BILOWGA TIROL · BILOWGA TIROL Jiheynta Dadka soo haajiray in ay si wanaagsan u fahmaan xaaladaha bulsho ee Tirol Tirol für AnfängerInnen Somalische Ausgabe

BILOWGA TIROLJiheynta Dadka soo haajiray in ay si wanaagsan u fahmaan xaaladaha bulsho ee TirolTirol für AnfängerInnen Somalische Ausgabe

www.tirol.gv.at/integration

War bixintaan waxaa is kaleh JUFF – Waaxda Horumarinta Dhalinyarada iyo Qoysaska Is dhaxgalka Dalka ee Tirol

Waxaa soo saaray: Milkiilaha, Mad bacada, Daabacaada: Waa Maamulka Dowlada Gobalka Tirol, Waaxda. Horumarinta Dhalinyarada iyo Qoysaska (JUFF)Waxey ka kooban yihiin Mas uuliyiinta: Waaxda is dhaxgalka: Mag. Johann GstirTifatiraha (Redaktion): Mag Johann Gstir (Waaxda is dhaxgalka), boggandra Pletzer, MA, Mag.a Eulamie Esclamada, Mag.a Julia Abermann, Mag.a Veronika Bayala, Mag.a Manuela Weiler, Mag.a Esra Pinar Etakpofe, Hans Jakob Hergesell, Marina Grubisic;Macluumaadka: Waaxda khabiirada is dhaxgalka dalka ee gobalka Tirol Michael-Gaismair-Straße 1 · 6020 Innsbruck · Tel. +43 (0)512 508 3551 · Fax +43 (0) 512 508 743551 E-Mail: [email protected] · Internet: www.tirol.gv.at/integrationQaabeynta iyo is ku dabaridka: Birgit Raitmayr | pixlerei.at Innsbruck Bilder Innenteil: Circus5. waxaa la casriyeeyay oo la daabacay Jannaayo 2016

War bixintaan halkaan ku qoran si taxadir leh ayaan uga shaqeynay saas ay tahayne lagama aamin qabo qalad in uu yeesho ama cilad, laakiin hadii qalad ku jiro masuul kama nihin waayoo waxaa wax laga bedeli karaa qeybo ka mid ah sharciga. Qoraalka war bixintaan waxaa noo fududeeyay brogramka TextLab, Brogramka TextLab waa barnaamij sayniska afafka kaas oo khabiir ku ah luuqadaha sidoo kale tijaabooyin ayaa lagu sameeyay si ay dadka si wanaagsan u fahmaan. Tijaabada lagu sameeyay Qoraalkaan waxaa uu buuxiyay ujeedadii laga lahaay oo ah in Dadka ku wada xiriiraan.

Klartext

Klartextwww.loycos.at




Jiheyn Kooban

Kusoo dhawow Tirol! (ugu horeyn) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1

Is Dhexgalka Dadka wadanka u soo guuray (MIT) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2

1. XAQIIQOOYIN XIISA LEH EE KU SAABSAN AUSTRIA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5

1.1. Macluumaad Guud . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5

1.2. Siyaasada . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6

1.3. Dhaqanka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6

1.4. Diinta . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6

1.5. Fasaxyada Qaranka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7

1.6. Xaqiiqooyin xiisa leh ee ku saabsan Tirol . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8

2. DEGANAASHAHA IYO JOOGITAANKA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9

2.1. Soo galista, Joogista iyo Deganaashaha – Maamulka Masuulka ka ah . . . . . . . . 9

2.2. Fursadaha Joogista iyo Degenaashaha Austria . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9

2.3. Su aalaha inta badan la is weydiiyo ee ku saabsan joogista – Deganaashaha – heshiiska is dhaxgalka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12

2.4. Joogista sida xeerarka ku saabsan Magangalyada . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16

3. JINSIYADA AMA (DHALASHADA) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18

3.1. Shuruudaha Guud ee Dhalashada . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18

3.2. Codsiga iyo indha indheyn (baaritaan) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 19

3.3. Hubinta . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 19

3.4. Qiimaha iyo Abaal marinta . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 19

3.5. Dib ugala noqoshada . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20

3.6. Labo Dhalasho waxaad ku weyneysaa Dhalashada Austria . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20

4. SHAQADA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21

4.1. Ogolaanshaha Shaqada . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23

4.2. Waxaad heysataa Ogolaansho shaqo laakiin shaqo malaha? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23

4.3. Waxaad heshay shaqo – maxey kaa rajeynayaan shaqo bixiyaha ama shaqo bixisada . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 24

4.4. Maxaan sameynayaa, hadii shaqada iga soo dhamaatay (ama la iga soo rukhseeyay) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 24

4.5. Waxaan dareemayaa goobta shaqada Midab Takoor? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 25

4.6. Waxaad Dareentay in lagugu Midab Takoorayo Goobta Shaqada . . . . . . . . . . . . 25

5. GURYAHA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 26

5.1. Diiwaanka Deegaanka iyo diiwaan ka baxid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 26

5.2. Kharashka howlaha (sida isticmaalka) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 26

5.3. Tuurida qashinka ah . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 26

5.4. Tashiga . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27

5.5. Taageera Dhaqaale . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27

6. KOORSOOYINKA LUUQADA JARMALKA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 28

6.1. Xageen ka helayaa aniga macluumaadka su saabsan koosooyinka luuqada Jarmalka? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 28

6.2. Xagee aan ka heli karaa taageera Dhaqaale . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 29

7. WAXBARASHO . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 32

7.1. Iskuulka ka hor – caruurta yar yar iyo xanaanada caruurta . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 32

7.2. Austria waxbarashada waa khasab . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 32

7.3. Wadiiqoyinka waxbarashada Austria . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 34

7.4. Baahida Waxbarasho ee khaaska ah . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 34

7.5. Daryeelka galabtii ee iskuulka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 35

7.6. Barashada afka hooyo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 36

7.7. Barashada Diinta . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 36

7.8. Kaalmada . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 37

7.9. Waxbarashada ka caawiya . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 37

7.10. Waxbarashada Dadka waaweyn . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 37

8. CAAFIMAADKA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 39

8.1. Xaquuqda Qofka bukaanka ah ama bukaanada ah . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 39

8.2. Baaritaanka Dadka waa weyn . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 40

8.3. Karka caafimaadka (karka ceymiska) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 40

8.4. Dhibaatooyinka Arimaha cilmi nafsiga . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 41

9. BULSHADA IYO JIILKA SOO KORAYA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 43

9.1. Qoyska . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 43

9.2. Dhalinyarada . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50

9.3. Haweenka iyo Gabdhaha . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 53

9.4. Waayeelada . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 54

10. HADII DHIBAATO JIRTO… . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 55

10.1. Lambarada Teleefanka Degdegga ah . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 55

10.2. Rabshadaha . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 55

10.3. Cunsuriyad iyo Midab takoorka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 57

10.4. Dhibaatooyinka Qabatimka (sida Balwada, etc.) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 58

10.5. Guri la, aanta . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 58

10.6. Naafada . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 59

10.7. Daryeelka Mudada dheer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 60

10.8. Kaalmada Dhaqaale ee xaaladaha deg degga ah . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 61

11. WAQTIGA FIRAAQADA AH, DHAQANKA, CIYAARAHA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 62

12. DHAQ DHAQAAQA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 63

12.1. Gaadiidka Dadweynaha . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 63

12.2. Baabuur wadista Austria . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 63

12.3. Baaskiilka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 63

13. CIWAANNO MUHIIMKA AH . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65FIIRO GAAR AH! Xarumaha iyo Xafiisyada Maamulka Dowlada waqtiya kala duwan ayeey furan yihiin. Inta badan wey xiran yihiin gelinka dambe.

1

GACMO FURAN KUSOO DHAWOW TIROL!

Xagee ayaan ka heli karaa aniga ogolaasho joogitaan? Xagee ayaan ka heli karaa meesha daryeelka ilmaheyga? Iskuula noocee ah ayaa jiro? Nambarkee ayaan dooranayaa in aan waco Hadii uu aniga shil igu dhaco? Halkee ayaan luuqada Jarmalka ka baran karaa? Hadii ay familkeyga dhibaato naga dhax dhacdo halkee ayaan aadi karaa?

Ma aha ayagoo dhan dadka wadanka usoo guuray gaar ahaan Tirol, dadkaas oo rabo in ay helaan jawaabo ku saabsan, su aalahooda. Ugu horeyntii waa in ay helaan jiheyn, boggadaas darteed waxaan ku siineynaa bogaga soo socdo sida ugu macquulsan, su aalo badan oo dadka is weydiiyaan oo ku sabsan noolal malmeedka.

Waxaan kuu soo gudbineynaa war bixintaan oo kuu tilmaameyso ama kuu jiheyneyso meesha aad rabto. War bixintaan halkaan ku qoran waxey kuu fududeyneysaa in aad dhaxgasho bulshada aad la nooshahay.

La nooshahay, Hadii aad war bixintaan meesha ku qoran raacdo waxey kaa caawineysaa in aad la Qabsato dadka, sidoo kale war bixintaan waxey qeyb ka qaadaneysaa habka la dhaqanka noolasha ee bulshada, Waxeyna kuu kordhineysaa fursadadaha habka is dhexgalka wanaagsan. Ma awoodi kareyno in aan dhamaan halkaan kusoo koobno, boggadaas darteed waxaan halkaan ku soo koobnay si aad u hesho ciwaanada ugu muhiimsan iyo Xarumaha macluumaadka, Hadii aad xarumahaas tagto waxey ku siinayaan macluumaad dheeraad ah oo loogu tala galay cabashooyinkaada.

Waxaan rajeyneynaa War bixintaan gaaban in ay idin caawineyso. Waxaan dooneynaa dhibaatooyinka waqtiga bilowga ah qofka uu la kulma in aan fudeed uga dhigno, teeda kale waana in aan aan soo dhaweyn uga dhignaa sidoo kale Waa in aan waqti isku mid ah si qalbi furan oo niyad sami ku jirto usoo dhaweynaa.

Christine Baur,

waa Wasiirada is dhaxgalka iyo Arimaha Bulshada sidoo kale waxeyna ka mid tahay khabiirada waaxda is

dhaxgalka ee Gobalka Tirol

2

Habeen casho

Ma aha sida ay u muuqato:Aragtida hore Qeyb Bisha ah, Aragtida labaad waa Hal xabo oo rooti ah, Laakiin waa

rooti nuucee ah? Waa hal xabo oo rooti wareeg ah?

Su aashu waxaa weeyaan, Rootiga yaa qeybiyey?

Jawaabaha waxaa helaya oo Kaliya, Qofkii hal mar aan fiiriin

laakiin marar badan fiiriya.

IS DHAXGALKA DADKA U SOO HAAJIRAY (AMA SOO GALOOTIGA AH) EE GOBALKA TIROL

WAAXDA KHABIIRADA IS DHAXGALKA DALKA EE GOBALKA TIROL

a JUFF waa qeyb ka mid ah Dowlada Gobalka Tirol

a Agaasimaha howlaha is dhaxgalka ee Tirol

Waxaan sameynaa…

a Mashaariic si kor loogu qaado wacyi gelinta is dhaxgalka (Qorshaha la qabsashada; Bandhigyada,…)

a Waxbarasho dheeraad ah oo maskax furan, doonaya fikradaha cusub in uu texgeliyo oo dhaqaqamada ah

a Waxaa nahay shabakad Wada jirta jilaaya yaalka iyo Jilaaya yaasha is dhexgalka ee Gobalka Tirol. Iyo meelaha ka baxsan Tirol kuwaas oo aan wada shaqeeyno

Waxaan bixinaa…

a War bixin ku sabsan is dhaxgalka iyo horumarinta barashada luuqada,….

a Horumarinta xarunta Is dhaxgalka iyo mashruucyada

a Horumarinta barashada luuqada Jarmalka iyo koor sooyinka alifbeetada

a Adeeg loogu tala galay dadka ka shaqeeya is dhaxgalka (sida Maktabadaha Macluumaad sida iyo sidoo kale waxaan bixinaa wacyi gelin, …)

3

RAYIGA IS DHEXGALKA „LA QABSASHADA DADKA SOO GALOOTIGA AH EE GOBALKA TIROL“

Gobalka Tirol ayaa howsha muhiimka ah mustaqbalka ee is dhaxgalka kaas oo la horumariyay waana Fikrad wanaagsan. Fikradaan waxaan u leenahay dadyow xirfadlayaal ah oo soo caawiyay qeybaha kala duwan ee bulshada, sidoo kale waxaa ku lug lahaa Wakiilada ka socda Gobalada iyo Degmooyinka. Waxaa sidoo kale ku lug lahaa dadka soo galootiga ah iyo dadka wadaniga ah.

Qorshahaan “is dhaxgalka ah ee dadka soo galootiga ah ee Tirol“. Waxaa jiro is dhaxgalka bulshada guud ahaan ku saleysan is fahamka. U jeedadu waa mid noqosho ama (wada jir) iyo is dhaxgalka oo dadka oo dhan ee Tirol. Waxaa jiro ka qeyb galka siman ee ka qeyb qaadashada heerka bulshada dhismaha iyo dhaqanka. Is dhaxgalka waxaa uu saameynayaa, dhamaan noolasha iyo goobaha bulshada. Waxaa ay kala yihiin goobahaasi: Shaqada, Waxbarashada, boggayaasada, Maamulka, Guryaha, Caafimaadka, Diinta, Ciyaaraha, boggaaqada, Dhaqamada iyo wax kale oo badan.

Mabaa dii sedex ah waa waajib in lagu hanuuniyo is dhaxgalka Siyaasada ee Gobalka Tirol:

Is dhaxgalka ama la qabsashada macnaheedu waa kala duwanaanta nolashaTirol ayaa bixiso dhamaan dadka si joogto ah doonayo in ay ku noolaadaan halkaan waqti dheer sidii gurigooda oo kale ama wadankooda oo kale, Tirol waxaad ku baran doontaa ixtiraam iyo qadarin mahad celin.

Is dhaxgalka ama la qabsashada macnaheedu waxaa ka imaan karo faa iidooyinkaanDadka halkaan ku nool waxey awoodaan in ay ka faa ii deystaan horumarinta awoodooda waa fursad loo wada simanyahay oo muhiim ah, boggadoo kale waxey helayaan oo muhiim ah cadaalad loo simayahay, Caafimaadka iyo Waxbarashada, iyo adeegyada kale.

Cunsurinimada ama Midab takoorta Gobalka Tirol meel ugama banaano

(macnaheedu waa mamnuuc cunsurinimada).

Geel

Alois B. waxaa uu alwaax ka sameeyay Geel kadib Xaywaan ayaa la abuuray; waqti xagaay ah sanadka markuu ahaa 1903 walow uusan weligiis arkin - Neef sac ah oo

kurus leh waxaa ay dadka oo dhan sameeyaan majaajilo, Hadii

aad Qabto wax fikrad ah …

4

Is dhaxgalka ama la qabsashada macnaheedu waa qaabeynta mustaqbalkaWaxaa nahay anagoo dhan bulsho furan oo loo dhanyahay is ku dhafan masuuliyada waxey quseysaa dhamaanteen, Xarumaha Dadweynaha

iyo Xarumaha kale oo gaarka loo leeyahay, waxii macluumaad dheeraad ah oo ku saabsan Gobalka Tirol, is dhaxgalka siyaasada iyo qorshaha is dhaxgalka, fikradaha is dhaxgalka waxaad ka heli kartaa www.tirol.gv.at/integration

http://www.tirol.gv.at/integration

5

1. XAQIIQOOYIN XIISA LEH EE KU SAABSAN AUSTRIA

1.1. MACLUUMAAD GUUD

Luuqada wadanka Waa Afka Jarmalka: Gobolada kala ah Kärnten, Burgenland iyo Steiermark waxaa kale oo loo ogolyahay in ay ku hadlaan luuqada Islofeeniga iyo Kroatiga.

Caasimada: Austria waa Wien

Qaabka Dowladda: Barlamanka waa Dimuqoraadiyad

Deegaanka Dalka waa: 83.878,99 km2

Dadka: waa 8,54 mio (milyona) dadka degan iyo Dadka deegaanka (2014) www.statistik.at/web_de/statistiken_menschen_ und_gesellschaft/bevoelkerung/index.htm

Fasaaxa qaranka: waa 26. oktoobar

Fasaxa qaranka: 1. maayo

Lacagta wadanka waa: Euro €

Cimilada: Austria waa dhex dhexaad Marka loo eego cimilada is bedesha ee Yurub

Wax soo saarka guud ee wadank (BIP): € 38.540,– dadka degan iyo dadka deegaanka www.statistik.at/web_de/statistiken/wirtschaft/ volkswirtschaftliche_gesamtrechnungen/brutto inlandsprodukt_und_hauptaggregate/jahres daten/index.html

Asal: Bundeskanzleramt. „Österreich konkret – Zahlen & Fakten“ (2007), bogga 6.

Bregenz

Innsbruck

Salzburg

Graz

Klagenfurt

Eisenstadt

Wien

LinzSt. Pölten

NIEDERÖSTERREICH

OBERÖSTERREICH

STEIERMARK

KÄRNTEN

SALZBURGTIROLVORARLBERG

BURGEN-LANDBregenzBregenz

InnsbruckInnsbruck

SalzburgSalzburg

GrazGraz

KlagenfurtKlagenfurt

EisenstadtEisenstadt

Wien

LinzLinzSt. PöltenSt. Pölten

NIEDERÖSTERREICH

OBERÖSTERREICH

STEIERMARK

KÄRNTEN

SALZBURGTIROLVORARLBERG

BURGEN-LAND

Gobaladada iyo Caasimada:

http://www.statistik.at/web_de/statistiken_menschen_und_gesellschaft/bevoelkerung/index.htm

http://www.statistik.at/web_de/statistiken/wirtschaft/volkswirtschaftliche_gesamtrechnungen/bruttoinlandsprodukt_und_hauptaggregate/jahresdaten/index.html

6

1.2. SIYAASADA

Austria waa Jamhuuriyad Federaal ah tani waxeyna ka dhigantahay Dowladda Federaalka ee Austria waxey ka kooban tahay unugyo. Unugyada kuwaas oo loo yaqaano Gobalada, Dhamaan sagaalka Gobalka ee Dowlada Austria Gobalkasto oo ka mid ah waxa uu leeyahay Dowlad U gaar ah iyo Baarlamaan u gaar ah. Meelaha qaarkood waxaa maamulayo Dowlada Federaalka. Sidoo kale Meelaha qaar waxaa maamulayo Gobalada. Magaalooyinka iyo Degmooyinka waxey go aamin karaan xitaa meelaha qaar ka mid ah.

Madax weyne: Madaxweynaha ama Madaxweynada waxaa si toos ah loo doortay Muddo 6 sano ah oo ay dadka doorteen

Madaxa Xukumada / Rai sul wasaaraha: Ama Haweeneyda Rai sul wasaaraha ka ah

Nidaamka: Jamhuuriyadda Dimuqraadiga ah Wakiilka Dimuqraadiyadda

Barlamaanka: waxaa uu ka mid yahay Golaha federaalka Qaranka Golaha qaranka waxaa uu ka koobanyahay 183 Xubnood 5 tii sano hal mar ayaa la doortaa. Golaha Wasiirada waa 61 xubnood, Golaha wasiirada waxaa doorta Wakiilada Sagaalka Gobal ee Dalka.

1.3. DHAQANKA

Austria waxey caan ku tahay Dhaqanka waqtiyadii hore iyo waqtiga hada. Dhaqamada ciyaaraha ayadoo door muhiim ah uga jirto Meelo kala duwan. Naqshada ugu Quruxda badan, Austria waxey leedahay qalcado iyo daara waa weyn hadii aad aragto oo aad soo xasuusaneyso waqtigii lasoo dhaafay ee Dalka. Sidoo kale waqti xaadirkaan

Waxey bixisaa Austria dalab ah Tiro balaaran oo ah Dhaqanka. Dadka dhan ee dunida ku baahsan oo xiiseynaayo bandhigyada, sida Tiyaatarka, Ciidaha iyo Riwaayadaha wadankeena.

Noolasha Austria waa midabo kala duwan. Sidaas darteed waxaa Qeyb ka ah oo muhiim ah dhaqanka iyo caadooyinka.

1.4. DIINTA

Austria xoriyadda diinta waxaa damaanad qaaday sharciga wadanka. Taas oo ah qof kasto diintiisa ayuu si xuriyad ah u dooran karaa ama u heysan karaa ama diin la aan ayuu ahaan karaa.

sidoo kale hadii aad Xubin ka tahay bulsho diimeed Waqti kasto ayaad ka bixi kartaa.

7

Inta badan dadka Austria – guud ahaan ku dhawaad 6,2 milyon dadka waxey aaminsanyihiin Diinta Masiixiga.

Masiixiyada waxaa loo qeybiyaa sedex mad hab (firqo) ama qeyb – diineed:

a Katoolig (Qayaastii 5,3 Mio. oo dad ah),

a Ortodhokos (Qayaastii 500.000 oo dad ah),

a Ifangalish (Qayaastii 320.000 oo dad ah).

Dadka soo haray oo diimaha leh oo Austria joogo waxaa loo qeybiyay sIdaan soo socoto:

a 500.000 – 600.000 Islam,

a 80.000 Islam Calawi,

a 20.000 – 25.000 Budiste,

a 12.000 – 15.000 Yahuudi.

Xogtaan oo kasoo jeeda Qiyaasta diimaha wada jira. Ayadoo sax ah ayaa markii ugu dambeysay ee tirakoobka sanadkii 2001 la sameeyay. Waxii ka dambeeyay 2001 wax Tirakoob ah oo diimaha ku saabsan lama sameyn.(Asal: ÖIF Factsheet 01, 2013)

1.5. MALMAHA FASAXYADA QARANKA

1. Janaayo – Sanadka cusub

6. Janaayo – sedex Boqor Raxmad

Dhamaadka Marso/ Bilowga Abriil – Jimca mubarak, Maalinta Axada oster iyo maalinta Isniinta oster

1. Maayo – Fasaxa Qaranka

Dhamaadka Mai/ iyo Bilowga Juun – Christi aadaayo carshiga, Axada Pfings iyo pfings Isniinta waa dhex

Dhexaadka Juun – Meydka Christi

15. Ogost – Maria Aadeyso Carshiga

26. Oktoobar – Maalinta Fasaxa Qaranka

1. Noofeembar – Allerheiligen

8. Desembar – Mari imaanshaheeda

24. Desembar – Habeenka Raxmada

25. Desembar – Maalinta Kirischtanka

26. Desembar – Maalinta Stefani

Jadwalka is dhaxgalka waxaad ka heli kartaa taariikhda saxda ah ee fasaxyada jadwalka kaas oo fasaxyadiisa ku saleysan yihiin Diimaha taas oo inta badan dadka Austria ka soo jeedaan. Waaxda is dhaxgalka waxey daabacdaa sanad walbo Jadwalka sanad laha. (Kalenderka).

8

1.6. XAQIIQOOYIN XIISA LEH EE KU SAABSAN TIROL

Tirol waxaa la deggan yahay Kumanaan sano. Dowladda waxey leedahay Taariikh dheer iyo Dhaqan.

Sidaas darteed gadaal u fiiri taariikhda Gobalka Tirol. Dadkii hore inta badan waxey ku noolaayeen beeraha. 4.000 Sano ka hor Christus inta uusan imaan aduunka. Waqtiyadaas waxaa la cadeeyay in ay Macdan laheyd. Teeda kale 1363 Tirol waxey la midowday Austria sidoo kale Innsbruck waa Caasimada Gobalka Calaamada Ay caanka ku tahay waa „Goldenes Dachl“ (Saqafka Dahabka ah) (waxey ku taalaa Altstadt Innsbruck) Tirol waa meel caan ah oo dadka jecelyihiin fasaxyada in ay ku qaataan. Tirol waxey leedahay fursado fara badan oo Ciyaaraha sidoo kale Waxey leedahay Buura fara badan iyo Dooxooyin kuwaas oo sameynaayo Muqaal qurux badan.

Innsbruck dhowr jeer oo hore waxaa lagu qabtay Ciyaaraha Waqtiga Barafka la Ciyaaro Olympics. Tirol waxaa deggan qayaastii 729.000 Rag iyo Dumar qeyb ka mid ah tiradaan oo ah 127.000 waxey ku nool yihiin Innsbruck (Tirakoobkii ugu dambeeyay ee 2014.) ayuu ahaa kaas. Innsbruck waa Magaalo dhaqameed, Ciyaaraha-, sidoo kale waa Magaalo Jaamacadeed. Dhamaadkii 2014 Gobalka Tirol waxaa ku noolaa Dadka tiradooda ay 101.184 dadkaas oo aan laheyn Jinsiyada Dhalashada Austria.

Taas oo ah Tirada guud ee Dadweynaha 13,9 % Tiradaan soo socoto oo Ah 17,5 % Ee Ku nool Gobalka Tirol waa

Dadka Muhaajiriinta ah. Taasi oo macnaheedu yahay adiga ayaa usoo haajiray oo yimid mise waalidiintaada ayaa usoo haajiray ayagoo ka yimid wadan kale. Dadka ugu badan oo Tirol usoo haajiray ama imaaday waxey ka soo haajireen Jarmalka. Qaarka kale waxey kasoo haajireen wadankii la isku dhihi jiray waqtigii hore Juguslafia Iyo Turkiga.

(Asal: Statistik Austria 2015: Bevölkerung am 1.1.2014 nach detaillierter Staatsangehörigkeit und Bundesland, www.statistik.at/web_de/statistiken/ bevoelkerung/bevoelkerungsstruktur/bevoelkerung _nach_staatsangehoerigkeit_geburtsland

Statistik Austria 2015: Bevölkerung mit Migrationshintergrund nach Bundesländern (Jahresdurchschnitt 2014) www.statistik.at/web_de/statistiken/bevoelkerung/ bevoelkerungsstruktur/bevoelkerung_nach_migra tionshintergrund/index.html)

Tirol waxey leedahay Madaxweyne ama Madaxweynad, Dowladda iyo Godoomiyaha Barlamaanka Golaha Xildhibaanada oo ah 36 Kursi waxey Wakiil ka yihiin bulshada waxaana la doortaa hal mar 5 sano.

Tirol waxaa loo qeybiyaa sagaal Degmo. Waxaa la kala yiraahdaa, Innsbruck, Innsbruck-Land, Schwaz, Kufstein, Kitzbühel, Imst, Landeck, Reutte iyo Lienz. Degmo walbo waxey leedahay Gudoomiye ama haweeney Gudoomiye ah kuwaas oo masuulka ka ah Arimaha Degmada Quseeya.

http://www.statistik.at/web_de/statistiken/bevoelkerung/bevoelkerungsstruktur/bevoelkerung_nach_staatsangehoerigkeit_geburtsland



http://www.statistik.at/web_de/statistiken/bevoelkerung/bevoelkerungsstruktur/bevoelkerung_nach_migrationshintergrund/index.html



9

2. JOOGITAANKA IYO DEGANAASHAHA

2.1. SOO GELITAANKA, JOOGITAANKA IYO DEGANAASHAHA – WAXAA MASUUL KA AH DOWLADDA

Arimahas oo dhan ee Joogista waxaa masuul ka ah madaxda Degmooyinka Innsbruck waxaa masuul ka ah Maamulka Degmada Innsbruck. Maamulka Dowladda oo la socon Doono Dhaq dhaqaaqa dadka taas oo ku saleysan sharciga Midowga Yurub. Joogitaanka iyo Xuquuqda Deganaashaha. Ayadoo la qaabeyn doono diiwaangelin taas qofka helayo Shahaado ama kaarka Deganaashaha. Shahaadada ama kaarka Deganaashaha marka loo eego sharciga Midowga Yurub ee joogitaanka ama xuquuqda degenaashaha.

