Bilişim Teknolojilerinin Temelleri - 01 - Akış Diyagramları

8/9/2019 Biliim Teknolojilerinin Temelleri - 01 - Ak Diyagramlar

1/66


2/66

Milli Eitim Bakanl taraf ndan gelitirilen modller;

Talim ve Terbiye Kurulu Bakanl n n 02.06.2006 tarih ve 269 say l Karar ileonaylanan, Mesleki ve Teknik Eitim Okul ve Kurumlar nda kademeli olarak yayg nlat r lan 42 alan ve 192 dala ait ereve retim programlar ndaamalanan mesleki yeterlikleri kazand rmaya ynelik gelitirilmi retimmateryalleridir (Ders Notlar d r).

Modller, bireylere mesleki yeterlik kazand rmak ve bireysel renmeyerehberlik etmek amac yla renme materyali olarak haz rlanm , denenmek vegelitirilmek zere Mesleki ve Teknik Eitim Okul ve Kurumlar ndauygulanmaya balanm t r.

Modller teknolojik gelimelere paralel olarak, amalanan yeterliikazand rmak koulu ile eitim retim s ras nda gelitirilebilir ve yap lmas nerilen deiiklikler Bakanl kta ilgili birime bildirilir.

rgn ve yayg n eitim kurumlar , iletmeler ve kendi kendine mesleki yeterlik kazanmak isteyen bireyler modllere internet zerinden ulaalabilirler.

Bas lm modller, eitim kurumlar nda rencilere cretsiz olarak da t l r.

Modller hibir ekilde ticari amala kullan lamaz ve cret kar l ndasat lamaz.


3/66

i

AIKLAMALAR ...................................................................................................................iii GR .......................................................................................................................................1 RENME FAALYET - 1 ...................................................................................................3 1. VER GR VE IKI LEMLER ..................................................................................3

1.1. Giri ve k Deyimleri .............................................................................................3 1.2. Ara Birim ....................................................................................................................5 1.3. Diyalog Kutular .........................................................................................................7 1.4. Yaz c ..........................................................................................................................8 UYGULAMA FAALYET ..............................................................................................9 LME VE DEERLENDRME ..................................................................................10

RENME FAALYET - 2 .................................................................................................11 2. DEKENLER ................................................................................................................11

2.1. Deiken ve Sabitler .................................................................................................122.2. Atama........................................................................................................................132.3. A klama Sat rlar .....................................................................................................16UYGULAMA FAALYET ............................................................................................18LME VE DEERLENDRME ..................................................................................19

RENME FAALYET - 3 .................................................................................................20 3. SAYI VE MET N TRLER .............................................................................................20

3.1. Temel leler ...........................................................................................................203.2. Deikenleri Kullanmak ...........................................................................................22

3.3. lem ncelikleri.......................................................................................................233.4. Parantez Kullanmak..................................................................................................243.5. Haz r Matematik Komutlar ......................................................................................243.6. Metinlemleri..........................................................................................................253.7. Haz r Metin Komutlar ..............................................................................................26UYGULAMA FAALYET ............................................................................................27LME VE DEERLENDRME ..................................................................................28

RENME FAALYET - 4 .................................................................................................29 4. KONTROL DEYMLER ...........................................................................................294.1. Eer Deilse Komutu .........................................................................................294.2. Durum Komutu .....................................................................................................34

UYGULAMA FAALYET ............................................................................................37LME VE DEERLENDRME ..................................................................................38 RENME FAALYET - 5 .................................................................................................39 5. DNGLER......................................................................................................................39

5.1. Dng .......................................................................................................................395.2. artl Dng..............................................................................................................415.3. Ad ml Dng ...........................................................................................................435.4. Git Komutu............................................................................................................44UYGULAMA FAALYET ............................................................................................46LME VE DEERLENDRME ..................................................................................47

MODL DEERLENDRME ..............................................................................................48

CEVAP ANAHTARLARI.....................................................................................................49 SZLK ................................................................................................................................51

NDEK LER


4/66


5/66

iii

AIKLAMALAR KOD 481BB0025

ALAN Biliim Teknolojileri

DAL/MESLEK Alan Ortak

MODLN ADI Ak Diyagramlar

MODLN TANIMI Programlama ak emas ile ilgili renme materyalidir.

SRE 40/24

N KOUL Programlama Temelleri modln alm olmak.

YETERLK Ak diyagramlar n kullanmak

MODLN AMACI

Genel AmaGerekli ortam saland nda, veri giri k

ilemleriyle, bilgisayarda ki komut ve deikenleri tan y p, basit programlar yapabileceksiniz.Amalar

1. Veri giri ve k ilemleri yapabileceksiniz.2. Deikenler, sabitler ve a klama sat rlar n

kullanabileceksiniz.3. Say lar ve metin veri tr ile al abileceksiniz.4. Kontrol deyimleri ile program ak n

deitirebileceksiniz.5. Dngleri kullanabileceksiniz.

ETM RETMORTAMLARI VEDONANIMLARI

Bilgisayar laboratuvar ve bu ortamda bulunan, bilgisayar, yaz c , bilgisayar masalar , k t, kalem, lisansl iletim sistemi program ve ak diyagram sembolleri ileilgili panolar.

LME VEDEERLENDRME

Her faaliyet sonras nda o faaliyetle ilgilideerlendirme sorular ile kendi kendinizideerlendireceksiniz. Modl iinde ve sonunda verilenretici sorularla edindiiniz bilgileri pekitirecek,uygulama rneklerini ve testleri gerekli sre iindetamamlayarak etkili renmeyi gerekletireceksiniz.S ras yla arat rma yaparak, grup al malar na kat larak veen son aamada alan retmenlerine dan arak lme vedeerlendirme uygulamalar n gerekletireceksiniz.

AIKLAMALAR


6/66


7/66

1

GR Sevgili renci,

Her eyden nce herkes bir programlama dilini renebilir. Dnldnn aksine bilgisayar programc l yksek bir zek ve matematik bilgisi gerektirmez. nemli olankiide renme istei olmas d r ve renen kiinin hemen vazgememesidir.

Programlama bir hnerdir. Baz insanlar doal olarak dierlerinden daha iyidir, amaherkes pratik yaparak iyi olabilir. Baaramamaktan korkmay n z, kendinizi bu maharetevererek, renmek iin aba gstermeniz yeterli olacakt r. Programlama elencelidir, fakat basit hatalardan dolay sinir bozucu olabildii gibi zaman n da boa gemesine nedenolabilir. Bu sebeple bu modlleri takip ederek, en az s k nt ve en yksek memnuniyet ile programlamay renebilirsiniz.

Bu modl ile kazanaca n z konular giri k ilemleri, deikenler, ileler,fonksiyonlar, ak kontrol deyimleri ve dnglerdir. Modl bitirdiinizde anlamad n zyerleri tekrar okuyup, uygulay n z. Konular tam olarak kavramadan dier modlegemeyiniz.

Konular kapsaml olarak, derinlemesine anlat lmam t r. Ne kadar ok uygulama,arat rma yapar iseniz kendinizi o kadar gelitirirsiniz ve ilerletirsiniz.

Her dilin kendine gre avantaj

bulunmaktad

r. Modlde verilen rnekleri yapt

n

zdao dilleri renmi olmayacaks n z. As l istenen, anlat lmak istenen konunun uygulanmas somut ve anla l r hle gelmesidir.

Bu modlde sal k, muhasebe, internet ve matematik ile ilgili rnekler verilmektedir.Programlarda bilerek veya bilmeyerek yap lm hatalar olabilir. Bulduunuz hatalar ve yeninerilerinizi arkadalar n zla payla n z.

Modl iinde geen arat rma konular iin nerilen Kaynaklar k sm ndan yard malmay unutmay n z.

GR


8/66

2


9/66

3

RENME FAALYET - 1Program n temel paralar ndan olan veri giri ve k ilemlerini yapabileceksiniz.

Bu faaliyet ncesinde haz rl k amac yla aa da belirtilenarat rma faaliyetlerini yapmal s n z.

Programlama dillerinin Windows, Linux ve Macintoshzerinde alternatif veya uyumlu srmleri olup

olmad

n

arat

r

n

z. Sonular

rapor haline getirip arkadalar

n

zla payla

n

z. Bilgisayar n zda bilgi girii ve k iin hangi donan mlar kullan yorsunuz?Mesela, dokunmatik ekran ve k kalemini ( stylus ) arat r n z.

1. VER GR VE IKI LEMLER

Hangi dili kullan rsan z kullan n (C, Basic, Perl, Pascal, Java) tm dillerde bellikonularda ayn prensipler vard r. Bu temel konular renirseniz, ou dillerde rahatl klaayn ilemi yapabilirsiniz.

Burada genellikle basit dillerden rnekler verilecektir. Dorudan Java veya C# gibidillere gemek, yzmeyi renmeden kpek bal klar ile dolu okyanusu amaya benzer.Modlde yeri gelince bu dillerden de birka rnek verilecektir.

