.

13-3

Bilanci i pagesave

Konfederata e Kombeve (The League of the

Nations) filloi harmonizimin e bilancit të

pagesave që para Luftës së Dytë Botërore.

Fondi Monetar Ndërkombëtar, i themeluar

në vitin 1946, ka vazhduar deri në ditët e

sotme të koordinojë përpilimin e statistikave

të bilancit të pagesave.

13-4

7/2/2018

3

Bilanci i pagesave

Bilanci i pagesave është regjistrimi i

transaksioneve ekonomike mes banorëve

të një vendi dhe vendeve të tjera të botës.

Vendet i mbajnë regjistrat e bilanceve të

tyre të pagesave për një periudhë

njëvjeçare.

Shtetet e Bashkuara dhe disa vende të

tjera i mbajnë këto regjistra edhe në baza

tremujore.

Transaksionet ndërkombëtare

Me transaksion ndërkombëtar nënkuptojmë këmbimin e mallrave, shërbimeve apo aseteve mes banorëve të një vendi dhe atyre të ndonjë vendi tjetër.

Por, çfarë nënkuptojmë me fjalën banor?

Banorët përfshijnë bizneset, individët dhe agjencitë qeveritare, të cilat e bëjnë vendin në fjalë vendbanimin e tyre ligjor.

Edhe pse ndonjë korporatë konsiderohet të jetë banore e një vendi në të cilin është e inkorporuar, dega e saj në një vend tjetër nuk konsiderohet si banore e atij vendi.

7/2/2018

4

Transaksionet ndërkombëtare

Këto transaksione, që në shumicën e rasteve

ndodhin ndërmjet rezidentëve e jorezidentëve,

nënkuptojnë veprime ekonomike, që mund të

klasifikohen në tre kategori të mëdha.

13-7

Bilanci i pagesave

Kategoria e parë përfshin transaksionet në mallra,

shërbime dhe të ardhura ndërmjet rezidentëve dhe

jorezidentëve.

Kategoria e dytë përfshin transaksionet financiare, që

përfaqësojnë pretendimet dhe detyrimet e rezidentëve ndaj

jorezidentëve.

Kategoria e tretë i referohet zërave balancues për hir të

sistemit të regjistrimit të dyfishtë. Ky sistem kërkon, që në

raste transaksionesh të tilla si ndihmat, që nga natyra janë

transaksione të njëanshme ose pa shpërblim, të krijohet

një zë “fiktiv” balancues, për të ruajtur ekuilibrin midis

shumës së debive e kredive.

13-8

7/2/2018

5

Bilanci pagesave (komponentet)

Llogaria rrjedhëse: Rrjedha neto e

tregtisë ndërkombëtare

Llogaria kapitale: Rrjedha neto e

kapitalit financiar

Zërat balancues

Bilanci i pagesave

Llogaria rrjedhëse:

Exporti (+)

Importi (-)

Të ardhurat nga investimet (+)

Shërbimi i pagimit të borxhit (-)

Remitancat dhe transferet neto (+)

7/2/2018

6

Bilanci i pagesave

Llogaria kapitale:

Investimet direkte private(+)

Kreditë e jashtme(+)

Asetet e jashtme të bankave

vendore (-)

Dalja e kapitalit rezident (-)

Tabela 1. Skema e Llogarisë së Bilancit të pagesave

Zërat

Eksporti i mallrave dhe shërbimeve A

Importi i mallrave dhe shërbimeve B

Të ardhurat nga investimet C

Shërbimi i pagimit të borxhit D

Transferet e neto remitancave E

BILANCI TOTAL I LLOGARISË RRJEDHËSE (A-B+C-D+E) F

Investimet direkte private G

Kreditë e jashtme dhe ndihma (private dhe publike minus amortizimi) H

Rritja në astetet e jashtme të sistemit të brendshëm bankar I

Dalja e kapitalit rezident J

BILANCI TOTAL I LLOGARISË KAPITALE (FINANCIARE) (G+H-I-J) K

Rritja ose zvogëlimi në llogarinë e rezervave të keshit L

Gabimet dhe harresat (L-F-K) M

7/2/2018

7

Tab. 2 Kreditë dhe debitë në Llogarinë e Bilancit të pagesave

Efektet pozitive (Kredi) Efektet negative (Debi)

1. Çdo shitje e mallrave dhe

shërbimeve jashtë vendit.

