Bilgisayar-ve-İnternet-Terimler-Sozluğu

8/3/2019 Bilgisayar-ve-nternet-Terimler-Sozluu

1/124

BLGSAYAR KTAPLII SERS - 16

BLGSAYAR VE NTERNET

TERMLER SZL


2/124


3/124

cra Kurulu BakanMehmet Y. YILMAZ

Yayn DirektrM. Rauf ATE

Yay

n Ynetmeni (Sorumlu)Erdal KAPLANSEREN

Sayfa YapmcsEylem AKSNGER

Yayna HazrlayanSerdar CEVHERSelim UMLU

Bask ve CiltLe Color / Levent Print City

Tel: 0212 637 15 30

PCnet Dergisi Doan Burda Dergi Yaynclk vePazarlama A.. Dergide yaymlanan yaz, fotoraf, harita,

illstrasyon ve konularn her hakk sakldr. zinsiz, kaynakgsterilerek dahi alnt yaplamaz.

PCnetin cretsiz ekidir.

YayncDoan Burda Dergi

Yaynclk ve Pazarlama A..


4/124

2

BLGSAYAR KTAPLII SERS

Bilgisayar artk yalnzca programclarn, tasarmclarn, yazarlarn, verilerle almas gereken kiilerin ihtiya

duyduu bir ara deil; bilgisayar, her yatan ve her meslekten kiilerin yaamna da tamamen girmi durum-da. Ancak PCnet editrleri olarak gayet iyi biliyoruz ki, sradan kullanclar bilgisayarn dilini anlamakta sksk zorluk ekiyor. Bilgisayarlar ne kadar kullanc dostu olarak tasarlanrsa tasarlansn, bilgisayar dnyasndakullanlan o kadar fazla terim var ki kullanc bunlardan biriyle karlatndaarabiliyor. Daha da kts,bilgisayar dnyasnda kullanlan terimlerin ve ksaltmalarn birou ngilizce. Kullancnn ngilizce bilgisiolsa bile teknik terimlerin ne anlama geldiini zmek kolay deil. Hatta ayn durum Trke terimler iin degeerli. rnein bellenim teriminin anlamn kolayca zmek mmkn m?te tm bunlar gz nnde bulundurarak kapsaml ve Trke bir bilgisayar ve internet terimleri szlderlemeye giritik. Szlkten kastmz, internette bulabileceiniz ngilizce Trke karlklar listesi deil;ilerleyen sayfalarda greceiniz gibi, tm terimlerin Trke aklamalarn da sunuyoruz. Szlkte donanmdanyazlma, internetten nemli markalara kadar uzanan pek ok konuda 1000e yakn terime yer verdik.imdilikngilizce teknolojinin ana dili kabul ediliyor. Bu nedenle szlmzdeki terimleri zgn ngilizceisimlerine gre sraladk. Terimin kabul grm bir Trke karl varsa onu da parantez iinde belirttik.

Terim bir ksaltmaysa almna da yer verdik. Son olarak, Trke terimleri de szlmzn sonunda birdizin eklinde sraladk. Bu sayede hem herhangi bir yerde karlatnz Trke terimin ngilizce karlnrenebilecek, hem de szln ilk ksmna bakarak o terimin Trke aklamasn okuyabileceksiniz.PCnet Bilgisayar ve nternet Terimleri Szlnn bu ilk basksnn bilgisayar kullanrken, teknik birmakale okurken ya da teknoloji alverii yaparken imdadnza yetieceine inanyoruz. Geniletilmi vegncellenmi yeni basklarda grmek dileiyle

Bilgisayar diline yabanckalmayn

Selim UMLUEditr


5/124

3


6/124

3

BLGSAYAR VE NTERNET TERMLER SZL


7/124

5


uygulamas 16 bit programlardr.

24 bit grafik: Her rengin 24 bit ile temsiledildii grafiklerdir. Bu grafiklerde herrenk krmz, yeil ve mavinin her biri iin0 ile 255 arasnda bir deerin atanmasylaoluturulur ve toplamda 16.777.216

renk elde edilir. 24 bit grafik geneldemilyonlarca renk olarak adlandrlr.

32 bit program: Intel 386, 486, Pentiumve dier uyumlu mikroilemcilerin 32 bit iyazmalarn ve geni bellek kapasitelerinikullanan program. Genellikle ayn ilemciyleayn iin yapld durumlarda 16 bitprogramdan hzldr.

32 bitWindows:Pentium

ve benzeriilemciler iinWindows 1.0 -3.1 srmlerininardndan kanWindows 95, NTve ardllar iinkullanlan tabir.

Windows CE de bu kategoride yer alr.

386: 32 bit i yazmalara ve okgrevlilik iin iyi bir destee sahip ilk Intelmikroilemci. Windows 95 altrabilir,ancak gncel uygulamalar iin artk fazlayava kalmaktadr.

403 Forbidden: HTTP sunucusununeriilmesi istenen dosyay okumaya izninin

404 Sayfa Bulunamad hatas.


8/124

6


olmadn belirten hata mesaj. Genellikle

sunucu sahibinin dosya izinlerini dzgnayarlamadnn belirtisidir.

404 Not Found: Bir web adresinin geersizolduunu bildiren hata mesaj.

486: Yaps itibaryla 386ya benzeyen ancakdaha hzl olan ilemci. Pentium serisininncldr. (Bkz: Mikroilemci)

802.11 (IEEE 802.11): Wi-Fi rnuyumluluu standartlar erevesindebelirlenmi bir kablosuz aartnamesi.Geriye uyumlu adet 2.4 GHz standardvardr. Wireless B standardna sahip birbilgisayar Wireless G veya Wireless N alarabalanabilir, ancak iletiim Wireless Bnindk hzyla salanacaktr.

802.16: (Bkz: Wimax)

1394, 1394a, 1394b: (Bkz: Firewire)

8088:lk olarak orijinal IBM PCdekullanlm olan mikroilemci (1981). 16 bityazmalara ve 8 bit dsal veriyolu hznasahiptir. (Bkz: Mikroilemci)

68000: Motorolann Apple Macintoshve Amiga bilgisayarlarda kullanlm olanmikroilemci serisi. (Bkz: Mikroilemci)

80286: IBM PC AT bilgisayarlardakullanlm olan Intel mikroilemci (1984).

8088den daha hzldr ve uzatlm belleidestekler, fakat 32 bit yazmalara ve birdenfazla 8088i emle etme zelliine sahipdeildir. Bu nedenle, ok grevli iletimsistemleri 386 piyasaya kana kadar poplerolmamtr.

80386, 80486: Intelin 386 ve 486mikroilemcilerinin resmi olmayan isimleri.(Bkz: 386, 486)


9/124

7


AA: 1.HTML dilinde baka bir sayfaya balant

yaplmas iin kullanlan ksaltma. (Bkz:HTML)2. (Dijital fotoraf makinesinde) merceegiren n otomatik olarak ayarlanmas iinkullanlan kip.

A4: 210 x 297 mm boyutlarndaki standartmektup kd.

AAC (Advanced Audio Coding): MP3tendaha yeni ve daha verimli bir ses sktrmabiimi. Nintendo Wii ve iTunesda dhiliolarak desteklenir.

Abort (Durdur): Bir eylemi veya komutuiptal eder.

Access: Microsoft tarafndan Officeailesinin bir yesi olarak sunulan gl veprogramlanabilir bir veritaban ynetimiuygulamas.

access time (eriim sresi): Bir bellek aygt

tarafndan verinin ilemciye tanabilmesi iingereken sre miktar.

accessibility (eriilebilirlik): Bilgisayarlailintili bir rnn farkl yetilere sahip insanlartarafndan ne kadar kullanlabildiinitanmlayan bir terim. rnein, kr birbilgisayar kullancs bir web sitesini gezerkenses sentezleyicisi kullanarak sitede yazlanlarduyabilir. Barndrd resimler iin tanmlamabilgisi ieren web siteleri, bu bilgiyiiermeyen sitelere gre daha eriilebilirolarak tanmlanr.

ACPI (Advanced Configuration and Power

Interface): letim sisteminin bilgisayardonanm zerinde dorudan g ynetimigerekletirebilmesini salayan donanm/yazlm etkileimi standard. rnein ACPIynetimine sahip bir bilgisayar, yazlmkontrolyle kendisini tamamen kapatabilir.


10/124

8


Acrobat: Adobe System tarafndan sunulan,

PDF (Portable Document Format) trndekidosyalar okumak ve oluturmak amacylakullanlabilen yazlm.

Active Desktop: Windowsta bir websayfasn masast arka plan olarak kullanma

imkn sunan zellik. Hava durumu veyastok bilgisi gibi srekli gncellenen verilerigrntlemek iin ilave bir web taraycsama gerekliliini ortadan kaldrmtr.

ActiveX: Microsoft tarafndan COM(Component Object Model) mimarisi esas

alnarak gelitirilen yazlm bileenlerinitanmlamak iin kullanlan bir terim.

Ada: 1970lerin sonunda gelitirilen birprogramlama dili.

add-in, add-on (eklenti): Bir yazlmasonradan ilave edilerek ekstra zellikler katanbileen.

admin, administrator: 1. Windows NT veardllarnda sistem yneticisi iin atananhesap ismi.

2. Bir biliim sistemini yneten kii.

Adobe: PDF dosya biimini

gelitirmi olan irket. AyrcaPhotoshop, Dreamweaver,Illustrator gibi sektrprofesyonellerine ynelik pek

ok yazlm gelitirmekte.

ADSL (Asymmetric Digital SubscriberLine): Telefon hatt zerinden yksekhzda internet eriimi salanabilmesineolanak tanyan teknoloji. Asimetrik olarakadlandrlmasnn nedeni veri alma vegnderme hzlarnn farkl olmasdr.

adware: Amac kullanclarn bilgisayarlarndareklam gsterimi salamak olan yazlm. Bazenyasal yazlmlar tarif etmek iin de kullanlyorolmasna ramen, genellikle kullancnn bilgisidhilinde olmakszn bilgisayara yklenenyazlmlar tarif etmek amacyla kullanlr.

Aero: Windows Vistayla birlikte gelen veWindows 7de de kullanlan, effaf pencerekenarlklar, yumuak gei efektleri vb.barndran yeni kullanc arabirimi.

AGP (Accelerated Graphics Port): Grafikkartlarnn ilemciyle eski ISA, EISA veya PCI


11/124

9


veri yollarnn sunduu hzdan daha yksekbir hzda haberleebilmesine olanak tanyan

veriyolu. Intelin Pentium II ilemcileriylebirlikte popler olmutur.

AJAX (Asynchronous JavaScript andXML): Genellikle sunucu tarafl PHP diliylebirlikte kullanlan, web sayfalarnda dinamik

ierik sunmak iin faydalanlan bir yntem.

algoritma: Belirli bir problemi zmek iinkullanlan sonlu sayda komutlar topluluu.

alpha (alfa): 1. Grafik programlarnda birnesnenin effaflk deeri. Tamamen effaf(grnmez) bir nesnenin alfa deeri 0dr.

2. Yeni bir yazlmn test srecinin ilk aamas.

alpha kanal: Grafik programlarnda birseimi tanmlayan kanal.

alfa numerik karakterler: Harflerve rakamlar. Noktalama iaretleri ve

matematiksel semboller alfa numerikkarakterlere dhil deildir.

AltaVista: Digital Equipment Corporationtarafndan gelitirilmi olan, eskiden poplerbir arama motoru (www.altavista.com).