Waxaa uu quseeyaa Qofka ka diiwaan gashan Dhamaan Yurub iyo Iswisarland. Wadamada ka midka

ah Yurub Norwey, Aysaan und Liechtenstein. Marka aad qorsheysay in ka badan 6 Bilood in aa joogtid Maamulka ayaa kuu dheereynaayo waqtiga joogista hal mar Kadib Maamulka ayaa kuu gudbin doono Wadan kale. Qofkaas ma ahan Qof reer Yurub. Sidoo kale ma ahan Qof u dhashay Iswiserland.

Sharciga Deganaashaha iyo sidoo kale Sharciga Joogista (NAG) Sidoo kale Habka dejisan ee soo socdo:

a Joogitaanka iyo degenaashaha ee Qofka deegaanka Yurub kaas oo lala socon doono

a Lana siin doono Ruqsada Deganaashaha

Sharciga Joogista iyo Deganaashaha kaas oo la siinayo Fiiso qofka uu ku joogi karo ugu badnaan 6 Bilood ayuu qofka ku joogi karaa waxaana maamulayo xeerka Dal ku galka. Kaas oo ah Qaanuunka Midowga Yurub. Qaanuunka dheeraadka ah waxaa laga heli karaa Booliska kaas oo ka shaqeeya dadka ajaanibta ah (FPG) sida caadiga ah qofka waa in uu asaga shakhsi ahaantiisa keensadaa codsiga asagoo joogo wadanka banaankiisa.

Tani waxey quseysaa Dadka codsiga kaas oo lagu dalbanaayo Fiiso iyo sidoo kale codsiga hore ee degenaashaha. Codsiga kordhinta waqtiga degenaashaha, waa in aad ka codsataa Maamulka Deegaanka aa degan tahay ee wadanka gudahiisa ah.

2.2. FURSADAHA JOOGISTA IYO DEGENAASHAHA EE AUSTRIA

Dadka kasoo jeeda (EWR) Deegaanka Midowga Yurub iyo Iswiserland waxey xaq u leeyihiin in ay Austria

Deganaadaan, boggadoo kale waxaa ka mid ah oo loo ogolyahay deganaashaha Austria xitaa Dadka qaraabadooda ah,

10

Hadii ay heystaan Jinsiyad wadan kale oo sedexaad ah xaq ayeey u leeyahay sidoo kale in ay degenaadaadan Austria. Waxaa sabab u ah tani Xeerka Midowga Yurub.

Dadka ka yimid Dalalka Midowga Yurub waa in ay codsadaan is diiwaan gelin ayagoo iska diiwaan gelinayo xafiiska Dowlada ee deegaanka masuulka ka ah. Tani waxey quseysaa dadka doonayo in ay joogaan in ka badan 3 Bilood. Qofka waxaa qasab ku ah in uu 4 Bil gudaheed laga bilaaba Maalinta uu yimid waa in uu Dalbadaa Codsiga Shahaadada diiwaan gelinta.

Dukumentiyada soo socdo ayaa waxaa looga baahan yahay shahaadada diiwaan gelinta:

a Caddeynta Aqoonsiga

a Caddeynta Ceymiska caafimaadka

a Caddeynta in uu Dakhli soo galo

Qofka qaraabadaada ah oo kaasoo daba guura oo Jinsiyad ama dhalasho kale heysto waxaa la siinayaa kaarka Joogitaanka laakiin waa hadii uu kasoo jeeda Deegaanka Midowga Yurub. waxey fursad u leeyihiin in ay helaaan Kaarka Joogista kaas oo 5 sano ah. Kadib marka ay 5 sano dhamaato waxey helayaan kaarka Degenaashaha waara ee Austria.

Qofka qaraabadaada ah oo Jinsiyad kale heysto waxaa la siinayaa Sharciga aqoonsiga joogista:

a Ogolaashaha sharciga aqoonsiga deganaasha wadanka. Kaas oo u jeedooyin kala duwan leh. Tani waa

suurta galnimada Joogista ku meel gaarka ah in ka badan 6 Bilood. Tani waa fursad tusaale ahaan waxey fursad u tahay Ardayda iyo Dadka Seynisyahanada.

a Ogolaashaha Deganaashaha u jeedoodin kala duwan ah. Tani waa muddo dheer Degenaasho Rasmi oo loogu tala galay, Tusaale ahaan Dadka usoo guuray Dalka Austria ama Dadka doonayo weligood in ay Austria degenaadaan, Waxaa Jiro sharci Degenaasho dheeraad ah oo lasoo saaray waqtiga markuu ahaa 1. Julaay 2011: waxaana la yiraahdaa Rot-Weiß-Rot-Karte ama Rot-Weiß-Rot-Karte Plus. Degenaashaha iyo Ogalaashaha joogitaanka waxaa waajib ah in la qoondeeyo xaalado badan darteed, Taas oo ah tiro in kooban ah.

a Degenaashaha Joogtada ah – EU: hadii qofka uu ku noolaay 5 sano waxaa uu fursad u helayaa Deganaashaha Joogtada ah. Hadii uu qofka doonayo in uu helo degenaashaha joogtada ah waa in uu 5 sano oo xiriir ah oo aan kala go laheyn wadanka Jogaa asagoo si sharci ah ku jooga intaas waxaa sii dheer In uu Qofka sameeyaa heshiiska is dhaxgalka ee Modul 2 Waa in uu yaqaano Luuqada Jarmalka heerka Niveau B1. Waxaa intaas sii dheer shuruuda kale kuwaas oo ah qofka waa in uu Dakhli ku filan soo galaa iyo Guri degan yahay. Markaas waxaa uu xaq u leeyahay Ogolaashaha joogista Dalka ayadoon

11

la cayimin ama aan xad laheyn Degenaashaha wadanka Austria.

Qofka qaraabadaada ah oo Jinsiyad kale ah hadii uu doonayo in uu yimaado Austria si ku meel gaar ah waa in uu ugu badnaan 6 bilood joogaa. Waxaa uuna u baahanyahay Fiiso waxaa uu ka cosdanayaa Fisaha wakiilada Austria waana Safaarada Austria qeybta Viisayaasha hadii uu qofka hadii uu Doonayo in uu Fiiso Dalxiis ah helo waxaa qaabilsansan Qunsuliyad Fisaha dalxiiska waxaa la yiraahdaa (Visum C). Hadii uu qofka doonayo Fiiso Shaqo sidoo kale waxaa jiro Fisaha Joogista (Visum D). (Visum D) waa Fiiso Shaqo loogu tala galay taas oo ah mid ku meel gaar ah, Tusaale ahaan shaqaalo xiliyeed.

Muwaadiniinta Turkiga ah kuwaas oo doonayo shaqo ayaga waxey leeyihiin sharci u gaar ah. Fadlan hadii aad dooneysid Macluumaad ku saabsan Muwaadiniinta Turkiga waxaad ka helaysaa, Xafiiska Deganaashaha ee ka masuulka ah.

FIIRO GAAR AH! Dhamaan Dadka Jinsiyada sedexaad ah oo doonayo in ay yimaadaan Austria waxaa qasab ku ah in ay la yimaadaan cadeyn taas oo ah darajada ugu hooseyso ee barashada Luuqada Jarmalka taas oo ah A1 inta aysan imaan ka hor waa

in ay la yimaadaan shahaadada A1. Marka ugu horeyso oo qofka codsanayo Deganaasho waa muhiim niyad ahaan in uu u codsado asagoo doonayo in uu ku noolaado Austria. Si kastaba ha ahaatee marka laga reebo waa fursada guud ahaan la aqoon sanyahay kaas oo kaliya ay cadeyn karaan waaxda is dhaxgalka ee Austria (ÖIF) waxey hubinayaan Shahaadada aad wadato oo ah A1 Macluumaad sax ah oo ku saabsan waxaad ka heli kartaa ÖIF (Eeg bejkaan bogga 96) waxii Dukumenti ku saabsan oo aan aheyn Luuqaada Jarmalka kaas oo quseeyo xeerka soo socdo. Hadii Maamulka Dowladda kaaga baahdo Dukumentiyadaas ku qoran Luuqad aan Luuqada Jarmalka aheyn, waa in uu noqdaa mid sax ah ama aad ku sameysay turjumid sax ah oo aan qalad aheyn. Shahaadada Luuqada ama Shahaadada Koorsooyinka waa in ay san ahaan mid hal sano ka hor aad sameysay tusaale ahaan hadii aad labo sano ka hor sameysay waa in aad mid cusub sameysaa waayoo waa muhiim in ay san mid sanad ka weyn ahaan. Waqtiga xaadirkaan sharciga aqoonsiga joogista.

Austria qiyaastii € 100.– Waxaa intaas dheer Adeegyada Aqoonsiga xog raadinta lacag kale oo dheere ah maadaama laguu shaqeynayo Waa in aad iska bixisaa Qidmada Qofka kuu shaqeynaayo.

12

2.3. SU AALAHA LA IS WEYDIINAAYO EE QUSEEYO SHARCIGA JOOGITAANKA IYO DEGENAASHAHA HESHIISKA IS DHAXGALKA

Waxaan rabaa Qoyskeyga in ay yimaadaan

Keenitaanka Qoyskaada kuwaas oo wadan kale kasoo jeedaanIsku keenitaanka Qoysaska waa Qoyska lamaanaha ah iyo waxii ay dhaleen, Waxaa Ka mid ah Qoyska:

a Qoyska lamanaha is qabo ninka iyo xaaskiisa – Si kastaba ha ahaatee waa in ay 21 sano jir ka yareen labadooda

a Lamaanaha wada nool oo isu diiwaan gashan Ninka iyo Xaskiisa – si kastaba ha ahaatee waa in ay 21 sano jir ka yareen labadooda

a Kuwa aan weli guursan, Caruurta da, da yar. Sidoo kale caruurta la korsado sidoo kale Qofka lamaanaha kula ah cunuga uu dhalay oo aadan adiga dhalin.

Isu keenista Qoysaska waxey leedahay sharci kaas oo loo qoondeeyo, Tusaale ahaan sanad walbo waxaa la keenaa tiro cayiman si loo helo meelo banaan oo la dajiyo.

Qaraabada ninka Austriyaanka ah iyo Gabadha Austriayaanka ahDadka imaanaya ee Qabaarada la ah Dadka Austriiyaanka ah (Kernfamilie) qaraabada waxaa loola jeedaa Xaaskaada ama Seygaada sidoo kale Caruurta aad isu dhasheen, kuwaas uma baahna in loo qoondeeyo xur ayeey wadanka u yihiin. qofka ka tirsan Qoyska Dhamaan waxii looga baahdo

hadii uu sameeyo kadib waxaa uu helayaa Sharciga Joogitaanka kaas oo ah xubin Qoyska ah deganaasho joogitaan.

Qaraabada kale ee Dadka Austriyaanka ah waxey leeyihiin shuruuda u gaar ah, ogolaashdegenaasho joogta ah, Waxaana la yiraahdaa Ogolaanshaha Deganaashada Qaraabada. Waxaa ka mid ah tusaale ahaan, Waalidiinta Caruurta qaan gaarka ah iyo Awoowe iyo Ayeeyo. Kuwaas ayaa qoyska loola jeedaa. lamaanaha is la nool sida Gabadha iyo Seygeeda kuwaas ogolaanshaha deganaashada qaraabada ayeey ka mid yihiin, laakiin Qoyska ka mid ma aha, waa in ay u hogaan samaan shuruudaha. Qofkasto oo doonayo in uu dadkiisa keeno waa in uu u hogaan samaa, shuruudaha guud ee looga baahan yahay kuwaas oo qasab ku ah, shuruudahaas waxaa ka mid ah Waa in ay masuuliyada qofkaas qaadaan ayadoo bayaan qoraal ah. Si kastaba ha ahaatee waxaa laga saaray oo aan ku jirin Dadka Shaqeeya.

Qofka qaraabada Austriyaanka ah waxaa uu xaq u leeyahay in uu ku dhaq dhaqaaqo si xurnimo ah Dhamaan wadamada Midowga Yurub iyo IswiserlandQofka qaraabada la ah Austrianka kaas oo kasoo jeeda deegaanka Midowga Yurub Ama sidoo kale asagana ka yimid deegaanka Midowga Yurub Ama sidoo kale wadan kale oo sedexaad. Waa muhiim farqiga u dhaxeeya Sidoo

13

kale Waxey khuseysaa Dadka kasoo jeeda Dalka Iswiserland. (Qaraabada Dadka Iswiserland ka ah kuwaas oo) muwaadininta wadan kale oo sedexaad ah waxey xaq u leeyihiin in ay helaan Degenaasho Austria ah.

Sidoo kale Qaraabada ka daba timaado ee u dhow Waxey helayaan karka Rukhsada Joogitaanka kaarkaas oo ah muddo 5 sano ah.

Qaraabada kale waxey helayaan sharciga Ogolaashaha Deganaashaha qaraabada, kaas oo aan laheyn cadad go an. Laakiin waa in ay buuxiyaan dhamaan shuruudaha looga baahdo. Xubnaha kale ee Qaraabada waxaa ka mid ah tusaale ahaan Lamaana yaasha. Hadii qofka Austria uu 5 sano ku noolaay waa in uu dalbadaa deganaashaha joogtada ah.

Waxaan rabaa in aan rukhsada joogitaanka cusbooneysiiyo

FIIRO GAAR AH! Cusbooneysiinta rukhsada joogitaanka waqtiga ay kaa dhaceyso 3 Bil ka hor waa in aad dalbataa in laguu cusbooneysiiyo waa in aad soo gudbisaa codsiga waqtiga ay muhiimka tahay ka hor inta aanay kaa dhicin Codsiga degenaashaha hadii ay kaa dhaco oo aadan waqtiga ku haboonaa aadan xareysan codsi aad ku dalbaneyso in laguu cusbooneysiiyo.

Ugu horeyn waa in aad wadanka banaanka uga baxdaa kadib waa in aad codsi cusub xareysataa kaas oo aad u soo gudbineyso codsigaada wakiilada banaanka u joogo Dowladda Austria. (Wakiilada waxaa loola

jeedaa Safaarada) kadib Maamulka Dowladda ee wadanka gudahiisa ah waxey fiirinayaan codsigaada in aad shuruudihii lagaaga baahnaa aad buuxisay.

Goormee ayaan heli doonaa degenaasho aan isku hubo?

Hadii labo shuruud aad buuxiso waxaad codsan kartaa oo aad helaysaa deganaasho joogitaan ah oo Midowga Yurub:

a Waa in aad 5 sano ee lasoo dhaafay aa deganeed Austria ayadoo xiriir ah markaas xaq ayaad u leedahay iyo sidoo kale

a Waa in aad buuxisaa shuruudaha ay kaaga baahanyihiin xafiiska is dhaxgalka bulshada.

Waxaa lagu siinayaa kar degnaasho ah oo aan kaa dhaceynin waqti cayiman aan aheyn laakiin 5 tii sano waa in aad hal mar cusbooneysaa. Hadii aad dooneyso in aad cusbooneysiiso uma baahnid in aad mar labaad shuruuda buuxiso. Hadii aadan buuxin shuruudaha ma aha cawaaqib xumo sharci darro ah hadii aad rabto in aad ogaato shuruudaha muhiimka ah tusaale ahaan, waxaa ka mid ah hadii uusan dakhli kusoo galeynin, sidoo kale hadii aadan hoyi laheyn, ama aadan ceymiska caafimaadka laheyn.

Hadii uu qofka Dambiyada qaarkood galay

a Dib ayuu uga dhacayaa dhinaca degenaashaha

14

a Waxaana ka mamnuuc ah in uu helo deganaashaha

a Waana in la masaafuriyo ayadoo loo masaafurinaayo meeshii uu ka yimid.

FADLAN LA SOCO: Hadii Qofka 5 Sano si sharciga waafaqsan ku jooga. Kadib waxaa uu helayaa deganaashaha joogtada ah. Tani waxey hubineysaa ilaalinta deganaashaha rasmiga ah. Hadii Ruqsada joogtada ah ee Midowga Yurub muhiim maaha waayoo deganaasho rasmi ah ayaad heysataa teeda kale hadii ay wax mugdi ah kaaga jiraan waxaad helaysaa la taliya khabiir ku ah.

Qofka hadii uu wadanka ka maqnaado muddo 12 bilood ah oo uu meel ka baxsan Deegaanka Midowga Yurub uu ku maqnaado waxaa uu weyn doonaa joogitaankii xuquuqda aas aasiga ah ee Austria.

Fadlan la xiriir inta aadan wadanka ka bixin Xafiiska Maamulka Dowladda

ama Xafiisyada la talinta. Dadka xaqa u leh magan galyada iyo kuwa xaq u leh sharciga magangalyada ee waqtiga cayiman ah, sidoo kale waxaa jiro shuruudo ayaga u gaar ah ee si ay u helaan deganaasho rasmi ah ee Midowga Yurub. Fadlan lasoo xiriir waxii Macluumaad dheeraad ah oo aad u baahan tahay Xafiska Dowlada.

Ma bedeli karaa ujeedada Deganaashaheyga?

ilaa iyo inta uu ogalaashaha joogitaanka kaa dhicin waxaad sameyn kartaa Codsiga bedelka ujeedadaa adigoo jooga wadanka gudahiisa. Laakiin waa in aad shuruudaha lagaaga baahan yahay buuxisaa kadib waxaad helaysaa deganaashaha aad codsatay. Hadii aadan shuruudaha lagaaga baahdo aadan buuxin maheleysid deganaashaha. Laakiin wax saameyn ah kuma yeelaneyso deganaashihii horay aad u heysatay.

Caano iyo malab

Jannada waxaa qul qulaayo caano iyo malab waa la

dhahaa laakiin dhibicdu waxey tahay jannadu waxay leedahay

xuduudeeda hadabaa iska jir qofka aan wareega saxanka si fiican u eegin

wax badan ma helaayo hadabo indhahaaga si fiican u kala fur.

15

Waa maxey heshiiska is dhaxgalka?

Ujeedada heshiiska is dhaxgalka waxaa ka mid ah barashada Luuqada Jarmalka, Qofka jinsiyada sedexaad ah oo Austria Degan, tani waxey u fududeyneysaa ka qeyb qaadashada noolasha, Dhaqaalaha iyo dhaqanka Bulshada.

Modul 1 Qeybta koowaad ee heshiiska is dhaxgalka waxaa uu yahay 2 sano gudahood waxaa qasab ku ah qofka waa in uu caddeyn la yimaadaa cadeyntaas oo ah Heerka A2 Aqoonta Luuqada Jarmalka.

Shuruudaha soo socda hadii aad buuxiso waxaa laguu soo celinayaa qeyb ka mid ah dakhligii kaa baxay:

a Hadii aad ka Qeyb gasho koorsooyinka is dhaxgalka ee Luuqada Jarmalka iyo

a waa in aad cadeysaa aqoonta Luuqada Jarmalka heerka, heerkaas oo ah Niveau A2 18 bilood kadib, (fiiri Heshiika Midowga is dhaxgalka).

Modul 2 Qeybta labaad ee Heshiiska is dhaxgalka waa in aad cadeyn kareyso Aqoontaada Luuqada Jarmalka taas oo heerkeeda uu yahay Niveau B1 Waxaad uga baahan tahay B1 si aad u hesho deganaashaha Midowga Yurub asagoon waqti cayiman laheyn. Sidoo kale waxaad uga baahan tahay si aad u hesho Jinsiyada Dhalashada Austria.

Waxii war bixin dheeraad ah oo ku saabsan Joogista iyo Degenaashaha Austria waxaad ka heli kartaa Maamulka masuulka ka ah Deganaashaha Austria. Waxey kuu sheegi doonaan goorta iyo meesha sidoo kale waxaa aad u baahan

tahay si aad ugu guuleysato gunaanadka heshiiska is dhaxgalka. Sidoo kale waxaad heli doontaa macluumaad qaar ka mid ah kaas oo aad ka helayso Horumarin Maamulka Dowlada.

Miyey Qasab igu tahay in aan fuliyaa heshiiska is dhaxgalka?

Asal ahaan dhamaan Muwaadininta kasoo jeeda Dalalka sedexaad waxaa waajib ku ah in ay fuliyaan heshiishka is dhaxgalka. Laakiin waxaa jiro qaar ka reeban, Fadlan weydii waxii macluumaad ah Maamulka masuulka ka ah Deganaashaha.

Maxaa dhacaayo hadii aanan fulin heshiiska is dhaxgalka?

Hadii aad cusbooneysiineyso ama dalbaneyso rukhsada deganaasho. Waa in aad ogalaato in aad fuliso Heshiiska is dhaxgalka. 2 sano gudahood. Hadii aad fulin weyso Heshiiska is dhaxgalka sababo qaar ka mid ah? Fadlan la xiriir waqti hore Xafiiska Maamulka Deganaashaha adigoo cadeynaayo sababta aad u fulin weysay. si waqtiga laguugu dheereeyo. Hadii aadan sidaasi sameynin waxaa muteysaneysaa Ganaax Lacageed. Sidoo kale waxaa intaas sii dheer waxaa laga yaabaa in aad weyso xaqa aad u laheyd joogista Austria, sidoo kale waxaana qasab kugu ah in aad Austria Ka baxdo.

FIIRO GAAR AH! Waxaa waajib kugu ah in aad fulisaa Modul 1 sida kor ku xusan u hogaansantaa heshiiska is dhaxgalka kaas oo ah labo sano gudahood. Qaanuunkii hore ama (sharcigii hore) waxa uu ahaa 5 sano.

16

laakiin 01. Julaay 2011 waxii ka dambeeyay maaha 5 sano ee waa labo sano gudahood. Makugu filno in aad cadeymo la timaado taas oo ah in aad ku baastay imtixaankii Luuqada Jarmalka. Waxaa qasab kugu ah dhab ahaantii si wanaagsan oo kugu filan ku hadalka luuqada in aad u barato!

Maamulka Dowlada waxaa uu xaq u leeyahay in ay hubiyaan aqoontaada Luuqada Jarmalka.

Hadii aadan ku guuleysan aqoonta Luuqada jarmalka? Markaasi Maamulka Dowlada waxaad ka heli doontaa go aan, go aan kaas oo ah in aadan fulin heshiiskii is dhaxgalka.

2.4. JOOGISTA SIDA XEERARKA KU SAABSAN SHARCIGA MAGANGALYADA

Magangalyada waxaa loogu tala galay Dadka lagu eryanayo sababo kala duwan, Tusaale ahaan waxaa Ka mid ah sababaha, Diintaada, Jinsiyadaada, Midabkaada, sidoo kale xubin ka mid ah koox gaar ah, sidoo kale asalkaada Bulsha ahaaneed, sidoo kale aragtidaada siyaasadeed. Kuwaas oo ku saleysan Sharciga Caalamiga ah, Qodobada aan kor kusoo xusnay Dadka qabo dhibaatooyinkaas waxey xaq u leeyihiin in ay helaan magangalyo, taas oo ah Heshiiskii Geneva ee Qaxootiga. Dadka doonaya in ay Austria ka helaan magan galyada ku saleysan sharciga Caalamiga ah. Marka hore waxey dalbanayaan Codsiga Magangalyada. waxeyna ka dalbanayaan Xafiiska Federaalka ee Dadka Ajaanibta ah iyo Qaxootiga kadib (BFA) ayaa go aan ka gaarayo codsigaada magangalyo doonka ah.

Sababta ku kaliftay qofka in uu soo baxsado waana in ay ahaadaan sababo la aqoonsanyahay. Gaar ahaan quseeyo qofka magangalya doonka ah. Kadib Qofka waxa uu xaq u leeyahay in uu

helo „xaalad magangelyo“ Xaalada labaad oo ah

a Qofka sabab la aanta wadankiisa uga soo haajiray

a Qofkaas Hadii in wadankiisa lagu celiyo ay noolashiisa khatar ku tahay waxaa uu helayaa Sharci ku meel gaar ah.

Hadii aysan labadaas qodob midkood aheyn waxaa jiro fursad kale taas oo leh Shuruuda gaar ah waxaana la yiraahdaa Ogolaanshiyaha Joogitaanka Sharciga Magangelyada:

„Ayadoo lagu daray ogalaashada joogitaanka“:

Dhab ahaantii Austria qofka waa joogi karaa waana ka shaqeyn karaa. Ogolaasha Joogitaanka Sharciga waxaa uu kuu shaqeynayaa 1 sano oo kaliya kadib lama cusbooneysiin karo. Kadib ogolaashaha joogitaanka waa suurta gal laanta Sharciga iyo Deganaashaha in ay ku siiyaan „Rot-Weiß-Rot“-Karte plus“ ama ogolaashaha deganaashaha joogtada ah.

17

„Ogolaashaha Joogitaanka“:

Dhabtii ahaantii Austria Qofka waa uu joogi karaa waana ka shaqeyn karaa. Ogolaashah joogitaanka Sharciga Shaqada Ajaanibta waa lagama maar maan. Sharciga ogolaashah joogista waxaa uu kuu shaqeynayaa 1 sano oo kaliya kadib lama cusbooneysiin karo ogolaashaha joogitaanka. Waa suurta gal laanta sharciga iyo deganaashaha in ay ku siiyaan “Rot-Weiß-Rot-Karte plus“ ama Ogolaashaha deganaashaha joogtada ah.

„Ogalaashaha joogitaanka ilaalinta gaarka ah“:

Dhabtii ahaantii Austria qofka waa uu joogi karaa waana ka shaqeyn karaa. Ogolaashaha joogitaanka Sharciga Shaqada Ajaanibta waa lagama maar maan. Sharciga ogolaashaha joogista waxaa uu kuu shaqeynayaa 1 sano. kadib waa la cusbooneysiin karaa.

Hadii Maamulka Dowlada go aan sado in dib laguu celiyo laguuma ogolo joogitaanka dib u celinta macnaheedu waxaa weeyaan qofka in uu Austria ka baxo iyo Midowga Yurub sidoo kale Iswiserland.

Waa waajib in uu ka baxaa. Waxii Macluumaad dheeraad ah oo ku saabsan Habka Qaxootiga iyo Shuruudaha Sharciga Ogolaashaha Deganaashaha Waxaad ka heli kartaa si toos ah ciwaanka ah: www.bfa.gv.at

MACLUUMAAD

- Bezirkshauptmannschaft (BH): Aufenthaltsangelegenheiten, bogga 76

- Stadtmagistrat Innsbruck: Aufenthaltsangelegenheiten, bogga 100

- Zentrum für MigrantInnen in Tirol (ZeMiT): Hilfestellung, Beratung und Information, bogga 108

MACLUUMAAD KU SAABSAN HABKA RASMIGA AH EE INTERNETKA:

- www.bfa.gv.at (Xafiiska Federaalka ee Dadka ajaanibta ah iyo Qaxootiga)

- www.help.gv.at (caawinta habka wasaaradaha)

- www.tiroler-rak.at (Midowga Qareemada Xuquuqda ee Tirol: Ciwaanada su aalaha ku saabsan Xuquuqda)

- www.integrationsfonds.at (Xarunta isdhexgalka bulshada ee Austria)

- www.deserteursberatung.at (iyo talobixinta Qaxootiga ee Wien: talobixinta Shisheeyaha-dhibaatada sharciyeed ee Qoxootiga)

http://www.bfa.gv.at

http://www.bfa.gv.at

http://www.help.gv.at

http://www.tiroler-rak.at

http://www.integrationsfonds.at

http://www.deserteursberatung.at

18

3. QAADASHADAHA DHALASHADA (JINSIYADA)

Dhalashada Austria waxaad ku heli kareysaa labo arimood In laguu codeeyo iyo in laguugu abaal mariyo. abaal marinta waxaa qeyb ka ah Qoyska is qaba. Sidoo kale lamaanaha wada nool oo isu diiwaan gashan in ay wada noolyihiin iyo caruurtooda.

FIIRO GAAR AH! Laakiin waa in ay soo gudbiyaan codsiga iyo waa in ay soo buuxiyaan shuruudaha qaarkood ee sharciga ah.