1.Çdo blerje e mallrave apo shërbimeve

nga jashtë (importi).

2. Çdo kursim në investime në vendin e

huaj.

2.Çdo investim në vendet e huaja.

3. Çdo faturë e parave të huaja. 3.Çdo pagesë në vendin e huaj.

4. Çdo dhuratë apo ndihmë nga vendet

e huaja.

4.Çdo dhuratë apo ndihmë e dhënë

jashtë vendit.

5. Çdo shitje e bondeve dhe aksioneve

jashtë.

5.Çdo blerje e aksioneve apo bondeve

nga jashtë.

ZËRAT Shuma (në miloon dollarë)

A. LLOGARIA RRJEDHËSE

Eksporti i mallrave +35

Produktet primare +25

Produktet e prodhuara +10

Importi i mallrave -45

Produktet primare -10

Produktet e prodhuara -35

Shërbimet ( p.sh.shpenzimet e dërgesave) -5

Të ardhurat nga investimet +1

Shërbimet e pagimit të borxhit -15

Transferet dhe remitancat neto +2

Bilanci në Llogarinë rrjedhëse -27

B. LLOGARIA KAPITALE

Investimet e huaja direkte +3

Kreditë e huaja dhe investimet portfolio +4

Rrjedha qeveritare dhe multilaterale +3

Kreditë +9

Amortizimi i kredisë -6

Dalja jashtë e kapitalit rezident -8

Bilanci në llogarinë kapitale +2

Bilanci në llogarinë rrjedhëse dhe llogarinë kapitale -25

C. LLOAGARIA E KESHIT

Zvogëlimi neto i rezervave monetare zyrtare 25

Bilanci në llogarinë e keshit 25

Shembull hipotetik i Bilancit te pagesave të vendeve në zhvillim)

7/2/2018

8

Bilanci i pagesave

Pozicionet në bilancin e pagesave:

– Tepricë: hyrjet > daljet

– Deficiti: daljet > hyrjet

Pasojat:

– Tepricë: Rritje në llogarinë e rezervave të

keshit.

– Deficiti: Zvogëlim në llogarinë e rezervave të

keshit.

Pasojat e deficitit në bilancin e pagesave

Zvogëlon llogarinë e rezervave të keshit

Imponon politika monetare dhe fiskale restriktive

– Zvogëlon inflacionin për eksporte për të konkurruar në

tregun ndërkombëtar

Tërheq investime të huaja direkte

Merr pjesëmarrje më të madhe të “arit në letër” të

njohur si Të drejta speciale të tërheqjes (Special

Drawing Rights- SDRs).

Rrit borxhin e jashtëm.

7/2/2018

9

Bilanci i pagesave të Kosovës

Pozicioni i jashtëm i Kosovës karakterizohet me deficit të llogarisë

rrjedhëse dhe të bilancit të pagesave.

Deficiti në tregtinë e mallrave paraqitet të jetë kontribuuesi

kryesor në thellimin e deficitit të llogarisë rrjedhëse.

Në anën tjetër, tregtia e shërbimeve karakterizohet me bilanc

pozitiv.

Të ardhurat dhe transferet karkaterizohen me bilanc pozitiv dhe

kontribuojnë në zvogëlimin e deficitit të llogarisë rrjedhëse.

Llogaria kapitale dhe financiare karkakterizohen me bilanc pozitiv

ku nxitës kryesor në këtë bilanc janë investimet e huaja direkte si

dhe investimet e tjera.

Llogaria rrjedhëse

Llogaria rrjedhëse karakterizohet me deficit që në vitin

2016 kap shumën 548.4 milionë euro.

Raporti ndërmjet deficitit të llogarisë rrjedhëse dhe

PBB-së arriti në gati 10 përqind (2016).

