b i l g icag›e y l ü l 09y›l 5say› 61

BBilgi Ça¤›’n›n 5 y›l›n› kutluyo-ruz. Cem Tecimen’in kuruculu-¤unu yapt›¤› Bilgi Ça¤› dergisihayat› boyunca her zaman geli-flime ve ilerlemeye aç›k oldu.Yay›n hayat›na Türkiye’nin ileti-flim ve telekomünikasyon yay›n-lar› aras›nda içerik kalitesi ilefark yaratarak bafllayan dergi,iki sene önce Türkiye BiliflimVakf›’n›n sahiplili¤i ile bambafl-ka sektörleri de kucaklayarakher alanda daha fazla katmade¤er yaratmak, “inovasyon” ön-cüsü olmak isteyenlerin yay›n›haline geldi.

Bilgi Ça¤›, 5 y›l›n sonunda in-ternet sitesi, radyo program› veayl›k yay›n› ile bir platform olmaözelli¤i kazand›. Bu platformakademiden ifl dünyas›na giri-flimciden dan›flmana kadarfarkl› ilgi alanlar› ve sektörleriolan binlerce kifliye dokundu,onlar› bir araya getirdi. Bu kifli-ler bazen bizzat platformun için-de emek verdiler bazen de gö-rüflleri ile ilgililere önemli me-sajlar›n ulaflmas›n› sa¤lad›lar.

Bilgi Ça¤›’n›n editörü GülizarBüyükkara ile teflekkür etmekistedi¤imiz pek çok kifli var.Türkiye Biliflim Vakf›’n›n de¤erlibaflkan› Faruk Eczac›bafl› BilgiÇa¤›’na ilk günden itibaren sa-hip ç›karak projenin geliflmesive gerçekleflmesinde çok büyük

emek sarf etti. ‹ki senedir tümyaz›lar› okuyarak daha iyi biriçerik sa¤lanmas›na da büyükkatk› sa¤lad›.

Arkadafllar› aras›nda IBM Behçetolarak bilinen TBV’nin dire¤i veGenel Sekreteri Behçet Envarl›tüm enerjisi ile ne zaman deste-¤e ihtiyac›m›z olsa yan›m›zdayd›.Türkiye’de roket sanayi olufltura-l›m denilince ilk akla gelen isimolarak RoketSan’› kuran, Türki-ye’nin alan›nda tart›flmas›z enönemli uzman›, Ulusal ‹novasyonGiriflimi Baflkan› Cemil Ar›kanda ilk günden beri tüm toplant›-larda k›lavuzumuz oldu ve bizlerido¤ru içeri¤e, do¤ru kiflilere yön-lendirdi.

Tages CEO’su Leyla Arsan’›n var-l›¤›, tüm projeyi bir arada tutanfikirlerin havada uçuflmas›n›sa¤lad› ve tüm ekibi en iyisiniyapmak için sürükledi. Böylecehem bilgi hem de sunufl tarz›olarak hepimizi zorlayarak dahaiyi bir yay›n oluflmas›n›n güven-cesi oldu. K›saca yar› ‹talyan yar›Türk as›ll› olmas›na ra¤men tümekibi bir Alman gibi idare etti.

Bo¤aziçi Üniversitesi Ö¤retimGörevlisi ve Infonet’in kurucusuKemal C›l›z bizleri bambaflka birakademi camias› ile tan›flt›rd› veiçeriden bilgiler verdi. Akade-misyenlerin hiçbir ifle bulaflma-

d›¤›n› tembel tembel oturdu¤u-nu düflünenlere Kemal Bey ilebirkaç saat geçirmelerini tavsiyeediyoruz.

Türk gazetecili¤inde bence tarzolarak bir efli daha olmayanEdip Emil Öymen ise bu say›n›nfikir babas›. Kendisinin daha ilktoplant› da söyledi¤i bir söz der-ginin tüm üslubunun belirlen-mesinde ve desturunun oluflma-s›nda en önemli etken oldu.

Edip Bey ilk toplant›m›zda“Bizler her ay farkl› bir konudaufak bir pul oluflturarak y›llariçinde kocaman bir duvara öz-lemimiz olan ‘teknoloji gelifltire-bilen Türkiye’nin resmi’ni çize-ce¤iz” demiflti.

fiimdi geriye dönüp yaratt›¤›m›zpullara bakman›n tam s›ras›.

Bu say› hem yukar› da bahsi ge-çen flah›slara ama ayn› zamandabizleri takip eden de¤erli okurla-r›m›za da bir teflekkür. Onlar sa-yesinde biz bu yay›n› haz›rlaya-cak gücü buluyoruz. Tüm oku-yucular›m›za ve destek olan ku-rulufllara biz nas›l bir resim çizi-yoruz diye göstermek için eliniz-deki say›y› oluflturduk.

Lütfen görüfllerinizi, elefltiri veönerilerinizi paylaflmaktan ka-ç › n m a y › n ,

60. say›n›n ard›ndan

e d i t ö r d e n

Ersu Ablak

Türkiye Bilişim Vakfı Adına İmtiyaz Sahibi

Faruk Eczacıbaşıfaruk.eczacibasi@bilgicagi.com

Genel Yayın YönetmeniCem Tecimen

cem.tecimen@bilgicagi.comSorumlu Yazı İşleri Müdürü

Ersu Ablak ersu.ablak@bilgicagi.comYayın Editörü

Gülizar Büyükkara gulizar.buyukkara@konakmedya.comYayın ve Danışma Kurulu

Leyla Arsan, Edip Emil Öymen, Behçet EnvarlıCemil Arıkan, Kemal CılızHaber Merkezi Sorumlusu

Demet Şeker AkgüneşYönetim

Türkiye Bilişim VakfıHalk Sokak No: 35 Golden Plaza

F Blok, Kat: 2 Daire: 6 SahrayıceditKadıköy / İstanbul

Tel: 0216 467 04 99 – 216 467 08 45Faks: 216 360 33 56

Epostainfo@tbv.org.trİletişim Adresi

Konak Bilişim Teknolojileri veKültürel Ürünler Tic. A.Ş.

Abbasağa Mah. Yıldız Cd. No: 21Beşiktaş / İstanbul Tel:

0212 236 23 10www.bilgicagi.com

Grafik TasarımEmre Alptekin

FotoğrafMuhsin Ergün, Barış Hasan Bedir

Reklam RezervasyonBurçin Yıkılmaz burcin.yikilmaz@konakmedya.com

Gökşen Kılıç goksen.kilic@konakmedya.comTel: 0212 236 23 10

BaskıSCALA, Basım, Yayım, Tanıtım San. ve Tic. Ltd. Şti.

Tel: 0212 281 62 00 Faks: 0212 269 07 34

Aylık süreli yayın olup ücretsiz dağıtılmaktadır.

www.konakmedya.com

Bilgi Çağı dergisinin içeriği ve tasarımı Konak Bilişim Teknolojileri Kültürel Ürünler ve Medya Tanıtım Hizmetleri A.Ş.

tarafından hazırlanmakta olup Basın Kanunu ve Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu’ndan kaynaklanan tüm hakları

Konak Bilişim Teknolojileri Kültürel Ürünler ve Medya TanıtımHizmetleri A.Ş.’ye aittir. Dergi içeriğinde yer alan yazılar,fotoğraflar ve görsel tasarım Konak Bilişim Teknolojileri

Kültürel Ürünler ve Medya Tanıtım Hizmetleri A.Ş.’nin yazılı izni olmadan kısmen veya tamamen kullanılmaz.

1 Editörden

4 Makro Bak›fl

6 Ay›n Sorusu

8 Dünyadan Haberler

1 0 Türkiye’den Haberler

1 2 Vizyon

1 8 D o s y a

2 6 U‹G’den Notlar

3 2 Baflar› Öyküsü

3 8 M e r c e k

4 2 R ö p o r t a j

4 4 Bak›fl aç›s›

4 8 G ö r ü fl

5 0 Ne yap›yoruz, Ne yapmal›y›z

5 4 Perspektif

5 6 Ö n e r i l e r

6 2 F › r s a t l a r

Ana sponsorlar

i ç i n d e k i l e r

Makro Bak›fl

17. yüzy›l›n bafl›ndan itibaren, dini bask›lar-dan bunalm›fl olanlardan bafllayarak “iptenkaz›ktan kurtulmufl” serserilere kadar uza-nan yüzbinlerce Avrupal›, “Eski K›ta”y› terkedip kendilerini Kuzey Amerika’da buldular.Bu insan kalabal›¤›n›n belki de tek ortak yö-

nü, kendi ülkelerinin sis-temleri ile bafla ç›kmay› bafla-ramam›fl olmalar›yd›. Yeni bir aray›fla girmifl-lerdi. ‹flte asl›nda ABD toplumunun çekirde-¤ini “baflaramam›fl” ama yeni bir aray›fla gir-meyi göze alm›fl olanlar oluflturuyor. Di¤er

Giriflimcili¤in özendirilmesi her zaman vurgu-lad›¤›m›z bir konu. Ne kadar çok say›da ifladam› cesaretle giriflimci olursa, ne kadarçok yenilikçi fikri olursa, bu fikirlerin ticari-leflmesi amac›yla Ar-Ge’ye ne kadar inan›rsa,Avrupal› giriflimcilerle ortak ifl yapmaya al›-fl›rsa... Ve devlet, giriflimci ifl adam›n›n ya-n›nda olursa, iflte bütün bu süreç ekonomi-mizi, k›r›lgan ve buluttan nem kapan hassas-l›ktan kurtaracak ve daha güçlü hale getir-meye bafllayacak. ‹çinden geçmekte oldu¤u-muz bu kriz dönemi devletin, ülke yarar›naaltyap› çal›flmalar›na a¤›rl›k vermesini gerek-tiriyor. Serbest piyasa ekonomisinde bütünönlemlere ra¤men krizler kaç›n›lmaz gibi du-ruyor. Bu nedenle, bunlara daha haz›rl›kl› ol-mam›z ve krizi en az zararla atlatmam›z ya-flamsal bir gereklilik. Devlet, iflte bu süreçte,yenilikçi fikirlerin çekinmeden, üflenmeden,korkmadan ortaya at›lmas› ve denenmesi içinf›rsat sa¤lamal›d›r. Çünkü yenilikçi fikirler,e¤er ticari de¤ere dönüflürse, ekonomi iticibir güç kazan›r, rekabetçi olabilir.

Devlet, kendi yenileme projelerini özel sektöreve araflt›rma kurumlar›na açmal›d›r. Bu, dev-

letten do¤ruca özel sektöre verilen projelerfleklinde olabilir. Veya ortak projeler fleklindeolabilir. Bu arada devlet, özel sektörün ABÇerçeve Program›’ndan daha kolay yararlan-mas›n› sa¤layacak bir tan›t›m ve uygulamakampanyas› da bafllatabilir. Buna üniversite-ler, kendi uygulama bilgileriyle (know-how)kat›labilir. Burada bir seferberlikten söz edi-yoruz. Böyle bir bilinç yarat›ld›¤› takdirde gi-riflimci ifl adamlar›m›z daha büyük bir cesa-retle ifle koyulacak. Dünyan›n her taraf›ndarastlanan giriflimci Türk ifl adamlar›, bununkan›t›d›r. Bütün bunlar›n yap›labilmesi içinsiyasi iradenin kararl› bir bilinçle hareket et-mesi gerekiyor. Bunun koflullar› var:*Altyap› yat›r›mlar›na gerçekçi yaklafl›m gere-kiyor. Devlet, destek verece¤i altyap› sektörle-rini belirlemeli.*Devletten yönlendirilecek Ar-Ge projesi bazl›çal›flma al›flkanl›¤›n› yine devletin teflvikiyleyerlefltirilmeye bafllanmas› gerekiyor. *Ortak ifl yapma al›flkanl›¤›n›n yerlefltirilmeyebafllanmas› gerekiyor. Üniversiteler aras› (ül-ke içinde ve ülkeleraras›), flirketler aras› (yineülke içinde ve ülkeleraras›) ve elbette üniver-site-sanayi iflbirli¤i...

‹novasyonda birileri gidiyor, iki gerid ö n ü y o r u z

4

Faruk Eczac›bafl›

Sisteme Uyamayanlar›n B a fl a r › s ›

Hoflgörü, yarat›c›l›k, farkl›l›k... Birbirinden ko-pamayacak ölçüde birbirine yap›fl›k siyaml›üçüzler. ‹novasyon sözcü¤üyle yarat›c›l›k, fark-l›l›k, hoflgörü sözcüklerinin bir arada an›lmas›da rastlant› de¤il. Bugün Google’da “tolerance-innovation” diye arad›n›z m› 2.4 milyon at›f ç›-k›yor. “Yarat›c›l›k/Creativity-innovation” dedi-niz mi 60 milyon! “Farkl›l›k/Diversity-innovati-on” dediniz mi 16.4 milyon. Bu kavramlar›nbirbiriyle anlam kazanmas›ndan öte bir boyutdaha var: Bilgiden bilgi üretme ve bunu, yenibilgi üretmede kullanma. Amerikan BilimlerAkademisi’nin 2007’ye kadar Mühendislik Bi-limleri Birimi Baflkanl›¤›n› yapan Prof. WilliamWulf’un flu saptamas› dikkate de¤er: “Yabanc›ülkelerde do¤mufl araflt›rmac›lar, ABD’nin gü-venli¤i ve esenli¤inin anahtar›d›r.”

Prof Wulf, devamla flöyle diyor: “50 y›l önce, ül-kemizin en önemli bilim adamlar› Avrupa’dangelmiflti. Einstein, Fermi, Teller en çok tan›nanisimler. Onlar olmasayd› atom bombas›n› yapa-mazd›k. Von Braun olmasayd› aya gidemezdik.Von Neumann olmasayd› ülkemiz bilgi ve ileti-flim teknolojilerinde lider olamazd›. Bugün deayn› fley söz konusudur: Hindistan do¤umluPraveen Chaudhari, Brookhaven Ulusal Labo-ratuvar›’n›n bafl›nda. Nobel ödüllü Chen NinYang, Çinlidir. Cezayirli Elias Zerhouni, UlusalSa¤l›k Akademisi’nin bafl›ndad›r.” Prof. Wulf bukonuflmay› 2006’da yapt›¤› için, Çin as›ll› No-bel ödülü sahibi Prof. Steven Chu’nun,ABD’nin ilk siyah cumhurbaflkan› taraf›ndan2009’da Enerji Bakanl›¤›’na atanaca¤›n› tah-min edemezdi. Ayr›ca yabanc› ülke do¤umlu,

ad› “olmayan” doktora ve dokto-ra-sonras› ö¤renciler, araflt›r-mac›lar, giriflimciler var. Bunla-r› say›lar› milyonlar› buluyor.Sadece Silikon Vadisi’nde çal›-flanlar›n yüzde 55’i göçmen. Bu-nun sayesinde, yenilik-inovasyon için gerekenelefltirel farkl› düflünme, ayk›r› düflünme, hofl-görü, deneme-yan›lmadan korkmama gibi özel-likler, ABD’nin 20. Yüzy›l’›n bafl›ndan itibarendünyada egemen olmaya bafllamas›n›n anahta-r›. Bu öncü özelli¤ini 21. Yüzy›l’da da sürdür-mesi, ABD için yaflamsal önemde. Bunu farkeden Amerikan Bilimler Akademisi, 2007 y›l›n-da, Amerikan bilim ve teknoloji camias›nda yo-¤un tart›flma yaratan bir rapor yay›nlad›: “Yak-laflmakta Olan F›rt›nan›n Üzerine Ç›kmak.”

Yaklaflmakta olan f›rt›na, Amerika’n›n rekabet-çi özelliklerini kaybetme olas›l›¤›... 564 sayfal›krapor özetle flöyle diyor: “ABD, dünyan›n nere-sinden gelirse gelsin en zeki insanlara ihtiyaçduymaktad›r. E¤er bunlar, dünyan›n baflka ye-rinde de¤il de Amerika’da yaflayacak olurlarsaABD, baflka yerlere göre daha müreffeh olacak-t›r. Tarih, bunun böyle oldu¤unu defalarcagöstermifltir.” Bütün bunlar›n olabilmesi, birazevvel yukarda iflaret etti¤im hoflgörü, farkl›l›¤›olumlu bir özellik sayma gibi özellikleri önem-semeyle mümkün. Ne dersiniz?... “Kar› gibigülme” diye bir kalemde hem kad›n› hem kah-kahay› (mizah›, hoflgörüyü) afla¤›layan bir deyi-mi yaratabilen bir toplumda, yarat›c›l›¤› ortayaç›karmak çok güzel ve anlaml› bir yolculuk ol-maz m›?

bir deyiflle, Avrupa ve dünyan›n geri kalank›sm›na “Kusura bakmay›n, ama öyle olmazböyle olur” diye oluflan bir vizyonun sonu-cunda kurulmufl bir ülke. Baflka ülkelerde“baflaramayanlar” bir araya gelerek yeni sis-temde bulufltular ve kendi çözümlerini üret-me “özgürlü¤ünü” yaflad›lar.

Bu “baflaramayanlar”›n kendileri, çocuklar›,torunlar› baflarm›fl olacaklar ki, bugün giri-flimcilik deyince insan›n akl›na gelen ilk ülkeABD oluyor. Risk sermayesi, melek sermaye,çeflitli borsalar›, ikinci, üçüncü el piyasa dü-zenlemeleri, zaman zaman eyaletlere göre de-¤iflen farkl› hukuki altyap›lar› ve çeflitli kat-

manlardan oluflan özel, sivil destek örgütle-riyle oluflturdu¤u serbest piyasa ve giriflimci-lik altyap›s›n›n yaratt›¤› dinamizm, di¤er ül-kelerin kuflkusuz çok daha ilerisinde.

Kendi ayaklar› üstünde durabilecek, kendi ku-rumlar›yla mücadele etmek için enerji kaybet-meyen, destek sistemlerinin sinerjisinden ya-rarlanan, devletinin denetleme gücüne güvenenbir ekonomi ancak bu dinamizmi sa¤layabilir.Risk almay› destekleyen, tüm katmanlar›ylado¤ru dürüst iflleyen bir yarat›c› piyasa meka-nizmas› da bu dinamizmin önkofluludur. Bafla-ramam›fllar ve onlar›n torunlar›ndan ö¤renile-cek yine de çok fley var…

Hoflgörü yolu inovasyona ç›kar

5

T

N

Türkiye’nin kalk›nmas›ndaAr-Ge ve teknoloji üretimi nekadar önemliyse, Türk bilimdiasporas› da en az o kadarönemlidir. Türkiye’de Ar-Geyapan, teknoloji üreten flir-ketlerin kurucular›n›n, yöne-ticilerinin, elemanlar›n›n pekço¤u hayat›n›n bir k›sm›n›yurtd›fl›nda benzer konularlau¤raflarak geçirmifltir. Globalbir bak›fl aç›s› ile bu ürün vehizmetlerin tüm dünyaya pa-zarlanmas› da bunun bir par-ças›d›r. Bu ürün ve hizmetle-rin gelifltirilmesi esnas›ndaçeflitli düzeylerde iflbirlikleri,ifl ortakl›klar› yap›lmal›. fiir-ketler ifl modellerine odaklan-mal›, o ifl modelini gerçeklefl-tirirken kendi bünyelerindeyapacaklar›yla, d›flar›ya yap-t›racaklar›n› iyi belirlemeliler.

Do¤ru ifl modelini baflar›l› birflekilde uygulamak için deTürk disporas› ile iflbirli¤iyapmak sinerjik bir etki yara-t›r. Ayr›ca Ar-Ge kanunlar›yap›l›rken diaspora da gözönüne al›nmal›. fiu anda yü-rürlükte olan kanunlar Ar-Geçal›flmalar›n› desteklese de,bir tak›m eksiklikleri maale-sef devam ediyor. Ar-Ge yasa-s›nda Türk bilim diasporas›-n›n, Türkiye’nin kalk›nmas›-na daha da fazla katk› sa¤la-mas› için iflbirliklerini caziphale getirecek teflviklere yervermek faydal› olacakt›r. Böy-lece iflbirliklerinin Türk dias-poras› ile entegre hale gelme-sinin önü aç›labilir, en az›n-dan kolaylaflt›r›labilir. Ayr›cabütünlefltirici platformlar dabüyük önem tafl›yor.

Ar-Ge yasas›nda diaspora da yer almal›

06

Türkiye'nin kalk›nmas›nda Türk bilim diasporas›n›n önemi nedir?

"Türkiye sanayisinde nanoteknolojiye neden yeterince önem verilmiyor, neden kayda de¤er çal›flmalar bulunmuyor?"

Ay›n Sorusu

Airties Genel Müdürü Bülent Çelebi

Nanoteknolojiye verilen önem Türkiye’de teknoloji veAr-Ge’ye verilen önemle ilifl-kilidir. Türkiye iyi yetiflmiflinsan gücüne, enerji ve he-yecana sahip olmas›na ra¤-men flirketlerin stratejilerin-de baz› sektörler hariç ileriteknolojiler ve nanoteknolojiyer alm›yor. fiirketlerin risk-leri kabul ederek inovatifürünlere yat›r›m yapabilmesiiçin devletin stratejileri, fon-lar› ve bu fonlar›n sektörlereda¤›t›m stratejileri yöntemle-ri önemli. Üniversite ve arafl-t›rma kurumlar› ile net-

work’ler, sektörel konseylerve platformlar pekçok ülkedeolmas›na ra¤men ülkemizdeyok. Ana sanayiciler ve yansanayiciler ortak stratejilerve aksiyon planlar› olufltur-mal›. Sanayicinin sektördekigeliflmeleri ve yar›n›n potan-siyel ürünlerini görmesi içinkendisinin araflt›rmalar yap-mas›, sektördeki geliflmeleriuluslararas› konferanslarakat›larak yak›ndan izlemesigerekiyor. Bunu devletten yada baflka kurumlardan bek-lememeli. Sanayi çekici güçrolünü üstlenmeli.

Sanayi çekici güç rolünü oynamal›

Yaflar Boya ve Kimya Grubu Ar-Ge Eski

Koordinatörü Gülsen Çeliker

?

K

5

TTam bir dönüm noktas›nday›z fluanda. Türkiye’de de¤erli bilim in-sanlar› ve üniversiteler var. Birçokyeni fikir ve teoriyi ortaya ç›kar›-yorlar, ancak bunlar›n önce labo-ratuvar ortam›nda denenmesisonra küçük üretim sanayisine,sonra ise büyük üretim sanayisi-ne geçmesi laz›m. Bunun olabil-mesi için de belli kaynaklarla ris-kinin al›nmas› gerekiyor. Türki-ye’de bir mekanizma eksi¤i var,bu mekanizma eksi¤i tamamlan-d›¤› takdirde, teorik olarak ortayaç›kan birçok fikir laboratuvara,oradan da küçük ölçekli sanayiyeaktar›labilir. Türkiye’de 1923’ten

sonra kalk›nmaya bafllad›¤›m›zdönemde devlet özel sektöre girdi,fabrikalar› kurdu, kendisi özelsektörün kaynaklar›yla yapama-yaca¤› fleyleri yapt› sonra yavaflyavafl ticaret ve sanayi geliflti.Devlet bunu nas›l yapt›ysa ayn›flekilde sanayideki teknoloji bofllu-¤unu doldurmak için gerekli me-kanizmay› hayata geçirmeli. Dev-letin önemli bir rolü var burada.Çünkü sanayide önemli çekicelervar, çok sermaye zengini bir ülkeolmad›¤›m›z için sanayi olarak buyeni teknolojiye mesafeli duruyo-ruz. Burada birinin önü almas› la-z›m, bu da ancak devlet olabilir.

Bu konuda liderlik devlete düflüyor

Hexagon Yönetim Kurulu

Baflkan› Jan Nahum

Kamu taraf›ndan uygulanan des-tek programlar›n›n gözden geçirile-rek, ulusal bilim, teknoloji, yenilik,inovasyon ve sanayi stratejisi do¤-rultusunda, sanayi flirketleri veüniversiteler aras›nda gerekli uyu-mun sa¤lanmas› ve kaynaklar›nhedeflenen amaçlara ulaflabilmesiiçin do¤ru yönlendirilmesi gerekli.Bu amaçla destek programlar› uy-gulayan kamu kurum ve kurulufl-lar› aras›nda koordinasyonun sa¤-lanmas› için gerekli mekanizmala-r›n kurulmas› da büyük önem ka-zan›yor. Ulusal stratejik yol plan›-

n›n gerçeklefltirilmesi için flirketle-re sadece baflvurduklar› projeleredestek verilmesi yerine, güdümlüproje ça¤r›lar› aç›larak flirket, üni-versite ve araflt›rma enstitülerininülkenin stratejik hedeflerine yön-lendirilmesi ve bu alanda verilendesteklerin art›r›lmas› önem kaza-n›yor. En önemli nokta ise tümpaydafllar aras›nda sa¤lanacakolan bir konsensüs ile ülkemizinulusal bilim, teknoloji, yenilik,inovasyon ve sanayi stratejisininoluflturulmas› ve bunun tüm ke-simlerce sahiplenilmesi.

Ar-Ge yasas›nda diaspora da yer almal›

Türkiye'nin kalk›nmas›nda Türk bilim diasporas›n›n önemi nedir?

Beko Ar-Ge Yaz›l›m Gelifltirme Grup

Müdürü Haluk Gökmen

KaleAlt›nay Genel Müdür Yard›mc›s›

‹hsan Ak›nc›

5746 say›l› Ar-Ge Kanunu ile4691 say›l› Teknoloji GelifltirmeBölgeleri Kanununda farkl›oranlar söz konusu. Bu çeliflki-ler giderilmeli. Devlet taraf›ndandesteklenecek Ar-Ge faaliyetalanlar› belli. Ancak yap›lan Ar-Ge projelerinde bu faaliyetlerinbir k›sm›n› ayn› mekan içindesürdürmek mümkün olmuyor,bazen uzun süreli farkl› mekan-larda Ar-Ge çal›flmalar›n›n yap›l-mas› gere¤i ortaya ç›k›yor. Bunamukabil, 5746 say›l› Kanun’un

uygulanmas›nda, proje personeliAr-Ge Merkezi d›fl›na ç›kt›¤›ndabu personelin d›flar›da geçirdi¤izaman›n takibi yap›l›yor, bu sü-reler Ar-Ge çal›flmas› olarak ka-bul görmeyerek gelir vergisi mu-afiyetine s›n›r getiriliyor. Ar-GeMerkezi uygulamas›ndaki bu ka-t›l›k giderilmeli, uluslararas›standarda uygun hale getirilme-li. Kriz sonras› dönemde baz›KOB‹’lerin daha teknolojik ta-banl› bir yap›ya ulaflmalar›nakatk› sa¤lanmal›.

Ar-Ge kanunundaki sorunlar giderilmeli

07

E

Dünyadan Haberler

Eureka Program› kapsam›n-da yaz›l›m yo¤un servisler vesistemler alan›nda rekabetöncesi Ar-Ge projelerininüretilmesini teflvik etmekamac›yla kurulan ITEA 2 Kü-mesi her y›l teknik bir sem-pozyum düzenliyor. Bu y›l29-30 Ekim 2009 tarihlerin-de Madrid, ‹spanya’da düzen-lenecek olan sempozyumda"Ekonomiyi güçlendiren, top-luma fayda sa¤layan ifl odak-

l› inovasyon" konusu ifllene-cek. 29 Ekim 2009 tarihindeITEA camias›n› bir araya ge-tirecek özel oturumlar düzen-lenecek. 30 Ekim 2009 tari-hinde ise ITEA 2 Kümesi veArtemis ortak bir toplant› ya-p›lacak. Toplant›da "Avrupagömülü ve yaz›l›m yo¤un ser-visler ve sistemler sektörün-de aç›k inovasyonu hareketegeçirecek ekosistemler" ko-nusu ifllenecek.

ITEA 2 Kümesi sempozyumu Ekim ay›nda Madrid'de

IIBM flirketi bünyesindeki arafl-t›rmac›lar DNA moleküllerininkullan›ld›¤› ilk mikroçipi yap-may› baflard›. ‹ntel’in kurucusuGordon Moore 1967 y›l›nda birelektronik dergisine yapt›¤›aç›klamada ifllemcilerdeki tran-

sistör say›s›n›n her 2 y›lda bir2 kat›na ç›kaca¤›n› söylemiflti.Sonralar› bu söz 'Moore Yasas›'olarak kay›tlara geçti ve IBMbu yasay› 30 y›ld›r sorunsuzuygulad›. Fakat son y›llardatransistörleri küçültmede so-run yaflayan flirket, çok tan›d›kbir moleküle yöneldi ve hakl›ç›kt›. Araflt›rmac›lar çiplerdekisilikon tabakan›n içine DNAmolekülleri yerlefltirerek dahaküçük, h›zl› ve verimli çiplerüretmeyi baflard›lar. DNA mole-külünü devre tahtalar›n›n ara-s›na entegre ederek elde edilen6 nanometre büyüklü¤ündeçip, bilgisayar teknolojisinde birat›l›m olarak görülüyor.

Yongaya DNA yerlefltirmeyi baflard›lar

8

Yeralt›nda okyanusolabilir

Dünya’n›n çekirde¤i ile ka-buk aras›ndaki kal›n taba-kada iletken alanlar tespiteden bilimadamlar›, kabu-¤un alt›nda okyanus büyük-lü¤ünde su rezervleri olabi-lece¤ini düflünüyor. Yer ka-bu¤unun alt›ndaki katma-n›n üç boyutlu haritas›n› ç›-karan Oregon State Üniver-sitesi araflt›rma ekibi, elek-trik ak›mlar›n›n çok h›zl› ile-tildi¤i çok genifl alanlar tes-pit etti. Yerin alt›ndaki kat-manlar yeryüzüne k›yasladaha so¤uk oldu¤u için bubölgelerin daha az iletken ol-du¤u varsay›l›yordu.

Karpuzdan yak›t

ABD Tar›m Bakanl›¤›’n›naraflt›rmas›na göre ABD’deher y›l 360 bin ton ‘standartd›fl›’ karpuz toptanc›lar tara-f›ndan reddedildi¤i için yatarlada kal›yor ya da k›smenhayvanlara yediriliyor. Koz-metik olarak be¤enilmeyenbu ürün fazlas›n› bio-yak›tolarak de¤erlendirmenin yol-lar›n› arayan bakanl›k, bura-dan yaklafl›k 9 milyon litrecivar›nda yak›t elde edilebile-ce¤ini hesapl›yor.

T

S

Türkiye’den Haberler

E-devlet Ödüllerine Türkiye’den 2 aday

Türkiye’nin ilk Proton H›zlan-d›r›c›s› Tesisi’nin inflaat› bafl-l›yor. Tesiste ‹sviçre’deki ünlüCERN laboratuvarlar›nda ya-p›lan araflt›rmalar›n benzerle-ri yürütülecek. ‹nflaat› ise TO-K‹ (Baflbakanl›k Toplu Konut‹daresi) yapacak. TOK‹, Türki-ye Atom Enerjisi Kurumu’nun(TAEK) Proton H›zland›r›c› Te-sisi için 18 Eylül’de tekliflerialacak. Ankara’daki SarayköyNükleer Araflt›rma ve E¤itimMerkezi’nde kurulacak tesisiniki y›l içinde faaliyete geçmesihedefleniyor. Tesis iki y›l için-de faaliyete geçti¤inde kanserve kalp hastal›klar› baflta bir-çok hastal›¤›n teflhisinde kul-lan›lan ‘izotop’lar art›k yurti-çinde üretilecek.

Sermaye Piyasas› Kurulu(SPK) sertifikas› s›nav›na gire-ceklerin e¤itimini Enocta sa¤-l›yor. Enocta’n›n finans veSPK e¤itimleri uzman› T‹MDan›flmanl›k ile birlikte haz›r-lad›¤› 9 modüllük SPK e¤itim-leri Enocta taraf›ndan kulla-n›c›lara sunuluyor. E¤itimlerflu bafll›klardan olufluyor: Di-¤er Teflkilatlanm›fl Piyasa veBorsalar,Genel Ekonomi; His-se senedi piyasalar› ‹lgili vergimevzuat›; Menkul K›ymetlerve Di¤erS e r m a y eP i y a s a s ›A r a ç l a r › ;SP Mev-zuat›; ‹l-gili Mevzuat ve Etik Kuralla-r›;Tahvil ve Bono Piyasala-r›;Takas ve Operasyon ‹fllem-leri; Temel Finans Matemati¤i,De¤erleme Yöntemleri, Muha-sebe ve Mali Analiz.Ayr›ca her konu bafll›¤› için75’er sorudan haz›rlanm›fl so-ru bankas› bulunuyor.

TOK‹ Türk CERN'iniinfla edecek

E n o c t a i l e S P Ks › n a v l a r › daha kolay

10

TÜB‹TAK’dan yeni proteinT Ü B ‹ T A Ka r a fl t › r m a-c › l a r › ,t r a n s g e n i kf a r e l e r i ns ü t l e r i n d eh ü c r e l e r i nk o n t r o l s ü zb ö l ü n m e-sini önleyen ve özelliklekanser tedavisinde kullan›-lan insana ait "interferongamma" isimli bir proteinüretti. "Dünyada ikinci,Türkiye’de ise ilk kez" bafla-r›ya ulafl›lan çal›flmaylakanserin yan› s›ra hepatit,viral enfeksiyonlar gibi çoksay›daki hastal›¤›n tedavi-sinde kullan›lan bu proteinmevcut yöntemlere göre da-ha sa¤l›kl› bol ve ucuzaüretilebilecek.

Do¤ru seçimçevreyi koruyor Do¤ru seçim ile bask› gideridüflüyor çevre korunuyor.Japon teknoloji flirketi OKISponsorlu¤unda, uluslara-ras› dan›flmanl›k ve araflt›r-ma flirketi Cebr taraf›ndangerçeklefltirilen araflt›rma,Türkiye’de bask› ifllerininbir bölümünün kurumiçi(inhouse) yap›lmas›, bask›sistemlerinin daha verimlikullan›lmas› sonucu y›lda429 milyon TL tasarruf sa¤-lanabilece¤ini gösterdi.Böylece atmosfere sal›nankarbondioksit miktar›nda32 bin tona varan azalmaolabiliyor. Karbondioksitmiktar›ndaki 32 bin tonlukazalma, 8700 otomobilintrafikten bir y›l çekilmesianlam›na geliyor.

AAvrupa Birli¤i üyeve aday ülkeler ara-s›ndaki e-devlet uy-gulamalar›n›n kat›l-d›¤› E-Devlet Ödül-leri finalistleri aç›k-land›. Toplam 3 ka-tegori ve 4 bafll›k al-t›nda verilecek olanödüllerde TürkiyeAdalet Bakanl›¤›’n›niki projesi ile Avrupa E-devletÖdüllerinin 52 finalisti aras›n-da yer ald›. Adalet Bakanl›-¤›’n›n UYAP projesi çerçeve-sinde hizmete ald›¤› SMS Bil-gilendirme Servisi “Vatandafla

Yönelik Hizmetler”kategorisinde finalekal›rken UYAP pro-jesinin kendisi iseYönetim Etkinli¤inive Verimlili¤i Artt›-ran Uygulamalarkategorisinde finalekald›. Bunun yan›n-da 17 ülkeden top-lam 259 baflvuru-

nun al›nd›¤› ödüllerde Türkiyeen iyi örnek uygulama aras›nada iki e-devlet projesi sokmay›baflard›. Ödüller 19-21 Kas›mtarihlerinde ‹sviçre’nin Malmökentinde verilecek.

AAAvrupa Teknoloji GelifltirmeBirli¤i (TAFTIE) Yönetim Kuru-lu 2007 Y›l› Baflkan› ve TürkiyeTeknoloji Gelifltirme Vakf›(TTGV) D›fl ‹liflkiler Sorumlusuolan U¤ur Yüce bugüne kadar30’a yak›n kamu ve sivil top-lum kuruluflunda kilit görevlerüstlenirken 26 özel sektör fir-mas›nda yönetim kurulu bafl-kan›, ortak veya genel müdürolarak yer ald›. Türkiye ileFransa aras›ndaki ticari dostlu-¤un geliflmesine sa¤lad›¤› kat-k›lar nedeniyle Frans›z devletitaraf›ndan ödüllendirildi. Yüce,Avrupa’y› ve Türkiye’yi ancak‘Ar-Ge çal›flmalar›n› ürüne çe-viren bir inovasyon anlay›fl›'n›nkurtarabilece¤ini söylüyor. Yü-ce’ye göre Ar-Ge inovasyon vebiliflim çal›flmalar›n› bir aradayürütecek bir bakanl›k kurul-mal›.

Teknolojinin gelifltirilmesin-de devletin rolü nedir? Devletin pek çok görevi var. Sa-dece Ar-Ge ile bir yere var›la-maz. Ar-Ge’nin yan›nda mutla-ka yenilikçilik, yarat›c›l›k ve ta-sar›m kavramlar›n› içeren ino-vasyonun da mevcut olmas› veAr-Ge’nin ticari bir ürüne dö-nüflebildi¤i bir sistemin kurul-mas› gerekiyor. ‹novasyon olgu-su daha çok küçük yafllardane¤itim sorunu ile ilgilidir. Dev-letin rolü, ortaö¤retimden piya-saya uzanan yolun her aflama-s›nda müteflebbisleri e¤itmekve desteklemek olmal›d›r. Bizimülke olarak henüz bu noktayageldi¤imizi düflünmüyorum.Ama Avrupa yolunda AB’ye tamüyelik aflamas›nda Avrupa ile

paralel çal›flmalar›m›zla hâlâbu treni yakalamak için bir f›r-sat›m›z oldu¤una inan›yorum.