1.1. Giri ve k DeyimleriBilgisayar; temel olarak verinin girilmesi, ilenmesi ve kt olarak kullan c ya

verilmesi ilemlerini yapar. Veriler bilgisayar n anlayaca ekilde girilirken, bilgisayar dakullan c n n anlayaca ekilde sonular n k n verir. Veri doru girilirse ilemler doruyap l r.

Veri giri ve k konusunda basit bir algoritma ile rnek yapal m. Klavyeden ad n z

girip, ekranaSelam, yaz s ile ad n z gsterelim:

RENME FAALYET 1

AMA

ARATIRMA


10/66

4

1. Bala

2.

MetinAD3. Yaz; lk Program 4. Yaz; sminizi giriniz 5. Oku; AD deikenine* ata6. Yaz; Selam, & AD** 7. Bitir

S ra No AD k 1 Ali Selam, Ali2 Ahmet Selam, Ahmet3 Aye Selam, Aye

Resim 1.1: Giri k program m z n ak emas

Ak emas n stteki Flow Chart isimli program ile yapmak zorunda deilsiniz.Bir k t zerine dzgnce plan n z izebilir, al mas n takip ederek test edebilir ve eminolduktan sonra programlama diline kodlamas n yapabilirsiniz. Ak diyagramlar n daha iyikavramak iin bol al t rma yap n z.

ok karma k ak diyagramlar n ad m ad m, kendi vereceiniz deerler ile denemeyiunutmay n z. stenmeyen durumlar denetim alt na al n z. Deikenlerin deerlerini takipetmenin zor olabilecei durumlarda deerleri bir tabloda tutabilirsiniz. Test deerlerindenelde edilen deerleri de ayr bir tabloya aktarman z faydal olacakt r.

* Deikenler sayesinde geici bilgileri bellekte saklar ve zerlerinde ilem yapabiliriz.** Genellikle + veya & simgesi metinleri birletirmek, yan yana yazmak iin kullan l r.


11/66

5

Gzelce tasarlay p test ettiiniz ak emas ve sahte kodlar n , dier programc lar n da

rahat anlamas

iin yard

m belgeleri oluturabilirsiniz. Yani belli kritik yerlere a

klamasat rlar *** ekleyebilirsiniz. Program gncellenirken, siz orada bulunmasan z bile, dier programc lar rahatl kla sizin yerinize ileri yrtebilmelidir. Bylece tak m arkadalar n zaras nda da bir ba kurulmu olur. Ayr ca benzer programlarda da ayn ak emas kullan labilir. Tekrar tekrar benzer emalar izmeye gerek kalmaz.

Aa daki rnek program ; algoritma ve ak emas ile kar lat r n z.Basic dilinde giri k rne i

PRINT " lk Basic Program m z" PRINT " sminizi giriniz " INPUT AD$PRINT "Selam, " + AD$

END Not: Trke karakterler problem karabilir diye , , , , , harfleri yerine c, g, i, o, u, skullan yoruz. Ayn problem web sayfalar nda da kar m za kabilir. Bu problemin nedeniniara t r n z.

Mikrodenetleyicili (PIC, 8051) sistemlerde ise veri girii dme (button ) vealg lay c lar ( sensor ) ile yap l rken; k motor, led, gsterge (display ) gibi nesneler ile eldeedilir.

Labcenter ISIS Proteus ve benzeri programlar ile bilgisayar n zdan elektrik, elektronik deneyleri yapabilirsiniz.

Kaynak kodunuzu yaz

p, ayn

ara birimde derleyip, al

mas

n

testedebilirsiniz. Bu program sayesinde hem dijital hem de analogdevreler tasarlanabilir. eitli l aletleri ile de devrenin eitlinoktalar ndaki deerler llebilir. Devrenin al t ndan eminolduktan sonra ayn firman n Ares program ile bask devre k sm n dzenleyebilirsiniz.

Programlar n her zaman klavyeden veri girii olmasa da, bir ekilde veri al , onuilemesi ve kullan c n n anlayaca biimde k vard r. Eski programlarda veri giri k ilemleri, ou kez klavye, ekran ve yaz c olarak yap labilirdi. Asl nda klavye d nda fareve dosyalar da veri girii iin kullan l rlar. Modemden gelen bilgi ve taray c dan gelen resimde giri olarak kullan labilir. Ses kart ndan hoparlre gnderilen ses de kt olarak nitelendirilir..

1.2. Ara Birim

Character User Interface (CUI) yani metin tabanl kullan c ara birimi ile al mak pek elenceli ve kolay gzkmyor. Bu sebeple programc lar * grsel olarak pencereler,dmeler, resimler ile programlama yapabilmemiz iin grsel programlama dillerini

*** A klama sat rlar ; derleyici taraf ndan derlenmeyen, kodlar ve alt programlar a klay c metinlerdir. A klama sat r n n nne ' (tek t rnak), // gibi semboller konulur.* lk grafik ara birimi, Xeroxirketi taraf ndan 1970li y llarda yap lm t r, fakat 1980lerde Applekullanana dek grafik ara birim kullan m yayg nlamam t r.


12/66


13/66


14/66


15/66

9

UYGULAMA FAALYET

lem Basamaklar neriler1. Veri girme komutu ile klavyeden bilgiokuyunuz.

Flow Chart program ile denemeler yapabilirsiniz.

Klavyeden isim, ya, doum y l gibi bilgiler istenebilir.

2. Veri k komutu ile ekrana yaz yazd r n z.

Hem girilen veri ile ilgili hem de dier yard mc bilgileri ekrana yazd rabilirsiniz.

3. Bir d kaynaktan (internet veya

taray

c

) bilgi al

n

z.

nternette bir konuda arat rma yap p, ilgili

dosyalar

indiriniz. Taray c dan bir resmi taray n z. Bir yaz y kelime ilemci program na aktar n z.

Dijital fotoraf makinesi ile resimler ekip, bilgisayar n za aktar n z, grntleyiniz.

4. Yaz c dan kt al n z ve ses kart ndanmzik al n z.

Yaz c dan resim ve yaz kt lar deneyiniz. Mikrofon ile kendi sesinizi

kaydedebilirsiniz.

UYGULAMA FAALYET


16/66

10

LME VE DEERLENDRME

OBJEKTF TESTLER (LME SORULARI)

Aa daki sorulardan; ilk 9 soruda verilen ifadeye gre parantez iine doru ise D,yanl ise Y yaz n z. Dier sorular iin uygun kk iaretleyiniz.

1. Ak diyagram nda giri input ile deikene deer atamas yapar z. ( )

2. Ekrana bir deikenin deerini yazmak iin kullanabiliriz?

3. Program ak nda tm ihtimallerin muhakkak ilemleri yaz lmal d r. ( )4. Program n doru al p al mad n rastgele deerler vererek denemeliyiz. ( )

5. A klama sat rlar n her sat r iin mecburen yazmam z gereklidir. ( )

6. Ak emas n bir kere yapt ktan sonra bir daha hi kullanmay z. ( )

7. Metin tabanl kullan c ara biriminde fare de kullan labilir. ( )

8. Metin tabanl bir sistemde assembly komutlar ile grafik ekrana geilebilir. ( )

9. Her iletim sisteminde kullan c ya yard mc basit, kabuk ( shell ) programlama dilivard r. ( )

10. Hangi seenek hatal d r?A) Modem, sadece veri girii iin kullan l r.B) Eski bilgisayarlarda ses k , basit bir hoparlr ile elde edilirdi.C) Tablet bilgisayarlarda, ekrandan veri girii yap labilir.D) Fare, sadece veri girii iin kullan l r.

LME VE DEERLENDRME


17/66

11

RENME FAALYET - 2Bu renme faaliyetinde, programda temel ilevlerin gerekletirilmesi iin kullan lan

deiken yap s n ve kullan m n reneceksiniz.


Bilgisayarda veri girileri geici veya kal c olarak nerelerde, hangi donan m paralar iinde nas l saklan yor? Mesela oyunlarda kay tlar nerede tutuluyor veya hesap makinesinde hesaplanan say lar nerede tutuluyor sorular na cevaparay n z.

nsan beyninin depolama kapasitesi ve h z ne kadard r? Gnmz bilgisayarlar nda ortalama olarak ne kadar depolama kapasitesi ve h z deerivard r? Arat r n z.

2. DEKENLER

Temel programlama ilevlerini gerekletirebilmek iin deikenlerkullan lmaktad r. Bir deiken kk bir depo alan d r. inde say lar, kelimeler, harfler saklanabilir. Deikenleri defalarca kullanabilsek de, iinde ayn anda sadece bir bilgitutabilmektedirler. Deikenler geici olarak kullan ld klar iin, program veya bilgisayar kapan nca silinirler.

Baz deerler ise her zaman ayn deere sahip olduu iin sabit ad n al rlar. MeselaPI say s olan 3.14 deeri gibi. Bu tr sabit olan baz deerleri programlama dili kendiiinde haz r olarak destekleyebilir.

