Upload
demirsan-alp
View
235
Download
5
Embed Size (px)
Citation preview
BĠLĠġĠM
TEKNOLOJĠLERĠ
VE
ETĠKHazırlayan:
2010215026 Muharrem KAYHAN
Ders: Özel Öğretim Yöntemleri 2
Ögr. Gör. Tijen AKADA1
Etik nedir tanımlayabileceksiniz.
Bilişim teknolojileri ve etik kurallarını
sayabileceksiniz.
Gizlilik ne olduğunu söyleyebileceksiniz.
Doğruluğun ne olduğunu söyleyebileceksiniz.
Fikri Mülkiyetin tanımını yapabileceksiniz.
Hedef ve Kazanımlar 1/2
2
Erişim nedir tanımını yapabileceksiniz.
Bilgisayarların işyerlerinde kullanılmasının insanlara
getirdiği yeni durumları öğreneceksiniz.
Bilgisayar suçlarını öğreneceksiniz.
Hedef ve Kazanımlar 2/2
3
Etik nedir ?
Bilişim Teknolojileri ve Etik denildiğinde aklınıza ne
geliyor?
4
Ön Bilgiler
Yunanca “ethos” kelimesine dayandığı usul, adet
yada gelenek anlamına geldiği biliniyor.
Etik; doğruyla yanlışı, haklı ile haksızı,iyiyle kötüyü,
adil ile adil olmayanı ayırt etmek ve doğru, haklı ,iyi
ve adil olduğuna inandığımız şeyleri yapmaktır.
5
Etik 1/2
Etik Teorileri;
Normatif Etik
Meta Etik
Betimleyici Etik
6
Etik 2/2
Elektronik ve network ortamında uyulması gereken
kuralları tanımlayan normlar ve kodlar kısaca bilişim
etiğini ifade eder.
Bilişim Etiğine, bilişim alanında uyulması gereken
yazılı ve yazılı olmayan kurallar diyebiliriz
7
Bilişim Teknolojileri ve Etik 1/10
Bilişim etiği, genel olarak bilgi ve iletişim
teknolojileri(BİT) kullanımı ile ortaya çıkan bir takım
etik konularını ele alan şemsiye bir kavram olarak
düşünülebilir.
Bilişim etiğine ilişkin günlük hayatta en sık
kullanılan kavramlar bilgisayar etiği ve internet
etiğidir.
8
Bilişim Teknolojileri ve Etik 2/10
Bilgisayar etiği, sürekli gelişen bilgisayar
teknolojilerindeki kavram,politika, değerler
arasındaki ilişkileri ele alan dinamik ve karmaşık
çalışma alanı biçiminde tanımlanabilir.
Bilgisayar Etiği Enstitüsü(Computer Ethics Institute)
tarafından ortaya konan 10 etik kuralı şunlardır.
9
Bilişim Teknolojileri ve Etik 3/10
1. Bilgisayarı başka insanlara zarar vermek için
kullanma.
2. Başka insanların bilgisayar çalışmalarına
karıştırma.
3. Başka insanların dosyalarını karıştırma.
4. Bilgisayarı hırsızlık yapmak için kullanma.
5. Bilgisayarı yalan bilgiyi yaymak için kullanılma.
10
Bilişim Teknolojileri ve Etik 4/10
6. Bedelini ödemediğimiz yazılımı kopyalamaya da
kullanma.
7. Başka insanların bilgisayar kaynaklarını izin
almadan kullanma.
8. Başka insanların entelektüel bilgilerini kendimize
mal etme.
9. Yazılan programın sosyal hayata etkilerine
dikkat et.
10.Bilgisayarı saygı duyulacak, hakkında
bahsedilecek şeyler için kullan.
11
Bilişim Teknolojileri ve Etik 5/10
İnternet etiği, internet üzerinde kabul edilebilir ya da
kabul edilemez davranışları belirleyen kurallardır.