Türkiye’de flu andaki durumude¤erlendirebilir misiniz? Türkiye’deki flu andaki durumiki anlamda benim için hatal›-d›r. Birincisi devlet, TÜB‹TAKve üniversitelerin birbirleri ileolan iliflkilerinin arzu edilen se-viyede olmamas›ndan dolay› ge-nel bir koordinasyon eksikli¤ivar. Ayr›ca Türkiye çok ciddibir iletiflim ve biliflim çal›flmas›-

na ihtiyaç duyuyor. Art›k Tür-kiye’nin mutlak surette Ar-Geinovasyon ve biliflim konular›-n›n hepsini çat›s› alt›nda bar›n-d›ran bir bakanl›¤a ihtiyac› bu-lunuyor. Ancak bu sayede tümbu kurumlar aras›nda bir efl-güdüm ve bir sinerji yaratmakmümkün olabilir. Birinci eksi-¤imiz budur. ‹kinci eksi¤imiz,

inovasyon kültürünün geliflme-sini sa¤lamak ve Ar-Ge’nin bu-nun do¤al sonucu haline geti-rilmesidir. Ar-Ge’den bir ürünekadar giden yolun, yani ticari-leflmenin, kolaylaflt›r›lmas› ge-rekiyor.

Hükümet hangi önlemleri ala-rak teknolojinin gelifliminedestek olabilir? Bir bakanl›k kurulmal›, bu-nunla ilgili bütün yetki ve so-rumluluklar yeniden tanzimedilmeli. Türkiye’de sadece ola-ya bir Ar-Ge olarak bakmak ye-terli de¤il. ‹novasyon, Ar-Ge vebunun ticarileflmesinin önemi-ne mutlaka inanmak gerekiyor.Bu arada bunun mutlak suret-te biliflim yönünü entegre et-mek laz›m. Bunlar bugünündünyas›nda birbirlerinden ay-r›lmaz fleylerdir.

Avrupa’n›n Ar-Ge d›fl›nda negibi eksiklikleri var? Ar-Ge iyi ama sonucunda orta-ya ç›kanlar e¤er bir ticari ürü-ne dönüflmezse yap›lan Ar-Ge’nin asl›nda sadece bilimselyönü bir de¤er kazan›yor amaticari yönden de¤eri s›n›rl›. Ay-r›ca Avrupa’daki e¤itim sistemive bilim insanlar›na sa¤lad›¤›imkânlar Amerika ve Japonyagibi ülkelerin gerisinde. Bu bil-hassa Amerika’ya çok ciddi birbeyin göçüne neden oluyor.2005 y›l›nda Amerika’da çal›-flan Avrupal› bilim adam› say›s›400 bini aflm›flt›. Avrupa, kendistratejisini yeniden gözden ge-çirmek zorunlulu¤unu hissettive 2005-2007 y›llar› aras›ndaçok çeflitli çal›flmalar yapt›.

V i z y o n

Avrupa inovasyonu kültürhaline getirmezse dünyan›ngerisinde kal›r

12

BBirleflmifl Milletler HükümetlerAras› ‹klim De¤iflikli¤i Paneli(IPCC) taraf›ndan yay›nlanan4. De¤erlendirme Raporunda,özellikle insan faaliyetleri so-nucu oluflan sera gazlar›n›nküresel ölçekte iklim de¤iflikli-¤ine neden oldu¤u, ortalamas›cakl›klar›n artt›¤› ve ülkele-rin sera gaz› emisyonlar›ylamücadele konusunda dahaciddi ad›mlar atmas› gerekti¤inet bir flekilde ortaya kondu.Bu mücadelede birinci derecesorumlu olan Çevre ve OrmanBakanl›¤› da gereken çal›flma-lar› bafllatt›. Baflta Çevre veOrman Bakanl›¤› olmak üzereilgili pek çok bakanl›¤› bir ara-ya getiren “‹klim De¤iflikli¤iKoordinasyon Kurulu” (‹DKK)oluflturuldu. Bu kurul, Türki-ye’nin iklim de¤iflikli¤i alan›n-da izleyece¤i politikalar›, ala-

ca¤› önlemleri ve yapaca¤› ça-l›flmalar› belirlemeyi amaçl›-yor. Türkiye’de küresel iklimde¤ifliklikleri ve yap›lan çal›fl-

malar hakk›nda Çevre ve Or-man Bakan› Veysel Ero¤lual›nmas› gereken çeflitli önlem-leri s›ralad›.

Araflt›rma alan›na 700 bin bi-lim insan› kazand›rmak ger-çekçi bir hedef mi? ‹ki sebepten dolay› bunun na-s›l olaca¤› tam kestirilemiyor.Birincisi bu insanlara, baflkaülkelerin çok daha genifl im-kânlar sa¤lamas›. ‹kincisi vedaha da kötüsü Avrupa’damevcut pek çok büyük kurulu-flun araflt›rma merkezlerininson birkaç y›ld›r Asya’ya tafl›n-maya bafllam›fl olmas›. Yani

Hindistan’›n ve Çin’in bu mev-zuda getirdi¤i rekabet Avru-pa’n›n bir anlamda belini bü-küyor. Ar-Ge’ye ayr›lan paylailgili olarak baz› ülkeler hakl›olarak diyorlar ki: “Biz siyasiaç›dan bu ülkenin gelece¤i içingerekli refah modelini kurduk,sektörlerimizi seçtik ve gayetde baflar›l› bir flekilde kalk›n-mam›z› sürdürüyoruz. Ar-Geharcamalar› için GSMH’den ay-r›lan yüzde 1.5’lik bir oran bu-

na yetiyor, niye ben bu pay›yüzde 3’e ç›kartay›m.” Bu ko-nuda çok baflar›l› olan az nü-fuslu küçük ülkelere bununcevab›n› vermek mümkün gö-zükmüyor. Bir de bütün bun-lara ilaveten 27 üyeli, 22 de¤i-flik lisan›n konufluldu¤u ve herbirinin bürokratik yap›s›n›n,yasalar›n›n hatta gelenekleri-nin bile farkl› oldu¤u bir Avru-pa’da bu mozai¤i yerine oturt-mak bir hayli zaman alacak.

• Enerji verimlili¤i art›r›lmal›• Yenilenebilir enerji kaynaklar› kullan›lmal›• Sürdürülebilir tar›m desteklenmeli• Metan emisyonlar›n›n at›k yönetimi arac›l›¤›yla gerik a z a n › l m a l ›• Sera gaz› yutaklar› korunmal› ve yayg›nlaflt›r›lmal›• Enerji yo¤unlu¤u azalt›lmal›• Enerji üretiminde kaynak çeflitlili¤ine gidilmeli• Yük tafl›mac›l›¤›nda karayollar›n›n yükü azalt›lmal›ve yük demiryollar› ve denizyollar›na kayd›r›lmal›• Toplu tafl›ma (metro, hafif rayl› sistemler vb) araçkullan›m› yayg›nlaflt›r›lmal›

• Araç park›ndaki eski tafl›tlar›n trafikten çekilmeli veortalama araç yafl› düflürülmeli• Araçlarda yeni motor teknolojileri kullan›lmal›• Termik santrallerin rehabilitasyon önlemleri al›nmal›• Yak›t kalitesi iyilefltirilmeli• ‹klim de¤iflikli¤i ile mücadele etmekte baflar›ya ula-flabilmek için bireylerin, kurumlar›n ve ülkelerin kat-k›lar›n›n zorunlulu¤u anlafl›lmal›• Bireysel olarak ise en temiz enerjinin tasarruf edilenenerji oldu¤u gerçe¤inden hareketle enerji tasarrufunayönelmeli, binalarda ›s› yal›t›m›na önem verilmesi gibibasit düzeyde de olsa çaba gösterilmeli.

Sonuçlar

13

Türkiye de önlemini al›yor

SSabanc› Üniversitesi ‹stanbulPolitikalar› Merkezi E¤itim Re-formu Giriflimi (ERG) Baflkan›Üstün Ergüder, The MagnaCharta Observatory (MagnaCharta Gözlemevi) kuruluflununiste¤i üzerine eski YÖK Baflkan›Kemal Gürüz ile birlikte bir ki-tap yay›nlad›. “Higher Educationin Turkey, Institutional Auto-nomy and Responsibility in aModernizing Society” isimli ki-tapta stratejik öneriler bulunu-yor. Ergüder, Türkiye’deki e¤itimsistemine yeni öneriler getirmekamac›yla kurulmufl olanERG’nin baflkan› olarak e¤itim

konusundaki çal›flmalar›na de-vam ediyor.

Siz bir kitap yazarak Türki-ye’de üniversitelerin durumu-nu ortaya koydunuz, bu kitapnas›l ortaya ç›kt›? Merkezi ‹talya’n›n Bologna ken-tinde bulunan The Magna Char-ta Observatory diye bir kuruluflvar. Buras› Avrupa Üniversitele-ri Birli¤i’nin kat›l›m›yla kurul-mufl ‹talya’da bulunan bir gözle-mevi. Avrupa’da üniversiteözerkli¤i ve akademisyenlerinözerk bir ortamda çal›flmalar›n›sa¤lamak amac›na yönelik ola-

rak bir bask› grubugibi hareket ediyorlar.Burada Avrupa’n›n üniversitele-rinde çal›flm›fl eski rektörler biraraya geliyor. Bu kuruluflun is-te¤i üzerine bu çal›flmay› haz›r-lad›k.

fiu andaki haliyle Türkiye’de-ki e¤itim sistemi için nelersöyleyebilirsiniz? Bir sistem baflar›l› olmufl olabi-lir. Örne¤in YÖK’e çeflitli aç›lar-dan bakabilirsiniz. Mesela“araflt›rma say›s›n› art›rd›n m›,ö¤rencilerin okullaflma oranlar›-n› art›rd› m›” derseniz evet ba-flar›l› ama di¤er taraftan zamande¤ifliyor, baflar› ilelebet gitmi-yor. Zaman geliyor, yeni bir pa-radigmaya geçmeniz gerekiyor.Yüksek ö¤retimde art›k kalite-nin gündeme gelmesi gerekiyor.Üniversitelerin birbiriyle reka-bet ederek rekabet yoluyla ken-dilerini gelifltirmeleri flart oldu.Bu amaçla üniversitelere dahaçok özerklik verilmesi laz›m.

Üniversiteler hangi aç›lardanözerk olmal›? Yaln›z akademik de¤il idari vemali özerlik gerekti¤ine de ina-n›yorum. Üniversitelerin biryerde önünü açmak gerek. Sa-dece performanslar›na göre de-¤erlendirilmeleri gerekiyor. Tür-kiye’de bürokratik sistem iflyapmaz ama sizi kontrol ederama performans›na göre de¤er-lendirmez. Bafl›n› bofl b›rak›n,bu kadar kuralla bo¤may›nama performans›na göre de¤er-lendirin, ödüllendirin. Onuniçin daha yatay organizasyonfleklinde düzenlenmesi gerekti-¤ine inan›yorum.

V i z y o n

14

Türkiye'deki üniversitelerdeli gömle¤i giydirilmifl gibi

Türk üniversitelerinde ku-rumsal otonomi yok mu? Yok, ben rektörlük yapt›m,rektörler çok güçlü diye düflü-nülür ama bir kurumun stra-tejik ve mali plan›n› yapmas›mümkün de¤il. Karar alma et-kinlikleri bak›m›ndan hiç güç-lü de¤ildir rektörler. Maliye pa-ra verir, o paraya göre masa,iskemle al›n›r. Benim düflün-dü¤üm sistemde, üniversite,kendi stratejik hedeflerini be-lirler ve bütçesini de buna göreözgürce harcar. Türkiye’de isekurumsal ba¤›ml›l›k üniversi-telerdeki yarat›c› inisiyatifi öl-dürüyor. Oysa üniversitelerinyarat›c›l›¤› teflvik etmesi laz›m.Rekabetin oldu¤u bir ortamdayarat›c› olunur.

Ucuz yeme¤i BMW’si olanlar yiyor

Üniversitelerin paral› olmas›sosyal adaletsizlik yaratmaz m›? ABD’deki sistem sosyal adalet-sizli¤i gideren bir sistem. Bizdeise sosyal adaletsizli¤i pekifltirenbir sistem var. Bizde üniversite-lere dershanelere giderek girili-yor. Dershanelere ise parayla gi-diliyor. ABD’de sistem o kadarçeflitli ki ÖSS ile insanlar üni-versiteye girmiyorlar bir sürüüniversite, pek çok okul var.Yüksek ö¤retimde en iyi okullafl-ma oran› ABD’de. Sistem sizekendinizi gelifltirme imkan› tan›-yor. Biz “bedava e¤itim eflittirsosyal adalet” diye düflünüyo-ruz. Oysa öyle de¤il, bunu anla-mak o kadar basit ki… Türki-ye’de en çok çal›flanlar vergi ve-riyor ve ço¤unlukla endirekt ver-gi sistemi var. Çal›flanlar da bü-tün paralar›n› tüketime harca-d›klar› için paralar›n›n ço¤u ver-giye gidiyor. Bu vergiler ise e¤i-tim sistemi besliyor. Oysa ders-hanelere daha çok paras› olanlargidiyor ve yüksek ö¤retimde su-nulan imkanlardan da onlar fay-dalan›yorlar.

O zaman üniversitelerin para-l› olmas› m› gerekiyor? Türkiye’nin düzeltilmesi gere-ken çok sorunu var. Yüksek ö¤-retimden çok önce lise, ilkokul,temel e¤itimin düzeltilmesi ge-rekiyor. Hem kalite aç›s›ndan,hem de e¤itime verilen önemaç›s›ndan. Siz gelir da¤›l›m›n›do¤ru dürüst sa¤lam›flsan›z,fonlar da yaratabiliyorsan›z pa-ras›z e¤itim olsun. Ama flimdilikTürkiye’de paras›z e¤itimle sos-yal adalet aras›ndaki iliflki ma-sal. Adaletle alakas› yok. Çün-kü Türkiye’nin gelir da¤›l›m›nçok bozuk. Bo¤aziçi Üniversite-si’nde rektörken içim c›zlard›,çünkü yurtlar maliyetin çok al-t›ndayd›, ö¤le yemekleri komikrakamlara verilirdi. Ama park-lar için ö¤rencilere yüzlerce kartsatard›k. Arabalar›n baz›lar›BMW faland›. Demek ki bu im-kanlardan da bu çocuklar fay-dalan›yor. Elbette aralar›ndaçok ihtiyac› olanlar da vard›.

Üniversite de¤il temel e¤itimparas›z olmal›

‹htiyac› olanla olmayan aras›n-daki ayr›m nas›l yap›labilir? Benim düflündü¤üm sistemdeihtiyac› olan çocuklar›n bedavaokutulmas› laz›m. Ama BMWile geleni bedava okutmak be-nim içimi yak›yor. Ben rektöroldu¤um dönemde Bo¤aziçi’ndeyemek fiyatlar›n› yüksek tutu-yorduk, fakat ihtiyac› olan ö¤-renciye bedava veriyorduk. Fa-kat bunu anlamak için çok s›k›bir takip sistemi kurmufltuk,bu sistemle belirliyorduk. Buayr›m› yapmak için çok iyi birburnunuz olmal›, yani o takipsistemini iyi kurmal›s›n›z. Üni-versite e¤itiminin paral› yap›l-mas› için çok iyi bir burs vekredi sistemi oluflturulmas› ge-rekiyor. Bundan evvel zaten ya-pamazs›n›z. Türkiye’de bunlargelifltirilmeden paral› e¤itimeben de karfl›y›m. Biz baz› aka-

demisyenlerle Estonya’da birüniversiteyi de¤erlendirmeyegittik. Üniversite’nin 15 bin ö¤-rencisi vard›. Bunlar›n 7 bin500’ünü devlet bursla okutu-yor. Ama üniversiteye de¤il, ö¤-rencilere veriyor bu paray›.Devlet veriyor, ö¤renci de gidipüniversiteye veriyor. Ö¤rencile-rin 2 bin 500’ü özel ö¤renci ya-ni kendi imkanlar›yla okuyor-lar. 5 bin ö¤renci ise gene pa-rayla okuyor fakat uzaktan e¤i-tim al›yorlar. Burada üniversiteeline gelen paray› daha özerkharc›yor.

O zaman üniversitelere ö¤ren-cilerden kazand›klar› paralaryetecek mi? Üniversitelere idari ve maliözerklik verilmeli ama bununyan›nda onlar›n da gelir getirenifller yapmalar› laz›m. Özel sek-tör firmalar›yla iflbirli¤i yapmala-r›, Ar-Ge çal›flmalar›yla gelir ge-tiren projeler yürütmeleri laz›m.

Türkiye’nin nas›l bir sistemkurmas› gerekiyor? Türkiye’de de gelir da¤›l›m› çokbozuk oldu¤u için paral› e¤itimde paras›z e¤itim de sosyal ada-let sa¤lamaz. Bizim kendimizegöre bir sistem kurmam›z gere-kiyor. Bunun maliyetleri var.Çok iyi bir burun gelifltirmeklaz›m ki gerçekten ihtiyac› olan›bulas›n. ‹yi bir bürokrasi gelifl-tirmen laz›m.

YÖK için ne diyeceksiniz? Bu haliyle YÖK, Türkiye’ye yet-mez. Türkiye’nin performansde¤erlendirmesi yapacak, ortakhedefleri belirleyecek, bunlaragöre üniversiteleri yönlendire-cek bir kuruma ihtiyaç var.Ama bunun yan›nda bu kurum,yöneten emirler ya¤d›ran birkurum de¤il. Mesela perfor-mans de¤erleri belirlensin, öl-çümünü de baflka biri yaps›n.Benim düflündü¤üm sistemdebirkaç tane kurulufl var.

15

AArçelik, 1980’lerin sonunda ken-di teknolojisini gelifltirme karar›ald›¤›nda yapt›¤› ilk ifl mühen-dislik gücüne yapt›¤› yat›r›mlar›art›rmak oldu. Arçelik’teki Ar-Geçal›flmalar›, iflletme Ar-Ge vemerkez Ar-Ge olarak devam edi-yor. fiirket, 600’ün üzerinde biraraflt›rmac› grubu ile çal›fl›yor.Bu büyük Ar-Ge yap›lanmas›n›yöneten isim ise Cemil ‹nan.‹nan’a devletin verdi¤i teflviklerinfirmalara katk›lar›n› ve neler ya-p›lmas› gerekti¤i sorduk. Y›llar›ntecrübesinden süzülüp gelen ya-n›tlar, Türkiye için önemli mesaj-lar içeriyor. ‹nan, Ar-Ge teflvikle-rinin gittikçe artt›¤›n›, verilerinolumlu yönde ilerledi¤ini söyler-ken, geçen y›l Nisan ay›nda ç›-kan Ar-Ge yasas›n›n da büyükfirmalar› Ar-Ge yapmak için tefl-vik etti¤ini söylüyor. Ancak‹nan’›n elefltirdi¤i noktalardanbiri politikalar aras›nda yeterincebütünlük olmamas›. Bir di¤eriise teknoloji transfer ofisleri, testmerkezleri gibi arac› kurumlarayeterince destek verilmemesi.

Türk sanayi Ar-Ge’sinin geneldurumunu nas›l de¤erlendiri-yorsunuz? Halen, geliflmifl ülkeler düzeyin-de planl›, organize, ba¤›ms›z,dünya Ar-Ge platformuna enteg-re bir Ar-Ge yap›lanmas›ndansöz edemiyoruz. Sanayideki Ar-Ge yönetimi konusunda yeterlideneyim ve bilgi birikimi yok.Bizler, Ar-Ge’yi kurdu¤umuz ilky›llarda, özellikle yurtd›fl›nda buifli yapan kiflilerin deneyimindenfaydaland›k. Ancak tabii ki dün-yada kabul gören yöntemlerikendi organizasyonumuza adap-te ederek yapt›k bunu. fiirketleri-mizde, üretim – sat›fl gibi birim-ler y›llardan beri bu ifller yap›ld›-

¤› için yeterince deneyim sahibi.Ancak Ar-Ge yönetmek, üretimiyönetmek ile ayn› fley de¤il.

Firmalar kamu taraf›ndan sa¤la-nan destek, teflvik ve fonlardanyeterince faydalanabiliyor mu? Örne¤in TÜB‹TAK, TEYDEB des-teklerine bakt›¤›m›zda, birçok fir-man›n bu desteklerden faydalan-d›¤›n› görüyoruz. Ancak bu des-tekler için zahmetli say›labilecekbir süreç var. Ar-Ge yasas› yeniolmakla birlikte Ar-Ge merkeziiçin flimdiden 15’in üzerinde bafl-vuru var, bunlar›n birço¤u daolumlu sonuçland›. Özellikle KO-B‹’ler için yurtd›fl›ndaki fonlar-dan faydalanmak oldukça zah-metli süreçler içeriyor. Ar-Geprojeleri yar›na ait projeler. Oysabelirsizli¤in yüksek oldu¤u ülke-mizde yar›na iliflkin hareketegeçmek birçok sanayiciyi zorlu-

yor. Bu süreçlerin yorucu, aç›kolmayan, sürekli de¤iflen kuralve prosedürlere sahip olmas›yayg›n kullan›m› engelliyor.

Bu zorluklar›n azalt›lmas› içinneler yap›lmas› gerekiyor?Bakanl›klar›n ilgili gruplar›ndakipersonel say›s›n›n art›r›lmas› vesürekliliklerinin özendirilmesi ge-rekiyor. Yönetmeliklerde yo¤unde¤ifliklikler yaflanabiliyor. Bude¤iflikliklerden haberdar olmasüreci, “yafla ve gör” fleklindeoluyor. Önceden bilgilendirme,erken alarm sistemi, bilgilendir-me mekanizmalar› etkin ifllemi-yor. Bu flekilde, süreci ö¤renmekbir araflt›rmac› için zor. Süreçyavafl iflliyor. TEYDEB taraf›ndasorunlar ise son dönemde dahabüyük: Baz› önyarg›lar projelerinkabul sürecini do¤rudan etkile-y e b i l i y o r .

V i z y o n

16

Türkiye kamu teflviklerindebütüncül bir politika oluflturamad›

ZZiya Boyac›giller, ABD’de de¤eri5 milyar dolara ulaflm›fl MaximIntegrated Products Inc. isimlifirman›n kurucu orta¤›. 2003’deTürkiye’ye döndü, 4 y›lda Airti-es, Artesis, Vistek, Kodalfa gibiTürk teknoloji flirketlerinin yara-t›lmas›na kat›ld›. Türkiye’de me-lek yat›r›mc›l›¤›n öncülerindenbiri olan Boyacigiller’e göre, me-lek yat›r›mc›, giriflimciden sonrazincirin en önemli ikinci parças›.Bu nedenle devlet, yat›r›mc› içingereken düzenlemeler üzerine dee ¤ i l m e l i .

Türkiye’de melek yat›r›mc› pazar›n› nas›l de¤erlendiriyor-sunuz? Kavram yeni olunca, “piyasa” dayeni oluyor. Yani, hem VentureCapital (VC), hem melek yat›r›m-c›lar yok denecek kadar az Tür-kiye’de. VC olarak birkaç tanesay›labilir. Melek yat›r›mc› say›s›-n› bilmek zor, çünkü bu yat›r›m-c›lar kendi paralar›n› yat›rd›klar›için bir ifl kurmak zorunda ol-muyorlar. Genelde yaln›z çal›fl-t›klar›ndan bir dernek veya gu-ruba kat›lm›yorlar. Tabii ki iflbafllarken para yat›ran herkes,bence “melek yat›r›mc›” de¤il; ör-ne¤in dost, aile ve akrabalar.

Türkiye’de bu tür sermayeleringeliflmesinin önünde ne gibiengeller var? Türkiye’de giriflimcili¤e yat›r›la-cak sermaye birikimi fazlas›ylavar. Her ülkede oldu¤u gibiönemli olan bu paray› hareketegeçirmek. Para sahibinin kabacaiki hedefi vard›r: Ana paray› kay-betmemek ve en uygun getiriyielde etmek. Giriflim sermayesiiflinde olanlar bunu IRR (‹ç GetiriOran›) denilen bir ölçüt kullana-rak yapar. Örne¤in banka faizi,

IRR faizine eflittir. (Risk sermaye-sinin uzun vade birleflik IRR’siABD’de 17,5). Türkiye’de bu türsermayelerin ifllerlik kazanmas›için, öncelikle yüksek faiz oran-lar›na ve getirim ekonomisininönüne geçilmesi gerekiyor. Enf-lasyon ekonominin en basit gös-tergesidir. Türkiye enflasyonuafla¤›lara çekti, faizlerin de inme-sini sa¤layabilir. Bugün, Türki-ye’de risksiz say›lacak bir mev-duat hesab› size yüzde 12 ödeye-biliyor. Bu ABD’de yüzde 3 civar-lar›nda. En riskli say›lacak yat›-r›mlardan biri olan giriflim ser-mayesi uzun dönem ortalamayüzde 17.5 getiriyor. Bu tabii gü-zel bir getiri ama “uzun dö-nem”in alt›n› çizmek gerekiyor.

Yap›sal bir engelimiz de var m›bu konuda?En önemli engellerden biri de

rüflvet vey o l s u z l u ksorunu. Dev-letin temel gö-revlerinden, sorumluluklar›ndanbiri bu bence. Vatandafllara gü-ven veren bir ortam sa¤lamaksadece büyük ordu/polis bulun-durmakla olmuyor, Ekonomikgüvenlik sa¤lamak da bir o ka-dar önemli. Rüflvet ve yolsuzlukile yarat›lan rekabet avantaj›, kü-resel dünyaya aç›lmay› engelleye-biliyor veya kanunlara uyan giri-flimcileri cezaland›r›p kanunlar›k›ranlar› ödüllendiriyor. Bu sa-dece giriflimciyi de¤il, ülkemizegelebilecek do¤rudan yabanc› ya-t›r›mlar›n› da olumsuz etkiliyor.

Türkiye için melek yat›r›mc›say›s›n›n artmas› neden ö n e m l i ?Melek yat›r›mc›, giriflimcidensonra zincirin en önemli ve ikin-ci halkas›d›r. Hersey devlet eliyleolamaz, zaten devlet dünyan›nher yerinde giriflimciler için çokyeteneksiz bir iflverendir. Yadevlete vergi verirsiniz ve devle-tin bu vergi ile giriflimcileri des-teklemesini beklersiniz, ya damelek yat›r›m›n önünü açars›n›zve devletten daha iyi bu iflleriyapacaklarda arzu ve istek yara-t›rs›n›z. Ekonomik kalk›nmadaönemli olan, kapitalin kullan›l›rhale getirilmesidir. Bunu sa¤la-mak için hem riskin azalt›lmas›(rüflvet, yolsuzluk, ekonomik is-tikrar, yasal yap›lanma) hem deteflvik ve destekler gerekmekte-dir. Ancak o zaman çok say›dapara sahibi, paras›n› banka verant getiren yat›r›m araçlar›naek olarak giriflimcilere yönlendir-mek isteyebilir. Melek yat›r›mc›olmas› da giriflimlerin desteklen-mesini getirir.

Devlet ekonomik riskleri azaltmazsakimse “melek” olmak istemez

17

BBir ülke düflünün, Ar-Ge de-yince akl›n›za yaln›zca birkaçflirket geliyor. Asl›nda Ar-Geyapanlar var, olmamas› müm-kün de¤il. Ancak fark›ndal›kve bilimsellik yok. Yani 'Ge'var da 'Ar' yok. Bu hep söyle-nir. Ayn› söylemleri tekrar et-meyece¤im. Yaln›zca durumu-muzu daha net ortaya koyma-

ya ve analiz etmeye çal›fl›yo-ruz. Bilimsel araflt›rma zihni-yeti bir toplumda varsa, otoplumda Ar-Ge çal›flmalar›daha yayg›n olur. fiimdi, son20 y›l›n› k›sa yoldan para ka-zanmaya ay›rm›fl bir toplu-mun, birdenbire paradigmade¤iflikli¤i yapmas›n› bekliyo-ruz. K›saca art›k bizim önü-

m ü z d e k itek yoli n o v a s-y o n d u r ,bunun dabafllang›ç nok-tas› Ar-Ge'dir. Toplumdan Ar-Ge yapmas›n› bekliyoruz amabunu kendi kendine mi yap-mal›? Bu konuda ülkece çal›-fl›yor muyuz? Bu durumuanaliz etmek gerekirse, yap›-lanlar flöyle: 2000'li y›llar›nbafllar›nda bir Vizyon 2023çal›flmas› (Cumhuriyetin 100.y›l›nda bilim ve teknoloji stra-tejileri) yap›ld›. Çok ciddi birçal›flmayd›, araflt›rmac›lar,sanayiciler bir araya geldi.Gelecek teknoloji vizyon öngö-rüsünde bulundular. Sonrabu çal›flma rafa kalkt›. Enaz›ndan durum onu gösteri-yor. Bu çal›flman›n hiçbir yer-de kullan›ld›¤›n› görmedim.1983'lerde oluflturulmayabafllanan bilim politikalar›n-dan farkl› olarak, yaln›zcaakademiyi de¤il, sanayiyi deiçine alan bir Ar-Ge politikas›oluflturulmaya baflland›. He-defler belirlendi. Hatta2005'ten bu yana her y›l art-t›r›l›yor. Yani yaln›zca son ikiy›ld›r Ar-Ge konusunda he-deflerimiz var. Öncesinde hiçyoktu. fiimdi de var ancakspesifik olmad›klar› için hangikonulara yönlenece¤imiz bellide¤il.

D o s y a

Türkiye'nin Ar-Ge altyap›s› yeterli mi?

Best of dosya Best of dosya Best of dosya Best of dosya Best of dosya Best of dosya Best of dosya

Best of dosya Best of dosya Best of dosya Best of dosya Best of dosya Best of dosya Best of dosya

Best of dosya Best of dosya Best of dosya Best of dosya Best of dosya Best of dosya Best of dosya

Best of dosya Best of dosya Best of dosya Best of dosya Best of dosya Best of dosya Best of dosya

Best of dosya Best of dosya Best of dosya Best of dosya Best of dosya Best of dosya Best of dosya

Best of dosya Best of dosya Best of dosya Best of dosya Best of dosya Best of dosya Best of dosya

Best of dosya Best of dosya Best of dosya Best of dosya Best of dosya Best of dosya Best of dosya

Best of dosya Best of dosya Best of dosya Best of dosya Best of dosya Best of dosya Best of dosya

Best of dosya Best of dosya Best of dosya Best of dosya Best of dosya Best of dosya Best of dosya

Best of dosya Best of dosya Best of dosya Best of dosya Best of dosya Best of dosya Best of dosya

Best of “dosya”Best of “dosya”Best of “dosya”

18

‹‹novasyonu gerçeklefltirmeninyolu iflbirli¤inden geçiyor.1996’larda ilk kez Avrupa’dakurulan iflbirli¤i a¤lar› modelle-ri hem yayg›nlafl›yor hem desürekli olarak gelifliyor. Özellik-le farkl› uzmanl›klar›n bir ara-ya geldi¤i iflbirli¤i a¤lar›ndakatma de¤eri yüksek projelergerçeklefltiriliyor. Mühendislikve Ar-Ge çal›flmalar›, farkl› ko-nularda uzman kiflilerin ortakçal›flmalar›na dönüfltü. ‹novas-yonu, hedeflerinin merkezinekoymufl olan AB, bugün tekno-loji ve Ar-Ge politikalar›n› sa-nayicilerin oluflturdu¤u a¤larda(network) oluflturuyor. Özelliklesanayicilerin bir araya gelerekyeni Ar-Ge politikalar›n› ve ge-lecekte üretilmesi gereken tek-nolojileri belirledi¤i bu a¤lar›nad› ‘teknoloji platformlar›’. Tek-nolojiyi, bunun kullan›c›s› olansanayiden ve bunun bilimselaraflt›rmas›n› yapan üniversiteve araflt›rma kurumundanayr› düflünmek mümkünde¤il. Bugün geliflmifl ülke-lerde üniversiteler, sanayiciile birlikte olmadan bilimselaraflt›rma gerçeklefltirmiyor-lar. Bunu da yine teknolojia¤lar›nda, teknoloji platform-lar›nda oluflturulan stratejilerçerçevesinde, ortak araflt›rmaprogramlar›ndan desteklenerekyap›yorlar. K›sacas› ‘networ-king’ yap›yorlar. Art›k içine ka-pan›k akademisyen devri bitti,sosyal ve iletiflim kuran akade-misyen ve ayn› zamanda hemsosyal hem de bilimsel hareketeden sanayici devri bafllad›. Bi-liflim sektörümüzün araflt›rmaiflbirli¤inde ne boyutta oldu¤u-

na bakabilmek için elimizde buyönde tutulmufl bir istatistik,herhangi bir araflt›rma verisiyok. Belki biliflim sektörü flir-ketleri kendi aralar›nda iflbir-likleri yap›yorlard›r, bizim bun-dan çok fazla haberimiz de ol-mayabilir ancak çok somut ola-rak gözlemleyebilece¤imiz ikiayr› noktada durumumuza ba-kabiliriz. Bu noktalardan biriiflbirli¤i a¤lar› di¤eri ise AB çer-çeve programlar›.

Biliflim sektöründe ‘iflbirli¤ia¤lar›’ artt›r›lmal›

Öncelikle iflbirli¤i a¤lar› aç›s›n-dan ele alal›m. Avrupa Komis-yonu taraf›ndan desteklenenbir projenin sonunda flu sonuçortaya ç›km›fl: “Önümüzdeki 10y›l içinde, KOB‹’ler baflta olmaküzere kurumlar›n birço¤u, sür-dürülebilir iflbir-

li¤i a¤lar›n›n birer parças› ola-cak ve rekabet de iflbirli¤i a¤la-r› aras›nda olacakt›r.” 2004’teAB 6. ÇP taraf›ndan destekle-nen '‹malat Sektöründe ‹flbirli¤iA¤lar› Kurulmas› Projesi'nde(VERITAS Projesi) çal›fl›rkenTürkiye’deki iflbirliklerini vekurulan a¤lar› araflt›rm›fl, 'Plat-form 360' adl› bir iflbirli¤i a¤›ile karfl›laflm›flt›m.

Amac› tamamen Ar-Ge iflbirli¤iolmasa da biliflim sektöründefarkl› uzmanl›klar›n bir arayagelmesiyle ortak projeler üret-me, pazarlama ve özellikle deyurtd›fl›na sat›fl› hedefleyenTürkiye’den 8 kurumun biraraya geldi¤i bence çok önemlibir iflbirli¤i a¤›. Otomotivdentelekomünikasyona, enerjidenperakendecili¤e ve lojistik sek-

törlerine kadar çok farkl›sektörlere çözüm sa¤la-yan bu platformun üye-leri de mobil çözümler,tedarik zinciri yönetimi,RFID, LBS (bölge bazl›hizmetler), konuflmateknolojileri, ödemesistemleri, ERP ve iflsistemleri, biliflim alt-yap›, veritaban› ve a¤sistemleri, CRM ve iflzekâs› gibi biliflimkonular›nda uzman-l›klara sahip. Bü-tün bu konulardauzmanlar›n biraraya gelmesiylede¤iflik zamanlar-da de¤iflik proje-ler yapmakmümkün oluyor.Bu iflbirli¤i a¤›

Biliflim inovasyonu için iflbirli¤i gerekiyor

19

N

üyeleri, projeler oldukça, herprojenin gerektirdi¤i uzmanl›k-lar› bir araya getirip bir projetak›m› oluflturuyorlar ve birlik-te bu projeyi tamaml›yorlar.

Özellikle yurtd›fl›nda, Türkcumhuriyetlerinde projeler ger-çeklefltiriyorlar. Bu projelerigerçeklefltirebilmek için Ar-Geçal›flmalar› da yap›yorlar. Hattasadece Ar-Ge’ye yönelik kur-duklar› bir grup oldu¤unu dabiliyorum. TÜB‹TAK destekle-rinden de yararlanmak üzereçal›fl›yorlar. Türkiye’de bir ilkigerçeklefltiren bu iflbirli¤i a¤›,yeni iflbirli¤i a¤lar›na ilhamvermedi. Biliflim sektöründe buanlamda baflka iflbirli¤i a¤lar›

kurulmad›. Oysa iflbirli¤i a¤la-r›n›n artmas› gerekirdi. Asl›ndagerek yurtiçinde gerek yurtd›fl›kurum ve STK’larla birtak›m ifl-birlikleri kuruluyor ama bu ifl-birliklerinin Ar-Ge ile uzaktanyak›ndan ilgisi yok. Bunlar da-ha fazla ifl yaratmaya, ticaretyapmaya yönelik iflbirlikleri. Bi-liflim sektörü, halen araflt›rmakültürünü de iflbirli¤i kültürü-nü de çok fazla gelifltiremedi.Bunu en iyi, üretilen ürünlerinbirbirine benzer olmalar›ndan,farkl› sektörlere yönelik ürünlerolmamas›ndan anlayabiliyoruz.

Teknokentlere bakt›¤›m›zda, bir-çok flirket birlikte ayn› binada,ayn› hedefe yönelik, ayn› teflvik

mekanizmas›ndan yararlanarakçal›fl›yor ama aralar›nda ne ka-dar iflbirli¤i do¤uyor, Ar-Ge ileilgili neler yap›yorlar pek göz-lemleyemiyoruz. Teknokentteamaç üniversite ile iflbirli¤ioluflturmakt›. TÜS‹AD’›n 2006y›l› ‘Avrupa Birli¤i SürecindeTürkiye’de Biliflim ve Telekomü-nikasyon Teknolojileri SektörüÜzerine Görüfl ve Öneriler Rapo-ru’nda da belirtildi¤i gibi, bili-flim alanlar›ndaki üniversite-sa-nayi iflbirli¤inin boyutlar›n› or-taya koyabilecek ölçümler ve de-¤erlendirmeler, örne¤in üniver-site ve sanayinin ortak ald›¤›patentlerin say›s›, sanayi ile or-tak yap›lan bilimsel yay›nlar v.bmaalesef henüz yok.

