Bilişim Teknolojileri ve Etik

BĠLĠġĠM

TEKNOLOJĠLERĠ

VE

ETĠKHazırlayan:

2010215026 Muharrem KAYHAN

Ders: Özel Öğretim Yöntemleri 2

Ögr. Gör. Tijen AKADA1

Etik nedir tanımlayabileceksiniz.

Bilişim teknolojileri ve etik kurallarını

sayabileceksiniz.

Gizlilik ne olduğunu söyleyebileceksiniz.

Doğruluğun ne olduğunu söyleyebileceksiniz.

Fikri Mülkiyetin tanımını yapabileceksiniz.

Hedef ve Kazanımlar 1/2

2

Erişim nedir tanımını yapabileceksiniz.

Bilgisayarların işyerlerinde kullanılmasının insanlara

getirdiği yeni durumları öğreneceksiniz.

Bilgisayar suçlarını öğreneceksiniz.

Hedef ve Kazanımlar 2/2

3

Etik nedir ?

Bilişim Teknolojileri ve Etik denildiğinde aklınıza ne

geliyor?

4

Ön Bilgiler

Yunanca “ethos” kelimesine dayandığı usul, adet

yada gelenek anlamına geldiği biliniyor.

Etik; doğruyla yanlışı, haklı ile haksızı,iyiyle kötüyü,

adil ile adil olmayanı ayırt etmek ve doğru, haklı ,iyi

ve adil olduğuna inandığımız şeyleri yapmaktır.

5

Etik 1/2

Etik Teorileri;

Normatif Etik

Meta Etik

Betimleyici Etik

6

Etik 2/2

Elektronik ve network ortamında uyulması gereken

kuralları tanımlayan normlar ve kodlar kısaca bilişim

etiğini ifade eder.

Bilişim Etiğine, bilişim alanında uyulması gereken

yazılı ve yazılı olmayan kurallar diyebiliriz

7

Bilişim Teknolojileri ve Etik 1/10

Bilişim etiği, genel olarak bilgi ve iletişim

teknolojileri(BİT) kullanımı ile ortaya çıkan bir takım

etik konularını ele alan şemsiye bir kavram olarak

düşünülebilir.

Bilişim etiğine ilişkin günlük hayatta en sık

kullanılan kavramlar bilgisayar etiği ve internet

etiğidir.

8


Bilgisayar etiği, sürekli gelişen bilgisayar

teknolojilerindeki kavram,politika, değerler

arasındaki ilişkileri ele alan dinamik ve karmaşık

çalışma alanı biçiminde tanımlanabilir.

Bilgisayar Etiği Enstitüsü(Computer Ethics Institute)

tarafından ortaya konan 10 etik kuralı şunlardır.

9


1. Bilgisayarı başka insanlara zarar vermek için

kullanma.

2. Başka insanların bilgisayar çalışmalarına

karıştırma.

3. Başka insanların dosyalarını karıştırma.

4. Bilgisayarı hırsızlık yapmak için kullanma.

5. Bilgisayarı yalan bilgiyi yaymak için kullanılma.

10


6. Bedelini ödemediğimiz yazılımı kopyalamaya da

kullanma.

7. Başka insanların bilgisayar kaynaklarını izin

almadan kullanma.

8. Başka insanların entelektüel bilgilerini kendimize

mal etme.

9. Yazılan programın sosyal hayata etkilerine

dikkat et.

10.Bilgisayarı saygı duyulacak, hakkında

bahsedilecek şeyler için kullan.

11


İnternet etiği, internet üzerinde kabul edilebilir ya da

kabul edilemez davranışları belirleyen kurallardır.

Shea(2003) internet etiği hakkında 10 temel kural

belirtilmiştir.

12


1) İnsan olduğunu unutmayın.

2) İnternet ortamında normal hayatta davrandığınız

gibi davranma.

3) Sanal ortamda bulunduğunuz yerin bilincinde

olarak davranışta bulun.

4) İnsanların zamanlarına ve internet erişim

olanaklarına saygı göster.

5) İnternette güzel görün

13


6) Bilgilerinizi paylaşın

7) Ateşli tartışmalarda kontrolünüzü kaybetmeyin.

8) İnsanların özel hayatlarına saygı gösterin.

9) Gücünüzü kötüye kullanmayın.

10) İnsanların hatalarına karşı bağışlayıcı olun.

14


Mason(1986), söz konusu bilişim etiği sorunsallarını

PAPA olarak Kodlayabileceği biçimde

gruplandırmıştır.

Gizlilik(Privacy)

Doğruluk(Accuracy)

Fikri mülkiyet(Property)

Erişim(Accesibility)

15


Bilgisayarların işyerlerinde kullanılması

Bilgisayar suçları

Mesleki sorumluluk

Küreselleşme

16


Gizlilik, Mason(1986) BİT’te meydana gelen

gelişmeleri (izleme,hesaplama,erişme vb.

yeteneklerinin artması ve kolaylaşması) ve karar

alma sürecinde kullanılan bilginin değerinin

artmasının bireylerin özel yaşantı alanlarını tehdit

eden iki önemli güç olduğunu belirtmiştir.

BİT yardımı ile bankacılık, ticaret , iletişim, eğlence

ve eğitim etkinlikleri hızlı ve kolay bir biçimde

gerçekleştirilebilmektedir

17

Gizlilik

Doğruluk, Bilgi çağında geçmiş tarihsel dönemlere

göre özellikler BİT’ in kullanımı bilginin hem

miktarında hem de niteliğinde büyük artış

sağlamıştı

Elektronik ortama girilen bilginin doğruluğu çoğu

zaman kontrol edilmediği için sorunlar

oluşturabilmektedir.