PIyi 22/7 olarak da alabilirsiniz. PI simgesi olarak gnlk hayatta kullan l yor.

AMA

ARATIRMA

RENME FAALYET 2


18/66


19/66

13

Genel olarak deiken deerleri; tam say , ondal kl say lar, metin, karakter ve

mant

ksal olabilmektedir.rnein; ya n z tam say olarak 20, manavdan ald n z patatesin a rl ondal kl

say olarak 2.4 kilogram, ad n z metin olarak Aye, ehliyet trkarakter olarak B veson olarak da askerlik durumunuzmant ksal olarak False Hay r deer alabilir.

Genel olarak sahte kod yazarken say lara say sal, karakterlerden oluan metinleremetin denilir.

Deiken isimlendirme ve trn semeden sonra, nemli bir konu da bu deikeninilk deerinin ne olaca na karar vermektir.lk deeri belli olmayan ve program boyunca da

deer atanmayan bir deikenin deeri belirsiz olarak kabul edilir. Yanl

l

kla da budeiken, ilemlerde kullan l rsa, programda istenmeyen deerler elde edilebilir.lk deer atamalar ile bcek olumas n en bata engelleyebilirsiniz.

Bir baka s k oluan bcek de, deiken ismini program ilerledike unutarak ya daklavyeden yanl tulara basmaktan dolay , farkl yazmakt r. Eer en bata OkulAdi diyedeiken tan mlam , daha sonra da OkulunAdi diye deikeni kullanmaya balam iseniz; program n zda bir eyler garip gitmeye balayabilir. Deikenin ad ile ilgili global bir ifade vermeniz ok nemlidir.

2.2. AtamaBir deikene dorudan veya kullan c girii ile deer atanabilir. Dorudan deer

atama "=" ile yap l r ve yn sadan sola ( ) dorudur. ou programlama dilinde atama"=" ile yap l r. Tupol dilinde "


20/66

14

Faktriyel al rken de + yerine * ilemi kullan lmaktad r. faktor = 1 * 2 * 3 * 4

yerine dng iindefaktor = faktor * sayi ifadesi kullan

l

r.a = 4 //an n de eri 4 a = 5 //an n de eri 5 oldu, eski de eri olan 4 silindi

Dillerin baz lar nda daha tan mlama s ras nda deer atamas yap lmaktad r. Bunavarsay lan deer atama denir:

Dim a As Integer = 5 // Basic dilinde int a = 5; //C dilinde Const a = 5; //Pascal dilinde

Bir deikene deer aktarman n yollar unlard r: Sabit bir deer aktarmak (ilk deer atamas gibi) Bir hesaplaman n deerini aktarmak (bildiimiz 4 ilem ile) Kullan c dan deer girmesini istemek (nceki derslerden hat rlay n z)

Deikenlere deer girilmesi ile ilgili basit bir rnek yapacak olursak, bilgilerimizi pekitirmi oluruz.

rnek 1:

Klavyeden iki say girilir, yer deitirilerek ekrana yazd r l r:

1. Bala2. Say sal Say 1, Say 2, Deitirici3. Oku; ki say giriniz, Say 1, Say 24. Deitirici = Say 15. Say 1 = Say 26. Say 2 = Deitirici7. Yaz; Say 1, Say 28. Bitir

rnek 2:

Klavyeden bir fiyat girilir, KDV eklenerek sonu deeri ekrana yazd r l r:

1. Bala2. Say sal Fiyat, Sonuc3. Yaz; Fiyat giriniz4. Oku; Fiyat5. Sonuc = Fiyat * 1.186. Yaz; Sonuc7. Bitir


21/66

15

Resim 2.1: Deikenler ile oynamak

Ayn program n VB dilinde yaz lm halini inceleyiniz.

Resim 2.2: KDV hesaplama program

Atamalar ile ilgili hem kullan c girii, hem de hesaplama yap larak deer aktarmay gerekletirdik.


22/66

16

Deikenlere sabit deer atamas nemli olan ikinci bir konudur. Sabit deer

atamas

n

n faydas

n

yle a

klayabiliriz. KDV deerinin 1.18 olduunu dnelim, bir gn bir deiiklik olduunda sabit tan mlad n z rakam bir kez deitirirsiniz ve tm programda bu yeni deer geerli olur. Bu yntem tm program taray p deerleri gncellemekten dahaiyidir. Deer gncellemede zaman kayb olmamas ve hata olumamas iin gereken yerdesabit kullanabiliriz.

Sabit atama yntemi ile rnek yapal m:

1. Bala2. Say sal KDV, Fiyat, Sonuc3. KDV = 1.18 //Tm programda hep ayn deer olarak geerli

4.

Yaz; Fiyat giriniz5. Oku; Fiyat6. Sonuc = Fiyat * KDV7. Yaz; Sonuc8. Bitir

S ra No Fiyat KDV Sonuc1 500 1.18 590.02 330 1.18 389.43 300 1.18 354.0

Metinler ve say lar zerinde birok ilem yapabiliriz. Metinleri birletirebilir,aras ndan baz kelimeleri alabiliriz, silebiliriz, deitirebiliriz. Say lar da arpabilir, blebilir, sinsn alabilir, logaritmas n alabiliriz. Btn bu ilemler deiken atamas yap larak gerekletirilir.

Genellikle basit ilemleri hesap makinesi ile yap yoruz. Biraz uzun, karma k formllerde hesaplama ve tablolama programlar kullanabiliriz. Matematiksel ve bilimselilemleri zmek iin yaz lm birok program da bulunmaktad r.

2.3. A klama Sat rlar

Modldeki baz rneklerin belli yerlerinde kod haricinde, kendi dilimizde cmleler halinde a klay c bilgiler bulunmaktad r.

Kk programlar ou programc a klama sat rlar olmadan zebilir. Ama biraz program bydnde hangi sat r n ne ie yarad unutulabilmektedir. Sat rlar tek tek taray p ne ie yarad klar n zmek yerine makul a klama bilgileri ile programc ya yard metmek gereklidir. Nitekim biz de yapt m z program daha sonradan incelediimizdehat rlamayabiliriz.

Balat*al t r*calc ile hesap makinesini aabilirsiniz


23/66

17

A klama sat rlar n n kullan m amalar :

Program

yazan hakk

nda bilgi vermek lk oluturma tarihi ve gncelleme tarihi bilgisini vermek Program n amac n n ne olduu bilgisini vermek Problemi nas l zd bilgisini vermek Programa giren, kaydolan ve kan bilgilerini vermek Programdaki hatalar hakk nda bilgi vermek O anda ie yaramayaca dnlen sat r iptal etmek Gizlenmi bcekleri bulmak iin kodlar n belli yerlerini iptal etmek

A klama sat rlar eitli simgeler ile yap l r. Her programlama dilinde a klama sat r yap labilir. rnein, C ve Delphi dilinde// iki bl iareti, Basic dilinde ' tek t rnak

kullan

l

r.Kod1;//a klama sat r Kod2;

Genellikle programc kod sat rlar n n ba na a klama sat r iareti yazar. Baz dillerdeise sat r n bir k sm n a klama sat r hline getirme imkn da vard r. Pascal dilinden rnek:

Kod1; Kod2; (* a klama sat r *) Kod3;

Not: A klama sat rlar derlenen program n boyutlar n art rmaz. Derleyici a klama

sat rlar n gz ard eder. Yine de a klamalar hikye ekline dn ecek kadar uzat lamamal d r.


24/66

18

UYGULAMA FAALYET

lem Basamaklar neriler1. K sa bir program yap n z. Mesela girilen say lar zerinde basit matematiksel

ilemler yapan bir program olabilir. Program n zdaki deiken ad n belirlerken,

hat rlat c ekilde olmas na dikkat ediniz.simlendirme ilemini uydurma yntemi ile deil,ne ile ilgili olduunu hat rlatma yntemi ileyap n z.

2. Tan mlama yaz m nda ilk deeri veriniz.

Deikenlerin varsay lan bir deeri olmal d r.

3. Deiken trn yaz n z. Deikenin trn en bata karar veriniz, sonradandeitirince, istenmeyen sonular oluabilir.

4. Deikenler zerindematematiksel ve metin ilemleriyap n z.

Flow Chart program ile denemeler yapabilirsiniz.

5. Gerekli yerlere a klamasat rlar yazarak, programc ya bilgilendirme yap n z.

Uzun a klamalardan ka n n z. Uzun anlatmak yerine hi a klama yapmamak daha iyidir.

6. Sonucu, ekranda kullan c n n

anlayaca ekilde grntleyiniz.

UYGULAMA FAALYET


25/66

19

LME VE DEERLENDRME

A- OBJEKTF TESTLER (LME SORULARI)

Aa daki sorulardan; ilk 10 soruda verilen ifadeye gre parantez iine doru ise D,yanl ise Y yaz n z. Dier sorular iin uygun kk iaretleyiniz.