Zgjerimi i deficitit të llogarisë rrjedhëse gjatë kësaj

periudhe ishte kryesisht rezultat i rritjes së deficitit

tregtar që rezultoi nga rritja e vlerës së importeve dhe

rënia e vlerës së eksporteve, përderisa të gjitha

kategoritë tjera në kuadër të bilancit të llogarisë

rrjedhëse vazhduan të karakterizohen me bilance

pozitive.

7/2/2018

10

Llogaria rrjedhëse

13-19 Burimi: BQK Seritë kohore

Bilanci i Pagesave të Kosovës

Deficiti tregtar i cili ka shënuar rritje

vjetore prej 17.5 përqind, vazhdon të jetë

shkaktari kryesor për nivelin e lartë të

deficitit të llogarisë rrjedhëse.

Në anën tjetër, bilancet pozitive të

llogarive si tregtia e shërbimeve, të

ardhurave, e në veçanti transfereve

rrjedhëse deri diku kanë mënjanuar

efektet negative të deficitit tregtar.

7/2/2018

11

Bilanci i llogarisë rrjedhëse

Fig. Bilanci i llogarisë rrjedhëse, në milionë euro

Burimi: BQK, 2016

Bilanci tregtar

Bilanci tregtar paraqet një prej zërave më dominues në llogarinë

rrjedhëse dhe rëndësia e tij qëndron në atë se na jep informacione në

lidhje me shkëmbimin tregtar me botën e jashtme dhe si e tillë na

mundëson që të identifikojmë

Fuqinë prodhuese të një vendi,

Fuqinë konsumuese të atij vendi,

Kërkesën vendore,

Kërkesën e huaj,

Prirjet për konsum apo për kursim

si dhe na jep informacione detale se me cilat vende jemi të lidhur

ngushtë ekonomikisht, cilët janë sektorët më frytdhënës dhe më të

brishtë të ekonomisë kombëtare.

13-22

7/2/2018

12

Mallrat dhe shërbimet

Ekonomia e Kosovës po vazhdon me zgjerim të aktivitetit tregtar, që reflektohet në

shkallën e hapjes tregtare e cila në vitin 2016 arriti në 54% përqind të PBB-së.

Tab. Importet, eksportet dhe bilanci tregtar në milionë euro

ASK, 2017

Pjesëmarrja e deficitit tregtar në volumin e gjithëmbarshëm

të tregtisë (Deficiti tregtar/importi+eksporti) është

jashtëzakonisht e madhe rreth 80%.

Nëse pjesëmarrja e deficitit tregtar në vëllimin e tërësishëm

të tregtisë është e vogël (p.sh. në SHBA rreth 12 %)

atëherë deficiti tregtar nuk paraqet shumë problem për

ekonominë e vendit.(David M. Gould, et al. 1996).

Në rrethanat e Kosovës duket se është mjaft problem një

nivel kaq i lartë i deficitit tregtar.

13-24

7/2/2018

13

Importi, Eksporti dhe deficiti

tregtar

Importet e Kosovës (2016) – 2.8 miliardë

euro.

Eksportet e Kosovës (2016) rreth 310

milionë euro.

Deficiti tregtar (2016), rreth 2.3 milliardë

euro.

Struktura e importeve

Fig. Kategoritë kryesore të strukturës së importeve, në përqindje

7/2/2018

14

Struktura e importeve

Produktet minerale paraqesin kategorinë me pjesëmarrjen më të

madhe në gjithsej importet, ndërsa vlera e tyre në vitin 2015 arriti në

538.1 milionë euro. (Pjesëmarrja në import rreth 16%)

Importet e produkteve ushqimore, pijeve, dhe duhanit edhe pse

shënuan rritje vjetore prej 16.2 përqind, duke arritur kështu vlerën prej

303.9 milion euro, kishin një pjesëmarrje në strukturën e importeve

pothuajse të njëjtë me vitin 2015 (13 përqind).

Një pjesëmarrje të konsiderueshme në importe kanë edhe edhe

kategoritë e tjera si makineritë, metalet bazë, mjetet e transportit,

plastika, goma, perime, kafshë të gjalla etj.