Waa in la fuliyaa baaritaanka abaal marinta waana in la hubiyaa shuruudaha sharciga ah.

3.1. DHAMAAN SHURUUDAHA JINSIYADA DHALASHADA

a Waan in aad cadeeysaa si joogta ah aan kala go laheyn in aad Joogtay Austria si sharci ah. Ugu yaraan 10 sano waa in aad ku nooshahay Austria. Marka laga reebo xaaladaha qaarkood kuwaasiay ku filan tahay 6 sano. Tusaale ahaan Dadyowga Magangalyada la siiyay. Waxii Macluumaad dheeraad oo ku saabsan waxaad ka helaysaa Waaxda Jinsiyada Dhalashada Dalka ee Gobalka Tirol.

a Daacadnimad Macnaheedu waa in aadan wax dhibaato ah aadan geysan. Tusaale ahaan: in aysan Maxkamad ku xukumin. Sidoo kale aadan sugeynin Dhageysi Maxkamadeed, oo aaney jirin wax Maamulka halis ku ah aad sameysay.

a Waa in aadan wax Dambi ah gelin: hadii aad Dambi gasho waxaad ku weyneysaa deganaashahaagii. Waa in aadan Maxkamad kiiskaada gelin taasoo keeneyso in la joojiyo joogitaankaadii. Waa in aadan sameynin wax Sharcigaada

Deganaashaha lagu mamnuucayo sidoo kale 18 bilood oo lasoo dhaafay waa in aanay Maamulka Dowlada kugu xukumin in aad wadanka ka baxdo, hadii ay dhacday in laguugu xukumay, laakiin Maamulka Dowlada doonayaan in ay dib kuusoo celiyaan mar kale. Waa in aad qof bilaa dambi ah ahaataa. Sidoo kale waa in aan lagaa mamnuucin soo gelitaanka. Sidoo kale waa in aadan mamnuuc ka aheyn Deeganka Wadamada Yurub iyo Iswiserland.

a Waa in aad ogoshahay xeerarka aas aasiga ee Wadamada Dimuqoraariyada ah ee Midowda Yurub iyo Bulshadadooda. Sidoo kale waa in aad ka aaminsanahay wanaag Dowlada Austria

a waa in aad xaqiijisaa hab noolaleedkaada. Qofka codsiga xareysanayo waa in uu ka madax banaan yahay Dakhliga Damaanada (lacagta ceyrta).

a Waa in Qofka Jinsiyadiisii hore Ka tanaasulaa.

19

a Waxey yaqaanaan Dadku Dimuqraadiyad Austria. Sidoo kale Waa in ay ogaadaan Taarikhda ku saabsan Austria iyo Gobalka Tirol. Waa in aad aqoon u leedahay oo aad Imtixaan isu diyaarisaa waxaa lagu siinayaa Qalabkii aad ka baran laheyd. Qalabkaasi ama Buugaasi waxaa ku jiro oo muhiim ah Macluumaad ku saabsan Austria iyo Tirol. Fadlan fiiri Cashirkaan Imtixaanka ah!

a Waa in aad Shahaado la timaadaa cadeyneyso Aqoonta aad u leedahay Luuqada Jarmalka Heerka B 1

La soco waxaan ku siinay dulmar guud ee Nidaamka. Hadii aad dooneysid fah faahin dheeraad ah halkaan kuma soo koobi kareyno waxaa jiro qododba badan oo gaar ah si aad u hesho Macluumaad dheeraad ah oo sharaxan fadlan la xiriir Waaxda Dhalashada Jinsiyada.

3.2. CODSIGA IYO BAARITAANKA

Kulanka hore waxaad xareysatay Codsiga kadib. Waaxda Jinsiyada Dhalashada markaas waxaan sameyneynaa baaritaan waxaan la xiriireynaa Maamulka Gobalka ama Golaha Degmada ee Innsbruck kuwaas

oo si fiican u eegayo baaritaanka. Sidoo Kale waxaa qeyb ka qaadanayo Booliska iyo Agaasimaha Ammanka ee Tirol qeyb ayey ka qaadanayaa si fiican u eegida baaritaanka.

3.3. HUBINTA

Baaritaanka marka lasoo gabagabeeyo iyo qimeynta ay noqoto in laguu ogolaado? Kadib waxaa laguu soo dirayaa Go aanka in abaal marin laguu siiyo Jinsiyada Dhalashada Austria. Laakiin waxaa Shardi ah in aad ka baxdo

Dhalashadii hore Labo sano gudahood. Waa in ay cadeeyaan ama ogolaadaan in ay ka baxeen dhalashadii hore, Kadib abaal marinta ayaad heleysaa waxaa laga yaabaa Maamulka Dowlada in ay baaris kugu sameeyaan.

3.4. QIIMAHA IYO ABAAL MARINTA DHALASHADA (JINSIYADA)

Kharashka dhabta ah waa ku kala duwan yihiin sida kiisaska shakhsiga marka ay howshaan dhamaato Lacag ayaad bixineysaa kadib Abaal marinta Jinsiyada Dhalashada waxaa

lagu bixinayaa meel jawi baashaal ah. Waxaana halkaas laguugu Gudoonsiinayaa Warqadii ogolaashaha iyo sidoo kale laguugu dhaarinayayaa in aad Dalka daacad u noqoneyso.

20

3.5. KALA NOQOSHADA DHALASHADA (JINSIYADA)

Qaar ka mid ah Dalalka waxey ku heshiiyeen hadii qofka Jinsiyad Dhalasho cusub uu qaato in Jinsiyadiisii Hore ay dib ugala noqonayaan Tusaale ahaan Turkiga.

Waaxda Jinsiyadaha waxey sameyn doontaa baaritaan. Baaritaankaas oo ah in aad dib u celisay Jinsiyadaadii Hore iyo

in kale waxey ka ogaanayaan Liiska in aad dib u celisay Jinsiyadaadii iyo in kale. Jinsiyadaadii Hore labo sano gudahood waa in aad dib u celisaa laga bilaabo maalintii lagu siiyay Jinsiyada Cusub. Hadii aadan sameyn sidaas waxaan kaala noqon doonaa Jinsiyadii aan ku siinay ayadoo ay la socoto Go aan.

3.6. LABO DHALASHO WAXAAD KU WEYNEYSAA DHALASHADA (JINSIYADA) AUSTRIA

Labo dhalashood sharci ahaaneed suurta gal maaha.

Hadii Dhalashada Austria abaal marin laguu siiyo. Laguuma ogolo in aad Dhalashadaadii Hore qaadato, Hadii aad Dhalashadaadii Hore qaadatid,

Dhalashada Jinsiyada Austria si toos ah ayaad u weyneysaa.

OGEYSIIS! La talinta hore waa laga maarmaan! Waxaan ku siineynaa Macluumaad iyo Talo, Fadlan waa in aad ballan sameysataa adigoo Telfoon ku sameysanaayo La talinta hore!

MACLUUMAAD

- Waaxda Dhalashada Jinsiyada Dalka ee Tirol: Arimaha Dhalashada Jinsiyada xaalada Bulsho iyo Ajaanibta, eeg bejka 69

MACLUUMAAD KU SAABSAN HABKA RASMIGA AH EE INTERNETKA:

- www.help.gv.at


21

4. SHAQADA

Xeerarka Ajaanibta shaqada (AusIBG) xeerka Dadka Shaqaalaha aan madax banaaneyn ee Dadka Ajnabiga ah kuwaasi waxaa ka mid ah:

a Shaqaalaha la mid ah xiriirka xaaladaha Shaqada

a Shaqada ee heerka sida barashada (xirfada qofka ku shaqeeyo)

a Sharciga shaqada Ajaanibta waxaa nidaamiya qof Ajnabi ah

Xeerka Ajaanibta AusIBG Marka laga reebo:

a Qaxootiga la aqoonsaday iyo qaraabadooda

a Dadka la siiyay sharciga ku meel gaarka ah iyo qaraabadooda

a Muwaadiniinta Iswiserland iyo qaraabadooda

a Muwaadiniinta EWR ama Wadamada Midowga Yurub iyo Qaraabadooda

a Qaraabada muwaadiniinta Austria ama muwaadiniinta

FIIRO GAAR AH: Qaraabada waxaa loola jeedaa waa lamaanayaasha, Ama Labada is qabo oo isu diiwaan gashan ayaga ayaa loola jeedaa. Waxaa ka mid ah qaraabada caruurta ay isu dhaleen oo ka yar 18 sano iyo caruurta kale oo aan weli guursan.

Intaas waxaa sii dheer Marka laga reebo:

a Wariya yaasha ajnabiga ah iyo wariyada ajnabiga ah

a Hagista gaarka ah iyo maamulka sare la xiriira. Sidoo kale ka mid ah qoysaskooda

a Daryeelka nafsiga

a Dadka Wakiilada Safaarada ama Qunsuliyada

FIIRO GAAR AH: Muwaadiniinta reer Koratia lagama saarin Sharciga Ajaabinta AusIBG ilaa iyo 30.06.2020.

Muwaadiniinta dalalka sedexaad si aan xad laheyn in ay helaan Shaqo kadib marka sharciga ajaanibta AusIBG kuwaasi oo leh mid ka mid ah kuwa soo socdo deganaashaha:

a Deganaashaha joogtada ah ee EU (Midowga Yurub)

a Deganaashaha joogtada ah xubnaha qoyska

a Rot-Weiß-Rot-Karte oo lagu daray

a Joogitaanka xaq u leedahay lagu daray

Muwaadiniinta Dalalka sedexaad sidoo kale xaq ayeey u leeyihiin in ay shaqo ka helaan suuqa shaqada, laakiin waa hadii ay leeyihiin kaarka joogitaanka ama kaarka joogitaanka joogtada.

22

Dadka soo haajiray gaar ahaan kuwa aqoonta sare leh (§12 AuslBG), shaqaalaha takhasuska leh shaqaalaha Xirfad la aanta (§12a AuslBG), shaqaalaha kale ee muhiimka ah iyo ardayda qalin jabisay (§ 12b AuslBG) iyo (kaarka Buluuga ah ee Midowga Yurub) (§12c AuslBG)

Soo gelitaanka gaar ahaan dadka aqoonta sare. Shaqaalaha takhasuska leh shaqaalaha xirfad la aanta iyo shaqaalaha kale ee muhiimka ah waxaa jiro nidaam boondooyin ah, shuruudaha soo socdo waxey leeyihiin saameyn oo nidaamka boondooyinka ah:

a Aqoonsiga ama shuruuda shaqo looga baahan yahay

a Mid ka mid ah tababar waayo aragnimo oo shaqo la xiriirta

a Aqoonta Luuqada

a Da‘da

Gaar ahaan Dadka Xirfad tacliin heer sare leh uma baahno In ay dalab shaqo oo kaliya ku yimaadaan Austria, ayagoon heysan dalab shaqo ayeey imaan karaan Austria. Wakiilada Dowlada ee wadanka banaankiisa ah ayaa qiimeyn ku sameynaayo boondooyinkiisa kadib waxey siinayaan Fiiso Dal ku gal ah Fiisaha Dal ku galka waxey ku eg tahay 6 Bilood waxaana loo isticmaalayaa raadinta shaqo ee Austria.

Dadka soo galayo aan fiisaha u bahneyn waxey si toos ah u dalban karaan kaarka Rot-Weiß-Rot. Fiiso shaqo raadin ah mar dambo looma baahno. Xeerka xirfadla yaasha lagu qeexay iyo

go aamiyay Dadka Xirfad la aanta ee Austria. Shaqaalaha xirfadla yaasha kuwaas oo ka shaqeeyo shaqooyin aan xirfadooda aheyn waxey dalban karaan codsi ilaa 5 Nofember sanad kasta.

Shuruudaha looga baahan yahay waa:

a Waxaa looga baahan yahy boondooyin sida laga soo xigtay kor ku xusan nidaamka boondooyinka

a shaqaalaha waxey xaq u leeyihiin oo qasab ah heshiiska shaqada qoraalka ku yaal oo lacagta ah in ay helaan

Ardayda qalin jabisay loogama baahno nidaamka qiimeynta Boondooyinka. Si isku mid ah ayeey Musharaxa iyo Musharaxada u codsan karaan karka Buluuga ah ee EU Si kastaba ha ahaatee shaqada loogu tala galay wax barashadooda waa in ay buuxiyaan. Ardayda qalin jabisay marka uu dhameysto waxbarashadiisa muddo lix Bil oo kaliya ayuu Austria sii joogi karaa.

Lixdaas Bil gudahood waa in uu sameeyaa codsi ah karka Rot-Weiß-Rot fiiro.

Gaar ah waxaa la farayaa dadka soo galootiga ah in ay shuruudahaan la socdaan:

a Rot-Weiß-Rot waxaa uu kuu shaqeynayaa 12 Bilood

a Kaarka waxaa lagu xiray shaqo.

Hadii 12 Bilood kadib loo baahan yahay in la cusbooneysiiyo waxaa lagu siinayaaa Rot-Weiß-Rot plus sidaas darteed kaarkaan waad ku raadsan kartaa shaqo aan xad laheyn adigoo u raadsanaayo suuqa shaqada.

23

4.1. OGOLAANSHAHA SHAQADA (§ 4 AUSLBG)

Hadii aadan ogolaashaha joogitaankaada ama sharcigaada deganaashaha aan laguu ogoleyn si toos in aad Austria uga shaqeysato, waxaad u baahan tahay ogolaansho shaqo.

Waxaad ka codsan kartaa Xarunta Qeybta Ajaanibta (AFZ) Adeega dadweynaha shaqada (AMS).

OGEYSIIS! Midowga Yurub waxey heshiis la galeen Shirkad Turkia ah. Sidaas darteed waxey leeyihiiin xuquuq gaar ah, sidaas darteed sharciyada labada ah AusIBG iyo NAG ha ku raaxeystaan xuquuqda gaarka ah shaqaalaha Turkiga. Sharciyada labada ah AusIBG NAG Tadlan waxaa kuu haboon in aad raadsato Talo sharci ah!

Hadii aad rabto inaad codsato ogolaasho shaqo ah, Fiiro gaar ah:

a Ogolaashaha shaqo waxey ku xiran tahay goobta shaqada

a Ansixinta shaqooyinka waxey xadidaa shaqaaleeyaha Rag iyo Dumarba

a Ansixinta shaqooyinka waxaa dalban kara kuwa raba inay mustaqbalka shaqaalaysiiyaan dad

a Ansixinta shaqooyinka waxey shaqaynaysaa 12 Bilood kaliya.

Ogolaansho shaqo ama u xoraynta: ilaa iyo 1da Janaayo 2014 masii jadwalaysna ogolaasho shaqo ama u xoreyna, marka laga reebo oo kaliya muwaadiniinta Turkiga ah, laga bilaabo xilligaas qof walba wuxuu u shaqaynayaa ilaa ay ka dhamaato shaqada.

4.2. WAXAAD HEYSATAA OGOLAANSHO SHAQO LAAKIIN SHAQO MA LAHA

Dadka soo galooti ah lakiin xirfado lehAustria waxaa ku nool dad badan oo soo galooti ah oo leh xirfado wanaagsan, hadaba Austria darajadee waxbarasho ama xir fadeed ayey aqoonsantahay, nasiib darro aad ayey u yartahay, talo siiya yaasha qof dibadda kusoo qaatay xirfado shaqo (AST Tirol, ka eeg xirfadaha aan la aqoonsanayn ee Dadka soo galootiga (AST Tirol), eeg bejka 72) Ayaga ayaa ku siinayo talo iyo macquul ahaanshaha suuqa shaqada.

Raadi shaqo banaan

Waxaa raadinaysaa shaqo? Halkan ka raadi shaqooyinka:

a Wargeysyada (bogga shaqooyinka)

a Internetka (tusaalo jobroom www.ams.at)

a AMS (Arbeitsmarktservice)

a Wax ku dhagan dukaamaha

a Suuqgeyn saaxiibkaa ama qof aa garanayso

a In aad adiga lugahaaga ku raadsato shaqo

http://www.ams.at

24

Hadii aad hesho shaqo ku cajabgaliso u dirso codsi shaqo! Badanaa waa in aad si qoraal ah ugu dirto ama u geyso goobta aad shaqada ka rabto. Sida caaadiga codsiga shaqsi ahaan ama Telefoon ahaanba way dhici kartaa.

Hadii aad qorto codsi shaqo wuxu ka koobnaanayaa:

a Qoraal

a CV (taarikhdaadii iyo meeshii aad ka soo shaqeysay)

a Heerka waxbarasho

a Shahaadooyin kale hadaa hayso

Xeerkaas waxaa ku taliyay tala siiyaya yaaasha shaqaalaha, Dukumiintigee ayaa la raacinaya codsiga shaqada, hadii aad nasiib leedahay waxaa laguugu yeeri wareysi shaqo lakin nasiib darro badanaa lagamaba soo jawaabin codsigaagi, yeysan ku niyad jabinin!

Waa in aad ahaato qof firfircoon

Adeegso xiriiradaada shaqsiyadeed u sheeg asxaabtaada in aad shaqo raadis tahay, sababtoo ah AMS waxa jiro shaqooyin badan oo banaan oo aysan ogeyn, hadii kale waxey diri lahaayeen maalin walba codsiyo shaqo oo kala duwan si ay shaqo kuugu helaan.

4.3. WAXAAD HESHAY SHAQO – MUXUU KAA FILAYAA QOFKAA KU SHAQAALEYSIIYAY

a In aad waqtiga ilaaliso

a La isku haleynkaro: hadii ay wax khaldamaan ama aad si un u shaqayn weyso usheeg in aadan shaqada imaan karin

a Hadad xanuunsato: kasoo qaad warqadda dhakhtarka oo cadeyneyso in aad xanuunsatay

a La jaanqaadka sii hayaha shaqaalaha: Hadaad u baahato in Aad wax ka barato shaqada, ama aad wax fahmiweyso, Kala hadal waaxda shaqadaada!

4.4. DEEQ AQOON KORORSI (ARDAYDA LACAGTA LAGU CAAWIYO)

Maamulka Tirol (horumarinta aqoonta shaqada ee Tirol) wuxuu si weyn u hormariyaa shaqada iyo xirfadaha, ayada oo aanan loo eegeynin jinsiyadaada waxaad codsan

kartaa aqoon kororsi fadlan u udbi macluumaadka saxda ah ee qaybta aad rabto in ad kororsato aqoonteeda shaqada ee gobolka Tirol amaba laamaha horumarinta aqoonta.

25

4.5. MAXAAN SAMEEYAA HADII AY IGA DHAMAATO SHAQADAYDA (RUQSO AMA KATAGID)

Iska soo qor (AMS) si aad u hesho lacagta dadka shaqo la, aanta ah

Hadii aad wakhti dheer shaqeyneysay isla wakhtigaasna aad bixinaysay canshuurta shaqada adiga oo ku jiray xaalado sax ah waxaad leedahay damaanad lacagta shaqo la aanta

hadafyada ku dha dhaw AMS ta hadii aad iska soo qortay AMS ta waa inaad si joogta ah shaqo u raadisaa shaqooyin walba oo banaana codsi u dirsataa AMS ta waxey kaa cawinaysaa inaad noqoto shaqaale furan intaas waxaa dheer inay AMS ta kaa caawinayso Macluumaad tayeysan.

4.6. WAXAAD DAREENTAY IN LAGUGU MIDABTAKOORAYO GOOBTA SHAQADA

Waxaad dareentay in lagugu midab takooraya sababtoo ah:

a Asalkaaga aad kasoo jeedo

a Jinsigaaga

a Diintaada, ama Aragtidaada

a Da‘daada

a Rabitaankaaga jinsiyadeed

Lasoo xariir golaha shaqaalaha ama qareemada sinaanshada halkaas waxaad ka helaysaa talo iyo qof ku taageero wixii intaas dheer waxaad ka heli kartaa 10.3 Cunsuriyad iyo midab takoorka, eeg beejka 57.

MACLUUMAAD

- AST (ZeMiT): La taliya yaaalka xirfadla yaalka adka soo galootiga ah, taageerada xarumaha aqoonsiga ee Tirol, eeg beejka 72

- Golaha shaqaalaha Tirol (AK) talo siin xaqa shaqaalaha, eeg beejka 74

- Hormarinta suuqa shaqada ee Tirol: lacagta wax barashada, caawinta waxbarashada. Hormarinta lacagta koorsooyinka AMS ta taageero Talo siin iyo Macluumaad qofka shaqada raadinayo, eeg beejka 70

- Adeegga suuqyada shaqada (AMS): dhexdhexaadinta,Talosiin iyo Macluumaad ku aadan Dadka shaqo raadiska ah eeg bogga 66

- BIZ – Xarunta Macluumaadka Xirfadaha iyo Golaha Dhaqaalaha Tirol, eeg beejka 78

- Kooxda sinaanta iyo cadaaladda: talo siin iyo hadii ay dhacdo midabtakoor, eeg beejka 87

- Ururka Difaaca Shaqaalaha ee Austria (ÖGB): udaneeyayaalka dadka aan iskooda isugu tiirsanayn shaqo ahaan, dadka waxbaranayo, dadka shaqo la, aanta ah, dadka beeshinka ah, eeg beejka 95

- Xarunta Dadka Soogalootiga Tirol (ZeMiT) Caawin Talo siin iyo Macluumaad, eeg beejka 108

26

5. GURYAHA

5.1. ISKU QORITAANKA GURIGA IYO KA GUURIDDA GURIGA

Hadii aad Austria usoo guurto waa inaad is qortaa is qoritaanka waxaa masuul ka ah Minashiibiyada ama Dawlada Hoose halkaaas waxaad

kasoo qaaadan kartaa warqada lagama maarmaaanka ah ee daganaasha yo Macluumaad dheeraad ah.

5.2. DABKA IYO KORONTADA

Qofka guriga kireysto waa inuu biloowga bixiyaa lacagta lagu heshiiyo sida caadiga ah waxaa dhacda sanad kiiba mar in laxaliyo qiimaha dabka iyo korontada taasi waxaa kamid ah,

Tusaale ahaan biyo galinta qiimigeeda lacagta Dabka iyo lacagta kala sooca Qashinka iyo tan Hiitarka oo ah in si gooni ah loo bixiyo.

5.3. KALA SAARKA QASHINKA

Si aanan bii adu u wasaqaynin waxaan kala saarnaa Qashinka hadaa nahay ree TIROL walxaha sida Weelasha sajalka ah iyo Warqadaha dib ayaa loo istcmaali karaa si

aan wax cusub ooga soo saarno Qashin badan ayaaan dib u isticmaaali karnaa saa darteed waxaa jirta meel walbo oo Qashin qub ah qaybo kala duwan

oo Qashin ah inta badan

Hal guri oo cusub

Qof kasta waxaa uu rabaa Guri qurxoon, laakiin ma aha mid fudud. Hadii aad rabto in aad

ku noolaato gurigaan, marka hore waa in aad gudahiisa

gashaa. Gurigaan yaa iska leh? Kumaa albaabka furaya? Su aalahaas Fara badan waa in aad nafsadaada weydiisaa, Hadii Qofka uu rabo in uu gurigaan cusub u soo guuro.

27

Guryaha qoysaska degan yihiin waxaa jiro nidaamka Guriga xeerarkaas, waxey qeexayaan kala saaarida Qashinka

nadaaafada dhismaha iyo sida loo isticmaalaayo wax yaalaha dadka ka dhexeeyo.

5.4. TALO

Waxaad qabtaa su aaal ku aadan xaqaaqa kirada ama heshiiska kirada hadaba kala xiriir laamaha soo socda

Ururka Difaaca Kiraystaha, kKooxda Difaaaca Kiraystaha, ama Golaha Shaqaaalaha (AK).

5.5. CAAWINTA DHAQAALAHA

Hadii dhaqaalaha qoyska soo galo uu aad u yaryahay waxaa jiro oo macquul gal ah in lagaa cawiyo daganaaashaha caawinta ayada ah, way ku kala duwantahay Maamulka Degmada waxeyna gaadhaa heer ay kasoo takto

caaawin kiro illaaa iyo guriga bulshada caawinta ayadoo ah sida caadiga ah waxaa ku xiran shuruudo muhiim ah Macluumaad ku dhaw dhaw waxaad ka heli kartaa Maamulka Degmada ama Dawlada Hoose.

MACLUUMAAD IYO TALO SIIN

- Golaha shaqaalaha (AK): talo siin, dajin – xaqqa kirada, eeg beejka 74

- Minishiibiyada xarunta diiwaangalinta

- Jaaliyadda kireystaha ee Austria laanta Tirol: talo siin dhamaan su aalaha ku saabsan Guryaha, eeg beejka 94

- Caawiyha kirestaha ee Austria: xaruntiisa Tirol – ka caawin dhibaatooyinka ku xeeran Guryaha, eeg beejka 95

- Dowladda Hoose Innsbruck – diiwaangalin Guriga la aqoonsado ka caawinta di u dajinta, ka caawinta kirada, eeg beejka 100

- Xarunta Dadka Soogalootiga: ZeMiT) Talosiin iyo Macluumaad, eeg beejka 108

28

6. KOORSOOYINKA AFKA JARMALKA

Aqoonta Luuqada Jarmalka waxey kuu fududaynaysaa nolashaahada Austria. Waxey kaa caawinaysaa shaqo raadin, wax soo gadashada ama la tamaaculka Dhakhtarka sidoo kale shacabka iyo maamulka Dowlada Austria. Shacabka Austria waa u muhiim in aad barato Luuqada Jarmalka waana wax adiga kuu wanaagsan in aad barato Luuqada Jarmalka si aad ula xariirto shacabka Austria. Waa lagama maarmaan in aad

tagtaa Koorso Luuqada Jarmalka ah. Tirol waxaa jiro laamo kala duwan oo bixiyo Koorsooyin.

FIIRO GAAR AH! Waa in aad fulisaa heshiiska isdhexgalka bulshada? Waydii kolka hore in koorsada af jarmalka ay ansax tahay, waxaa lagama maarmaan ah in aad imtixaan sameysaa kaas oo heshiiska is dhaxgalka ah kadib waxaa laguu soo celinayaa qayb kamid ah qarashaadka.

6.1. XAGEE AYAAN KA HELAYAA MACLUUMAAD KUSAABSAN KOORSOOYINKA LUUQADA JARMALKA AH?

Qeybta khabiirada isdhexgalka Qeybta khabiirada is dhaxgalka Dalka ee Gobalka Tirol waxey bixiyaan si guud Koorsooyin luqada ah si ay macquul u noqoto horumarinta, guud ahaan ee

Tirol waxey bixiyaan kuwo guud iyo kuwo gaar ah ee koorsooyinka luqadda ah, hadaba macluumaadka waxaa toos uga heli kartaa Xarumaha Luqadda ama Koorsada aad ku biiri kareyso,

Bisha Gadaasheeda – Kala duwanaashaha

Marka ay dadyow kala duwan oo wadamo kala duwan ka yimid kuwaas oo dhaqamo kala duwan ay kulmaan, markaas waxaa dhibaato ku noqonayo in ay is fahmaan. Xitaa hadii uu qofka meel fog ka imaaday, laakiin qofka waa in uu isku dayaa hadalka midba midka kale iyo qof albo waa in uu isku dayaa in uu fahmo qofba qofka kale.

29

Macaahidda waaweyn waxey bixiyaan Koorsooyin si aad Koorso kuu qalanto uga gashid, waxaa jiro Koorsooyin

billow ah, hadaba ciwaan dhamaystiran waxaad ka heleysaa qaybta dambe.