1. Sabitlere sonradan deer aktar lamaz. ( )

2. Tm dillerde, deikenleri program n istediimiz yerinde tan mlayabiliriz. ( )

3. Deikenin ismini istediimiz gibi verebiliriz. ( )4. Bir deikenin ilk deerini her zaman boluk olarak atamal y z. ( )

5. Atamalar ift t rnak iine yaz l r. ( )

6. Kullan c girilerini kontrol etmeden ilemlerde kullanabiliriz. ( )

7. Metin deikenler zerinde her trl matematik ilemi yapabiliriz. ( )

8. Metin deikenleri birbirinden karabiliriz. ( )

9. Bir programda istediimiz kadar deiken tan mlayabiliriz. ( )

10. A klama sat rlar program n al t r labilir dosyas n n boyutunu art r r. ( )

11. Programdaki hatalar n kayna n bulabilmek iin a klama sat rlar ile o k sm kapatabiliriz. ( )

12. Hangi deiken isimlendirmesi hatal d r?A) A5B) _BC) l birimiD) AntAlya

LME VE DEERLENDRME


26/66

20

RENME FAALYET - 3Program n temel paralar ndan olan say ve metin ilemlerini yapabileceksiniz.

Bu faaliyet ncesinde haz rl k amal aa da belirtilenarat rma faaliyetlerini yapmal s n z.

Metin ve say deiken olarak tan mlayabileceiniz neler vard r? Meselatelevizyondaki bir kanal n ad ne tr, kanal n numaras ne tr olabilir? Dier rnek soru; adresinizdeki hangi bilgiler yaz trnde, hangi bilgiler say trndedir?

Mesajlama programlar nda kelimelerin k saltmalar n nas l kullan yorsunuz?Anlaml olarak kelimeleri en k sa nas l yazabilirsiniz?

3. SAYI VE METN TRLER Say lar ve metinler en temel deiken trlerimizdir. Say lar ile drt ilem yapabilir,

metinler ile de karakterlerden meydana gelen deerleri ileyebiliriz. Metinler genellikle

birden fazla karakterden olutuu iin ift t rnak " " iine almam z gerekir ve iineistediinizi yazabilirsiniz: say , ondal kl say , Trke harfler ( ) ieren yaz , zelkarakterler ( ! ^ % & / * ~ @ gibi), boluk

Matematik ilemler ile ilgili rnekler:

Matematik lem le rnek SonuToplama + 2 + 4 6 karma 3 4 1Blme / 4 / 2 2s alma ^ 2 ^ 3 8Mod (kalan) alma % 5 % 2 1

3.1. Temelleler

le ya da dier ifade ile operatrler bizim hesaplama ilemlerini yapmam z salayansimgelerdir. Genel olarak u kategorilere ayr l rlar:

Aritmetik ileler: + * / ^ % likisel ileler: = > < >=


27/66

21

Mant ksal ileler: Ve( And ) Veya( Or ) De il( Not )

Aritmetik ilemler toplama +, karma , arpma *, blme /, s alma ^ ve mod** alma% olarak genellenebilir.likiselileler ise deer kar lat rmalar nda kullan l r. Mant ksal ileler ise temel olarak True Evet ve False Hay r mant ksal deerlerini alabilendeerler zerinde ilem yapmam z salar.

rnek:

Girilen say lar n modunu alan program yazal m, deneme deerlerini bir tabloyaaktaral m:

1. Bala2. Say sal say 1, say 2, kalan3. Oku; say 1, say 24. kalan = say 1 % say 25. Yaz; kalan6. Bitir

S ra No say 1 say 2 kalan 1 5 3 22 33 22 113 3 5 3

Gnlk hayatta arpma ve blmeyi baka simgeler ile gsteririz. Mesela arpma .veya hibir ey, blme de kullan l r. Bu simgeler ile istenilen sonucu bilgisayarda eldeedemezsiniz:

sonuc = ab a ile b arp l r, sonuc de i kenine aktar l r sonuc = a . b a ile b arp l r, sonuc de i kenine aktar l r sonuc = a b a bye blnr, sonuc de i kenine aktar l r

rnek 1:

sonuc = a + b c + 2abc 7 ifadesinin bilgisayar dilindeki kar l :sonuc = a + b c + 2 * a * b * c 7

rnek 2:

sonuc = a2 + b2 ifadesinin bilgisayar dilindeki kar l :2ab

sonuc = (a ^ 2 + b ^ 2) / (2 * a * b)

** Mod, blme ileminde tam say olarak kalan veren ilem trdr.


28/66

22

Ayr ca kar lat rma ilelerinde = yerine = kullanamazs n z.

s iin de a b

eklinde deil, a^b kullan

n

z. Zaten programlama dillerinde st simgeyaz lamaz.

le Tan m rnek Toplama (+) lenenleri toplar. x = y + zMod alma (%) Tam say olarak kalan verir. x = y % zEitlik (=) lenenlerin eitliini test eder,

eitlerse True Evet dner.x = y

Eit Deil () Deerler eit deilse True Evetdner.

x y

Ve (And) ki art n mant ksal Ve ilemine

tutulmas .

(x = 3) Ve (y 4)

Deil (Not) art n mant ksal Deilini alma. Deil (x = 3)

rnek:

Eer xin deerini 2, ynin deerini 10 kabul edersek:

(x < 5) Ve (y > 10) (2 < 5) Ve (10 > 10) Evet Ve Hay r Hay r

(x < 5) Veya (y > 10) (2 < 5) Veya (10 > 10) Evet Veya Hay r Evet

Deil (x < 5) Deil (2 < 5) Deil Evet Hay r

Arat r n z: And (Ve), Or (Veya), Not (Deil) ve Xor (zel Veya) ilelerinindoruluk tablolar n bulunuz.

3.2. Deikenleri Kullanmak Herhangi bir toplama, karma ileminin sonucu, aa daki rnekteki gibi,

deikenlerde saklan r:

KDV_Degeri = 2500 * 1.18

Sonu; ilemci taraf ndan hesaplanarak KDV_Degeri deikenine depolan r. Tabii burada her program al t r ld nda hep ayn deer olan 2950 rakam hesaplan r. 1.18rakam n n genel olduunu biliyoruz, yleyse fiyat yerine ve KDV iin de bir deiken ad vererek, her defas nda klavyeden yeni deer girerek baka sonu elde edebiliriz:

KDV_Degeri = Girilen_Fiyat_ Degeri * KDV_Sabiti


29/66

23

Buradaki formlmz ok basittir. Zamanla birden fazla ilece sahip matematik

ilemlerimiz olacakt

r. lelerin say

s

artt

ka bilgisayar

n doru ilemi yapmas

ve bizimrahat anlamam z iin ( )parantezleri kullanmam z gerekebilir.

VergiMiktari = Eski_Vergiler + (Gelir * Vergi_Sabiti)

rnek:

Ba laSay sal sat Fiyat , indirimliFiyatOku; "Sat fiyat n giriniz" , sat Fiyat

indirimliFiyat = sat Fiyat * 0.95Yaz; "%5 indirimli fiyat " , indirimliFiyat

Bitir

3.3.lem ncelikleri

Aritmetik ilelerin nceliinde genel olarak unlara dikkat ediniz:

Bir formlde eer varsa,s ilemi ilk nce yap l r. Sonra varsa,arpma ve blmeyap l r. Sonra varsa,toplamave karma yap l r. Eer ayn tr ileler var ise,sol taraftaki nce hesaplan r.

rnek:1. Ad m: nce s ilemi yap l r

islem = 3 + 4 ^ 5 8 / 5 * 7

2. Ad m: Soldaki blme arpmadan nceliklidir.islem = 3 + 1024 8 / 5 * 7

3. Ad m: arpma ilk ncelie sahip oldu.islem = 3 + 1024 1.6 * 7

4. Ad m: Sol taraftaki toplama karma ilemine gre ncelik sahibiislem = 3 + 1024 11.2

5. Ad m: son ilem ad m islem = 1027 11.2

6. Ad m:islem = 1015.8

Not: Parantez kullanarak karma k grnen bir forml basit hale getirebilirsiniz. Ondal kl say larda . nokta kullanmaya dikkat ediniz.