Amazon.com:nternetteki ilksekin alverimaazas. 1995 ylnda Seattleda bir kitapmaazas olarak kurulan Amazon, rnyelpazesini srekli olarak geniletti. Birok

lkede faaliyet gsteriyor ama henzTrkiyeye girmedi. (www.amazon.com)

AMD (Advanced Micro Devices): IntelinPentium ve Core ilemcileri yerine tercihedilebilen Athlon, Duron, Phenom gibi dijitalentegre devrelerin reticisi. Californiadakurulmutur. (www.amd.com)


12/124

10


AMD64: (Bkz: x64)

AMI (American Megatrends, Inc.): PCanakartlar iin BIOS yazlmlar retenlider konumdaki firma. Ayn zamanda testyazlmlar, RAID disk denetleyicileri ve bakarnler de retir. (www.ami.com)

Amiga: CommodoreBusiness Machinestarafndan1980lerden1990larn ortasnakadar retilen

bir bilgisayar. Boyut ve fiyat bakmndanIBM PC ile benzerlik gsterse de, oldukafarkl mimarisiyle zamann tesinde olaraknitelendirilebilecek zelliklere sahipti. okgrevlilik, pencere sistemi, gelimi grafiksistemi ve MIDI mzik gibi zellikler sunan

bilgisayar, Macintoshlar gibi Motorolann68000 serisi mikroilemcilerini kullanyordu.Birok programcnn gzdesi olmasnaramen, Amiga asla PC veya Macintoshlarkadar popler olmad. Commodore 1994ylnda iflas etmesine ramen, Amigaisminde yeni bir firma Amiga platformunugelitirmeye devam etti. (www.amiga.com)

analog: kilik bitler halinde bulunmayan

veri. Filmli bir fotoraf makinesi veyatarayc tarafndan edinilen bir fotoraf,veya bir mikrofon tarafndan alnanses, bilgisayarda saklanabilmesi iinsaysallatrlmas gereken analog verilerernek tekil eder.

analog-to-digital converter (ADC,analog-saysal evirici): Verileri analogdansaysala dntren evirici. rnein birses kart analog-saysal evirici kullanarakses dalgalarn saysal forma evirir. Dizstbilgisayarlar da analog-saysal eviriciler

kullanarak pil durumunu gsterirler.

animated gif: (Bkz: GIF89A)

antialiasing: Bilgisayar ekranndaki eriizgilerin keli ekilde grntlenmek yerine

yumuatlmas amacyla uygulanan, izgilerinularndaki piksellerin belirli ksmlarnn farklekilde aydnlatlmasyla alan bir teknik.

antivirus software (antivirs yazlm):Virslere kar koruma salayan, bukorumann salkl olabilmesi iin srekligncellenmesi gereken yazlm.


13/124

11


Apache: lk srm 1995 ylnda yaymlanan,

dnyada milyonlarca web sitesi tarafndankullanlan ak kaynakl bir web sunucusuyazlm.

API (Application Program Interface):Bir iletim sisteminin yazlmlar altnda

altrabilmek iin kulland

hizmetlerbtn. Modern iletim sistemlerinde

donanmla dorudan irtibata geen yazlmlaryerine API kullanm yaygnlamtr.

Apple: Steve Jobs ve Steve Wozniaktarafndan 1976 ylnda kurulan bilgisayarfirmas. Firma tarafndan 1977 ylndatantlan Apple 2, popler mikro bilgisayarlariinde en eskilerden biridir. 1984 ylndapiyasaya srlen Macintosh ise grselkullanc arabirimi (GUI) ieren ilk poplerbilgisayar olmutur.

applet:1. Kk, belirli bir grevi yerinegetirmek iin tasarlanm programck. Birokiletim sistemi hesap makinesi, takvim veyanot defteri gibi appletlarla birlikte gelir.

2. Bir web taraycs tarafndan otomatikolarak indirilerek altrlan uygulama.Appletlar genelde Javayla yazlr.

application framework (uygulama ats):

Programclar byk bir ykten kurtaran,yazlan yeni programa kolayca dhiledilebilecek nceden tanmlanm ilevler vesnflar dizisidir.

ARPANET: Advanced Research Projects

Agency Network (Amerikan GelimiSavunma Aratrmalar Dairesi A)iin gelitirilmi dnyann ilk alanpaket anahtarlama a olmasnn yansra, internetin de atasdr. Aratrma vearatrmaclar birbirine balamak amacylagelitirilen ARPANET, daha sonralar

internetin gelimesine yol aan TCP/IPprotokolnn ortaya kmasn salamtr.

artifical intelligence (yapay zek):Bilgisayarn insan dncesini taklit etmesiamal kullanm. Yapay zek, bilgisayarlarn

sorunlar programcdan gelen herhangi birynerge bulunmakszn yaratc bir ekildezebilmesi amacyla gelitirilmektedir.

Ask.com: 1996 ylnda kurulmu ve orijinalismi Ask Jeeves olan, ngilizce sorulansorular kavrayp ilintili sonular listelemeyetisine sahip bir arama motoru. ubat


14/124

12


2005te standart bir arama motoruna

dntrlmtr.

ASP (Active Server Pages): Windowstabanl web sunucularnda, web sayfalarnnksmi olarak veya tamamnn hesaplamalarsonucu oluturulmasn salayan sistem. CGI

gibi ayrbir program

n al

mas

na ihtiyaduymaz, bunun yerine web sayfalarnn

iinde yorumlamaya dayal betikleraltrarak sayfalar kullanclara sunar.ASPnin gncel srm, .NET atsn kullananASP.NETtir.

aspect ratio: En-boy oran.

assembler: Assembly dilinde yazlm kodlarmakine diline eviren yazlm.

assembly dili: Her ifadenin ilemcinin

tanmlayabilecei ekilde ikilik sistemde ifadeedilen ifadelere tekabl ettii bir bilgisayardili. Assembly dilleri popler modernprogramlama dillerinden ok daha klfetli biryazma sahip olsalar da, bu dilleri kullanmakdorudan ikilik sistemde yazlmas gerekenmakine dilindeki kodlar yazmaktan dahakolaydr.

asterix: Windows, UNIX ve dier iletim

sistemlerinde joker karakter olarak kullanlanyldz (*) karakteri. rnein *.exe eklindeyapacanz bir arama, exe uzantl tmdosyalarn listelenmesiyle sonulanacaktr.

at iareti: E-postalarda grmeye alkn

olduumuz @ sembol. Windowsta .batuzantl betik dosyalar @ ile balayan satrlaraltrmaz.

ATA: IDE sabit diskler tarafndan kullanlanarayz.

Athlon: AMD tarafndan retilen, Pentiumuyumlu ve yksek hzl bir mikroilemci.

attachment (ek): Elektronik postayla birliktegnderilen dosya.

attribute (znitelik): Windows ve benzeriiletim sistemlerinde dosyalara atanabilenzellikler. Dosyalar gizli dosya, salt okunurdosya veya ariv dosyas olarak imlenebilir.

audio: Elektronik sinyallerle temsil edilen ses.

AUTOEXEC.BAT: DOSta ve Windowsun


15/124

13


eski srmlerinde bulunan ve bilgisayarn

al srasnda altrlacak komutlar ierendosya. Windows NT, 2000, XP ve ardllarndabu dosyann grevini Kayt Defteriyrtmektedir.

AutoPlay (Otomatik altr): Bilgisayara

bir CD, DVD veya USB disk takldnda birilemin otomatik olarak gerekletirilmesi.

auturun.inf: Bir CD-ROM, DVD-ROM veya USBdiskte bulunan, Windowsun AutoPlay ilevininasl gerekletireceini belirleyen dosya.

AV:1. Audio-visualn (ses-grnt)

ksaltmas.2. (Dijital kamerada) aperture value, diyaframaklnn otomatik ayarlanmas.

avatar: Sohbet programlarnda veya sosyala sitelerinde kiiyi temsil eden kk

fotoraf veya imge.

AVI dosyas (Audio Video Interleave file):Herhangi bir biimdeki akkan grnt veses dosyalarn barndran, .avi uzantsylabiten dosya.


16/124

14


back door (arka kap): Bir bilgisayara

girmek iin kullanlabilecek alternatif yol.rnein, programc sisteme normal giri

iin gerekli parolay kullanmakszn giriyaplabilmesini salayan bir yol eklemiolabilir. Virsler genellikle arka kaplaryaratrlar.back end: Bir bilgisayarn veya programn

dorudan son kullancyla etkileime girmeyenksm. rnein bir programn arka planndaalan veritaban sistemi back enddir.

background (arka plan): Nesnelerin zerindeizildii veya gsterildii alan veya renk.

backlit: (Baz dizst bilgisayar ve hesapmakinelerinde) arkadan aydnlatmal.

backup copy (yedek kopya): alanprogramlarn ve ilintili dosyalarnyaanabilecek herhangi bir aksaklkta geriyklenebilmesi iin alnan yedek kopyas.

backward compatible (geriye uyumlu):

Daha eski bir bilgisayarn veya iletimsisteminin yerini alabilir anlamna gelen

terim. rnein, Windows Vista ounluklaDOSla geriye uyumlu olduu iin birok DOSuygulamasn altrabilir.

bandwidth (bant genilii): Bir iletiim

sisteminin veri aktarm hz (bir elektroniksistem iin aktarlabilecek frekanslarn aral).Yksek bant genilii, ayn anda daha fazlasinyalin aktarlabilmesine olanak tanr.

banner: Herhangi bir reklamveren tarafndan

web sitelerinde belirlenmi alanlarayerletirilen reklam.

BASIC (Beginners All-purpose SymbolicInstruction Code): John Kemeny ve ThomasKurtz tarafndan 1964 ylnda tasarlanm veMicrosoft tarafndan 1970li yllarda poplerhle getirilmi bir programlama dili.

B


17/124

15


BAT dosyas (batch dosyas): Windowsta

.bat uzantsyla biten ve eitli komutlarbarndran dosya. Birden fazla DOSkomutunun tek bir dosya yoluylaaltrlmasn salar.

batch processing (toplu ileme):

Bilgisayar

n etkileim olmaks

z

n kullan

m

n

salayan sre. Bu srete kullanc birprograma ihtiyac olacak tm ynergeleribalangta girer ve program kts sonucaulaana kadar ilave hibir ynergeye gerekkalmaz.

BCC: Blind carbon copynin (kr kopya)ksaltmasdr. E-postalarda iletiningnderilecei ilave adresler CC ya da BCCsatrnda yer alr. CCdekinin aksine, BCCyegirilen bilgiler iletiyle birlikte gnderilmez,bylelikle iletiyi alan kullanclar iletinin

gnderildii dier kiilerin listesini gremez.

BD: (Bkz: Blu-ray Disc)

benchmark: Bir bilgisayar veya yazlm testetmek iin kullanlan bilgisayar program.rnein, bir bilgisayarn ilem gcnnllmesi amacyla gerekletirilen testlerde

Sieve of Erastosthenes adnda bir asal say

bulma algoritmas altrlr.

beta test: Piyasaya srlmek iin neredeysehazr olan yeni bir yazlmn ikinci testaamas.

binaryfi

le (ikilik dosya): Yazd

r

labilirmetin iermesi gerekli olmayan, bitler veyabaytlar ieren dosya. kilik (ya da ikili) dosyaterimi genellikle metin dosyas olmayan,altrlabilir makine dilinde azlm kodlartanmlar. Bir ikilik dosyay metin olarakgrntlemek iin zel yazlmlar gereklidir.

binary number (ikilik say): Yalnzca ikirakamn (1 ve 0) kullanld ikilik sistemde ifadeedilen say. Birok elektronik aygtta yalnzcaiki farkl durum bulunur (ak ve kapal), bunedenle ikilik saylarn bilgisayarlar tarafndan

kullanm yaygndr. Saylar ikilik sistemdeyazmak onluk sistemde yazmaktan ok dahafazla rakam kullanmn gerektirir, bu nedenleinsanlar tarafndan yazlmalar klfetlidir.

BIOS (Basic Input Output System): PC vePC uyumlu bilgisayarlarn ROM yongalarndasaklanan bir dizi prosedr. Bu prosedrler


18/124

16


bir dizi giri-k ilevini, rnein ekrandaki

grafiklerin izilmesi ilevini yrtr, bylelikleprogramlarn dorudan donanmla iletiimegemesine gerek kalmaz.

bit: Binary digitin (ikilik rakam) ksaltmas.Yalnzca iki adet ikilik rakam vardr: 0 ve

1 (Bkz: binary number). 8 bit bir bayteder ve bellek modlleri de kilobayt vemegabaytlarla llr.

bit depth (renk derinlii): Grafik terimiolarak, her pikselde yer alabilecek younlukve renk orann bildirmek iin kullanlan bit

saysdr. rnein, 1 bit deerindeki grafikekranda yalnzca siyah ve beyaz ayrlabilir; 8bit deerinde grinin 256 tonu veya 256 renkve 24 bit deerinde de 16 milyondan fazlarenk bulunabilir.

bitmap: Parlaklk deerlerinden oluan birdizi ile temsil edilen grafik imgesi.

BitTorrent: Orijinal sunucuya olan bamllen aza indiren P2P (peer-to-peer, noktadannoktaya) dosya paylam sistemi. Bu sistemdebir dosyay indirmekte olan herkes aynzamanda dosyay bakalarna gnderir.

Dosyay indiren/gnderen kii says ne kadar

artarsa, dosyann potansiyel indirilme hzda o kadar artar. Bu sistem zellikle zenginmedya dosyalar (filmler, mzik vb.) iinkullanldr. (www.bittorent.com)

.biz: Bir web veya e-posta adresinin

(herhangi bir lkede) bir iletmeye aitolduunu belirten bir adres eki.

black hat (siyah apka): Bilgisayarsistemlerine zarar vermeye alan ktniyetli kii (hacker).