6.2. XAGEEN KA HELI KARAA ANIGA KAALMO LACAGEED?

Heerka midowga

Xarunta isdhexgalka bulshada ee Austria (ÖIF)Xarunta is dhaxgalka bulshada ee Austria (ÖIF) waa qeyb ka mid ah Jamhuuriyada Austria, waxeyna caawisaa Dadka soo galootiga ah si ay ula qabsadaan Austria, ÖIF waxey ku leedahay xarumo dhexe Austria, xarun kamida waxey ku taalla Innsbruck. Waxaa ta dheer laamo kale oo badan oo loogu yeero Miisaska soo Dhawaynta, oo qaybo kala duwan oo Tirol ku yaallo waxeyna bixiyaan Talooyin iyo xarumo Luuqadeed Waxbarasho iyo dhisitaan Xirfadeed, saas ayey u hormariyaan ÖIF xaalad shuruudeysan oo luuqad ahaan ka qeyb qaadanayso is dhaxgalka buuxo.

Heshiisyada is dhexgalkaHeshiiska is dhaxgalka wuxuu quseeyaa dadka aanan waddanka u dhalan, kuwaasoo yimid Austria wixii ka dambeeyey 30, Juun 2011, sida ku saxiixan IV 2011 waxey ku waajib yeeleysaa heshiiska is dhaxgalka ayaa caddayn u ah aqoonta Luuqadda Jarmalka ilaa darajada Niveau A2 labo sano gudahood, kadib saxiixa heshiiska is dhexgalka waxaa la siinayaa qofka shahaadada Bluuga ah (heshiiska isdhexgelka cusub). Shahaadada Bluuga ah waxey kuusoo celineysaa qarashkii

kaaga baxay barashada Luuqada Jarmalka qayaastii ilaa iyo € 750,–.

Austria waxaad ka heleysaa fursado badan oo koorsooyinka luuqadda ah iyo imtixaano ay qaadayso ÖIF oo cadaymahoodi watto macaahid bixinayaan, waxii Macluumaad dheeri ah waxaad ka heli kartaa internetka: sprachportal.integrationsfonds.at

Habka dib u MaalgalintaQayb kamid ah qiimaha waa laguu soo celinayaa hadii aad 18 Bilood gudahood:

a Waa in aad Koorso ay cadaysay ÖIF dhigato

a Hadii aad imtixaan luqadda ah samayso, taas oo khusayso imtixaanka ÖIF ee darajad Niveau A2“ ee cusub amaba DTÖ – (Tijaabada Luuqada Jarmalka ee Austria) imtixaanka luqadda ee Austria, (darajada A2 ama B1).

Waxaad sameyn kartaa imtixaanno kale oo kugu xiri kara heshiiska isdhexgalka (tusaale ÖSD dibloomada luqadda ee Austria). Hadaba dhanka qarashaadka laguu soo celin mayo waa in aad Shahaadaha Buluuga ah u geysaa ÖIF iyo natiijada imtixaanka, fadlan sii Nambarka Koontada Bangigaaga, ÖIF waxey hubin doonaan macluumaadkaaga kadib qarashaadkii

http://sprachportal.integrationsfonds.at

30

kaa baxay ayeey koontadaada kuugu soo shubayaan.

FIIRO GAAR AH! Hadii aad ka madax banaan tahay kaalmo dhaqaale oo aad ku fuliso heshiiska is dhexgalka bulshada, 2 Sano gudahood si kastaba ha ahaatee waa kugu waajib in aad fulisaa heshiiska isk dhaxgalka! (iska eeg dhibcaha lagama maarmaanka ah. Eeg beejka 15, Maxaa dhacaya hadii aanan fulin heshiiska is dhexgalka?).

Dalka Tirol

Waaxda khabiirada isdexgalkaHadii aadan awoodin in aad buuxiso heshiiska isdhexgalka, waxaa macquul ah in aad ka hesho kaalmo dhaqaale Maamulka Gobolka Tirol.

Shuruudaha:

a Deganaasho waqtiyeysan oo sharci ah Tirol dhexdiisa

a In aadan xirfad lahayn

a Inaad ka weyntahay 15 Sano

Waxaa lagaa caawinayaa: horumarinta 50 % qiimaha koorsooyinka

Goobta ku xeeran horumarinta suuqa shaqadaKaalmada laguusiiyo Koorsooyin barashada luqadda waa qayb kamid ah

Borogaraamka Casriyeynta Xirfadaha dadka soo galootiga ah Macluumaad ku aadan ka eeg, „casriyeynta lacagta“ waxbarashada, (horumarinta suuqyada shaqada ee Tirol), eeg beejka 24. Muhiimada lagaaga baahan yahay waa in aad degan tahay Tirol, fadlan iska hubi in aad martay wadada saxda ah ee laguugu celin lahaa lacagta waxbarashada.

Horumarin gaaraysa ugu yaraan: 30 % qiimaha Koorsada.

FIIRO GAAR AH: Shuruuda lagaaga baahan yahay maaha in aad sharciga weyn ee Austria, Macluumaad dheeraad ah waxaad ka heli kartaa horumarinta suuqa shaqada (barnaamijka aqoon casriyeynta) www.mein-update.at.

Suuqa Adeega Shaqada ee Tirol (AMS)

Dadka soo galootiga ku nool Tirol ee

a AMSta kaga qoran in ay shaqo la aan yihiin ama shaqo raadinayaan

a Kuwa ilaa hadda dalbaday lacagta shaqo aanta waxaad ka heli kartaa koorsooyinka luqadda

ah AMS xaalada gooni ah, Macluumaadka dheeri ah waxaa ka heleysaa AMS.

BOGAGA INTERNETKA EE KU CAAWINKARA:

sprachportal.integrationsfonds.at (si bilaash ayaa wax ooga darsi kartaa, kalana soo dagi kartaa waxaad uga

baahantahay waxbarasho, muuqaallo iyo maqalba, waxaadna ka barankartaa luqadda jarmalka macallin la aan)

http://www.mein-update.at


31

MACLUUMAAD

Horumarin:

- Horumarinta suuqa shaqada ee Tirol. eeg beejka 70

- Adeega suuqyada shaqada(AMS), eeg beejka 66

- Waaxda takhasuska u leh isdhexgalka maamulka Tirol (JUFF), eeg beejka 67

Koorsooyinka Luuqada Jarmalka:

- Xarunta Dhaqanka Calawiyiinta ee Tirol, eeg beejka 71

- Machadka Horumarinta Xirfadaha (BFI Tirol), eeg beejka 76

- Madasha Aqoonta – Machadka Dr. Rampitsch, eeg beejka 77

- Madasha aqoonta dadka waaweyn ee Tirol, eeg beejka 101

- Haweenka waddan walba ah, eeg beejka 86

- Iskuulka luuqadda ee Inlingua, eeg beejka 88

- Xarunta luqadda ee caalamiga ah ee Innsbruck (ISI), eeg beejka 89

- Kulliyadda isdhexgalka ee Austria, eeg beejka 96

- Jaziiradda luqadda (caruurta iyo dhalinyarada), eeg beejka 100

- Sozialsprengel Harpf (Absam) Qeybta bulshada ee caafimadka, eeg beejka 99

- Jaaliyadda Dhaqamo badan, eeg beejka 106

- Xarunta Jaaliyadda luqadda, eeg beejka 105

- Dugsiyada Waxbarashada sare ee Tirol (VHS), eeg beejka 107

- Machadka Horumarinta Dhaqaalaha ee Tirol (WIFI), eeg beejka 107

- Jaaliyadda nolosha Dadka, eeg beejka 105

FIIRO GAAR AH: Dhamaan xarumahan waxey bixiyaan Koorsoyinka Luqadda Jarmalka ah, laakiin ansax maaha in aad fulisay heshiiskii is dhexgalka bulsho, boga internetka onlika ah ee ÖIF ayaad ka heli kartaa ciwaanada dhamaan xarumaha kuyaalla Tirol ee aad luqadda ka korarsan karto, kadib halkaas oo aad ka heli karto koorsooyinka heshiiska is dhaxgalka: sprachportal.integrationsfonds.at

TIXRAAC: Sidoo kale Buuga Taleefonada iyo Internetka waxaad ka heli kartaa ciwaanada bixiyo Koorsooyin Luuqadda ah, Liis dhab ah waxaad ka heli kartaa laanta ay khuseyso Is dhaxgalka Bulshada ee Gobolka Tirol.


32

7. WAXBARASHADA

Bogagan soo socda waxaad ka heli doontaa si kooban nidaamka Waxbarasho ee Austria. Hadii aad la jaanqaadi karto nidaamkan, waxaad

la hana qaadi kartaa xiriirka Iskuulka ee ciyaalkaaga. Sidoo kale waxaad heleysaa xoogaa aqoon kororsi ah adiga xataa.

7.1. KAHOR ISKUULKAA XANAANADA CARUURTA IYO HAYNTA CARUURTA

Inta uu yahay cunuga ilma yar waxaa jiro goobo badan, halkaas oo ay si fudud ku baran karo luqadda, halkaasi cunuga iskuulka ka hor wuxuu ku baran karaa Luqada Jarmalka wuxuuna xiriir la sii yeelan karaa caruurta waddanka u dhalatay.

Haynta Caruurta: ilaa u ka gaaro 3 sano

Xanaanada caruurta: cunuga jira dada u dhaxaysa 3 – 6 Sano, Xanaanada Caruurta wuxuu u yahay muhiim aad ah dhamaan caruurta aanan ku hadlin Luuqada Jarmalka ka hor inta aysan bilaabin Iskuulka.

FIIRA GAAR AH: xanaanada maalinta barkeed ah ee Caruurta dadooda u dhaxayso 4 – 6 Sano waa bilaash Tirol.

Macluumaad, ku saabsan halkee iigu dhow Xarumaha Daryeelka Caruurta:

a Qeybta Waxbarashada ee Gobolka Tirol, eeg beejka 67

a Waaxda ay khuseyso qoyska Gobolka Tirol (JUFF) Macnaha JUFF Horumarinta Qoyska iyo Dhalinyarada JUFF, eeg beejka 67

a Minishiibiyada – sida Maamulka Dagmada, dadka gacanta ku hayo Iskuulada / Xanaanada Caruurta

Liis ku saabsan Xanaanada Caruurta iyo meesha caruurta lagu sii xanaaneeyo inta waalidkooda maqan yahay waxaad kala dagi kartaa ciwaankan: www.tirol.gv.at/bildung

7.2. AUSTRIA ISKUULKA WAA WAAJIB

Austria waa ku khasab dhamaan caruurta da dooda u dhaxayso 6 – 15 Sano in ay aadaan Iskuulka. Marki laga reebo Caruurta, joogto Austria wax ka yar hal Simistar. Ilaa galaaska 9laad wixii ka dambeeyo waxaa idlaado Iskuulka waajibka ah ee Austria. Dhigashada Iskuulada caamka ah waa

lacagla aan, Iskuulada khaaska loo leeyahay waa in la iska bixiyaa lacagta.

Cunugaaga waa in si joogta ah oo waqtigana ilaalinayo u tagaa Iskuulka, Waalidiinta ayaana masuul ka ah, Cunuga wuxuu Iskuulka ka maqnaan karaa oo kaliya marka uu xanuunsado. Xaaladda noocaas ah waa in uu Iskuulka la socdo arinka Cunuga maqan.

http://www.tirol.gv.at/bildung

33

Das

öst

erre

ichi

sche

Bild

ungs

syst

emTh

e A

ustr

ian

Educ

atio

n Sy

stem

Sond

erpä

dago

gik

/ Ink

lusi

ve B

ildun

gSp

ecia

l nee

ds e

duca

tion

/ In

tegr

ated

edu

cati

on

Vol

kssc

hule

Prim

ary

scho

olK

inde

rgar

ten

Vorschulstufe | Pre-Primary school

Allg

emei

ne S

chulpflic

ht |

com

puls

ory

educ

atio

n

Lege

nde

des

Bild

ungs

syst

ems

| Key

Edu

cati

on S

yste

m

Lehr

absc

hlus

sprü

fung

(LA

P) |

App

rent

ices

hip

exam

inat

ion

Dip

lom

prüf

ung

| Dip

lom

a ex

amin

atio

nA

bsch

luss

prüf

ung

| Lea

ving

exa

min

atio

nR

eife

prüf

ung

| Mat

ricul

atio

n ex

amin

atio

nR

eife

- und

Dip

lom

prüf

ung

| Mat

ricul

atio

n an

d di

plom

a ex

amin

atio

n(in

clud

ing

appr

enti

cesh

ip c

ombi

ned

wit

h m

atric

ulat

ion

exam

inat

ion)

Ber

ufsr

eife

prüf

ung/

Stud

ienb

erec

htig

ungs

prüf

ung

(inkl

usiv

e Le

hre

mit

Mat

ura)

|

Hig

her e

duca

tion

ent

ranc

e ex

amin

atio

n (a

lso

incl

udin

g “a

ppre

ntic

eshi

p di

plom

a pl

us th

e up

per s

econ

dary

cer

tific

ate”

)St

and:

Mai

201

4

ISC

ED =

Inte

rnat

iona

l Sta

ndar

d C

lass

ifica

tion

of E

duca

tion

* **

Ber

uflic

he E

rstq

ualifikati

on |

Init

ial v

ocat

iona

l qua

lifica

tion

Allg

emei

ner H

ochs

chul

zuga

ng |

Gen

eral

hig

her e

duca

tion

ent

ranc

e qu

alifi

cati

onH

öher

e B

eruf

squa

lifikati

on |

Hig

her-

leve

l voc

atio

nal q

ualifi

cati

on

Ber

ufsv

orbe

reit

ungs

jahr

| Pr

e-vo

cati

onal

yea

r

Bis

201

5/16

ent

wic

keln

sic

h al

le H

aupt

schu

len

zu N

euen

Mit

tels

chul

en |

Unt

il 20

15/1

6 al

l Gen

eral

sec

onda

ry s

choo

ls h

ave

been

dev

elop

ed in

to N

ew s

econ

dary

sch

ools

Schu

lstu

fe |

grad

e >

Alt

er |

age

>

Aufb

aule

hrga

ngA

dd-o

n co

urse

Polytechnische SchulePre-vocational schoolB

VJ*

Hau

ptsc

hule

**G

ener

alse

cond

ary

scho

ol

Neu

e M

itte

lsch

ule

New

sec

onda

rysc

hool

Allg

emei

n bi

lden

dehö

here

Sch

ule

(AH

S)U

nter

stuf

eA

cade

mic

sec

onda

rysc

hool

Low

er le

vel

Ber

ufs-

bild

ende

mit

tler

e Sc

hule

(BM

S) S

econ

dary

tech

nica

l and

voc

atio

nal

scho

ol

Ber

ufsb

ilden

dehö

here

Sch

ule

(BH

S)Co

llege

s for

Hig

her V

ocat

iona

l Edu

catio

n

Allg

emei

n bi

lden

dehö

here

Sch

ule

(AH

S)O

bers

tufe

Aca

dem

icSe

cond

ary

scho

olU

pper

leve

l

Inte

grat

ive

Ber

ufsa

usbi

ldun

gIn

tegr

ated

voc

atio

nal

trai

ning

Kol

legs

Post

seco

ndar

y V

ET C

ours

es

Päda

gogi

sche

Hoc

hsch

ulen

Uni

vers

ity C

olle

ges

of T

each

er E

duca

tion

Fach

hoch

schu

len

Uni

vers

ities

of A

pplie

d Sc

ienc

es

Uni

vers

ität

enU

nive

rsiti

es

Ber

ufss

chul

eun

d Le

hre

(Dua

le A

usbi

ldun

g)Pa

rt-t

ime

voca

tiona

lsc

hool

/app

rent

ices

hip

ISC

ED 2

ISC

ED 2

ISC

ED 3

A |

4A

ISC

ED 3

BISC

ED 3

B

ISCED 3C

ISC

ED 5

B

ISC

ED 3

B

4 se

m. 6

sem

. ISC

ED 5

B

ISC

ED 5

A

Bachelor

Mag.; Dipl-Ing.; Master

Doktor, PhD

ISC

ED 5

A

ISC

ED 5

AIS

CED

1

1

2 3

4 5

6 7

8 9

10

11

12

136

– 8

sem

. 2

– 4

sem

. 6

– 8

sem

.

6

7 8

9 10

10

11

12

13

14

14

15

16

17

18

19

ISC

ED 0

1

1

1

5

6

6

3

3

2

5

4

1 2 3 4 5 6

Pos

tsek

unda

r- u

nd T

erti

ärst

ufe

Post

seco

ndar

y an

d te

rtia

ry le

vel

Pri

mar

stuf

ePr

imar

y le

vel

Seku

ndar

stuf

e I

Low

er s

econ

dary

leve

lSe

kund

arst

ufe

IIU

pper

sec

onda

ry le

vel

ISC

ED 3

AIS

CED

2

www.bmbf.gv.at/schulen/bw/ueberblick/bildungswege_2014_grafik.pdf?4kd868

http://www.bmbf.gv.at/schulen/bw/ueberblick/bildungswege_2014_grafik.pdf?4kd868

34

7.3. WAXBARASHADA AUSTRIA

Austria waxey leedahay hab kala duwan oo waxbarasho. Habka hoose wuxuu ku siinayaa xog kooban, eeg bejka 33.

Kadib dugsiga hoose Cunuga wuxuu aadi karaa laba Waxbarasho oo sare midood:

a In uu aado Dugsi dhexe oo cusub (NMS, waagi hore “Hauptschule”), ama

a Wuxuu aadi karaa Dugsiga sare ee iswata (AHS, Gymnasium).

Dugsiga dhexe ee cusub wuxuu qaadanayaa 4 Sano. Kadib sanadka 8 aad waxaa jiro macquul galadan soo socda, wuxuu qofku qorsheyn karaa horusocodkiisa in uu sameeyo barasho xirfadeed ama hadii uu danaynayo wuxuu sii wadi karaa waxbarasho dheeraad ah?

Markuu rabo in uu cunugaaga sameeyo waxbarid wuxuu samayn karaa halsano oo ah Dugsiga Farsamada, wuxuu hal sana oo ah waxbarasho horudhac ah kasii qaadan karaa Dugsiga Xirfadha, sidoo kale waxey ku xiran tahay dhanka uu u janjeero hamigiisa, si uu

waxbarashadiisa Iskuulka horey ugu sii wato:

a Qaybaha sare si guud Waxbarashada sare (Oberstufengymnasium) ama

a Iskuul xirfadaha ama Waxbarashada dhexe sare (BMS ama BHS).

Qaybaha Dugsisiga sare ee guud (Gymnasium) wuxuu qaadanayaa 8 Sano kadib sanadka 4aad waxaa qofka loo badalayaa qeybta uu rabo in uu ku takhasuso, saas oy tahay kadib Waxbarashada guud iyo aqoon kororsiga xirfadeed waxaa jiro imtixaanka qalinjabinta. Imtixaanka qalinjabinta waxaa la dhahaa Matura, matuurada waxa uu Cunuga ku aadi karaaa Jaamacad ama waxbarashada sare. Nidaamka Waxbarasho ee Austria.

Hadii aad qabto su aal khuseyso Waxbarashada dhibka ku aadan Iskuulada? Laamaha tala siinta ee Golaha Iskuulada ee Tirol waxey talo siiyaan Waalidiinta iyo Ardayda ee aan Luuqada Jarmalka aheyn luuqadooda hooyo (eeg bejka 68). Waxaad heli kareysaan qoraallo luqada kala duwan ka kooban.

7.4. BAAHIDA WAXBARASHO EE KHAASKA AH

Hadii cunugaaga uu naafa yahay waxaad u heli kartaa “Baahida waxbarasho ee gaarka ah” hadii cunugaada naafa yahay waxaa dalban kartaa bare horamarineed waa hadii

Maamulka iskuulka ay xaqiijiyaan, waxaa jiro labo fursadood in cunugaaga loo diro

iskuul guud oo lagala qaybqaadanayo, xaaladdan waxaa jiro kaalmo buuxdo. Xaaldanan khaaska ah waxaa lasiinayaa waxyaalaha uu u Baahanyahay.

Ama waxaa cunuga loo dirayaa Iskuul ku haboon. Xaaladaha khaaska ah ee waxbarida horumarineed.

35

Waa mid dalbanayo xaalad waxbarineed oo gooni ah, in lasiiyo xaalad waxbarineed oo gooni ah waxaa keeni karo sababo kala duwan.

Sababaha ugu badan oo keenta waa:

a Shaqada dareemaha oo yaraato

a Hoos u dhac ku yimaado dhawaaqa luqadeed

a Hoos u dhac ku yimaado howlaha la xariira dhaqdhaqaaqa oo yaraado

a Hoos u dhac ku yimaada fahamka ama waxbarashada

a Hoos u dhac ku yimaada dhamaan

Faham darrada luqada ay ku baxayaan casharada sabab uma noqon karto in la geeyo Iskuul khaas ah!

Intaas waxaa sii dheer hadii uu damiin nimo ama faham xumo darteed looma gayn karo Iskuullo khaas ah.

Macluumaad intaas dheer waxaad ka heli kartaa ciwaanka ah www.sonderpaed.tsn.at

7.5. ISKUULADA DARYEELKA GALINKA DAMBO

Eraygaan “Iskuulada daryeelka galinka dambe” waxaa hoos imaanayo sidoo kale Iskuulada waxey bixinayaan hal Sano oo maalinkii oo dhan ay xanaanaynayaan Caruurta. Macalimiinta waxey xanaaneeyaan Ardayda Maalinta dhan ilaa galinka dambe, waxey ka caawinayaan Ardayda Casharada loo diro waxeyna la qaabeeyaan Cunuga wakhtiga firaaqada ah, taasi waxey cunuga u suura galisaaa inuu shakhsiyadiisa horumariyo. Xanaanadaani waxey ka jirtaa guud ahaan Waxbarashada Dugsiyada hoose iyo guud ahaaan Waxbarashada Dugsiyada sare. Go aan sashadaa Dugsiyada galinka danbe waxey

bixinayaan fursad waana muhiiim laakiin waa muhiim in Caruur tiro badan iska qoraan waxey ku xiran tahay tirada uu helo Iskuulka ee caruurta. Sidoo kale waxaa qeyb muhiim ah ka Ciyaaro Xarumaha iyo Xanaanooyinka kala duwan, jaanisyada xanaano ee kale. Tusaale ahaan waxaa ka mid ah Goobaha daryeelka. Wixii intaa dheer o ku saabsan casharada galinka dambe ee Tirol waxaad ka heli kartaa bogoga Internetka ee Gobolka Tirol iyo Golaha Shaqaalaha (www.tirol.gv.at/bildung/schulorganisation/schulischetages betreuung iyo tirol.arbeiterkammer.at/beratung/bildung/Schule/Ganztags schule_Tirol.html).

7.6. XIISADDA BARASHADA LUQADDA AFKA HOOYO

Luuqada wax lagu barto Austria waa afka Jarmalka. Caruurta dadka soo galootiga ah waxey Dugsiyada hoose ee maalinki dhan ah ku qaadan karaan iyo waliba

AHS xiisad luuqadooda hooyo ah, markii la ogaaday cilmiga Luuqadaha, luqadda hooyo waa u muhiim gabi ahaan cunuga, luqada hooyo waa aas aaska in uu barto

http://www.sonderpaed.tsn.at

http://www.tirol.gv.at/bildung/schulorganisation/schulischetagesbetreuung

http://www.tirol.gv.at/bildung/schulorganisation/schulischetagesbetreuung

http://tirol.arbeiterkammer.at/beratung/bildung/Schule/Ganztagsschule_Tirol.html

http://tirol.arbeiterkammer.at/beratung/bildung/Schule/Ganztagsschule_Tirol.html

36

luqad kale, Iskuulada Tirol waxaa lagu bartaa waqtigaan luqadaha soo socdo: af Turki, Seerbi, Boosni, Kroati, Hungaari, Carabi, Bulgaari, Talyaani, af Boolan, Isbaanish iyo af Ruush.

Qaybta AHS waxaa jira Xiisad luqadaha soo socda ah: af Turki, Seerbi, Boosni, Kroati, Hungaari, Carabi, Bulgaari, Talyaani, Isbaanish iyo af Ruush. Macluumaadka waxaad ka heli kartaa maamulka Iskuulka.

7.7. XIISADAHA DIINTA

Iskuulada Austria barashada diintu waa waajib, cunugaaga wuxuu haystaa mid kamid ah Diimaha? Hadaba waa in uu tagaa xiisadaha looga hadlaayo Diinta.

Diimahaan soo socdo waaa kuwa ku baxa casharada Diimaha ee Tirol:

Kaatoolig, Ifengeelish, Masiixiga – Ortodhakis iyo Islaamka (Islaam, Shiico,

Calawi). Sidoo kale waxaad heleysaa Macluumaad ku saabsan Diimaha oo aad ka helayso Maamulka Iskuulka. Waxaa jira suurta gal nimo ah in aad isaga baxdo Casharka Diimaha ah, Laakiin dalabka asaga ah waa in aad gudbiso shanta maalmood oo ugu horeeeso sanad dugsiyeedka ayada oo qoraal ah una gudbiso Maamulka.

7.8. CAAWIMAADA

Wasaarada Waxbarashada waxay bixisaa damaanad qaadyo kala duwan iyo taageero deeq Waxbarasho.

Macluumaad ku saabsan waxaad ka heli kartaa ciwaanka ah. www.bmbf.gv.at/ schulen/befoe/index.html. Qayb ahaan

Jadwalka gacanta

Sawirkaan gacmaha tukanaayo waan hubaa in aad taqaano, kadib fiiri gac mahaaga waa isu egyihiin. Laakiin gacmaha sawirkaan ku yaalo maaha Madow Laakiin waa Cadaan.

Ugu dambeyntii laakiin muhiim ma’aha, hadii ay Madow yihiin ama ay Cadaan yihiin, maxaa yeelay wey jiraan Gacmo wanaagsan oo caawiyo Dadka meel kasto oo Dunida ah?

http://www.bmbf.gv.at/schulen/befoe/index.html

http://www.bmbf.gv.at/schulen/befoe/index.html

37

waxaa jiro caawin Dhaqaale oo ka timaado Maamulka iyo Minashiibiyada. Sidoo kale golaha iyo kuwa sida gaarka ah loo aas aasay wey bixiyaan caawimaadyo. Intaa waxaa dheer waxay bixiyaan Wasaaradaha Gobolka ee Waxbarashada iyo Haaweenka damaanad qaad Dadka ka qayb qaato Waxbarashada Iskuulada. Maamulka Tirol wuxuu u fududeeyay Waalidiinta bilowga Iskuulka caruurtaada heerka Dugsiyadaa hoose hab ay uga codsanayaan lacagta. Lacagta bilowga caawinta Iskuulka waxaad ka codsan kartaa Waaxda ay khuseyso Qoyska ee Gobolka Tirol.

Waaxda Qoyska ee Tirol waxey bixiyaan Xagaa walbo deeq sanadlo ah. Ka caawinta bilowga Iskuulka waxey leedahay xaddi Qarash gaar ah. Marka laga reebo deeqaha uu bixiyo Maamulkaa Gobolka Tirol. Sidoo kale waxey Maamulka ka qeyb qaataan xafladaha Iskuulka.

Waxaad ka heli kartaa Macluumaad dheeri ah iyo Foomamka dalaabka.

a Iskuulka uu Cunuga dhigto, ama

a Xarunta Waxbarashada ee Tirol ama bogga Interneetka ee Maamulka Iskuulada Tirol (lsr-t.gv.at/de/con tent/beihilfen-und-stipendien-service).

7.9. CAAWINAADA BARASHADA

Caawinta aqooneed waxaa uu cunugaaga ka helayaa kaalmo dheeraad ah oo ku aadan Casharada laga rabo iyo wax yaalaha kale ee ku waajibka ah Iskuulka. Hadafka laga leeyahay oo ah in ardayga la wanaajiyo mustaqbalkiisa aqooneed. In laga caawiyo Waxbarashada iyo casharka guriga looga shaqeeyo waxey ka dhigantahy sida barnaamij lagu dhisaayo hab ciyaareed la kala furfuri karo. Taasi waa in ay ka caawisaa kobcinta Luqadda

si taa loo fududeeyo barashada iyo fahamka, waxaa intaa dheer in uu dareemo in la wehliyo oo uu awood leeyahay. Tirol waxaa jiro meelo badan oo lagu caawiyo Caruurta.