Shea(2003) internet etiği hakkında 10 temel kural
belirtilmiştir.
12
Bilişim Teknolojileri ve Etik 6/10
1) İnsan olduğunu unutmayın.
2) İnternet ortamında normal hayatta davrandığınız
gibi davranma.
3) Sanal ortamda bulunduğunuz yerin bilincinde
olarak davranışta bulun.
4) İnsanların zamanlarına ve internet erişim
olanaklarına saygı göster.
5) İnternette güzel görün
13
Bilişim Teknolojileri ve Etik 7/10
6) Bilgilerinizi paylaşın
7) Ateşli tartışmalarda kontrolünüzü kaybetmeyin.
8) İnsanların özel hayatlarına saygı gösterin.
9) Gücünüzü kötüye kullanmayın.
10) İnsanların hatalarına karşı bağışlayıcı olun.
14
Bilişim Teknolojileri ve Etik 8/10
Mason(1986), söz konusu bilişim etiği sorunsallarını
PAPA olarak Kodlayabileceği biçimde
gruplandırmıştır.
Gizlilik(Privacy)
Doğruluk(Accuracy)
Fikri mülkiyet(Property)
Erişim(Accesibility)
15
Bilişim Teknolojileri ve Etik 9/10
Bilgisayarların işyerlerinde kullanılması
Bilgisayar suçları
Mesleki sorumluluk
Küreselleşme
16
Bilişim Teknolojileri ve Etik 10/10
Gizlilik, Mason(1986) BİT’te meydana gelen
gelişmeleri (izleme,hesaplama,erişme vb.
yeteneklerinin artması ve kolaylaşması) ve karar
alma sürecinde kullanılan bilginin değerinin
artmasının bireylerin özel yaşantı alanlarını tehdit
eden iki önemli güç olduğunu belirtmiştir.
BİT yardımı ile bankacılık, ticaret , iletişim, eğlence
ve eğitim etkinlikleri hızlı ve kolay bir biçimde
gerçekleştirilebilmektedir
17
Gizlilik
Doğruluk, Bilgi çağında geçmiş tarihsel dönemlere
göre özellikler BİT’ in kullanımı bilginin hem
miktarında hem de niteliğinde büyük artış
sağlamıştı
Elektronik ortama girilen bilginin doğruluğu çoğu
zaman kontrol edilmediği için sorunlar
oluşturabilmektedir.
18
Doğruluk
BİT ile elektronik ortamda kolayca kopyalanabilmesi
ve dağıtılabilmesi fikri mülkiyet temelinde birtakım
sorunlar ortaya çıkarmıştır
Bu durum, “bilginin sahibi kimdir”, “bilgiye ödenmesi
gereken ekonomik bedel nedir” gibi sorulara neden
olmuştur. Mason(1986)
19
Fikri Mülkiyet 1/2
12 Mart 2004 tarihinde Resmi Gazete’de
yayınlanarak yürürlüğe giren Fikir ve Sanat Eserleri
Kanunu’na göre korsan yazılımın kullanılması
kopyalanması yasaklanmıştır.
Ama bu durum Fikri mülkiyet etiğinin
çiğnenmemesine engel olamamıştır.
20
Fikri Mülkiyet 2/2
Bilgiyi kullanmada her buluş, kağıdın bulunuşundan
modern bilgisayarlara kadar olan, okur-yazarlığı
elde etmek için yeni talepler getirmiştir. Bir bilgi
toplumunda, bir vatandaş okur-yazar olmak için en
azından üç şeye sahip olmalıdır (Mason, 1986).
21
Erişim 1/2
Bilgi ile uğraşmak için zeka becerilerine sahip
olmalıdır.
Bilgiyi depolayan, ileten ve işleyen bilgi
teknolojilerine girebilmelidir.
Sonuncu olarak, bilginin kendisine erişebilmelidir.