BlackBerry: Research In Motion tarafndanretilen, cep telefonu ve cep bilgisayarkavramlarn birletiren kablosuz aygt. (www.blackberry.com)

blacklist (kara liste): Kendilerinden gelen

mesajlarn kabul edilmeyecei gnderenlerveya siteler listesi.

bloatware, bloated software: Verimsiz,gereksiz miktarda sabit disk alan, bellek veilemci gc gerektiren yava yazlm. Biryazlma ok fazla zelliin eklenmesi kimi

zaman yazlmn yavalamasna ve kararsz


19/124

17


hle gelmesine neden olur. Birok eletirmen,

gncel yazlmlarn birounun daha yeni vedaha hzl bilgisayarlarn satlabilmesi amacylagereinden fazla sistem kaynana ihtiyaduyacak ekilde kodlandn iddia etmektedir.

blog: Weblog, internette yer alan ve

gnlk yaz

s

tarz

nda yaz

lara yer verilenkiisel web siteleri.

Blogger: 2003 ylnda Google tarafndansatn alnan mehur ve cretsiz bir blogsalayc. (www.blogger.com)

Blu-ray disc: Yaps ve boyutu itibariyleDVDye benzeyen, ancak okuma ve yazmailemleri iin daha ksa dalga boyu sayesindeverilerin daha youn yazlabilmesini salayanmavi veya mor lazer kullanlan optik disk.Tek katmanl Blu-ray diskler 25 GB, ift

katmanllar ise 50 GB veri saklayabilir.

Blue Screen of Death (Mavi Ekran):Windowsta sistem beklenmedik biimdealmay durdurduunda ortaya kan, grafikiermeyen mavi bir arka plan zerine beyazrenkte harflerle yazlan hata mesaj. Bu gibi

bir durumda genellikle tek zm sistemi

yeniden balatmaktr.

Bluetooth: Ayn odada bulunan greceliolarak yava aygtlarn kablosuz haberlemesiiin kullanlan bir standart.

.bmp: Windowsta bitmap trndeki

dosyalar iin kullan

lan uzant

.

BODY: HTML dilinde yazlan websayfalarnda ieriin yer alaca ksmlarniine alnd etiket.

bold: Normal harf karakterlerinden daha

kaln gzken harf karakterlerinin biimi.Bu szlkteki madde balklar bold olarakyazlmtr.

bookmark (yer imi, yer iareti, skkullanlan): Bir dosyann iinde bir yerin

veya bir web sayfas adresinin daha sonradanhatrlanabilmesi iin kaydedilmi hli.

boot (nykleme): Bilgisayarn almasilemi. Bu aamada bilgisayar, bellee dahabyk yazlmlarn yklenebilmesini salayankk bir yazlm ykler.


20/124

18


boot disk: Bilgisayarn alabilmesi iin

kullanlan disk, disket, CD-DVD veya USB disk.

Borland International: Turbo Pascal veDelphinin yaratcs olan firma.

bot: (Bkz: robot)

BR: Bir satr boluk brakmaya yarayan HTMLetiketi.

broadband (geni bant): Geni bir frekansaraln kapsayan; hzl veri aktarmnaolanak tanyan. ADSL hatlar, T1 hatlar

ve klasik evirmeli a balantsna gredaha hzl aktarm sunan tm balantlarbroadband olarak snflandrlabilir.

browser (tarayc):Webde yer alan

HTML diliyleyazlmdosyalaryorumlayarakokunabilirhle getirenyazlm. En

popler web tarayclar iinde Windows

Internet Explorer, Firefox ve Google Chromesaylabilir.

BSD (Berkeley Software Distribution):Berkeleydeki California niversitesindegelitirilmi bir UNIX trevi.

buffer (tampon bellek): Diskegnderilmekte veya diskten alnmakta olanverilerin ya da o an dzenlenmekte olandosyalarn bellekte tutulduu alan.

bug: Bir bilgisayar programndaki hata.

burn (yazmak, yakmak): Verileri bir CDveya DVD zerine kaydetmek.

bus: (veriyolu) Bilgisayarlardaki ana iletiimyolu.

byte (bayt): Bir karakterin saklanabilmesiiin gerekli bellek miktar; 8 bite eittir.


21/124

19


C: 1970lerde Bell Laboratuvarlarnda

gelitirilen bir programlama dili. nclleriolan diller B (1970) ve BCPLdir (1967). Cderleyicisi UNIX iletim sisteminin bir parasolarak gelir, UNIXin kendisinin de byk birblm C ile yazlmtr.

C++: Bjarne Stroustrup tarafndan

1980lerin ortasnda Bell Laboratuvarlarndagelitirilmi olan nesne odakl birprogramlama dili; Cnin ardl. Hem C hemde C++ dillerinde, c++ ifadesi Cye 1 ekleanlamna gelir.

C# (C Sharp): Anders Hejlsberg (TurboPascal ve Delphinin gelitiricisi) tarafndanMicrosoftun .NET Framework ile Windowsiin programlama yaplabilmesi amacylagelitirilmi bir programlama dili.

cable modem (kablo modem): Veri

aktarmn telefon hatt yerine televizyon

kablolaryla gerekletiren modem.

cache (nbellek): Sk kullanlan verilerin sreklidaha yava bir kaynaktan (rnein internet)tekrar alnmasn nlemek iin depolandalan. Benzer ekilde, bilgisayarlarda bulunanmikroilemciler de sk kullanlan verileribilgisayarn ana bellei yerine kendi ilerindeki

ufak belleklerde saklarlar.

CAD (Computer Aided Design, BilgisayarDestekli Tasarm): Mimarlk veyamhendislik gibi alanlarda normalde kalemve ktla yaplan tasarmlarn bilgisayar

desteiyle gerekletirilmesi.

Caps Lock: Shift tuu gibi srekli basltutulmas gerekli olmayan, bir kere baslaraketkinletirildikten sonra klavyedeki harflerinbyk harf olarak yazlmasn salayan tu.

CAPTCHA (Completely Automatic Public

C


22/124

20


Turing Test to Tell Computers and Humans

Apart): Robot yazlmlarn giri gerektirenbaz web sitelerine erimesini engellemekiin siteye giri yapmay deneyen kullancnninsan olduundan emin olunabilmesi amacylakullanlan teknoloji. Genellikle zor okunanharflerin doru bir ekilde girilmesi istenir.

card reader (kart okuyucu): Birbilgisayarn flash bellek kartlarnokuyabilmesini salayan aygt.

CardBus: PCMCIA (PC CARD) yolunun 32bit srm.

Carpal Tunnel Syndrome (Karpal TnelSendromu): Yanl pozisyonda uzun sreklavye veya fare kullananlarda gzlenen birbilek hastal.

case-sensitive: Byk ve kk harfl

erarasndaki farka duyarl. rnein Linux gibiUNIX tabanl iletim sistemlerinde dosyaisimleri bu farka duyarldr; yani BELGE vebelge isminde iki farkl dosya ayn klasrdebulunabilir.

CCD (charge-coupled device): Dijital

fotoraf makinelerinde, video kameralarda ve

tarayclarda sklkla kullanlan bir sensr tipi.

CD (Compact Disc): Philips ve Sonytarafndan 1980lerde dijital mziinsaklanabilmesi amacyla piyasaya srlmoptik disk. Daha sonralar bilgisayar

dosyalar

n

n saklanmas

amac

yla dakullanlmaya balanmtr.

CD-R (Compact Disk Recordable):Kullanclarn veri kaydedebildii CD tipi. Butip CDlere bask yerine yazma yoluyla verikaydedilir, bu nedenle bu rnler baslarak

retilen CDlere gre daha dayankszdr.

CD-RW (Compact Disk ReWritable):Yazlan verinin daha sonradan silinebildii,tekrar kullanlabilen CD tipi.

Celeron: Intel Pentium II mikroilemcilerinindaha uygun fiyatl srmleri olarak piyasasrlen mikroilemcilerin model ad.

Centrino: Intel tarafndan kablosuz adestei sunan dizst bilgisayarlardakullanlmas amacyla tasarlanan ve Pentium

M mikroilemcilerle tamamlanan entegre


23/124

21


devreler serisi.

CGI (Common Gateway Interface):Kullanc girii ile salanan verilerinilenmesiyle HTML kts alnmasnsalayan bir yol.

checksum: Bir konumdan baka bir konumaaktarlan veride herhangi bir bozulma olupolmadn denetlemek amacyla kullanlan say.

chipset (yonga seti): Birlikte kullanlmasngrlen bir dizi entegre devre.

CHMOD: Dosya izinlerini deitirmek iin

kullanlan bir UNIX komutu.

CIFS (Common Internet File System):Microsoft Windows alarnn temelinioluturan bir dosya paylam protokol.

client (istemci):Baka bilgisayarlardanhizmet alan bir bilgisayar. rnein

internette gezerken kullandnz bilgisayar,baka bilgisayarlar tarafndan sunulan websitelerine erien bir istemcidir.

clipboard (pano): Windows ve Mac OS

X gibi birok iletim sisteminde bulunan,belirli verilerin kopyalanarak bir konumdanbaka bir konuma aktarlmas iin kolaylksalayan bir alan. rnein bir kelime ilemciprogramnda bulunan metni kopyalaypweb taraycsna yaptrdnzda bu alan

kullanm olursunuz.

cloud computing (bulut biliim):Bilgisayarla yaplan ilerin yerel bilgisayarlaryerine uzaktaki sunucular zerindengerekletirilmesi.

CMOS (complementary metal-oxide


24/124

22


semiconductor): Olduka dk g

tketimine sahip fakat statik elektriktenkolayca zarar grebilen bir entegredevre tipi. Baz fotoraf makinelerinde,mikroilemcilerde ve bilgisayar belleklerindekullanlr.

codec (coder-encoder): Bir bilgisayarnbelirli biimde sktrlm ses veyavideo dosyalarn oynatabilmesini veyakaydedebilmesini salayan yazlm bileeni;kodlayc-kod zc.

.com: En yaygn web sitesi veya e-posta

uzants. Orijinal olarak, bir adresin ticari birkuruma ait olduunun belirtilmesi amacylakullanlmaktayd.

COM (Component Object Model):Microsoftun yazlm bileenleri retmek iin

oluturduu mimari. Bu tipteki bileenlerinou ActiveX denetimleri olarak adlandrlr.

COM1, COM2: PClerdeki ilk iki seri portunWindows altndaki isimleri.

command prompt (komut istemi):

Windows ve benzeri iletim sistemlerinde

kullancnn eitli komutlar girebilecei

konsol penceresi.

CompactFlash: Avu ii bilgisayarlar,fotoraf makineleri ve dier tanabiliraygtlarda kullanlan flash bellek kart.

compatibility mode (uyumluluk modu):Gncel Windows iletim sistemlerinin dahaeski sistemler iin retilmi olan yazlmlaraltrmasn salayan kip.

compiler (derleyici): Metin halindebulunan program kodlarn derleyerek

altrlabilir programlar hline getirenyazlm.

CONFIG.SYS: DOS ve Windowsuneski srmlerinde bulunan, bilgisayaralrken yklenmesi gereken aygt

yazlmlar

yla ilgili bilgiler bar

nd

ranbir dosya. AUTOEXEC.BAT dosyasndan

nce altrlr. Windows NT, 2000, XP veardllarnda bu dosyann grevini KaytDefteri yrtmektedir.

console (konsol): 1. ok kullancl bir

bilgisayarn ana klavyesi ve ekran.


25/124

23


2. Bir klavye ve (grafiksel olmayan) bir

ekran, veya bylesi bir ekrann sunduklarnsunan bir pencere.

Control tuu (Ctrl): Birok bilgisayarklavyesinde bulunan, basl tutulduunda vebaka bir tula birlikte kullanldnda belirlibir ilevi yerine getiren bir tu. rnein Ctrlve C tularyla bir metinde seilen ksmkopyalanabilir ve Ctrl ve V tularyla daistenilen yere yaptrlabilir.

Control Panel (Denetim Masas):Windowsta bilgisayarn ileyiiyle ilgili

ayarlarn yaplmasn salayan bir gruparacn bulunduu blm.

cookie (erez): Bir web sitesine girildiindekullancnn bilgisayarnda oluturulantanmlama bilgisi. erezler sayesinde web

siteleri kullan

c

lar

bir sonraki ziyaretlerisrasnda tanyabilir.

copy protection (kopyalama korumas):Bir disketin, CDnin veya DVDnin ieriininkopyalanmasnn engellenmesi amacylagelitirilen tekniklere verilen genel isim.

copyleft: Telif hakk sahibinin belirli koullar

saland srece rnnn serbeste

kopyalanarak datlabileceini belirttiikopyalama hakk. (Mizahi bir terim)

copyright (telif hakk, kopyalama hakk):Kitaplarn, dergilerin, mzik kaytlarnn,bilgisayar programlarnn ve benzerimateryallerin kopyalanmas konusundarn sahibinin/sahiplerinin telif hakknnkorunmas amacyla dzenlenmi yasalkstlama.

core (ekirdek): Bir ilemcinin bir diziynergenin altrlabilmesi iin gerekli

devreleri barndran merkez ksm.