TIXRAAC: Ciwaanada aqoon caawineed waxaad ka heli kartaa – www.tirol.gv. at/gesellschaft-soziales/integration/ unterlagen-materialien/lernhilfe. Waaxda Isdhexgalka ee Tirol ayaa kuula diyaar ah waxii Macluumaad ah.

7.10. WAXBARASHADA DADKA WAAWEYN

Dadka waaweyn waxaa jiro siyaalo badan oo ay aqoon kororsi ku samayn karaan sidoo kale kuwa badan ayaa ku xiran Dhaqaalo. Xaruma badan ayaa bixinayo Koorsooyin qaabab kala duwan

ah. Waxaa ka mid ah Iskuulkada VHS, Sidoo kale Iskuulada Dadka waawayn, BFI iyo WIFI da sidoo kale waxaad qayb kamid ah hormarinta AMS ta waxey bixiyaan aqoon kororsi sidoo

http://lsr-t.gv.at/de/content/beihilfen-und-stipendien-service



http://www.tirol.gv.at/gesellschaft-soziales/integration/unterlagen-materialien/lernhilfe

38

kale qaybaha kale ee aqon kororsiga way bixiyaan hadaad ku dhibantahay Akhriska ama, Qoraalka ama

Xisaabinta? Waxaad ku soo dhamayn kartaa Dugsiga sare (VHS Tirol) ka qayb ahaan dhismaha aqoonta.

MACLUUMAAD

- Golaha Shaqaalaha (AK): Tirol Macluumaad ku saabsan aqoon korarsiga, ka caawinta Waxbarashada, Iskuulada, ka caawinta galin/ maalindhan Iskuul, eeg beejka 74

- Horumarinta shaqada ee Tirol: kaalmaynta aqoon kororsiga, Lacagta Waxbarashada “wacyigalinta”, horumarinta, eeg beejka 70

- Adeegga Suuqyada Shaqada (AMS): Adeegga Dadka shaqa doonka ah, Xogaha xirfadaha iyo Aqoon kororsiga eeg beejka 66

- Machadka horumarinta xirfadaha (BFI Tirol): koorsooyinka aqoonta iyo aqoon kororsiga, eeg beejka 76

- Kormeerayaasha Dugsiyada Degmada iyo kuwa Gobolka ee Tirol: Macluumad ku saabsan oo la xariira mowduucyada Iskuulada iyo Casharada, Xarumaha latalinta Iskuulada Dadka soo galootiga, eeg beejka 93

- La taliya yaasha Waxbarashada ee golaha Iskuulada Gobolka Tirol: Talo siinta Ardayda sida waalidiintood oo kale, eeg beejka 68

- BIZ – Xarunta Macluumaadka Xirfadaha ee adeega Waxbarashada Tirol, eeg beejka 78

- Waaxda Qoyska Dalka ee Tirol (JUFF): kacaawinta bilaabidda Iskuulka, eeg beejka 67

- Waaxda isdhexgalka Dalka ee Tirol, (JUFF): xog ku saabsan waydiinta kaalmada Waxbarashada, eeg beejka 67

- Agaasimaha barashada Diinta Islaamka, eeg beejka 84

- Wasaarada Dowladda Hoose, Maamulka Degmada

- Waxbarashada sare ee Austria (ÖH) – Waaxda Waxbarashada Dadka Soo galootiga ah: Ciwaanka u khaaska ah Waxbarashada Dadka soo galootiga ah. Dhakhatarka Cilmunafsiga ee Ardayda, eeg beejka 96

- Cilmu Nafsiga Dugsiyada, bogga 99

- Ururada dhaqamada kala duwan: Aqoonta – luqadaha kala duwan iyo talosiinta da yarta sheekooyinka Dadka soo galootiga ah iyo Waalidiintooda, Koorsooyin luqadda iyo Kombuterka ah ee dadka waaweyn iyo da yartaba, eeg beejka 106

- VHS Koorsooyinka Tirol: Ee aqoonta aasaasiga ah, eeg beejka 107

- Machadka Horumarinta Dhaqaalaha ee (WIFI): Koorsooyin iyo talosiin Waxbarasho, eeg beejka 107

- Xarunta Dadka soo galootiga ee Tirol (ZeMIT): Talosiin iyo Macluumaad, eeg beejka 108

39

8. CAAFIMAADKA

Austria waa wadan si buuxdo xeer ahaan habka Ceymiska Caafimaadka u gooyey waana in aad leedahay karka Ceymiska Caafimaadka, karka Ceymiska Caafimaadka waxaa uu daboolayaa inta badan qarshka ku baxo qofka xanuunsan iyo la tacaaliddiisa. Daaweyntiisa iyo joogista Isbitaalka, sida caadiga ah qofka asaga Ayaa iska bixiyo Caafimaadka marka uu shaqaynayo, lacagta looga gooyo Caafimaadka waxaa lagu daboolayaa wax walba oo soo wajihi karo xilli dhaw asaga iyo qoyskiisa.

Adiga ama qof kamid ah ehelkaaga ma qabtaan xaalad Caafimaad darro? Marka hore booqo Dhakhtar ama Dhakhtarad ku takhasustay Cudurada Guud, kadiba cabashooyinka aad u gudbiso Dhakhtar Indho ama mid Ilko ku shaqo leh. Baaritaanka ugu horeeyo kadiba hadii loo baahdo baaritaan dheeraad ah natiijada aya loo gudbinayaa Dhakhtar takhasus u leh. Dhakhtarka weyn waaxaa lagu geyn karaa oo kalia marka ay jirto xaalad deg deg ah qabashada koobaad!

8.1. XUQUUQDA BUKAANADDA AMA BUKAANKA

Sida caaadiga ah ma dhacdo in lafahmo luqadda ay ku qorantahay Daawooyinka. Culaysku wuxuu ka imaankaraa kala duwanaashaha Dhaqanka. Sidaas darteed waxaan inku wargalineynaa xaaldahan oo kale. Waa maxey xuquuqda aad leedahay ka Bukaan ahaan. Qodobada soo socda waxaad ku ogaan kartaa sidoo kale xariir dheeraad ah iyo Xarumaha u xilsaaran haduu dhib dhaco.

Xaqqa aad u leedahay latacaalidda iyo daaweynta: Waxaad xaq u leedaha sida roon uguna macquulsan in laguugu adeego Goobaaha Caafimaadka.

Macluumaadka aad xaqa u leedahay: Dhaktarkaaga ama Dhakhtaradaada waa in ay xaaldaaada Caafimaad ama cudurkaaga kugu wargeliyaan, macluumaadkaasna waa in uu mid

xaqiiqda ku salaysan,dhamaystiran oo aad fahamto ahaado.

Xaqqa waafiqidda: Latacaalidda Caafimaadka waa in uu ahaada mid ku salaysan oo kaliya muwaafaqadaada shaqsi ahaan. Marka laga reebo xaalad deg deg ah, xaaladaha Maskaxda ama ladagaalanka Cudurada faafa.

Xaqqa aad u leedahay in karaamadaada iyo sirtaada la ilaaliyo oo aan lagu xad gudbin: Xuquuqdan waxaa loola jeedaa ilaalinta qofka shaqsiyadiisa iyo noloshiisa gaarka ah, Dhakhtarka ama Dhakhtaradaada xaq uma laha in ay bixiyaan Xogtaada shakhsi ahaaneed qofku wuxuu xaq u leeyahay in uu dhinto asagoo ay u dhowrsantahay Xurmadiisa.

40

Xaqqa uu qofku u leyahay in la taageero: Inta lagu guda jiro tilmaamaha la bixinayo qofka bukaanka wakiilka ka ah.

Hadii ay dhacdo in aadan ku hadlin Luqadda Jarmalka: Meel walba oo adeeg Caafimaad lihi kuuma diyaarsana tarjumaan. Sidaas

darteed xaalad walba isku day in aad hesho qof kusoo raaco oo aad ku kalsoontahay, laakin il gooni ah ku eeeg in aad Caruurtaada usoo kaxaysato tarjumaan ahaan waayo mowduucyada qaar waa kuwo dareen leh. Ogsoonow Dhakhaatiirtu waxay leeyihiin Bajad tarjumaan ah oo wanaagsan.

8.2. BAARITAANKA HORE EE DADKA WAAWEYN WAA

Marka uu qofku gaaro 18 jir qof walba oo Austria ku nool xaq ayuu u leeyahay in sanadkiiba hal mar in uu sameeyo baaritaan Caafimaad Guud, marka la sameynaayo baaritaanka waxaa laga heli karaa Cudurada ku cusub isla markiiba si looga hor tago. Taasi waxey dadajineysaa in qofku si dhaqsi ah u bogsoodo. Waxii ka dambeeyo da, da

40 naad haweenku waxey leeyihiin baaritaanka haweenka oo lacagla aan ah. Laga bilaabo da da 50 jirka ah tobanki Sana oo walba qofwalba waxaa lasiiya baaritaanka Kolonoskobiga ee lagu baaro Xiidmaha. Dhamaan baaritaanada sida xeerka ah waa in ballan laguu qabta.

8.3. KAARKA CEYMISKA CAAFIMAADKA

E karaka waa furo aad mihiim ugu ah Nidaamka Elektoroonigga ah ee ku shaqeeya E karaka, Fadlan qaado E karaka mar walbo oo aad Dhakhtar tageysid, amaba aad booqaneyso Goob Caafimaad oo kale. E kaarka wuxuu sahlayaa dhowridda dalabyadaada iyo sida loola tacaali lahaa, si kastaba ha ahaatee E kaarka waxba kama badalo soo gudbinta Natiijada, kani waa tusaale ahaan meeleynta Dhakhtarka ama Dhakhtarada takhasuska u leh sida Raajada oo kale, soo gudbintaan waxey siin kartaa Dhakhtarka ama Dhakhtarada Macluumaad muhiim ah in uu helo, sidaas darted waa in

aad wadataa E kaarka mar walbo aad Dhakhtar booqaneyso!

Hadii aadan heysan E kaarka Weli? Ceymiska Caafimaadka ayaa ku siinayo mid ku meel gaar ah oo cadeyn ah sida Dukumiintiyada caadiga ah si laguugu fuliyo adeega aad rabto.

TALO: hadaba ogow, Ceymiskee ayaad ku jirtaa adiga. Hadii aadan weli Ceymis ku jirin? Iska hubi midka ugu raqiisan Ceymisyada kala duwan oo aad geli kartid adiga iyo Qoyskaaga.

Dhamaan Shirkadaha waa in ay ceymiyaan Shaqaalaha u shaqeeyo!

41

MACLUUMAAD

- Golaha Dhakhaatiirka ee Tirol – doonista Dhakhaatiirta iyo Macluumaad ku saabsan howlaha Adeega ah, eeg beejka 65

- Isbitaalada, eeg beejka 92

- Waqtiga lahadalka soo golootiga ee Isbitaalada Haweenka Innsbruck, eeg beejka 82

- Laanqeyrta Cas, Xarunteeda Tirol, eeg beejka 98

- Gudiga xalinta khilaafaadka ee arimaha masuuliyadeed ee xagga Caafimaadka ee Tirol, eeg beejka 98

- Rafcaan ka qaadashada cabashooyinka daaweynta Dhakhtar ama Dhakhtarada iyo sidoo kale Goobaha Caafimaadka, eeg beejka 98

- Hay, adda Ceymiska Ganacsiga iyo Dhaqaalaha (SVA), eeg beejka 99

- Hey, adda Ceymiska Caafimaadka ee Tirol (TGKK), eeg beejka 102

- Dadka u dodo xuquuqda qofka xanuunsan ee Tirol, u doodida xaqqa iyo danaha qofka xanuunsan Caafimaad ahaan 102

BOGAGA CAAWIMAADDA XAGGA INTERNETKA:

- www.aektirol.at (Golaha Dhakhaatiirta ee Tirol – doonista Dhakhaatiirta iyo Macluumaad ku saabsan howlaha adeega ah)

8.4. DHIBAATOOYINKA NAFSI AHAANEED EE BULSHADA

Si kasto oo ay u jirto baaritaano farabadan, hadana mararka qaar Dhibta iyo Xanuunka waa mid aanan aheyn asalkiisa Jismiga iyo Jirka. Dabcana waa Bii, ada ku hareereysan waxa keenayo Xanuunka. Tusaale ahaan Diiqadda (niyad jab) ama Madax xanuun mar walba ah, nolosha Wadan cusub ma sahlana, billowga in aad la qabsato waa xaalad cusub oo gaar ah. Sababo kala duwan ayuu qofku culeys xagga

Maskaxda ah usoo waajihi karaa. Waxaa ka mid ah tusaale ahaan la qabsiwaaga xagga Bii, adaah iyo Qoyska amaba Goobaha Shaqada. Howlaha noocaas ah nafsi ahaan waxaa loola xanuunsadaa sida xanuunka Jirka oo kale, Dabcan wey ku caawineysaa in aad u tagto Qof ku takhasusay Cilminafsiga, waxaad ka helaysaa si xirfadeysan taageero kaa caawiyo Dhibta ku heysato.

MACLUUMAAD

- Ankyra: waa dad Dhaqamada fahamsan Tarjumaanadana kuu dalbayo kaalana talinayo Maskaxiyan iyo Qarawga habeenkiiba, eeg beejka 72

- Labablaab, eeg beejka 81

- Koox ayaga iscaawiya dhanka Cuntooyinka, Cunta xumida, kooxda ayaga is caawiyo

http://www.aektirol.at

42

dhanka Cuntada kuwaas oo qaraabada ah Unterland, eeg beejka 83

- Pro mente Tirol: dib wacyi ugu soo celinta iyo kaalmeynta Dadka Maskixiyan u xanuunsan, eeg beejka 97

- HPE – caawinta Dadka kamid ah kuwa Maskaxda ka xanuunsan, eeg beejka 88

- Shabakadda isu dhellitirka cunta xumida, Maclumaadka ugu horeeyo ee da yarta iyo dadka waaweynaba ee qaba Cudurka,

Bararka (hilib weynaadka) Bulumiyaha (cudur nerfaha ku dhaca) iyo ano Rekiska, eeg beejka 95

- Qeybaha latacaalidda Cudurada Maskaxda ee Isnitalka (ciwaanka ka eeg Isbitalka), eeg beejka 82

- Cudur Maskaxeedyada Bulshada iyo latacaalidooda ee Tirol, (PSP) caawiyayaalka Dadka Maskaxda ka xanuunsan, eeg beejka 97

43

9. BULSHADA IYO JIILALKA

9.1. QOYSKA

Maareynta Qoyska iyo Uurka, ma waxaad leedahay uur

Si kal iyo lab ah ayan Wanaag kuugu rajaynaynaa!

Ugu dambayn kadib Bisha sedexaad ee Uurka waa in aad si joogta ah aad u tagta Dhakhtarka Haweenka. Maxaa yeelay waqtiga ay ku haboon tahay la tacaalida si xaalada Caafimaad si joogta ah looga war hayo hadii halis Caafimaad ay timaado si loo joojiyo oo loola tacaalo, Hey, ada kala duwan waxey bixiyaan fursado waxaana ka mid ah Jimnaasiga Uurka iyo Koorsooyinka diyaarinta Dhalmada. Waxaana kamid yihiin Isbitaalka Guud ee Gobolka, Dugsiyada sare Xarunta Waalidka iyo Caruurta ama Umulisooyin madaxbanaan.

Basaboorka Dhalaanka iyo Hooyada

Basaboorka Hoyada iyo Dhalaanka waxaa ku xusan dhamaan Baaritaanada iyo Natiijooyikooda, waxayna lagama maarmaan u yihiin ka taxadaridda Hooyada iyo Dhalaanka. Waxaa sidoo kale ku qoran Basaborka Hooyada iyo Dhalaanka ballamada iyo kulamada ay la leeyihiin Dhakhtarka. Lacagta naasnuujinta waa mid buuxdo si dhamaystira ilaa Bisha 21 tanaad ee unuga.

Waxaad ka qaadan kartaa Xarumaha soo socdo Basaboorka Hoyada iyo Dhalaanka:

a Waxaad ka qaadan kartaa Dhakhtarkaada Haweenka ama Dhakhtaradaada Haweenka

a Waxaad ka qaadan kartaa Dhakhtarkaada Xaafada ama Dhakhtaradaada Xaafada

a Waxaad ka qaadan kartaa Laanta Caafimaadka ee Dagmadaaada

a Waxaad ka qaadan kartaa qeybta ay quseyso Ceymiska Caafimaadka

a Waxaad ka qaadan kartaa Dadka la taliyo Haweenka Uurka leh

a Waxaad ka qaadan kartaa Isbitaalka qeybta ay quseyso umulinta Hooyada

Hadii aad tahay qof xirfad Shaqo leh waa in aad qofka ku shaqaaleysiiyey ama ku shaqaaleysiisay aad:

a Waa in ad la socodsiiso Uurkaaga iyo waqti laga yaabo in aad dhasho

a Warqadda cadeynta ah aad usii gudbiso waqtiga dhalista

a Inta lagu guda jiro muddo ilaalinta laggu dhawaaqay (4 Todobaad ka hor bilowga mudada laguguda jiro) iyo

a Hadii uu Dhicis noqdo Uurka waa in aa la socodsiisaa

44

Maxaa lagala jeedaa muddo ilaalinta? Mudo ilaalintu wa in aysan shaqaynin qofta Uurka leh 8 Isbuuc kahor dhalidda iyo kadibba, hadii waqtiga kaa dhamaado sidoo kale waxaa xiran lacagta hooyanimada.

Xuquuqda shaqo ee Haweeneyda Uurka leh

Hadii ay dhacdo in qofta Uurka leh ay u aragto Xeerarka Shaqada qaar kuwa dhib ku keeni karo si looga hortago Xeerarkaas waxaa waajib ah in si joogta ah is bedel loogu sameeyo, Halkaan waxaan rabnaa oo kaliya in aan kusoo gudbinno dulmar yar, Macluumaad midaas la mid ah waxaad ka heli kartaa oo ay ku qoran yihiin Xarunta adeegga.

Fasaxa Waalidiinta iyo Qeybinta Waqtiga WaalidiintaMacnaha fasaxa lagala jeedo fasaxa Waalidiinta waa in si kooban Shaqada fasax looga siiyo. Waalidka Xirfada Shaqada leh ayaa fasax laga siiyaa Shaqada ilaa iyo dhamaadka Sanadka labaad ee Cunugga. Shuruuda ayaa ah in ay Cunugooda hayaan Gurigana kula noolaadaan, Xeerka asaga ah waxaa uu bilaabanayaa kadib 8 Isbuuc dhalashada Cunugga. Hooyada fasaxa ah ama

Xanuun kaga maqan Shaqada kadib wey ku sii xiriirin kartaa fasaxa quseeyo Uurka. Ugu yaraan wuxuu qaadanayaa sugitaanka fasaxa qeyb ahaan codsiga labo Bilood, inta lagu guda jiro fasaxa Waalidka waxaa jiro Nidaam ilaalinayo in aan qofka Shaqada laga eryi karin, Nidaamkan waxaa uu jirayaa ilaa afar isbuuc kadib marka uu dhamaado fasaxa waalidka.

FIIRO GAAR AH! Waa in aad si cad ugu sheegtid qofka Shaqada ku siiyey in aad gali rabto fasaxa Waalidka. Hadii kale lacagta Hooyada Naasnuujinta kuma filno.

Hooyada iyo Aabaha waxey xaq u leeyihiin in ay dhimaan waqtiga Shaqada. Xeerkaas waxaa la yiraahdaa Waqti Qeybsiga Waalidka. Waqti Qeybsiga Waalidka waxaa uu quseyaa ilaa uu Cunugga labo Sano jir ka gaarayo Nidaamka waqti qeybsiga waa in ay kala heshiiyaan ama kala hadlaan Qofka ama Shirkada ay u shaqeeyaan.

FIIRO GAAR AH! Codso Waqti Qeybsiga Shaqada si aysan oogu qaadan Waqti Qeybsiga Shaqada isku waqti waa in ay Waalidka waqtiga qeybsadaan si Cunuga Waqti loogu helo.

BOGAGA INTERNETKA EE AAD CAAWIMAADA KA HELI KARTO:

- www.hebammen.at (Umulisooyinka Austria, Uurka, Dhaliinka iyo qaar kale oo badan)

- www.eltern-kind-zentren-tirols.at (Xarunta Waalidka iyo Caruurta ee Tirol)

- www.vhs-tirol.at (dugsiga sare ee Tirol, koorsooyinka diyaarinta dhallinka)

- www.sozialministerium.at/site/Arbeit/ Arbeitsrecht (Macluumaad ku saabsan Xuquuqda Shaqada iyo waxa la xiriiro fasaxa Waalidka iyo Waqti qeybsiga)

http://www.hebammen.at

http://www.eltern-kind-zentren-tirols.at

http://www.vhs-tirol.at

http://www.sozialministerium.at/site/Arbeit/Arbeitsrecht

45

MACLUUMAAD

- AEP – Latalinta Qoyska, eeg beejka 65

- Golaha Shaqaalaha Tirol (AK): Macluumaad ku saabsan Lacagta naasnuujinta, fasaxa Waalidka, waqti qeybsiga waalidka, ganaaxa Shaqada, eeg beejka 74

- Xoolka Dhalaanka: waxaa suurta gal in si qarsoodi ah aad ku geyn karto Dhalaanka ayadoon cidi ogaan, eeg beejka 75

- BASIS: waxey xalisaa Uurka iyo Haweenka iyo khilaafaadka soo kala dhexgalo 75

- Xarunta talasiinta Caritas talo siinta Haweeneyda Uurka leh iyo Seygeeda, eeg beejka 78

- Xarunta kulmisa Waalidka iyo Caruurta Innsbruck: Macluumaad ku saabsan mowduucyada sida Uurka, Dhalliinka, Cunuga iyo Koorsooyinka Kooxaha naaasnuujinta. eeg beejka 83

- Xarunta Waalidiinta iyo Caruurta. Koorsooyinka Kooxaha Waalidka iyo Dhalaanka, eeg beejka 83

- Xarunta la talinta Qoyska iyo Bulshada: Qorsheynta Qoyska, Dhalista, Uurka, eeg beejka 85

- Bukaanka jacaylka hore. Ciwaanada iyo suaalaha ku saabsan mowduucayada sida,

Jacaylka, Xiriirka, Galmada, ka hortagga Uurka, eeg beejka 85

- Qoysaska qabo baahida Waxbarashada gaarka ah: La talin daryeelka Waalidka, Cunuga aad korinayso oo aadan dhalin. Waalidka haysto Cunug naafada ah. eeg beejka 84

- Isbitaalada. eeg beejka 92

- Waqtiga lahadalka soo galootiga, ee Isbitaalka Haweenka, eeg beejka 85

- Nidaamka Caymiska ee Ganacsiga iyo Dhaqaalaha, (SVA), eeg beejka 99

- Waaxda Ceymiska Cafimaadka ee Tirol (TGKK): eeg beejka 102

- Shaqaalaha Bulshada rayidka ah ee Tirol: Xarunta la talinta Uurka: Xarunta xanaanada Caruurta, eeg beejka 103

- Jaaliyada dhaqamada kala duwan: Xarunta la talinta

- Qoysaska ku hadla Luqadaha kala. duwan iyo habka labo Luuqadood ah ee Maskaxiyan loola tacaalo, eeg beejka 106

- Xarunta, Lamaanaha iyo Qoyska wax laga weydiiyo: Lamaanaha, Qoysaska, talada Nolosha, talasiinta Galmada (sidoo kale Iskuulada) Waxbarashada iyo Xeerarka Xuquuqda, eeg beejka 108

Kaalmada Dhaqale ee Qoysaska

Caymiska Qoysaska iyo kaalmada CaruurtaLacagta caymiska Qoysaska iyo Caruurta waa hab gargaar Canshuureed ah oo ay leeyihiin Qoysaska Caruurta leh. Lacagta caymiska Qoysaska waa in si masuuliyad leh looga xareysto Wasaaradda Maaliyadda, Lacagta

caymiska ee Caruurta waxay si toos ah usoo raacaysa Lacagta caymiska Qoysaska. Hadii aad dooneyso in aad dalbato Lacagta caymiska Qoysaska waa in aad buuxisaa shuruudaha soo socdo:

a In aad Austria daggantahay ama

a In aad haysato daganaasho Austria ah.

Lacagata kaa soo galeyso Shaqada wax shaqo ah kuma lahan, Lacagta caymiska

46

Ilmaha waxaad qaadan kartaa ilaa inta uu ka gaarayo 24 Sano.

Laga bilabo da da 18 aad waa in aysan dhaafin kaalmada Qoyska waa muhiim in la ogaado da, da Caruurta iyo imisa Caruur ah ay qoyska leeyihiin, Lacagta waxaa lagu bixiyaa billo, Macluumaada dheeraad ah iyo Fomamka waxad ka heli kartaa Wasaaradda Maaliyadda.

Lacagta caymiska CaruurtaLacagta caymiska Caruurta waa cawin ay Caruurta helaan xaaldaha dagdagga ah, si aad u hesho Lacagta caymiska Caruurta waxa wehliyo marwalba qayb Waalidiinta ah waana

a Sidan, Caruurta Jacaylka ku dhashay

a Cunugga la korinayo ee aanan la dhalin.

Shuruudaha marka laxaraysanayo Lacagta caydha Caruurta:

a Tixraac Lacagta caydha Caruurta.

a Dhibic nolosha. Codsiga qeyb ka ahaanshaha Walidka iyo Caruurta ee Austria.

a Waa in ay Waalidka iyo Caruurta meel kuwada nool yihiin.

a Fulinta Basaboorka Hooyada Dhalaanka baaritaankiisa.

a Dhakhliga soo galo Sanadkii waa in uusan dhaafin xadkii loogu tala galay.

a Qofka aanan haysan Dhalashada Austrianka iyo Dadka xaqa u daganaashaha Austria iyo Dadka buuxiyaya Shuruudaha muhiimka ah ee Xeerka Qoxootiga

Macluumaad ku saabsan Lacagata ceyrta Caruurta waxad ka heli kartaa Barta Internetka ee Wasaarada Maamulka ee Qoyska iyo Da yarta: www.bmfj.gv.at

Kaalmada daryeelka Caruurta iyo kaalmada daryeelka Caruurta dheeriga ah Miyey qasab kugu tahay shaqadaada darted in aad Cunugaada u geyso Xarunta xanaanadaa? Kadib waxaa taageero ka helaysaa AMS ama Maamulka Dalka Tirol.

Daryeelka Ilamaha ee AMS ayhelayaan kuwa: aanan looga maarmin meel lagu daryeelo, sababtoo ah

a Waxaan rabaan in aan shaqeeyo,

a Tusaale ahaan in aan Koorso dhamays tiro Ayaan rabaa ama Aqoon kororsi ayaa sii rabaa,

a Kuwa xirfad ahaan ayagoo u sababynayo laga yaabo in xaaladoda Dhaqaale oo liidato

a Haday noqoto lagama maarmaan in labadalo Waqtiga Shaqada adigana aadan heysan Qof kuu xanaaneeyo Caruurta markaas waxaad helaysaa Qof cusub oo Caruurta kuu xanaaneyso oo aad ka helaysaa AMS.