Baka bir yzde bulma yntemi:indirimliFiyat = sat Fiyat (sat Fiyat * 0.05)


30/66

24

3.4. Parantez Kullanmak lelerin nceliini deitirmek iin parantez kullanabiliriz.

deger = 3 + 4 ^ 5

nce 4 zeri 5 ilemi yap l r, ancak ya 3 ile 4 nce toplamak isteseydik neyapmam z gerekirdi?

deger = (3 + 4) ^ 5

Birden fazla parantez kullanabiliriz. Bu durumda da nce iteki parantez yap l r.Parantez kalmayana dek tm parantezler hesaplan r. Daha sonra da normal ncelikli ilemler

yap l r.rnek :

1. Ad m: nce en iteki parantez ii yap l r.islem = ((3 + 4) ^ 5 / 3 8) / 5 * 7

2. Ad m: s ilk ncelie sahiptir.islem = (7 ^ 5 / 3 8) / 5 * 7

3. Ad m: Blme karmadan daha nceliklidir.islem = (16807 / 3 8) / 5 * 7

4. Ad m: Parantez ii yap l r islem = (5602.33333 8) / 5 * 7

5. Ad m: Soldaki blme daha nceliklidir.islem = 5594.33333 / 5 * 7

6. Ad m: Son ad m olarak arpma yap l r.islem = 1118.86667 * 7

7. Ad m:islem = -7832.06667

Sonu -7832.06667 kt . Eer parantezler olmasayd sonu ne olacakt ? 3.5. Haz r Matematik Komutlar

4 ilem her matematik problemin zmnde kullan labilse de; sins, kosins,logaritma gibi ilemlerde haz r komut kullanmak daha iyidir. Bu komutlar hemen hemen her dilde ayn d r. Her say baz fonksiyonlar iin uygun olmayabilir. Mesela negatif say lar nkarekk al namaz.

Trigonometrik fonksiyonlarda radyan cinsinden deer girilir, bu sebeple nce deeridereceden radyana dntrmek gereklidir. 1 PI ; 180 derece anlam na gelir. PI deeri

Cevap 355.53333


31/66

25

genellikle dilin iinde tan ml bir sabittir. Doru orant ile istenilen a n n radyan deeri

yle hesaplanabilir:radyanDegeri = girilenDeger * PI / 180

Not: S f ra blnme hatas yani Division by zero ile kar la mamak iin, blme i leminin oldu uher yerde, nce blenin s f r olup olmad n kontrol ederek, nlem almay unutmay n z.

Sizce hangisi daha gvenilir olarak kullan l yor: analog mu, dijital mi? Meselaanalog tart aleti mi, dijital tart aleti mi daha doru lm yapar?

3.6. Metinlemleriift veya tek t rnak iine al nan metinlerin iine istediimizi yazabiliriz. Fakat "3*4"

gibi matematik ilemi yazsak, hesaplama ilemi yap lmad iin, bize sonucunu vermez.nk programlama dili ift t rnak iindeki deeri say olarak deil, metinolarak alg lar.

Metinler + veya & ileci ile birletirilerek tek bir metne dnebilirler. Birleik olarak yan yana grntlenmemeleri iin aralar na bir boluk eklemeyi unutmay n z:

soyadi = "Ba r yan k" adSoyad = "Tar k" & soyadi //" " bo luk anlam ndad r

1. Bala2. Metinad, soyad, adSoyad3. Yaz; "Ad n z giriniz"

4. Oku; ad5. Yaz; "Soyad n z giriniz" 6. Oku; soyad7. adSoyad = ad & soyad8. Yaz; adSoyad9. Bitir

Resim 3.1: Metinleri birletiren ak emas rnei


32/66

26

3.7. Haz r Metin Komutlar

Metinler iin say lardaki gibi baz ok gerekli fonksiyonlar vard r. Mesela; metni byk harfe, kk harfe dntrmek, boluklar silmek, uzunluunu bulmak ve say sal bir deere dntrmek gibi.

Metin iinde kelime veya harf arama ile ilgili komutlar arat r n z.


33/66

27

UYGULAMA FAALYET

lem Basamaklar neriler1. Tan mlanan deikenleresay sal hesaplamalar yaparak deer aktar n z.

nce basit matematiksel ilemlerideneyebilirsiniz, ya n z hesaplamak gibi.

2. Elde edilen deeri ekrandagsteriniz.

Sadece sonucu gstermek anlaml olmaz. Mesela: "Ya m: 16" gibi yazd r n z.

3. Karma k matematikselformllerde gerekli yerlere

parantez ekleyerek, ilemnceliklerini belirleyiniz.

Deneyeceiniz formlleri hesap makinesi ve hesaptablosu programlar ile deneyip, sonucu

kar

lat

r

n

z. Gvenilir sonular elde etmeyeal n z.4. Metin birletirme operatr ile birden fazla metin deeri birletiriniz.

UYGULAMA FAALYET


34/66

28

LME VE DEERLENDRME

A- OBJEKTF TESTLER (LME SORULARI)

Aa daki sorulardan; sonunda parantez olanlar doru / yanl sorular d r. Verilenifadeye gre parantez iine doru ise D, yanl ise Y yaz n z. kl sorularda uygun kk iaretleyiniz.

1. lemlerde ( ) kullanarak belli ilemlere ncelik salar z. ( )

2. Metin trnde olan deikenlerin iinde Trke harfler gememelidir. ( )

3. "#4+ $,` *?"eklinde bir metin deiken ierii olabilir. ( )

4. Bir say n n karesini almak iin aa daki gibi yapabiliriz. ( )sonuc = sayi * sayi

5. a = De il(4 5) ileminde an n deeri Evet olur. ( )

6. b = 1 zel Veya 0 ileminde bnin deeri Hay r olur. ( )

7. Hangi ilemin sonucu yanl t r?

lem SonuA) 6 8 -2 B) 3 ^ 2 6 C) 7 % 4 3 D) 3 / 2 1.5

8. Hangi ilemin sonucu dorudur?lem Sonu

A) (2 ^ 4) 8 0 B) 3 * -2 -6 C) ((4 / 2)/ 2)/ 2 2

D) 4 ^ (1 / 2) 4 9. 30 derece () radyand r.

10. Trkiyenin blgesel ayarlar nda , virgl ondal k simgesi . nokta basamak grupland rma simgesidir. ( )

LME VE DEERLENDRME


35/66

29

RENME FAALYET - 4

Program n temel paralar ndan olan kontrol deyimleri ile ilemler yapabileceksiniz.


Satran oyununda, bir ta ka eit hamle yapabilir?Satran oynamak iin gelitirilen programlar inceleyiniz.

Telefon bankac l nda veya internet zerinden uak bileti sorgulamada hangiseenekler kullan c ya sunuluyor? Arkadalar n za genel olarak ilem ad mlar n anlat n z.

4. KONTROL DEYMLER

imdiye kadar yap lan rnekler sadece bir kere al t r l yordu, tek seenekleri vard .Bizim girdiimiz veriye gre ak deien bir yap s yoktu. Bu tr programlar genelde pek

bir ie yaramaz. Bilgisayara davran

kazand

rman

n yolu kontrol deyimlerinikullanmakt r. Veri girildike ou program davran n deitirir.

If Eer ve Case Durum gibi komutlar ile program n ak n dzenleriz.

4.1. Eer Deilse Komutu

Bir karar vermemiz gerektiinde soruyu sorar, cevab na gre ilemler yapar z.Bilgisayar da benzer ekilde al r. Cevap True/False; Var/Yok; Evet/Hay r; 0/1 olabilir.Bu deerleri kullanarak problem zmlenmesine Boole Cebiri denir.

George Boole, 19.yzy lda yaam bir ngiliz matematikidir.

AMA

ARATIRMA

RENME FAALYET 4


36/66

30

En ok kullan lan komutumuz Eer se (Deilse) ya da IF THEN (ELSE)dir.

Deilse k

sm

n

kullanmak zorunda deiliz. Ama sama veya imkns

z da olsa dier ihtimalde, ne yap laca n bilgisayara retmemiz iyi olur. Daha sonra oluabilecek hatalar batan engellemi oluruz.

1. Bala2. Say sal sayi3. Yaz Say n z giriniz 4. Oku; sayi5. Eer sayi < 5se6. Yaz; Say n z 5den kktr 7. Deilse

8. Yaz; Say

n

z 5den byktr 9. Eer Bitti10. Bitir

Aa daki ak diyagram program nda eer giri 5 olursa sonu ne olur, deneyiniz.

Resim 4.1: Karar deyimi

Deyim Tan m Deeri4 < 6 4, 6dan kk m? Evet4 > 6 4, 6dan byk m? Hay r 4 = 6 4, 6ya eit mi? Hay r 4 = 6 4, 6dan byk veya eit mi? Hay r 4 6 4, 6ya eit deil mi? Evet


37/66


38/66

32

rnek 2:

Ba laSay sal Ya Oku; "Ya bilgisini giriniz " , Ya

Eer Ya = 0 iseYaz; "Ya 0 olamaz"

Eer BittiEer Ya < 0 ise

Yaz; "Ya negatif olamaz" Eer Bitti

Bitir

rnek 3:

Ba laSay sal numara, araOku; "Bir tamsay giriniz " , numaraara = numara % 5

Eer ara = 0 iseYaz; "Say n z 5e blnebilir"

Eer BittiEer ara 0 ise

Yaz; "Say n z 5e blnemez" Eer Bitti

Bitir

rnek 4:

Ba laSay sal numara, araOku; "Bir tamsay giriniz " , numaraara = numara % 2

Eer ara = 0 iseYaz; "ift say girdiniz"

Eer BittiEer ara = 1 ise

Yaz; "Tek say girdiniz" Eer Bitti

Bitir

rnek 5:

Ba laSay sal say 1, say 2, araOku; " ki adet tamsay giriniz " , say 1, say 2ara = say 1 % say 2

Eer ara = 0 iseYaz; " ki say tam blnebilir"

DeilseYaz; " ki say tam blnemez"

Eer BittiBitir


39/66


40/66

34

paketFiyat = paketA rl * 50Deilse E er (mesafe > 500) Ve (mesafe 1000) se

paketFiyat = paketA rl * 500Eer BittiYaz; "Paket fiyat " & paketFiyat

Bitir

Mesafe (kilometre) Kilograma gre fiyat arpan 0 ile 500 50501 ile 1000 1001001 ve st 500

art k sm nda sadece tam say deiken olmak zorunda deildir. Yaz , karakter veondal kl say lar da kullan labilir. Eer komutunun olumlu k sm ve olumsuz k sm ok sat rl olabilir. reneceiniz dilin komut bloklar n n nas l yap ld n iyi anlaman zgereklidir.