Networking’in Ar-Ge ve inovas-yona olan etkileri üzerine yap›-lan en kapsaml› araflt›rmalar-dan biri ‹ngiltere’de yap›ld›.Cambridge Üniversitesi, War-wick Üniversitesi, London Busi-ness School, Lancaster Üniver-sitesi ve Cranfield Üniversitesiaraflt›rmac›lar› 2004’te ‘Networ-king ve ‹novasyon’ adl› bir ma-kale yay›mlad›. Makalede ‹ngil-tere genelinde yürütülen arafl-t›rma ve flu ana kadar yap›lm›fltüm araflt›rmalar›n gözden geçi-rilmesi sayesinde elde edilensonuçlar aç›kland›.

Buna göre firmalar için networ-king yapman›n inovasyon kabi-liyetine yönelik birincil faydala-r›; risk paylaflma, yeni pazar veteknolojilere eriflim, ürünlerinpazara daha çabuk sunulabil-mesi, birbirini tamamlay›c› ka-biliyet havuzu oluflturabilmek,fikri mülkiyet haklar›n›n al›n-mas›nda ve savunulmas›ndayard›m alabilmek ve d›flsal bilgi

birikimine ulaflabilmek olarakbelirlenmifl. Bu faydalar çerçe-vesinde networking faaliyetleri-nin, firmalar›n inovasyon kabi-liyetini artt›rd›¤› vurgulan›yor.

Bu konudaki ikinci araflt›rmaPennsylvania Üniversitesi’ndekiWharton School’un liderli¤indegerçeklefltirildi. Üniversiteninaraflt›rmac›lar›ndan Prof. Jo-hannes M. Pennings’in Endo-nezya’daki Cakarta Üniversitesiaraflt›rmac›lar›ndan, inovasyonyönetimi konusunda dünyan›nsay›l› uzmanlar›ndan Dr. FaridHarianto ile Amerika ve Endo-nezya’da say›s›z firma üzerindeyürüttükleri araflt›rma, networ-king’in Ar-Ge ve inovasyon üze-rinde pozitif etkileri oldu¤unuortaya koyuyor. ‘Teknolojik Net-working ve ‹novasyon uygula-malar›’ adl› araflt›rmada, tekno-loji firmalar›nda çal›flan kiflile-rin kabiliyetlerini teknolojik venetworking kabiliyetleri olarakikiye ay›rm›fllar ve hangisinin

inovasyon üze-rinde daha etkilioldu¤unu araflt›r-m›fllar. Araflt›rman›nsonuçlar›na göre bir firman›ninovasyon kabiliyetinin en bü-yük göstergelerinden biri, çal›-flanlar›n›n ve flirketin kurdu¤uba¤lant›lar. Firmalar›n teknolo-jik kabiliyetleri ne kadar yük-sek olursa olsun Ar-Ge sonucuortaya ç›km›fl bir ürünün paza-ra ulafl›p inovasyon niteli¤i ka-zanabilmesi için di¤er kifliler vekurumlarla kurulan ba¤lant›larbirinci dereceden önem tafl›yor.

Networking faaliyetlerinin ino-vasyonu artt›rd›¤›na yönelik ör-neklerden biri de 'Deloitte Tek-noloji Fast 50 Türkiye 2007 Ya-r›flmas›'n›n birincisi olan, yaz›-l›m Ar-Ge’si yapan Park Yeriadl› KOB‹. Bu yar›flmada firma-lar 5 y›l boyunca gösterdiklericiro art›fl›na göre s›ralan›yorlar.Park Yeri befl y›l içinde yüzde3450 büyüyerek 2007 birincisi

20

D o s y a

Networking, 'ulusal inovasyon stratejimizin' bir parças› olmal›

AAr-Ge ve inovasyon da istatistikileriki dönemlerde yap›lmas› ge-rekenleri kararlaflt›r›rken yap›-lacak analizlerin temel dire¤i ol-du¤u için bir ülkenin ekonomive teknoloji politikas›n› belirle-yenler için çok önemli görülü-yor. Ar-Ge ve inovasyon parlakfikirlerle k›sa dönemde al›nansonuçlar demek de¤il. Ar-Ge veinovasyonda baflar› belirli birekonomik, sosyolojik ve tekno-lojik strateji do¤rultusundauzun dönemli yap›lan bir plan-laman›n sürekli kontrol edilerek

uygulanmas› sonucunda oluflu-yor. ‹statistik, stratejiyi belirle-yen, planlar› oluflturan ve uy-gulayanlar için hem bir bafllan-g›ç noktas› hem de kontrol ens-trüman›.

Standartlar, tutarl› istatistikleriçin ön koflul olarak kabul edili-yor. Genel kabul görmüfl stan-dartlar ve tan›mlamalar olma-dan veri toplamak ve istatistikoluflturmak imkans›z. Ayr›castandartlar olmadan ve bilin-meden istatistikler do¤ru yo-

rumlanam›-yor. Ar-Ge veinovasyon konusundaki istatis-tikler için Türkiye’nin de uydu-¤u uluslararas› kabul görmüflbir dizi standart var. Bu stan-dartlar Ar-Ge, inovasyon ve in-san kayna¤› hakk›nda 3 k›lavuzhaline getirilmifl. Ar-Ge istatis-tikleri ile ilgili standartlar›n top-land›¤› klavuzun tam ad› "Arafl-t›rma ve Gelifltirme Anketleri‹çin Önerilen Standart Uygula-ma: Frascati K›lavuzu". Ekono-mik Kalk›nma ve ‹flbirli¤i Örgü-

oldu. Aç›kRadyo’da ya-y›mlanan BilgiÇa¤› progra-m›na konukolan ParkYeri GenelMüdürü Gi-ray Pul-tar’a bafla-r›n›n s›rr›soruldu-¤unda,yan›tolarakçal›flmabiçimleri-nin tüm çal›flanlar›n da-ha rahat çal›flmas›na ve istedik-leri gibi networking yapabilme-sine müsaade edifli oldu¤unusöyledi. Park Yeri çal›flanlar› is-tedikleri zaman diliminde Tür-kiye’de 3 farkl› flehirdeki veyaUkrayna’daki ofislerinin her-hangi birinde veya isteniyorsaherhangi baflka bir co¤rafi böl-gede çal›flmaya devam edebili-yor ve ister hobi için isterse ifliçin networking faaliyetlerinezaman ay›rabiliyorlar. Pultar’agöre çal›flanlar›n farkl› bölgeler-deki insanlarla ve fikirlerle kar-

fl›laflmas›ve bununiçin istedik-leri kadarzaman ay›ra-bilmeleri çal›flanlar›nverimlili¤ini ve inovasyonkabiliyetini artt›r›yor.

Dünyan›n farkl›bölgelerindekiaraflt›rma sonuç-lar› ve gözlemlernetworking’in ino-vasyonu destekle-

yici etkisini kan›tl›-yor. Fakat "Networking Ar-Geve inovasyona yard›mc›d›r" bul-gusu tek bafl›na bir politika be-lirleyici olmuyor. Ar-Ge ve ino-vasyon için networking faaliyet-lerinin yönetilmesi ve belirli birstrateji çerçevesinde yap›lmas›bir ülkedeki katma de¤er üreti-minin flansa b›rak›lmamas› içinönemli. Bu yüzden de araflt›r-mac›lar networking aktiviteleri-ni ve network’leri takip etmekiçin zaman içinde çeflitli yön-temler gelifltiriyorlar.

Günümüzde Finlandiya, ‹sveç,Norveç, ABD, ‹ngiltere, Alman-ya, Japonya, Hollanda, ‹skoçya,Avustralya, Kosta Rika, Meksi-ka, fiili, Estonya, Brezilya veGüney Kore 'ulusal inovasyonstratejisi'yle hareket ediyorlar.Bu ülkelerdeki ulusal inovasyonstratejisi, inovasyon ve Ar-Genetwork’ünün belirlenmesi, yö-netilmesi ve istenilen do¤rultu-da harekete geçirilmesi ve yön-lendirilmesi için kullan›l›yor.

Türkiye’de de buna benzer biryaklafl›m› Türk Sanayicileri ve‹fladamlar› Derne¤i (TÜS‹AD) veSabanc› Üniversitesi iflbirli¤i ilekurulan Ulusal ‹novasyon Giri-flimi (U‹G) destekliyor. U‹G’ninamac›; "Türkiye’de inovasyonpolitikalar›n›n oluflturulmas› veuygulanmas› aflamalar›nda özelsektör- üniversite-sivil toplumiflbirli¤ini pekifltirmek ve yön-lendirmek, siyasi irade ve kamukurumlar›yla diyalo¤u gelifltiripgörüfl ve öneriler haz›rlayarakinovasyon politikalar› olufltur-ma sürecine katk›da bulunmakve inovasyon konusunda kamu-oyunda bilinç oluflturmak" ola-rak belirtiliyor.

21

Veriden Ar-Ge stratejisine uzanan köprü: ‹statistik

2

tü (OECD) koordinatörlü¤ünde,Örgüte üye ülkelerin uzmanlar›taraf›ndan ilk bask›s› 1963 y›-l›nda ‹talya’n›n Frascati kentin-de haz›rlanan, halihaz›rda Av-rupa Birli¤i istatistik ofisi (Eu-rostat) ve Avrupa Komisyo-nu’nun da katk›lar›yla haz›rla-n›p 2002 y›l›nda yay›mlanan al-t›nc› bask›s›, dünya çap›ndayayg›n bir referans belgesi ola-rak kullan›lan, Ar-Ge, Ar-Geharcamas› gibi temel kavramla-r› tan›mlayan belge Ar-Ge ista-tistikleri alan›ndaki standartla-r›n belirleyicisi.

Türkiye’de düzenli olarak yay›n-lanan Ar-Ge ve inovasyon verive istatistikleri TÜ‹K’ten geliyor.TÜ‹K bu konuyla do¤rudan ala-kal› iki set istatistik yay›nl›yor.Birincisi, Teknolojik Yenilik ‹s-

tatistikleri. Bu istatistikgrubunda sektörlerin tekno-lojik yenilik yapma, yeniürün ve proses gelifltirme,yeni teknolojiyi kullanma veteknolojiyi yayma konusunda-ki çal›flmalar›n›n ve yenilik ya-pabilme yeteneklerinin tespitiamac›yla derlen istatistik bilgi-ler yer al›yor. Di¤er grup iseTürkiye'de Ar-Ge faaliyetleri vebu faaliyetlerin yürütülmesindekullan›lan insan gücü ve finan-sal kaynaklarla yap›lan harca-malar›n tespiti amac›yla; kamu,sanayi ve yüksekö¤retim kesi-minden elde edilen bilgilere ula-fl›labilen Ar-Ge istatistikleri.

Bu istatistikler her bir vatanda-fl›n ulaflabilece¤i ve Türkiye’nindi¤er ülkelerle karfl›laflt›r›lmas›-n›n yap›labilmesine olanak sa¤-

layacak flekilde olmas› gereki-yor. Bu da, ilgili k›lavuzlarauyarak sa¤lan›yor. Toplanan ve-riler istatistiklere dönüfltürülüpbültenler halinde kamuoyu ilepaylafl›l›yor.

2004 y›l›nda Ankara TicaretOdas›'n›n (ATO) yapt›¤› biraraflt›rmaya göre Türkiye, beyingöçü en fazla olan 32 ülke için-de 24'üncü, yurtd›fl›na en çokö¤renci gönderenülke-

ler aras›nda ise 11'inci s›radayer al›yor. Bu rapora göre yurt-d›fl›nda okuyan 50 bin kifli var.YÖK'ün 2005 y›l›nda haz›rlad›¤›baflka bir rapora göre ise 24 bi-ni ABD'de, 15 bini Almanya'daolmak üzere 50 binden fazlaTürk genci yurtd›fl›nda e¤itimgörüyor.

Türkiye'de beyin göçüne nedenolan faktörlerin bafl›nda eko-nomik s›k›nt›lar, iflsizlik, yete-rinde iyi ücret alamamak, Ar-Ge politikalar›ndaki eksiklik,siyasi ve sosyal istikrars›zl›kgeliyor. Ayr›ca baz› ülkele-rin nitelikli insanlar› çeke-bilmek için sa¤lad›¤› çokiyi imkanlar, yabanc› birülkede yaflaman›n çekici-li¤i ve okumak için ora-ya gidince orada yerle-flik bir hayat kurmak -

özellikle evle-nerek- ayr›ca çok s›k rastlanannedenler. ATO'nun raporundabeyin göçüne neden olan et-menlerin bafl›nda ekonomik ko-flullar gösteriliyor. Listede dü-flük ücret politikas›, vergi oran-lar›n›n yüksek olmas›, ekono-mik istikrars›zl›k, gelecek endi-flesi, en fazla iflsizli¤in üniversi-te mezunlar› aras›nda olmas›,üniversite mezunlar›n›n yüzde70'inin meslekleriyle ilgisiz ifl-lerde çal›flmas› gibi nedenlervar.

Ayr›ca, siyasal istikrars›zl›k, si-yasetin ve kay›rmac›l›¤›n ifl ha-yat›na girmesi, Ar-Ge'ye, bilimve teknolojiye de¤er verilmeme-si, fikir üretiminin, bulufllar›n,para etmemesi ve desteklenme-mesi gibi durumlarda bu liste-nin devam›nda yer alan neden-

D o s y a

22

Bilimin vatan› yok amavatan›n bilimi olmal›

A

ler. Kifli bafl›na en az e¤itimharcamas› yapan 5'inci ülkeolan Türkiye (142 dolar), e¤itimharcamas›nda 109 ülke içinde105'inci s›rada. E¤itim siste-mindeki çarp›kl›klar beyin gö-çünü tetikleyen bir baflka ne-den.

Turhan O¤uzkan'›n ‘Yurtd›fl›ndaÇal›flan Doktoral› Türkler' isimlikitab›nda sözü geçen bir arafl-t›rmaya göre 1967 y›l›nda Tür-kiye'den ABD'ye kabul edilen203 eleman için hesaplananmaddi kay›p 18 milyon 270 bindolard›. Bu hesab›n içinde okulmasraflar›, bak›m ve idamemasraflar›, ö¤renim süresincevazgeçilmifl gelirler ile bu ele-manlar›n çal›flma hayat›na gir-meleri halinde tahmini toplamgelirler da vard›. ATO'nun 2004y›l›nda haz›rlad›¤› rapora göreise yurtd›fl›nda üniversite e¤iti-minin maliyeti ö¤renci bafl›na

y›ll›k 30 bin dolar› buluyor. Bu-na göre yurtd›fl›nda okuyan 50bin kiflinin Türkiye'ye y›ll›k ma-liyeti 1,5 milyar dolar›, 5 y›ll›ke¤itim maliyeti ise 7,5 milyardolar› afl›yor. Ayr›ca e¤itimli in-sanlar kaybedildi¤i için özelliklebaz› sektörlerde nitelikli insanihtiyac› ortaya ç›k›yor. Firma-larda ve üniversitelerde Ar-Gefaaliyeti yapmak için yeterincekifli bulunmad›¤›ndan bulufl veinovasyon katsay›s› düflüyor.Üniversitelerde ise araflt›rma vee¤itim ortam›ndaki kaliteninyükselmesi zorlafl›yor.

Türk bilim insanlar› bulunduk-lar› ülkelerde, elde ettikleri im-kanlar sayesinde çok baflar›l›ifllere imza at›yorlar. Bu imkan-lar› Türkiye'de bulamayacakla-r›n› için de dönemiyorlar. Pekço¤u flartlar uygun olsa dönme-yi gerçekten istiyor. Elbettedönmek istemeyenler de var.

Dönmeyi düflünenlerinde dü-flünmeyenlerinde kalbindeki or-tak arzu ise Türkiye'nin gelifl-mesine bir flekilde katk› sa¤la-mak. Baz›lar› Türkiye'de bekle-dikleri ilgiyi göremeseler de, ba-z›lar› yapt›klar› tekliflere bekle-dikleri yan›tlar› alamasalar da,Türkiye ile yapacaklar› her tür-lü iflbirli¤ine sonuna kadaraç›klar. Bilim insan› olarak ger-çek birer dünya vatandafl› ol-malar›na karfl›n, onlar›n kalple-rinde Türkiye'nin yeri çok ayr›.Oluflturulacak platformlar, dev-let ve ilgili kurumlar›n yarata-caklar› imkanlar sayesinde,Türkiye ile diasporadaki biliminsanlar› aras›nda çok büyükbir sinerji yarat›labilir. Türki-ye'yi saracak olan bu sinerji bi-lim ve teknolojide çok büyükat›l›mlar›n yolunu açacakönemli etmenlerden biri olmas›iyi bir politika uygulayabilme-mize ba¤l›.

Ar-Ge’de kad›n oran› her yerdeaz. Bilim, Ar-Ge ve inovasyonalan›nda en önemli yere sahipüniversitelerde ise kad›n oran›di¤er ülkelere nazaran daha iyi.Ancak yönetim kadrolar›ndakad›n temsili yine çok düflük.E¤itim-Sen taraf›ndan 2006 y›-l›nda yap›lan bir aç›klamayagöre Türkiye'de kamu üniver-sitelerindeki kad›n ö¤retimüyelerinin oran› yüzde 39. Buoran›n kimi Avrupa ülkeleriile Kuzey Amerika'dakindendaha yüksek. Araflt›rmakapsam›nda yer alan 16üniversitedeki toplam 1201yöneticinin yüzde 78’1'i er-kek, yüzde 21.9’u kad›n.Bu oran dekanl›kta yüzde13,7, rektörlük için iseyüzde 6,2’ye düflüyor.Ar-Ge alan›na geldi¤i-mizde ise durumun üni-

versite ve prestijli meslekler ka-dar parlak olmad›¤›n› görüyo-ruz. Türkiye ‹statistik Kuru-mu’nun She Figure 2006 rapo-ru için sundu¤u verilere göre

2003 y›l›nda Ar-Ge’de

çal›flt›r›lantoplam insangücü 83 bin281. Bu oraniçindeki kad›n say›-s› 28 bin 480 iken erkek say›s›54 bin 801. Tam zaman eflde¤e-rine (Ar-Ge’ye ayr›lan zamanyüzdesinin kifli say›s› ile çarp›-m›) bak›ld›¤›nda bu say›lar›nkad›nlar aleyhine yar›dan dahafazla oranda düfltü¤ü görülü-yor. Raporun 2004 y›l› de¤erle-rine bak›ld›¤›nda ise toplam 86bin 680 personelin 30 bin 8’ikad›n, 56 bin 672’si erkek. Tamzaman eflde¤erinde ise bu oran-lar yine kad›nlarda yar›dan da-ha fazla azal›yor.

Kad›nlar›n Ar-Ge ve inovasyonalan›nda çal›flmas› sadece ka-d›n haklar› aç›s›ndan önemlide¤il elbette. Bu ayn› zamanda

23

Bafl›na elma düflen kad›nlar

S

bir ülkenin Ar-Ge ve inovas-yonla beslenen rekabetçi birekonomiye sahip olmas› içinde gerekli. Çünkü bu alandakad›nlar›n artmas› demek Ar-Ge insan gücünün ve kalitesi-nin ilerlemesi anlam›na geli-yor. Avrupa Komisyonu’nunaraflt›rmalar›na göre Avru-pa’n›n 2015’e kadar en az 700bin yeni bilim insan›na ihtiya-c› var. Avrupa Komisyonu,yapt›¤› özel programlar saye-

sinde bu rakama ulaflmaya ça-l›fl›yor. Bu hedefin bir k›sm›d›flardan araflt›rmac› getirerekkarfl›lanmaya çal›fl›yor. Ancakas›l potansiyel kad›nlarda ol-mas›na ra¤men Tablo 2’de 25AB üyesi ülkede araflt›rmac›kad›n oran›n›n toplam araflt›r-mac› say›s› içinde yüzde 29oran›nda oldu¤unu görülüyor.Bu oran, Letonya’da yüzde 53,Litvanya’da yüzde 48, Bulga-ristan’da yüzde 47 iken, Fran-

sa’da 29 Almanya’da ise yüzde19. Litvanya ve Letonya gibiülkeler bilim alan›nda yüzde50 kad›n temsilinin ulafl›labi-lecek bir hedef oldu¤unu gös-teriyor. Kad›nlar›n araflt›rmaalan›nda daha çok teflvik edil-meleri ve e¤itilmeleri, böylecebu nüfusun içindeki paylar›-n›n da artt›r›lmas› hem Avru-pa hem de Türkiye için hemmümkün hem de ulafl›lmas›oldukça elzem bir hedef.

Son birkaç y›ld›r, özel ve kamusektörünün anahtar terimle-rinden biri olan inovasyon yenimodeller kazanarak zenginlefli-yor. Bunlardan biri de aç›kinovasyon. Bu modelle birlikteAr-Ge çal›flmalar› ve çal›flanlarinovasyon için alternatifsiz ol-maktan ç›kt›. Kamu araflt›rmakurumlar›, yeni kurulmufl flir-ketler, üniversiteler ve enstitü-ler önemli birer kaynak olarakinovasyon sürecine dahil halegeldiler. O halde büyük firma-lar›n çevrelerine art›k dahadikkatli bakmalar› ve kendile-rine bir inovas-yon “ekosiste-mi” olufltur-malar› ge-rekiyor.

Aç›k ino-vasyon ça-l › fl m a s ›i n o v a s y o nsürecini flir-ketin s›n›rlar›d›fl›na tafl›yor veyepyeni fikir, ürün ve hizmet-lerin ortaya ç›kmas›n› sa¤l›yor.Bu nedenle konu aç›k inovas-yon olunca flirketler kendi içle-rinde bilgi birikimlerini d›flar›-ya açmaktan çekinmiyor vebinlerce fikirden ve büyük bir

bilgi birikiminden de faydala-n›yor.

Harvard Business School’unprofesörlerinden biri olanHenry Chesbrough’un 2003 y›-l›nda yazd›¤› “Aç›k ‹novasyon”isimli kitab›ndan sonra ismikonulan yeni kavram üzerineçok s›k olmasa da yaz›l›p çizil-meye baflland›. Daha sonra Al-manya’daki RWTH AachenÜniversitesi’nden Frank T. Pil-ler ve Avustralya’daki SalzburgÜniversitesi’nden DominikWalcher gibi yazarlar da kav-

ram›n art›k ilk ortayaç›kt›¤› zaman-

dan dahagenifl biranlama sa-hip oldu¤u-nu söylü-yorlar. Çün-

kü aç›k ino-vasyon kavra-

m› bireyleri,kurumlar›, kamu

ve özel sektördekiher türlü giriflimi içine al›-

yor. Hal böyle olunca kavra-m›n tan›m›n› yapmak ve bellibir sisteme oturtmak zorlafl›-yor. Ancak bu aç›k inovasyo-nun kendi içinde bir sistemi-nin ve kontrol mekanizmas›n›n

o l m a d › ¤ ›a n l a m › n ag e l m i y o r .Bu mekanizma-n›n temelini ise iyi düzenlen-mifl bir fikri mülkiyetler hakla-r› yönetimi oluflturuyor.

Zaman içinde flirket d›fl›na ta-flan, müflterileri de aflarakfarkl› kurum ve bireyleri flirke-tin yarat›c›l›k sürecine dahileden bu tür inovasyon çal›fl-malar›na uyum sa¤lamak içinflirketlerin de biraz de¤iflmelerigerekiyor. Aç›k inovasyon ça-l›flmas› inovasyon sürecini flir-ketin s›n›rlar› d›fl›na tafl›yor veyepyeni fikir, ürün ve hizmet-lerin ortaya ç›kmas›n› sa¤l›yor.Bu nedenle konu aç›k inovas-yon olunca flirketler kendi içle-rinde bilgi birikimlerini d›flar›-ya açmaktan çekinmiyor vebinlerce fikirden ve büyük birbilgi birikiminden de faydala-n›yor. Araflt›rma sahas› pekçok yönde h›zla gelifliyor, fir-malar daha inovatif olman›nyollar›n› arad›kça sürekli yenialanlar ve metotlar da geliflti-rilmeye devam ediyor. fiu andaAmerika’da, ‹srail’de, ‹sveç’teve Finlandiya’daki öncü flirket-ler taraf›ndan yap›lan bu türçal›flmalar var.

D o s y a

24

Genifl alanda aç›k inovasyon

‹‹novasyonun teknoloji ve Ar-Ge’ye bakan yönü s›k s›k eleal›n›yor. Inovasyonun bir desosyal taraf› var ki ona da sos-yal inovasyon deniyor. Sosyalinovasyonu anlamak ve tan›m-lamak çok daha zor ve belki dedaha önemli. Sosyal inovasyonkavram› ve uygulamalar› yeni-likçi fikirlerin bir uzant›s› ola-rak karfl›m›za ç›k›yor. Grupla-r›n bir araya gelerek, toplumsalyarar sa¤layacak ortak hedeflerçerçevesinde, birlikte ifl yapabil-me alanlar› yaratma aray›fl›sosyal inovasyona zemin olufl-turuyor. Bu gruplar›n içersindeözel sektör, sivil toplum örgüt-leri, meslek odalar›, belediyeler,belli bir amaç için bir araya ge-len gruplar ya da bir yöreninhalk› olabiliyor. Sosyal inovas-yonda yenilikçilik kadar kat›-l›mc›l›k da esas flartlardan biri.Kat›l›mc›l›k k›sm›nda en önemlirolü sivil toplum bilinci veSTK’lar oynuyor.

Türkiye’de STK üyeli¤i bilinciaz. STK çal›flmalar› sadece pro-jecilik olarak görülüyor. Pekçok STK özkaynaklar›n› yarat-makta yetersiz kald›¤› için ça-l›flmalar›n› projeler çer-çevesinde yürütebiliyor.Projeler belli konular-daki sorun alanlar›n›nbelirlenebilmesi, bualanlara yönelik çal›fl-malar yap›lmas›, görü-nürlü¤ün sa¤lanmas›ve çözüm önerilerindebulunulabilmesi aç›s›n-dan önemli. Fakat s›-n›rl› zaman aral›klar›n-da, s›n›rl› kaynaklarlayap›labilen projeler za-man zaman hedefine

ulaflamadan yar›m kalabiliyor.Sürdürebilirli¤i olmayan proje-ler zaman, ifl gücü ve de parakayb›na neden oldu¤u gibi hemtoplumda hem de projenin he-def grubunu oluflturan kiflilerdegüvensizlik yarat›yor. Projecili-¤in bir baflka sorunu iseSTK’n›n kayna¤› sa¤layan kuru-ma ba¤›ml› kalmas›. Projeyidestekleyen kurum baz› s›n›rla-malar getirebiliyor, STK’lar dabu s›n›rlar içinde hareket ede-biliyor. Bu da zaman zaman ba-¤›ms›z çal›fl›lmas›n› engelleyebi-liyor.

Buradaki bir di¤er sorun iseprojelerin genellikle büyükSTK’lar taraf›ndan yürütülüyorolmas›. Bunun en büyük nede-ni ise özellikle küçük ölçekli ve-ya yerel STK’lardaki insan kay-na¤›n›n yetersiz oluflu. Örne¤in,bir STK’n›n herhangi bir ABprojesine baflvurabilmesi içinçok iyi Ingilizce bilen, AB projeformat›ndan ve uygulamalar›n-dan haberdar olan, özellikle fi-nans ve raporlama konusundauzman elemanlara ihtiyac› olu-yor. Gönüllülük esas›yla çal›flanpek çok yerel STK içinse bu çok

mümkün de¤il. Yerel kaynak-larda karfl›lafl›lan en büyük s›-k›nt› ise kaynak sahiplerininpolitik mesaj tafl›yabilecek pro-jelere yanaflmamalar›. Örne¤in,kad›nlarla ilgili bir projeye des-tek olmak isteyen herhangi birözel sektör, kad›n›n seçme veseçilme hakk› ile ilgili olabilecekbir projeye destek vermektençekinebiliyor veya farkl› etnikgruplarla çal›flmak istemeyebili-yor.

Sosyal inovasyonun en önemliflartlar›ndan biri de yarat›c›l›k.Bunun için bireylerin kendinegüveninin tam olmas› gerekiyor.Türkiye’de e¤itim sistemi, yara-t›c›l›¤› öldürdü¤ü elefltirilerines›kl›kla maruz kal›yor. Ayr›cahem okulda hem aile içinde ço-cuklara yönelik bask›c› anlay›flda özgüveni ve yarat›c›l›¤› tah-rip ediyor. Bu durumda sosyalinovasyon oluflturacak çok azyarat›c› fikir ortaya ç›k›yor. Tür-kiye’de kat›l›mc›l›¤›n az olmas›-n›n bir di¤er nedeni de merkeziyönetimin çok güçlü olmas›. Budurumda yerel yönetimler ve di-¤er yerel giriflimciler sonuç ala-mayacaklar› düflüncesiyle sos-

yal sorunlara karfl› giri-flimler gelifltirmekten sa-k›n›yorlar. Oysa Türki-ye’de kad›n, çocuk, e¤i-tim, sa¤l›k, fliddet, yok-sulluk, töre gibi pek çoksosyal sorun var ve dev-letin tek bafl›na hepsineçözüm üretmesi yak›nzamanda mümkün de¤il.Bu durumda bu sorun-lar için yarat›c› fikirlereve sistemli uygulamalarayani sosyal inovasyonaihtiyaç var.

25

Dünyay› sosyal inovasyonde¤ifltirecek

A

Dergimizin bu say›s›nda en önemli ihtiyaçlar›n ne oldu¤undan yola ç›karak içerikbelirlemeye çal›flt›k. Tabii ki her kurumun, sektörün de¤erler sistemi, stratejikyaklafl›m› ve bu çerçevede belirledi¤i öncelikleri farkl›d›r. Ancak Türkiye’nin genelkoflullar›nda bir irdeleme yap›ld›¤›nda kriz dönemi ve inovasyon ve beraberindeTürkiye’de her kademede, her koflulda bir kültür olarak benimsenmesininkaç›n›lmazl›¤›na inand›¤›m›z iflbirli¤i-güçbirli¤i kavramlar›n› tekrardansunman›n yarar›na inand›k. Öncelikle kriz, ard›ndan iflbirli¤ine dairyaz›m›z› sunmaktay›z.

U‹G’den Notlar

The Economist Intelligence Unit taraf›ndan yay›m-lanan Uzgörü 2020 adl› araflt›rma önümüzdeki 15y›lda dünya ekonomisinde yaflanacak olan gelifl-meleri ortaya ç›karmay› hedeflemifltir. Rapor anae¤ilimleri küreselleflme, demografi, atomizasyon(küçük parçac›klara ay›rma fleklinde Türkçeleflti-rildi), kifliselleflme ve bilgi yönetimi biçiminde or-taya koymufltur. Bu e¤ilimlerin ana sanayi dallar›ve flirketlerin çal›flma biçimini de etkileyece¤i bek-lenmektedir. ‹liflki ekonomisini flekillendiren kuv-vetlerin etkisinde flirketler kendi stratejileriniuyumland›r›rken, kiflisellefltirme, iflbirli¤i ve ino-vasyonun büyük f›rsatlar› ve zorluklar› birlikte ge-tirece¤ini belirtmek mümkündür. Kiflisellefltirmediye an›lan olgu müflteri odakl›l›¤›n ötesine tafl-makta; müflterinin ürüne ve hizmete neredeysekendi damgas›n› vurma olana¤› verecek uygula-malar› bar›nd›rmaktad›r. Bu süreçler içinde tek-nolojinin rolü büyüktür. Mobil telefonlar ve PDAcihazlar› için yüklenen-indirilen uygulamalar› bualanda örnekler aras›nda saymak mümkündür.

‹flbirli¤inin de ticari hayat üzerinde etkileri büyükve önemlidir. Genel olarak bak›ld›¤›nda iflbirli¤i-nin birlikte çal›flmak anlam›nda kullan›ld›¤› görü-lür. EIU taraf›ndan gerçeklefltirilen araflt›rma res-mi iflbirli¤i uygulamalar›n› dikkate almaktad›r.Bu uygulamalar ise co¤rafi, kurumsal ve ifllevsels›n›rlar› birbirine yak›nlaflt›rmaktad›r. Ana yet-kinlikler, kurumsal çevikli¤e duyulan ihtiyaç, ge-liflmekte olan piyasalar›n etkisinin artmas›, flir-ketlerin gerek kendi içlerinde, gerekse de kurum-lar aras› iflbirliklerinin önemini hat›rlatmaktad›r.‹fllevler ve örgütler aras›ndaki iflbirlikleri flirketle-rin daha verimli ve daha yenilikçi olmalar›na yar-d›mc› olmaktad›r. ‹novasyon ise özellikle ekono-mik nedenlerle bilginin yeni bir uygulama biçimi-ne dönüfltürülmesi biçiminde tan›mlanmakta,kavram hem flirketler hem de hükümetler içindaha önemli hale gelmektedir. ‹flletme yöneticilerirakiplerine karfl› inovasyonu güçlü bir silah ola-rak alg›larken, devletler düzeyinde politika olufl-turan kesimin ise kalk›nmada inovasyona uygunbir iklimin yarat›lmas› için çaba harcamalar› ge-

rekti¤inin fark›nda olduklar› izlenmektedir. Yuka-r›da özeti verilen üç teman›n birbirleriyle fark›alanlarda dahi iliflkisi oldu¤u görülmektedir. fiir-ketler, kiflisellefltirilebilen yenilikçi ürün ve süreç-leri gelifltirebilmek için müflterileriyle iflbirli¤inegitmektedir. ‹liflki ekonomisinin gelifliminin bera-berinde kiflisellefltirme, iflbirli¤i ve inovasyon ara-s›ndaki ba¤lar› da güçlendirece¤i, bununla birlik-te küresel ifl dünyas› için önemini daha da art›ra-ca¤a benzemektedir.

2006 y›l›nda gerçeklefltirilen Uzgörü 2020 adl› ça-l›flma için yöneticilerle ile yap›lan anketlerin so-nuçlar›na göre; önümüzdeki 15 y›lda piyasalar›ndaha küresel olaca¤›, kurumlar›n›n ifllevlerininco¤rafi bölgelere ve ortakl›klar›na-paydafll›klar›nagöre daha küçük parçalara ayr›labilece¤i, rekabe-tin ise dünyan›n daha farkl› köflelerinden karfl›la-r›na ç›kaca¤› beklenmektedir. Böylesine çevre ko-flullar› ile yap›lanm›fl bir sistem içinde flirketlerinbaflar›lar›n›n iflbirliklerine ba¤l› oldu¤u ortayaç›kmaktad›r. ‹flbirliklerinin binlerce uzmanlaflm›floyuncularla gerçekleflti¤i, bu oyuncular›n isemüflterilerden, ortaklardan ve flirketlerin kendirakiplerinden olufltu¤u, bölgesel da¤›t›m firmala-r›n›n ve üniversitelerin de iflbirli¤i alan› içinde ol-du¤u ortaya ç›kmaktad›r. fiirketlerin tedarikçilerive da¤›t›mc› firmalar› ile dikey iflbirlikleri içindeolduklar›, ancak koflullar› h›zla de¤iflen ortamlar-da çevik olabilmek için her tür iflbirli¤i olana¤›n›ve olas›l›¤›n› de¤erlendirmeleri gerekti¤inin alt› çi-zilmektedir. EIU taraf›ndan haz›rlanan çal›flmadadört ana bulgu ile karfl›lafl›lm›flt›r. Bunlar:

1. fiirketler kesimi iflbirli¤ine dayal› iliflki sistemiiçin yeni zorunluluklarla karfl› karfl›yad›r, 2. Baflar›l› iflbirlikleri kültürel de¤iflimleri gerek-tirmektedir,3. fiirketlerin iflbirliklerinin yararlar›n› alg›laya-bilmeleri için ölçme ve de¤erlendirme sistemlerineihtiyaç duyduklar› ortaya ç›kmaktad›r, 4. Teknolojinin sundu¤u tüm avantajlar›n yan›n-da, online (çevrim içi) iflbirli¤i araçlar›n›n kurum-lar› tatmin düzeyi henüz düflüktür…

‹ fl b i r l i k l e r i

26

Cemil Ar›kan, Selçuk Karaata

‹flbirli¤i için varolan gerekçeler yeterince aç›kt›r.fiirketlerin ihtiyac› olan elementlerin neler oldu-¤una bak›ld›¤›nda en büyük gereksinimin resmiiflbirli¤i çerçevelerinin (formal collaboration fra-meworks) oldu¤u ortaya ç›kmaktad›r. Ayr›ca, a¤-yap›lar›n (network) sahip oldu¤u güce ra¤men,teknolojinin iflbirliklerinin gelifliminde nas›l biretkisi olaca¤›na dair genel bir mutabakat›n varl›-¤›ndan sözetmek güç olacakt›r.