Cunuga waa in Gacanta si wada jir ah loogu hayo ilaa dada 15 Sano uu ka gaarayo qiimaha xanaanaynta Cunuga way xaddidantahay, waxeyna ku xirantahay Lacagta soo gasho Qoyska guud ahaan.

http://www.bmfj.gv.at

47

Kaalmada daryeelka Ilmaha ee Gobalka Tirol (kuwa ku takhasusay qoysaska) hadii aa dooneyso in aad dalbato daryeelka Ilmaha waa in aad fulisaa duruufaha ku xeeran oo soo socdo:

a Ma daryeeli kartid Cunugaaga (maxaa yeelay waad shaqeysaa waxna waad barataa).

a Kaalmo kaagama imaanayso AMS

a Waa in aad dagganatahay Tirol

a Horumarinta waxay leedahay Xuduud goan oo ay ku dhisantahay taas oo ah Dhaqliga kusoo galo.

MUHIIM: Hadii aa dooneeyso dayeelka Ilmaha waa in aad ka doonataa Waaxda Horumarinta Dhalinyarada iyo Qoyska JUFF sidoo kale waxaad ka heli kartaa Bogga aan ku leenahay aalada

Internetka Dulka Tirol, inta aadan Dulka Tirol. Kaalmada ka codsan waa in aad AMS ka codsataa marka hore kaalmada!

Lacagta Caruurta ee Tirol iyo waxa lagu daray Lacagtan waa Lacag lagu caawiyo Caruurta Waalidinta markay ay Caruurtooda garaan 3 Sano ilaa iyo intaay Iskuul ka bilaabayaan, mana ahan mid ku xiran Dhakhliga kusoo galo. Laga bilaabo marka uu Cunuga gaaro 4 Sano waa in aad geysaa mid kamida ah Goobaha sharciyeysan ee Caruurta lagu xanaaneeyo ee Gobolka Tirol. Qeybta Khabiirada Qoyska Waaxda horumarinta Dhalinyarada iyo Qoyska JUFF ayaa kaa caawin doonta Macluumad dheeraad ah, halkaasi waxad ka heli doonta Foom aan laga maarmi karin.

MACLUUMAAD

- Goobta Adeegga Shaqada (AMS): caawinta xanaanada Caruurta, eeg beejka 66

- Qeybta Khabiirada Qoysaska ee Gobolka Tirol (JUFF) Macluumaad ku saabsan Qoyska Lacagta Caruurta lagu daro, eeg beejka 67

- Macluumadka Qoyska iyo Waayeelada. eeg beejka 84

- Adeega Ceymiska ee Ganacsiga Dhaqaalaha (SVA) eeg beejka 99

- Daryeelka Ceymiska Caafimaadka (TGKK), eeg beejka 102

- Xafiiska Dhaqaalaha ee qaabilsan Guryaha: kaalmada Ilmaha ee Canshuurta, eeg beejka 85

GOOBAHA AA KA HELI KARTO CAAWIMAADA QEYBTA INTERNETKA:

- www.bmf.gv.at (Wasaarada Maaliyada)

- www.help.gv.at (caawinta habka Wasaaradaha)

- www.sozialministerium.at (Wasaaradda Shaqada Bulshada iyo Macaamiisha)

http://www.bmf.gv.at


http://www.sozialministerium.at

48

Faa iidooyinka Canshuur ahaaneed ee Qoysaska

Qoysaska marka horaba waxaa dib ugu soo noqonayo Lacagaha Canshuurta oo ay horay u bixiyeenxaq ayaad u leedahay Shaqaalo ahaan waxaana la yiraahdaa is bar bar dhig Qarashkii kusoo galay iyo Canshuurta halkani tusaale ahaan marka la isu gooyo waxyaale kale oo kugu soo kordhay dhibka kaa soo gaaray. Sidoo kale waad xareysan kartaa hal Qof

ahaaneed is barbardhig Qarashkii kusoo galay iyo Canshuura. Buuga Cashuuraha waxad ka heli kartaa Macluumaad wax ku ool ah, Macluumaad ku saabsan adeegyo lacag la, aan ah amaba dhimis Cashuureed Buugas waxad ka heli kartaa isagoo ku tarjuman Luqado badan Xafiis walba oo Dhaqaale sido kale waxad ka daabacan kartaa onlayn bogga www.bmf.gv.at/services/publikationen/ das-steuerbuch.html ka heli kartaa.

MACLUUMAAD

- Xarunta Wasaradda Maaliyadda: Buuga Cashuuraha, isu dheelli tirka Cashuuraha, eeg beejka 85

BOGGA KAA CAAWINA KARA INTERNETKA

- www.bmf.gv.at (Wasaarda Maaliyaada Gobolka: Macluumaad iyo Foomam)

Baasaboorka Qoyska

Baasaboorka bilaashka ah ee Qoyska waxaa uu leeyahay faaiidooyin badan oo bilaash ah, iyadoo ay barbar socoto horumaino badan oo Qoyska ah iyo walibaa dhimis Waqtiyda firaaqada ah.

Si kooban faa iidooyinka muhiimka ah:

a Wargeyska Macaamiisha sanad laha ee Tirol, Wargeyska Qoysaska waa mid Sandkiba afar mar la daabaco, waxana lagu daabacaa arimaha Qoyska talooyin Mowduucyo kala duwaan oo khuseya Qoyska, sualaha ku saabsan xariirka waxay ku soo baxayn sida talooyinka wada

qaadashada Waqtiga fasaxa. Sidoo kale Wargeyska waxaad ka heli doonta faa iidooyin muhiim ah.

a Macluumaad dheeraad ah oo ku saabsan xaasibada Qoyska iyo Hal abuurayaasha iyo ka qeyb qaadashada horumarka Qoyska.

a Dhimis 50 % dhamaan faaiido bixiya yaasha, dhaaman Tirol, sida Barkadaha dabaasha, qadayaasha Barafka,Guryaha Martida, Dukaamada iyo qaar kaloo badan.

http://www.bmf.gv.at/services/publikationen/das-steuerbuch.html

http://www.bmf.gv.at

49

MACLUUMAAD

- Dadka ay khuseyso Qoyska ee Tirol (JUFF): Baasaboorka Qoyska,Macluumaad iyo dalabyo, eeg beejka 67

- Macluumaad Qoysaska iyo Waayeelada, eeg beejka 84

Xarumaha lataliya yaasha Caruurta iyo Qoyska ee Khadadka

Gobolka Tirol waxey leeyahay isku xir Khad Qoys oo Lacag la aan ah, kala xariir Telefon Namberkaan, 0800 / 800 508 Namberkaan waxaad ka heleysaa

Macluumaadka Qoyska iyo Waayeelada Waqtiyadan soo socda:

a Isniinta-Khamiista 9:00-19:00

a Jimcaha 9:00-20:00

a Sabtiga 9:00-18:00

Hadii aad qabto su aalo khuseeya Qoyska, oo aadan jawaab u heli karin, fadlan wac! Sidoo kale waxaad ka kororsan kartaa halka ugu wanaagsan xanaanada Ciyaalka marka loo eego xaaladda aad ku sugantahay. Macluumaad ku saabsan heshiiska xanaanada Caruurta, sidoo kale ka raadi Kaydka daryeelka Macluumaadka Ciyaalka: www.kinderbetreuung.at

TALO: Hubi suurtagalnimada ku saabsan xanaanada daryeelka Xaafada. Soo baro Xarumaha xanaanada daryeelka shaqsi ahaan la hadal

Dadka masuulka ka ah iyo sidoo kale Waalidiinta Ilmaha kale wixi khuseeya baahidaada. Ha hilmaamin Ilamahaaga in uu isdiiwaan galiyo waqti haboon!

Qaabka daryeelka Ciyaalka Daryeelka Caruurta: Caruurta ka yar 3 Sano

Xanaanada Caruurta: Caruurta ka weyn 3 Sano

Maalinta Hooyada iyo Maalinta Aabaha: xanaanaynta Caruurtaada hal ama wax ka badan aad Guriga ku haysato

Kooxaha Caruurta: daryeelka kooxo yaryar, sida caadiga ah qayb ka mid ah Shaqaalaha oo Walidiinta ah

Haynta Caruurta: si kumeel gaar ah kuhaynta Caruurta nawaaxiga

Deegaanka Ayeeyo ama Awoowe kusimo ah: Dad waaweyn oo Caruurta xanaaneeyo

Xanaanayta galinka dambe ee Iskuulka: Iskuulada sida khaaska ah loogu xanaaneeyo Dhalaanka, Iskuulada Maalinti dhan ah

MACLUUMAAD

- Waaxda Khabiirada Qoyska ee Tirol (JUFF): (Horumarinta Dhalinyarada iyo Qoyska) Macluumaad ku saabsan Xarumaha

xanaanaynta Caruurta, ee Tirol, eeg beejka 67

http://www.kinderbetreuung.at

50

- Qoyska iyo xogta Waayeelada, eeg beejka 84

- Kormeerayaasha Dugsiyada, ee Tirol: Xog ku sabsan Iskuulada iyo mawaadiicda Casharada, eeg beejka 76

- Badbaadinta Caruurta: Ayeeyo iyo Awoowe ku simayaal ah, eeg beejka 98

- Xarunta Guurka, arimaha Qoyska: Lamaanaha Guurka, Qoyska, latalinta Nolosha, latalinta Jinsiga (sidoo kale Dugsiyada), Waxbarashada iyo talooyin sharci ah, eeg beejka 108

BOGGA KAA CAAWINA KARA INTERNETKA:

- www.kinderbetreuung.at (Kaydka latalinta Dhalaanka)

Dhibaatada Qoyska dhexdiisa

Nasiib darro Qoyska ma ahan had iyo jeer Nabad mararka qaar Qoyska dhaxdiisa ayaa Dhibaata ka dhacdaa. Dhamaan Haweenka Caruurta inta badan waa Dhibanayaaasha, Rabshadda.

Dhibanayaasha waxey helayaan Talooyin caawimaad iyo Cinwaano loo sameeyaya waxaa laga heli karaa Bogga 55, 10.2 Rabshadaha. Internetka bogga www.gewaltfrei-tirol.at waxaad ka helaysaa Luqadao kala duwan.

9.2. DHALINYARADA

Xeerka ilaalinta Dhalinyarada

Sidoo kale Ciyaalka iyo Da yartu waxay doonayaan in ay madadaalo helaan, kulanka Saaxiibada, booqasho iyo Banaan u bixid, waxaadna soo dhiiban kartaa su aalo:” Adiga ama Waalidkaa, kee ama maxay ama muddo intee la eg?” iyo “waa maxay qaabka loo dhisay Xeerka ilaalinta Dhalinyarada marka?” Xeerka ilaalinta Dhalinyarta Xeerka ilaalinta Dhalinyarada waa in uu ahaadaa mid ilaalinayo. Horumarinta Caafimaadka iyo kor u qaadida Xirfadaha Caruurta iyo Dhalinyarada. Si ay taas u guulaysato waa in aan

dusha saaranno Masuuliyadaas, kuwa masuulka ka ah. Waxey awoodaan in ay damaanad qaadaan Xadka ay leedahayna tusiyaan, Warbixinta Caruurta iyo Xeerka ilaalinta Dhalinta.

Waxaad ka heli kartaa qeybta Dhalinta ee Gobolka Tirol (ka eeg beejka 68), Caruurta iyo Qareenada Caruurta (ka eeg beejka 90) ama Info-Eck (ka eeg 88).

BandowCaruurta ilaa 14 jirka ah waxaa loo ogolyahay ilaa 22 in ay tagaan meelaha Caamka ah ee ay Dadka joogaan, ama meelaha guud ee Xafladaha in

http://www.kinderbetreuung.at

51

ay booqdaan. Xeerkaan waxaa uu khuseysaa Caruurta aanan lala socon. Caruurta la wehliyo wuu joogi karaa booqashada Xafladaha caanka ah ilaa 24 saac.

Dhalinyarada (laga bilaabo 14 – 16) waxaa la ogolyahay ilaa 1:00 Habeenimo meelo khaaska looleeyahay in ay ku sugnaadaan ayadoon lala socon, laga bilaabo da, da 16 Sano jirka ah xayiraad ma sarno dheeraad ah.

Isticmaalka KhamrigaCiyaalka iyo Dhalinyarada ka yar 16 Sano looma ogola inay Khamriga iibsadaan. Sidoo kale looma ogola si caadi ah in ay u cabaan.

Sidoo kale waa mamnuuc in loo daayo cabitaanka Khamriga, ilaa

qofka ay u buuxsanto da, da 18 Sano waamamnuuc in uu cabo Khamriga lagu sarkhaamayo. Sidoo kale waxaa mamnuuc ah cabitaanka la isku milay ee lagu sarqaami karo sida „Alkopops“.

TabakCaruurta iyo Dhalinyrada ilaa iyo da, da 16 Sano

a Tubaakada

a Sigaarka

a Shiishada

a Elektro-sigaarka ah

Waa in aysan gadanin ama isticmaalin. Tani waxey qabanaysaa sidoo kale hadii uu qof kale u gadayo oo aad garanayso. Xeerkaan waa in ay ilaaliyaan Dadka iibiya oo ay fuliyaan ballanka.

WIXII MACLUUMAAD DHEER EE INTERNETKA KA EEG:

- www.tirol.gv.at/jugendschutz (Xeerka difaacca Da yarka)

Xarunta Dhalinyarada

Tirol waxaa ku yaallo Xarumo badan oo ay leedahay Dhalinyarada. Goobo ay ku kulmaan Da yarta iyo goobo ay leyihiinba. Goobahaas oo ay Dhalinyarada si saaxbtinimo ah ugu kulmi karaan ama ay Dadka isku baran karaan. Xarumahan waxa ay bixiyaan fursado dheeraad ah oo badan. Waana macquul in aad ku qaadato Waqti badan. Sidoo kale waxey helayaan Dhalinyarada taageero Waxbarasho taas oo ka

caawineyso Dhibaatooyinka in ay ka badbaadaan. Mashruucyo kala duwan ayey soo kordhin karaan Dhalinyada, sidoo kale waxaa dheer latalinta ay siinayaan la taliya yaashooda Rag iyo Dumarba leh oo mar walba garabtaagan, arintaasi waxay ka difaacaysaa Da yarta Dhibaatooyinka soo wajihi karo.

Sidoo kale waxaa jiro Xarunta Shaqaalaha Da yarta ee wareegta, Shaqalaha ka shaqeeya Goobta wareegta ee da yarta waxay kula kulmaan halka

http://www.tirol.gv.at/jugendschutz

52

ay ku suganyihiin, amaba Goobta ay xilligaas ku suganyihiin. Waxay noqon kartaa Baararka amaba Garoomada lagu cayaaro. La taliyayaasha Dhalinyarada ee wareega waxa ay ka caawiyaan Dhalinyarada qaybo kala duwan oo nolosha kamid ah. Waxay la qorsheeyaan Dhalinyarada qorshooyin wax ku ool ah oo waxtar leh sidaa darted, Tirol waxaa ka jiro Jaaliyado badan oo dhalinyarada caawiya iyo Ururo dhalinyarada la qaato waqtiyada fasaxa la sameeyo socod tamashla ah.

Macluumad iyo Ciwaanno ku saabsan Xarumaha dhalinyarada ee laga heli karo Internetka:

www.pojat.at (POJAT – Goobaha furan ee Dhalinyarada Tirol)

“Qoraalada, shaqaalaha dhalinyarada ee wareega ee Tirol” iyo “shaqalaha dhalinyarta ee Tirol”, sidoo kale Macluumaad ku saabsan xeerarka

difaaca Dhalinyarada: www.tirol.gv.at/gesellschaft-soziales/ jugendreferat/jugenddownloads

Talo iyo caawinta Dhalinyarada

Qofka marka uu wadan cusub tago waxaa uu kala kulmaa caqabado siyaabo badan ah sidoo kale dhallinyarada wey la kulmaan caqabadahaas. Dhaqamada kala duwan leh waa in ay Bulshada wax ka bedelaan, Bulshooyinka kala gaddisan iyo caqabaddaha Luuqadaha kala duwan, wax yaalo tiro badan oo ay caawin u rabaan Xaruma fara badan ayaa bixinayo in aan dhibaatooyinkaas dhalinyarada ka caawiyaan iyo waliba dhibaatooyin badan oo ay tahay in la xalliyo.

Qoraallo “Ciirsi?” – Dhamaan tala bixiyayaasha Xarumaha adeegga ee Dhalinyarada si kooban: www.mei-infoeck.at/infoeck/presse/presseaussendungen/broschuere-ratlos

MACLUUMAAD

- Golaha Shaqaalaha ee Tirol (AK) laanta dhalinyarada: talo siin dhalinyarada dhamaan sualaha ku saabsan shaqada iyo dhibaatada, eeg beejka 74

- Talo siinta laamaha waxbarashada ee Gobolka Tirol: Talo bixin iyo macluumaad ku saabsan meelahaa ee dadka waaweyn iyo Dhalinyarada, Caruurta, Goobta xanaanada Caruurta, Iskuulada, barbaarinta Caruurta, rajada Caruurta, kala saaridda, kobaca, Qaan gaarka, da yarka iyo dhalinyarada, eeg beejka 83

- Daryeelka jacaylka koobaad: Ciwaanada su aalaha ku saabsan Mowduucyada jacaylka, xiriirka, galmada ka hortagga iyo uurka, eeg beejka 85

- Qeybta khabiirada Dhalinyarada Gobolka Tirol, (JUFF): Caawin, Aqoon kororsi iyo macluumaadka khuseeya dadka u shaqeeya Dhalinyarada, difaaca da yarta, horumarinta dhalaanka iyo dhalinyarada, goobta sugidda dhalinyarada, eeg beejka 68

- Info-Eck: Macluumad kala duwan oo khuseeya dhalinyarada, eeg beejka 88

- Xeerarka Caruurta iyo dhalinyarada Tirol: la talin, wehlin iyo ka caawinta da yarda noocyada kala duwan ee dhibaatooyinka, eeg beejka 90

- Caawinta Dhalinyarada iyo Caruurta ree Gobalka Tirol: Caawinta dhalinta iyo waalidka iyo dhalinyarada, eeg beejka 90

http://www.pojat.at

http://www.tirol.gv.at/gesellschaft-soziales/jugendreferat/jugenddownloads

http://www.mei-infoeck.at/infoeck/presse/presseaussendungen/broschuere-ratlos

http://www.mei-infoeck.at/infoeck/presse/presseaussendungen/broschuere-ratlos

53

- Golaha – iskuxirka talooyinka: Tel.147 (la talinta lacag la aanta ah ee Taleefoon ah dhamaan Austria)

- Z6 dhalinyarada. Qoysaska – kala talinta Daroogada, eeg beejka 108

9.3. HAWEENKA IYO GABDHAHA

Haweenka iyo Gabdhaha waxay leeyihiin waxyaalo badan oo u khaas ah Maamulka Gobolka Tirol. Xarumo kala duwan ayaa rabo in ay xirfado u sameeyaan Hablaha yaryar talooyin xirfadeeedna sii yaan Islaamaha waaweyn, intaas waxaa dheer in ay jiraan Goobo ay ku kulmaan Gabdhaha seminaaro iyo aqoonkorosiyo. Intaas waxaa dheer oo jiro in ay jiraan xili firaaqeedyada iyo dalab dhaqameedyo, Macluumaad lamid ah waxaad ka heli kartaa qoraalada, “Xarumaha Haweenka ee Tirol, ciwaanada A-Z” (sii eeg wixi dheeraad ah hoos).

Sida aas aasiga ah Haweenka iyo Ragga waa isku xuquuq Austria cadaadis walba oo la saaro Haweenka waxaa loo mamnuucay si adag. Horumarinta siman ee Haweenka waxaa jiro, “xeer sinaansho oo dhigayo”. Xarumo kala duwan ayaa ka heleysaa shaqada la dagaalanka sinaan la aanta, waxay difaacaan dhibana, yaasha Haweenka waxayna oofiyaan dhamaan waxey u baahanyihiin in laga caawiyo, mowduucyada ku saabsan ka hortagga rabshadaha ka dhanka ah Haweenka ka eeg 10.2. Rabshadaha, eeg beejka 55.

MACLUUMAAD

- Qeybta khabiirada Haweenka ee Gobolka Tirol (JUFF): horumarinta, si buuxdo oo xaqiiqo ku salaysan in la simo Ragga iyo Dumarka, macluumaadka mashruucyada/talo siin/wehlin/ ay bixinayaan kooxaha haweenka, xirfadaha shaqada, shaqooyinka bulshada iyo macluumaadka qoraalada ah, eeg beejka 67

- La tacaamulka si siman: talo bixin, in qofka la difaaco, kuwaasoo aaminsan in lagu dulmay xeerka sinaanta, eeg beejka 87

BOGAGA INTERNETKA EE KU CAAWINKARA:

- Qoraallo, „xarumo ay leeyihiin haweenka Tirol – ciwaanda A-Z”“ www.tirol.gv.at/ fileadmin/themen/gesellschaft-soziales/ frauen/downloads/A_bis_Z_-_Frauen_in_ Tirol_2014.pdf

- www.peregrina.at (macluumaad ku saabsan dadka soogalootiga)

- Eeg sidoo kale shaqaalaha talo siinta ka eeg qodobka 10.2. Rabshadaha, eeg beejka 55

http://www.tirol.gv.at/fileadmin/themen/gesellschaft-soziales/frauen/downloads/A_bis_Z_-_Frauen_in_Tirol_2014.pdf

http://www.tirol.gv.at/fileadmin/themen/gesellschaft-soziales/frauen/downloads/A_bis_Z_-_Frauen_in_Tirol_2014.pdf

http://www.peregrina.at

54

9.4. DADKA WAAWEYN

Tirada dadka waaweyn ee bulshadeenna way sii kobcaysaa. Sidaas darteed waxaa ay tahay in la texgaliyo dhamaan baahiyada kala duwan ee dadkaasi waana muhiim. Saa oy tahay waa in loo oofiyaa rajooyinka iyo hididiilaha ay leeyihiin in ay ku guulaysto, Dadka waawen rag iyo dumarba waxay leeyihiin fursado kala duwan oo caafimaad iyo dhaqdhaqaaqyo u gaar ah. Dadka da, da weyn waxay ku biiri karaan wax barasho intey noolyihiin oo bilaash ah. Cayaaro iyo la jaanqaadka da, yarta, dhaq dhaqaaqyadaas oo horseedi kara in ay hormar sameeyaan isku filnaashaha nafeed. Waxaa macna badan usamaynayo la jaanqaadka tiknoolajiyadda iyo Kombiyuutarada

kuwaas oo kobcinaayo tayada nololeed, xaafadaha qaar waxaa ka jiro wax loogu yeero “Computerias”. Halkaas waxaa wax isku weydaarsan karo jiilalka kala duwan kuwa yaryar iyo kuwa waaweyn oo ay wax ku baran karaan. Macluumaad dheeri ah oo ku saabsan dhaq dhaqaaqyadan caafimaadka dadka waaweyn. Waxaad ka heli kartaa dadka ay khuseyso dadka waaweyn ee Tirol. Sidoo kale akhbaarta dadka waaweyn waxaa ka heli kartaa Sillpark Innsbruck oo talo kaa siin karo mowduucaan, macluumaad, talo siin caawin dadka waaweyn waxaad ka heli kartaa qodobka 10.7. Caawinta baahanaha, eeg beejka 60.

MACLUUMAAD

- Waaxda khabiirada waayeelada ee gobolka Tirol (JUFF): Macluumaad kuu sharaxayo macquul ahaanshaha dhaq dhaqaaq xog caafimaad oo macquulgal ah wajiga gabowga, eeg beejka 68

BOGAG WAX TARLE EE INTERNETKA:

- www.tirol.gv.at/seniorinnen (Waaxda khabiirada gabowga ee Tirol)

- www.tirol.gv.at/gesellschaft-soziales/seniorinnen/links (hagaha ilaa 50 kaweyn talo bixiya yaal oo dad kula hadlayo mowduuca gabowga)

- www.computerias.at (liiska dhamaan komputergaraynta Tirol)

- www.familien-senioreninfo.at (Seniorinfo Sillpark: kulanka – macluumaadka – tal osiita dadka ka weyn 50 sano)

http://www.tirol.gv.at/seniorinnen

http://www.tirol.gv.at/gesellschaft-soziales/seniorinnen/links

http://www.tirol.gv.at/gesellschaft-soziales/seniorinnen/links

http://www.computerias.at

http://www.familien-senioreninfo.at

55

10. HADII UU DHIB DHACO…

Xaalado badan oo ka baxsan sida caadiga ah iyo Dhibaatooyinkaba. waxaa jiro goobo gaar ah oo laweydiisto talo bixin iyo kaalmo.

Madax xarumeedka waxaanu rabnaa mowduucyo guud iyo su aalahan soo

socdo in looga jawaabo: xagee ayaan ku tiirsanayaa xaaladaha deg degga ah? Xagee baan ka heli karaa qof aan kala hadlo xaaladahaan? Maxaa u khaas ah dalabyada Dadka soo galootiga?

10.1. NUMBARADA DEG DEGGA AH

Nambarada dagdagga ah ee muhiimka ah:

a Ambalaaska ............... 144

a Xaaladda deg degga ah ee Dhakhtarada .............. 141

a Booliiska .................... 133

a Dabdamiska ............... 122

a Deg degga Yurub ....... 112

Dhamaan numberadaan deg degga ah waxaad ku wici kartaa si bilaash ah. Wax xaalad ah kuma xirno xitaa hadii ay korontada kaa tagto waad waci

kareysaa! Hadii aad wacdo adigoonan u baahneyn waxaad ku muteysaneysaa ganaax lacageed!

Su aalaha soo socdo waa u muhiim:

a Ya soo wacay?

a Xagey ka dhaceen?

a Maxaa dhacay?

a Imisa dhaawac ama xanuunsade ayaa jira?

a Dhaawac ama xanuun see ah?

Sug su aalo dheeraad ah isla markiba ha jarin Telfoonka!

10.2. RABSHADAHA

Carqalad jismi ama dhimr si kastaba wax faa iido ah malahan! Saas oy tahay Haweenka ayaa inta badan la kulmo dhibaatooyinka rabshada. Sidoo kale Dhalinyarada iyo Caruurta taas waa in aysan dhicin – waxaa jiro caawin! Waxad ku heleysaa si bilaash ah oo waliba qarsoodi ah tala bixintooda, talo bixinta waxaa ku siinayo dad khibrad u leh rabshadaha, waxayna dalbanayaan difaac Qareen iyo daryeel

Cilmi nafsi ah xataa qofka qaswadaha ah waxaa jiro la taliye yaal khaas ah. Kuwaas oo ka caawin doono in ay ka fogeeyaan dhibanayaasha, si ay u kala fududeeyaan weerarka qaswadaha iyo soo noqnoqoshadiisa waxaa jiro dhibaatooyin badan oo ay Haweenka iyo Gabdhaha si gooni ah ula kulmi karaan.

Waxey noqon karaan tusaale ahaan xoogidda goobaha shaqada, isfaham darro khibradeed iyo dagaal Qoyska

56

dhexdiisa ah. Xaaladaha noocaas ah waxaa jiro goobo khaas ah oo talooyin siiya Haweenka, sidoo kale ragga waxaa jiro macaahid kala duwan, kuwaasoo xallinaya dhibta Ragga haysata.

Gudniinka

Gudniinka Gabdha waa mid dhaawac halis ah u geysta jir ahaan. Austria gudniinka waxaad ku muteysaneysaa ganaax, in la ogolaado waa wax aan dhici karin oo aan macquul aheyn, Xataa gudniinka Gabdhaha waddanka dibadiisa lagu soo gudo waa la isku ganaaxayaa. Dadka aanan

Austria u dhalanin waa in ay qaadaan masuuliyadda gudniinka Gabdhahooda.

Guurka khasabka ah

Guurka khasabka ah wuxuu la macna yahay weerar halis ah oo dhibaateyn ah.

Austria waxaad ku muteysaneysaa ganaax hadii kale waxaa lagugu qaadi karaa Xeer ka dhan ah bini aadminimada. Guurka khasabka waxaa la yiraahdaa

a Hadii guur khasab ah qoyska dhexdiisa ama

a Asaga oonan raali ka ahayn mid ka mid ah lamaanaha la isi siiyo.