22
Erişim 2/2
Günümüzde bilgisayarlar birçok işin üstesinden
gelmektedir.
Bazen tamire gereksinim duyulsa bile; bilgisayarlar
uyumazlar, yorulmazlar, hasta olmazlar ve
dinlenmeleri için zamana ihtiyaç duymazlar.
Bu yüzden birçok meslek dalında insanların
yerlerine bilgisayarlar kullanılmaktadır.
23
Bilgisayarların İşyerlerinde
Kullanılması 1/2
Bu durum istihdam için kötü bir durum olarak
gözükse bile donanım ve yazılım
mühendisliği, sistem analistliği, bilgisayar
öğretmenliği, bilgisayar satıcılığı gibi yeni
mesleklerde oluşturmaktadır.
Bazı iş alanlarında insanların yerini tam olaarak
almasa bile işleri oldukça kolaylaştıracaktır.
24
Bilgisayarların İşyerlerinde
Kullanılması 2/2
Zararlı yazılımlar ve kötü niyetli kişiler bilgi çağının
önemli etik sorunlarındandır.
Zararlı yazılımlar, Bilgisayar kullanıcılarına ve
kurumlara başta veri kaybı ve sistem çökmesi
olmak üzere çok büyük maddi ve manevi zararlar
verebilmektedirler.
25
Bilgisayar Suçları
Bilgisayar uzmanlarının bilgilerinden dolayı
toplumda itibarlı ve sözü geçen konumu vardır.
Mesleki Sorumluluk, Bilgisayar uzmanlığı ile ilgili
mesleki kuruluşları etik ilkeler oluşturmuş,etik
sorumlulukların yönetimi ve anlaşılması için ders
programları geliştirmişlerdir.
26
Mesleki Sorumluluk
Küresel yasal durumlar, küresel iş ilişkileri ya da
küresel eğitim ortamlarında geçerli olacak etik
kurallar ve değerlerin belirlenmesi gerekmektedir.
27
Küreselleşme
WORDLE
28
1) Doğruyla yanlışı, haklı ile haksızı,iyiyle
kötüyü, adil ile adil olmayanı ayırt etmek ve
doğru, haklı ,iyi ve adil olduğuna inandığımız şeyleri
yapmaya…….. denir.
A) Erişim
B) Gizlilik
C) Etik
D) Doğruluk
29
Değerlendirme Soruları 1/5
2) Aşağıdakilerden hangisi Etik Teorileri arasında
yer almaz?
A) Normatif Etik
B) Uygulamalı Etik
C) Meta Etik
D) Betimleyici Etik
30
Değerlendirme Soruları 2/5
31
3) Bilgisayar Etiği Enstitüsü(Computer Ethics
Institute) tarafından ortaya konan etik kuralından
biridir?
A) İnternette güzel görün
B) Başka insanların dosyalarını karıştırma.
C) Gücünüzü kötüye kullanın.
D) İnsanların hatalarına karşı acımasız olun.
Değerlendirme Soruları 3/5
4) Mason(1986), söz konusu bilişim etiği
sorunsallarını PAPA olarak Kodlayabileceği biçimde
gruplandırmıştır. Aşağıdakilerden hangisi bunlardan
biri değildir?
A) Doğruluk
B) Erişim
C) Gizlilik
D) Etik32
Değerlendirme Soruları 4/5
5 ) Shea(2003) internet etiği hakkında 10 temel
kural arasında yer almaz?
A) İnsan olduğunu unutmayın.
B) İnsanların özel hayatlarına saygı gösterme.
C) Bilgisayarı hırsızlık yapmak için kullanma.
D) İnsanların hatalarına karşı bağışlayıcı olun.
33
Değerlendirme Soruları 5/5
1) C
2) B
3) B
4) D
5) C
34
Değerlendirme Cevapları
35
DĠLEDĠĞĠNĠZ ĠÇĠN
TEġEKKÜRLER