Yukar›da birer cümle ile aktar›lan araflt›rma so-nucunda ortaya ç›kan saptamalar› bafll›klar ha-linde de¤erlendirerek notumuza devam edece¤iz:Üst düzey yöneticiler gelecekte sahip olunacak ba-flar›n›n fiziksel, kültürel ve organizasyonel anlam-da iflbirliklerine ba¤l› oldu¤unu kabul etmektedir.394 yönetici aras›nda Kas›m 2006’da yap›lan an-ket sonuçlar›na göre; yöneticiler zamanlar›n›n?’ünü ayn› yerde bulunan, kendi ifllevsel yap›lar›içindeki çal›flanlarla (silolarda) birlikte geçirmek-tedir. Ancak gelecek 3 y›lda, yöneticilerin yar›n-dan fazlas›n›n daha fazla zamanlar›n› ifllevler,co¤rafi noktalar ve örgütlerin aras›nda harcaya-caklar›n› ifade ettikleri ortaya ç›kmaktad›r. Yüzde63’ü farkl› co¤rafi alanlarda bulunan tak›m arka-dafllar› ile birlikte çal›flaca¤›n› ifade etmifltir. Yar›-dan fazlas› ise kendi ifllevleri ve organizasyonlar›d›fl›ndaki insanlarla vakitlerini de¤erlendirecekle-rini ortaya koymaktad›r. Bu sonuç bizlere disip-linleraras› ögelerin yönetim ve karar sistemleriiçindeki rolünün artt›¤›n› hat›rlatmaktad›r. Söz-konusu davran›fl biçiminin yöneticilerle yap›lanmülakatlara da yans›d›¤› görülmektedir. fiirketle-rin büyük bölümü, di¤er flirketlerle yap›lan iflbir-li¤i anlaflmalar›n›n gerek say›lar›nda art›fl›n, ge-rekse de kapsad›¤› alanlarda bir genifllemeninsözkonusu oldu¤unu belirtmifltir. General Mo-tors, GlaxoSmithKline, Procter&Gamble, Intel gibi

firmalar›n iflbirli¤ini bir amaç olarak süreçlerinidahil etti¤i görülmektedir.

Baflar›l› iflbirlikleri kültürel de¤iflimi gerekli k›lmak-tad›r. Araflt›rmaya konu olan flirketlerin büyükbir bölümünde iflbirli¤i kültürünün varoldu¤u iz-lenmifltir. Çal›flanlar aras›nda güven sözkonusu-dur. Paylafl›m, bilgiyi ve tecrübeyi s›r olarak sak-lamaktan daha yayg›nd›r. ‹letiflim s›k ve iletiflimkanallar› aç›kt›r. Çal›flanlar di¤er kurumlardanözel bilgiler almak amac›yla yo¤un çaba harca-maktad›r, yüzde 80’inin di¤er kurumlardan çal›-flanlarla ifl iliflkisi mevcuttur. Genel olarak kabulgören bir paradigma (de¤erler dizisi) haline gelmiflolan, iyi fikirler içeriden ç›kar al›flkanl›¤›n›n nere-deyse öldü¤ü belirtilmektedir. Ancak bu tarz dav-ran›fl kal›plar›n›n üst düzeyde her zaman teflvikedildi¤ini söylemek mümkün de¤ildir. Afla¤›dakiflekil iflbirli¤ine dönük tecrübeler hakk›nda du-rum de¤erlendirmesine imkân vermektedir.

fiirketler iflbirliklerinin yararlar›n› ölçme ve de¤er-lendirme konular›nda yeni uygulamalar bulmal›-d›r. Araflt›rma sonuçlar›na göre az›nl›k denebile-cek say›da kurumun resmi iflbirli¤i süreçleriniuygulad›klar› ortaya ç›kmaktad›r. Yaklafl›k yüzde80’lik bir bölüm, iflbirli¤inin herhangi bir ifl hede-fini baflarabilmek ad›na ölçümüne kalk›flmad›¤›n›belirtmifltir. Kalan yüzde 20’lik bir bölüm ise ölç-me ve de¤erlendirme sistemleri kullanabilmekiçin uygun metodun belirlenmesinde güçlüklerlekarfl›laflm›flt›r. Ölçümlemeyle ilgili baflar›l› örnek-lere rastlamak da mümkündür. Örne¤in ilaç fir-mas› GlaxoSmithKline, New Jersey-ABD’deki Ar-Ge merkezinde iflbirliklerini de¤erlendirmek ama-c›yla zaman temelli bir ölçme setini uygulamakta-d›r. Sosyal a¤yap›lar›n analizi için Valdis Krebs veDuncan Watts taraf›ndan gelifltirilmifl araçlar›nda uygulama alan› buldu¤u izlenmifltir.

Teknolojinin tafl›d›¤› imkanlara ra¤men çevrimiçi(online) iflbirli¤i araçlar›n›n kullan›m› henüz yayg›nd e ¤ i l d i r . ‹flbirliklerini yayg›nlaflt›rmak için teknolo-jinin nas›l uyarlanaca¤›na dair genel bir mutaba-kata henüz ulafl›lmad›¤› izlenmektedir. Yöneticilerçevrimiçi iflbirliklerine yabanc› de¤ildir. Neredeysetamam› e-posta adresine sahiptir, yar›s› intranetile örne¤in takvimlerini paylaflmakta, yüzde 40’tanfazlas› ise web konferans sistemini kullanmakta-d›r. Tüm bunlara ra¤men çal›flmaya kat›lanlar›niflbirliklerini gelifltirmek için farkl› araçlara ihtiyaçduyduklar› bilinmektedir. Bu konuda yenilikçiürünlere ihtiyaç oldu¤u görülmektedir.

27

K a y n a k ç aCollaboration Transforming the way business works, A report from the Economist Intelligence Unit Sponsored by Cisco Systems, April 2007

U‹G’den Notlar

28

ABD’de yerleflik Diaomond isimli dan›flmanl›k fir-mas›, resesyon dönemlerinde dikkate al›nmas› ge-reken 7 ö¤e belirlemifltir:1 . Giderlerin iyi analiz edilerek do¤ru maliyet-lerden tasarruf edilmesi: Çok daha dikkatle veisabetli bir biçimde ifl süreçlerini ve süreçlerin ya-ratt›¤› maliyet kalemlerini analiz eden kurumlar›n,daha çok de¤er yaratabildi¤i görülmektedir. Ku-rumlar, müflteri ifllemlerinin ve müflterilerle kuru-lan iliflkilerin ekonomisini iyi inceleyerek sa¤l›kl› birneden-sonuç analizini ortaya koyabilir ve tasarrufyap›labilecek eylemler dizinini ortaya koyabilirler.Müflteriye sunulan hizmetin kalitesini etkileyebile-cek olan ‘boydan boya’ yap›lan tasarruftan çok,müflteriye sunulan hizmet kalitesinde minimumdüzeyde hissedilebilecek, kurumun iç süreçleriniiyilefltirerek, gerekti¤inde de¤ifltirerek tasarruf sa¤-lanabilir. Asl›nda sözünü etti¤imiz fley özetle ino-vasyondur ve verimlilik art›fl›d›r.

2 . Otomasyon, otomasyon, otomasyon: G i d e r l e-rin sa¤l›kl› ölçümlenebilmesi, tasarruf eylemlerinedair verilecek olan karar›n do¤ru olmas› için önce-likli gereksinimdir. Atlanta merkezli bir enerji flirke-ti, 2008 y›l›nda sistemine yerlefltirdi¤i otomatikokuma aletleri sayesinde hem tasarruf etme imka-n›na sahip olmufl, hem de güç kullan›m›na dair an-laml› verilerin elde edilmesi sayesinde ifl süreçleriniyeniden tasarlama imkan›na kavuflmufltur.

3 . Daha düflük düzeyde ve de¤iflken maliyetleriçin tedarikçilerinizi kullan›n: Yap›lan inceleme-ler, as›l kendi uzmanl›k alanlar›na odaklanan, ger-çeklefltirilmesi gereken di¤er sorumluluklar› ise, bualanlarda uzmanlaflm›fl kurumlara b›rakan kurum-lar›n daha baflar›l› oldu¤unu ve özellikle k›sa vade-lerde oluflan maliyetlerde tasarruf sa¤layabildikleriniortaya koymufltur. D›flar›dan tedarik etme tekni¤i-nin, baz› süreçler için benimsenmesinin dolayl› mali-yetlerde sa¤lanan tasarruf nedeniyle, iflletme yöneti-mine de¤iflen ekonomik koflullara daha esnek bir bi-çimde uyabilme imkan›n› verdi¤i görülmektedir.

4 . Büyümeye destek verebilecek müflterileri be-l i r l e y i n : Kar edilmeyen ve yüksek ifllem maliyetle-rine neden olan müflterilere verilen hizmetin gözdengeçirilmesi durgunluk dönemlerinde daha fazlaönem kazanmaktad›r. 1997 y›l›nda yaflanan UzakDo¤u krizi s›ras›nda, Singapur Havayollar› k›sa me-safeli uçufllar›n› k›s›tlam›fl, özellikle birinci s›n›f yol-

culara verilen hizmetleri de içeren, iflletmeyi iyilefl-tirmeye dönük 300 milyon dolarl›k yat›r›mla krizlebafla ç›kmaya gayret etmifltir.

5 . Pazarlama kanallar›n›n da¤›l›m›n› en uy-gun hale getirin: Birçok reklam ajans›n›n da bil-di¤i gibi, ekonomik durgunluk dönemlerinde pazar-lama bütçelerinde k›s›nt›ya gitmek al›nan ilk ted-birler aras›ndad›r. Liderli¤e soyunan firmalar›n,e¤er birden fazla da¤›t›m kanallar› varsa, müflteriyeulaflt›klar› bu kanallar›n uygun olup olmad›¤›n› sü-rekli sorgulamalar› gerekir. En uygun iliflki yöneti-mi için gereksinim duyulan en uygun da¤›t›m ka-nal›na sahip olmak önemlidir.

6 . Yat›r›mlara devam etmeli: Zor zamanlarda Ar-Ge ve inovasyona kaynak ay›rmaktan vazgeçilme-meli. ABD merkezli Gillette firmas›, Sensor isimlitrafl ürünü markas›n›, bir resesyon dönemine denkgelen 1990’l› y›llar›n bafllar›nda piyasaya sunmufl,1997 y›l›na kadar olan dönemde de Gillette’nin sa-t›fl gelirlerinin %49’u son befl y›lda piyasaya sunu-lan yeni ürünlerden kaynaklanm›flt›r. Intel, 2001resesyon döneminde, daha h›zl›, daha ucuz ve da-ha küçük bilgisayar çipleri üretebilmek için sat›flla-r›n›n %14’ünü ürün inovasyon yat›r›mlar›na ay›r-m›flt›r. Bu dönemde yap›lan yat›r›mlar, 1996 y›l›n-da beri Intel’in en yüksek büyüme kaydetti¤i dö-nem olarak raporlanm›flt›r. 2001 durgunluk döne-mi esnas›nda, Microsoft Xboy adl› bir oyun konso-lunu piyasaya sürmüfltür. Bu ürün, video oyunlarsektöründe en baflar›l› ürün olarak kabul edilmifl,Microsoft ilk iki ayda sadece bu üründen 1.5 mil-yon adet satabilmifltir.

7 . Ana iflinize odaklan›n: Lider olan veya liderli¤esoyunan kurumlar›n ana ifl kollar›na daha çokodakland›klar› ve gelecek dönemde de hangi alanla-r› ana ifl kolu olarak benimseyecekleri üzerine ça-l›flmalar yapt›klar› görülür.

Bu eylemleri ka¤›t üstüne dökmek göreli kolay olsada, eylemlerin uygulamaya al›nmas› ve hayata geçi-rilmesi hiç de kolay de¤ildir. Ancak, alternatifimizne olabilir diye bak›ld›¤›nda, bu tip eylemlere dik-kat etmek, krizlerden daha az yara alarak ç›kma-n›n yöntemlerinden biri olarak kabul edilebilir. Al›-nan tedbirler, er ya da geç krizden ç›k›ld›¤›nda ku-rumlar›n sürdürülebilir gelir elde etmelerinde, reka-bet güçlerini art›rabilmelerinde yararl› olacakt›r.

Kriz ve gelecek

Yoksa hala birKurumsal VeriKalitesi stratejinizyok mu?

Yoksa hala birKurumsal VeriKalitesi stratejinizyok mu?

Yoksa hala birKurumsal VeriKalitesi stratejinizyok mu?

Güvenilir veriye sahip olmak flirketlerin gelirlerini art›rabilmeleri için önemli biraraç. Veri kalitesindeki gelir kazanc›n› görmenin yolu, veri ve ifl süreçleri aras›nda-ki iliflkiyi ve bu ifl süreçlerinin getirdikleriniö¤renmekten geçiyor. Dolay›s›yla gelirleriüç flekilde ölçebilmek mümkün. ‹flinizi ayn›yönde gelifltirmek, giderlerden tasarrruf etmek ve riskleri azaltarak uyumluluk ölçümlerinde kolayl›k sa¤lamak.

Toplam Veri Kalitesi Program›

Bu nedenle flirketlerin bir Toplam Veri Kalitesi Program› kullanmalar› gerekiyor.Ancak Toplam Veri Kalitesi program›, uzunsoluklu, her bir ad›mda ifle olan faydas› görülebilir, ölçülebilir ve ifl de¤erleri yaratabilir olmal›. Ayn› zamanda, mükem-mel verinin yarat›lmas› ve oluflturulmas› de¤il, gerçek ve do¤ru ifl de¤erini yaratma-ya odaklanmal›. Bunu yapabilmek için sade-ce IT’cilerin de¤il, ifl ekiplerinin süreç içerisinde beraber çal›flmas› flart. Bu çal›flman›n amac›, de¤iflmeyen basit ve tekbir çözüm bulmak yerine, ifl ihtiyaçlar›n›nzaman içinde h›zl› de¤iflimine yard›mc› olabilecek bir yöntem gelifltirmek olmal›.

Kurumsal Veri Kalitesi Stratejisi

Baz› kurumlar için verinin de¤eri yüksektirve verinin bir de¤ere dönüflmesi gerekir.

Bu kurumlarda Veri Yönetim Komiteleriveya ifl birimleri için verinin nas›l kullan›la-ca¤›na karar veren birimler vard›r. Bu bi-rimler, çal›flma gruplar›, projeler veya geli-flen ihtiyaçlara göre verinin yönetiminisa¤larlar. Ama maalesef, baz› kurumlar,bu lükse sahip de¤il. Genellikle bir sorunoluflup ifl sürecinde sanc›lar yaflad›ktansonra lokal tedavilerle iyileflme sa¤l›yorlar.Bu kurumlar›n flu iki soruyu cevaplamas›gerekiyor: • Uzun vadede planlar›m›z ne olmal›?• Veri kalitesini nas›l artt›rabiliriz?Bu sorulara verilen cevaplar, veri kalitesiyönetimindeki ihtiyaçlar› ve bu konuda ya-p›lan yat›r›mlar› karfl›layacak ifl planlar›n›ntemelini oluflturacak. Kurumlar ifl öncelik-lerine göre bu süreci tan›mlamal›lar.

Trillium Software Ürünleri

Trillium Software ürünleri ile öncelikle flu sorunlar› çözmek istiyoruz; Konulan kurallar, di¤er bölümler ve sistemler içinde geçerli mi? E¤er de¤ilse, zaman içindede¤iflikliklere adapte olabilecek mi? Birdenfakl› standarda ve sisteme cevap verebilecek mi veya zaman içinde adapteolabilecek mi? Daha sonra kullan›lacak büyük çapl› uygulamalarla ba¤lant›s› veuyumlulu¤u var m›? Farkl› platformlardafarkl› teknolojiler ile bu çözümü entegreedebilecek miyim?

fiirketler için “Hangi veri kalitesi ölçümleriniyapmal›y›m, nereden bafllamal›y›m?” sorusunun kolayve k›sa bir cevab› yok. Her endüstrinin, her projeninve her bir firman›n farkl› amaçlar›, ifl ölçüm metotlar›ve sonuçlar› etkileyecek kararlar› var. Siemens ITÇözümleri ve Hizmetleri, veri kalitesini dolay›s›ylagelirlerini artt›rmak isteyen firmalar›n iflini büyükoranda kolaylaflt›r›yor.

fiirketlerin bir Toplam Veri Kalitesi Program› kullanmalar› gerekiyor. Ancak Toplam Veri Kalitesiprogram›, uzun soluklu, her bir ad›mda ifle olan faydas› görülebilir, ölçülebilir ve ifl de¤erleri yaratabilir olmal›. Ayn› zamanda, mükemmel verinin yarat›lmas› ve oluflturulmas› de¤il, gerçek ve do¤ru ifl de¤erini yaratmaya odaklanmal›.

Trillium Data Quality (TDQ) ile kurallar› tamamen istedi¤iniz zaman ve uygulamayagöre ayarlayabilir, batch modda verinizi yönetebilir ve tekillefltirebilirsiniz. ‹stedi¤inizzaman da TS Director’a bu kural setlerini aktar›p, çevrim içi olarak di¤er uygulamala-ra hizmet edebilirsiniz. Veriniz üzerinde neyapaca¤›n›z› ancak veri setleriniz üzerindekiproblemleri anlayarak bilebilirsiniz. Dolay›s›yla ileride bütün ihtiyaçlar›n›za cevap verecek flekilde Trillium Discoveryürününü kullanabilirsiniz. Discovery temelanlamda; genifl kapsaml›, dinamik, kesinti-siz, görünmez, ak›ll› ve ölçülebilirdir.

Otomatize Veri Kalitesi Süreçleri

Otomatize Veri Kalitesi Süreçleri veri kalitesi uygulamalar› ile yap›labilir. Bu ifl-

lemler, geleneksel arka uygulamalar veadres temizleme süreçlerinden, ön yüzdeki kontrol uygulamalar› ve adres düzeltme uygulamalar›n› kaps›yor. Bu süreçlerde, ürün veri kalite standartlar› vefonksiyonlar›n›n gerçek zamanl› veri kalitesi önemli bir yer tutuyor. Bu süreçler,tek ve çoklu ifllemler fleklinde oluflturulmufl, bütün kurum içindeki yap›ya ait elemanlar. Trillium DQ ve Director yaz›l›mlar› ile süreçler uçtan uçakontrol edilebiliyor, tamamen otomatizeve kural bazl› olarak gelifltiriliyor. T r i l l i u mSoftware Insight ile veri üzerindeki za-mansal de¤iflimleri izlemek ve süreçlerikontrol etmek çok kolaylafl›yor. Üst yöne-tim, kontrol panelleri (Dashboard) arac›l›¤›ile verinin kalitesinin zaman içinde nas›lde¤iflti¤ini rahatl›kla izleyebiliyor.

SistemKaynakl›

D e s t e kF o n k s i y o n l a r ›

Ürünler,Araçlar veTeknolojiler

SonuçlarGerekliYat›r›mlar

Organizasyonel‹stekler

CRMSat›flPazarlama

Ad Hoc Postave email

Sadeceayn› fiehir

Di¤erfiehirler veülkeler

MüflteriSegmentasyon,Model skorlama, 360derece müflterigörünümü

Ça¤r›Merkezi

MüflteriHizmetleriSorun ÇözmeKampanyalar›

Kenditaraf›ndangelifltirilmifltekillefltirmesistemleri

Yetersizsonuçlar

Kullan›c›larmutsuz

Yeni çözüm

Orta, kullan›c›lar ara-malar esnas›nda bil-giye ulaflmak içnu¤raflmak zorundalar

Servis veFaturalama

Siparifl yönetimiFaturalama,Ödeme vetakip

- -YeniÇözüm

Teknik departmansorunlar› çözmek içinu¤rafl›r

ERP

Tedarikçi verileriKaynakPlanlamaÜrün Üretimi

- -YeniÇözüm

Üretime geçmek içinyüksek yat›r›mlar›ngereklili¤i

BBaflar›l› bir bilim insan› çocuklu¤undan beri hayalini kurdu¤u bir projeyefinansman bulursa ne olur? Dünyan›n geri kalan›n›n hayat›n› de¤ifltirir.

Baflar› Öyküsü

Bilkent Üniversitesi ö¤retim gö-revlisi Levent Onural çocuklu-¤undan beri üç boyutlu televiz-yonu hayal etmifl. 2002’ye ka-dar bu hayalini destekleyecekbir yap› bulamam›fl. Türkiye’ninAvrupa Birli¤i fonlar›na kat›l-maya karar vermesiyle hayalinigerçe¤e dönüfltürecek ad›mlar›atm›fl. Onural, “10 y›lda flu an-da iki boyutlu olarak gördü¤ü-nüz tüm ekranlar›n üç boyutluoldu¤una flahit olacaks›n›z” di-yor.

Üç boyutlu televizyon projesinas›l do¤du?Bu, benim lise y›llar›mdan berihayalini kurdu¤um bir proje.Kiflisel merak›mla profesyonelyaflant›m›n geldi¤i nokta birle-flince üç boyutlu televizyon pro-jesini oluflturma f›rsat›na erifl-tim. Araflt›rmalar›m› yönlendi-ren iki unsur var. Bir tanesi sa-y›sal video, di¤eri holografi. Buikisinin birleflti¤i yer üç boyutlutelevizyon. Ben uzun zaman bukonularla u¤raflt›m ama üç bo-yutlu televizyonun pazara su-nulmas›na f›rsat verecek bu ka-dar genifl kat›l›ml› bir projeoluflturamam›flt›m. 2002’de 6.Çerçeve Program›’nagirerken her zamanbirlikte ifl yapt›¤›-m›z, çal›flt›¤›m›z in-sanlarla kafamdaolan projenin AB ta-raf›ndan desteklene-bilece¤ini paylaflt›m.De¤iflik alanlardaçal›flt›¤›m›z uzmanla-r› örgütledik. 6 ayboyunca projeyi ha-z›rlad›k. 7 ülkeden19 orta¤›m›z oldu.Çok s›k› olan AB’nin

bürokrasi kurallar› içinde 180kifliyi bir araya getirdik. Bu zorbir iflti ama severek yapt›k. Ar-kas›ndan da projenin plan›n›haz›rlad›k. ‹nce detaylar› ile260 sayfal›k bir plan olufltu.Haz›rlanan planda projeye dahilolan tüm araflt›rmac›lar›n hangihafta neleri yapacaklar›, her ayhangi sonuçlar› elde etmelerigerekti¤i yaz›yordu. Hem teknikkapasiteye olan katk›lar› olarakhem de süreç içindeki görevleriolarak. Projenin içinde çok de-¤erli bilim adamlar› var. Hepsibir araya gelince herkes hevesleçal›flt›.

Bu projeye büyük televizyonüreticilerini katmay› düflünü-yor musunuz?Bafltan da öngörümüz o yön-deydi. Bu, 48 ayl›k bir proje vebitmesine 15 ay kald›. Büyüküreticilerin projeye dahil olma-s›, oluflturulacak teknolojininticarilefltirilebilmesine ve in-sanlar›n alg›s›na ba¤l›. Projeyiolufltururken vizyonumuz bugenifl platformda küçük veodakl›, amac› tamamen tekno-loji Ar-Ge’si olan gruplar olufl-turmak ve bu gruplar›n somut

ç›kt›lar›n›n büyük firmalar› daiçine alarak ticarileflmeye do¤-ru gidece¤iydi. Bu hedef do¤-rultusunda bizim gruplar›m›z-dan 7. Çerçeve Program›’na üçboyutlu televizyonun farkl› ver-siyonlar›n› oluflturmaya yöne-lik 10 proje baflvurusu yap›ld›.Bu projelere dahil olanlar ara-s›nda çok tan›nm›fl büyük flir-ketler var. ‹flin sevindirici yan›flu ki bize tekliflerle gelenlerbu global flirketler oldu.ABD’de, Japonya’da ve Kore’deçok merak uyand›ran, Avru-pa’da bafl› çeken bir proje. TVifli standardizasyon iflidir. Öne-rilen yeni bir ürün standartlartaraf›ndan da benimsenir veISO ya da büyük standartlar›niçinde yer al›rsa ticari bir yeredinir. 3 sene içinde bu stan-dartlar›n da oturaca¤›n› düflü-nüyorum. Oluflturulan temelteknolojilerle gelifltirilecek de-¤iflik projelerimiz de var. Üçboyutlu telefon ve üç boyutluPlaystation bunlar›n en k›savadede uygulamaya sokulabilirolanlar›ndan. Bu de¤iflikliklerve uygulamalarla üç boyutlugörüntüleme ilerde insan haya-

t›n›n her alan›na gi-recek. fiu anda ilkad›m› sinema ca-mias› atm›fl du-rumda. Dijital yay›-na geçen sinemasalonu say›s› gide-rek art›yor. Bu, üçboyutlu film içinolmazsa olmaz birflartt›. Ayr›ca çokyak›n bir zamandaünlü yönetmenle-rin üç boyut içinçekti¤i filmlerinii z l e y e c e ¤ i z .

3 boyutlu TV maceras›

32

TTrafik kazalar›n›n yüzde 65'i in-sana, yüzde 30'u araçlara ba¤l›nedenlerden, yüzde 5'i de yolkusurlar›ndan meydana geldi.Yollardaki güvenlik eksiklikleriinsan hatalar› nedeniyle gerçek-leflen ölümlerin çok daha yük-sek olmas›na neden oluyor. ‹s-veç, 1990’lar›n bafl›nda trafikkazalar›n› s›f›ra indirmeyi öngö-ren ‘Zero Vision’u (S›f›r Vizyon)ortaya koydu. ‹sveç 2000 y›l› ba-fl›nda trafik kazalar›nda her y›lölen kifli say›s›n› ortalama500’den 400’e düflürmeyi baflar-d›. Bu durum tüm dünyaya tra-fik kazalar›n›n büyük orandaazalt›labilece¤ini gösterdi. Bu sa-yede geliflmifl Avrupa ülkelerinde‘güvenli karayolu tasar›mlar›’fikri benimsenmeye bafllad›.

Alman araflt›rma kurulufluBAST, Avrupa Birli¤i (AB) 6. Çer-çeve Program› (6.ÇP) kapsam›ndaRIPCORD-ISEREST projesini or-taya att›. Ard›ndan 14 Avrupa ül-kesinden 17 kat›l›mc› kuruluflproje içinde yer ald›. Türkiye, Ka-rayollar› Genel Müdürlü¤ü (KGM)ve At›l›m Üniversitesi arac›l›¤›ylaproje içinde yer al›yor. At›l›mÜniversitesi ‹nflaat Mühendisli¤iBölümü Ö¤retim Üyesi CumhurAyd›n ile RIPCORD-ISERESTprojesinin ayr›nt›lar›n› konufltuk.Ayd›n “Kazalar esnas›nda meyda-na gelen ölüm ve yaralanmalarengellenebilir” diyor.

RIPCORD-ISEREST projesi Tür-kiye’ye neler katabilir?Projenin amac›, trafik ve karayol-lar› konusunda, farkl› ülkelerdekikarar vericilerin bütçelerini dahaefektif kullanmas›na yönelik refe-ranslar ortaya koyarak kaynakla-r›n etkin kullan›lmas›n› ve do¤ruönlemlerin al›nmas›n› sa¤lamak.Böylece trafik kazalar›n›, kazalaraba¤l› ölüm ve yaralanmalar› azalt-mak. Projenin Türkiye’deki yürü-tücüsü KGM, yani konunun as›lmuhataplar› do¤rudan projeniniçinde yer al›yor. Projede üretilen-ler uygulamaya yans›t›l›rsa trafikkazalar›n›n azalt›lmas› ve sonuç-lar›n›n daha katlan›l›r k›l›nmas›mümkün olabilir. Ayr›ca bütçeninbilimsel planlama ve analizlereba¤l› kullan›larak ‘güvenli ve affe-dici karayollar›’n›n hizmete al›n-mas› için umutlanabiliriz.

Güvenli ve affedici karayolu nedemek? ‘Güvenli karayolu tasar›mlar›’n›nbugün geldi¤i noktada iki yenikavram da büyük ilgi çekiyor. ‘Af-fedici Yollar’(Forgiving Roads) ve‘Kendini ‹fade Edebilen Yollar’

(Self Explaning Roads). AffediciYollar, orta refüjleri ve kenarlar›n›oto korkuluklar› ile kaplayarakkapl› yol çevrelerinin yoldan ç›k-ma kazalar›nda tehlike yaratabi-lecek cisim ve yerleflimlerdenar›nd›r›lmas› ve h›zlar›n düzen-lenmesi için gereken uygulamala-r›n yap›ld›¤› yollard›r. Kendini ‹fa-de Edebilen Yollar ise fiziki dü-zenleme, iflaretleme ve ortak uy-gulama standartlar› ile sürücüle-rin hangi özelliklere sahip ve han-gi h›zla seyahat etmeleri gerekti¤ikonular›nda yönlendirme yapanyollar anlam›na gelir. Ancak bugeliflmelerden verimli sonuçlar›nal›nmas› az say›daki teknik ele-man›n çal›flmas› ile mümkün ol-maz. Kurum, bakanl›k ve hattaBaflbakanl›k düzeyinde karar ve-ricilerin, bu alanda da bilimi vebilim insanlar›n›n üretimlerinisürekli dikkate almas› gerekir.

Projenin vizyonu nedir?RIPCORD-ISEREST projesinin te-mel vizyonu karayollar› ve ikincilkarayollar›nda (karayollar›na ba¤-lanan yanal yollar) daha güvenlitrafik ortam›n›n sa¤lanmas›.

AB 6. ÇP kapsam›nda trafik kazalar›na dur diyebilecek, yollar›n altyap›s›n› düzenleyerek kazasay›lar›n› azaltabilecek RIPCORD-ISEREST isimli birproje yürütülüyor. At›l›m Üniversitesi Ö¤retim ÜyesiCumhur Ayd›n, projenin sonuçlar›n›n karar vericilermerciinde de¤er görmesini umuyor. Aksi halde projerafta kalacak.

Trafik canavar›na çare bulundu

33

O

Sabanc› Üniversitesi, Araflt›rma ve Lisansüstü Politikalar Ofisi Araflt›rma ProjeleriSorumlusu Nilay Papila ile araflt›rmac›lara destek bulmak için yürüttüklerifaaliyetler hakk›nda konufltuk.

Baflar› Öyküsü

Orta Do¤u Teknik ÜniversitesiHavac›l›k Mühendisli¤i Bölümü1994 mezunu olan Sabanc› Üni-versitesi Araflt›rma ve Lisansüs-tü Politikalar Ofisi KoordinatörüNilay Papila, ofise 2004 sonun-da dahil oldu. Gösterdi¤i baflar›nedeniyle AB Çerçeve Program-lar› Ulusal Koordinasyon Ofisitaraf›ndan AB 7. Çerçeve Prog-ram› (ÇP) alt›nda yer alan ‘KifliyiDestekleme Özel Program›’ ala-n›nda ulusal uzman olarakatand›. Halen Sabanc› Üniversi-tesi araflt›rmac›lar›n›n yurtiçin-den ve d›fl›ndan mümkün oldu-¤unca fazla mali destek almas›için çal›fl›yor. Bu konuda 3 y›l›Amerika’da olmak üzere tam alt›y›ll›k deneyimi bulunan Papilaile Sabanc› Üniversitesi Araflt›r-ma ve Lisansüstü PolitikalarOfisi’nin kuruluflunu, baflar›la-r›n› ve nas›l bir yöntemle çal›fl-t›klar›n› konufltuk.

Mali destek alan projelerdenörnekler verebilir misiniz? Sabanc› Üniversitesi’nin koordi-natör olarak yer ald›¤› AB 6. ÇPprojesi ile bafllamak do¤ru olur.Prof. Dr. Aytül Erçil, Türkiye,Bulgaristan ve Romanya içinaç›lan özel bir ça¤r› olan SSA-2ça¤r›s›na ‘Signal, Image Proces-sing and Pattern Recognition forIntelligent Automation Center(SPICE)’ bafll›kl› bir proje haz›r-lad›. SPICE projesi ile sinyal, gö-rüntü iflleme, görüntü tan›maaraflt›rmalar›na yönelik bir ak›ll›otomasyon merkezi yap›s›yla Sa-

banc› Üniversitesi’nde bir mü-kemmeliyet merkezi oluflmas› vegeliflmesi hedeflendi. Marie Curie Program› dahilinde ‘BilgiTransferi’ projesi olarak Prof. Dr.M. Ali Alpar koordinatörlü¤ündekabul edilen ‘Nötron Y›ld›zlar›n›nAstrofizi¤i-Astrophysics of Neut-ron Stars (ASTRONS)’ projesin-den bahsedebiliriz. Bu projedeAvrupa’n›n belli bafll› sekiz üni-versitesi ve araflt›rma merkezleriile ortaklafla çal›flarak nötrony›ld›zlar›n›n fizi¤i ve astrofizikselalg›lay›c›lar›n›n üretimi konu-sunda Türk astrofizikçilerininbilgi birikimlerini artt›rmaya yö-nelik çal›flmalar yap›l›yor. Bir di-¤er ‘bilgi transferi’ projesi de‘IRonDB: MR-based analysis, In-dexing, and Retrieval of brainiron Deposition in Basal gangli-a’d›r. Yine Prof. Dr. Aytül Erçil’inönderli¤inde Hollandal› Phillipsflirketi ile ortaklafla yap›l›yor. Bu

projede Alzheimer gibi hastal›k-lar›n MR (manyetik rezonans)imgelerinden veya CT (bilgisa-yarl› tomografi) imgelerindenotomatik olarak erken teflhisiamaçlan›yor.

Sisteminiz baflka üniversiteler-de de uygulanabilir mi? Sistemimizi baflka üniversitelereöneririz çünkü bu sistemdearaflt›rmac›/ö¤retim üyeleri sa-dece yapt›klar› araflt›rmayaodaklanabiliyor. AB ve TÜB‹TAKfonlar›na eriflim için gereken bü-rokratik birtak›m ifllemlerle vakitkaybetmeyerek enerjilerini ve za-manlar›n› tamamen araflt›rmaüzerine harcam›fl oluyorlar. Bufonlar için gerekli formlar ya daifllemler bir bilim insan› için ba-zen y›ld›r›c› olabiliyor. Biz buaflamada gerekli deste¤i veriyo-ruz. Ayr›ca bütçe haz›rlamadagelifltirdi¤imiz standartlar çerçe-vesinde projeler için bütçeler ha-z›rlanmas›na yard›mc› oluyoruz(elbette ö¤retim üyelerinin ihti-yac› ve projenin gerekleri çerçe-vesinde). Ancak sa¤lad›¤›m›zdestek asl›nda bunlarla da s›n›r-l› de¤il. Biz, tercih eden ö¤retimüyelerimizle teklifleri bafl›ndansonuna kadar okuyoruz. Ça¤r›doküman›n› çok detayl› inceleye-rek bilimsel içeri¤e hiç müdaha-le etmeden sadece ça¤r›da ta-n›mlanan gereklerin içerik ola-rak eksiksiz oldu¤undan, kural-lara uyulup uyulmad›¤›ndanemin olmalar› konusunda ikincibir göz oluyoruz.

AB projelerinde Sabanc› Üniversitesi'ni uçuruyor

Havac›l›k mühendisi Nilay Papila,

34

BBugünlerde de¤iflik güvenlikaç›klar› yüzünden iflletim sis-temlerine yap›lan sald›r›lar,pek çok flirketin ve kiflininmaddi ve manevi zarar görme-sine ve kritik altyap› hatalar›-na neden oluyor. Bu tür tehli-kelere karfl› herkes haz›r ol-mak zorunda. Bu konuda yap›-lan Ar-Ge çal›flmalar›na Avru-pa Birli¤i Çerçeve Programlar›da büyük destek veriyor. Aç›kGüvenli Hesaplama (The OpenTrusted Computing - OpenTC)aç›k kaynak üzerine kurulmuflolan güvenilir bir iflletim siste-mi oluflturmak için ortaya ç›-kan bir Ar-Ge projesi. Sistemhem bilgisayarlardaki hem decep telefonlar› gibi yeni cihaz-lardaki iflletim sistemleri üzeri-ne çal›fl›yor. OpenTC projesininamac› sistemle ilgili hatalar›n,tehditlerin ve sorunlar›n orta-dan kald›r›lmas›. OpenTC pro-jesi, AB'nin 6. Çerçeve Progra-m›'nda destekledi¤i en büyükbiliflim teknolojileri projelerin-den biri. Dolay›s›yla AvrupaKomisyonu taraf›ndan da ya-k›ndan takip ediliyor. Proje or-taklar› aras›nda HP, IBM, Infi-neon, Novel/Suse gibi biliflimsektörünün tan›nan firmalar›-n›n Ar-Ge birimleri, CambridgeÜniversitesi, Leuven KatolikÜniversitesi, Royal HollowayLondra, Münih Teknik Üniver-sitesi, Torino Politeknik Üni-versitesi, Graz Teknik Üniver-sitesi gibi prestijli üniversite-lerden oluflan 23 ortak var.

Türkiye'den TÜB‹TAK UlusalElektronik ve Kriptoloji Araflt›r-ma Enstitüsü (UEKAE) ve Por-takal Teknoloji projenin ortak-lar›n aras›nda.

Portakal Teknoloji Yönetici Or-ta¤› Bora Güngören, projeningünümüzde biliflim teknolojile-rindeki iki önemli araflt›rmaalan› olan sanallaflt›rma (virtu-alization) ve güvenilir biliflim

(trusted computing) kavramla-r›n›n bir arada kullan›lmas›yoluyla yeni nesil bir bilgisayariflletim sistemi mimarisinin ne-ler getirebilece¤ine dair bir me-raktan ortaya ç›kt›¤›n› söylü-yor. Proje kapsam›nda ilgili ya-z›l›m protokolleri ve prototipuygulamalarla birlikte güvenlibir iflletim sistemi üretilecek.Güvenli ‹flletim Sistemi, Proto-koller ve Prototip Uygulamalar›olmak üzere üç önemli parçaprojenin temel tafllar›n› olufltu-racak. Proje boyunca GüvenliHesaplama ve Güvenli ‹flletimSistemi kavramlar›yla özgüryaz›l›m yaklafl›m›n› kullanarakentegre bir altyap› (framework)gelifltirilecek.