CIWAANNO MUHIIM AH INTERNETKA OO KAA CAAWIN KARO:

- www. gewaltfrei-tirol.at (macluumaad iyo goobaha Tirol ah)

MACLUUMAAD

- BASIS: talo siinta Haweenka iyo Qoyska ee banaanka, eeg beejka 75

- DOWAS ee Haweenka: Talo siin caawin Haweenka u daruuri ah kuwaasoo qaba dhibaato daashatay ama Haweenka guri la aanta ah, eeg beejka 82

- EVITA – laanta talo siinta Haweenka- iyo Gabdhaha ee Kufstein, eeg beejka 83

- Qoyska iyo tala siinta Ragga, eeg beejka 84

- Haweenka iscaawiyo: Talo siinka Haweenka, guryaha haweenka, laanta tala siinta qoyska, Guryaha ku guuritaanka, eeg beejka 86

- Dhibanayaasha dagaalka, shaqo ka hortaagga galmo iyo dhibta Haweenka iyo Gabdhaha gaaro talo bixin iyo ka hortaga, eeg beejka 86

- Xaruntaa Haweenka ee bariga Tirol: Haweenka – iyo la talinta gabdhaha, eeg beejka 87

- Xarunta la dagaalanka rabshadaha Tirol: Caawinta dhibaatada Guryaha, eeg beejka 87

- Caruurta – iyo adeegyada dhalinyarada ee Gobolka Tirol. Caawinta Waalidiinta, Caruurta iyo Dhalinyarada, eeg beejka 90

- Ilaalinta Caruurta ee Tirol: Ee laga caawinayo galmada, jirka iyo nafsiyan ahaan iyo dhibaatada ka dhanka ah Caruurta iyo Dhalinyarada, eeg beejka 90

- KIZ – xarunta daba galka xilliga Dhibaatooyinka. Cawinta Caruurta iyo dhalinyarada waxa ay u baahanyihiin, eeg beejka 91

http://www

57

- Madasha sheekada Ragga ee Innsbruck – wada hadal mashruucyo, Ragga iyo Dhalaanka ee maalmaha nasashada, eeg beejka 81

- Huumaagga qofka ee Innsbruck – Landeck iyo Wörgl la talinta Ragga, eeg beejka 94

- Golaha isku xirka khadka: xaaladda deg degga ah ee Caruurta, Dhalinyarada iyo kuwa u taagan ilaalintooda (saacad walbo waad wici kartaa waana si qarsoodi ahba). Tel: 147

- Hoyga Dumarka ee Tirol: Ilaalinta hoyga iyo talo siin, eeg beejka 101

10.3. CUNSURIYAD IYO MIDABTAKOORKA

Haka imaado midabtakoorka qofka oo dareemo cunsuriyad kaga timaaddo hal qof ama koox Midabtakoor ah had iyo jeer waxaa sabab u ah sifooyinka koox gaar ah. Waxaana sababa wax yaalahan tusaale ahaan

a Da, da ama Jinsiga,

a Midabka maqaarka iyo asal ahaan,

a Luuqada ama Diinta.

Kiiskaan waxaan uga hadlaynaa cunsuriyad. Midabtakoorka waxaa lagu mamnuucay sharciyo kala duwan.

Waxaana ka mid ah

a Axdiga xuquuqda aas, aasiga ah ee Midowga Yurub,

a Sharciga sinaanta dadweynaha 2004tii iyo

a Sharciga qaanuunka la dagaalanka ama ka hortagga midabtakoorka.

Walina waa mid soo noqnoqonayso cunsuriyadda ama midabtakoorka, aflagaadada iyo xadgudubyada. Tirol waxey leedahay jaaliyadda TIGRA (laanta ka shaqayso dhibta midab takoorka ee Tirol). Ururka wuxuu bixiyaa talosiin loogu tala galay dhibanayaasha iyo markhaatiyada. Tani waa si hoose oo bilaash ah, waxey sidoo kale qortaa TIGRA dhacdooyinka kasoo jeedo cunsuriyadda, waxa kale oo ay qabato aya ah in loo wakiishay ka hortagga cunsuriyadda ee Gobolka Tirol, Midabtakoorka goobaha shaqada waxaa masuul ka ah GolahaShaqaalaha (AK).

MACLUUMAAD

- AK (Golaha Shaqaalaha): Talo kusaabsan midabtakoorka goobta shaqada, eeg beejka 74

- Xafiiska ladagaalanka midabtakoorka ee Gobolka Tirol: Macluumaad, Talo siin iyo taageero dadka ay saameysay, eeg beejka 70

- Udooda yaalka sinaanta iyo cadaaladda ee Austria, eeg beejka 87

- TIGRA (laanta ka shaqayso dhibta midab takoorka ee Tirol): si hoose oo bilaash ah, talo bixin iyo caddaymo dhacdooyin kasoo jeedo cunsuriyadda, eeg beejka 101

58

10.4. DHIBAATOOYINKA QABATINKA SIDA (BALWADDA)

Qabatinka waa magac suuqi ah dadka caadeysta ama qabatimay wax yaalaha balwada ama sida. Wax yaalaha kale qaarkood sida, Khamriga, Tubaakada, qabatinka mariidka ama daawooyinka. Waxey noqon karaan qabatin ama balwad, Tani waxay khuseysaa oo kale dabeecadaha sida khamaarka, cuntada, daawashada Telefishanka ama shaqada, sidoo kale waxaa ka mid ah Qofka in uu katago raaxada, baa bi id, si xun isticmaalka qabitinka iyo ku tiirsanaanta waa kuwo inta badan saameeyay. Waxaa

jiro ururo qaar kamid ah kuwaas oo ku caawinaayo ayagoo aad ugu firfircoon ka hortagga dhibaatada Qabatinka, sidoo kale Hay, ado kale oo qabto gargaarka deg degga ah iyo bixinta la talin loogu tala galay dhibaatooyinka ba an.

Sidoo kale waxaa jiro urura kale oo kaa caawinayaan dhanka

a Shaqo

a Daaweyn, ama

a Deegaanka ama Hoyga.

MACLUUMAAD

- Abrakadabra ee Caritas: Shaqaalayn saacadeed oo loogu Tala galay dadka qaba xanuunada balwadda ah, eeg beejka 78

- Khamriga qarsoodiga ah: Ururka iskood isku caawinta ee la dagaalamo Khamriga, eeg beejka 72

- BIN Talo – Macluumaad – Daryeelka dambe: Hadii aad qabto dhibaatooyin la xariira khamriga iyo daawooyinka, eeg beejka 77

- Xarumaha daroogada, eeg beejka 82

- Adeegga bulshada ee Innsbruck (ISD): Xarunta bukaanka – socodka ee dadka balwadda leh, eeg beejka 88

- KIT – Xiriir – Macluumaad – daaweyn: Kala Talinta maandoriyaha, eeg beejka 90

- KOMFÜDRO ee Caritas: Goobta xariirka dadka balwadda leh, eeg beejka 79

- Xariir + co: Ka hortagga daroogada, eeg beejka 92

- Mentlvilla ee Caritas: Meesha jiifka xaaladaha deg degga Dadka ay daroogadada qabatimay, balwadda maandooriyaha iyo dadka hoy la aanta ah, eeg beejka 80

- Waaxda dhimirka ee Isbitaalada, eeg beejka 82

- Kooxda daaweynta dadka balwadda leh ee Tirol, eeg beejka 104

- Z6 xarunta kala talinta maandooriyaha, eeg beejka 108

10.5. HOYLAAWAYAASHA

Dadka aanan haysan meel ay dagaan, waxay ka heleyaan caawin hay adaha soo socda:

BARWO: Kooxda guryo la aanta, qolalka shaaheynta, latalinta guryaha shaqada wadooyinka, eeg beejka 75

59

DOWAS: Talooyin, daryeel iyo hoyi siin dadka guri la aanta ah, eeg beejka 81

DOWAS – Chill Out: Cinwaan, xarunta la talinta iyo sidoo kale waxey la siinayaa guri ay ku noolaadaan si ku meel gaar ah inta ay guri ka helayaan waana kuwa guryo la aata ah ee dhalinyarada, eeg beejka 81

DOWAS für Frauen: Talooyin iyo taageero loogu tala galay Dumarka ee xaaladaha deg degga ah, Haweenka qabo dhibaatooyin raagay iyo haweenka guryo la aanta ah, eeg beejka 82

Ururka mashaariicda bulshada Schwaz – Teestube, eeg beejka 104

10.6. NAAFADA

Lacagta daryeelka Lacagta daryeelka waa qeyb loo qoondeeyay waxaana loogu tala galay si ay u daboosho baahida dheeraadka ah ee daryeelka mudada dheer ah.

TILAMAAN: waxey ku xirantahay dalka aad kasoo jeedo kadib markii muddo kala duwan ee waqtiga ad xaqqa u leedahay Lacagta daryeelka. Tani waxey noqon kartaa mid sahlan waa hadii aad daggan tahay in ka badan 3 Sano Tirol.

Basaboorka naafada (waxey u adeegtaa sida cadaynta naafanimada marka loo eego qaar kamid ah naafada ayadoon loo eegeeynin waa naafo noocee ah)

Wuxuuna ku daabacanyahay saddex luqadood, Ingiriis, Faransiis iyo Jarmal. Wuxuu qaadanayaa qayb ahaan baas iyo aqoonsi dibadda ah, ma tilmamayso dalbasho dhaqaaale sidaas darteed waxaa suura gal ah soo gudbinta Basaboorka naafada qiima dhimis xafladaha kala duwan.

Barkinka naafada barkinka waa kuwo leh astaanta dadka curyaanka ah. Sida baarkinada waxey ku dhijin karaan baaburkooda kaarka naafada oo kaliya ah, Kaarka Naafada ee aqoonsiga soo gasho gaariga qaybta hoose ee muraayadda hore si ay u sahlanaato in la arko.

MACLUUMAAD

- Waaxda bulshada ee Gobolka Tirol: eeg beejka 68

- Golaha La talinta naafada magaalada Innsbruck: Xariirka loogu tala galay shaqsiyaadka iyo dhamaan ururda, Dadka naafada ah – hay adaha iyo ururada, eeg beejka 75

- Xafiiska Degmada/ Maamulka Magaalada

- Wasaaradda adeegga arimaha bulshada – xafiiskeeda, gobolka Tirol: Xirfada iyo is dhexgalka bulshada ee dadka naafada ah, eeg beejka 99

60

10.7. DARYEELKA MUDADA DHEER

Daryeelka dadka waaweyn markasta waa u muhiim Bulshadeenna. Sababtaas awgeed waxaan war galinay halkaan si kooban kuna saabsan kuwa oogu muhiimsan fursadaha iyo daryeelka, una xilsaaran qodobada waxtarka leh.

Daryeel bukaan socodka daryeelka bukaanka wuu awoodaa dadka waaweyn sida caadiga ah ba waa in uu waqti sii joogo si kastaba ha ahaatee wuxuu helayaa gargaar xirfadeysan. Tani waxaa rajeeyo dad badan, sida caadiga ah waxaa qabto adeegaan caafimaadka Degmada ee meesha ka dhow. Sidoo kale waxey helayaan daryeelka cafimaadka, sida caadiga ah kaalmada daryeelka u dhaxayso iyo sidoo kale qabto howlo gaaar ah. Waxaa kamid ah tusaale ahaan Maamulka daawada caawimaada daryeelka shaqsi ahaaneed iyo caawimaad laga caawinaayo howlaha

guriga. Dadkaas doonayo in la caawiyo waa dad aan iskood aan waxba u karsan karin. “adeegga cuntada” dadka u baahan in daryeel loo saameeyo sidoo kale, maalin kasta waxaa guriga loogu geeyaa cunto diirran ayadoo gaari loogu geynaayo.

Lacagta daryeelka oo loogu tabarucay waxey dabooshaa qeyb ka mid ah baahidood. Waxii warbixin dheeri ah halkaan hoose ka raadi, eeg beejka 10.6. Naafada, bogga 59

Da‘da – iyo Guryaha xanaanada qaarkood waa kuwo loogu baahanayahay xaalad deg degga ah hadii ay dhacdo in lagula tacaalo, xaaladaghaas oo aysan macquul ahayn in guriga lagula tacaalo. Waxaa jiro tiro ka mid ah da, da iyo guryaha daryeelka waayeelka oo la heli karo, raadi marka loo baahdo waxaadna ka heli kartaa boos banaan guryaha kuugu dhaw.

MACLUUMAAD

- Waaxda daryeelka bulshada ee Gobolka Tirol: Hoyga, da, da iyo guriga xanaanada, mudada gaaban ee daryeelka, eeg beejka 68

- Daryeelka maalintaas, adeegyada taleefonada, wasaaradda arimaha adeegga bulshada – ee gobolka Tirol: Lacagta daryeelka, lacagta howl gabka, daryeelka 24 saac iyo kuwo kale, eeg beejka 99

- Qeyb waayeelada Gobolka Tirol (JUFF): Warbixin iyo sharaxaad ku saabsan fursadaha firfircoon, caafimaadka iyo

marxalad waxtar leh oo loogu talagalay dadka gaboobey, eeg beejka 68

- Xafiiska adeegga bulshada ee Golaha Dagmada

- Qareemada guryaha ee Gobolka Tirol: Ilaalinta xuquuqda danaha dadka dagan guriga xanaanada, eeg beejka 88

- Adeegyada bulshada ee Innsbruk (ISD): Daryeelka, masruufka, adeegga bulshada, eeg beejka 88

- Bulshada – iyo caafimaadka Degmada xaafada aa daggantahay: Daryeel, masruuf, adeeg bulsho, eeg beejka 99

61

10.8. DHIBAATO DHAQAALLE

Dad badan ayey heysaa dhibaatada dhaqaale xumo. Qaado kiiska la xiriiro deynka. Shaqaalaha Ragga iyo Dumarka waxay kaa caawinayaan inay

kuu abuuraan qorsho macquul ah. Waxaa suura gal ah inay ku caawiyaan, deymahaagana maareeyaan.

MACLUUMAAD

- Golaha Shaqaalaha ee Tirol (AK): Sharciga shaqada iyo la talinta canshuurta, dakhliga iyo ilaalinta macaamiisha, eeg beejka 74

- Xarunta wax qabadka ee Caritas: Macluumaad, talo iyo caawinta dadka xaaladda deg degga ah ku jira, eeg beejka 78

- Waaxda khabiirada Qoyska Dalka ee Gobalka Tirol (JUFF): Horumarinta Dhalinyarada iyo Qoyska, eeg beejka 67

- Xarunta tala bixinta deynta: talo shaqsiyaadka deymeysan, eeg beejka 98

- Sanduuqa damaanadda ee gobolka Tirol, eeg beejka 95

- Ururka caawinaada ee Tirol: Taageero dadka u baahan, eeg beejka 102

62

11. WAQTIYADA, FIRAAQADA AH, DHAQAN, CIYAROO

Xiliga tamashlaha ee Tirol, waa mid noocyo badan. Waqtiyadaan dambe. Waa sababta ay dalxiisayaal badan u isticmaalaan dalabkaan. Waxaa jiro meelo badan oo madadaalo ah iyo wadooyin aad u qurxoon oo toos kaaga albaabka kaaga muuqanayo, intaa waxaa sii dheer waxaa jiro qorshooyin hiddo dhaqameedyo qani ah oo lasoo bandhigo. Waxaa jiro tusaale ahaan dad badan oo riwaayado iyo xaflado badan, Bunka iyo Maqaayadaha, kuwaas oo aad ka heli kartid adeegyo kala duwan sida cuntada wadanka iyo cuntooyinka shisheeyaha. Xarumaha, Maktabadaha, kooxaha cayaaraha iyo dalabka nolol maalmeedk kooxaha kala duwan. Dhinaca kooxaha ciyaaraha waxaa jiro sidoo kale ururo macaash.

Tusaale ahaan Dab damiska iskaa wax u qabso. Tiro badan oo bulsho ah iyo kooxo wasaaradeed matalayo bulshada. Kooxaha aan ahayn iskaa wax u qabso ma ahan kuwo badan, Guud ahaan caasimadda gobolka ee Innsbruck waxaa ka jiro ururada

qaar dadka soo galootiga ah. Waxey si sahlan uga mid noqon karaan bulshada Tirol. Dhalinyarada waxey haystaan magaalooyin badan oo looga sameeyay Xarumaha Dhalinyarada kooxaha dhalinyaro ah. Intaa waxaa sii dheer waxaa jiro tiro fara badan Ururo dhalinyaro ah waxaa ka mid ah kooxda dhalinyarada ee Alpenvereinsjugend, ee Naturfreundejugend, ee Pfadfinder, da yarta Laanqeyrta Cas, dhalnyarada diimeedka. (wixii warbixin dheeri ah ka eeg goobaha dhilyarad, eeg beejka 51).

Iskuullo badan waxey bixiyaan waqti tamashlayn oo dheeraad ah, oo ay kamid yihiin jeeska iyo kubadaha gacanta waa kuwo suran gidaarada iskuulada ama way ku baran karaan si toos ah.

Waxii kale oo ku saabsan soo wargali Guriga Xafiiska Dagmada. Kooxdee baa ku jirtaa xaafadaada, waxaad xafiiska degamada ka helaysaa macluumaad ku saabsan ururada iyo isku xirka iyo sida loogu biiro kooxda.

MACLUUMAAD

- Xafiiska Degmada sideey u kala horeeyaan Maamulka

- Ma gaalada, Fursadaha laga tirada badanyahay: Xafladaha dhaqanka

(muusikka, suugaanta iyo wax kale oo badan), eeg beejka 88

- Xarumaha dhalinyarada, eeg beejka 89

- Ururada soo galootiga ah

- Iskuulada

63

12. DHAQ DHAQAAQA

12.1. GAADIIDKA DADWEYNAHA

Tirol waxey leedahay gaadiid hormarsan waana mid muhiimad leh:

a Gaadiidka dhulka ee Tirol (VVT)

a Tareenada federalka (ÖBB)

a Innsbruck dhaq dhaqaaqa gaadiid (IVB)

Innsbruck dhexdeeda iyo nawaaxigeeda Basaska aado iyo Tareenka magaalada ee IVB. Tirol oo dhan Basaska ah VVT iyo Tareenada ÖBB: Macluumaad xarumaha, jadwalka iyo qiimaha, tixraaca bogga internetka ee gaadiid bixiya yaasha. Caruurta ka yar lix sano waxey ku raacayaan bilaash.

12.2. BAABUURWADISTA AUSTRIA

Dadka heysto rukhsada darawalnimo laakiin aan aheyn Midowga Yurub ama Deegaanada Midowga Yurub (EEA) waa in bedelaan, si uu Austria uga shaqeeyo. Duubkaan ama arimahaan waa in aad sanad barkii daggantahay Austria.

Austria dhexdeeda guud ahaan xawaraha baaburka waa mid ku eg xadadka soo socda:

a 130 km/h ee jidadka waaweyn

a 100 km/h wadooyinka gobolka isku xira

a 50 km/h wadooyinka magaalada dhexdeeda

Wadooyinka waaweyn ee Austria la isticmaalo iyo haaweeyada waxay u baahanyihiin-vigneeto, taana waa qasab muraayadda hore in ay ka muuqato. Vigneeto waxaad ka heli kartaaa kooxda baabuurta (tusaale ahaan ÖAMTC, ARBÖ), Xafiisyada Boostada, sidoo kale sandaqadaha tubaakada ee ku dhexyaalla kaalimaha shidaalka, wixii dheeri ah ee kusaabsan gaari wadida ee Austria ka raadi internetka Wasaarada Arimaha Dibada.

12.3. BAASKIILKA

Gaar ahaan xiliyada kulaylaha waa mid aad loo jecelyahay baaskiilka Tirol, Baskiil ma lihid laakiin waxaad rabtaa in aad baaskiil ku dhexwadatid gobolka dhexdiisa? “waxey noqon kartaa in

aad kireysato baaskiilka magaalada” kirada Baaskilada hadii aa dooneysid waxaa bixineysaa kirada sanad ah, kadib meel kasto oo Innsbruck ayaad ka qaadan kartaa, mar kasto aad wadatid

64

30 daqiiqo ugu horeey waa bilaash. Mashruuca dhaqdhaqaaqa waa caqabad la aan, waxaan bixinaa si gaar ah dadka

soo galootiga Koorsooyin baaskiilka ah, Macluumaad si aad u hesho tixraac bogoga Internetka.

BOGAGA KU CAAWINKARA:

- www.oebb.at (waddanka Austria)

- www.vvt.at (dadweynaha Tirol)

- www.ivb.at (dadweynaha Tirol)

- www.mobilitaetohnebarrieren.at (Korsooyin baaskiilo ah sidoo kale siminaaro gaadiidka dadweynaha)

- www.bmeia.gv.at (wadooyinka waaweyn ee austria macluumaad ku saabsan habka wadooyinka rukhsada baabuur wadista iyo habka gaadiidka iyo wax kaloo badan)

http://www.oebb.at

http://www.vvt.at

http://www.ivb.at

http://www.mobilitaetohnebarrieren.at

http://www.bmeia.gv.at

65

13. CIWAANNO MUHIIM AH (AMA WAX TAR LEH)

AEP – MADAXBANAANIDA DEEGAANKA SHAQADA IYO IS KAASHIGA

AEP (Deegaanka Shaqada iyo iskaashiga) howlaha ay Qabtaan ka mid ah:

a mad bacadda Dumarka taas oo ay u simanyihiin Dumarka

a Mac luumaadka AEP) waxey soo saartaa wargeyska Dumarka kaas oo ka hadla

a Siyaasada iyo bulshada iyo rugta qorsheynta Qoyska ee wax qabadka

– Dhamaan bulshada iyo Arimaha sharciga ah sidoo kale su aalaha Quseeyo ilaalinta Hooyada,

– iyo su aalaha quseeyo Qorsheynta qoyska,

– Su aalaha ku saabsan ka hortagga uurka iyo hadii ay caruur Doonayaan

– sidoo kale hadii uu isku dhac ku saabsan uurka ay yeelatay kaas oo aan la rabin in ay uur yeelato iyo hadii aad is khilaaftaan qofka noolasha kaala dhaxeyso

– iyo dhibaatooyinka xaga galmada.

AEP La talinta Qoyska6020 Innsbruck · Schöpfstraße 19Tel.: 0512 / 58 36 98 [email protected] · www.aep.at

GOLAHA CAAFIMADKA EE GOBALKA TIROL

Golaha Caafimaadka ee Gobalka Tirol waxaad ka heli kartaa war bixino kala Duwan. Tu saale ahaan waxaad kal xiriiri kartaa Dhaqaatiirta iyo Adeegyada kale.

Sida Dhaqaatirta kuwa shaqeynaayo ee Caafimaadka ah.

6020 Innsbruck · Anichstraße 7, 1. dabaqaTel.: 0512 / 52 0 [email protected] · www.aektirol.at

AIDS-HILFE TIROL

a Talo lagaa siin doono HIV –Jeermiska iyo AIDS cudurka dilaaga ah

a HIV Tijaabada unugyada jirka iyo hepatitis – lagaa Tijaabinaayo waana lacag la.

a Aan ayadoo Qarsoodi ah. aad heli doonto taageego dhameys tiran qofka uu Haleelay cudurka iyo ehelkiisa iyo dadka asxaabtiisa ah

Dhamaan taageerada qofka la siinaayo waa Qarsoodi iyo Lacag la aan!

6020 Innsbruck, Kaiser-Josef-Straße 13Tel.: 0512 / 56 36 21 [email protected] www.aidshilfe-tirol.at

MACHADKA KUFSTEIN

a Xarunta dhaqamada iyo Waxbararashada ee dhaxgalka

a Caawinaada Barashada, Koorsooyinka luuqada Jarmalka, sidoo kale fur sadaha barashada dhaqanka

6330 Kufstein, Anton-Karg-Straße 22 Tel.: 05372 / 68 9 18 www.akademie-kufstein [email protected]

66

AMS ARBEITSMARKTSERVICE (SUUQA ADEEGA SHAQAALAHA)

a Hab noolaleydyada xeerka sharciga ceymiska shaqo la aanta

a Diyaarinta iyo Taageerada ayadoo lagaa taageerayo wax barasho iyo shaqo raadinta.

a Macluumaad ku saabsan xirfadaha iyo Xarumaha macluumaadka xirfadaha ee suuqa shaqada iyo shaqaalaha

a War bixin ku saabsan doorashada xirfadaha aa dooneyso iyo waxbarasho dheeraad ah (Warbixin u gaar Dhalinyarada muhaajiriinta ah taas oo ku haboon mustaqbalkooda)

a Jiheynta xirfadaha- iyo Nidaamka diyaarinta barashada xirfadaha tijaabada hadii uu ku guuleyso kadib howl galinta

a Dhameystirka koorsooyinka Dugsiga sare, Nidaamka tijaabada kadib howlgalinta.

a Horumarinta Shakhsiga (qofka filaayo in ay wax u yimaadaan)

Ogeysiis: Maskaxda ku haay ama xusuusnow: Waxaan wada shaqeynaa Xarunta Muhaajiriinta Ee (ZeMiT) Waqtiyada qaar waxaan ka mid ah in adeegyada. La talinta Luuqadaada Hooyo laguu siinayo.

6020 Innsbruck · Amraserstraße 8Tel.: 0512 / 58 46 64 [email protected] Waqtiyada xafiska furan yahay maalinta Isniinta ilaa iyo Khamiista 8:00 subaxnimo ilaa iyo 16:00 galabnimo, maalinta Jimcaha 8:00 subaxnimo ilaa iyo 15:00 galabnimo, Maalin kasto oo Talaado ah waxaa Talooyin la siinayaa Bosniyaanka iyo Seerbiyaanka 8:00 subaxnimo ilaa iyo 12:00 Duhurnimo, Maalin kasto oo Khamiis ah waxaa Talooyin la siinayaa Turkida saacadu marka ay tahay 8:00 subaxnimo ilaa iyo 12:00 duhurnimo.

Xafiisyada Gobalka:

Innsbruck6020 Innsbruck · Schöpfstraße 5 Tel.: 0512 / 59 03 [email protected] Talo siin Turki ah Maalin walba oo Khamiis ah 9 ilaa 12 ka.

Kufstein6333 Kufstein · Oskar-Pirlo-Straße 13Tel.: 05372 / 64 8 [email protected]

Kitzbühel 6370 Kitzbühel · Wagnerstraße 17 Tel.: 05356 / 62 4 22 [email protected]

Landeck 6500 Landeck · Innstraße 11 Tel.: 05442 / 62 6 16 [email protected] La talinta dadka turkida ah waa maalin kasto oo talaada ah, saacada 8:30 ilaa iyo 12:00 duhurnimo ballan oo kaliya!!

Reutte 6600 Reutte · Claudiastraße 7 Tel.: 05672 / 62 4 04 [email protected] Wadatashiga ama la talinta dadka turkiga ah waa in ay balan sameystaan!

Imst 6460 Imst · Rathausstraße 14 Tel.: 05412 / 61 9 00 [email protected]

Lienz 9900 Lienz · Dolomitenstraße 1 Tel.: 04852 / 64 5 55 [email protected]

Schwaz 6130 Schwaz · Postgasse 1/1 Tel.: 05242 / 62 4 09 [email protected]

67

XAFIISKA MAAMULKA DOWLADA EE GOBALKA TIROL

Qeybta Waxbarashada

6020 Innsbruck · Heiliggeiststraße 7 – 9Tel.: 0512 / [email protected]

Qeybta JUFF khabiirka arimaha qoyskaa

a Lacagta kaalmada ee daryeelka Caruurta a Waxaa lagaa caawinayaa Iskuulka

waqtiga uu bilaabanaayo

a Baasaboorka Qoysaska a Lacagta Caruurta iyo sidoo kale a Kaalmada Qoysaska gaar ahaan kuwa

xaaladaha deg degga ah

a Howlaha fasaxyada a Xafladaha Iskuulada a Horumarinta safarada joogtada ah ee

Gobalka Tirol

a Horumarinta arimaha deegaanka ee qoyska

Waa Muhiim: inta aadan xareysan ka hor codsiga kalmada daryeelka Caruurta waaxda dhalinyarada iyo horamarinta qoyska waxaa qasab kugu ah in aad AMS ka dalbato taageero!