Struktura e importeve

Për shumë vite, produktet dhe artikujt ushqimorë kanë

mbizotëruar strukturën e importit (tani për tani, kjo kategori

e mallrave është në vendin e dytë, me 12% të totalit),

ndërsa në vitet e fundit produktet minerale janë malli më i

importuar, me 15.6% të totalit. Kategoria e tretë e

importuar janë makineria, pajisjet dhe veglat elektrike, me

rreth 11% të totalit.

Rritja në importimin e mineraleve, në njërën anë, dhe e

makinerisë, pajisjeve e veglave elektrike, në anën

tjetër, tregon që Kosova në mënyrë të qëndrueshme po

e ndërton bazën e saj prodhuese.

13-28

7/2/2018

15

Struktura e eksporteve

Struktura e eksporteve vazhdon të dominohet nga

metalet bazë, të cilat kishin një pjesëmarrje prej 60.8

përqind në gjithsej eksportet.

Rritja e eksporteve në kategorinë e makinerive dhe

pajisjeve (që kryesisht paraqet eksport të energjisë

elektrike) prej 40.6 përqind përfaqëson një kontribuues të

rëndësishëm në gjithsej eksportet e Kosovës. Vlera e

eksportit të kësaj kategorie në vitin 2011 ishte 15.1

milionë euro (4.8 përqind e gjithsej eksporteve).

Kategori tjetër me pjesëmarrje prej 4.0 përqind në

gjithsej eksportet janë edhe produktet e plastikës dhe

gomës që shënuan rritje prej 54.1%.

Struktura e eksporteve

Kategoritë kryesore të strukturës së eksporteve, në përqindje

7/2/2018

16

Struktura e importeve dhe

eksporteve sipas partnerëve tregtar

Tab. Struktura e importeve dhe eksporteve sipas partnerëve tregtarë, në përqindje

Burimi: BQK, 2016

Kosova vazhdon të importojë nga:

Italia dhe Greqia, - produktet minerale

Gjermania - makineri, pajisje mekanike dhe elektrike,

mjete të transportit, produkte të plastikës, duhan etj.

Serbia dhe Maqedonia, - kryesisht produkte minerale,

pajisje mekanike dhe elektrike, produkte të qeramikës,

pije dhe produkte ushqimore, etj.

Vendet tjera evropiane dhe Azia, konkretisht nga

Turqia dhe Kina, importi përbëhet kryesisht nga

produktet e hekurit dhe çelikut, pajisjet mekanike dhe

elektrike, produktet e qeramikës,tekstilit, etj.

13-32

7/2/2018

17

Llogaria e tregtisë së shërbimeve

• Bilanci i shërbimeve (2015) ishte pozitiv me rreth 565.0

milionë euro,

• Komponenta kryesore në kuadër të tregtisë në shërbime

vazhdon të jetë kategoria e udhëtimit që përbëhet nga

shitja e shërbimeve për jo-rezidentët.

Llogaria e tregtisë së shërbimeve

Fig. Llogaria e shërbimeve – kategoritë kryesore, në milionë euro

7/2/2018

18

Bilanci i llogarisë së shërbimeve

13-35

Llogaria e shërbimeve

13-36

Fig.Shërbimet kompjuterike, informative dhe të telekomunikacionit, në milionë euro

Burimi: BQK, 2016

7/2/2018

19

Të ardhurat Primare dhe transferet

rrjedhëse

Llogaria e të ardhurave primare regjistroi bilanc

pozitiv në vlerë prej 80.9 milionë euro.(2016)

Rritja e të hyrave në këtë llogari rezultoi kryesisht

nga nënkategoria e kompenzimit të punëtorëve

kosovarë jashtë vendit.

Pjesa më e madhe e të hyrave nga kompenzimi i

punëtorëve përbëhet nga të ardhurat e punëtorëve

sezonal jashtë vendit, si dhe nga personeli

vendor i punësuar në KFOR.

Llogaria e të ardhurave primare

Fig. Llogaria e të ardhurave

7/2/2018

20

Në anën tjetër, në vazhdimësi ka shënuar bilanc negativ

kategoria e të ardhurave nga investimet. 92.9milionë euro

(2015)

Të hyrat në kuadër të kësaj llogarie arritën në 20.1 milionë euro

ndërsa pagesat arritën në 114.4 milionë euro.