Bankac›l›kta sahtekarl›k bitiyor

Güngören, proje ç›kt›lar›n›nteknik özellikleri çok ileri dü-zeyde oldu¤unu söylüyor.Güngören’e göre bugün birçokakademisyenin bile tam olarak

‹flletim sistemlerine yap›lan sald›r›lara her gün bir yenisi eklenirken pek çok kifli veflirket bu sald›r›lardan zarar görüyor. Di¤er taraftan bilgisayar uzmanlar› da bu türsald›r›lara çare bulmak için devaml› çal›fl›yor. Aç›k Güvenli Hesaplama projesininamac› da her türlü sald›r›ya karfl› haz›rl›kl› bir iflletim sisteminin kurulmas›.

Sanal sahtekarl›¤› bitirmek hayal de¤il

35

Baflar› Öyküsü

neyin araflt›r›ld›¤›n› anlamas›için genifl bir ön çal›flma yap-mas› gerekli. Örne¤in PortakalTeknoloji geleneksel veri flifre-leme uygulamas›n› al›p bu mi-mari üzerinde ters yüz etmifl.Bu sayede, anahtar güvenli¤i,kullan›c›lar›n parolalar›n›n ça-l›nmas› gibi birçok problemivar olan araçlardan çok dahaiyi çözen, ayr›ca esnekli¤i, ye-dekleme ve kurtarma becerilerive hepsin önemlisi saydaml›¤›yani görünmezli¤i ile öne ç›kanbir servis yaz›l›m› gelifltirilmifl.

OpenTC projesi, gelece¤in çokdaha güvenli bir iflletim sistemive internet mimarisi için alt ya-p›y› oluflturmak için at›lan enönemli ad›mlardan biri. Proje-nin ç›kt›lar› oldukça iddial›.Türkiye bu proje ile gelecektebiliflim teknolojilerinde enönemli 10 konudan birisi olangüvenilir biliflim konusunda bi-rinci elden bilgi birikimi (know-how) üretiyor. Bu teknoloji ileri-de tüm güvenlik alt yap›lar›ndakullan›l›yor olacak. ABD Savun-ma Bakanl›¤› (DoD) bir kaç y›lönce bu teknolojiyi içermeyendonan›mlar›n al›m›n› yasakla-m›flt›. Türkiye için bu derecekritik bir teknoloji konusundaknow-how'› transfer etmek yeri-

ne üretiyor olmak çok büyükbir avantaj.

Projenin 2006 y›l›na yap›lan ilkdemosunda internet bankac›l›¤›için yeni nesil bir güvenlik altyap›s› ile her türdeki sahtekar-l›klar›n önlenmesi sa¤land›.2007 y›l›ndaki demosunda bir-den fazla müflteri için çal›flanbir iflyerinde, müflterilerin veri-leri aras›ndaki ayr›m›n korun-mas› için bir altyap› gösterdi.2009 y›l›nda yap›lacak son de-mosunda ise sanallaflt›r›lm›fl birveri merkezinde internet trafi¤i-nin mahremiyetini sa¤lama ko-nusunda önemli ad›mlar at›lm›fl

olacak. Projenin ç›kt›lar›n›n ya-n›nda AB 6. ÇP içindeki enprestijli projelerden birisinde,iki Türk partnerin bulunmas›ve teslimatlar›n› beklentilerinüzerine ç›karak yapmalar›, pro-je içindeki önemli araflt›rma ku-rulufllar› ve Avrupa Komisyo-nu’nda Türkiye’nin itibar›n›yükseltiyor.

Proje boyunca nas›l bir çal›fl-ma sistemi izlediniz? Biz Portakal Teknoloji'de bir iflidaima do¤ru biçimde yapmayaçal›fl›yoruz. Elbette günün ko-flullar› sizi baz› kestirmelere sü-rükleyebilir. Ancak bu kestir-melere sapmay› ve günü kur-tarmay› al›flkanl›k haline getir-mek asl›nda sizi yavafl ve ac›l›bir sona da sürükler. Uzun dö-nemde, ifli do¤ru yapmak, sa-hiplenerek yapmak, bizim deyi-flimizle, kendi iflimiz gibi yap-mak çok daha yararl› oluyor.Gerek OpenTC projesinde, ge-rek di¤er projelerimizde bu yö-nümüz ile öne ç›kt›¤›m›z› düflü-nüyorum. Kendi k›sm›m›z d›-fl›ndaki k›s›mlar›n da düzgünyap›lmas› için, di¤er ortaklar ilebirlikte çal›flmak, gerekirse ken-di kaynaklar›m›z ile onlara des-tek vermek bizim aç›m›zdan çokönemli bir fley.

36

Devlet, teflvik için ay›rd›¤› para ile do¤ru yere yat›r›myapmaz, do¤ru kurulufllar› desteklemez onlar›n do¤rualanlarda sonuç almalar›n› sa¤lamaz ise, bu paray› çar-çur etmifl olur. Teflviklere ayr›lan kaynak bir nedenle da-ral›rsa da, bilgisayarc› deyifli ile “reset yer” bafla döne-riz. Devletin, teflvikleri do¤ru kurulufla ve do¤ru iflleriçin odaklamas›, eldeki para ile en üst düzey yarar› sa¤-lamak için gerekli. Yeni düzenlemede, 2000 y›l›nda uy-gulanmas› için çalmad›k kap› b›rakmad›¤›m›z “BüyükAr-Ge’lerin bulundu¤u yerde teknopark teflviklerindenyararlanmas›” var, ama akl› ve düflünce gücü ile yola ç›-kan mikro iflletmeye pek bir fley görünmüyor.

Türkiye’de KOB‹ gerçe¤i

Türk sanayisinde, daha ilk 500’ün içinde KOB‹’ler yeral›yor. Gerçi, toplam katma de¤erin önemli k›sm› büyükflirketler taraf›ndan ortaya konuluyor ama, onlar da altyüklenici veya ara mal› sa¤lay›c› olarak daha küçük flir-ketleri kullan›yorlar. ‹stanbul Sanayi Odas›’na kay›tl›flirketlerin say›ca çok büyük k›sm› KOB‹. Geleneksel,üretim atölyesi mant›¤› ile çal›flan KOB‹’lerin aras›nda,küreselleflme dalgas› ile yeni bir k›s›m mikro iflletmelerde görülmeye baflland›. Bunlar, Ar-Ge’si kapat›lan, da¤›-lan veya küçülen büyük flirketlerde nitelikli ifller yap-makta olan insanlar›n, uzmanl›k alanlar›nda küçük grup-lar oluflturmas›yla ortaya ç›kt›. Nüfuslar› 3-10 kifli ara-s›nda de¤ifliyor. Ço¤u, tek bir alanda uzman.Bu nedenle

hiçbiri tek bafl›na ürün tasarlayam›yor, üretemiyor. Üre-tim yapabilen her boyutta iflletmenin, o dönüflümü ba-flarmas›n› sa¤layacak yetenek, buralarda da¤›t›k ve fa-kat kopuk bir biçimde duruyor.

Sanayinin GSMH art›fl›na ayak uydurarak daha nitelikli iflalanlar›na yönelmesi için kilit rol alacak yetkinlikler, ör-gütlenmemifl olduklar› için, b›rak›n sanayiye dönüflümsa¤layacak tasar›mlar yapmay›, kendileri yaflam savafl› ve-riyorlar. O zaman bu mikro iflletmelerin harekete geçiril-mesi, proje baz›nda bir araya gelerek belli bir nitelikli ta-sar›m› ortaya ç›karmalar› ve bunu atölye düzeninde çal›-flan KOB‹’ler eliyle üretime sokmalar› iyi bir model olabi-lir. Bu yaz›n›n konusu de¤il, ama model çal›fl›yor. Peki, Ar-Ge teflviklerinin yeni düzenlemesinde bu veya benzer birmodele özel bir a¤›rl›k verip KOB‹’lerin kabuklar›n› k›raraknitelikli ifllere el atabilmelerini sa¤layacak bir düzenlemevar m›? Uygulamada buna odaklanmazsan›z, yeni düzen-lemede, proje baz›nda örgütlenerek Ar-Ge yapmak içinözendirici bir önlem göremedim. Yeni düzenlemede, 2000y›l›nda uygulanmas› için çalmad›k kap› b›rakmad›¤›m›z“Büyük Ar-Ge’lerin bulundu¤u yerde teknopark teflvikle-rinden yararlanmas›” var, ama akl› ve düflünce gücü ileyola ç›kan mikro iflletmeye pek bir fley görünmüyor.

Baflvuru sonuçlanana kadar KOB‹ bat›yor

KOB‹’lerin tek iste¤i, teflvik baflvurular›n›n çabuk sonuç-

Teflvik, destek derkenkufl gölü olmayal›mKOBİ’lerin tek isteği, tevik bavurularının çabuk sonuçlandırılması. Tümvarlığı bir sanayi bölgesinde basit bir atölye, belki bir mühendis,birkaç usta baı, 5-10 içiden ibaret olan benzer iletmeler, 300-500bin liralık da olsa, bir projeyi kendi özkaynakları ile yürütemiyorlar.

38

Ali Akurgal*

* Platform-a Kurucu Orta¤›

land›r›lmas›. Tüm varl›¤› bir sanayi bölgesinde basit biratölye, belki bir mühendis, birkaç usta bafl›, 5-10 iflçidenibaret olan benzer iflletmeler, 300-500 bin liral›k da ol-sa, bir projeyi kendi özkaynaklar› ile yürütemiyorlar. Ar-Ge teflvi¤i, ifl bittikten sonra Ar-Ge ödülü fleklinde öde-nece¤i vakit, büyük olas›l›kla o iflletme batm›fl veya maliç›kmaza girmifl oluyor. Bu tür örnekleri görenler de neAr-Ge yapmaya ne de Ar-Ge teflvi¤i için yorulmaya ken-dilerinde bir istek bulamaz oluyorlar. Hem say›ca ço¤un-lu¤u oluflturan, hem de sanayinin fena halde ihtiyac›n›duydu¤u nitelikli ifllere dönüflümü baflaracak olan KOB‹için, yeni teflvik çerçevesinde “50’den fazla Ar-Ge’ci bu-lunduran”lara tan›nan ayr›cal›klar›n hiç, ama hiçbir an-lam› yok. Ele ald›¤›m mikro iflletmelerin, ço¤unlukla sa-hibi olan bir “beyin”leri var. Destek baflvurusunu da okifli yaz›yor, buluflu da o kifli yap›yor, günlük üretimi deo planl›yor, sipariflleri al›yor, tahsilat› ve nakit ak›fl›n›planl›yor. Yeni uygulamayla baflvuru fleklinin de¤iflmesi,en çok bu kiflilerin “olmayan vakitler”inin daha bir har-canmas› anlam›na geliyor. Bu insanlar, bir de yeni yön-temleri ö¤renecekler. En yüksek sesle flikayet de bu ko-nuda yükseliyor.

Tabii, bir de madalyonun öbür yüzüne bakmak gerek.Devlet, teflvik için ay›rd›¤› para ile do¤ru yere yat›r›myapmaz, do¤ru kurulufllar› desteklemez onlar›n do¤rualanlarda sonuç almalar›n› sa¤lamaz ise, bu paray› çar-çur etmifl olur. Teflviklere ayr›lan kaynak bir nedenle da-ral›rsa da, bilgisayarc› deyifli ile “reset yer” bafla döne-riz. Devletin, teflvikleri do¤ru kurulufla ve do¤ru iflleriçin odaklamas›, eldeki para ile en üst düzey yarar› sa¤-lamak için gerekli. Peki, bu odaklamada seçici olarakkimler yer al›yor? ‹stisnas› yoksa, tümüyle akademis-yenler. Bir buluflun, ne flekilde bir ürüne dönüfltürülürseen iyi ticari sonucu verece¤i konusunda hakemler ara-s›nda yer alacak, belki izleyici olarak projeyi izleyip et-kileyecek sanayi mensuplar›na çok ihtiyaç oldu¤unu gö-rüyorum. Böyle bir de¤erlendirme komisyonu, özelliklepatentini koltu¤unun alt›na k›st›r›p baflvurusunu yapm›flbir mikro iflletmeye belli bir avans› hemen ödeyebilirse,gerçek yenilikçili¤in önü aç›lm›fl olur.

Önerim, mesle¤inde sayg›n konuma gelmifl sanayi kö-kenli insanlar› da de¤erlendirme ve (yönlendirmelerinede izin vererek) izleme konusunda devreye almak. H›zl›bir ön ödeme mekanizmas› kurarak burada baflvuru dos-

yas›n› olabildi¤ince küçültmek ve sözlü anlat›m/de¤er-lendirme yapma olana¤› sa¤lamak. Bunlar, kanun ve yö-netmelik ötesinde, uygulaman›n parçalar›.

Sonuçlar› uygulama gösterecek. “Niyet” ile “netice”aras›nda uygulama duruyor. Umar›m Ar-Ge teflvikleriTuzla’daki “Kufl Gölü”nün u¤rad›¤›na benzer bir felake-te do¤ru yol alm›yordur. Tuzla’da kendi halinde bir KuflGölü vard›. Göçmen kufllar konaklar, uzun bacakl› kufllarburada yuva kurar yumurtlard›. Bu göle akan su yoktu,yak›n›ndaki “‹çmeler”de oldu¤u gibi suyu dipten kay-nard›. Fazlas› da denize akard›. Zaten gölün derinli¤i 10-20 cm kadard›, taban› da denizden 60-70 cm kadar yu-kar›dayd›. Derken ‹stanbul Anadolu Yakas›’n›n at›k sula-r›n› Tuzla ar›tma tesisine tafl›yacak olan boruyu bu gö-lün kara taraf›na döflediler. Su yollar› kesildi¤i için gölyazlar› kurumaya bafllad›. O zaman bu gölü rehabiliteetmeye kalkt›lar. Üç seneden fazla süren bir çabayla, iflmakineleri ile gölün alt›n› üstüne getirdiler ve 5 metrekadar derinlik kazand›rd›lar. Ç›kan topra¤› da belli yer-lere y›¤d›lar, tepecikler olufltu. Bu s›rada gölün kaplum-ba¤alar› kaç›flt›. Ço¤u kara taraf›na geçmeye çal›fl›rken,aflmalar› gereken bulvar›n kald›r›m›na t›rmanamad›klar›için, araçlar taraf›ndan ezildi. Sonuçta bu sene deniziaçt›lar, deniz suyunu bu göle “buyur ettiler."

Art›k, metrelerce derinlikte bir gölümüz var. Ama kufllarancak 10 santimlik su birikintisi içerisinde gezinerek av-lanabildiklerinden art›k burada yuva kurup yumurtlayanuzun bacakl› kufllar yok. Göçmen kufllar› kaybettik. Mar-t›lar bile, evlerin damlar›n› tercih ediyorlar, göl, karaba-taklara kald›. Dahas›, göle doldurulan su, deniz suyu ol-du¤u için, burada kurba¤a da bar›nam›yor. Kurba¤alarda civardaki evlerin yüzme havuzlar›na göç etti. Tabii y›-lanlar da peflinden. Göl, art›k ortas›ndaki 3 yapay adac›-¤› ile olsa olsa su sporlar› ve piknik park› olur.

Ar-Ge alan›n› da “rehabilite” ediyoruz derken Tuzla KuflGölü benzeri bir sonuç elde etmemek için çok dikkatliolmak, teflviklerden yararlananlar›n yan›nda yararlan-mayan ve yararlanamayanlar›n da durumlar›n› incele-mek gerek. Aksi durumda, korkar›m, 5-10 sene sonra,sizlere bir baflka konuda yazarken, bu sefer “Türki-ye’deki mikro iflletmelerin Ar-Ge’sini teflvik etmeyekalkt›lar” diye bafllayan bir baflka “ört ki ölem” hikayesia n l a t › r › m .

39

Bilim ve Teknoloji Yüksek Kurulu, benim anlay›fl›ma göre,ülkenin bilim alan›nda ne yönde ve nas›l ilerleyece¤ine, Tür-kiye'de hangi teknolojilere dayal› üretim yap›laca¤›na, buteknolojilerden hangilerinin yurtd›fl›ndan al›n›p, hangilerininyerli olarak üretilece¤ine yön verecek en üst düzey kurul.Y›llarca, varl›¤› sanal olarak kald›. Yak›n zamanda ise, dü-zenli toplanan, görüflen ve kararlar alan bir kurul haline gel-di. Üstelik ald›¤› kararlar›n yapt›r›m gücü de var. Bak›n›z,2007 Kas›m'›nda yap›lan toplant›dan sonra yay›nlanan Bafl-bakanl›k genelgesine: "Bilim ve Teknoloji Yüksek Kurulu ku-rulmas›na iliflkin 77 say›l› Kanun Hükmünde Kararname ge-re¤i ilgili tüm kurum ve kurulufllar, Kurulca al›nan kararlar›nuygulanmas›nda görevlidir. Bu do¤rultuda, ekteki kararlardabelirtilmifl olan sorumlu ya da ilgili bütün kurulufllar, BTYKkararlar›n› gerçeklefltirmek üzere en üst düzeyde çaba gös-tereceklerdir" deniyor.

Bu kadar etkin ve konuya hakim durumdaki BTYK'n›n neyapt›¤›na bakt›¤›m›zda ise, hemen her toplant›da Türki-ye'nin küresel bilim ve teknoloji arenas›ndaki yerinin, buyerde meydana gelen (flükürler olsun gerileme de¤il) ilerle-menin, güvenilir ölçütler kullan›larak belgelenmekte oldu¤u-nu görmekteyiz. Genel bak›fl çerçevesinde ele al›nabilecekkonularda da çok yerinde belirlemeler yap›l›yor. Örne¤in,karfl›laflaca¤›m›z darbo¤az›n parasal de¤il, insan kayna¤›yetersizli¤i olaca¤› çok aç›k bir biçimde vurgulan›yor.

Dahas›, belirlenen eksikliklerin giderilmesi aç›s›ndan al›na-cak önlemler üzerine öneriler de ortaya konuyor. Bunlar›n"icra"s› aç›s›ndan siyasi iradenin katk›s› da yerinde. YineKas›m 2007 tarihli Baflbakanl›k genelgesinin iki yapt›r›m içe-ren maddesinden biri: "Ülkemizdeki Ar-Ge personeli say›s›n›art›rmak ve Ar-Ge personelinin mesleklere ve sektörlere gö-re da¤›l›m›n› iyilefltirmek üzere TÜB‹TAK koordinasyonundaBilim ve Teknoloji ‹nsan Kayna¤› Stratejisi ve Eylem Pla-n›'n›n haz›rlanmas› için çal›flmalar›n bafllat›lmas›."

Ar-Ge'ye ayr›lan kayna¤›n artmas› sevindirici. Daha birkaçsene önce 40'l› s›ralarda "nal toplarken" flimdi dünya s›rala-mas›nda yedinci en iyi art›fl h›z› (yüzde 62) ile 23'üncü s›ra-ya yükselmifl bulunuyoruz. Harcamalar›n giderek özel sektöra¤›rl›kl› duruma gelmesi de özlenen bir durum. Son 4 sene-

de özel sektörün Ar-Ge harcamalar› 3 kat›na ç›km›fl. BundaAr-Ge teflviki olarak ödenen paran›n 5 kat›na ç›km›fl olmas›-n›n etkisi yads›namaz. Ayr›ca, özel sektörün kendisi için ç›-k›fl yolunu Ar-Ge'de görmeye bafllad›¤›n›n çok aç›k bir gös-tergesi. Bilmem rastlad›n›z m›? Otomotiv alan›nda ara mal›üreten firmalar›n ortak bir reklam› var. "Üretti¤imiz mal› ar-t›k kendimiz tasarl›yoruz, art› katma de¤er yarat›yoruz" an-lam›nda, nitelikli ifllere yönelmenin temelini oluflturduklar›n›duyuruyorlar. Belirleme de çok güzel: lider ihracat sektörüolarak kalabilmenin yolunu burada görüyorlar.

Hangi alanlara odaklanaca¤›z

Eldeki olanaklar› her alana ve bu alanlardaki de¤iflik konula-ra paylaflt›rd›¤›n›z durumda her gündeme ald›¤›n›z konudaancak biraz ilerleyebilirsiniz. Böylece bu konulara ciddi yat›-r›m yapan di¤er ülkeler karfl›s›nda geri kalman›z kaç›n›lmazolur. Buradan hareketle, her konuya az›c›k yat›r›m yapmakyerine seçici davran›p bir k›s›m konulara odaklanman›n ge-reklili¤i savunulabilir. Buralara yap›lacak y›¤›nak, 3-4 senebilimsel alanda 2-3 sene de ürün tasar›m› alan›nda yol ald›k-tan sonra bizi ulusal bir üstünlü¤e tafl›yacakt›r. ‹flte benimBTYK kararlar›nda görmek istedi¤im bu yönelme ve yönlen-dirme. Ancak, elbette bu hareket birkaç kiflinin istemesi ileyap›lamaz. Böyle bir ay›r›mc›l›k yapmak için çok ciddi incele-meler yapmak ve çok kuvvetli bir "erk" kullanmay› göze al-mak gerek.

Süreçte birkaç aflama ve her aflamada belirsizlikler var. Di-yelim baflta hedefler do¤ru olarak saptand›, vakti gelinceözel sektörün konuya ilgi gösterece¤inin bir garantisi yok.Küresel pazara mal satmay› öngörüyoruz, ülkenin politik du-rumu ya da o mal üzerine getirilecek bir karalama nedeniyleküresel pazar›n bizden mal almaktan kaç›nmas› da müm-kün. Aç›kl›k getirmem gerek, ülkenin ekonomik durumununhep, bir yat›r›m›n yap›lamayaca¤› flekilde olumsuz yönde ol-mas›na al›flt›¤›m›zdan san›r›m, ekonomik durumumuzun çokiyi olmas›n›n da bir engel oluflturaca¤› pek akl›m›za gelmi-yor. Ekonomik durumumuz beklemedi¤imiz kadar iyi olursa,yapaca¤›n›z yat›r›mla elde edece¤iniz ifl alan›, yüksek refahve buna ba¤l› yüksek iflçilik nedeni ile daha yat›r›m›n bitti¤igünde para kazanmaz durumda da olabilir.

40

BTYK nereye gidiyor

Hedefimiz, 4 senesi akademik haz›rl›k, 2 senesi de ürün ha-z›rl›¤› olmak üzere 6 sene sonras›, 2014 olsun. Petrol fiyat›-n›n, t›rmanmas›n› sürdürdü¤ünü ve 2014'te insanlar›n yafla-d›klar› konutlar› art›k do¤algaz ve petrol türevleri ile ›s›tma-ya ekonomik güçlerinin kalmayaca¤›n› kestirelim. Öyle ki, üçkiflinin yaflayaca¤› her konut için y›ll›k 15 litre benzine eflde-¤er petrol tüketimi ekonomik olarak ancak mümkün olsun.Dahas› konutlar› ›s›tmak kadar, küresel ›s›nmadan ötürü birde serinletmek gere¤i olsun. Buna harcanacak enerji de ge-ne y›ll›k 15 litre benzine eflde¤er oldu¤unda ekonomik ola-rak katlan›labilir olsun. 2014 için çizdi¤imiz bu senaryoda,çok yüksek yal›t›m özellikleri tafl›yan ve konutun iç yüzünebakan taraf›yla da istendi¤inde serinletebilen, istendi¤indede ›s›tabilen bir inflaat malzemesinin "iyi ifl yapaca¤›" söyle-nebilir. Alt› sene sonras›n›n gözde ürününü böylece tan›mla-d›ktan sonra bir ad›m geriye at›p, bunun içerece¤i teknoloji-ye bakal›m.

Varsayal›m, oldukça iyi bir yal›t›m malzemesi olan cam yü-nü, özel katk› maddeleri ve flekillendirmeyle ve gene cam-dan yap›lma iki yüzeyin aras›na yerlefltirmeyle, arzu edilenyüksek ›s› yal›t›m› de¤erlerine ulaflabiliyor. Böylece yal›t›m›elde ettik diyelim, ama hem ›s›tma hem de serinletme ifllev-lerini de bu panele kazand›rsak, iflte o zaman harika ürüneulaflaca¤›z.

BTYK'nin rolü ve teflvikler

BTYK'n›n öngörüsü bu do¤rultuda ise, nano alan›nda günü-müzde "serbest at›fl" fleklinde hedef gözetmeksizin yap›lanteflviklerin bir k›sm›, tam tan›m yap›larak "cam içerisine ka-t›larak elektrik ak›m› ile cam›n bir yüzünden di¤er yüzüne ›s›transferi yapacak nano katk› maddesi" üzerindeki araflt›r-malara odaklan›p, ola¤anüstü destek verilebilir. Elbette,üniversitelerde daha fazla ö¤renci okutulmas›na veya yeterlidüzeyde ve say›da ö¤retim üyesi bulunmad›¤› gerekçesi ileyeni üniversiteler aç›lmas›na karfl› ç›k›lan bir ortamda, ola-¤anüstü destek de verseniz, insan kayna¤› yetersizli¤i nede-niyle üniversitelerimizin bu odak konusuna e¤ilmekte zorlukçekmesi de mümkündür. Bu durumda da devletin araflt›rmaolanaklar› seferber edilebilmelidir.

Diyelim, tüm zorluklar ve olumsuzluklar afl›ld› ve 2012 y›l›n-da, elimizde gerekli bilimsel birikim var. Diyelim, varsay›m-lar›m›z aras›nda yer alan petrol fiyatlar› da öngördü¤ümüzde¤erlere ulaflt› ve ürünümüzün küresel boyutta pazar› olufl-tu. Ülkedeki özel sektör kurulufllar›ndan birinin, bu konudaürün tasarlamas›n› istiyoruz. O zaman, bunu da, o konudaürün tasar›m›na gene ola¤an üstü teflvikler vererek sa¤la-

mal›y›z. Bu teflviklerden yararlanman›n bir koflulu olarak da,ürünü yabanc› teknoloji transferi ile de¤il de yerli teknoloji(önceki akademik teflviklerin sonuçlar›) ile tasarlamay› koy-mal›y›z.

Diyelim, geç kald›k ve dünya lideri olabilece¤imiz bir konu-da liderli¤i ya kaç›rd›k ya da baflkalar› ile paylaflmak duru-munda kal›yoruz. Bunun sorumlusunu aray›p karalamak ye-rine bu sonucu iyice inceleyip, buradan ders ç›karmak ve bu-radaki kay›plar›m›z› ilerideki kazançlar›m›z için yapt›¤›m›zö¤renim giderleri olarak düflünmek gerek.

Bir k›s›m uygulamalar›n› be¤enmeyip elefltirsek de TÜB‹-TAK, ülkeyi enginliklere tafl›yabilecek yeteneklerin yer ald›¤›bir kurum. Yeri geldi¤inde sanayide, akademik ortamda bu-lunan düflünce sahiplerine baflvurmay›, onlar›n birikim vedeneyimlerinden yararlanmay› da ihmal etmiyor. Kurulmuflbulunan Tekstil, Metal, Otomotiv, ‹laç, Enerji, Tar›m, Elek-trik-Elektronik, Denizcilik, Yap› Teknolojileri Platformlar›n›nsanayiden gelen gönüllü üyeleri, Vizyon 2023'te bir seferlikyap›lan kestirim ve uzgörüleri sürekli güncelleyerek yapar-larsa, ülkenin sürekli gözden geçirildi¤i için en az zikzak çi-zerek hedefe uzanan yol haritas›n› oluflturmak mümkünolur. Bu yol haritas›na, son y›llarda gösterilen kararl›l›kla sa-hip ç›k›l›rsa da, o özledi¤imiz "bir konuda dünya lideri ol-ma"y› yakalayabiliriz. Buna da ihtiyac›m›z var.

Kan›mca, BTYK, as›l flimdi, bu oluflumlar ile ülke bilimi veteknolojilerine yön verme noktas›nda. • Otomotiv alan›nda ara mal› üreten firmalar›n ortak bir rek-lam› var. "Üretti¤imiz mal› art›k kendimiz tasarl›yoruz, art›katma de¤er yarat›yoruz" anlam›nda, nitelikli ifllere yönel-menin temelini oluflturduklar›n› duyuruyorlar. Belirleme deçok güzel: lider ihracat sektörü olarak kalabilmenin yolunuburada görüyorlar. Buraya kadar ifller yolunda görünüyor.Ama halen GSMH'dan Ar-Ge'ye ayr›lan pay, 2006 sonu he-saplar›na göre, yüzde 0,76. • Her konuya az›c›k yat›r›m yapmak yerine seçici davran›pbir k›s›m konulara odaklanman›n gereklili¤i savunulabilir.Buralara yap›lacak y›¤›nak, 3-4 sene bilimsel alanda 2-3 se-ne de ürün tasar›m› alan›nda yol ald›ktan sonra bizi ulusalbir üstünlü¤e tafl›yacakt›r. ‹flte benim BTYK kararlar›nda gör-mek istedi¤im bu yönelme ve yönlendirme.• E¤er günümüzde bafllayacak akademik çal›flmalarla, camiçerisine kat›ld›¤›nda elektrik ak›m› etkisi ile kontrollü ›s›transferi yapabilecek nano malzemeyi dört sene içerisindebulabiliyorsak, bunu da iki senede pano yap›m›nda kullana-bilecek flekilde ürüne dönüfltürebiliyorsak, iflte gelece¤in ni-telikli ürününe ulaflt›k demektir.

41

BBiliflim Zirvesi’09, buy›l, 7-10 Ekim 2009tarihleri aras›nda TÜ-YAP Beylikdüzü Fuarve Kongre Merkezi’nde düzen-leniyor. ‹nterpromedya taraf›n-dan gerçeklefltirilen zirveninbu y›lki temas› “Yeni DünyaYeni Yaflam”. Özellikle “yak›n-sama” konusunun ele al›naca-¤› zirvede Telekom, E-sa¤l›k,Savunma, Yeni Medya ve E-Devlet bafll›klar› alt›nda konfe-ranslar verilecek. ‹nterpromed-ya Genel Müdürü GüldaneTafldemir, “Her geçen dün de-¤iflen, yenilenen dünyada sek-töründe bir ad›m önde olmakisteyen ifl ve teknoloji liderleri,yine büyük keflif platformuolan Biliflim Zirvesi ‘09’da biraraya geliyor.” diyor. Tafldemirzirvenin biliflim dünyas›n›nprofesyonelleri ile ifl dünyas›-n›n profesyonellerini bir arayagetiren çok önemli bir platformoldu¤unu vurguluyor.

Biliflim Zirvesi 09’la ilgilibilgi verir misiniz? Biz kurum olarak kendimizibiliflimin bilgi merkezi olarakkonumland›rd›k ve tüm çal›fl-malar›m›z› da bu do¤rultudaplanl›yoruz. Bu bak›fl aç›s›ylabiliflim dünyas›n›n profesyo-nelleri ile ifl dünyas›n›n pro-

fesyonellerini bir araya getire-rek biliflimin sundu¤u çözüm-lerden herkesin maksimumoranda fayda görmesini sa¤l›-yoruz. Bu aflamada konununuzman› STK’larla da iflbirli¤igerçeklefltiriyoruz. Biliflim Zir-vesi’nin bu y›lki temas› “YeniDünya Yeni Yaflam”. Bu y›l k›-saca bilgi koordinasyonu ola-rak adland›rabilece¤imiz ‘ya-k›nsama’ kavram›n›n teknolo-jideki önemini ve hayat›m›zdaneleri de¤ifltirdi¤ini anlataca-¤›z. Biliflim su anda yeni dün-yadaki yeni yaflam›n kurallar›-n› belirleyen bir noktada bu-lunuyor. Teknolojiler art›k ta-fl›nabilir ve daha kolay ulafl›-labilir hale geldi. Bu da birçokfleye ulafl›rken harcad›¤›n›zzaman› k›salt›yor. Art›k çokk›sa sürede ihtiyac›m›z olanbirçok bilgiye teknolojiyle ula-flabiliyoruz. Biliflim Zirvesi’ndebu y›l telekom, e-sa¤l›k/telesa¤l›k, e-devlet, savunma veyeni medya konferanslar› ile ifldünyas›na yönelik ifl çözümle-ri ve teknoloji oturumlar› dü-zenleyece¤iz. Bu y›l toplamda6 konferans ve 27 oturum dü-zenlenecek.

Konferanslar›niçerikleri hakk›n-da bilgi verebilirmisiniz?

Konferanslar›n ayr›nt›lar›nagirecek olursak; TelekomdaGelecek Konferans›’nda yak›n-sama teknolojilerinin yaflam›-m›z üzerindeki etkileri ile tele-komünikasyonda 3. nesil iflsenaryolar›n› ele alaca¤›z. E-Sa¤l›k Tele Sa¤l›k Konferan-s›’nda ise; sa¤l›k biliflimindeTürkiye’nin yeri, entegre bi-reysel sa¤l›k hizmetlerindeteknolojinin yeri mobilite, evdebak›m, uzaktan telet›p ve tele-sa¤l›k hizmetleri gibi konular›iflleyece¤iz. Savunma konulukonferansta ise savunma sa-nayinde 4G haberleflme tek-nolojileri ve siber savafllar ilesavunma sanayinde ileri tek-noloji ve Ar-Ge konular› tart›-fl›lacak. Biliflim Zirvesi’nin, buy›lki yeniliklerinden biri de Ye-ni Medya Konferans›. Dijitalteknolojinin geliflimiyle paralelde¤iflen medya sektöründekitüm yenilikler bu konferanstamasaya yat›r›lacak. Bu y›l›ndi¤er bir yeni konusu olan E –Devlet Konferans›’nda ise; E-devlette etkileflim, verimlilikve bilgi bütünlü¤ü ile vatan-dafl odakl› hizmette mobil dev-let uygulamalar› ele al›nacak.

7-10 Ekim 2009 tarihleri aras›nda TÜYAP Beylikdüzü Fuar ve Kongre Merkezi’nde düzenlenecek olan Biliflim Zirvesi’09’un bu y›lki temas› “Yeni Dünya Yeni Yaflam.” Özellikle“yak›nsama” konusunun ele al›naca¤› zirvede Telekom, E-sa¤l›k, Savunma, Yeni Medya veE-Devlet bafll›klar› alt›nda konferanslar düzenlenecek. Bu y›l zirvede 6 konferans ve 27oturum yap›lacak.

R ö p o r t a j

Biliflim Zirvesi 09 bu y›l yeniliklerle geliyor

42

Bu y›l nas›l birkat›l›m bekliyor-sunuz?Geçti¤imiz y›l Bi-liflim Zirvesi yak-lafl›k 4 bin 500 konuk a¤›rlad›ve bu sene de bu rakam›n 5bine yak›n olaca¤›n› öngörü-yoruz. Geçti¤imiz y›llara bakt›-¤›m›zda Biliflim Zirvesi’ni üre-tim, kamu, savunma, sa¤l›k,finans, telekom, e¤itim ve pe-rakende sektörü a¤›rl›kl› ol-mak üzere, yüzde 58,43 ortave üst düzey yöneticiler ileyüzde 41,57 si uzmanlardanoluflun kat›l›mc› kitlesi takipediyor. Bu y›l da benzer birprofil bekliyoruz. Her geçendün de¤iflen, yenilenen dün-yada sektöründe bir ad›m ön-de olmak isteyen ifl ve tekno-loji liderleri, yine büyük keflifplatformu olan Biliflim Zirvesi‘09’da bir araya geliyor.

Bu y›l zirvede ne gibi yeni-likler olacak? Biliflim Zirvesi’nin, bu y›lki ye-niliklerinden ilki Yeni MedyaKonferans›. Dijital teknolojiningeliflimiyle paralel de¤iflenmedya sektöründeki tüm ye-nilikler bu konferansta masa-ya yat›r›lacak: Son 20 y›ld›rbüyük de¤iflim yaflayan med-ya sektörünün, internet vemobil teknolojilerin sundu¤uolanaklardan nas›l etkilendi-¤inden, medyadaki içerik veda¤›t›m iflbirlikleri, etkileflimliifl modelleri gibi konulara ka-darki tüm geliflmeler detayla-r›yla irdelenecek. Yenilikler-den bir di¤eri olan Savunma-da Biliflim Konferans›’nda isehaberleflme teknolojilerindensiber savafllara, savunma sa-nayindeki yüksek teknolojidenAr-Ge’ye kadar birçok önemlikonu ifllenecek. Biliflim Zirve-si’09 kapsam›nda gerçekleflti-rilen Genç Zirve bu y›l, ifl ha-

yat›na ad›m atacak olan genç-lerin biliflim teknolojileriyleoluflturduklar› fikir ve projele-rini tan›tabilecekleri, yar›flt›ra-bilecekleri ve sonras›nda dageleceklerini oluflturabilecek-leri bir ortam sunacak. Bili-flim profesyonellerinin ifl dün-yas› için gelifltirdi¤i özel çö-zümlerin ele al›nd›¤› ve 27farkl› kategorisi olan ‹fl Çö-zümleri ve Teknoloji Oturum-lar›’na ise bu y›l yeni olarakbütünleflmifl bilgiifllem strate-jileri, bütünleflmifl iletiflim,aç›k kaynak sistemleri, bulutbilgi ifllem, geliflmifl interaktifçoklu ortam servisleri ve ak›ll›ev-ofis teknolojileri oturumlar›eklendi. E-sa¤l›k/Tele Sa¤l›kKonferans› s›ras›nda, CeBITBiliflim Eurasia fuar alan›nda,sa¤l›k biliflimi alan›nda faali-yet gösteren biliflim ve medi-kal flirketleri ve hastanelerinçözümleriyle yer ald›¤› bir e-Sa¤l›k/Tele Sa¤l›k TematikBölümü oluflturuyoruz, bura-da kurumlar› bir araya getire-ce¤iz. “Genç Zirve” etkinli¤in-de ise bu y›l yeni dünyan›ngençlerini bir araya getirerek,gençlerin fikirlerini ve projele-rini yar›flt›raca¤›z. Bu y›l yine

ilk kez ele alaca¤›-m›z konular› kapsa-yan di¤er oturumlarise E-Ö¤renme Çö-zümleri, Web TV Uy-

gulamalar›, Bütünleflik ‹leti-flim ve Risk Yönetimi.