Core Duo: ki ekirdee sahip, yeni nesil birIntel mikroilemci modeli.

Courier: 1960larda IBM daktilolar iin

tasarlanm

olan bir yaz

tipi. Dier yaz

tiplerinin ounun aksine, Courierde tmkarakterler ayn geniliktedir.

CPU (Central Processing Unit):Bilgisayarda aritmetik ve mantksalilemlerin yapld, ynergelerin

zld ve altrld merkez birim.


26/124


27/124

25


Ddata: Veri, bilgi.

data compression (veri sktrmas):Verilerin normalde kaplayacaklar alandandaha azn kaplayarak depolanabilmesininsalanmas. Tekrarlanan karakterlerinhepsinin yazlmas yerine ne kadartekrarlandklarnn belirtilmesi mantna

dayanr.

data recovery (veri kurtarma): Yanllklasilinen veya fiziksel hasar nedeniyleeriilemeyen dosyalar kurtarma teknii.Silinmi olmalarna ramen diskte zerlerine

yaz

lmam

olan dosyalar zel yaz

l

mlarlakurtarlabilir.

database (veritaban): Herhangi birdepolama aygtna sistemli bir ekildekaydedilmi ve birden fazla amadorultusunda kullanlabilecek olan veri

topluluu.

DDoS (Distributed Denial of Service):Farkl konumlarda bulunan biroksaldrgann belli bir noktaya ayn andasaldrmas. Bu saldr genellikle kurbanlarnsaldr iin grevli birer zombiyedntrecek olan bilgisayar virslerisayesinde gerekletirilir.

DDR (Double Data Rate): Normal birSDRAMin iki kat hznda alabilen bellek tipi.

DDR2, DDR3: DDR SDRAMlerin dahayksek hzda alabilen srmleri.

dead link (k

r

k/l balant

): Art

keriilemeyen bir web adresine verilenbalant; geerli olmayan link.

Debian:smini Debra ve IanMurdocktan alan, oldukapopler bir Linux datm. Bir

baka popler Linux datm


28/124

26


olan Ubuntu da Debiandan tretilmitir.

decyrption: Okunamaz veya gizli biimdekibir bilgiyi kullanlabilir hale getirme ilemi;zme.

default (varsaylan, n tanml): Aksi haldebir ynerge bulunmadnda bilgisayarnkullanc adna yapt (nceden belirlenmi)seim. rnein, Windows balangcnda alanmzik Windowsun varsaylan al mziidir.

Del (Delete): Bilgisayar klavyelerindebulunan silme tuu.

Delphi: Windows altnda etkileimliyazlmlar gelitirilmesi amacyla ortayakarlm, Pascaln nesne odakl srmolarak tanmlanabilecek programlamadili. Ayn zamanda Turbo Pascal ve C# da

gelitirmi olan Anders Hejlsberg taraf

ndangelitirilmitir.

deprecated: Bir yazlmn nceki srmndeolup gncel srmne de dhil edilmiolan, ancak gelitiricilerin kullanlmasnnermedikleri ilev (byk olaslkla daha

yeni bir ilev gelitirildii iin).

desktop (masast): alma alannz

temsil eden bilgisayar ekran. Tpk gerekbir masann zerinde gerek nesnelerlealrm gibi, nesnelerle (simgelerle)farenizi kullanarak etkileim kurmanzaolanak tanr.

desktop computer (masast bilgisayar):Ayr bir kasaya ve monitre sahip, genelliklemasa zerine kurulan ve tanamayanbilgisayar.

device driver (aygt srcs): Bir iletimsisteminin belirli bir donanm tanyabilmesi

ve kullanabilmesi iin gerekli olantanmlama dosyas/dosyalar.

DHCP (Dynamic Host ConfigurationProtocol): Bir aa balanan herhangi birbilgisayara otomatik olarak IP atanmasn

salayan bir protokol. DHCP ile atanan IPkalc deildir, bilgisayar aa bal kaldsrece kullanlr.

DHTML: (Bkz: Dynamic HTML)

dial-up connection (evirmeli balant):

Bir modem ile bir telefon numarasnn


29/124

27


aranmas yoluyla bilgisayarlar arasnda

salanan balant.

dial-up networking (evirmeli a):Sradan telefon hatlar zerindengerekletirilen bir balant ile salananbilgisayar a.

dictionary attack (szlk saldrs): Birbilgisayarn ifresinin ele geirilebilmesiiin yaplan saldr. Bu saldrda genibir szlkte bulunan tm kelimeler vegenellikle okunakl birer kelime hlinegelebilecek olan tm harf kombinasyonlar

kullanlr.

digital (saysal, dijital):kilik rakamlaradenk den elektriksel ak veya kapalsinyalleri ile temsil edilerek saklanan verinintr.

digital divide (saysal uurum): Dnyadakinfusun, bilgisayara ve internete eriimiolan kitleler ve bu eriimi salamak iinyeterli maddi gc olmayan kitleler olarakikiye blnm olmas durumu.

digital-to-analog converter (saysal-

analog evirici): Saysal verileri (ikilik

saylar) belirli seviyelerdeki voltajlaradntren elektronik devre. Bu tipeviriciler ses ve video sinyalleri oluturmakiin kullanlr.

digital zoom (saysal yaknlatrma):

Resmin belli bir blgesi haricindekalan ksmn atlmas ve bu blgenindijital olarak yaknlatrlmas ilemi.Yaknlatrlan blge resmin zgnhalindekinden daha fazla piksel sunmaz,bu nedenle kalite kayb yaanr. Tersi iinbkz: optical zoom

dir: DOS ve Windows komut satrndabilgisayarn belirli bir dizindeki tmdosyalar listelemesini salayan komut.

DirectX: Microsoft Windows iin ilave

olarak sunulan, baz

oyunlar

n ve yksekgrafik performans gerektiren yazlmlarnyararland bir grafik ve ses ktphanesi.

distro, distribution (datm): Linux vebenzeri cretsiz yazlmlarn kurulmaya veyakopyalanmaya hazr hlde bulunduu imge,

Linux trevi.


30/124

28


DLL (Dynamic Link Library): (Windowsta)

farkl yazlmlarn faydalanabilecei, makinedilinde eitli prosedrler ieren kitaplkdosyas. Pratik olarak her programn ihtiyacolabilecek ortak fonksiyonlarn tekrarkurulumunu engeller.

DMA (Direct Memory Adressing):Disk denetisi gibi evresel aygtlarnbilgisayarn belleine CPU zerinden deil,dorudan erimesi. DMA sayesinde veriaktarm normal artlarda CPU zerindengerekletirilen aktarmlara gre ok dahahzl bir ekilde gerekletirilebilir.

DNS (Domain Name Server / Alan AdSunucusu):www.ornek.com gibi alanadlarn, 127.192.92.95 gibi IP (InternetProtocol) adreslerine evirmekle ykmlolan bir sunucu.

docking station: Dizst bilgisayarlarnsabit kullanm esnasnda monitre, klavye vefare gibi ilave cihazlara tek bir merkezdenbalanmasna olanak tanyan platform.

domain (alan ad): nternetteki bir

sunucuya ya da web sitesine daha kolay

eriilebilmesi amacyla kullanlan isim.

rnein www.pcnet.com.tr bir alan addr.

DOS (Disk Operating System): Birokretici tarafndan retilmi farkl iletimsistemlerinde verilen genel bir ad. Bunlariinde Apple II iin retilmi Apple DOS,Microsoft tarafndan 16 bit bilgisayarlariin retilmi MS-DOS, IBM PClerle birliktesatlm olan PC-DOS ve Caldera DOS gibisistemler bulunur. 1983ten bu yana DOSismi genellikle MS-DOSu tanmlamaktadr.

DPI (Dots Per Inch / in bana nokta):

Yatay olarak her 2.51 cmye den pikselsays; yazclar iin nokta says.

driver: (Bkz: device driver)

DRM (Digital Rights Management): Mzik

veyafi

lm gibifi

kr mlkiyetin kullan

m

vekopyalanmas konusunda kstlama getirenbir sistem.

DSL (Digital Subscriber Line): Var olantelefon hatlar zerinden yksek hzdakisaysal sinyallerin aktarlmasn salayan

yollara verilen genel isim. Evlere ve kk-



31/124

29


orta byklkteki iletmelere

sunulan DSL hizmetiADSL olarak bilinir.

DSLR (digitalsingle-lensreflex): Aynzamanda SLR olandijital fotorafmakinesi; bumakinelerde devizr fotorafeken lensi kullanr.

dual boot: Birden fazla iletim sistemialtrma yetisine sahip olan. Bylebilgisayarlarda kullanc al esnasndaaltrlmasn istedii iletim sistemini seer.

dual core (ift ekirdekli):ki CPU

ekirdeine sahip olan (Bkz: Core).

duplex:1. Kdn her iki yanna da baskyaplmas.

2. ki dorultuda iletiim.

Duron: AMD tarafndan retilen yksek

hzl, Pentium uyumlu bir mikroilemci.

DVD (Digital Versatile Disc, zgn

alm Digital Video Disc):CD-ROMa benzeyen, ancak

ok daha byk kapasiteyesahip olan (tek katman 4.7GB, ift katman 8.5 GB)bir optik disk. lk olaraksinema filmlerinin kalitekayb olmakszn tek birdiske sdrlabilmesiamacyla tasarlanm, ancak

daha sonradan bilgisayardosyalarnn da depolanmas amacyla

kullanlmaya balanmtr.

DVD-ROM: Silinemeyen, genellikle ses vegrnt yerine bilgisayarla ilintili dosyalarbarndran bir DVD tipi.

DVD+R, DVD-R: Sradan DVD srclerinde

okunabilmesi amac

yla tasarlanm

, benzerkapasite ve performansa ancak farklteknik zelliklere sahip, kullanc tarafndanyazlabilen iki DVD tipi. Birok DVD srcikisini de yazabilir ve okuyabilir.

DVD+RW, DVD-RW: Benzer kapasite ve

performansa ancak farkl teknik zelliklere



32/124

30


sahip, kullanc tarafndan yazlabilen ve

silinebilen iki DVD tipi. DVD+R ve DVD-Rdiskler gibi, bu diskler de birok DVD srctarafndan okunabilir. CD-RW disklerebenzer ekilde DVD+RW ve DVD-RW disklerde silinebilir ve yeniden yazlabilir.

DVI (Digital Visual Interface):Bilgisayarlar monitr ve projektrlerebalamaya yarayan yeni nesil konektr tipi.Bir VGA konektr analog sinyalleri nasltarsa, DVI konektr de saysal sinyalleri buekilde tar.

Dynamic HTML: Bir web sayfasnngsterdii nesnelerin zelliklerinin (metinbykl, rengi vb.) sayfa sunucudanyeniden yklenmeksizin deitirilebilmesinisalayan yap.

dynamic IP adress (dinamik IP adresi): Birbilgisayar bir aa balandnda kendisineatanan, kalc olmayan ve bir sonrakibalantda deiebilecek olan IP adresi.



33/124

31


EE: Elektronik anlamna gelen n ek.rnein, e-posta, e-ticaret vb..

e-commerce (e-ticaret):nternet zerindenyaplan ticaret, alveri ilemleri.

e-mail (e-posta): Elektronik posta; internetzerinden gnderilen yazl ileti.

Easter egg (srpriz yumura): Bir bilgisayarprogramnn ya da film DVDsinin gizlibir ksm. Gizli yumurtaya erimek iingenellikle en az 4-5 admdan oluan ilgineylemlerde bulunmak (belli tulara basltutarken bir yerlere tklamak vs.) gerekir.Sonuta bir programn iinde gelitiricilerinismi veya ufak bir oyun grntlenebilir.

eBay: 1995 ylnda Californiada kurulmuolan dnyann en mehur ak artrmasitelerinden biri. Trkiyedeki orta

GittiGidiyor. (www.ebay.com)

e-book (e-kitap): Basl olarak datlmakyerine elektronik ortamda (internet veyaCD-ROM gibi bir materyal yoluyla) datlankitap. (Bkz: PDF)

Eclipse: Java ve dier programlama dilleriiin sunulan cretsiz, ak kaynakl veetkileimli bir gelitirme ortam (dzenleyici,

derleyici ve hata ayklayc).