Aa daki sorular n ak emalar n iziniz ve test deerleri ile deneyiniz:

1. Klavyeden girilen not bilgisinin 0 ile 100 aras olup olmad n kontrol eden program yap n z.

2. Klavyeden girilen 3 tam say deerin en byk ve en kk olan n gsteren program yap n z.

3. Klavyeden girilen bir tam say eer 1 ile 5 veya 7 ile 10 aras nda ise, ekranaSay n z doru yerdedir., deilse Say n z yanl yerdedir. yaz n z. Aral k belirten say lar da aramaya dhildir.

4. Klavyeden girilen bir say n n negatif, 0 veya pozitif olup olmad n bulan programyap n z.

4.2. Durum Komutu

ok say da ihtimal varsa ve hepsini Eer komutu ile yaparsan z, program birazkarma k hale gelip, takip edilmesi zor olur. Daha derli toplu bir komutumuz var: Durum Case.

Neredeyse tm durumlar hem liste olarak grrz, hem de ilemlerini yazar z. Eer hibir ihtimal uymuyor ise, aynen Eer komutundaki Deilse gibi Varsay lan Default k sm na uygun kodlar yazar z.

Tabii her durum tek sat rdan olumak zorunda deildir, birden fazla komut yaz labilir.Okunakl l art rmak iin her yeni kod blounun biraz dahaieridenyaz lmas iyi olur.


41/66

35

Durum (de i ken)

Ko ul 1:KomutlarDurumdan k



Varsay lan:Komutlar

Durum Bitti

Resim 4.3: Durum komutunun grnm

1. Bala2. Say sal Notum3. Oku; Notum4. Durum Deikeni Notum5. Koul (Notum > 84)6. Yaz; ok iyi! 7. Durumdan k 8. Koul (Notum > 69)9. Yaz; yi 10. Durumdan k 11. Koul (Notum > 44)12. Yaz; Orta 13. Durumdan k 14. Koul (Notum > 24)15. Yaz; Zay f 16. Durumdan k 17. Varsay lan18. Yaz; ok kt! 19. Durum Bitti20. Bitir


42/66

36

Durum komutundaki ihtimalleri yazarken birbirini kapsayan ihtimallere dikkat

ediniz. Yoksa istenmeyenekilde program

n

z al

abilir.

Resim 4.4: Durum komutunun ak emas


43/66

37

UYGULAMA FAALYET

lem Basamaklar neriler1. Kullan c ya bir soru sorarak,cevab na gre doru ilemlereynlendiriniz, program n z n ak emas n iziniz.

Kullan c ya st ste soru sorarak al an,genellikle metin tabanl oyun ad verilen bir uygulama yapabilirsiniz.

Labirent gibi bir giri ve k olan bir ortamdnebilirsiniz.

rneiniz ilerlemek ve k bulmak iinkullan c ya uygun sorular sorarak al acakt r.

2. Girilen veriyi sabit veyahesaplanan deikenler ilekar lat r n z.

Kullan c ya mant kl sorular sorarak, cevaplar n belli deerler ile kar lat r n z.

3. ok deerler veya deer aral klar nda durum komutunukullan n z.

ok fazla ihtimal var ise Eer yerine Durumkomutunu kullan n z.

UYGULAMA FAALYET


44/66


45/66

39

RENME FAALYET - 5Program n temel paralar ndan olan dngler ile ilemler yapabileceksiniz.


Bilgisayar n z at n zda s k olarak yapt n z ilemleri sizin iin otomatik

yapan programlar var m ? Mesela, Opera nternet Taray c s nda s k ziyaretettiiniz siteleri toplu hlde aan komut vard r. Hesap tablosu ve kelime ilemci program nda kullan c iin kolayl k salayan,

ilemleri otomatik hle getiren komutlar arat r n z. Mesela: madde iaretleri venumaraland rma gibi.

5. DNGLER

Programlamada bilgisayar n olabildiince ok i yapmas ve bunlar k sa zamanda bitirmesi istenir. Olabildiince kk ve az hataya sahip program yazarak, bu isteimizeulamaya al r z. Bu sebeple defalarca yap lan ilemleri dng halinde yazabiliriz.

Dng For, ken While,Git Goto gibi komutlar ile dng yapabiliriz.5.1. Dng

Ekrana 1den 5e kadar olan say lar yazmak iin, buekilde defalarca ayn sat r tekrar ederek yazabilirsiniz.

1. Bala2. Yaz; 13. Yaz; 24. Yaz; 35. Yaz; 46. Yaz; 57. Bitti

AMA

ARATIRMA

RENME FAALYET 5


46/66

40

Ayn program bir de Dng dngs ile daha k sa program olarak yapal m:

1. Bala2. Say sal I3. Dng I = 1, 5, 14. Yaz; I5. Dng Bitti6. Bitir

Dng s n r n tek hamlede daha da bytebilir veya azaltabilirsiniz. Fazla kodyazmadan ok i yapabilirsiniz. Dngnn ne zaman biteceini de bir arta balaman zgerekir. Dng ii ok uzun bir program ise, a klama sat rlar ile dngnn ne i yapt n

belli yerlere yazabilirsiniz.

Burada 1den 5e kadar olan say lar ekrana yaz l r. Siz de klavyeden girilen Nsay s na kadar ekrana say lar listeleyiniz.

ie dng yapabilirsiniz. Ama dnglerin blok halinde yaz m nda birbirleri ilekesimemelerine dikkat etmek gereklidir. Yani iteki dngnn ba ve sonu d takidngnn ba ve sonu ile kar mamal d r. Uzun programlarda a klama sat rlar ile bloklar belirterek birbirinden ay rt edilmesinde yard mc olabilirsiniz.


47/66

41

Resim 5.1: ie blok yaparken balang ve bitilere dikkat ediniz

5.2.artl Dng

Belli bir arta kadar dnen dnglere artl dngler denir. Hatal tasarlan rsa belkihi al mayabilir, belki de dngden hi k lamayabilir.

1. Bala2. Say sal I3. I = 14. ken (I < 5)5. Yaz; I6. I = I + 17. ken Bitti8. Bitir

Bitmeyen dnglere sonsuz dng diyoruz. Program hi bitmeyecei iinekrandaki her ey donup kal r. Kilitlenen bir program nas l durdurulabilir?Programlar n yaz m nda, a klama sat rlar n n olduu yerlerde bir problem var ise, ya

da onlardan birini yazmay unutursan z, sonsuz dng elde edersiniz.


48/66

42

Resim 5.2: Bir dngnn ak emas

Dng (For) veken (While) komutlar ile ayn ii yapan program yapabilirsiniz.Farklar n arkadalar n z ile tart n z.

rnek:

Ba la //30 renci notu girilir, ortalamas hesaplan r Say sal renciNotu, Toplam, saya, OrtalamarenciNotu = 0Toplam = 0saya = 0Ortalama = 0 ken (saya < 30)

Oku; "renci notunu giriniz" , renciNotusaya = saya + 1 //Dng sayac ilerletiliyor Toplam = Toplam + renciNotu

ken BittiOrtalama = Toplam / sayaYaz; "renci notlar n n ortalamas " , Ortalama

Bitir

S ra No renciNotu Toplam saya Ortalama1 55 55 1 02 25 80 2 03 87 167 3 04 3 170 4 030 82 2150 30 71.7


49/66

43

5.3. Ad ml Dng

Dng -For dngsnde balang ve biti deerlerini belirttikten sonra, gerekirseBasic dilindeki Step komutu gibi art m deerini deitirebiliriz. Eer ilerleme rakam n negatif olarak yazarsan z geri sayan dngnz olur. Art m ve eksiltme ilemlerinde dng balang ve biti deerlerine dikkat ediniz. Yoksa ya dng bitmez ya da hi dngal mayabilir.

Resim 5.3: Ad ml olarak dng yapmak

1. Bala2. Say sal I3. Dng I = 0, 30, 54. Yaz; I deikeninin deeri & I5. Dng Bitti6. Bitir


50/66


51/66

45

5. 30 kiilik s n fta, ya 13 ile 15 aras nda olanlar n say s n bulan program yap n z.