E-Devlet konferans›nda han-gi yenilikler olacak?E-Devlet Konferans›’nda e-devlette etkileflim, verimlilikve bilgi bütünlü¤ü ile vatan-dafl odakl› hizmette mobil dev-let uygulamalar› ve kritik öne-mi ele al›nacak. Türkiye Bili-flim Vakf› (TBV) ve Biliflim Sa-nayicileri Derne¤i’nin (TÜB‹-SAD) deste¤iyle düzenlenenkonferansta bugün dünya ül-kelerinin de gündeminde olandevletleraras› e-devlet uygula-malar› da tart›fl›lacak konulararas›nda yer al›yor. E- DevletKonferans›’nda, Türkiye’ninbiliflim ça¤›n› yakalamas›n›nhem devlet hem de vatandaflcephesinde hayat› nas›l dahakolaylaflt›raca¤› konuflulacak.E-Devlet Konferans›’nda; kat›-l›mc›l›k, ölçeklenebilirlik, or-tak standartlar›n kullan›m›,aç›k standartlar ve uluslarara-s› standartlar›n kullan›lmas›,kiflisel verilerin korunmas›,güvenlik, eflit eriflim hakk›,AB’ye uyum, mobil devlet hiz-metlerinin yayg›nlaflt›r›lmas›gibi unsurlar›n e-dönüflümüsa¤lamaya yönelik ne gibi pra-tik ve uygulanabilir sonuçlar›oldu¤unu tart›flaca¤›z. BiliflimZirvesi’nde ilk defa ifllenecekbu konunun, gerek devlet, ge-rek kamu kurumu yöneticilerigerekse de akademisyenler ta-raf›ndan büyük bir ilgiyle izle-nece¤ini düflünüyoruz. Türki-ye’nin geliflimini yak›ndan et-kileyecek e-devletleflme süre-cini inceleyece¤imiz bu konfe-rans›m›za konunun tüm taraf-lar›n› davet ediyoruz.

43

‹novasyon her ne kadar firmalar düzeyinde ve özelsektör boyutuyla ele al›nd›¤›nda ekonomik büyü-menin, istihdam›n ve refah›n belirleyicisi oluyorsada geliflmifllik seviyesinin ve yaflam kalitesinin art-mas›nda kamu sektöründeki inovasyon büyükönem tafl›yor.

Kamunun inovasyon faaliyetleri:• Kamu hizmetlerinin sunuluflunda iyilefltirmele-rin sa¤lanmas›n›• Verimlili¤i ve etkinli¤i artt›rmay› amaçlayan ye-ni yönetim ve çal›flma yöntemlerinin gelifltirilipkullan›lmas›n› • Etkileflimli politika tasar›m› gibi yeni yönetiflimsistemlerinin uygulanmas›n›• Eski al›flkanl›k ve uygulamalarda de¤iflikliklerve iyilefltirmeler yap›lmas›n›• Yeni uygulamalar›n gelifltirilmesini kapsayabilir.

Kamuda inovasyonun en önemli tetikçisi e-devletçözümleri olarak karfl›m›za ç›kan, kamu hizmet-lerinde biliflim teknolojilerinin kullan›m›. AvrupaBirli¤i’nde konuyla ilgili yap›lan araflt›rmalarda e-devlet yaklafl›m›n›n do¤ru ve etkin flekilde uygu-lanmas›n›n inovasyon, rekabetçilik, büyüme veistihdamda önemli farklar yarataca¤›na dikkatçekiliyor. Dolay›s›yla ülkelerin inovasyon perfor-mans›yla e-devlet çal›flmalar› aras›nda güçlü birpozitif iliflki bulunuyor.

Kuruluflu 1969’a dayanan ‹rlanda’n›n Endüstri-yel Kalk›nma Ajans›-Industrial DevelopmentAgency (IDA), yap›lanmas› ve çal›flma yöntemleriaç›s›ndan kamuda inovasyona iyi bir örnek olufl-turur. Ana görevi ülkeye yabanc› yat›r›m›n çekil-mesi olan IDA, ‹rlanda’y› üs olarak kullanarakküresel pazarlarda rekabet edecek niteliktekisektörleri belirler. Çokuluslu flirketlerle üniversi-teler ve araflt›rma merkezleri aras›nda iflbirli¤iortam› yarat›p ifl dünyas›n›n ihtiyac› olan insankayna¤›n›n yetifltirilmesini sa¤layan IDA, inovas-yona dayal› flirketlerin ihtiyac› olan ortam› ve alt-yap›y› da haz›rlar. ‹rlanda’ya yat›r›m yapacakflirketlerin tüm gereksinimlerini tek elden karfl›-layan ajans›n amaçlar› aras›nda, planlama, tan›-t›m, pazarlama ve müzakerelerin yap›lmas›, yat›-r›m önerilerinin ifllenmesi, finansal teflviklerinverilmesi, arazi ve bina konusunda yard›m sa¤-lanmas›, flirketlerin kurulmas› say›labilir. Ayr›caIDA, faaliyete bafllamas› aflamalar›ndan itibarenyat›r›m› yapan flirketle yak›n bir iflbirli¤i kurarakülke ekonomisine en yüksek getirinin sa¤lanmas›hedefine yönelik çal›fl›r. ‹rlanda’n›n de¤iflik böl-gelerindeki 11 ofisin yan› s›ra Amerika’n›n beflönemli noktas›nda, Asya-Pasifik’in befl kilit ülke-sinde ve Avrupa’n›n üç önemli merkezindeki IDAofisleri nitelikli yat›r›mc›n›n ülkeye çekilmesi içingereken her türlü hizmeti verimli ve etkin bir bi-çimde sa¤lar.

AB ülkelerinin bilim, teknoloji veinovasyon politikalar› a¤›rl›kl› olarak

yüksek teknolojinin gelifltirilmesine ve ticarileflti-rilmesine odaklan›yor. Yüksek teknoloji ürünleri-nin ihracat›ndaki art›fl, bu politikan›n etkileriningözlemlenmesinde kullan›lan göstergelerin bafl›n-da geliyor. AB, teknoloji gelifltirme için ayr›lankaynaklar›n büyüklü¤üne karfl›n bu alanda çokbir mesafe kat edebilmifl de¤il. Çin’in yükseliflininyan›nda ABD ve Japonya’n›n düflüflü de dikkatçekici. Dengelerin de¤iflti¤i bu zamanda Türkiye

kendini h›zla toparlamak ve yar›fltan kopmamakzorunda.

“Avrupa, bir yol ayr›m›nda; sadece kararl› politi-ka uygulamalar›, artan uzun vadeli ekonomik bü-yüme ve refaha giden yolun izlenmesini sa¤laya-cak.” Avrupa Komisyonu’nun y›ll›k Bilim, Tekno-loji ve ‹novasyon ‹statistikleri’nin derlendi¤i dokü-man›n›n 2007 versiyonu, uzun zamand›r çeflitliflekillerde vurgulanan Avrupa bilim, teknoloji veinovasyon politikas›n›n sonuçlar›n›n ulaflt›¤› nok-

Bak›fl Aç›s›

‹novasyonla e-devlet’e do¤ru

Avrupa kritik bir yolayr›m›nda... Ya Türkiye?

44

fiirin Elçi

tay› rakamlarla destekleyerek ortaya koyarkençok önemli gerçeklerin alt›n› çiziyor. Rakamlar,y›llard›r Avrupa için çalmakta olan tehlike çanla-r›n›n daha yüksek iflitilmesini sa¤l›yor: K›tan›nçok-kutuplu bilim ve teknoloji dünyas›nda a¤›rl›¤›h›zla azal›yor.

Avrupa’n›n izlemesi gereken politikalar› belirleyeniki yeni e¤ilimin alt› çiziliyor. Birincisi, AvrupaBirli¤i’nin 2007 ve 2008’deki ekonomik büyüme-siyle ilgili iyimser tahminlere karfl›n birlik yap›salbüyüme engelinden kurtulam›yor. AB, 1990’lar›nortalar›ndan bu yana verimlilikte ABD’yi yakala-yabilmifl de¤il. Birli¤in iflgücü verimlili¤i II. Dün-ya Savafl›’ndan bu yana ilk defa ABD’nin alt›nadüflmüfl durumda. Bu sonucun, son y›llarda yenibilgi üretimi, yay›l›m› ve kullan›m› alan›ndaAB’nin sergiledi¤i düflük performans›n bir yans›-mas› oldu¤u düflünülüyor. ‹kinci e¤ilim, özellikleAsya’da h›zla büyüyen yeni ekonomilerin flekillen-dirdi¤i çok-kutuplu dünyan›n teknoloji ve insansermayesi da¤›l›m›n› hiç olmad›¤› kadar eflit halegetirmesiyle ba¤lant›l›. AB rakiplerine göre dahadüflük nüfusa, gayri safi yurtiçi has›laya (GSY‹H)ve Ar-Ge yat›r›m oran›na sahip.

Bu yeni çok-kutuplu dünyan›n en önemli özelli-¤inin Ar-Ge’nin uluslararas›laflmas› oldu¤u vur-gulan›yor. Bu, özellikle ABD’nin artan d›fl Ar-Geyat›r›m›yla kendini gösteriyor. ABD firmalar›dünyan›n tüm önemli bölgelerini ve özellikle As-ya’y› hedef alm›fl durumdalar. Asya’n›n pay›n›nartmas› AB’nin bu tür yat›r›mlar› çekme konu-sunda zor durumda kalmas›na neden oluyor.1990’lar›n ortalar›ndan bu yana AB’nin bu yat›-r›mlardan ald›¤› pay azal›yor. Yeni geliflen eko-nomiler bilim ve teknoloji sistemlerini güçlen-dirdikçe bu pay›n daha da azalaca¤› tahminediliyor. Tüm bu geliflmeler, Avrupa’n›n bilim,teknoloji ve inovasyon politikalar›n› yeniden fle-killendirmesi gerekti¤ini ortaya koyuyor.

Yukar›da çizilen tablo, hiç kuflkusuz Türkiyeiçin çok daha karamsar sonuçlar ç›karmam›zaneden oluyor. Uzun y›llard›r, bilim, teknoloji veinovasyon politikalar›n› Ar-Ge yat›r›mlar›n›nartmas›na odaklayan bir ülke olarak bu alandasa¤lad›¤›m›z ilerlemenin yetersizli¤i karamsarl›-¤› daha da artt›r›yor. Özellikle özel sektörünperformans› artmad›kça de¤iflen pek de bir fleyolmayacak.

Ekonomik Kalk›nma ve ‹flbirli¤iÖrgütü (OECD) 2006 istihdamraporuna göre, Türkiye yüzde26,5 ile kad›nlar›n iflgücüne ka-t›lma oran›nda 30 OECD ülkesi

içinde en geriden gelen ülke. Enönemlisi de Türkiye’de kad›nlarda

e¤itim seviyesi artt›kça iflsizlik oran›n›n art›yorolmas›. Bu durum acil bir politika müdahalesinigerekli k›l›yor.

Kamu politikalar› ve bu politikalar›n uygulanma-s›n› sa¤layan araçlar belli bir amaçla tasarlan›r.Bilim, teknoloji ve inovasyon politikas› aç›s›ndanbakacak olursak, olay›n iki ana boyutundan sözetmek gerekir: Kamunun bu alanlardaki politikmüdahalesiyle hem pazar›n kendi haline b›rak›l-d›¤›nda cevap vermekte zorland›¤› ihtiyaçlara veüstesinden gelmekte zorland›¤› problemlere çö-züm bulunur; hem de araflt›rma ve inovasyonsistemindeki kurumlardan kaynaklanan ve özel-likle koordinasyon ve iletiflim gibi alanlarda sorunolarak kendini gösteren s›k›nt›lar ortadan kald›-r›lmaya çal›fl›l›r. Nihai hedef, artan ekonomik bü-yüme ve refah için kaynaklar›n etkin kullan›m›-

n›n sa¤lanmas›, potansiyelin harekete geçirilmesive sahip olunan dezavantajlar›n ortadan kald›r›l-mas›d›r.

Bu aç›dan bakt›¤›m›zda, bu ayki Bilgi Ça¤›’n›n te-mas›n› oluflturan, bilim, inovasyon ve kad›n boyu-tunda araflt›rma ve inovasyon politikalar› ve politi-ka araçlar›n›n varl›¤› veya yoklu¤u konusuna gözatmakta yarar var. Konunun belli bafll› ülkelerdeve Avrupa Birli¤i düzeyinde önemsendi¤ini biliyo-ruz. Bu ülkelerde, üniversite mezunlar›n›n iflgü-cüne kat›l›mlar›n› teflvik etmeye yönelik politika-lardan üniversiteler ve araflt›rma kurumlar›ndakad›n araflt›rmac›lar›n çal›flmas›n› teflvik etmekiçin sa¤lanan hibe desteklerine, ifle girifl s›ras›ndaeflit niteliklere sahip kad›n ve erkek adaylardankad›nlar›n tercih edilmesine yönelik politikalarakadar çok çeflitli uygulamalar mevcut. Örne¤in,‹ngiltere’de ve Japonya’da araflt›rma kariyerine ge-ri dönen kad›n araflt›rmac›lar için destek prog-ramlar› yürütülüyor; Kanada’da kad›nlar›n üni-versitedeki kariyerlerine süreklilik sa¤lamak içinfonlar kulland›r›l›yor; ABD’de, Norveç’te kad›nlartaraf›ndan tasarlanan ve yürütülen araflt›rma pro-jelerini destekleyen mekanizmalar var. Çal›flmaya

Üniversite mezunu kad›nlar neden iflsiz

45

Bak›fl Aç›s›

46

bafllam›fl olanlar› iflte tutabilmek için de esnek ça-l›flma saatleri, annelik izni gibi uygulamalara sü-rekli yenileri eklenip gelifltiriliyor.

CEO’lar›n kad›n raporu

Tüm bunlar olurken, konuyla ilgili farkl› kesimler‘daha neler yap›lmal›’ üzerine kafa yormaya de-vam ediyor ve bu flekilde ortaya konan raporlarpolitikalar›n flekillenmesine katk› sa¤l›yor. Airbus,Air Liquide, EADS, Hewlett Packard, Rolls Royce,Schlumberger ve Siemens’in CEO’lar›n›n özel sek-törde bilim ve teknoloji alan›nda çal›flan kad›nlarailiflkin haz›rlad›¤› ve Avrupa Komisyonu taraf›n-dan yay›nlanan rapor bunlardan bir tanesi.

Bu flirketlerin CEO’lar›, öncelikle, bilim ve mü-hendislik alanlar›ndan mezun olan kad›n say›s›-n›n en az iki kat›na ç›kt›¤›n› görmek istediklerinibelirtiyorlar. Ayn› flekilde özel sektörün de kad›nistihdam›n› art›rmas› gerekti¤ini belirtiyorlar. Ko-nuya acilen çözüm bulacak flekilde ad›mlar atma-n›n gere¤inin alt›n› çizerlerken uzun dönemlistratejilerin göz ard› edilmemesi gerekti¤ini vur-guluyorlar. CEO’lar, bu politikalar›n flekillenme-sinde ve uygulanmas›nda görev almaya haz›r ol-duklar›n› da belirtiyorlar. Bu amaçla s›ralad›klar›somut ad›mlarsa flöyle:

• Her CEO ve üst düzey yönetici, kad›nlar›n en-düstriyel Ar-Ge alan›ndaki etkinli¤inin art›r›lmas›konusundaki yaklafl›m›n› kamuya aç›k etkinlik-lerle gösterilmesini sa¤layacak;• Her flirket, kad›nlar› bilim ve mühendislik alan-lar›na çekmek için e¤itim kurumlar›yla stratejikiflbirli¤ini hedefleyen önemli bir programa fonsa¤layacak;

• Her flirket, kendi içinde fark›ndal›k yaratarak,mekanizmalar› devreye koyarak, stratejik hedeflerbelirleyip geliflmeleri izleyip de¤erlendirerek; d›flar-da di¤er flirketler ve üniversitelerle konuyla ilgiliiflbirli¤ine girerek de¤iflimin katalizörü olacak;• Her flirket, kad›nlar›n sanayi Ar-Ge faaliyetleri-ne kat›l›m›n› teflvik etmek için tasarlanm›fl prog-ramlara aktif flekilde kat›lacak;• Farkl› kesimlerden oluflan bir uzman paneli bu-günkü ifl ortam›n› konuyla ilgili olarak inceleyipde¤erlendirecek.

D›fl dünyada yukar›daki geliflmeler olurken Türki-ye’de duruma bakt›¤›m›zda, konuyla ilgili somutad›mlara rastlayam›yoruz. “Somut ad›mlar gereklimi?” sorusunun cevab›n› iflsizlikle ilgili istatistikle-re bakarak vermek mümkün: OECD (EkonomikKalk›nma ve ‹flbirli¤i Örgütü) 2006 istihdam rapo-runa göre, Türkiye yüzde 26,5 ile kad›nlar›n iflgü-cüne kat›lma oran›nda 30 OECD ülkesi içinde engeriden gelen ülke. En önemlisi de Türkiye’de ka-d›nlarda e¤itim seviyesinin artt›kça iflsizlik oran›nart›yor olmas›. Bu durum acil bir politika müdaha-lesini gerekli k›l›yor. OECD 2007 Bilim, Teknolojive Sanayi Göstergeleri (Küresel Ekonomide ‹novas-yon ve Performans) raporunda konuyla ilgili ortayakonan manzara için tabloya bakabilirsiniz.

Bu sorunlar›n nedenleri konusunda yeterli dü-zeyde araflt›rma yap›l›yor mu bilmiyoruz. Ama so-runlar›n kayna¤›n›n acilen tespit edilip ortadankald›r›lmas› yönünde ad›mlar at›lmas› flart. ‹no-vasyon için gerekli en önemli kaynak olan yetifl-mifl insan gücünde verdi¤imiz bu firenin telafisiiçin de araflt›rma ve inovasyon politikalar›nda vedestek mekanizmalar›nda gerekli düzenlenmeleryap›lmal›.

Avea’dan Haberler

46

Avea, 3G alan›nda gelifltirdi¤i inovatif ürün ve hizmetlerle müflterilerinin gündelikyaflam›n› kolaylaflt›r›yor, hayatlar›na keyif kat›yor. 2G dönemindeki katma de¤erlihizmetler alan›ndaki öncülü¤ünü, 3G döneminde de sürdüren Avea, hem toplumsalalanda hem kurumsal alanda sundu¤u hizmetlerle,teknolojiyi abonelerininhizmetine üst düzeydesunuyor.

Avea, uygun fiyatla sundu¤u3G destekli cep telefonlar›, USBStickler, kameralar, netbook vekablosuz modemler, uygun fiyatve servislerle abonelerine3G’den faydalanma f›rsat› sa¤l›-yor. Üstelik aboneler Avea’n›nyenilikçi internet paketlerine enuygun fiyat avantajlar›yla sahipoluyor. Avea’n›n “e¤itim, sa¤l›kve mobil devlet uygulamalar›”alan›nda sundu¤u hizmetler iseTürkiye’nin bilgi toplumuna dö-nüflümüne katk› sa¤l›yor.

Avea 3G ile bilgi toplumu

Avea, 3G altyap›s› sayesindedevlet ve vatandafl aras›ndakiiletiflimi daha da art›rmak ama-c›yla çeflitli servisleri devreyesokuyor. Uzaktan sa¤l›k hiz-

metleri ile aboneler, sa¤l›k per-sonelinden görüntülü dan›fl-manl›k hizmeti alabiliyor ve ne-rede olursa olsun bu hizmetlerean›nda ulaflabiliyor. Uzaktansa¤l›k uygulamalar›yla abone-ler, hastanede bulunan yak›nla-r›n› cepten an›nda izleyebiliyor,son durumlar› hakk›nda bilgialabiliyorlar.

Mobil e¤itim hizmeti sayesindeart›k uzaktan e¤itim de müm-kün. Aboneler uzaktan dersalabiliyor, s›nav olabiliyor vedan›flmanl›k hizmetlerindenfaydalanabiliyorlar. Uzaktankütüphane hizmetleri sayesindeise aboneler bulunduklar› or-tamlardan görsel kütüphaneiçeriklerine an›nda ulaflabiliyor-lar.

3G ile güçlü kurumsal yap›

Avea 3G/EDGE modem ile hemAvea çal›flanlar› hem de kurum-

Avea 3G hizmeti ile aboneler;• Görüntülü konuflma servisleri ile sevdikleriyle mesafe fark› olmaks›z›n birbi-rini görerek konuflabiliyor. • Mobilvizyon servisi üzerinden canl› TV izlemeye devam edebiliyor, yüksekkalitede video uygulamalar›na eriflebiliyor.• 100 binden fazla flark›n›n yer ald›¤› AveaMüzik servislerinden diledi¤i flark›-y› saniyeler içerisinde indirebiliyor.• Üyesi olduklar› sosyal a¤lara (facebook, biAlem...) çektikleri foto¤raflar› vevideolar› an›nda yükleyebiliyor.• Sevdikleri ünlülerle canl› ve görüntülü olarak sohbet ediyor.• Gitmek istedikleri adrese ulaflmak için cep telefonlar›n› yol gösterici olarakkullan›yor ve trafik durumunu yüksek h›zda görüntülüyor.• Yayg›nlaflacak ve geliflecek olan mobil ticaret uygulamalar›na cep telefo-nuyla an›nda eriflebiliyor.• fiebeke üzerinden çok oyunculu oyunlar oynayabiliyor. • Uzaktan kamera uygulamas› ile evlerini her an cepten izleyebiliyor ve ka-meray› diledi¤ince hareket ettirebiliyor.• Avea Müflteri Hizmetleri ile hem sesli hem de görüntülü olarak görüflebiliyor.

Avea 3G ile art›khayat bir baflka

47

sal müflteriler internete diledik-leri anda yüksek h›zla ba¤lana-biliyor.

Kurumsal aboneler; • Avea 3G Laptop ve Netbook-lar›n içerdi¤i SIM kartlar saye-sinde baflka hiç bir ekipmanaihtiyaç duymadan an›nda 3Gflebekesi üzerinden ya da alter-natif olarak USB Stick modemile internete ba¤lan›yor ve sat›nald›¤› data paketini kullan›yor.Ayr›ca TTNET WiFi noktalar›n-da ücretsiz internete ba¤lan-mak da mümkün. • Avea 3G Wireless Router ileofislerinde kulland›klar› bilgi-sayarlar arac›l›¤›yla kablosuzolarak 3G flebekesine ba¤lan›-yor ve internete kolayca erifli-yorlar. Aboneler cihaz› diledi¤iyerde kullanarak ofis d›fl›ndada internete diledi¤i zaman gi-riyor.• Microsoft Outlook program›ile yüzde 100 otomatik senkro-nize çal›flan Avea MobilOfisservisi 3G flebekesi ile daha dah›zl› senkronize oluyor.

• En rekabetçi uluslararas›dolafl›m tarifelerini sunanAvea, Dünya Varm›fl Tarifesikapsam›nda abonelerine yük-sek h›zda GPRS ve 3G kulla-n›m› için avantajl› fiyatlar ile

servis alma olana¤› sa¤l›yor.Avea’n›n flu anda 192 ülkede556 operatör ile dolafl›m an-laflmas› bulunuyor.

• 3G teknolojisi sayesinde,uluslararas› dolafl›ma ç›kanAvea aboneleri günlük hayatla-r›nda kullanmaya al›flk›n ol-duklar› mobil internet üzerin-den e-posta almak ve gönder-mek, video klipleri izlemek veher türlü bilgiye kolayca erifle-bilmek gibi hizmetleri 3G h›z›y-la kullanabiliyorlar.

3. Göz ile video arama

Avea 3G aboneleri, 3. Göz hiz-meti ile video arama özelli¤iolan telefonlar›n›n kameras›n›gazete, dergi, billboard ya dabir broflür üzerindeki ilanlarayönelterek görüntülü aramabafllatabiliyorlar. Böylece ilan-da görünen ürün ile ilgili videokayd› an›nda abonenin telefo-nunda görüntülenebiliyor. ‹lan-lar›n yan› s›ra aboneler, gazete-lerdeki haberler ile de görüntü-lü iletiflim bafllat›p detayl› bilgialabiliyor. Avea 3G aboneleri,http://www.avea.com.tr/3un-cuGoz adresini ziyaret ederekAvea 3.Göz deneyimini yaflaya-biliyor.

3G ile futbol keyfi

Avea 3G teknolojisi ile yenile-nen “Futbol Bilgi Paketleri”neüye olan aboneler tuttuklar› ta-k›m›n en önemli haberlerinecep telefonlar›ndan görüntülüolarak ulafl›yor. Sundu¤u kat-ma de¤erli servisler ile abonele-rinin hayat›na keyif katan Ave-a, 3G teknolojisi do¤rultusun-da yeniledi¤i “Futbol Bilgi Pa-ketleri’’ ile abonelerine tuttuk-lar› tak›m›n en önemli haberle-rini cep telefonlar›ndan kalitelivideo görüntüleriyle izleme im-

kan› sunuyor. Avea’n›n yenile-nen Futbol Bilgi Paketleri’neüye olan aboneler, taraftar› ol-duklar› tak›mla ilgili günün enönemli geliflmelerini, cep tele-fonlar›ndan herhangi bir ücretödemeden görüntülü olarak ta-kip ediyor.

Görüntülü zil sesi uygulamas›na ödül Avea, bu y›l hayata geçirdi¤i dün-yan›n ilk görüntülü zil sesi uygu-lamas› ile ‹ngiltere'de yay›nlananve telekomünikasyon alan›ndadünyan›n en sayg›n yay›n organ-lar›ndan biri olarak kabul edilenGlobal Telecoms Business dergi-si taraf›ndan ödüle lay›k görüldü.Avea’da inovasyon ç›tas›n› y›llariçerisinde yukar› çeken VAS ( Ka t-ma De¤erli Se r v i s l e r) u y g u l a m a l a-r› 2009 1. çeyrek sonuçlar›na gö-re yüzde 17 gelir pay›na ulaflt›.

Avea’dan Samsung 3G’liCihaz Kampanyas›Avea, Samsung’un 3G uyumluU800 ya da I900 Omnia modelle-rinden birini sat›n alan aboneleri-ne, 6 ay boyunca her ay 200 daki-ka konuflma ve 3G’li servislerdenoluflan 3G Hofl Geldin Paketi’niücretsiz sunuyor. 13 A¤ustos - 13Ekim tarihleri aras›nda gerçeklefle-cek kampanya ile Avea’n›n fatural›,faturas›z bireysel aboneleri, 3Guyumlu Samsung U800 modeline299 TL ve hem 3G hem de Wi-Fiuyumlu I900 Omnia modeline ise799 TL ödeyerek sahip olabiliyor.Kampanya dahilinde ‹fl Bankas›Maximum kredi kart›na özel 12 aytaksit avantaj› sunuluyor. Avea, 3Guyumlu cihazlarla birlikte hediyeetti¤i “3G Hofl Geldin Paketi” ilefatural› ve faturas›z bireysel abone-lerine 6 ay boyunca her ay; her yö-ne 30 dakika ücretsiz görüntülügörüflme, 1 saatlik Avea MobilViz-yon, 100 MB internet ve bir adetSeç ‹zle video içeri¤i sunuyor.

S

G ö r ü fl

Son y›llarda, Türkiye’deki politikalar›n etkinli¤inide¤erlendiren kapsaml› araflt›rmalar yap›ld›. Ya-z›ma, bunlardan biri olan Emre Özçelik ve ErolTaymaz taraf›ndan, Türkiye’deki Ar-Ge destekle-rinin ekonometrik de¤erlendirilmesinin yap›ld›¤›makalenin k›sa bir özeti ile devam edece¤im.Türkiye’de Ar-Ge iki ana politika arac› ile destek-leniyor. Bunlardan ilki iflletmelerin Ar-Ge faaliyet-lerine do¤rudan finansal kaynak sa¤layan, Tek-noloji ve Yenilik Destek Programlar› Baflkanl›¤›(TEYDEB), Küçük ve Orta Ölçekli Sanayi Gelifltir-me ve Destekleme ‹daresi Baflkanl›¤› (KOSGEB)ve Türkiye Teknoloji Gelifltirme Vakf› (TTGV) gibiAr-Ge teflvikleri. Di¤eri ise daha dolayl› yollardaniflletmenin Ar-Ge maliyetlerini azaltarak kaynakyaratan vergi muafiyetleri tarz›nda teflvikler. Heriki politikada da ana amaç, iflletmelerin Ar-Gemaliyetlerini düflürerek Ar-Ge harcamalar›n› et-kinlefltirmek ve bu faaliyetlere yönelik harcamala-r› artt›rarak Türkiye’deki teknolojik yenili¤in h›z›-n› artt›rmak. Devlet, do¤rudan Ar-Ge faaliyetindebulunmak yoluyla da yenilik sürecini etkileyebilir(Örne¤in, Askeri Ar-Ge). 1993-2001 y›llar› aras›nda 11 binden fazla ifllet-meyi kapsayan araflt›rma sonuçlar›n› birkaç bafl-l›k alt›nda özetlemek mümkün:• Ar-Ge destek programlar›n›n (TEYDEB veTTGV) uygulanmaya bafllad›¤› ilk befl y›lda, Ar-Ge faaliyetinde bulunan iflletme say›s› iki katartm›fl. Buna ra¤men Türkiye’deki iflletmelerinyaklafl›k sadece yüzde 5’i Ar-Ge faaliyetinde bu-l u n u y o r .• TTGV deste¤i alan iflletmelerin Ar-Ge harcama-lar›n›n toplam üretime oran› ikiye katlanarakyüzde 11’e ulaflm›fl. Desteklenen iflletmeler, des-teklenmeyen iflletmelerle k›yasland›¤›nda çok da-ha iyi Ar-Ge performans› sergiliyor. Ancak destekoranlar› toplam proje bedellerinin yüzde 10’unugeçmiyor. • Teknoloji transferi yapan ve Ar-Ge faaliyetindebulunan iflletmeler, teknoloji transferi yapan di-¤er iflletmelere oranla 17 kat daha fazla. Dolay›-

s›yla, teknoloji transferinin, Ar-Gefaaliyetlerini tamamlad›¤›n› söyle-mek mümkün. • Ar-Ge vergi muafiyetlerinden yararlananiflletme say›s›, do¤rudan destek alan iflletmelereoranla oldukça düflük. Günümüzde giderek yay-g›nlaflan teknoparklarla bunun de¤iflmekte oldu-¤unu söyleyebiliriz. Ancak, Ar-Ge teflviklerindenbüyük küçük tüm iflletmelerin yararland›¤›n› dü-flünürsek, teflviklerin vergi muafiyetlerine oranladaha kat›l›mc› oldu¤unu söylemek mümkün.• Ar-Ge faaliyetinde bulunan iflletmeler, di¤er ifl-letmelere oranla çal›flan say›s› ve toplam üretimaç›s›ndan daha büyükler ve daha yüksek ücretö d ü y o r l a r .• Çal›flmada, Türkiye’de Ar-Ge teflviklerinin veAr-Ge harcamalar›n›n tamamlay›c› oldu¤u sonu-cu ortaya ç›km›fl. Ar-Ge teflvikleri, iflletmelerinözel Ar-Ge harcamalar›n› art›r›yor.

Yukar›da özetlemeye çal›flt›¤›m kadar›yla, çal›fl-madaki bulgular, Türkiye gibi geliflmekte olan ül-kelerdeki Ar-Ge teflvik politikalar›n›n etkinli¤i ko-nusunda olumlu ipuçlar› veriyor. Ancak buradakiönemli husus, teflvik politikalar›n› di¤er politikaaraçlar›yla desteklemek. Geliflmifl ülkelerde yap›-lan araflt›rmalar, Ar-Ge teflviklerinin etkinli¤inindüflük oldu¤unu, hatta kimi zamanlarda iflletmeAr-Ge harcamalar›n› ikame etti¤ini gösteriyor. ‹fl-letmeler etkin Ar-Ge faaliyetinde bulunmay› ö¤-rendikçe, teflviklerin yarar› da göreceli olarak dü-flüyor. Bu yüzden Ar-Ge teflvik politikalar›, uyguninovasyon ortam› yaratmay› amaçlayan çeflitli po-litikalarla desteklenmek durumunda. Çin ve Bre-zilya’n›n teknopark ve kuluçkal›k politikas›, ABÇerçeve Programlar› bu politikalara birer iyi ör-nek. Türkiye inovasyon kültürünü destekleyecek,kald›raç görevi gören bu tip yenilikçi politikaaraçlar› bulup gelifltirmekte iyi bir performanssergilemiyor. Bunu, ülkemizde inovasyon kültü-rünün yeni oluflmakta olmas›na ba¤lamak, pol-yannac›l›k oynamaktan öteye geçmez.

1 - Emre Özçelik ve Erol Taymaz (2008), R&D support programs in developing countries: The Turkish experience, Research Policy,37, p.258-275.

48

Semih Akçomak

Ar-Ge teflvikleri Ar-Ge’yine kadar teflvik etti?

A

Ne Yap›yoruz Ne Yapmal›y›z

Ar-Ge harcamalar›n›n GSY‹H’ya oran›n›nhedefini 2010 y›l› için yüzde 2 koyan dahasonra bu oran› 2013’e de¤ifltiren hükümeti-miz, art›r›lan kamu teflviklerine ra¤men2005 ile 2007 y›llar› aras›nda sadece 0,1puan ilerleyebildi¤imizi göz ard› etmemeli.Tabi bu sonuç Türkiye ‹statistik Kurumu(TÜ‹K) istatistikleri de¤iflikli¤i göz önüneal›nmad›¤›nda söz konusu olan oran.

Ülkemiz geleneksel anlay›fl biçimine ve ko-flullar›na ba¤l› olarak, sadece teflviklerleyüzde 2’ye ulaflamayaca¤›m›z da aflikâr. Ül-kemizde Ar-Ge ve inovasyon konusundahenüz bir fark›ndal›k oluflmaya bafllam›fl veteflviklerin kullan›lmas›na da al›fl›l›yorken,üstelik çok de ciddi bir küresel ekonomikkrizin içindeyken, hatta büyük sanayi ku-rulufllar› da bu krizden ciddi derecede etki-lenmifl olmas›na ra¤men, sanayiye sa¤la-nan desteklere s›n›rlama getirilmesi moralbozucu oldu. Büyük sanayi flirketlerininAr-Ge merkezleri kurmalar›na yönelik olufl-turulan 5746 say›l› Ar-Ge teflvik yasas› ilesanayinin teflvik edilmesi sa¤lanmaya çal›-fl›l›yor. Bununla birlikte 50 kiflilik bir Ar-Ge birimi oluflturamayacak olan orta ölçek-li sanayi flirketleri deyim yerindeyse yayakalacaklar.

Henüz hiçbir destekten yararlanmam›fl yada en az bir kere yararlanm›fl olan KOB‹’le-re yönelik TEYDEB taraf›ndan yürütülen1507 kodlu “KOB‹ Bafllang›ç Ar-Ge Deste-¤i”i de bir KOB‹ taraf›ndan en fazla iki kezkullan›labiliyor, daha sonra KOB‹’nin ikiAr-Ge projesinden sonra büyük sanayi flir-ketleri ile eflit düzeye geldi¤i varsay›larak,1501 kodlu yeni s›n›rlamalar getirilen sa-nayi deste¤inden yararland›r›l›yor. Bugün-

kü durumda, KOB‹ için zatenzor olan destekten yararlanma süreci dahada zor bir hale getirilmifl oluyor. K›sacas›,yeni s›n›rlamalarla, Ar-Ge harcamalar›m›-z›n nas›l art›r›laca¤› konusunda tam “Ah negüzel teflvikler artt›” derken kuflkular›m›zart›yor. En az›ndan fark›ndal›k sürecinintamamlanmas›, teflviklerin daha genifl kapsamda kullan›ld›¤› görülerek ve enönemlisi de ölçülerek, de¤erlendirilmesi ya-p›larak bu de¤erlendirme sonucuna görebir karar verilmesinin daha do¤ru olaca¤›i n a n c › n d a y › m .

‹fl Melekleri ve A¤lar›’n›n eksikli¤i de giri-flimcilerin finans seçeneklerine ulaflmalar›-na engel oluflturuyor. Toplam risk sermaye-si ve özel sermaye fon toplam›n›n yaklafl›k400 milyon Euro, y›ll›k olarak da 100 mil-yon Euro’dan fazla olmad›¤› tahmin edili-yor. Dünya Bankas› Ülke Ekonomik Bildiri-si’ne göre, bilim ve mühendislik okullar›nakay›tlar›n oran› yüksek olmas›na ra¤menTürk giriflimcileri bu okullar›n kalitesinidüflük buluyor. Dünya Ekonomik ForumuWEF 2006 Küresel Rekabetçilik Endek-si’nde Türkiye rekabetçilikteki en temel ge-reksinimlerden olan yüksek ö¤retim ve e¤i-timde 57. s›rada yer al›yor.