Emacs: Richard M. Stallman tarafndan1970lerde baka bir metin dzenleyiciiin yazlan birok makronun bir arayagetirilmesiyle oluturulmu bir metindzenleyici. Halen GNU lisansyla cretsizolarak datlan en popler ve baarlrnlerden biridir.

embedded font (gml yaz tipi): Birbelgenin veya programn her sistemdedzgn grntlenebileceinden emin

olunmas iin belgeye veya programa



34/124

32


dhil edilen yaz tipi.

emoticon: Genellikle e-postalarda vesohbet yazlmlarnda kullanlan, yzifadelerine benzer ekilde konumlandrlmsemboller dizisi.emulation (emlasyon): O ankullanlmakta olan makineden baka birmakinenin kullanlmasyla edinilebilecekolan sonularn edinilebilmesini salayantaklit yntemi. rnein Amigaemlasyonu sayesinde Amiga oyunlar PCdeoynanabilir.

encoding:kilik verilerin, bu verileri temsileden karakterlerle yorumlanmas.

encryption (ifreleme): Okunabilir,ak bir halde bulunan verileri kullanctarafndan okunamaz, yorumlanamaz halegetirme ilemi; ifreleme. Kullanlabilecekgizli bir kelime (ifre) sayesinde zmeilemi gerekletirilebilir ve veri eski halinedndrlebilir.

ENIAC (Electronic Numerical Integrator

And Calculator): 1940larn ortasnda

Pensilvanya niversitesinde retilmi olan,

ilk elektronik bilgisayarlardan biri. Yaklak18 bin vakum tpne sahipti. BalangtaENIAC, kablolarn devre kartlarnabalanmasyla programlanyordu.

Enter tuu: Metin dzenleyici yazlmlarnkullanm esnasnda basldnda bir altsatra inilmesini salayan klavye tuu. Benzerekilde, sohbet yazlmlarnda mesajlarngnderilmesi, modern iletim sistemlerindeseili enin almas gibi ilevlere desahiptir.

ergonomy (ergonomi): Makinelerin vealma ortamlarnn insan ihtiyalarnagre tasarlanmas amacyla ortaya karlmbir bilim, alma alan. Ergonomik olaraktasarlanm bir makine, insann gras, vcut pozisyonu ve karlaabileceisalk sorunlarnn bilimsel olarak ettedilmesi ve insan ihtiyalarnn gz nndebulundurulmas sonucu tasarlanm birmakinedir.

error (hata): Bir bilgisayarn verilenynergeler dorultusunda alamad,

rnein kaydedilmi bir verinin dzgn



35/124

33

bir ekilde yeniden okunamad durum;

yanl ilev.

eSATA (external SATA): ATA disk srcsprotokolnn harici disklerin bilgisayarabalanabilmesi amacyla gelitirilmi birversiyonu. SATAya benzer, fakat farklkonektrler kullanr.

Escape tuu: Bilgisayar klavyelerindeyer alan ve ilevi o an kullanlan yazlmagre deien tu. Genellikle o an ak olanyazlmn kapatlmas ve bir nceki konumageri dnlmesi ilevini yerine getirir.

Excel: Microsoft tarafndan ilk olarak 1985ylnda Macintosh iin karlan, daha sonraWindowsa adapte edilen popler tablo

dzenleme yazlm.

exe dosyas (executable): Uzants .exe

olan, Windowsta altrlabilecek makinedilinde yazlm bir program dosyas.exploit: Yazlmlardaki gvenlik aklarsayesinde, sistem ynetimi konusundayetkisiz veya az yetkili bir kullancnn dahafazla yetki gerektiren iler yapabilmesinisalayan kt niyetli yazlm ya da yntem.

Explorer (Windows Gezgini): Windowstaklasrler arasnda gezmek, dosyalarve masast menlerini grntlemekamacyla kullanlan yazlm.

export (dar aktarmak): Bir dosyay,kullanlmakta olan uygulamann doalolarak destekledii dosya biiminden farklbir biimde kaydetmek. rnein dosyalar.odt biiminde kaydeden OpenOffice.org,dosyalarn Farkl Kaydet seeneiyle .docdosya biiminde kaydedilmesine olanaktanr. Birok programda desteklenen dierdosya biimlerini grmek iin Farkl Kaydetseeneine tklamanz yeterlidir.

ExpressCard: Dizst bilgisayarlarda yer

alan daha eski Cardbus (PC Card, PCMCIA



36/124

34

Card) standardnn yerine gemesi amacyla

tasarlanm olan harici kart tipi. USB 2.0ve PCI Express zelliklerini birletirenExpressCardlar eski srmlere gre okdaha fazla hz sunuyor.

extension (uzant):1. Var olan bir sistemeveya programa ilave zellikler katan eklenti(rn. web tarayc eklentileri).

2. Windows ve benzeri iletim sistemlerindedosya tiplerini birbirlerinden ayrmak iinkullanlan uzantlar. rnein programdosyalar .exe, metin dosyalar .txt veya .docuzantsn tar.



37/124

35

FFAQ (Frequently Asked Questions / SkaSorulan Sorular): Web sitelerinde veyayazlmlarda bulunan, ziyaretilerin sklklasorduu sorularn yantlarn soru-cevapbiiminde barndran blm.

FAT (File Allocation Table / DosyaYerletirme Tablosu): Diskte dosyalarn

boyutlar ve konumlaryla ilgili bilgileribarndran blm. NTFSin aksine FAT dosyasistemi DOSla uyumludur.

FAT16: DOS ve Windows 95 tarafndankullanlan FAT dosya sisteminin zgn biimi.

FAT32 (File Allocation Table, 32 bit):Windows 98le ve Windows 95in baz gesrmleriyle gelen, gelitirilmi bir FATdosya sistemi. FAT32 her diskin daha fazlaclustera (yerletirme birimleri) blnmesini,bylelikle daha verimli kullanlabilmesini

salamtr. Daha da nemlisi, FAT32

2 GBden daha byk disklere desteksunmutur.

favorites (sk kullanlanlar, yer imleri):Daha sonra tekrar eriilebilmesi amacylakaydedilmi web adresleri.

fax/modem: Faks iletilerini aktarabilen ve

bilgisayarlar arasnda balant kurabilen birmodem tr.

Fedora: Red Hat Linuxun ticari kimlikkazanmasnn ardndan gelitirilmeyebalanan (kkn Red Hatten alan) cretsizLinux datm projesi.

file sharing (dosya paylam): Yerel aveya internetin bir bilgisayarda bulunandosyalara baka bilgisayarlarn daeriebilmesi amacyla kullanlmas.

filesystem (dosya sistemi): Verilerin



38/124

36

bir sabit diskte, optik diskte veya baka

bir materyal zerinde dosyalar olaraksaklanabilmesi iin kullanlan yntem. Farkliletim sistemleri ve farkl ortamlar iin farkldosya sistemleri kullanlabilir (rn. CDFS,FAT32, NTFS).

Firefox: 2004 ylnda Mozilla Vakftarafndan tantlm olan popler ve cretsizbir web taraycs (www.mozilla.com/firefox).17-18 Haziran 2008de taraycnn ncsrm indirmeye sunulduunda, 24 saatliksre iinde dnyann en ok indirilenyazlm olma rekorunu krmtr.

Firewall (gvenlik duvar): Bilgisayarlarngvenliini kontrol etmek iin kullanlanbir sistem. Paket alveriini kontrol ederve istenmeyen (izin verilmemi) paketlerinsisteme szmasn engeller.

FireWire: IEEE 1394 olarakda bilinen yksek hzl,USBye benzer fakat dahaperformansl bir veriyolustandard. FireWire ismiApple tarafndan tescil

edildii iin ayn standart

IEEE 1394 veya bazen de Sonynin markas

olan i.Link olarak bilinir. Genellikle videokameralarn bilgisayara balanmas iinkullanlan FireWiren zgn srm (IEEE1394 ve yeni bir yazlm gncellemesiyleIEEE 1394a) 400 mbit/sn, yeni srm (IEEE1394b) ise 800 mbit/sn veri aktarmndestekler.

firmware (bellenim): Sabit bir biimde,rnein salt okunur belleklerde (ROM)saklanan, bir cihazn temel ilevlerini yerinegetirmesini salayan yazlm.

First Person Shooter: Oyuncunun elindesilah olan bir kiinin bak asndanoynad oyun tr.

Flash: Sunumlar ve webde yaymlanabilecekoklu ortam dosyalar oluturulabilmesiamacyla Macromedia tarafndan retilmibir yazlm. Flash animasyonlarnnizlenebilmesi iinkullanclarn FlashPlayer eklentisinikurmas gerekir.Flashn en byk

avantajlarndan



39/124

37

biri, kullancnn etkileime girebildii

sayfalarn haz

rlanabilmesidir. Gnmzdebaz web siteleri HTML yerine komple Flash

ile hazrlanmaktadr.

flash drive (flash bellek): Bir disk srcgibi alan, ancak kayt ortam olarak flashbellek kullanan bir aygt. En yaygn tipi iin

bkz: USB flash bellek

floppy disk (disket): Artk neredeysehi kullanlmamakta ve yerini USB flashbelleklere brakm olan, genellikle 1.44MBlik kapasiteye sahip bir depolama

ortam.

font (yaz tipi): Belirli bir biim veboyuta sahip karakterlerin (byk-kkharfler, saylar, noktalama iaretleri vb.)bulunduu karakter dizileri. Masastyaynclk programlar ve kelime ilemcilertek bir dosyada birden fazla yaz tipininkullanlabilmesine olanak tanr.

format (biim): 1. Saklanacak veyagsterilecek bilgilerin dzenlenmesi iinkullanlan herhangi bir yntem, biim.

2. Bir dosya biimi; dosyann ne ekilde

saklandna iaret eder.

format atmak (biimlendirmek): Bir diskinzerindeki referans noktalarn silmek, diskifabrikadan kt hle geri getirmek. Birdiski biimlendirmek daha nce zerinekaydedilmi olan tm verilerin silinmesineneden olur.

FORTRAN (Formula Translation):1950lerin sonunda IBM tarafndangelitirilen, programclarn ilk defamatematik formllerini kullanarakhesaplamalar yaptrmalarna olanak tanm

olan programlama dili.

FPS: 1. (Frames Per Second): Hareketli birimgenin oluturulma veya aktarlma skl,saniyede gsterilen ereve says.

2. (Bkz: First Person Shooter)

frame (ereve): 1. Bir video veyaanimasyonda srekli akmakta olangrnty oluturan resimlerden bir tanesi;anlk grnt. Bu resimlerin arka arkayagetirilmesiyle akc grnt oluturulur.

2. Bir web sayfasnda bulunan etraf evrili

alan.



40/124

38

free software (zgr yazlm): Yasal olarak

zgrce kopyalanabilecek ve datlabilecekyazlm. (Bkz: GNU)

FSB (Front Side Bus): Bir CPUnun en hzlgiri-k aygtlaryla iletiim kurmak iinkulland veriyolu.

FTP (File Transfer Protocol / DosyaAktarm Protokol):nternette ve dierTCP/IP alarnda dosyalar bir bilgisayardandierine aktarmann standart yollarndanbiri. FTP ayn zamanda bu protokolkullanarak dosya aktarm salayan

programlarn da genel ismidir.

function (fonksiyon): (Programlamada)bir matematik fonksiyonunu yerine getiren,hazr veya elle yazlm bir alt program.

function (fonksiyon) tular: Bilgisayarklavyelerinin st ksmnda bulunanve F1den F12ye kadar ardk olaraketiketlenmi olan tular. levleri kullanlanyazlma gre deiebilir.



41/124

39

Ggadget (ara, gere): Windows Vistadanitibaren ve Google Desktopta yer alan,

kenar ubuuna eklenerek hava durumuveya not defteri gibi ilevsellikler sunabileneklentiler. Genellikle Microsoft ve Googletarafndan deil, nc parti gelitiricilertarafndan oluturulmulardr.

gain: Bir ses ykselticisi veya benzeri birdevre ile gerekletirilen ses ykseltmeileminin miktar.

gamer (oyuncu): Kendini bilgisayaroyunlarna adam kii. Oyuncular veok sevdikleri oyunlar, ou zaman iin

bilgisayardonanmlarnnlimitlerininzorlanmasna(ve almasna)n ayak

olmulardr.

gateway: Farkl bilgisayar alar arasnda birkpr.

geek: Atelibir bilgisayartutkunu;bilgisayarlaradier insani

etkinlikleridlayacakkadar balinsan.

Genuine Advantage (Orijinal rnAvantaj): Kullanclarn yazlmlarnnlisansl olduunu ispatlamasn gerektiren,Microsoftun yazlm korsanln nlemepolitikas. Yazlm kopyas iin sunulanbir anahtar, bilgisayar donanmylaeletirilerek evrimii bir veritabannakaydedilir. Bylelikle yazlmn kopyalanmas

durumunda almasnn nne geilebilir.