Të hyrat nga investimet përbëhen kryesisht nga të ardhurat

që janë realizuar nga investimet e institucioneve vendore në

letra me vlerë në tregjet e jashtme, përderisa të pagesat

kryesisht përbëhen nga të ardhurat e realizuara nga investimet e

kompanive të huaja që veprojnë në vend si bankat komerciale

dhe ndërmarrjet e huaja që operojnë në vend.

Llogaria e të ardhurave

primare

Të ardhurat dytësore/Transferet rrjedhëse

Një nga kategoritë më të rëndësishme të bilancit të

pagesave, e cila në vazhdimësi ka kontribuuar në

ngushtimin e deficitit të llogarisë rrjedhëse, janë edhe

transferet rrjedhëse.

Kjo për arsye se llogaria e transfereve rrjedhëse në

vazhdimësi është karakterizuar me bilanc pozitiv.

Rritja vjetore e transfereve rrjedhëse arriti në 16.8 përqind

(2016)duke rezultuar në bilanc prej 1.1 miliardë euro.

Transferet rrjedhëse përbëhen nga transferet qeveritare

(18 përqind) dhe transferet e sektorit privat (82

përqind).

7/2/2018

21

Transferet rrjedhëse

Tab. Transferet rrjedhëse, në milionë euro

Transferet rrjedhëse

Në kuadër të transfereve rrjedhëse qeveritare kryesisht

hyjnë transferet e donatorëve, EULEX-it dhe UNMIK-ut.

Transferet rrjedhëse të sektorit privat dominohen nga

dërgesat e emigrantëve, që përfaqësojnë rreth 74.9

përqind të gjithsej pranimeve në kuadër të kësaj llogarie.

7/2/2018

22

Dërgesat e emigrantëve

Të hyrat nga dërgesat e emigrantëve në

vitin 2012 arritën në 605.6 milionë euro që

krahasuar me vitin 2011 paraqet rritje prej

3.6 përqind.

Si përqindje e PBB-së, dërgesat e

emigrantëve në 2012 kishin nivel të njëjtë

me vitin paraprak duke pasur një

pjesëmarrje prej 12.0 përqind.

Dërgesat e emigrantëve

Fig. Dërgesat e emigrantëve të pranuara në Kosovë

7/2/2018

23

Remitancat në Kosovë

Copyright © 2009 Pearson Addison-Wesley. All rights reserved. 13-45

Transferet rrjedhëse

Gjatë vitit 2015 dërgesat e emigrantëve arritën vlerën mbi

750 milionë euro.

Pjesa më e madhe e dërgesave të emigrantëve të

pranuara në Kosovë vijnë nga vendet anëtare të BE-së, si:

Gjermania (33.2 përqind),

Zvicra (23.1 përqind),

Italia (7.0 përqind),

Austria (5.5 përqind), dhe

në një përqindje më të vogël nga Sllovenia, SHBA-të,Suedia.

7/2/2018

24

DEFICITI TREGTAR DHE KOMPENSIMI ME TRANSFERE

RRJEDHËSE

Një prej pasojave në afat të gjatë të deficitit në llogarinë

rrjedhëse do të jetë që më shumë asete të brendshme do

të kalojnë në pronësi të huaj.

Çdo shitje e aseteve nënkupton humbje të pronësisë

vendore dhe në afat të gjatë vendi e humb pavarësinë.

Marrë në konsiderim atë që u tha shihet se sa me rëndësi

janë transferet rrjedhëse në rrethanat e Kosovës për

zvogëlimin e deficiti tregtar.

13-47

DEFICITI TREGTAR DHE KOMPENSIMI ME TRANSFERE

RRJEDHËSE

Se si do të financohet deficiti tregtar varet nga ajo se

si financohet deficiti i llogarisë rrjedhëse.

Nëse deficiti financohet përmes investimeve kapitale në

afat të gjatë kjo do të ishte e dobishme për një ekonomi.

Nëse deficiti tregtar financohet përmes huazimeve

afatshkurta kjo do të ishte më problematike.

Në rrethanat e Kosovës deficit tregtar në pjesën më të

madhe mbulohet nga transferet rrjedhëse, në mesatare

rreth 59.5 e deficitit tregtar mbulohet nga transferet

rrjedhëse.