Bu durumda, özel sektörü de¤erlendirmesistemleriyle sürdürülebilir bir biçimdedesteklemeye devam ederek, üniversitelerleiflbirli¤i yapmay› teflvik edecek mekanizma-lar› oluflturmak gerekli. Ar-Ge ve inovasyonfark›ndal›¤›n› art›rmaktan, sanayinin teknoloji stratejileri için iflbirli¤i yapmas›-na, iller baz›nda inovasyon stratejilerininüretilmesine kadar birçok konuda yap›la-cak olan koordinasyon ve destek çal›flmala-

‹flbirli¤ine yüklenmeliyiz

50

Leyla Arsan

r›n› yüzde 50 fonlayan TÜB‹TAK taraf›ndanyürütülen ‹fiBAP bu yönde çok olumlu bir program. Avrupa Birli¤i 6. ÇerçeveProgram›’nda buna benzer bir projeyle, ilin inovasyon stratejisini gelifltiren Mersinbirçok geliflmifl ilimize göre bu konuda çok h›zl› ilerledi ve ildeki sanayicilerin bi-linci artt›.

Üniversite-sanayi iflbirli¤ini de özendirecekyeni bir destek mekanizmas›na önemle ihtiyaç var. Ar-Ge harcamalar›m›z› hattaözel sektör yat›r›m›n› art›racak bir baflkakonu da ulusal Ar-Ge ve inovasyon strateji-sine ba¤l›, proje teklif ça¤r›lar› sistemiyleiflleyecek olan güdümlü proje fonlama me-kanizmas›.

Farkl›l›klar›n Yönetimi Raporu 2008 (2008Diversity Management Report) Avrupa’da ça-l›flma yaflam›ndaki eflitlik ve farkl›l›¤›n duru-munu de¤erlendiriyor. Farkl›l›klar en çoktanen aza do¤ru yafl, cinsiyet, kök ya da etnikköken, engelli olma, din ya da inanç, seksüelyönelim ve di¤er diye s›ralan›yor. Bu k›r›l›m-lara göre, özellikle eflitlik ve farkl›l›k politika-s› uygulayan flirketlerde inovasyon süreçle-rinde farkl›l›k yönetimi uyguland›¤›nda ençok insan kayna¤›n› ve müflteri hizmetlerini

gelifltirme, yeni ürün vehizmetleri gelifltirme,e¤itim, yeni pazarlaragirifl süreçleri etkilen-m i fl .

Toplumlar›n inovasyon kapasitelerini dahada art›ran özellikleri flu flekilde s›n›fland›r›l-m›fl: Yüksek bireyselcilik, riskleri almaya is-tekli olma, de¤iflimleri kabul etmeye haz›r ol-ma, uzun dönemli uyum, güç/pozisyon/hiye-

rarflik bak›fl aç›s›n›n düflüklü¤ü,daha az belirsizlikten sak›nma,yeni bilgiye aç›k olma, seyahat-lerde s›kl›k, bilime karfl› olumlututum, toplumda e¤itimin de¤eri,erken uygulay›c›lar (yenilikçiler),dinle ilgili tutum. Bu özelliklerebakt›¤›m›zda, bizim toplumumuz-da, bireyselcilik yüksek olmaklabirlikte dayan›flma ve birlikte ha-reket etme e¤ilimi var, bol riskalan ancak yenilikten ziyade ya-flamsal riskler alan bir toplumuz.

De¤iflimleri kabul etmeye pek ha-z›rl›kl› de¤iliz, güç, pozisyon vehiyerarfli bizim için son dereceönemli, belirsizliklerle yaflamayaal›flk›n›z ama yine giriflimciliktenziyade yaflamsal anlamda, yenibilgiye pek aç›k de¤iliz, s›k seya-hat etmiyoruz (özellikle de yurtd›-fl›na). Bilime karfl› olumlu tutu-mumuz yok, kendimizi çok uzak-ta tutuyoruz.

Farkl›y›m, inovasyon içinanlay›fl istiyorum

51

Toplumumuzda e¤itimden ziyade ailelerin gö-rüflleri ve gelenekler önemli. Dine ve bat›linançlara çok yak›n›z. Hürriyet’in 2008’deKONDA’ya yapt›rd›¤› “B‹Z K‹M‹Z” bafll›kl› an-ketinde yüzde 71,2’lik bir kesimin dini ve ba-t›l inanç düzeyinin en yüksek olarak ortayaç›kmas›ndan bu durum daha da net olarakanlafl›l›yor.

2008’de TRANSFORM adl› bir 6. ÇerçeveProgram› projesi kapsam›nda yap›lan Avru-pa’daki inovasyon kültüründeki farkl›l›klartart›flma raporunda, afla¤›da da görüldü¤üüzere Ingelhart-Welzel’›n Dünyan›n KültürelHaritas›’ndan yararlan›lm›fl. Bu çal›flma so-nucunda kendini ifade etme de¤erleri daha

yüksek olan toplumlarda kiflileraras› güvende yüksek olma e¤ilimi gösteriyor. Bu durumda, göreceli olarak bireysel özgürlü¤ü ve ken-dini ifade etme de¤eri yüksek olan ve eylem-sel politik e¤ilimleri olan insanlarda güven vehoflgörü kültürünü oluflturuyor.

Bunlar kesin olarak demokrasi için kritik de-¤eri olan politik kültür yaz›n›n›n özellikleriolarak tan›mlan›yorlar. Türkiye bu haritada,yaflam sürdürme de¤erleri ile geleneksel de-¤erlerde tak›lm›fl kalm›fl görünüyor. Dolay›-s›yla, hoflgörü ortam› ve demokrasinin yara-t›lmas›, dolay›s›yla inovasyona daha fazlakatk› sa¤layabilmesi için toplumsal de¤iflimsürecinin devam etmesi gerekiyor.

Ne Yap›yoruz Ne Yapmal›y›z

52

➤ Modern yaflam›n önderleri ve özel sektör temsilcilerine daha fazla ifl düflüyor: Sosyal sorumluluk çal›flma-lar› ve projelerine a¤›rl›k vermeliler.

➤ Teknoloji gelifltiricileri ve uygulay›c›lar›n›n, imalatç›lar›n ve üreticilerin toplumun farkl› kesimlerini de da-hil edecek yenilikçi projeler yapmal›lar, flirketlerinde farkl›l›klar› olan kiflileri istihdam etmeliler.

➤ Diversity Management (Farkl›l›klar›n Yönetimi) flirketlerin ‹nsan Kaynaklar› Bölümleri’nin önemli bir uygu-lama konusu olmal›.

➤ Ar-Ge ve inovasyon proje destek ve teflvikleri daha fazla farkl› tipteki kurumlar›n ve disiplinlerin iflbirli¤iyapmas›na yönelik olmal›.

➤ Uluslararas› Ar-Ge ve inovasyon çal›flmalar›na ve projelerine daha fazla kat›l›m olmal›, flirketler stratejileri-ni bu yönde de¤ifltirmeli ve bu konulara bütçe ay›rmal›lar (AB bu anlamda bize büyük olanaklar sa¤l›yor).

➤ Yerel yönetimler, STK’lar ile iflbirli¤i yaparak insan haklar› demokrasi ve yönetiflim konulu projeler gerçek-lefltirmeliler (AB bu anlamda bize büyük olanaklar sa¤l›yor).

Ö N E R ‹ L E R

Kamuda inovasyon içinkat›l›mc› olal›m Kamuda inovasyondan bahsetmek için enönemli kriter, kat›l›mc›l›¤› ve fleffafl›¤› sa¤la-yabilmek. Bu kavramlar› devletimizin kurum-lar› idrak etmedi¤i sürece, istedi¤imiz kadaren yeni teknolojileri kullanal›m, en iyi uygu-lamalar› gerçeklefltirelim, hiçbir ifle yarama-yacak. Buradaki özellikle uygulamadaki di¤erönemli noktalardan ikisi de, “usability” (kul-lan›labilirlik) ve “accessibility” (eriflilebilirlik).Bu demektir ki, sadece devlet kurumlar›ndakat›l›mc›l›k ve fleffafl›k kavramlar›n›n otur-mas› yetmiyor, bunun bir ad›m ötesinde kul-lan›labilir ve eriflilebilir bir ortam sa¤lamakgerekiyor. Kamuda inovasyon için olmazsa ol-maz bir konu, Bilgi ve ‹letiflim Teknolojileri.Geçti¤imiz aylarda The Economist Intelligen-

ce Unit taraf›ndan eReadiness Rankings 2009Raporu yay›mland›. Tüm dünyada, 7 ana ka-tegoride ülkelerin bilgi ve iletiflim teknolojile-rini sosyal ve ekonomik faydaya dönüfltürmekapasitelerini ölçen Danimarka’n›n ilk s›radayer ald›¤› bu araflt›rmada, Türkiye geçen y›loldu¤u gibi yine 70 ülke aras›nda 43. s›rada-ki yerini korudu.

Bu y›l kategoriler ve a¤›rl›klar› flöyle belirlen-mifl: Ba¤lanabilirlik ve teknoloji altyap›s› yüz-de 20, ifl ortam› yüzde 15, sosyal ve kültürelortam yüzde 15, yasal ortam yüzde 10, kamupolitikalar› ve vizyonu yüzde 15, tüketici ve ifldünyas›n›n uyumu yüzde 25. Genel s›ralama-da 10 üzerinden 5,34 puan alan Türkiye,

Ba¤lant›’da 4,85, ‹fl Ortam›’nda 5,94, Sosyalve Kültürel Ortam’da 5,93, Yasal Ortam’da5,45, Kamu Politikalar› ve Vizyonu’nda 5,35,Tüketici ve ‹fl Dünyas›n›n B‹T Kullan›m›’nda4,98 puan ald›.

Bu kategoriler aras›nda kamuda inovasyonudo¤rudan etkileyen 2 kategori var: Kamu po-litikalar› ve vizyonu ile sosyal ve kültürel or-tam. Öncelikle sosyal ve kültürel ortama bak-t›¤›m›zda, ölçüm kriterleri e¤itim düzeyi, in-ternet okur yazarl›¤›, giriflimcilik düzeyi, ifl-gücünün teknik becerileri, inovasyon düzeyiolarak belirtiliyor. Orta Do¤u ve Afrika’da böl-gesel liderler 7,5 puanla ‹srail, 5,93 puanlaTürkiye.

Kamu politikalar› ve vizyonu kategorisinde, kiflibafl›na kamunun B‹T harcamalar›, say›sal geli-flim stratejisi ve eDevlet stratejisi, online sat›nalma, vatandafllar ve ifl dünyas› için online ka-mu hizmetlerinin uygunlu¤u, eKat›l›mc›l›k (BMeKat›l›mc›l›k endeksi baz al›n›yor) ölçüm kriter-leri olarak belirtiliyor. Türkiye bu kez, 5.35 ilesosyal ve kültürel ortamdan daha düflük birpuan alm›fl görünüyor.

Türkiye’nin bu puan›, Vietnam, Filipinler veRomanya ile eflit. AB ile bütünleflme sürecin-de olan, DPT’nin yürüttü¤ü bir eDönüflüm ‹c-ra Kurulu ve çal›flmalar› olan ve ayn› zaman-da eDevlet stratejileri ortaya koyup, uygula-may› teflvik etmek üzere her y›l eTR ödüllerida¤›tan ülkemizin puan›ndaki düflüklük, ki-flisel görüfllerimle ba¤dafl›yor. Bununla birlik-

te yap›lmas› gereken, bu istatistikleri ciddiyeal›p, buradaki sorunlar› bilimsel bir çal›fl-mayla araflt›rmak ve bu konuda öneriler ge-lifltirmek üzere bir çal›flma bafllatmakt›r. Buaraflt›rma ve iyilefltirme çal›flmas›n›n da yineeDönüflüm ‹cra Kurulu taraf›ndan sahiplen-mesi gerekiyor.

Web 2.0 ve eKat›l›mc›l›k

eReadiness Rankings 2009 Raporunda, devle-tin B‹T stratejilerinde politika ve vizyon gelifl-tirmede eKat›l›mc›l›k’›n rolünden de bahsedi-liyor. Bunun için de, Birleflmifl Milletler eKa-t›l›mc›l›k endeksi baz al›nm›fl. Raporda, bizde 4 s›ra yukar›da olan Meksika, çok dahadüflük s›ralarda yer alan Ürdün ve Viet-nam’›n vatandafllar›na destek ve dan›flmanl›kiçi birçok say›sal kanal› kullan›labilir hale ge-tirdi¤i ve bu anlamda eKat›l›mc›l›k’ta ilerledi-¤i belirtiliyor.

Raporda belirtilen önemli bir baflka konu da,ekonomik kriz nedeniyle, eDevlet eylemlerin-de baz› tehditlerin olufltu¤u. Örne¤in Ocak2009’da Çin’deki Ulusal Sertifikasyon ve Akreditasyon ‹daresi’nin 19 farkl› tipteki bilgigüvenli¤i ürününde ürün sertifikasyonu zorunlulu¤u getirmesi, Çin’deki B‹T ve en-düstri oyuncular›n›n, yabanc› teknolojilerinyurda giriflinin h›zlanaca¤› korkusunu yarat-t›. Bununla birlikte, birçok devletin eReadi-ness (eHaz›rl›l›k) konusundaki politikalar›n›uygulamaya odaklanmay› sürdürecekleri be-lirtiliyor.

53

E

P e r s p e k t i f

Ekonominin lokomotifi olarak kabul edilen veküresel ekonomik kriz sonucunda üretim hac-minde gözle görülür bir düflüfl yaflayan sanayi-de Ar-Ge destekleri ve teflvikleri, Avrupa Birli-¤i’nde çeflitli mali araçlar ve Çerçeve Programla-r› yoluyla düzenleniyor. Özellikle, 2007–2013y›llar› aras›ndaki dönemi kapsayan 7. ÇerçeveProgram›, bu alandaki desteklerini “Kapasiteler”ve “‹flbirli¤i” bafll›klar› alt›nda koordine ediyor.Yaklafl›k 400 milyon Euro bütçe ile faaliyet gös-teren Kapasiteler bafll›¤› çerçevesinde, küçük veorta ölçekli iflletmelerin (KOB‹) araflt›rma faali-yetlerine verilen destek (1) ön plana ç›k›yor.

Keza, Avrupa’daki iflletmelerin yüzde 99’unutemsil eden söz konusu iflletmelerin inovasyonkapasitesinin güçlendirilmesi ve yeni teknolojitemelli ürün ve piyasalar›n gelifltirilmesine kat-k›lar›n›n art›r›lmas› amaçlan›yor. Öte yandan, 7.Çerçeve Program› kapsam›ndaki öncelikleri be-lirleyen “Teknoloji platformlar›” (2) kanal›yla des-teklenen sanayide Ar-Ge faaliyetleri, Avrupa Bir-li¤i’nin rekabet gücü, ekonomik geliflimi ve refa-h›nda önemli bir parametre olarak de¤erlendiri-liyor. Teknoloji platformlar› dahilinde ilgili en-düstriyel paydafllar› bir araya getirerek, alanla-r›nda Stratejik Araflt›rma Gündemleri belirleme-lerini sa¤l›yor. Halihaz›rda say›lar› yirmi befli ge-çen Avrupa Teknoloji Platformlar›, endüstriyelpaydafllar›n çok genifl bir yelpazede Ar-Ge so-runlar›n› masaya yat›rd›¤›, belirli alanlardakihedeflerini belirledi¤i ve uygulama stratejileri ge-lifltirdi¤i bir a¤ yap›lanmas› mahiyetini kazand›. 7. Çerçeve Program›, Teknoloji Platformlar› veyeni Ortak Teknoloji Giriflimleri'nin faaliyetleri

arac›l›¤›yla Avrupa endüstrisinin ih-tiyaçlar›n› karfl›layan Ar-Ge’ye odak-lan›yor. Sanayi alan›ndaki Ar-Ge destekve teflviklerini bu çerçevede takip etmek büyükönem arz ediyor. Genel olarak, Avrupa Komis-yonu’nun sanayinin belirli bir alan›n› destekle-yen proje teklif ça¤r›lar›, ilgili özel program veçal›flma programlar›nda belirtilen öncelikler te-melinde ortaya ç›k›yor ve y›lda bir veya iki defaaç›l›yor. Söz konusu ça¤r›lar, 7. Çerçeve Progra-m›’na özel bilgi kanallar›, ilgili internet sayfala-r›, üye ve aday ülkelerdeki ulusal irtibat nokta-lar› arac›l›¤›yla duyuruluyor. ‹lgili projelerin,ça¤r›larda belirtilen önceliklere uymas› ve öngö-rülen sürede komisyona sunulmas› gerekiyor.Akabinde, projeler ba¤›ms›z uzmanlar taraf›n-dan de¤erlendiriliyor. Proje koordinatörü sonuç-tan komisyon arac›l›¤›yla haberdar ediliyor.Tüm bu süreç ise, azami bir y›l› buluyor.

Öte yandan, 2008 y›l›n›n Mart ay›nda kabuledilen bir yönetmelik ile kurulan Avrupa ‹no-vasyon ve Teknoloji Enstitüsü (European Insti-tute of Innovation and Technology), AvrupaBirli¤i düzeyinde teknolojik geliflimin güçlendi-rilmesi ve teflviki amac› do¤rultusunda, Ameri-kan Massachusetts Teknoloji Enstitüsü (MIT)örnek al›narak tasarlanan bir kurum. Enstitü,Avrupa Parlamentosu ve Konsey taraf›ndansa¤lanan fonlarla iflleyiflini sürdürecek. AvrupaBirli¤i ‹novasyon ve Teknoloji Enstitüsü bünye-sinde oluflturulacak olan ve “üçüncü ülke” sta-tüsünde de¤erlendirilen Türkiye gibi ülkelerdenilgili kriterlere uyan kurulufllar›n da kat›l›m›mümkün olan Bilgi ve Yenilikçilik Komitele-

Sanayi ve küresel mali kriz ba¤lam›nda:

Ar-Ge teflviklerinin pozitif etkisi

54

Tulu Gümüfltekin

Küresel ekonomik kriz ile birlikte dünyada oldu¤u gibi Avrupa Birli¤i ve Türkiyeözelinde de çok-uluslu flirketlerin ve ulusal firmalar›n sanayi kapasitelerinde gözlegörülür bir daralma ve düflüfl söz konusu. Ancak, krizin negatif etkisini pozitifeçevirmek, sürece inovatif bir yaklafl›m getiren Ar-Ge boyutuna önem vermekle vesanayiyi bu alana yönelmeye teflvikle mümkün. Bu ba¤lamda, hükümete ve sektörelkurulufllar›n karar alma sürecindeki etkisine büyük rol düflüyor.

ri’nin (Knowledge and Innovation Communities– KIC) yap›s› ve seçilme kriterlerine iliflkin ola-rak 24 Kas›m 2008 tarihinde Bratislava’da birseminer düzenlendi. Bilgi ve Yenilikçilik Komi-teleri, EIT çerçevesinde kurulan sistemin ope-rasyonel boyutunu teflkil ediyor. Söz konusukomiteler, üniversiteler, araflt›rma kurulufllar›,özel flirketler ve inovasyon ile ilgili di¤er ku-rumlar›n ortak giriflimi neticesinde kurulacak.Bu komitelerin amaçlar›, endüstrideki Ar-Gefaaliyetlerine yönelik yeni ürünler ve iyi uygu-lamalar üretilmesi, da¤›t›m› ve araflt›rma faali-yetlerinin iflletilebilir bir inovasyon yap›s›na dö-nüfltürülmesi olarak belirlendi.

Öte yandan, Sanayide Ar-Ge’nin desteklenmesiaç›s›ndan, Rekabet Edebilirlik ve Yenilik ÇerçeveProgram›’na da (Competitiveness and InnovationFramework Programme - CIP) de¤inmek gereki-yor. CIP, Avrupa’da rekabetçili¤i ve yenilikçili¤idestekleyerek, etkin enerji kullan›m›n› ve sürdü-rülebilir büyümeyi sa¤lamak amac›yla, daha ön-ce bu kapsamda uygulanm›fl destek programla-r›n› tek bir çerçeve alt›nda bir araya getiriyor. 3milyon 621 Euro’luk bütçesi ile 2007–2013 y›lla-r› aras›nda uygulanacak olan söz konusu prog-ram, 7. Çerçeve Program› kapsam›nda yürütü-len Araflt›rma ve Teknolojik Geliflme projelerin-den ayr›l›yor. Bununla birlikte, bu kapsamdakiçal›flmalar› tamamlay›c› nitelikte.

Sürecin Türkiye boyutuna bakarsak, Aral›k2008’de yüzde 17,6 oran›nda küçülen sanayiüretimindeki daralma 2009 Ocak’ta daha daderinleflti. Türkiye ‹statistik Kurumu’nun aç›k-lad›¤› Ocak 2009 Sanayi Üretim Endeksi so-nuçlar›na göre daralma geçen y›l›n Ocak ay›nagöre maalesef yüzde 21,3 düzeyine ulaflt›. Sa-nayi üretiminin bu süreçte daha fazla zarargörmemesi ve art› de¤er yaratacak alanlara yö-nelerek göreceli bir güçlenme kazanmas› içinyegane araç, sektördeki Ar-Ge faaliyetlerininözendirilmesi ve teflvik edilmesi olarak belirlen-di. Keza, sadece bu flekilde sanayi sektöründebir dönüflüm ve yaflanan koflullara bir adap-tasyon mümkün olur. Bu ba¤lamda, hükümeteve sektörel kurulufllar›n karar alma sürecinde-ki etkisine büyük rol düflüyor. Türkiye, SanayiAr-Ge Projeleri Destekleme Program›’n› 1995 y›-l›ndan beri TÜB‹TAK ile D›fl Ticaret Müsteflarl›¤›

(DTM) iflbirli¤i içinde yürütüyor. 2004 sonlar›n-dan beri ise, Avrupa Birli¤i’nin bu alandakistratejik yönelimleriyle de uyumlu bir flekilde,sanayide Ar-Ge faaliyetlerinin ve desteklerininetkinli¤ini art›rmak için bir dizi önlem al›nd›.2010 y›l›na kadar Ar-Ge harcamalar›n›nGSY‹H’daki oran›n› yüzde 2 düzeyine yükselt-meyi hedefleyen bir strateji temellendiriliyor. Budo¤rultuda, TÜB‹TAK bünyesindeki Teknoloji veYenilik Destek Programlar› Baflkanl›¤› (TEY-DEB), sanayi kurulufllar›n›n Ar-Ge ve yenilikçi-lik yetene¤ini gelifltirmeyi teflvik için baz› destekprogramlar› gelifltiriyor ve uyguluyor. Öte yan-dan, 3. Ulusal Program dâhilinde, ‹flletmeler veSanayi Politikas› müzakere bafll›¤›ndaki kapa-n›fl kriterlerinin karfl›lanmas› ad›na 2009’da ya-y›mlanmas› taahhüt edilen Sanayi Stratejisi’ninde bu kapsamda, ilgili AB uygulamalar› ve mev-cut en iyi örnekler dikkate al›narak gözden ge-çirilmesi önem arz ediyor.

Genel çerçeveden nihai bir analiz yap›lmas› ge-rekirse; küresel ekonomik kriz ile birlikte dün-yada oldu¤u gibi Avrupa Birli¤i ve Türkiye öze-linde de çok-uluslu flirketlerin ve ulusal firma-lar›n sanayi kapasitelerinde gözle görülür birdaralma ve düflüfl söz konusu. Ancak, krizinnegatif etkisini pozitife çevirmek de, sürece ino-vatif bir yaklafl›m getiren Ar-Ge boyutunaönem vermekle ve sanayiyi bu alana yönelmeyeteflvikle mümkün. Sürece “beyin göçü” boyu-tundan da bakarsak, yurtd›fl›nda daha zor ko-flullarda faaliyet gösteren Türk uzmanlar›nTürkiye’ye dönmesini sa¤layan bir ortam› yara-t›rsak, ekonomik krizin beyin göçünü tersineçeviren bir avantaj›n› yaratm›fl oluruz. Keza, enfazla beyin göçü olan 34 ülke içinde 24. s›radayer alan Türkiye, her sene iyi e¤itim gören 100kifliden 59’unu yurtd›fl›na kapt›r›yor. Bu an-lamda, 12 Mart 2008 tarihinde Resmi Gaze-te’de yay›mlanan “Araflt›rma ve Gelifltirme Fa-aliyetlerinin Desteklenmesi Hakk›ndaki Kanun”do¤an umutlar› perçinledi. Bu kanunla Türki-ye’de sanayi alan›ndaki inovasyon deneyimle-riyle art› de¤er yaratacak parlak beyinleri Tür-kiye’ye çekmek için daha elveriflli bir ortamdo¤du. Bu ba¤lamda, Ar-Ge’nin kendi bafl›nakrizden ç›k›fl ve sanayiye eski ivmesini kazan-d›rma anlam›nda önemli bir anahtar› elindebulundurdu¤unu ifade edebiliriz.

55

K a y n a k ç a1 ) h t t p : / / c o r d i s . e u r o p a . e u / f p 7 / c a p a c i t i e s / r e s e a r c h - s m e _ e n . h t m l2 ) http://cordis.europa.eu/technology-platforms/home_en.html ve ftp://ftp.cordis.europa.eu/pub/technology-platforms/docs/tp_leaflet_en.pdf

Önerilerden Seçmeler

➤ ‹flbirli¤inin artmas›na yönelik TÜB‹TAK’›n ‹fiBAP deste¤inden yararlanmak gerekiyor. Bunun için biliflim sektörüliderleri bir araya gelip stratejik bir çal›flma yapmal›, teknoloji platformu kurmaya önderlik etmeliler.

➤ TÜB‹TAK’›n sanayi Ar-Ge desteklerinden üniversite ya da baflka kurumlarla iflbirli¤i yaparak yararlanmakmümkün ancak bu konu çok fazla gündeme getirilmiyor. Daha fazla gündeme gelmeli, bu konudaki verilerpaylafl›lmal›.

➤ 7. ÇP ve CIP kapsam›nda, biliflim sektöründe hem teknoloji hem de Ar-Ge geliflimine katk› sa¤layacak,koordinasyon ve yayg›nlaflt›rma projelerine kat›lmak, baflvurmak için çok f›rsat var. Bu projeleri kazanmak,do¤rudan Ar-Ge projeleri üretmeye yönelik projelerden daha kolay. Biliflim sektörü STK’lar› ve hatta sektörünlider flirketleri bu projelerde yer alabilirler.

➤ 7. ÇP Ar-Ge projelerinde daha fazla yer alabilmek için holding ve gruplara ba¤l› KOB‹ yap›s›ndaki flirketlerin hisselerinin yüzde25’in alt›na düflürülerek KOB‹ haline getirilmesi gerekiyor.

➤ Biliflim sektörü flirketleri d›fl dünyaya daha aç›k olmal›, Avrupa’da düzenlenen konferans, bilgi günü ve çal›fltaylara daha fazlakat›lmal›d›r. Networking yapmal›d›r. Biliflim STK’lar› bu etkinlikleri kolaylaflt›rmal›, bu konuda projeler üretmeli ve biliflimcileridesteklemelidir.

Bilgi Ça¤› dergisi olarak pek çok röportaj, yaz› ve haberlerimizden yola ç›karak öneriler bölümü haz›rlad›k. ‹flte bu önerileri tekrar hat›rlamak ve hat›rlatmak için busay›m›zda özel bir bölüm açarak bu maddeleri yeniden gündeme getiriyoruz.

Ö n e r i l e rÖ n e r i l e rÖ n e r i l e r“Biliflim inovasyonu için iflbirli¤i gerekiyor” bafll›kl› dosya konusu

56

➤ Türkiye’nin mutlak surette Ar-Ge inovasyon ve biliflim konular›n›n hepsini çat›s› alt›nda bar›nd›ran bir bakan-l›¤a ihtiyac› bulunuyor.

➤ Türkiye’nin yapmas› gereken, inovasyonu bir temel kültür ö¤esi yapmak ve Ar-Ge’yi inovasyona çevirmek.➤ Ar-Ge’de yarat›c›l›k içeren çal›flmalar, ticarileflip kâra dönüflünceye kadar çok uzun ve zahmetli bir yoldan

geçer. As›l teflvik edilmesi gereken bu uzun yolun bafl›nda olan çal›flmalard›r.➤ Devletin alt›ndaki kap›kullar› yani biz vatandafllar, çal›flmak, üretmek, vergi ödemek ve onlar› beslemekle

mükellefiz, onlarda ise bize istedi¤i gibi kötü muamele edebilir, engelleyebilir gibi bir düflünce var. Tabii bubak›fl aç›lar› de¤iflmedikçe ifl dünyas› bildi¤imiz zorluklar› yaflamaya devam edecek.

➤ Siyasileri, Türkiye’nin sadece 5’er y›ll›k dönemler halinde yönetilemedi¤i ve en az 20-30 y›ll›k bir perspektif içinde planlar yapmakgerekti¤i gerçe¤ine ikna etmek flart. Daha önce yap›lm›fl birtak›m çal›flmalar› da göz ard› etmeden bir devlet politikas› oluflturmakve bunu tek bir çat› alt›nda toplamak icap ediyor.

➤ Çocuklar› daha anaokulundan itibaren, merak eden, araflt›ran, sorgulayan bir yap›da yetifltirmek ve yarat›c›l›¤a teflvik etmek gere-kiyor.

➤ E¤itimi yeniden bir devlet politikas› olarak ele almak laz›m. Bunun içinse önce e¤itmenlerin e¤itilmesinin sa¤lanmas› gerekiyor.

Avrupa Teknoloji Gelifltirme Birli¤i (TAFTIE) Yönetim Kurulu 2007 Y›l›Baflkan› ve Türkiye Teknoloji Gelifltirme Vakf› (TTGV) D›fl ‹liflkilerSorumlusu olan U¤ur Yüce röportaj›

➤ Kad›nlar›n sosyal hayat›n tüm alanlar›na kat›lmas› konusunda yap›lmas› gereken, kad›nlar›n ve erkeklerincinsler aras›ndaki eflitli¤i kabul etmeleri ve sorumluluklar› paylaflmalar›. Kad›nlar› ve erkekleri e¤itmekiçin, eflitli¤e inanan ve bunu uygulayan aileler artmal›.

➤ Çocuklar›n ilgilerinin aile ve e¤itim sayesinde flekillendi¤i unutulmamal›. Ders kitaplar›nda cinsiyet ayr›m-c›l›¤› yapan ya da böyle bir ayr›mc›l›¤› ça¤r›flt›ran hiçbir ifadeye, malzemeye yer verilmemeli.

➤ Ö¤retmen, k›z ve erkek ö¤rencilere pratik çal›flmalarda eflit görevler vermeli; sadece tek bir cinsiyetin baflara-bilece¤i özel örneklerden kaç›nmal›.

➤ Devlet öncelikle kendi çal›fllar›n› hem ücret, hem pozisyon hem de say› bak›m›ndan kad›n-erkek aras›ndaki farklar› bak›m›ndaneflitlemeli.

➤ ‹fl ilanlar›nda cinsiyetçi engellemeler kalkmal›.

“Bafl›na elma düflen kad›nlar” bafll›kl› dosya konusu

57

➤ ‹fl ilanlar›nda TCK 122 gere¤i ifl ilanlar›nda cinsiyetçi engellemeler kalkmal›.➤ ‹fl görüflmelerinde “Evli misin, evlenecek misin? Çocu¤un var m›, yapacak m›s›n?” benzeri sorular yasaklanmal› ve

ceza uygulanmal›. ➤ TBMM’nde daimi Kad›n Erkek Eflitli¤i Komisyonu kurulmal›.➤ Avrupa’da örnekleri olan dan›flma merkezi ifllevleri de olan özerk F›rsat Eflitli¤i Komisyonlar› kurulmal›.➤ Krefller devletin yükümlülü¤ünde ve daimi olmal›.➤ Kad›n örgütleri, üyelik sorumluluklar›n› yerine getirdi¤i sürece sivil kurumlarda kendisini temsil ve ifade edebilmeli.

Kad›n Mühendisler Platformu üyesi olan Ayflen Hadimio¤lu röportaj›

➤ Avrupa'da örnekleri olan dan›flma merkezi ifllevleri de olan ‘F›rsat Eflitli¤i Komisyonlar›’ kurulmal›.➤ Krefller devletin yükümlülü¤ünde ve daimi olmal›. ➤ Özel sektörde kad›n istihdam eden firmalara, sigorta indirimi ve özel ödül mekanizmalar› oluflturulmal›. ➤ Kad›nlar ile erkekler aras›ndaki ücret farklar› giderilmeli.➤ Çal›flma hayat›-özel hayat dengesi teflvik edilmeli.➤ ‹fle alma, idari atamalar ve araflt›rma fonlar›n›n tahsisinde fleffafl›k artmal›.➤ Bir kota sistemi veya hedefleri benimsenmeli. ➤ Bilim kad›nlar› taraf›ndan gelifltirilecek dan›flmanl›k projeleri ve rol modelleri belirlenmeli.

➤ Öncelikle 2007-2009 y›llar› aras›nda uygulanacak olan KOB‹ Eylem Plan›’na uyulmal›, süreçler denetlenmeli ve il-gili konularda destek olabilecek uzman tüm kifli ve kurumlarla iflbirli¤i yap›lmal›.

➤ KOSGEB’in yeniden yap›lanma sürecinin h›zl› bir flekilde tamamlanmas› ve bundan sonra da sürdürülebilir bir ya-p›ya kavuflmas› yönünde çal›fl›lmal›.

➤ KOB‹’lere destek konusunda kurulacak sistemler, yeni teknoloji, sektör ya da ifl konular›n›n ç›kabilece¤i düflünülerekesnek bir yap›da tasarlanmal›.

➤ KOB‹’lere dan›flmanl›k konusunda kurulacak destek ve teflvik sistemleri için mutlaka dan›flmanlar› temsil eden sivil toplum kurulufllar›ile iflbirli¤i yap›lmal›.

➤ Dan›flmanlar ve STK’lar, iflbirli¤i a¤lar› ve AB 7.ÇP ve CIP destek eylemleri ve koordinasyon projelerine kat›l›m sa¤lamal›, KOB‹ destekprojeleri üretmeli ve çal›flmalar›n› bu programlardan fonlatmal›.

➤ Ar-Ge teflvikleri ile ilgili ç›kar›lan yasa tasar›lar› ile ilgili büyük flirketlerle birlikte KOB‹ temsilcilerinin eflit olarak ayn› zaman dilimlerin-de görüfl bildirme hakk›na sahip olmas› gerekli.

➤ KOB‹’ler için en öncelikli konu Nitelikli ‹stihdam oldu¤u için, acil olarak bu yöndeki destek ve teflvik uygulamalar› konusunda çal›flma-lar bafllat›lmal›.

➤ Ar-Ge teflvikleri yönetmeli¤indeki uygulama yönergeleri KOB‹’lere kolayl›k sa¤layacak, destekleyecek biçimde düzenlenmeli.➤ Brüksel’deki TURBO Ar-Ge lobi ofisimizde sadece TÜB‹TAK de¤il, KOSGEB, sanayi ve KOB‹ temsilcisi di¤er STK’lar olanTESK ve TOBB

da daha etkin olarak yer almal› ve çal›flmalarda bulunmal›. ➤ AB fonlar›yla kurulan farkl› KOB‹ destek a¤lar› ve merkezleri daha etkin olarak kullan›lmal›, bunun için devletin daha fazla duyuru, ifl-

birli¤i ve yayg›nlaflt›rma deste¤ine ihtiyaç var.

Leyla Arsan’›n “KOB‹'nin öncelikli ihtiyac›: nitelikli istihdam” bafll›kl› makalesi

➤ KOB‹’lerin Ar-Ge ve inovasyon motivasyonunun artmas› için stratejik bilinçlendirme ve e¤itim politikalar› gelifltirilmeli➤ Nitelikli eleman ihtiyaçlar›n›n karfl›lanmas› amac› ile üniversite-sanayi iflbirlikleri oluflturulmal› (SAN-TEZ projesi ile

bafllad›, ancak yeterli de¤il)➤ Okullarda ya da mesleki e¤itim kurumlar›nda, ara eleman ihtiyac›n›n kapat›labilece¤i,iflletmelerin ihtiyaç duydu¤u do-

nan›mlara sahip teknik elemanlar›n yetifltirilebilece¤i mesleki e¤itim müfredatlar› uygulanmal› ➤ Teflvik mekanizmalar›n›n karmafl›kl›¤› azalt›lmal›, çeliflkili uygulamalara son verilmeli➤ Devlet teflviklerinden ve di¤er finansman araçlar›ndan yeterli ölçüde yararlanmal›lar› için KOB‹’lere özel bilgilendirme programlar› uygulan-

m a l › (Seyrek de olsa yap›l›yor)➤ Kredi almak konusunda güçlüklerin önü aç›lmal› ve özel kolayl›klar sa¤lanmal›➤ KOB‹’lerin, yurtiçi ve yurtd›fl› teknik ve ticari geliflmeleri izleyebilmeleri için ilgili kurumlar özel birimler ve stratejiler oluflturmal› ➤ Do¤ru yere, do¤ru sektöre uygun flekilde yat›r›m politikalar› üretilmeli➤ Kay›t d›fl› çal›flmalar›n azalt›lmas› için vergiler konusunda düzenlemeler yap›lmal›➤ KOB‹’lerin ihracat›n› art›rmak için bu yönde teflvik ve destekler verilmeli➤ KOB‹’lere hizmet veren kurumlar daha koordineli çal›flmal›

“Kobi'lerde inovasyona neden s›ra gelmiyor?” bafll›kl› doysa konusu

Önerilerden Seçmeler

➤ Bilgi güvenli¤i konusundaki çal›flmalar biliflim sektöründe ve ilgili paydafllarca yap›lmas›na ra¤men,toplumun gerçekten bu çal›flmalara uyum sa¤layabilmesi ve bilgi toplumu olabilmesi için fark›ndal›¤›nyarat›lmas› çok çok önemli görünüyor. Bu alanda, mutlaka farkl› sivil toplum kurulufllar›n›n birlikte or-tak hareket etmesi gerekli.