42/124

40

GIF (Graphics Interchange Format):

CompuServe tarafndan bitmap dosyalar

nndiskte saklanabilmesi amacyla gelitirilen

dosya biimi. GIF imgeleri 65.536 x 65.536piksel bykle ve 256 renge sahip olabilir.Eski bir biim olmasna ramen GIF, halenwebde en popler imge biimlerinden biridir.

Gif89a: Ksa bir animasyon oynatmayetisine sahip olan GIF biimi. Flashnaksine, gif98larn oynatlabilmesi iin ilavehibir eklentiye gerek bulunmadndan budosya biimi webde olduka poplerdir.

gigabyte (gigabayt): Yaklak olarakbir milyar bayt. Bilgisayar bellekleri iindaha ak bir ifadeyle, bir gigabayt 1024megabayta eittir.

gigahertz (GHz): Saniyede bir milyardevir, 1000 megahertze eit olan birfrekans birimi; bir radyo sinyalinin veya birbilgisayarn saat hznn llmesi amacylakullanlan l birimi.

GIMP (Gnu Image ManipulationProgram): UNIX ve Windows iin zgr

(cretsiz) olarak datlan bir izim

program. (www.gimp.com)

Gmail: Googlen cretsiz e-posta hizmeti;iletilerin saklanmas iin sunulan genidepolama alanyla nlenmitir.

GNOME (GNU Network Object ModelEnvironment): Linux iin sunulan en

popler masast yneticilerinden biri(Dieri iin bkz: KDE). Grnts itibarylaWindows ve Mac OSi anmsatmaktadr.

GNU: Free Software Foundation (zgrYazlm Dernei)dan Richard Stallman

tarafndan ynetilen bir proje. GNUprojesinin esas amac UNIXin zgrceve cretsiz olarak datlan bir srmngelitirmekti, fakat Linux (en yaygn zgrUNIX) farkl bir proje olarak bu amacgerekletirdi. En nemli GNU rnleriEmacs dzenleyici ve GNU C derleyicisidir.GNU yazlmlar kopyalama lisansna sahiptirve belirli koullar altnda (tipik olarak,eksiksiz bir biimde ve kaynak koduylabirlikte) zgrce datlabilir. Bu koullardizisi bazen copyleft olarak da adlandrlr.

Google: Dnyann en popler arama



43/124

41

motoru; zaman iinde e-posta, e-ticaret,

evrimii harita vb. farkl

alanlara da el atandev internet ve yazlm irketi. (www.google.com.tr)

Google Earth: Dnyay uydudan ekilmifotoraflaryla sokak sokak gezebilmenizisalayan bir Google hizmeti.

.gov: Bir devlet kurumuna ait web sitesiveya e-posta adresinin uzants. Trkiyedegov.tr olarak kullanlr.

GPS (Global Positioning System / Kresel

Konumlandrma Sistemi): TanabilirGPS aygtlarna sahip kullanclarnDnyann tam olarak neresinde olduklarngrmelerine olanak tanyan bir uydu a.

GPU (Graphical Processing Unit / Grafikleme Birimi): Grafik younluu yksekuygulamalarda CPUya yardmc olanentegre devreler topluluu.

GUI (Graphical User Interface / GrselKullanc Arabirimi): Simgeler (resimler)ve pencerelerin fareyle maniple edilmesi

yoluyla bilgisayarla iletiim kurmaya olanak

tanyan sistem. GUIler yaygnlamadan nce

bilgisayarlarla iletiim kurman

n en popleryolu yalnzca metinlerin yer ald konsolekranna komutlar yazmakt.Xerox 1970lerde grsel kullanc arabiriminesahip bir makine tasarlamt, ancakGUIye sahip ilk popler makine 1984tepiyasaya srlen Apple Macintosh oldu.

1990da kan Microsoft Windows 3.0da, IBM PC bilgisayarlarda bu arabiriminyaygnlamasna n ayak oldu.

graphics tablet (grafik tableti): Tasarmamal fare alternatifi. Baskya duyarl bir

alan barndran grafik tabletleri, stylusismindeki zel kalemle yaptnz izimleriekrana yanstr.

grayscale (gri lekli): Yalnzca grinintonlarn gsterebilen bir ekran veyayalnzca bu tonlarn yer ald bir resim iinkullanlan tabir.



44/124

42

Hhack: 1. Bir bilgisayar sistemine izinsizolarak girmek, yayndaki bir web sitesinin

ieriini izinsiz olarak deitirmek.2. Doalama bir ekilde modifiye etmek:Windows iin yazlm olan bu yazlmhacklenerek UNIX altnda altrlabilir halegetirilmi.

hacker: Bilgisayarlara zarar vermekveya yalnzca bu iin olabileceinigstermek amacyla izinsiz olarak giren,stn yetenekli bilgisayar kullancs.

HAL: 1. Windows NT ve trevlerinde CPUve etrafndaki donanmla iletiim kurulmaskonusunda sorumlu olan katman (HardwareAbstraction Layer).

2. 2001: Bir Uzay Maceras filmindekigelikin bilgisayarn ad. HALin herharfini alfabedeki bir sonraki harfledeitirdiinizde ortaya ilgin bir rastlant

kmakta.

hard copy: Bir bilgisayar ktsnn kdabaslm hali.

hard disk, hard drive (sabit disk): Demiroksitle kaplanm kat alminyum diskler

kullanan bir veri saklama ortam.Okuma-yazma kafas disk

boyunca havadan ince bir

bandn zerinde, yanidiske dokunmakszngidip gelir.1980lerde 10 MB

bir sabit disk iinstandart bir kapasiteyken,

bugnlerde standart deerlerterabaytlarla llmektedir.

hardware (donanm): Bir bilgisayarnalabilmesini salayan fiziksel ekipman.

HD DVD (High-Density DVD): Toshiba

tarafndan piyasaya srlen ancak 2008de



45/124

43

retiminden vazgeilen, Blu-ray Disce

benzeyen ancak uyumlu olmayan yksekyounluklu bir optik disk.

HDD (Hard Disk Drive): (Bkz: hard disk)

HDMI (High-Definition MultimediaInterface): Saysallatrlm ses ve videonun

tanmas amacyla kullanlan bir standartarayz ve kablo konnektr. Ufak ve dzolan konektr USB konektrne benzer,ancak daha kktr ve yalnzca 19 pinierir.

HDTV (High-Definition Television /Yksek znrlk Televizyon): 1280 x720 piksel veya daha yksek deerde birznrle ve 16:9 en-boy oranna sahipgeni ekranl televizyon. Analog HDTVler1990l yllarda retilmi olsa dahi poplerolmalar dijital yaynlarn poplerlemesiyle

mmkn olmutur, zira grnt kalitesindedijital veri sktrmas ok nemli biretkendir.

head: 1. Bir disk srcsnde verilerimanyetik olarak okuyan ve yazan ksm,

kafa.

2. HTMLde balk gibi detaylarn

yerletirilecei sayfa balang

c

n

oluturmakiin kullanlan etiket.

headset: Bilgisayar kullanclarnn balarnatakarak kulland kulaklkl mikrofon.

heat sink (soutucu blou): Bir elektronik

bileende oluan sy daha uzaa tamaysalayan aygt.

Helvetica: 1957 ylnda M. Miedingertarafndan tasarlanm, dnyann en poplersans-serif yaz tiplerinden biri.

Hertz: Bir eyin saniye bana tekrar etmesays; radyo dalgalarnn mucidi HeinrichHertz ansna Hertz olarak isimlendirilen veHz olarak ksaltlan bir frekans birimi.

hibernate (hazrda bekletmek): Bir

bilgisayarn o anki sistem durumunuolduu gibi diskteki bir dosyayakaydetmek. Bylelikle bilgisayar tamamylakapatlabilir ve tekrar aldnda kaldyerden devam edebilir. Bu ilem esnasndabilgisayar kapatldnda elektrik

harcamaz.


46/124



47/124

45

Hyper-Threading: Baz Pentium

mikroilemcilerde bulunan, iki ynergedizisini ayn anda takip edebilme yetenei.

hypertext: Bu kavram, bir kitap gibi izgiselolarak okunma zorunluluu olmayan, ibalantlar sayesinde farkl zamanlarda farklksmlar okunabilen elektronik metinleri

tarif etmek iin kullanlr. nternetteki biroksite bu gibi metinlere rnek tekil eder.

Hz: (Bkz: Hertz)



48/124

46

I-IA-32 (Intel Architecture-32): Intel80386, 80486 ve Pentium mikroilemcilerdekullanlan mimari. Halen gncelbilgisayarlarn birounda bu mimarikullanlr.

IA-64 (Intel Architecture-64): Pentiumailesinin (IA-32) devam niteliinde

gelitirilen 64-bit Intel mikroilemcilerininmimarisi.

IBM (International Business Machines):

1911 ylnda kurulmu olan bilgisayar veofis gereleri reticisi. Son kullanclar iinbilgisayar retimine 1950li yllarda balayanfirma, 1960l yllardan itibaren bilgisayarpazarnn %80ini ele geirdi. 1981deretilen IBM PC, bugnk PClerin ilktemsilcisi saylmaktadr.

icon (simge): Bilgisayar ekrannda belirli

bir nesneyi, ilemi, grubu veya dosyay

temsil eden kk resim. Simge kullanmMicrosoft Windows ve Mac OS gibi grsel

arayze dayal iletim sistemleriyle birlikteyaygnlamtr.

ICQ: lkemizde poplaritesini kaybetmi vetahtn Live Messengera kaptrm olmasnaramen dnyada halen olduka popler

olan sohbet program. smi I seek you (Seniaryorum)nun okunuundan gelir.

IDE: 1. (Integrated DevelopmentEnvironment) programlarn dzenlenmesineve derlenmesine imkn tanyan, genelliklegrsel bir arabirim sunan Delphi ve Visual

Basic benzeri yazlm paketleri.



49/124

47

2. (Integrated Device Electronics) Deneti

devresinin byk k

sm

dhili olan bir sabitdisk tipi.

IEEE 1394, 1394a, 1394b: (Bkz: FireWire)

IEEE 802.11: (Bkz: 802.11)

ignore list (yok sayma listesi): Bir sohbetveya annda mesajlama uygulamasndaengellenmi olan kullanclarn listesi. Birkullancy ignore listinize eklediinizdeyazlm bu kullancdan gelen mesajlargrmezden gelecektir.

IIS (Internet Information Services):Microsoft Windowsta bulunan (yalnzcaProfessional ve Server srmlerinde),bilgisayarn bir web, FTP ve e-postasunucusu olarak grev yapabilmesineolanak tanyan bileen.

IMAP (Internet Mail Access Protocol):

Sunucu sistemdeki e-postalaradokunmadan, iletilerin yalnzca okunduolarak imlenerek yerel bilgisayara kuruluyazlmlar tarafndan grntlenebilmesini

salayan protokol.

IMG: HTML dilinde bir resim dosyasnn

eklenmesi iin kullan

lan etiket.

import (ieri aktarma): Kullanlmakta olan

uygulamann doal olarak destekledii

dosya biiminden farkl bir biimdeki

dosyay ieri aktarmak. Birok metin

editr veya grafik program, farkl

biimlerdeki metinlerin veya grafiklerinie aktarlmasna izin verir. Ancak bu

durumda bir dosya dntrme sreci sz

konusu olduu iin biimde baz kayplar

yaanabilir.

INF dosyas

: Windowsa belli tipteki yazlmveya donanmlarn nasl kurulmas gerektii

hakknda bilgi salayan .inf uzantl dosyatipi.

infrared (kzltesi): Grlebilir abenzer ancak biraz daha uzun dalga boyuna

sahip, uzaktan kumandalar, kablosuz fareler/klavyeler ve benzeri aygtlarn alabilmesiiin kullanlan bir nm tr.

INI dosyas: Windowsta belirli bir yazlmnnasl altrlacayla ilgili bilgiler barndran

.ini uzantl dosya.



50/124

48

input (giri, girdi): Bilgisayara girilen veri;bilgisayara veri girme eylemi (Giri ve kszckleri her zaman iin bilgisayarn bakasndan kullanlr).

Intel: PC ve PC uyumlu bilgisayarlardakullanlan en popler mikroilemcilerinreticisi. 8088, 80286, 386, 486 ve Pentium

serisiyle ykselie geen Intel bugn iinneredeyse rakipsiz konumdadr.

internet: Dnyadaki milyonlarca bilgisayaran birletirerek ortak bir a ve bilgikayna yaratan sistem.

Internet 2: dnyas ve hkmetlerlebirlikte alarak orijinal internetin ok dahaperformansl bir ardln yaratmaya alanniversiteler konsorsiyumu.