6. 30 kiilik s

n

fta ya

13, 14, 15 ve 16 olanlar

n say

s

n

ayr

ayr

bulan program

yap n z.7. Klavyeden girilen 5 adet say n n tek tek karelerini alan program yap n z.8. Klavyeden 3 not girilir.lk notun %30, ikinci notun %30 ve son notun da %40 n

bulan program yap n z. Sonu olarak da 3 notun yzdelerini toplay p ekranayazd r n z.

9. Klavyeden bir tam say okutunuz. Bu say ile klavyeden okunan dier 10 say y arpma ilemi uygulay n z, sonular ekrana yaz n z.

10. Klavyeden girilen 10 say dan 5ten byk olanlar n yar s n , 5e eit ve kk olansay lar n 2 kat n bulan program yap n z.

11. Bir komisyoncu satt mallardan fiyat 50 YTL kadar olanlardan %3, daha fazla

olanlardan ise %2 komisyon almaktad

r. Klavyeden girilen 5 mal

nkomisyonlar n bularak, toplam komisyonu hesaplay n z.12. Klavyeden 5 adet yar ap verilen emberlerin alan n ve evresini hesaplayan

program yap n z.13. Klavyeden girilecek N say s kadar nottan en byk ve en kk olan bulan

program yap n z.14. ie dngler ile saat: dakika: saniye olarak saat yap n z. Saat 0 ile 23, dakika 0

ile 59 ve saniye de 0 ile 59 aras nda ilerleyecektir.15. Klavyeden girilen 100lk sistemdeki 5 notu; 0, 1, 2, 3, 4 ve 5 olacak ekilde

ekrana yazan program yap n z.16. Say sal olarak girilen bir ay bilgisini ekrana Ocak,ubat, Mart veya dier

aylardan birieklinde yazan program yap n z.17. Haftan n gn (Pazartesi, Sal , ) girilince, o gnn haftan n ka nc gnolduunu bulan program yap n z.

18. Fiyat ve KDV oran ayr ayr girilen 5 mal n toplam fiyat n hesaplay n z.19. Klavyeden dakika olarak girilen 5ark n n toplam sresini saat olarak hesaplayan

program yap n z.20. Girilen ilem trne (* / - +) gre iki say y ileme al p sonucunu ekrana yazan

program yap n z.


52/66

46

UYGULAMA FAALYET

lem Basamaklar neriler1. Belli bir arta bal olarak biten, s k yap lan ilemlerindng halinde program n ak emas n yap n z.

Her ey dng hlinde olmak zorunda deildir.Tekrar eden ilemleri dng hline getiriniz.

Mesela, ekrana 3er 3er, 1den 20ye kadar say lar yazd r n z.

2. Dngnn bitmesini beklemeden belli bir artaula nca dngden k n z.

nceki rnekte; mesela dng deikeni 13 oluncadngnn bitmesini salay n z.

3.

artl

dngye balamadannce art n ilk deerini

belirleyiniz. nceki rne

i

artl

dng hline getiriniz.

4. artl dng iinde art m veeksilme komutlar ile ilerleyiniz.

UYGULAMA FAALYET


53/66

47

LME VE DEERLENDRME

OBJEKTF TESTLER (LME SORULARI)

Aa daki sorulardan; sonunda parantez olanlar doru / yanl sorular d r. Verilenifadeye gre parantez iine doru ise D, yanl ise Y yaz n z.

1. Dng komutlar sayesinde program n ak n deitirebiliriz. ( )

2. Dngnn balang , art m ve biti deerlerini belirlememiz gerekir. ( )

3. Hi bitmeyen dnglere sonsuz dng denir. ( )4. Dng iinde dng tan mlanamaz. ( )

5. Dng ile yap lan programlar daha h zl al r. ( )

6. Git komutu program n okunakl l n art r r. ( )

LME VE DEERLENDRME


54/66

48

MODL DEERLENDRMEPERFORMANS TEST (YETERLK LME)

Modl ile kazand n z yeterlii, retmeniniz ilem basamaklar na gre 0 ile 7 puanaras nda olacak ekilde deerlendirecektir.

DEERLENDRME KR TERLER Puan

Veri girme komutu ile klavyeden bilgi okumaVeri k komutu ile ekrana yaz yazd rmaBir d kaynaktan (internet, taray c , dijital fotoraf makinesi) bilgi alma,yaz c dan kt al p, ses kart ndan mzik alma

Tan mlama yaz m nda ilk deeri verme, deiken trn belirlemeDeikenler zerinde matematiksel ve metin ilemleri yapmaGerekli yerlere a klama sat rlar yaparak, programc ya bilgilendirme yapmaTan mlanan deikenlere say sal hesaplamalar yaparak deer aktarmaElde edilen deeri ekranda dzgnce gstermeKarma k matematiksel formllerde gerekli yerlere parantez ekleyerek, ilemnceliklerini belirlemeMetin birletirme operatr ile birden fazla metin deeri birletirme, uygunfonksiyonlar ile metin iinde arama yapmaKullan c ya bir soru sorarak, cevab na gre doru ynlendirme, girilen veriyi sabitveya hesaplanan deikenler ile kar lat rmaBelli bir arta bal olarak biten, s k yap lan ilemlerin dng hlinde program n yazmaDngnn bitmesini beklemeden belli bir arta ula l nca dngden kmaartl dng iinde art m ve eksilme komutlar ile ilerleme

Toplam (en fazla 98 puan olabilir)

DEERLENDRME

Yapt n z deerlendirme sonucunda eksikleriniz varsa renme faaliyetlerini

tekrarlay

n

z.Modl tamamlad n z, tebrik ederiz. Programlaman n ok temel bir modl olduu

iin belli zamanlarda bu modl tekrar gzden geiriniz.

retmeniniz size eitli lme aralar uygulayacakt r. retmeninizle iletiimegeiniz.

MODL DEERLENDRME


55/66

49

CEVAP ANAHTARLARIRENME FAALYET-1 CEVAP ANAHTARI

1 Y2 k output3 Y4 Y5 Y6 Y7 D

8 D9 D10 A

RENME FAALYET-2 CEVAP ANAHTARI

1 D2 Y3 Y4 Y5 Y6 D

7Y

(evrimden sonrammkndr)

8 Y

9 D(ana bellek ile s n rl d r.)10 Y11 D

12 C

(VB de problem olmaz)

CEVAP ANAHTARLARI


56/66

50


1 D2 Y3 D4 D5 D6 Y7 B8 B9 0.52410 D


1 D2 23 54 2


1 Y2 D3 D4 Y5 Y6 Y

Cevaplar n z cevap anahtarlar ile kar lat rarak kendinizi deerlendiriniz.


57/66

51

SZLK sim Okunu Anlam

debug dibag Windowsun bcek ay klama program default difolt varsay lanDelphi delfi / delfay Yunanistanda Parnassus Da eteklerinde eski bir ehir demonstration demonstrey n reklam, tan t m, demodesign dizayn tasar m, dizayndestination destiney n hedef device divays alet, ayg tdiagnostic dayagnostik sebebi bilinmeyen bir hatay giderme, diyagnozdialog dayalog diyalog, syleme

dimension daymen n boyutdisassemble disessembl paralamak

dot dot nokta, ekran n fiziksel en kk k noktas (dpi di pi ay dots per inch)draft draft taslak driver drayv r srcexceed eksiid amak entry entri giri (entrance)environment envay rm nt ortam, evreevaluation evaluey n deerlendirmeexpanded ekspendid geniletilmi extension eksten n uzant fail feyl hata, failure baar s zl k false fols mant ksal yanl FAQ ef ey kyu Frequently Asked Questions S k Sorulan Sorular feature fyu r zellik, aksamfile fayl dosyafloat flout kayar noktal gerel say lar frame freym ereve, iskelet, karefunction fank n grev, ilev, fonksiyonGUI ci yu ay Graphical User Interface grafiksel kullan c arabirimiguide gayd nder, k lavuzhandle hendl tutama, kulp, tan t c hexadecimal heksadesim l onalt l k say sistemiHTML ey ti em el Web sayfalar n n temelini oluturan dilicon ayk n simgeidentifier aydentifay r tan mlay c inch in 2.54 santimetreinformation infomey n bilgi, enformasyoninitiation iniiey n ilkleme, kullan c ayarlar n n sakland dosyalar (*.ini)

SZLK


58/66

52

AKI EMASI SEMBOLLER

ekil Grev

Giri veya k (input ve output )Kullan c etkileimi iin gereklidirler

lem, hesaplamalar ( process , calculation )Bilgisayar n as l yapt iler burada gerekleir

Karar, eer (decision , if )Program iki ihtimale gre ak n deitirir, her ihtimalin neilem yapaca n gstermeyi unutmay n z

Alt program, fonksiyon ( sub program , function )Ak diyagram karma k hale gelince, tekrarlanan belli k s mlar n alt program haline getirebilirsiniz

Ak izgisi ( flowline )Genellikle yukar ve sola doru izilmezler

Bala veya Bitir (Start ve Stop)Her program n bir balang ve bir bitii vard r

Birletirici, balant noktas (connector )

Birok sayfadan oluan ak

emalar

n

birbirine balar

Dng ( for , cycle )Balang , art m ve sonlanmaartlar n iyi belirleyiniz

Dosya ( file , storage )Saklanmas gereken bilgileri kaydederiz

AKI EMASI SEMBOLLER


59/66

53

KOD RNEKLER Not: Her dilin kendine gre avantaj bulunmaktad r. Verilen rnekleri yapt n zda odilleri renmi olmayacaks n z. As l ama, anlat lmak istenen konununuygulanmas d r, somut ve anla l r hale gelmesidir.