18

Doğruluk

BİT ile elektronik ortamda kolayca kopyalanabilmesi

ve dağıtılabilmesi fikri mülkiyet temelinde birtakım

sorunlar ortaya çıkarmıştır

Bu durum, “bilginin sahibi kimdir”, “bilgiye ödenmesi

gereken ekonomik bedel nedir” gibi sorulara neden

olmuştur. Mason(1986)

19

Fikri Mülkiyet 1/2

12 Mart 2004 tarihinde Resmi Gazete’de

yayınlanarak yürürlüğe giren Fikir ve Sanat Eserleri

Kanunu’na göre korsan yazılımın kullanılması

kopyalanması yasaklanmıştır.

Ama bu durum Fikri mülkiyet etiğinin

çiğnenmemesine engel olamamıştır.

20

Fikri Mülkiyet 2/2

Bilgiyi kullanmada her buluş, kağıdın bulunuşundan

modern bilgisayarlara kadar olan, okur-yazarlığı

elde etmek için yeni talepler getirmiştir. Bir bilgi

toplumunda, bir vatandaş okur-yazar olmak için en

azından üç şeye sahip olmalıdır (Mason, 1986).

21

Erişim 1/2

Bilgi ile uğraşmak için zeka becerilerine sahip

olmalıdır.

Bilgiyi depolayan, ileten ve işleyen bilgi

teknolojilerine girebilmelidir.

Sonuncu olarak, bilginin kendisine erişebilmelidir.

22

Erişim 2/2

Günümüzde bilgisayarlar birçok işin üstesinden

gelmektedir.

Bazen tamire gereksinim duyulsa bile; bilgisayarlar

uyumazlar, yorulmazlar, hasta olmazlar ve

dinlenmeleri için zamana ihtiyaç duymazlar.

Bu yüzden birçok meslek dalında insanların

yerlerine bilgisayarlar kullanılmaktadır.

23

Bilgisayarların İşyerlerinde

Kullanılması 1/2

Bu durum istihdam için kötü bir durum olarak

gözükse bile donanım ve yazılım mühendisliği,

sistem analistliği, bilgisayar öğretmenliği, bilgisayar

satıcılığı gibi yeni mesleklerde oluşturmaktadır.

Bazı iş alanlarında insanların yerini tam olaarak

almasa bile işleri oldukça kolaylaştıracaktır.

24

Bilgisayarların İşyerlerinde

Kullanılması 2/2

Zararlı yazılımlar ve kötü niyetli kişiler bilgi çağının

önemli etik sorunlarındandır.

Zararlı yazılımlar, Bilgisayar kullanıcılarına ve

kurumlara başta veri kaybı ve sistem çökmesi

olmak üzere çok büyük maddi ve manevi zararlar

verebilmektedirler.

25

Bilgisayar Suçları

Bilgisayar uzmanlarının bilgilerinden dolayı

toplumda itibarlı ve sözü geçen konumu vardır.

Mesleki Sorumluluk, Bilgisayar uzmanlığı ile ilgili

mesleki kuruluşları etik ilkeler oluşturmuş,etik

sorumlulukların yönetimi ve anlaşılması için ders

programları geliştirmişlerdir.

26

Mesleki Sorumluluk

Küresel yasal durumlar, küresel iş ilişkileri ya da

küresel eğitim ortamlarında geçerli olacak etik

kurallar ve değerlerin belirlenmesi gerekmektedir.

27

Küreselleşme

WORDLE

28

1) Doğruyla yanlışı, haklı ile haksızı,iyiyle kötüyü,

adil ile adil olmayanı ayırt etmek ve doğru, haklı ,iyi

ve adil olduğuna inandığımız şeyleri yapmaya……..

denir.

A) Erişim

B) Gizlilik

C) Etik

D) Doğruluk

29

Değerlendirme Soruları 1/5

2) Aşağıdakilerden hangisi Etik Teorileri arasında

yer almaz?

A) Normatif Etik

B) Uygulamalı Etik

C) Meta Etik

D) Betimleyici Etik

30


31

3) Bilgisayar Etiği Enstitüsü(Computer Ethics

Institute) tarafından ortaya konan etik kuralından

biridir?

A) İnternette güzel görün

B) Başka insanların dosyalarını karıştırma.

C) Gücünüzü kötüye kullanın.

D) İnsanların hatalarına karşı acımasız olun.


4) Mason(1986), söz konusu bilişim etiği

sorunsallarını PAPA olarak Kodlayabileceği biçimde

gruplandırmıştır. Aşağıdakilerden hangisi bunlardan

biri değildir?

A) Doğruluk

B) Erişim

C) Gizlilik

D) Etik32


5 ) Shea(2003) internet etiği hakkında 10 temel

kural arasında yer almaz?

A) İnsan olduğunu unutmayın.

B) İnsanların özel hayatlarına saygı gösterme.

C) Bilgisayarı hırsızlık yapmak için kullanma.

D) İnsanların hatalarına karşı bağışlayıcı olun.

33


1) C

2) B

3) B

4) D

5) C

34

Değerlendirme Cevapları

35

DĠLEDĠĞĠNĠZ ĠÇĠN

TEġEKKÜRLER

Documents

Bilişim Teknolojileri ve Etik