13-48

7/2/2018

25

Se sa janë me rëndësi transferet rrjedhëse për sektorin e jashtëm të

ekonomisë së Kosovës tregojnë edhe llogaritjet që kemi bërë rreth

deficitit të llogarisë rrjedhëse sikur transeret rrjedhëse të ishin të

barabarta me zero.

Në këto rrethana deficiti i llogarisë rrjedhëse do të ishte shumë i madh,

prej 863.2 milion euro (2004) deri te 1561.8 milion euro (2013).

Llogaria financiare dhe kapitale në këtë rast do të mund të mbulonte

deficitin tregtar mesatarisht me vetëm 12%.

Në rrethanat reale të deficitit të llogarisë rrjedhëse shkalla e mbulimit të

deficitit tregtar nga llogaria financiare dhe kapitale është në mesatare

39.5%.

13-49

DEFICITI TREGTAR DHE KOMPENSIMI ME TRANSFERE

RRJEDHËSE

Llogaria

rrjedhëse

Llogaria

rrjedhëse pa

transferet

rrjedhëse

Llogaria

kapitale

financiare

Investimet e

huaja direkte

neto

Rezervat

zyrtare

2004 -208.3 -863.2 79.4 42.9 112.7

2005 -247.6 -947.9 72.7 107.6 32.4

2006 -226.1 -985.3 -14.9 289.2 -77.9

2007 -214.0 -1056 10.7 431.0 -294.3

2008 -460.9 -1333.2 298.9 341.5 -18.25

2009 -374.2 -1357.6 209.3 276.9 94.8

2010 -515.7 -1498.2 297.2 331.1 -53.4

2011 -658.4 -1679.5 418.9 378.2 612

2012 -380.2 -1572.7 143.3 213.3 -267.2

2013 -339.4 -1561.8 168.1 241.0 210

DEFICITI TREGTAR DHE KOMPENSIMI ME TRANSFERE

RRJEDHËSE

Tab. Llogaritë e Bilancit të Pagesave të Kosovës 2004-2013 (Në milionë euro)

7/2/2018

26

Fig. Masa e kompensimit të deficitit tregtar me transfere rrjedhëse

DEFICITI TREGTAR DHE KOMPENSIMI ME TRANSFERE

RRJEDHËSE

DEFICITI TREGTAR DHE KOMPENSIMI ME TRANSFERE

RRJEDHËSE

7/2/2018

27

Nga më lartë mund të shohim se trasferet

rrjedhëse janë një zë stabilizues në bilancin e

pagesave duke i konsoliduar në këtë mënyrë

rezervat devizore.

Në anën tjetër transferet rrjedhëse kanë efekte

edhe në sektorin real të ekonomisë ku në

mesatare marrin pjesë me rreth 23%, kurse prej

tyre remitancat në mesatare marrin pjesë në GDP

e Kosovës në mesatare me rreth 13%.

DEFICITI TREGTAR DHE KOMPENSIMI ME TRANSFERE

RRJEDHËSE

LLOGARIA KAPITALE DHE

FINANCIARE

Llogaria kapitale dhe financiare vazhdon të

karakterizohet me bilanc pozitiv, por dukshëm më të ulët

krahasuar me vitet paraprake. Në vitin 2012, bilanci i kësaj

llogarie arriti vlerën prej 140.1 milionë euro që paraqet një

rënie prej 66.6 përqind krahasuar me vitin paraprak.

Bilanci i llogarisë kapitale në vitin 2011 arriti në 42.0

milionë euro krahasuar me 21.3 milionë euro në vitin 2010,

e përbërë nga donacionet për qeverinë.

Llogaria financiare e cila përbëhet nga Investimet e

Huaja Direkte (IHD), portfolio investimet, investimet e

tjera si dhe asetet rezervë kishte bilanc prej 377.5 milionë

euro.

7/2/2018

28

LLOGARIA KAPITALE DHE

FINANCIARE Tab. Llogaria kapitale dhe financiare, në milionë euro

Llogaria kapitale dhe financiare

Llogaria Kapitale dhe Financiare neto, në milionë euro

7/2/2018

29

Investimet e huaja direkte

Portfolio investimet

Bilanci i investimeve portfolio në vitin 2012 ishte -184.9 milionë euro (-

57.0 milionë euro në vitin 2011).