Tupolde giri k program m z n al ma an

VB.NET ile yap lan giri k program m z n al ma an

Tupol dilinde giri k rne i PROGRAM GirisCikisProgrami;

TANIMHarf Ad[30];

TANIMSONU

Basla

Yazi(#i, "Ilk Tupol Programimiz" ,\n);Yazi(#i, "Isminizi giriniz " );Oku(#c,Ad);Yazi(#i, "Selam, " );Yazi(#c,Ad);

Bitti.

Basit birveri giri diyalogkutusu

KOD RNEKLER


60/66

54

VB.NETde veri girmek iin InputBox komutu, basit mesaj gstermek iin iseMessageBox komutu kullan labilmektedir.

Not: Option Explicit seene i aktif oldu u iin VB.NETde de de i ken tan mlamak zorundakal nm t r.

C dilinde KDV hesaplama rne i main(){

float Fiyat, Sonuc;printf ( "Fiyat giriniz" );scanf ( "%f" , &Fiyat);Sonuc = Fiyat * 1.18;printf ( "Sonuc %8f" , Sonuc);

}

Basic dilinde karar deyimi rne i 1 IF (4 < 6) THEN

PRINT "4 6dan kktr." ELSE

PRINT "4 6dan byktr." 'sizce bu sat r hi al r m ? END IF

END

Basic dilinde karar deyimi rne i 2 sonuc = (4 < 6) ' art sonucu de er olarak nedir? IF sonuc THEN

PRINT "4 6dan kktr." ELSE

PRINT "4 6dan byktr."END IF

END

Basic dilinde karar deyimi rne i 3 INPUT "Ne kadar cret al yorsunuz?" ; ucretINPUT "Almak istedi iniz elbisenin fiyat nedir?" ; fiyatIF (ucret > 1000) THEN

IF (fiyat < ucret) THENPRINT " Elbiseyi a lmak iin yeterli cretiniz var."

END IFEND IF

END

Visual Basic dilinde giri k rne i Dim ad As Stringad = InputBox( " sminizi giriniz" )MessageBox.Show( "Selam, " + ad)


61/66

55

Basic dilinde karar deyimi rne i 4 INPUT "Ne kadar cret al yorsunuz?" ; ucretINPUT "Almak istedi iniz elbisenin fiyat nedir?" ; fiyatIF (ucret > 1000) AND (fiyat < ucret) THEN

PRINT "Almak iin yeterli cretiniz var." END IF

END

Basic dilinde "Durum" kullan m 1 INPUT "Notunuzu giriniz " ; notumSELECT CASE notumCASE IS > 84

PRINT "ok iyi!" CASE IS > 69

PRINT " yi" CASE IS > 44

PRINT "Orta" CASE IS > 24

PRINT "Zay f" CASE ELSE

PRINT "ok kt!" END SELECTEND

Basic dilinde "Durum" kullan m 2 SELECT CASECASE (cevap < 10)PRINT "10dan kk" '10dan kk say lar CASE (cevap < 12)PRINT "12den kk" '12den kk say lar! END SELECT

C ve Java gibi dillerde Durum komutunda dikkat etmemiz gereken bir konu vard r.Her durum blounun sonuna break; komutu yaz lmal d r. Yazmay unutursan z, ilk al an arttan itibaren tm alttaki durumlar n sonular n da al t r r. En son ihtimalde isebreak; yazman za gerek yoktur. Zaten program kald yerden devam eder.

Bir dilden baka bir dile kodlar ta rken hedef dilin kurallar n iyi bilmenizgereklidir. Programc lar genelde nce basit bir dilde programlar n n prototiplerini haz rlar,daha sonra as l dile bu kodu aktar rlar ve kodu iyiletirirler.

C dilinde "Durum" kullan m #include

main (){char tus;printf ( " Bir tu a bas n z " );scanf ( " %c" , &tus);

switch (tus) {case 'a' : printf ( " a tu una bast n z\n " ); break;case 'b' : printf ( "b tu una bast n z\n " ); //break; gerekmez

}}


62/66

56

Basic dilinde dng rne i 1

FOR I = 1 TO 5PRINT I

NEXT IEND

Dngnn bitmeart d nda baka ihtimallerde de bitmesi gerekli ise k - exitkomutu kullan l r:

Basic dilinde dng rne i 2 I = 1 'ba lang de eri

WHILE I < 5 'bitme art PRINT II = I + 1 'art m de eri

WENDEND

Basic dilinde dng rne i 3 I = 1 'ba lang de eri

DOPRINT II = I + 1 'art m de eriIF I=6 THEN EXIT DO 'In n 8 olmas n beklemiyoruz

LOOP WHILE I < 8 'bitme art END

Basic dilinde dng rne i 4 FOR a = 1 TO 30 STEP 5 '5er 5er gidiyor

PRINT "a de i keninin de eri ";aNEXT a

END

Basic dilinde dng rne i 5 FOR I = 80 TO 50 STEP -5 '5er 5er geri gidiyor

PRINT "I de i keninin de eri " ;INEXT I

END

C dilinde dng rne i

main (){int i;

for (i = 1; i


63/66

57

Matematik komutlar rnei

Visual Basic dilinde say fonksiyonlar rne i Label12.Text = Math.Abs(Val(TextBox1.Text))Label13.Text = Math.Acos(Val(TextBox1.Text))Label15.Text = Math.Asin(Val(TextBox1.Text))

Label17.Text = Math.Atan(Val(TextBox1.Text))Label19.Text = Math.Cos(Val(TextBox1.Text))Label14.Text = Math.Exp(Val(TextBox1.Text))Label16.Text = Math.Ceiling(Val(TextBox1.Text))Label18.Text = Math.Log(Val(TextBox1.Text))Label20.Text = Math.Sin(Val(TextBox1.Text))Label21.Text = Math.Sqrt(Val(TextBox1.Text))Label23.Text = Math.Tan(Val(TextBox1.Text))

Visual Basic dilinde metin fonksiyonlar rne i Label12.Text = UCase(TextBox1.Text)Label13.Text = LCase(TextBox1.Text)Label15.Text = Len(TextBox1.Text)Label17.Text = Trim(TextBox1.Text)Label19.Text = (TextBox1.Text).Substring(0, 4)Label14.Text = (TextBox1.Text).Substring(Len( _

TextBox1.Text) - 4)Label16.Text = (TextBox1.Text).Substring(2, 4)Label18.Text = Replace(TextBox1.Text, "e" , "" )Label20.Text = Val(TextBox1.Text)

TextBox1


64/66


65/66

59

NER LEN KAYNAKLAR en.wikipedia.org/wiki/Touchscreen www.atmel.com/products/8051 www.c-jump.com www.ceebot.com www.chessopolis.com www.cs.uga.edu/~william/csci1301/keyboard.html www.danbbs.dk/~erikoest/ascii0.htm www.emteachline.com www.edge.org/digerati/simonyi/simonyi_p1.html www.informit.com/articles/article.asp?p=30110&seqNum=9&rl=1 www.microchip.com www.labcenter.co.uk www.ondotnet.com/pub/a/dotnet/2001/07/30/vb7.html?page=2 www.onelife.com/evolve/brain.html www.sharpdevelop.net www.sourgeforge.net www.teacherschoice.com.au/software.htm www.transhumanist.com/volume1/moravec.htm www.wikipedia.org www.winguides.com/scripting

www.yunus.projesi.com

NER LEN KAYNAKLAR


66/66

KAYNAKA AYFER Can Uur, Kim Gler Bilgisayarlara?, Pusula Yay nevi, stanbul,

1998

BARIYANIK Tar k, Programlama Ders Notlar ve Uygulamal GenelProgramlama Kitab (www.yunus.projesi.com)

SANKUR Blent, Biliim Szl, Pusula Yay nc l k, 2004(www.bilisimsozlugu.com)

NIIT Global Learning Solutions, Fundamentals of Programming

VATANSEVER Fahri, Algoritma Gelitirme ve Programlamaya Giri,ekin Yay nevi, Ankara, 2004

WALLACE Wang,Beginning Programming for Dummies, Wiley Bas mevi,Indianapolis, 2004

KAYNAKA

Documents

Bilişim Teknolojilerinin Temelleri - 01 - Akış Diyagramları