Internet Explorer: Mosaic web taraycs

temel alnarak gelitirilen, MicrosoftWindowsa entegre edilen bir web taraycs.

Internet Service Provider (ISP) (nternetServis Salayc, SS): DSL, kablo modemveya evirmeli a yoluyla kullanclarn

internete balayan irket.

interpreter (yorumlayc): Bir programderlemek yerine kodunu satr satrokuyarak canl olarak yorumlayan ve buekilde altran yazlm. Perl ve Pythondilleri bu ekilde yorumlanan yazlmlargelitirmek iin en ok kullanlan dillerdenbazlardr.

intranet: Yalnzca belirli bir yerel aiinde yaymlanan sayfalar topluluu,yerel internet. rnein bir kitapda webtaraycs zerinden web sayfas biimindeeriilen kitap veritaban bir intranetrneidir; bu sayfaya dardan (herhangi bir

bilgisayardan) eriilemez.

IP address (Internet Protocol adress / IPadresi): Bir bilgisayarn internette kullanlanbiimiyle (IPv4 veya IPv6) oluturulmusaysal adresi.

iPhone: Applen rettii, web tarayc,mzik ve video oynatc bulunduran oldukapopler bir cep telefonu.

iPod: Apple tarafndan 2001 ylndapiyasaya srlen tanabilir mzik ve video

oynatc.



51/124

49

IPTV (Internet Protocol Television):Televizyon sinyallerini talep durumundagndermeye dayal bir sistem. Tm kanallartm mterilere gnderen geleneksel yaynsinyallerinin aksine, IPTV belirli kanallaryalnzca o kanallar izlemeyi talep edenkiilere gndererek bant geniliindentasarruf edilmesini salar.

IPv4: 1981 ylnda gelitirilmi ve halen enyaygn ekilde kullanlan internet protokol(Bkz: IP address).

IPv6: A trafiini ynlendirme konusunda

avantajlar sunacakve kullanlabileceka adresi saysnartracak olanyeni nesil internetprotokol.

IRC (Internet Relay Chat):kiden fazlakullancnn internet zerinden ayn andakonuabilmesine olanak tanyan sohbetortam. Katlmclar kendilerini birernickname (rumuz) ile isimlendirirler.

IRQ (Interrupt Request): PC ve uyumlu

bilgisayarlarda giri-k aygtlarnn CPU ileiletiim kurmas iin kullanlan bir veriyolusinyali tr.

ISO: 1.Fotoraffilmlerinin veya CCDlerinhassasiyetini (hzn) derecelendirmek iinoluturulmu bir standart; daha eski ASAsisteminin benzeri.

2. CD veya DVDlerin sabit disktesaklanabilmesini salayan .iso uzantl kalpdosyas.

italic (italik): Yana yatk (eik) yaz tipiyleyazlm harflere verilen isim. (Bu cmle

italik yazlm

tr.)

iTunes: iPod ve iPhonelarla entegre birekilde alan, mzik, film ve uygulamalarnkolayca indirilmesine veya satn alnmasna,MP3 ve M4A gibi ses dosyalarnnalnmasna olanak tanyan yazlm.



52/124

50

Jjack: Kablolarn taklabildii konektr.

JAR dosyas: Javayla yazlm programlarnalmas iin gerekli olabilecek bir dizi Javasnf barndran bir dosya tipi.

Java: SunMicrosystems

taraf

ndan1990larn ortasndagelitirilmi birprogramlamadili. Derlemeye

deil, yorumlamaya bal olduu iinplatform bamsz uygulamalarn yazlmas

konusunda en popler dillerden biridir.

JavaScript: Bir web sayfasna tarayctarafndan altrlabilecek komutlarnyerletirilebilmesini salayan dil. rneinkullancnn bir yerlere tklamas sonucu

grntlenen pencereler genellikle

JavaScript ile yazlmtr.

joystick (oyun ubuu): Bilgisayaroyunlarnn daha rahat oynanabilmesiamacyla gelitirilmi bir aygt.

JPEG (Joint Photographic ExpertsGroup): Bitmap imgelerinin saklanabilmesi

iin kullan

lan kay

pl

bir dosya biimi.Sktrma seviyesinin ykseltilmesiyleimgedeki ayrntlarn drlmesi ve dosyaboyutunun azaltlmas mmkndr. JPEGbiimindeki dosyalar genellikle .jpeg veya.jpg uzantsna sahiptir.

junk e-mail: Genellikle reklam ieren,istenmeyen e-posta; spam.

junkware, crapware: Yeni bir bilgisayarasatcfirma tarafndan eklenen, ie yaramaz,istenmeyen yazlm.



53/124

51

KK6: AMDnin 1997 ylnda Intel Pentiumarakip olarak rettii bir mikroilemci.

KB: Kilobaytn ksaltmas.

KBps: Saniye bana denkilobayt miktar; Kbps: saniyebana den kilobit miktar.

Bu tr k

saltmalarda Bharfi bykse bayt, kksebit anlamna gelir.

KDE (K DesktopEnvironment): Linuxve UNIX sistemler iin

yazlm olduka poplerbir grsel masastortam. X WindowSystem temelini kullananKDEnin projesi 1996ylnda Matthias Ettrich

tarafndan balatlmtr.

kernel (ekirdek): Bir iletim sistemininmerkez ksm. Birok iletim sisteminde

donanma yalnzca ekirdek dorudaneriebilir.

key (anahtar): Kriptolanm bir iletininzlebilmesi iin gerekli olan ifre

veya gizli bilgi.

keyboard (klavye): Harflerin vesaylarn bilgisayara girilmesiiin kullanlan bir numaral giriaygt.

keylogging: Bilgisayar

kullanan bir kiinin basttularn (genellikle kii farkndaolmakszn) kaydedilmesi. Bueylem genellikle kt niyetliyazlmlar (keylogger) tarafndanifrelerin ele geirilebilmesi

amacyla gizlice gerekletirilir.



54/124

52

kilobyte (kilobayt): Bilgisayar bellei iin1024 karaktere eit olan birim.

Kindle: Amazon tarafndan 2007 ylndatantlan tanabilir bir e-kitap okuyucu.Elektronik mrekkep teknolojisinden traygtn ekran gerek kda olduka benzerbir yapdadr. Kitaplar ve dergiler Kindlea

kablosuz olarak indirilebilir.

KVM switch (Keyboard-Video-Mouseswitch): Birden fazla bilgisayarn tek birklavye ve fare ile ynetilmesini ve tek birekran paylamasn salayan aygt. KVMin

zerinde yer alan bir dmeye basarakveya belirli klavye ksayollarn kullanarakbir bilgisayardan dierine gemek mmknolabilir.



55/124

53

LL1 cache (level-1 nbellek): CPUya enyakn olan veya entegre bir ekilde bulunan

nbellek.

L2 cache (level-2nbellek): CPUnundnda yer alannbellek.

lag (gecikme):Verilerin a zerindenaktarlmas esnasndagzlenen gecikme.evrimii videolarnizlenmesi esnasnda

grntnn donmasna/taklmasna neden olur. okoyunculu evrimii oyunlarda ise,oyuncunun kardakinden gelen hamleyizamannda grememesi nedeniyle oyununseyrini deitirebilecek kadar byk bir

sorundur.

LAN: (Bkz: Local Area Network)

landscape (yatay): Bir bilgisayar yazcsnnmetin veya grafikleri kad yatay

tutulacak ekilde basmasn salayankip.

laptop (dizst): Alr kapanr

ekranl

, ufak, maksimum 3-4 kiloarlndaki tanabilir bilgisayar.

laser printer (lazer yazc):Fotoiletken bir

silindiri lazer nylatarayarak bir imge

oluturan ve ardndanbu imgeyi kada elektrostatik

toner yoluyla aktaran yazc tipi.

last known good (son iyi yaplandrma):Bir bilgisayarn sorunsuz alt en son

zamana ait konfigrasyonunu tekrar



56/124

54

oluturmak iin kullanlan men seenei.Eer Windowsu yeni bir src veyayazlm kurarken almaz hale getirdiyseniz,bu seenei kullanarak eski halini gerigetirebilirsiniz.

LCD (Liquid Crystal Display): Birokdijital saatte, hesap makinesinde, dizst

bilgisayarda ve masast bilgisayarmonitrnde kullanlan ekran tipi. LCDleriniinde bir polarize filtre bulunur. Bu filtresayesinde, sv haldeki kristal bileimelektriksel duruma gre parlak veyakaranlk grnr; bu ilemin her pikselde

tekrarlanmas

yla ekrandaki grntoluturulur.

LED (Light-Emitting Diode):indenelektrik akm getiinde emenyar iletken bir aygt. Beyaz LEDler birmavi k yayc ve floresan fosforuna

sahiptir. Enerjinin byk bir ksmnn syadnt geleneksel ampllerin aksine,neredeyse tm elektrii a evirenLEDler olduka verimli birer k kaynadr.

legacy (miras): Bir yazlm veya

donanmn bir nceki srmnden kalm

olan herhangi bir e. rnein, DOSveya Windowsun eski bir srmndenkalm bir yazlm legacy olaraktanmlanabilir.

Lenovo: 2005 ylnda IBMin kiiselbilgisayar blmn satn alm olan irket.

Li-ion (Lithium-ion): Tanabilir bilgisayarlardayaygn olarak kullanlan yeniden arj edilebilirbir pil tipi. Bu tip piller NiCD ve NiMH pillerdendaha yksek kapasiteye sahip olmakla birliktedaha pahaldrlar ve farkl bir arj devresineihtiya duyarlar.

library (ktphane, kitaplk): Birprogramn yazlmas esnasnda referansverilen ve programn alabilmesi iinsistemde bulunmas gereken kaynak dosyaveya dosyalar.

licence (lisans): Patentli veya kopyalamahakk dzenlenmi bir materyalinkullanlabilmesi iin gerekli izin.

line-in: Bilgisayara dardan ses aktarlmakistendiinde kullanlan, ses kartlarnda

bulunan bir giri.



57/124

55

line-out: Ses kart ve hoparlr arasndayaplan balantda kullanlan ses kart k.

link: Bir web sitesinin adresini ierenbalant.

Linux: zgr (cretsiz) olarak datlan,PC, Macintosh ve birok farkl bilgisayara

yklenebilen UNIX tabanl iletim sistemi(Aslen Linux datm olarak anlan iletimsistemlerinde kullanlan ekirdeinin ismi,fakat iletim sistemlerini tanmlamak iinkullanlmakta). Linux 1992 ylndan itibarennce Linus Torvalds, ardndan giderek artan

say

da gnll taraf

ndan hibir kar

l

kbeklenmeksizin gelitirilmeye baland veuzun zamandr GNU lisansyla datlmakta.Salam bir temel zerine oluturulmuolduu iin niversitelerde, internet servissalayclarda ve kk iletmelerde oldukapopler olan Linux hakknda daha fazla bilgi

www.linux.org.tr adresinden edinilebilir.

Live: Microsoftun evrimii servislerinin(e-posta, fotoraf paylam vb.) genel ismi.(explore.live.com)

Live Messenger: Microsoft tarafndan

salanan bir anlk mesajlama uygulamas;eski ismiyle MSN Messenger.

Local Area Network (yerel a): Ayn oda, evveya binada bulunan bilgisayarlarn birbirinebalanmas, bu sayede dosya veya yazc gibiaygtlar paylamasna olanak tanyan a.

log on, log in (oturum ama): Bir almaoturumunun balangcnda bir kullancnnkendisini bilgisayara veya bir aa yetkilikullanc olarak tantmas.

LPT1: Windows tarafndan paralel yazc

portuna verilen isim.



58/124

56

MMac: Macintosh bilgisayarlar iin kullanlangenel isim, ksaltma.

MAC adress (Media Access Controladress): Bir bilgisayara takl olan Ethernetkart gibi bileenleri tanmlayan, esiz,kalc ve dhili olarak yerletirilmi numara.Tirelerle veya tiresiz yazlabilen 12 adet on

alt

l

k say

dan oluur.

Mac OS: Macintosh bilgisayarlarda alaniletim sistemi. Son srm olan X (yani 10)UNIX tabanldr. PC dnyasndaki grselarabirimlerin fikir babas olarak anlmaktadr.

machine language (makine dili): Birbilgisayarn dorudan altrabileceiynergelerin yazlma dili. Makine dilindekiynergeler ikilik kod halinde yazlr ve herynerge bir makine eylemine tekabl eder.