Investimet portfolio jashtë vendit në vitin 2012 shënuan rritje të

theksuar në krahasim me vitin paraprak. Kjo rritje është shënuar për

shkak të investimit të depozitave jashtë vendit në letra me vlerë.

Nga kjo shumë, 61.9 përqind u investua në letra me vlerë të kapitalit

ndërsa pjesa tjetër prej 38.1 përqind u investua në letra me vlerë të

borxhit.

Pjesa më e madhe e investimeve portfolio i takon Bankës Qendrore

dhe bankave komerciale, ndërsa pjesa tjetër përbëhet nga

investimet e fondeve pensionale në instrumente të ndryshme

financiare jashtë vendit.

7/2/2018

30

Investimet tjera

Kategoria e investimeve tjera, si njëra ndër kategoritë më me peshë në

kuadër të llogarisë financiare kishte një bilanc prej 363.0 milionë euro

(-5.7 milionë euro në 2011).

Bilanci pozitiv i kësaj kategorie shënoi rritje për shkak të zvogëlimit të

aseteve për 146.4 milionë euro dhe rritjes së detyrimeve për 216.6

milionë euro.

Rritja e detyrimeve të rezidentëve ndaj jo-rezidentëve përfaqëson hyrje

të kapitalit në vend sikurse që zvogëlimi i aseteve rezulton në hyrje të

kapitalit në vend.

Në anën tjetër, investimet në Kosovë janë kryesisht në formë të

kredive tregtare nga kompanitë jorezidente ndaj kompanive në

Kosovë.

Borxhi i jashtëm

Ekonomia e Kosovës e ka nivelin më të ulët në

rajon për sa i përket ngarkesës me borxhe.

Sidoqoftë, borxhi i jashtëm bruto i Kosovës, i

cili përfshinë borxhin privat dhe borxhin publik,

në vitin 2012 arriti në 1.5 miliardë euro që është

për 6.4 përqind më i lartë se sa në vitin 2011.

Si përqindje e PBB-së, borxhi i jashtëm bruto në

fund të vitit 2012 arriti në 31.2 përqind nga 29.9

përqind sa ishte në fund të vitit 2011

7/2/2018

31

Borxhi i jashtëm

Borxhi i jashtëm

Pjesa më e madhe e borxhit të jashtëm i takon

formës së huave midis kompanive në kuadër të

IHD-ve.

Rrjedhimisht, kompanitë e huaja që operojnë

në Kosovë i detyrohen sektorit të jashtëm me

797 milionë euro apo 41.6 përqind të gjithsej

borxhit të jashtëm. (2016)

Investitorët direkt nga Sllovenia dhe Turqia u

kanë dhënë më së shumti kredi ndërmarrjeve të

tyre që zhvillojnë afarizmin në Kosovë, pasuar

nga Zvicra dhe Gjermania.

7/2/2018

32

Borxhi i jashtëm bruto sipas

sektorëve

13-63

Borxhi i jashtëm

Borxhi i jashtëm i qeverisë në vlerë prej 367 milionë euro

është kryesisht borxh i trashëguar që nënkuptohet se është

borxh afatgjatë dhe përbën 16 përqind të borxhit të jashtëm

bruto (2016).

Borxhi i qeverisë i përket kryesisht Bankës Botërore

(66.4 përqind), ndërsa pjesa tjetër FMN-së (33.6

përqind).

Rritja e borxhit të qeverisë prej 32.7 përqind në vitin 2012

krahasuar me vitin 2011, kryesisht i atribuohet kredisë nga

FMN-ja në kuadër të programit Stand-by-Arrangement.

7/2/2018

33

Pasqyrë e bilancit të pagesave të Kosovës (2004-2009)

Bilanci i pagesave

Tab. Bilanci i pagesave të Kosovës, (2004-2012)

(Të dhëna jo kumulative, në milionë euro)

BQK, Raport i Bilancit të pagesave të Kosovës, nr. 12, Qershor 2013