➤ Bu konu sadece Ulaflt›rma Bakanl›¤› ve Adalet Bakanl›¤›’n›n de¤il ayn› zamanda ‹çiflleri Bakanl›¤›’n›n da birkonusudur ve özel alarak bir birim oluflturulmas› gereklili¤i ortaya ç›k›yor.

➤ Bilgi güvenli¤i ve kiflisel gizlilik do¤as› gere¤i izlemeyi ve de¤erlendirmeyi en çok gerektiren konu, bu nedenle bu alandakiçal›flmalara ayr› bir hassasiyet gösterilerek istatistiklerin oluflturulmas› gerekli.

➤ Üniversitelerin çal›flmalar› ile iflbirli¤i gerekli. TÜB‹TAK-UEKAE daha fazla iflbirli¤i için ortak proje için ortam yaratabilmeli.

Leyla Arsan’›n “Kiflisel gizlili¤imiz beklemede” bafll›kl›makalesi

➤ Kaynaklar›n etkin kullan›m› ilkesi çerçevesinde ekonomik, sosyal, çevresel ve uluslararas› geliflmelerboyutunu bütün olarak ele alan örgütlü, rekabet gücü yüksek, sürdürülebilir bir tar›m sektörünün olufl-turulmas› flart.

➤ Su mülkiyeti ve iflletmecili¤inde, üreticiye, suyu kullanan ve yöneten bir nitelik kazand›r›lmal›, kamuyarar› su politikalar›n›n oda¤›na oturtulmal›.

➤ At›ksu ve kurakl›k yönetimi yan›nda, yeni dönemin koflullar›na uygun tar›msal araflt›rma, yay›m ve dan›fl-manl›k hizmetleri kurgulanmal› ve etkinlikle uygulanmal›.

➤ Küresel ›s›nmay› tetikleyen fosil yak›tlar yerine, tar›msal ürünlerden elde edilen biyoyak›tlar›n (biyodizel ve biyobenzin) kul-lan›m› öncelikle tar›m ve ifl makinelerinde yayg›nlaflt›r›lmal›.

➤ Do¤ay› ve çevreyi sömürerek tüketen endüstriyel tar›m uygulamalar› yerine, do¤ayla ve tüketiciyle dost tar›m teknikleri uygu-lanmal›.

➤ Çiftçi, Tar›m ve Köyiflleri Bakanl›¤› ve ziraat mühendisleri aras›nda bilgi ak›fl›n› en sa¤l›kl› flekilde yürütecek bir sistem kurul-mal›.

➤ Tar›msal Ar-Ge'ye ayr›lan pay art›r›lmal›, tar›msal Ar-Ge için özel sektör desteklenmeli ve yurtd›fl›na gönderilen uzmanlarla bualanda geliflmifl ülkelerden bilgi transferi sa¤lanmal›.

➤ Tar›msal sulama faaliyetlerinde hem verimi art›rmak hem de su israf›n› önlemek amac›yla damla sulama yöntemine geçmekiçin gerekli altyap›, devlet taraf›ndan kurulmal›.

“Türkiye'nin unutulan devi Tar›m” bafll›kl› dosya konusu

➤ Tar›m alan›nda teknoloji gelifltirmeyi ve ifl potansiyelini art›racak flirketlerin kurulmas› için teflviklersa¤lanmal›.

➤ Tar›ma yönelik daha fazla Ar-Ge projesinin desteklenmesi sa¤lanmal›. Bunun için stratejik bir teflvikuygulama sistemi oluflturulmal›.

➤ AB ve TÜB‹TAK, TAGEM gibi kurulufllar baz›nda iflbirli¤i ve a¤ çal›flmalar›na daha fazla kat›l›m sa¤lan-mal›.

➤ Tar›msal teknolojiler ve alt alanlar› ile ilgili ülkemizde iflbirli¤i a¤lar› kurulmal›, bunun için ‹fiBAP projelerigelifltirilebilir.

➤ Çiftçilerin de bu a¤larda yer almalar›n›, teflvik ve desteklerden yararlanabilmelerini ve ifl yapabilmelerini sa¤layacak mekaniz-malar gelifltirilmeli.

➤ Çiftçilerin tar›msal teknoloji ve ifl süreçlerine kat›l›mlar›n› art›rmak için e¤itim çal›flmalar› yap›lmal› ve yasal düzenlemeler ge-tirilmeli.

➤ Mevcut tar›m kooperatiflerinin yap›lar›n›n ve çal›flma içeriklerinin gelifltirilmesi için yeni düzenlemeler getirilmeli ve ortakaraflt›rma çal›flmalar›na kat›l›mlar› art›r›lmal›.

Leyla Arsan “Ne ekersek onu biçeriz” bafll›kl› m a k a l e s i

58

➤ Sosyal Bilimlerin Ar-Ge kapsam›na al›nmas› gerek➤ Sivil toplum liderlerini daha fazla yetifltirecek projeler gerçeklefltirilmeli➤ Ulusal sosyal inovasyon politikalar› gelifltirilmeli. Salt Lisbon Stratejisi ile hareket etmek yeterli de¤il. Kendi

öz gereksinimlerimizi de belirlemeli ve projeler gerçeklefltirmeliyiz➤ Ulusal ya da uluslararas› hibelerden daha do¤ru ve etkin bir biçimde yararlanabilmek için politikalar oluflturulma-

l› ancak bu politikalar, giriflimci liderleri kullanmay› ve iflbirli¤ini art›rmay› içermeli➤ Her bireyin kendini ve çevresini keflfetmesine yönelik sistemleri oluflturmak gerekli.

Leyla Arsan’›n “Sosyal inovasyon kendini keflifle bafllar”bafll›kl› makalesi

➤ Kurakl›k korkusuyla geliflen su tasarrufu bilincinin süreklilik kazanmas› gerekiyor. ➤ Stratejik bir kaynak olan yeralt› sular›m›z›n kaçak kullan›m›na engel olunmal›. ➤ Endüstriyel ve evsel at›k sular›n›n geri kazan›larak tar›mda, sanayide yeniden kullan›lmas›n›n

teflvik edilmesi sa¤lanmal›. ➤ GAP gibi sulama projelerinin baflar›s›n› art›rmak ve kayna¤› verimli olarak kullanmak için gerekli

önlemler al›nmal›. ➤ Su kaynaklar›n›n korunmas› ve kullan›m›nda disiplinler aras› s›k› bir iflbirli¤i sa¤lanmal›. ➤ Türkiye, su konusunda bölgesinin özelliklerini ve kendi ihtiyaçlar›n› da dikkate alacak çözüm önerileri haz›rlayarak bunlar›

uluslararas› kamuoyuna aç›klamal›. ➤ Aktif bir su politikas› izlenmeli, uluslararas› platformda ve Birleflmifl Milletler çerçevesinde Türkiye lehine uluslararas› ka-

muoyu yarat›lmal›. ➤ Su kaynaklar›n› kirleten iflletmelere kanunlarda yaz›l› gerekli cezai müeyyideler uygulanmal›. ➤ Sanayi kaynakl› ar›t›lmayan suyun tar›msal sulama yoluyla su kirlili¤ine yol açmas›n› engellemek için toprak iflleme ve gir-

di uygulama konular›nda e¤itim ve yay›m çal›flmalar›na a¤›rl›k verilmeli. ➤ Gerek sanayi gerek içme suyu kullan›m›nda su tasarrufu sa¤lanmal› ve a盤a ç›kan suyun ar›t›lmadan do¤aya b›rak›lmama-

s› için, gerekli altyap› çal›flmalar›na a¤›rl›k verilmeli. ➤ fiehir ve sulama flebekelerindeki kay›plar›n azalt›lmas›na yönelik tedbirlerin yan›nda taflk›ndan koruma, sulak alanlar› ko-

ruma ve a¤açland›rma gibi idari tedbirler de al›nmal›. ➤ Bireyler bu konuda bilinçli olmal› ve su tasarrufunda üzerlerine düflen vazifeleri yerine getirmeli. Gerek elektrikli alet kul-

lan›m›nda gerekse su kullan›m›nda tasarruflu alet ve teçhizatlar tercih edilmeli.

“Suyumuz yok içmeye” bafll›kl› dosya konusu

➤ Su politikas› oluflturularak, çevre, enerj, bilim ve teknoloji gibi di¤er politikalarla bütünlefltiril-m e l i

➤ Özel sektörün su projelerine kat›l›mlar›n› art›rmaya yönelik teflvik oluflturulmal› ➤ Su konusunun Ar-Ge projelerinden, yat›r›m projelerine, giriflimcilikten, yeni teknolojilerin uygulan-

mas› ve kampanyalar yap›lmas›na kadar birçok konuda ortak bir platformda irdelenmeli ve su sanayisininoluflturulmaya bafllanmal›

➤ Çevre ve su ile ilgili sivil toplum kurulufllar› kampanya projeleri üretmeli, Ar-Ge projelerine di¤er kurumlarla birlikte kat›la-rak teknoloji transferi çal›flmalar›nda yayg›nlaflt›r›c› rol oynamal›

➤ Su ile ilgili teknoloji platformu kurulmal›

Leyla Arsan’›n “Su sanayisi kurulmal›” bafll›kl› makalesi

➤ Suyun denetlenmesi için gereken gözlemleri yapmak üzere, yeralt› suyunun dolafl›m fleklinin or-taya ç›kar›lmas› gerekiyor. Bu konuda da ülkedeki yer bilimcilere önemli görevler düflüyor.

➤ Ülkenin yeralt› kaynaklar›n› sa¤l›kl› flekilde kullanacak yer bilimcilerin istihdam›n›n önemi anlafl›l-mal›. Bu konu tar›m ve su politikas› çerçevesinde ele al›nmal›.

➤ Çevresel sorunlar›n ve nüfusun artt›¤› bir yüzy›lda kurakl›k tehdidi alt›nda olan ülkemizde su bakanl›¤›n›n kurulmas› ve ko-nunun bu düzeyde ele al›nmas› önemli bir ad›m olabilir.

➤ Vahfli sulama yöntemlerine son verilmesi ve bunun için oradaki iklim koflullar›na ve topra¤›n yap›s›na ba¤l› olarak bitki pa-terninin seçilmesi gerekiyor. Sulamada ise bu bitkilere uygun olan yöntemlerin uygulanmas› flart.

➤ Tar›m politikas› kapsam›nda damla sulama devlet eliyle desteklenmeli. ➤ Çevre bilincini gelifltirecek e¤itim programlar› ilkokuldan itibaren bafllat›lmal› ve bu yönde bilinçlendirme programlar›na

a¤›rl›k verilmeli. ➤ Çevre bilinci ve suyla ilgili sorunlar konusuna gerek görsel bas›nda gerekse yaz›l› bas›nda halk› bilgilendirecek yay›nlar

yap›lmal›. Su tasarrufu bu tür yay›nlarla teflvik edilmeli. ➤ Sulamada tasarruf sa¤layacak teknolojilerin gelifltiril-mesi için AB'nin sa¤lad›¤› kaynaklar› etkili bir flekilde kullanmak ge-

rekiyor. Bu konuda üniversitelere önemli ifller düflüyor. ➤ Kamu kurulufllar›yla ortak çal›flmalar sonucu mevcut teknolojinin gerek sulama yöntemleri gerekse su kullan›m› aç›s›ndan

gözden geçirilmesi, yeni bir tak›m projelerin sunulmas› ve sudan sorumlu yetkili organlar›n da bu projelere iyi niyetle bak-mas› ve desteklemesi çok önemli.

Eskiflehir Osmangazi Üniversitesi Jeoloji Mühendisli¤iBölümü, Uygulamal› Jeoloji Anabilim Dal› Baflkan› olanDoç. Dr. Galip Yüce röportaj›

59

Önerilerden Seçmeler

➤ Sulama suyu kullan›m›nda tasarruf sa¤layan, sulama yat›r›mlar›nda ise maliyeti azalt›c› önlemler al›nm›flt›r. Buçerçevede öz kayna¤› ile yat›r›m yapan üreticilere yüzde 50 hibe deste¤i verilmeye devam edilmektedir.

➤ Öz kayna¤› olmayan ancak modern sulama sistemleri yat›r›m› yapmak isteyen üreticilerin finansman ihtiyaçlar›n›karfl›lamak üzere 5 y›l süreli faizsiz kredi kulland›r›lmaya devam edilmektedir.

➤ S›f›r toprak ifllemeli tar›m deste¤i yürürlü¤e konulmufltur. Bu uygulama ile toprakta daha çok suyun muhafazas›,girdi ve maliyetlerde tasarruf sa¤lanmaktad›r.

➤ Sular›n kalitesine yönelik olarak mikrobiyolojik, kimyasal ve radyoaktif parametreler yönünden izleme çal›flmala-r› aksat›lmadan yürütülmekte; Topluma sa¤l›kl› ve güvenli su temin etmek amac›yla ambalajl› su iflletmelerinindenetimi düzenli olarak yap›larak sularla ilgili veriler kay›t alt›na al›nmakta; Ambalajl› sularla ilgili istenmeyendurumlarda ivedilikle gerekli tedbirlerin al›nmas› sa¤lanarak piyasaya sunulan ürünlerin sa¤l›kl› ve güvenli olma-s› temin edilmektedir.

➤ "‹klim de¤ifliklikleri ile iliflkili olan enfeksiyon hastal›klar›n›n co¤rafi bilgi sistemi yard›m› ile risk haritalar›n›noluflturulmas›na iliflkin proje teklif aflamas›ndad›r.

➤ Sonuç olarak, Türkiye'nin bir su sanayisi oluflturarak, çal›flmalar›n› toplumun tüm kesimlerini kapsayacak flekildeart›rmas› gereklili¤i ortaya ç›k›yor.

16 May›s 2008 tarihinde yap›lan 17. BTYK toplant›s›nda ise, su ile ilgili yap›lan çal›flmalar ve al›nan kararlar flöyle:

➤ Ülkemizdeki nano konusunda yap›lacak çal›flma alanlar›n›n s›n›fland›r›lmas› ve tan›mlanmas›, geliflmifl ve gelifl-mekte olan endüstrilerdeki nano uygulamalara yo¤unlafl›lmas›

➤ Tan›mlanan konularda araflt›rma kurumlar›nda uzmanl›k oluflturulmas›➤ Gelifltirilmifl ürünlerim pazara sürülebilmesi için, pazar gelifltirme sürecinin desteklenmesi➤ Pilot çal›flmalar›n art›r›lmas›, uygulama merkezlerinin oluflturulmas› ve yat›r›mc› bulunmas›➤ Endüstrinin geliflmelere aç›k olmas›, nano esasl› ürünlerin sadece yap›lmas› de¤il uygulamaya konulmas› aflama-

s›nda proaktif tav›r içinde olmas› ➤ Nanoteknoloji alan›nda gerekli altyap›n›n kurulmas›➤ Finansman kaynaklar›n›n oluflturulmas› ➤ Araflt›rmalar› yürütecek bilim adamlar›n›n yetifltirilmesi➤ Gerekli iflbirli¤i mekanizmalar›n›n kurulmas›➤ Toplumun tüm katmanlar›nda bilinçlili¤in art›r›lmas›➤ Tüm bu sistemin etkin bir flekilde çal›flmas›n› ve desteklenmesini sa¤layacak gerekli kurulufl ve yasalar›n ortaya

ç › k a r › l m a s ›

Türk Sanayicileri ve ‹fladamlar› Dene¤i (TÜS‹AD) Rekabet Stratejileri Dizisi'nin 11. bölümüiçin Prof. Dr. Yusuf Mencelo¤lu ve Mehmet B. K›rca taraf›ndan haz›rlanan "Nanoteknoloji veTürkiye" isimli raporda "Türkiye'de nanoteknoloji sanayi nas›l oluflur?" sorusu için afla¤›dakiöneriler s›ralan›yor.

“Bilim kuluçkada, sanayi beklemede: Nanoteknolojideyol haritas› kaderimizi belirleyecek” bafll›kl› dosyakonusu

60

➤ Bilgi Toplumu ve Medya konusunun belli bir sahibi olmas› gerekir. fiu anda kamu kurum ve kuru-lufllar› her bir ayr› konusundan sorumlu ancak, bu ifli bütün olarak sahiplenecek, kamu-STK-özelsektör bütünleflmesini gerçeklefltirecek farkl› bir a¤ ya da grup gerekli. Bu grubun hedefi Bilgi Top-lumu olmak ve bu yolda yap›lan çal›flmalar› desteklemek ve itelemek olmal›. eDönüflüm ‹cra Kurulusadece “e” taraf›nda kald›, buna benzer baflka bir sahiplenici platform daha oluflmal›. Bu AB’deki B‹T ‹flGücü’ne benzer bir yap›lanma da olabilir.

➤ MEDIA Program›’na kat›l›m için Kültür ve Turizm Bakanl›¤› daha etkin olmal›.➤ B‹T sektörü STK’lar› daha fazla iflbirli¤i yapmal›, birbirlerinin projelerinde B‹T sektörünün yarar›n› hedefleyerek birbirlerine

katk› sa¤lamaktan çekinmemeli.

Leyla Arsan’›n “Sosyal bir yap› olmadan bilgi toplumu olabilir miyiz?” bafll›kl› makalesi

➤ Üniversite-sanayi Ar-Ge iflbirli¤i mekanizmas› kurulmal› ve uygulanmal›➤ Strateji Güdümlü Ar-Ge projeleri fonlama mekanizmas› kurulmal› ve uygulanmal›➤ TEYDEB destekleri KOB‹’ler ve orta ölçekteki sanayiciler için sürekli, kesintisiz ve s›n›rlamas›z olmal›➤ Özel sektör üniversitelerde teknoloji transfer ofislerinin kurulmas› için yat›r›m yapmal›➤ ‹fl Melekleri A¤lar› kurulmal›, özel sektör yat›r›m yapmal›➤ Teknoloji platformlar›n›n çal›flma sonuçlar› de¤erlendirilmeden özel sektöre destek k›s›tlamalar› yap›lmamal›➤ Fon kullan›mlar› ile ilgili izleme ve de¤erlendirme sistemi kurulmal› ve uygulanmal›➤ Ar-Ge hibe desteklerinde finansman›n yar›s› proje bafllang›c›nda yap›lmal›

Leyla Arsan’›n “‹flbirli¤ine yüklenmeliyiz” bafll›kl› makalesi

➤ Modern yaflam›n önderleri ve özel sektör temsilcilerine daha fazla ifl düflüyor: Sosyal sorumluluk çal›flmalar›ve projelerine a¤›rl›k vermeliler.

➤ Teknoloji gelifltiricileri ve uygulay›c›lar›n›n, imalatç›lar›n ve üreticilerin toplumun farkl› kesimlerini de dahiledecek yenilikçi projeler yapmal›lar, flirketlerinde farkl›l›klar› olan kiflileri istihdam etmeliler.

➤ Diversity Management (Farkl›l›klar›n Yönetimi) flirketlerin ‹nsan Kaynaklar› Bölümleri’nin önemli bir uygulama ko-nusu olmal›.

➤ Ar-Ge ve inovasyon proje destek ve teflvikleri daha fazla farkl› tipteki kurumlar›n ve disiplinlerin iflbirli¤i yapmas›na yönelik olmal›.➤ Uluslararas› Ar-Ge ve inovasyon çal›flmalar›na ve projelerine daha fazla kat›l›m olmal›, flirketler stratejilerini bu yönde de¤ifltirmeli ve bu ko-

nulara bütçe ay›rmal›lar (AB bu anlamda bize büyük olanaklar sa¤l›yor).➤ Yerel yönetimler, STK’lar ile iflbirli¤i yaparak insan haklar› demokrasi ve yönetiflim konulu projeler gerçeklefltirmeliler (AB bu anlamda bize

büyük olanaklar sa¤l›yor).

Leyla Arsan’›n “Farkl›y›m, inovasyon için anlay›fl istiyorum”bafll›kl› makalesi

➤ Araflt›rma yapabilecek mühendisler yetifltirmeye önem verilmeli. Meslek lisesi mezunlar›n›n ilgili alanlarda yüksek ö¤renimedevam edebilmesi yönünde politikalar oluflturulmal›.

➤ Sanayiye verilen destek oranlar› artt›r›lmal›, özellikle patent al›nan yenilikler ile ilgili destek oran› yüzde 80’e kadar ç›-k a r › l m a l › .

➤ Önerilen bütçe ile uyumlu çal›flan firmalar›n bütçeleri bafltan kesintiye u¤ramamal›.➤ Ar-Ge yard›mlar› ödeme kurallar›ndan devlete ait SSK ve vergi borcu olmama flart› kald›r›lmal› ya da Ar-Ge yard›m›n›n

tamamen kesilmesi yerine mahsup iflleminin yap›larak ödeme yap›lmal›. Böylece o yard›mla büyüyebilecek KOB‹ bo-yutundaki firmalar›n da Ar-Ge’ye yönlenmesini sa¤layacak.

➤ Dünya ölçe¤inde araflt›rma projelerinin baflar› oran› yüzde 30’u geçmiyor. Bu nedenle baflar› ile sonuçlanmas› zor görülenprojeler özellikle desteklenmeli.

➤ Bir bütünün içinde bulunan yüksek say›daki malzeme ve sarf giderleri için destekleme kriteri, bütünlü¤ün bozulmamas› prensibiyle de¤er-l e n d i r i l m e l i .

➤ Bir dakika önce bulunmufl bir teknolojinin bir dakikal›k eski bir teknoloji oldu¤u unutulmadan proje destekleme kararlar›n›n çabuklaflt›r›l-mas› için çal›flmalar yap›lmal›.

➤ Ar-Ge harcamalar› miktar ve oranlar baz›nda art›r›lmal›.➤ Katma de¤eri yüksek ve stratejik konularda Ar-Ge yap›lmal›.➤ Ar-Ge harcamalar› için gerek firma içinden gerekse teflvikler kullan›larak ekonomik kaynaklar yarat›lmal›.➤ Ar-Ge’nin önemi ve kültürü firmalar taraf›ndan önemsenmeli ve benimsenmeli.➤ Sistematik Ar-Ge yapma konusunda firmalar e¤itim almal›.➤ Gerek yurtiçi ve yurtd›fl› firma ve kurumlarla Ar-Ge iflbirli¤i art›r›lmal›.

Sanayide Ar-Ge’nin geliflmesi için verilen teflvik ve fonlarla ilgili görüfllerine baflvurdu¤umuz kiflilerin önerileri flu flekilde:

“Ar-Ge için destek almak isteyen biraz yorulacak” bafll›kl› dosya konusu

➤ Risk sermayesi oluflumlar›na devlet-özel sektör-akademi iflbirli¤i olmas›, bu yönde devletin öncü rol oynarakad›mlar atmas›,

➤ TURKCVA gibi örgütlenmelerin geliflmesi ve kapasitelerini art›rabilmeleri, ➤ ENDEAVOUR gibi sermayedarlar›n destekledi¤i giriflimci örgütlenmelerin yeni ‹fl Melekleri’nin ç›k›fl›na ortam

sa¤lamalar›, ➤ AB’nin Risk Sermayesi ve ‹fl Melekleri A¤› gibi oluflumlar›n kurulmas› için verdi¤i desteklerden yararlanmak için özellikle sektör temsil-

cisi STK’lar›n bu yönde talep yaratmalar› gerekiyor.

Leyla Arsan’›n “Para babalar› ve annelerine inovasyon içinça¤r›” bafll›kl› makalesi

61

AAvrupa Birli¤i, 7.ÇerçeveProgram› ile iflletmeler, arafl-t›rma kurumlar›, üniversite-ler, kamu kurumlar› veSTK’lara hibeler vermeye de-vam ediyor. Proje bazl› veri-len bu hibeler için AvrupaBirli¤i sa¤l›k alan›ndan bilgive iletiflim teknolojileri alan›-na, g›da alan›ndan enerji ala-n›na kadar farkl› alanlarda51 yeni proje teklif ça¤r›s›açt›. 7. Çerçeve Program› al-t›nda 30 Temmuz’da aç›lan

ça¤r›lar kapsam›nda destek-lenecek projelere toplam 4,15Milyar Euro fon sa¤lanacak.

Aç›lan ça¤r›larda, AB taraf›n-dan fonlanacak projelerinhangi konularda olmas› vehangi hedeflere yönelik olmas›gerekti¤i, projelerden bekle-nen sonuçlar ve proje bütçele-rinin s›n›rlar› belirtiliyor. Pro-jelere sa¤lanacak desteklerdenTürk kurumlar da Avrupa Bir-li¤i üye ülkeleri kurumlar› ile

eflit flartta faydalanabiliyor.Ancak; Avrupa Komisyonu’nasunulacak projelerin Avru-pa’daki teknolojik geliflimekatk› sa¤layacak, sadece Tür-kiye için de¤il Avrupa için dekatma de¤er yaratacak proje-ler olmas› gerekiyor. Bir di¤erönemli koflul ise uluslararas›iflbirli¤i. Projede Avrupa Birli¤iüyesi ya da ba¤l› ülkelerde yeralan ve farkl› disiplinlerdengelen kurumlarla birlikte ça-l›flmak, bu kurumlarla ortakbir proje gelifltirmek gerekiyor.

Bilgi Ça¤› olarak aç›lan ça¤r›-lardan belli bafll›lar›n› ele ala-rak farkl› alanlarda destekle-necek temel proje konular›n›ve bu konularda haz›rlananbaflar›l› projelere Avrupa Ko-misyonu taraf›ndan sa¤lana-cak hibe miktar› ile son bafl-vuru zamanlar› gibi gerekli te-mel bilgileri, Avrupa Birli¤ifonlar› ile ilgilenen kurumlariçin derledik.

Avrupa Birli¤i 7. ÇerçeveProgram› kapsam›nda yeniça¤r›lar aç›lmaya devamediyor. En son 30Temmuz’da 51 yeni projeteklif ça¤r›s› aç›ld›. Buproje bafll›klar›kapsam›nda toplam 4,15 Milyar Euro fonsa¤lanmas› hedefleniyor.

Ab F›rsatlar - TAGES Yard›mc› Dan›flman› Gurbet Deniz Yavuz

A B ’ d e np r o j e l e r e51 yeniça¤r›

62

30 Temmuz’da aç›lan 51 ça¤r› alt›nda Avrupa Komisyonu’na proje sunmak için ortak bir baflvuruzaman› yok; son baflvuru tarihi her bir ça¤r›ya göre de¤iflebiliyor. Aç›lan ça¤r›lar ve desteklenecekproje konular› ve detaylar› ile ilgili bilgiye Ulusal ‹rtibat Noktas› olan TÜB‹TAK’›n web sitesindenhttp://www.fp7.org.tr ve Avrupa Komisyonu’nun 7.Çerçeve Program› için resmi web sitesi olanhttp://cordis.europa.eu/ adreslerinden ulaflabilirsiniz.

63

S a ¤ l › k Tespit, tan› ve izleme odakl› çal›flmalar, büyük ölçekli çal›fl-malara ait verilerin toplanmas›, sistem biyolojisi, insan gelifli-mi ve yafllanma, tüberküloz ve odakl› ilaç gelifltirme, kanser,bulafl›c› hastal›klar özellikle vektör çal›flmalar›, nadir hastal›k-lar, kalp-damar hastal›klar› hakk›ndaki araflt›rmalar ve toksi-site çal›flmalar›

588, 5 milyon Ça¤r›ya göre farkl›l›k gösterir: 19 Kas›m 200929 Ekim 20093 fiubat 2010

G›da, Tar›m, Bal›kç›l›k veB i y o t e k n o l o j i

Bitki bilimleri, toprak ve su yönetimi, hayvan sa¤l›¤› ve refah›,g›da kalitesi ve güvenli¤i, g›da iflleme, biyoteknolojiye dayal›süreçler, enzim ve çevre biyoteknolojisi, tatl› su biyoçeflitlili¤i

190,01 milyon 14 Ocak 2010

Bilgi ve ‹letiflim Teknolojileri ‹nternetin gelece¤i, nanoelektronik teknolojileri, fotonik, mikrosistemler, teknoloji ile desteklenmifl ö¤renme, ak›ll› bilgi yöne-tim sistemleri

732 milyon 26 Ekim 2009

Nanobilimler, Nanoteknolojiler,Malzemeler ve Yeni ÜretimT e k n o l o j i l e r i

Nanoteknoloji tabanl› ürünlerin, katma de¤eri yüksek malzeme-lerin ve bilgiye dayanan sürdürülebilir çevre dostu üretim süreç-lerinin ortaya ç›kar›lmas› ve uygulanmas›

193,5 milyon 8 Aral›k 2009

E n e r j i Yenilenebilir enerji ve yak›t üretimi, CO2 yakalama, depolama vetemiz kömür teknolojileri, ak›ll› elektrik flebekeleri ve enerji verimli-li¤i

271 milyon Ça¤r›ya göre farkl›l›k gösterir: 15 Ekim 200930 Kas›m 2009 4 Mart 2010

Ç e v r e ‹klim de¤iflikli¤i, çevre ve sa¤l›k, do¤al afetler, do¤al kaynaklar›nsürdürülebilir kullan›m›, çevre teknolojileri ve yer gözlemlemesistemleri

175 milyon 05 Ocak 2010

U l a fl t › r m a Havac›l›k ve havayolu ulaflt›rmas›, elektrikli araçlar (GreenCar ‹nisiyatifi), demiryolu yük tafl›mac›l›¤›, lojistik, denizcilik-te eko-inovasyon ve ulaflt›rma politikalar› için sosyo-ekonomika r a fl t › r m a l a r

243,99 milyon 30 Temmuz 200914 Ocak 2010

Sosyo-Ekonomik ve Befleri Bilimler Avrupa'da finansal sistem, ekonomik büyüme, sürdürülebilirkalk›nma, küresel de¤iflimin etkileri, çok kutuplu dünyadaAvrupa, toplumsal dinamikler ve Avrupa vatandafll›¤›

97 milyon 2 fiubat 2010

U z a y Uzay temelli uygulamalar, çevre ve güvenlik için küresel izleme ve-rilerinin toplanmas›, kullan›m› ve entegrasyonu ile uzay bilim veteknolojilerinin gelifltirilmesi

114 milyon 12 Kas›m 2009

Güvenlik Vatandafllar›n güvenli¤i, kritik altyap›lar, s›n›r güvenli¤i ve is-tihbarat, kriz yönetimi, kriz sonras› güvenli¤in yeniden tesisiile güvenlik ve toplum

210,59 Milyon 26 Kas›m 2009

Araflt›rma Altyap›lar› Mevcut araflt›rma altyap›lar›na destek sa¤lamak amac›yla sos-yal, yaflam ve çevre bilimleri, enerji, mühendislik, matematik,B‹T tabanl› e-altyap›lar; yeni araflt›rma altyap›lar›na desteksa¤lamak amac›yla atmosfer, yer gözlem, karbondioksit depo-lama, biyomedikal gibi farkl› disiplinlerdeki konular ve altyap›politikalar›n›n entegrasyonu

331.95 milyon 3 Aral›k 200924 Kas›m 2009

Araflt›rma Potansiyeli Araflt›rma kurumlar›n›n araflt›rma kapasitelerinin g e l i fl t i r i l m e s i

39 milyon 17 Aral›k 200915 Ekim 2009

KOB‹ Yarar›na Araflt›rmalar Ar-Ge yetene¤i düflük olan KOB‹’lerin teknoloji ihtiyaçlar›n›,Ar-Ge yetene¤i yüksek olan sanayi kurulufllar›, KOB‹’ler, arafl-t›rma merkezleri ve üniversitelerden tedarik etmeleri sa¤lan›r.

136,84 milyon 03 Aral›k 2009

Toplumda Bilim AB hukukunda etik, bilgi temelli toplumda üniversitelerin ro-lü, gençler ve bilim e¤itimi, bilimsel araflt›rmalarda toplumsalcinsiyet, bilimde kad›n, Avrupa-Akdeniz iflbirli¤i

46.25 milyon 2 Arall›k 200921 Ocak 2010

Bilgi Bölgeleri Avrupa’da yer alan bölgesel araflt›rma güdümlü kümelerinuluslararas› iflbirli¤i faaliyetleri

16,95 milyon 31 Temmuz 2009

Uluslararas› ‹flbirli¤i Bölgeleraras› ve ikili bilim ve teknoloji ‹flbirlikleri, 3. Ülkelerve AB aras›nda ulusal programlar›n eflgüdümünün sa¤lanma-s› ve Avrupa Komfluluk Politikas› kapsam›ndaki ülkelerdekiaraflt›rma merkezleri ile iflbirliklerinin güçlendirilmesi

18 milyon 19 Ocak 2010

Ça¤r› Alan› Bütçesi (Euro) Kapan›fl Tarihi Desteklenecek Temel Konular

64

Unlu mamullerve flekerlemeendüstrisi içintoz kar›fl›mlarüreten bir Polon-ya firmas›, haz›rdondurma tozk a r › fl › m l a r › n › npaketlenmesi için otomatik bir paket-leme makinesi aray›fl› içinde. Firmabu tip makinelerin tasar›m›nda veimalat›nda tecrübeli bir firmayla tek-nik destekli ticari antlaflmalar ar›yor. Ref: 09 PL 63AV 3EPO

Kuzey ‹s-p a n y a ' d a nbir firma,belli birn o k t a d a ngeçen araçsay›s›n› tespit edebilen yeni bir tek-noloji gelifltirdi. Sistem, yeni nesiltelsiz teknolojisini kullan›yor. Bununyan›nda bu teknoloji uzaktan tamkontrole imkan sa¤layan uzak sen-sör sistemine sahip. Firma F lisansantlaflmalar›na ilgi duyan ortaklarar›yor. Ref: 09 ES 24D6 3E4E

Finlandiya'dan birfirma kaya yataklar›-n›n içerisine inflaatyapmaya olanak ta-n›yan çevre dostuve ekonomik yenibir teknoloji gelifltir-di. Bu yenilik enson kaz› teknolojilerini, kaya evlerinive bunlar›n yeni bir yolla infla edil-mesini kaps›yor. Firma, patentli tek-noloji için mühendislik ve inflaat fir-malar›yla lisans antlaflmalar›na ilgi du-yuyor. Ref: 09 FI 30I2 3EOU

Toz dondurma Araç say›s› için yeni sistem

F›rsatlar hakk›nda daha genifl bilgi için afla-¤›daki adreslere baflvurabilirsiniz.

Ege ÜniversitesiEge Bilgi ve Yenilik MerkeziEBIC-EGE Elif KAYRAN

Adres: Ege Üniversitesi Kam.EBILTEM Binas› Bornova ‹zmir TR-35100 ‹zmir

Telefon: 0 232 343 4400 -150Email: elif@ebiltem.ege.edu.tr

‹nflaat teknolojisi

P o l o n-y a ' d a nbir firma,p l a s t i ka t › k l a r ›s›v› yak›tb i l e fl e n l e-

rine dönüfltürebilen bir teknoloji ge-lifltirdi. Firma bu teknolojiyi uygula-yabilecek, plastik iflleme ve üretmealan›nda aktif ortaklarla lisans antlafl-malar›na ilgi duyuyor. Ref: 08 PL 61AL 2RWX

Kutu kon-serve sebze,m e y v e ,mantar vehaz›r yemeküretimi ko-nusunda uz-man olanbir Bulgarfirmas›, tica-

ri arac›l›k ve ortak giriflim antlaflma-lar›na ilgi duyan ortaklar ar›yor. Ref: 20090819008

Saat ve mücevher tasar›m› yapan birAlman firmas›, ticari arac›l›k hizmetle-ri ve distribütörlük antlaflmalar› içinortaklar ar›yor. 20090817008

S›v› yak›t teknolojisi Kutu konserve üreticileri Saat için distribütörler

Bir Hollandafirmas›, aktifolarak oto-motiv sektö-rü için özelalet ve maki-ne gelifltiri-

yor. Kendini uzay teknolojisi kullana-rak yenilikçi ürünler gelifltirmeye ada-yan firma, engelli insanlar›n kullana-bilece¤i dinamik medikal protezlerinüretimi için devrimsel bir teknolojigelifltirdi. Firma bu teknolojinin medi-kal, ortopedik ve terapötik aletler ala-n›ndaki yeni uygulamalarda kullan›la-bilmesi için ortaklar ar›yor. Ref: 09 NL 60AH 3EGJ

Medikal protez teknolojisi

At›k yönetimi ve endüstriyel metalat›k konusunda uzmanlaflm›fl bir Rusfirmas›, karfl›l›kl› üretim, ortak giriflimve fason üretim antlaflmalar› için or-taklar ar›yor. 20090819004

At›k yönetimi

F › r s a t l a r

G›da sektöründefaaliyet gösteren vehaz›r piflmifl ürün-ler üzerine uzman-laflm›fl bir ‹spanyol

firma, distribütörlük ve ortak giriflimantlaflmalar› için ortaklar ar›yor. Ref: 20090825004

Piflmifl haz›r g›da ürünleri