Macintosh: Apple tarafndan ilk kez

1984 ylnda tantlan kiisel bilgisayarailesi. Pencerelerden oluan grafiksel bir

arabirime ve fareyle salanan ynetimesahip ilk popler iletim sistemidir.Macintoshun iletim sistemi Xeroxunalmalarndan tretilmi, daha sonra daMicrosoft Windows ve OS/2 gibi popleriletim sistemleri ile taklit edilmitir. Gncel

Macintosh bilgisayarlar MacBook ve iMacgibi isimlere sahiptir.

macro (makro): Bir bilgisayar iin yazlm,kullanc tanml ynergeler btn.

macro virus (makro virs): Belirli bir

uygulamann makro diliyle yazlm olanvirs. rnein, bir Microsoft Word belgesiald anda altrlmas ngrlen birmakro virs ieriyorsa, bu belgeyi aankiinin bilgisayar bu virsten etkilenebilir.Yani daha nceleri virsler yalnzca

tek bana al

trlabilir programlara



59/124

57

eklenirken, artk Word belgeleri iinde deyaylabilmektedir.

Macromedia: Web sayfalarnn iitsel vegrsel ieriini zenginletiren Dreamweaver,Flash ve Freehand gibi yazlmlarn yaratcs.Macromedia 2005 ylnda Adobe tarafndansatn alnd.

mail: (Bkz: E-mail)

mail bombing: Bir kiiye binlerce e-postagndererek e-posta adresini ilevsiz hlegetirme eylemi.

malware: Kt niyetli, zararl yazlmlaraverilen genel ad.

MB: Megabaytn ksaltmas.

MBps: Saniye bana den megabayt

miktar.

Mbps: Saniye bana den megabit miktar.

megabyte (megabayt, MB): 1.048.576bayt = 1024 KBye eit bellek miktar. Bir

megabayt bir milyondan fazla karakter

ierebilir.

megahertz (MHz): Saniye bana bir milyonhertz veya bir milyon devir; bir bilgisayarnsaat hzn veya radyo sinyalinin frekansnbelirtmek iin kullanlabilen l birimi.

megapixel (megapiksel): Bir milyon

piksel; bir grafiksel imgenin boyut birimi.rnein 1024 x 1024 piksellik bir imge birmegapiksel olarak anlabilir.

MemoryStick: Sony tarafndan retilen,CompactFlash benzeri ancak fiziksel olarakdaha uzun ve ince olan flash bellek.

meta tag (meta etiketi): Aramamotorlarnn bir web sayfasn daha rahattarayabilmesi ve indeksleyebilmesi iinyerletirilen tanmlama bilgililerini kapsayanetiket(ler). Sayfay oluturan kii, sayfann

dili, anahtar kelimeler, ierik zeti vb.bilgiler, meta etiketleri arasnda yer alr.

MHz: (Bkz: Megahertz)

microprocessor (mikroilemci): Bir

bilgisayarn tm CPUsunu tek bir silikon



60/124

58

yongada barndran entegre devre;bylelikle yalnzca bellek ve giri-kaygtlarnn eklenmesine gerek kalr. lkpopler mikroilemci, 1973 ylnda piyasayasrlen ve yaklak 400 USDlik fiyatetiketine sahip olan 8080dir.

Microsoft: Bill Gates ve Paul Allentarafndan 1975te kurulmu, dnyann en

nde gelen yazlm firmalarndan biri. 1981ylnda piyasaya kacak olan IBM PCniniletim sistemini yazmasyla irket bykbir atlm yapm ve bymtr. O dnemsatlan neredeyse her bilgisayarda bu iletimsistemi (PC-DOS, MS-DOS veya sadece

DOS olarak da bilinir) kullan

l

yordu. 1990

ylnda Microsoft, PC iin grsel bir kullancarayz sunan Windows 3.0 yaymlad.Ardndan gelen srmlerle birlikteWindows, dnyann en popler iletimsistemi unvann ald ve bu unvan halentamaktadr. irket ayn zamanda hem PChem de Macintosh iin popler yazlmlarretmektedir.

MIDI (Musical Instrument Digital

Interface): Mzikle ilgili bilgilerin bilgisayarve ses sentezleyicisi gibi farkl elektronikaygtlara aktarlmas iin kullanlan standartbir yntem. MIDInin iki anlam vardr:mzik enstrmanlar ile bilgisayarlararasnda kurulan bir elektrik balantsve sesleri temsil eden dosya biimi. MIDIdosyalar saysallatrlm sesler deil,notalar olarak dnlmelidir. Her sesinfrekans ve iddeti MIDI iinde sankinota kdna yazlr gibi belirtilmitir.

Bilgisayar bu notalar bir mzisyen gibiyorumlayarak alar. Bu nedenle MIDIdosyalar WAVE dosyalarndan ok dahakktr.

MIME (Multipurpose Internet Mail

Extensions): N. Borenstein ve N. Freed


fl


61/124

59

tarafndan gelitirilen ve e-postalarn ASCIImetin harici materyalleri aktarabilmesi iinkullanlan standart.

mirror (yans): Bir FTP veya web sitesininolduu gibi yer ald baka bir adres.Yanslar, dosyalarn bulunduu birincilsunucunun kmesi durumunda da verilere

eriilebilmesini salar.MMX (MultiMedia Extensions): Gednem Pentium mikroilemcilere veardllarna eklenmi olan, daha yksek hzdagrnt ve ses ilenmesine olanak tanyanilave ynergeler dizisi.

modem (modulator-demodulator):Verileri telefon kablolar, televizyonkablolar, fiber optik kablolar veya mikrodalgalar gibi belirli ortamlar zerindenaktarmak amacyla kodlayan aygt.

monitor (monitr): 1. Televizyonabenzeyen, ancak bir bilgisayarn gnderdiisinyalleri ekranna yanstmak iin ayarlanmolan aygt.

2. Dier programlarn etkinliini gzlemenize

olanak tan

yan bir bilgisayar program

.

monospace: Tm harflerin eit genilikteolduu yaz tipi tasarmlarna verilen genelisim.

Moores Law (Moore Yasas):Herhangi boyuttaki entegre bir devreyesdrlabilecek transistr saysnn her ikiylda bir ikiye katlanaca ngrs.

motherboard, mainboard (anakart):Bilgisayardailemcinin,belleklerin vedier sistembileenlerininyerletirildii anadevre kart.

Motorola:Orijinal AppleMacintosh,

PowerPCve Amigalarda kullanlm olan 68000mikroilemci serisini reten firma.

mount: Bir diskin veya baka bir aygtnfiziksel balants yapldktan sonra iletim

sistemi taraf

ndan tan

nmas

amac

yla


kl ti il l l i IBM t f d PC DOS i i l


62/124

60

gerekletirilen eylem.

mouse (fare): Ekrandaki imleci hareketettirmek iin kullanlan ve grafik temelliiletim sistemlerinin temelinde bulunan giriaygt.

MOV: QuickTime yazlm tarafndan

okunabilen videolar ve dier oklu ortamdosyalarnn biimi ve uzants.

Mozilla: Netscape tarafndan retilmiolan ak kaynakl bir web taraycsnn ad.Mozilla daha sonra Firefoxa evrilmitir.

MP3: Kullanclarn mzii internettenindirerek dinlemesine olanak tanyanen popler ses dosyas sktrma biimi.MP3, MPEG Layer 3n ksaltmasdr veMotion Picture Experts Group tarafndangelitirilmitir. MP3 sktrma algoritmas,

insan kulann duyamayaca frekanstakisesleri ortadan kaldrarak dosya boyutunundrlmesini salanmaktadr.

MS-DOS: Microsoft Disk Operating System;IBM-PC ve uyumlu bilgisayarlar iin

sunulmu olan orijinal iletim sistemi. lk

srmleri IBM tarafndan PC-DOS ismiylede satlm, ardndan PC-DOS, MS-DOSunkodundan tretilmi ayr bir rn halinegelmitir.

MSN (Microsoft Network): Microsofttarafndan oluturulmu, gncel ierik sunanbir portal ve evrimii a.

MultiMediaCard (MMC): CompactFlashabenzer ancak daha ufak, bir posta puluboyutunda ve genellikle dijital mzikalarlarda kullanlan bir flash bellek.

multisession CD (ok oturumlu CD): Birseferde tamam kullanlmam olan ve bokalan ksmna ikinci bir seferde yeni verilerinyazlabilmesine olanak tanyan CD tipi.

multitasking: Ayn bilgisayarda birdenfazla uygulamann ayn anda altrlmas.

Gerekte, CPU ok hzl bir ekilde biryazlmdan bir dierine srekli gei yaparakbu yanlsamay salar.

MySQL: Popler ak kaynak veritabanyazlm ve sunucusu. (www.mysql.com)



63/124

61

Nnameserver (isim sunucusu):simleri(web adreslerini) dier bilgisayarlar iin

IP adreslerine evirmekle grevli olanbilgisayar. nternetteki birok bilgisayar,tm an dizinlerini barndrmaz. Bununyerine, isim sunucularna balanarak isimlerionlar adna IPye evirmesini ister. Sonutaisim sunucular da bilgileri baka isimsunucularndan alabilir.

nanometer (nanometre): Bir milimetreninmilyonda biri. Grlebilen n dalgauzunluu nanometrelerle llr.

nanosecond (nanosaniye):

1/1.000.000.000 saniye. Bir nanosaniyede birk dalgas veya radyo dalgas yaklak 30cm ilerler. Birok bilgisayar belleinin eriimsresi 60-70 nanosaniye civarndadr.

Napster: nternetteki kullanclarn

birbirleriyle MP3 paylaabilmesi amac

yla

1999 ylnda kurulmu bir irket ve buirket tarafndan retilmi yazlm. Yazlm

dosyalar merkezi bir depoda tutmak yerine,tm kullanclarn birbirlerinin sabit diskindeizin verilen alanlardan MP3 indirmesineolanak tanmtr. 2001 ylnda Napsternsunduu cretsiz dosya paylam mahkemekararyla durdurulmutur. u anda Napsterkullanclara aylk denen bir yelik cretikarlnda bir milyondan fazla arkya yasalolarak erime imkn sunmaktadr. (www.napster.com)

NAT: (Bkz: Network Address Translation)

native (doal): Belirli bir donanm veyayazlm ortam iin tasarlanm olan.

native resolution (doal znrlk):Bir monitrn mevcut piksel saysna grebelirlenen znrl. Video ilemci

taraf

ndan retilen piksellerin say

s

ve


monitrde mevcut olan piksellerin says iyi yazlmlar gelitirebilmeleri ve ortaya


64/124

62

monitrde mevcut olan piksellerin saysbirbirini tuttuunda en keskin grnt elde

edilir. Baka znrlkleri kullanmak dammkndr, ancak elde edilen grnt(interpolasyon nedeniyle) daha bulankolacaktr.

nerd: Bilgisayar haricindeki insani

etkinliklerle birlikte temel gerekliliklerinidahi ihmal edebilecek dzeyde bilgisayarbamls kii. Geek szcnn aksine,nerd szc ou zaman aalaycanlamda kullanlr.

.net: zgn amac dorultusunda bire-posta veya web adresinin belirli biraa dahil olduunun belirtilmesi iinkullanlan uzant. Artk kii veya kurumlar buuzanty herhangi bir kstlama olmaksznkullanabilmektedir.

.NET Framework: Microsoft Windows iinyazlm programlarn faydalanabileceklerigeni bir ktphane. lk olarak 2001 ylndaWindows 2000 ve XP iin indirilebilirbir eklenti olarak sunulmutur. .NETFrameworkn sunulmasndaki ama,

yaz

l

m gelitiricilerin daha az urala daha

iyi yazlmlar gelitirebilmeleri ve ortayakan yazlmlarn bir platformdan dierine

kolayca tanabilmesidir.

NetBEUI (NetBIOS Extended UserInterface): IBM ve Microsoft tarafndangelitirilen ve yerel alarda sklkla kullanlanbir veri aktarm protokol.

NetBIOS (Network Basic Input-OutputSystem): IBM tarafndan tasarlanan veyazlmlarn bir aa balanmasna olanaktanyan iletim sistemi eklentisi. NetBIOS,daha sonralar NetBEUIya evrilmi olan bira protokol ierir.

Netscape Navigator: NetscapeCommunications Corporation tarafndanretilmi olan nc bir web taraycs.Mozaic web taraycsndan tretilmi olan ilkdeneme srm 1994 ylnda yaymlanmtr.

network (a): Birbirine bal, veri veinternet paylamnda bulunabilen bir dizibilgisayar.

Network Adress Translation (NAT):

Bir ynlendirici a ayg

t

taraf

ndan IP


adreslerinin otomatik olarak deitirilmesi; dizst bilgisayarlar iin kullanlan bir


65/124

63

adreslerinin otomatik olarak deitirilmesi;bylelikle ayn aa dahil birok bilgisayar

Documents

Bilgisayar-ve-İnternet-Terimler-Sozluğu