6020 Innsbruck · Michael-Gaismair-Str. 1 Tel. (Lacag la aan ah oo aad nagala soo xirir kartid): 0800 / 800 [email protected] www.tirol.gv.at/familie iyo www.familienpass-tirol.at

Waaxda dhalinyada iyo horumarinta Qoyska –Khabiirka Hawenka iyo sinaanta

a Horumarinta Haweenka a Talaabooyinka xaqiiqda ah waa sinaanta

Ragga iyo Dumarka

a Macluumaadka maschruuca wax soo saarka /Talooyinka / wehlinaaya kooxaha Dumarka dadaala

a Shaqooyinka waxbarashada, Shaqooyinka Dadweynaha iyo wax bixin Qoraal ah waxaad kala xiriiri kartaa ciwaanka ah:

6020 Innsbruck · Michael-Gaismair-Str. 1Tel.: 0512 / 508-3581 [email protected]/frauen

Waaxda is Dhaxgalka Qeybta Horumarinta Dhalinyarada iyo Qoyska

a Is kaashiga is dhaxgalka (MIT) muhaajiriinta Tirol iyo kuwa u soo guuray Tirol

a Wacyi gelinta ku saabsan waxbarashada sidoo kale Dadka soo Galootiga ah fursado fiican oo la siinayo.

a Kaabist. hab dhaqaale ee mashruuca is dhaxgalka iyo –xarumaha

a Taageero dhaqaale ayaa lagu siinayaa hadii aad baraneyso Luuqada Jarmalka qorista iyo aqriska

a Waxaa heli kartaa macluumaad ee luuqada kala duwan ee is dhaxgalka iyo Horumarinta luuqadaha…

a Waxaan leenahay Maktabad waxaad ka heli kartaa arimaha, Muhaajiriinta iyo is dhaxgalka waxey diiradda saareysaa muhaajiriinta iyo is dhaxgalka

6020 Innsbruck · Michael-Gaismair-Str. 1 Tel.: 0512 / 508-3551 [email protected]/integration

68

Qeybta Dhalinyada horumarinta Qoyska – Waaxda Dhalinyarada

a Daryeelka, Waxbarashada iyo macluumaad loogu tala galay shaqada Dadka dhalinyarada

a Talaabooyinka ilaalinta dhalinyarada aan qaan gaarin

a Horumarinta mashaariicda qolalka, taageereda Caruurta iyo xarumaha dhalinyarada, iyo howlaha fasaxa, …)

a Qolka sugitaanka dhalinyarada ee saldhiga tareenada hadii ay iskuul leeyihiin

6020 Innsbruck · Michael-Gaismair-Str. 1Tel.: 0512 / 508-3586 [email protected]/jugendreferat

Waaxda Dhalinta horumarinta Qoyska – qeybta Waayeelada

a Simanaaro su aalaha, Goobta shaqada, wacyi gelinta

a Talo iyo dareen a Mashaariicda Fursadaha waayeelada a Waxaa jira Dadweynaha iyo Xafladaha

qoseeyo dadka waa weyn

a Horumarinta (tusaale Macluumaadka mashaariicda ee xafladaha,…..)

a Macluumaadka waa yeelada ama dadka waa weyn waxaad ka arki kartaa Sillpark qoysaska iyo dadka waa weyn macluumaad ku saabsan ee Tirol

6020 Innsbruck · Michael-Gaismair-Str. 1Tel.: 0512 / 508-3563 [email protected]/gesellschaft-soziales/ seniorinnen

Qeybta Caruurta iyo caawinaada dhalinyarada Caruurta Gobalka Tirol adeegyada caawinaada dhalinyarada iyo waalidiinta waxaan siinaa caawinaad, sidoo kale Caruurta iyo dhalinyarada waxaan siinaa gar gaar dhameystiran. waxaa ka mid ah fursadaha ama dalabyada sida bukaanka, daryeelka qofka in ka badan daryeelka deegaanka / sida Caruurta la korinaayo, tarbiyada Caruurta. Ilaalinta Caruurta iyo sidoo kale Fursada meel ay dhalinyarada seexdaan hadii ay xaalad adag jirto waxaa kale oo jiro Streetwork Z6 Maskaxda ku haay ama xasuusnow. Ogeysiis: Macluumaadkaan sidoo kale waxaa lagu qoray luuqada kala duwan oo aad ka heli kartid sida turkia iyo bosnia, kroatia iyo Seerbiya.

6020 Innsbruck · Eduard-Wallnöfer-Platz 3 Tel.: 0512 / [email protected] www.tirol.gv.at/gesellschaft-soziales/ kinder-jugendhilfe

Waaxda Bulshada

a Damaanad (caawinaada bulshada) a Sanduuqa caymiska

– taageero siin hal mar ah oo ay jirto xaalad degdeg ah

– kaabid caawin ah a Gobalka Tirol dadka u baahan taageerada

(gaar gaarka)

a Dhaqan celinta iyo caawinaada dadka naafada ah

a Talo loogu tala galay dadka naafada ah a Dadka waa yeelada guryaha loogu tala

galay iyo guriga xanaanada

a Daryeelka waqti yar ah ama daryeel maalinta dhan ah

a Adeega telfoonka (tusaale bulshada iyo – caafimaadka, ISD)

a Sharciga guryaha a Kor u qaadida Horumarinta bulshada

http://www.tirol.gv.at/gesellschaft-soziales/seniorinnen

http://www.tirol.gv.at/gesellschaft-soziales/seniorinnen

http://www.tirol.gv.at/gesellschaft-soziales/kinder-jugendhilfe

http://www.tirol.gv.at/gesellschaft-soziales/kinder-jugendhilfe

69

a Sharciga dadka qabatimay is ticmaalka Doroogada is kaashiga dadka Daroogada is ticmaala

a Is kaashiga dadka Qaxootiga a Aruurinta Mowduucyada a Xarunta ilaalinta dhibanaha a Dhibanayaasha dagaalka – iyo saamiga

dadka naafada

6020 Innsbruck · Eduard-Wallnöfer-Platz 3 / IITel.: 0512 / 508-2592 [email protected] www.tirol.gv.at/soziales

Waaxda Dhalashada ama Jinsiyada

Waaxda dhalashada ee arimaha sharciga ee Jinsiyadda, xaalada shakhsi ahaaneed meesha aadka timid ama aad ka soo jeedo sidoo kale daryeelka aas aaska iyo wax sadaqeynta lacagaha.

a Inta aadan codsiga xareysan ka hor waa in aad macluumaad ku siinaa wax yaabaha lagaaga baahanyahay oo kale

a Dhameysirka hab marinta dhowrida habka nidaamka ansixinta ee codsiyada

a Macluumaad ku saabsan dalka aad asal ahaan kasoo jeedo Su alaha la xiriira ee jinsiyada sharciga ah waxaad kala xiriira kartaa ciwaankaan ah:

6020 Innsbruck · Heiliggeiststraße 7 – 9 Tel.: 0512 / [email protected]

www.tirol.gv.at/gesellschaft-soziales/ staatsbuergerschaft

Waaxda horumarinta dhismaha Guryaha

Hadii qofka jinsiyad Austria la siiyo waxaa la socdo horumarinta ama taageerada madaxa banaan:

a Sida kirada guryaha hanti ma guurta ah sida guri

a Hagaajinta ama dayactirka guryaha / kordhinta ama weynenta

Guriga aad ku nooshahay waa hadii aad 5 Sano deegaan ku aheyd ama ku nooleed Gobalka Tirol waxaad heleysa taageeradaan aan soo sheegnay:

a Caawinaada ku saabsan guryaha sida qalabeynta

a Kirada- iyo Faa iidooyinka – gar gaarka

6020 Innsbruck · Eduard-Wallnöfer-Platz 3 Tel.: 0512 / [email protected]/wohnbaufoerderung

Xarunta waxbarashada la talinta ee Dalka

a Waxey bixisaa macluumaad iyo talooyin ku saabsan dhamaan meelaha soo socdo Waalidiinta, Dhalinyarada, iyo Caruurta aado goobaha xanaanada caruurta, iskuulada iyo horumarinta caruurta, badbaadada caruurta, kala taga qoyska, iyo qaan gaarnimo, dhalinyarada daryeelka iyo kuwa kale oo badan hadii aad u baahantahay caawinaad ku saabsan dhibaatooyinkaan aan soo sheegnay awood ayaan u leeyahay in aan kaa caawino.

a Hanuuninta

6020 Innsbruck · Eduard-Wallnöfer-Platz 3 Tel.: 0512 / 57 57 77 oder 57 20 93 [email protected]

www.tirol.gv.at/gesellschaft-soziales/ erziehungsberatungXasuusnow: sidoo kale waxaad ka heleysaa xafiisyadeena ku kala yaala. Schwaz, Brixlegg, Kitzbühel, Lienz, Steinach, Imst, Landeck iyo Reutte.

Ilaalinta sharciga Guryaha

a La talinta iyo bixinta macluumaadka la xiriira xuquuqda iyo waajibaadka dadka degan guriga

http://www.tirol.gv.at/gesellschaft-soziales/staatsbuergerschaft

http://www.tirol.gv.at/gesellschaft-soziales/staatsbuergerschaft

http://www.tirol.gv.at/gesellschaft-soziales/erziehungsberatung

http://www.tirol.gv.at/gesellschaft-soziales/erziehungsberatung

70

a Waa in la saxo xad gudubyada ku jiro guryaha xanaanadooda sidoo hadii wax dhibaato ah ay jiraan ama is fahan la aan waa in xal loo helaa Sidoo kale meelaha dadka waa weyn ku nool yihiin.

a Hadii wax dhibaato ah ay jiraan cabasho qeybta degaank waxaan sameyneynaa in aan xalino dhibtaada.

a Taageerada iyo daryeelka ee guryaha dadka waayeelada deggan yihiin iyo sidoo kale guryaha lagu xanaaneeyo dadka waayeelada ah dadka ka shaqeeyo Guryaha waayeelada ah hadii dhibaato waa in ay xaliyaan oo adeeg dhameystiran helaan dadka waayeelada ah

a Soo gudbinta khilaafadka

6020 Innsbruck · Meranerstr. 5, 1. dabaqaTel.: 0800 / 800 504 (lacag la aan) [email protected]

InfoEck – Macluumaad dhalinyarada Gobalka Tirol Macluumaadka dhalinyarada

6020 Innsbruck · Kaiser-Josef-Straße 1 Tel.: 0512 / 57 17 99 [email protected]

Oberland6460 Imst · Johannesplatz 6 – 8 Tel.: 0 54 12 / 66 5 00 [email protected]

Wörgl6300 Wörgl · Christian-Plattner-Straße 8Tel.: 05332 / 78 26 [email protected]

Damaanad a Hal mar ayaa lagu siinayaa caawinaad

ama taageero ee xaaladaha deg dega ah

a Caawinaad ayaan ku siineynaa si aad horay ugu socotid

6020 Innsbruck · Michael-Gaismair-Str. 1Tel.: 0512/ 508-2619 ama -2620 [email protected]

Mowduuca Arinta – Suuqa shaqada horumarinta

Waxaad ka heleysaa adeegyo kale oo badan oo loogu tala galay Dadka Muhaajiriinta ah waxaa ka mid ah oo muhiim ah:

a Deeqaha waxbarashada sida tababarka xirfadaha

a Heybada tababarka ee barashada xirfadaha a Deeqaha waxbarashada a Lacagaha lagu qaato waxbarashada (kor

u qaadida waxbarashada ama taageerida waxbarashada

a Horumarinta xirfad la yaasha a Caawinaad si aad u gaarto Qalin jabinta

sida Diplom

a Horumarinta qarashka Iskuulada. a Horumarinta Qarashka aad ku aadeyso

waxbarashada

a Barnaamijyada – EU a Horumarinta dhismaha a Karka ardaynimada

Xusuusnow: Qof kasto oo doonaayo arimaha aan ka soo hadalnay dhamaantood oo maal gelinta ah waa in uu deegan ku yahay Gobalka Tirol, waana qasab in uu cadeeymo keenaa kuwaas oo cadeynaayo in uu Tirol deegaan ku yahay ma ahan muhiim in uu dhalasho Austria ah heysto.

6020 Innsbruck · Heiliggeiststraße 7 – 9 Tel.: 0512 / 508-3142 [email protected] www.tirol.gv.at/arbeit-wirtschaft/arbeit/arbeitsmarktfoerderung

http://www.tirol.gv.at/arbeit-wirtschaft/arbeit/arbeitsmarktfoerderung

http://www.tirol.gv.at/arbeit-wirtschaft/arbeit/arbeitsmarktfoerderung

71

Xafiiska shaqada sinaanta ee kasoo horjeedo midabtakoorka

a Sinaanta: Talo iyo Wehlin loogu tala galay Dadka ajaanibta ah ayagoo wehlin doono Dad ka shaqeeyo xafiisyada maamulka, sidoo kale lagu wehlin doonaa iskuulka musikada iyo goobaha shaqada sidoo kale waxey dadka weydiinayaan su aalo kuwaas oo ku saabsan sinaanta (sharciga shaqo ee dalka oo loo simanyahay)

a Ka hor taga midabtakoorka Talo iyo wehlinta iyo wada jir ayaad muwaadiniinta hey adaha Dowlada ama Degmada ayaad ka heleysaa

a Qaramada Midoobay Xuquuqda dadka naafada ah: La soco hirgelinta Heshiiskii Qaramada Midoobay ee ku saabsan xuquuqda dadka naafada ah.

6020 Innsbruck · Meraner Straße 5 Tel.: 0512 / 508 3799 [email protected] www.tirol.gv.at/gesellschaft-soziales/gleichbehandlung-antidiskriminierung

Tiroler Hilfswerk (Ururka caawimaada ee Tirol)

a Taageerada siiya dadka u baahan a waxaan caawinaa dadka u baahan sida in

laga caawiyo xaalada noolasha sida marka xaalada bulshada ama dhaqaale iyo mid shakhsi ahaaneed sidoo kale hadii aad qabtaan dhibaato dhinaca noolasha waan kaa caawineynaa.

6020 Innsbruck · Michael-Gaismair-Str. 1 Tel.: 0512 / 508-3692 [email protected]

AKIFAIR

Talo iyo Taageero ku saabsan Shaqo raadinta (tusaale, Taageero ku saabsan Xirfadaha iyo Shaqsi ahaaneed diyaarinta Dukumentiga CV iyo Codsiga, waxey la xiriirayaan shirkadaha ayagoo shaqo kaaga raadinaayo AKIFAIR ayaa kuu heleyso shaqo sidoo kale tababarka combuterka, ….)

6020 Innsbruck · Innstraße 7 / 1. dabaqa (socda ee Metropolkino) Tel: 0512 / 563 567 [email protected] www.akifair.at Saacadaha xafiiska Furan yahay: Isniis – khamiis: 9:00 – 12:00 iyo 13:00 – 16:00 · jimce: 9:00 – 12:00

Xafiiska Wörgl 6300 Wörgl · Peter-Anich-Straße 18 Tel: 05332 / 90100 [email protected] xafiiska Furan yahay: Isniin – khamiis: 9:00 – 12:00 iyo 13:00 – 16:00 · jimce: 9:00 – 12:00

XARUNTA DHAQANKA CALAWIYIINTA EE INNSBRUCK

a Koorsooyinka Alif beetada iyo Koorsooyinka Luuqada Jarmalka, Gar gaarka waxbarashada Caruurta

a Xafladaha, Wacyi gelinta, Wada Hadalo, Talaabooyinka ah in kor loo qaado Wacyi gelinta, Xiriirka saxaafada,

a Koorsooyinka dhaqanka ee Caruurta iyo Dhalinyarada, ciyaaraha Kubada Cagta

a Shaqada is Dhaxgalka, Mashaariicda, Waxqabadka, Barnaamijyada

6020 Innsbruck · Haller Straße 206 Tel.: 0512/265009 [email protected] www.alevi.at

http://www.tirol.gv.at/gesellschaft-soziales/gleichbehandlung-antidiskriminierung

http://www.tirol.gv.at/gesellschaft-soziales/gleichbehandlung-antidiskriminierung

72

XARUNTA DHAQANKA EE DAAWEYNTA CILMI NAFSIGA. EE ANKURA IYO DIAKONIE FLÜCHTLINGSDIENST (ADEEGA QAXOOTIGA)

Waxey bixisaa Daaweynta cilmi nafsiga ayagoo kugu taageerayo Turjumaan maxaa yeelay Dhaqanka waa xaas xaasiga daaweynta maskaxiyanka ah oo loogu tala galay dadka isku buuqsan waxaan bixinaa la talinta nafsi ahaaneed iyo daawooyinka/ La talinta dhimirka ee Dadka Qaxootiga ah iyo Muhaajiriinta turjumaano Shaqaalaha Xarunta iyo Maamulada kuwaas oo kawada shaqeeyo Qaxootiga iyo muhaajiriinta Xanuunka Dhimirka qabo Shaqaalaha xarunta iyo maamulada waxey Ankura ka helaan talooyin iyo tababaro.

6020 Innsbruck · Müllerstraße 7Tel.: 0512 / 56 41 29 [email protected]

XARUMAHA AQOONSIGA EE TIROL (AST TIROL)

ZeMiT (xarunta muhaajiriinta ee Tirol)

Talooyin ku saabsan aqoonsiga shahaadooyinka dibadda lagala yimid

a La talinta aqoonsiga luuqadaha dheeraadka ah oo lacag la aan ah

a Hadii loo baahdo qofbaa kuu raacaayo dhamaan nidaamka aaqoonsiga

a Waxaad heleysaa turjumaano la Aqoonsanyahay oo kuu turjumaayo shahaadada iyo shahaadooyinka iyo dukumentiyada kale

a Gudbinta ee shahaadooyinka kadib waxaa lagu sameyn – Doonaa qiimeyn waxaad kala xiriiri kartaa ciwaanka ah

6020 Innsbruck Andreas-Hofer-Straße 46 /1. dabaqaTel.: 0512 / 577170 [email protected] www.anlaufstelle-anerkennung.at/anlaufstellenwww.zemit.at/de/ast.html

QARSOODI AH AMA QARIS QAMRIGA

a Macluumaad iyo talooyin loogu tala galay Xanuunka Qamriga iyo hadii qof qaraabada ah oo qabo iyo asxaabtaada.

a Si qarsoodi ah ayaa lagaaga daaweynaa ayadoo magacaada cidna ogaan waana lacag la aan waxaad kala xiriiri kartaa ciwaanka ah

6020 Innsbruck · Zollerstraße 6 Waxaad nagala soo xiriiri – kartaa telfoonka Tirol: 0664 / 51 65 880 (19:00 – 22:00)www.anonyme-alkoholiker.at

http://fluechtlingsdienst.diakonie.at

http://www.anlaufstelle-anerkennung.at/anlaufstellen

http://www.anlaufstelle-anerkennung.at/anlaufstellen

73

ARANEA XARUNTA GABDHAHA

ARANEA waxaa waaye xarun xaruntaas oo caawineyso Gabdhaha sidoo kale xoojinayaan gabdhaha ayagoo ogsoon noolasheeda sidoo kale ayadoo noolasheeda go aankeeda gaareyso si ay bulshada u dhax galaan iyo sinaanta bulshada waxaad kala xiriiri kartaa ciwaanka ah.

6020 Innsbruck · Schöpfstraße 4 Tel.: 0512 / 890422 iyo 0650 / 2831902 [email protected] Waqtiyada uu Furan yahay Xafiska: arbaco, khamiis, jimce (marka laga reebo maal maha Fasaxa wadanka) 16:00 – 20:00. bil kasto maalinta ugu horeyso oo sabtiga ah (marka laga reebo maal maha ceeda ee wadanka) 12:00 – 18:00

ARBAS GAAR GAARKA SHAQADA EE TIROL

Taageerada iyo caawinaada loogu tala galay dadka naafada ah in ay ka qeyb qaataan noolasha shaqada.

6020 Innsbruck · Fürstenweg 80 Tel.: 05 / 996 99-100 [email protected] www.arbas.at Waqtiga uu xafiiska furanyahay: Mon – jimce: 8:00 bis 12:00 waxaa kaloo suurta gal ah galabtii iyo fiidkii waa hadii aad balan sameysatay oo ay mac quul tahay!

Waxaan xafiisyo kale ku leenahay:

Imst6460 Imst · Johannesplatz 6 iyo Rathausstraße 1

Schwaz6130 Schwaz · Swarovskistraße 16 – Dabaqa hoose

Wörgl6300 Wörgl · Salzburger Straße 27/Top 11

Lienz9900 Lienz · Amlacherstraße 2, dabaqa koowaad 1 /II

74

(AK, ARBEITERKAMMER) GOLAHA SHAQAALAHA

Golaha Shaqaalaha ee Gobalka Tirol wa meel u doodo Dadweynaha xuquuqdooda sida sharciga ah waana wakiil danaha xirfadla yaasha ka shaqeeyso iyo waxey bixisaa talooyin ay siisaa shaqaalaha ee shaqeeya iyo su aalaha ku saabsan sharciga bulshada, ilaalinta sida hadii uu qof kaa iibiyo wax qalad ah ama qiimaha uu kaa siiyay uu san mac quul aheyn waan kaa caawineysaa waxaad dalbaneynaa qeybta (Konsumentenschutz,) sharciga kirada, wakiil sida bandhiga maxkamada hadii aad u baahantahay in lagaa caawiyo sida Maxkamadda ayadoo wakiil kuu qabanayo, taageerado ama caawinaada, in lagu kaabo, gar gaarka iyo sidoo kale deeqda, iyo dalabka.

Dhamaan arimahaas aan kasoo hadalnay waxaa xaq u leh qofkii xubin ka ah (qofka sidee ayuu xubin uga noqon karaa?). Jawaab Qofka waxa uu xubin uga noqon karaa in uu shaqeeyo muhiimada kaliya waa in uu qofka shaqeeyo markaas ayuu dhamaan adeegyada aan soo sheegnay heli karaa, doo kale qeybo kamid ah shirkadaha, shaqaalaha qandaraasla yaasha ah iyo macalimiinta sidoo kale muhaajiriinta xitaa wey heli karaa adeegyada inta badan ku saabsan la talinta iyo caawinaad ama taageero la siinaayo oo ay Ururka shaqaalaha siinayaan wey heli karaan.

6010 Innsbruck · Maximilianstraße 7 Tel.: 0800 / 22 55 22 (waxaad ku soo weci kartaa lacag la aan) tirol.arbeiterkammer.at Saacadaha shaqada: Isniin – jimce 8:00 – 12:00 · isniin 14:00 – 16:00 (talo qof ahaaneed) – Talooyinka muhaajiriinta ee ZeMIT

Xafiisyada Degmooyinka

Imst 6460 Imst · Rathausstraße 1 Tel.: 05412 / 63 3 73-0

Kitzbühel6370 Kitzbühel · Rennfeld 13 Tel.: 053 56 / 66 6 55-0

Kufstein6330 Kufstein · Praxmarerstraße 4 Tel.: 05372 / 62 7 01

Landeck6500 Landeck · Malser Straße 11 Tel.: 05442 / 62 4 58

Lienz 9900 Lienz · Beda-Weber-Gasse 22 Tel.: 04852 / 62 4 74

Reutte6600 Reutte · Mühler Straße 22 Tel.: 05672 / 62 2 14-0

Schwaz6130 Schwaz · Dr.-Dorrek-Straße 3 Tel.: 05242 / 62 3 79

Telfs6410 Telfs · Moritzenstraße 1 Tel.: 05262 / 62 2 68

HORUMARINTA SUUQA SHAQADA

Eeg Xafiiska Dowladda ee Gobalka Tirol – Deegaanka shaqada horumarinta ama maal gelinta suuqa.

http://tirol.arbeiterkammer.at

75

BABYKLAPPE/BABYNEST (BUULKA CUNUGA)

Waa fursad ayadoo lagu ogaan oo qarsoodi ah ayaad geyn kartaa cunugaada hadii aadan dooneyn suura galnimada in ilmaha Haweenka dhalay aysan rabin ama aysan aaminsaneyn in ay dhshay ama aysan dooneynin in ay heysato waan noo keeni kartaa.

Bezirkskrankenhaus Lienz · 9900 Lienz Emanuel-von-Hibler-Straße 5 Tel.: 04852 / 606-0 [email protected]

BARWO

Arag ama fiiri dadka ama kooxda aan guryaha laheyn.

BASIS

Adeega Haweenka iyo Rugta qorsheynta qoyska.

a La talinta Haweenka, ragga iyo dumarka isla nool aan is qabin, la talinta Qoyska, la talinta Noolasha iyo la talinta Sharciga ah, la talinta Rabshadaha ee Qoyska

a La talinta nafsi ahaaneed a Talo Haweenka uurka leh iyo khilaafaadka

Uurka

a Mashaariicda Gabdhaha a Taageerada kooxada is kood wax u

qabsada

6600 Reutte · Planseestraße 6 Tel.: 05672 / 72 6 04 [email protected] www.basis-beratung.net

WAKIILKA DADKA NAAFADA AH EE MAGAALADA

a Xiriirka shaqsiga iyo shakhsiyaadka iyo ururada- dhan ee Naafada, Hey adaha Naafada, iyo kooxaha- naafada

a Xafiiska gudigga la talinta ee naafada

6010 Innsbruck · Maria-Theresien-Str. 18Tel.: 0512 / 5360-3307 [email protected]

TALOOYINSIINTA XAGJIRNIMADA IYO MARIN HABAABINTA

Wasaarada Federaalka ah ee arimaha Qoyska iyo dhalinyarada.

a Macluumaad ku saabsan xagjirnimada a Waxey kaa caawinayaan in aan

ogaano calaamadaha ugu horeeyo ee xagjirnimada sida hadii qof qaraabada ka mid ah iyo saaxibadda iyo asxaabta iskuulka.

a Hadii uu qofka xagjir yahay waxaa laga caawindoonaa in uusan xagjir noqon

Tel.: 0800 / 20 20 44 [email protected] www.familienberatung.gv.at/beratungsstelleextremismus

http://www.familienberatung.gv.at/beratungsstelleextremismus

http://www.familienberatung.gv.at/beratungsstelleextremismus

76

MADAXA DEGMOOYINKA

Madaxa Degmooyinka waxaa uu masuul ka yahay qeybo kala duwan, tusaale ahaan arimaha sharciga joogista xaaladahan guryaha, xafiiska bulshada iyo sharciga wadooyinka, si kastaba hanahaatee degmada Innsbruck waxaa masuul ka ah maamulka Degmada ee (Stadtmagistrat) Maamulk Magaalada.

BH Imst6460 Imst · Stadtplatz 1Tel.: 05412 / [email protected]/bh-imst

BH Innsbruck6020 Innsbruck · Gilmstraße 2Tel.: 0512 / [email protected]/innsbruck

BH Kitzbühel6370 Kitzbühel · Hinterstadt 28Tel.: 05356 / [email protected]/bezirke/kitzbuehel

BH Kufstein6330 Kufstein · Boznerplatz 1 – 2Tel.: 05372 / [email protected]/bezirke/kufstein

BH Landeck6500 Landeck · Innstraße 5Tel.: 05442 / [email protected]/bezirke/landeck

BH Lienz9900 Lienz · Dolomitenstraße 3Tel.: 04852 / [email protected] www.tirol.gv.at/bezirke/lienz

BH Reutte6600 Reutte · Obermarkt 7Tel.: 05672 / [email protected]/bezirke/reutte

BH Schwaz6130 Schwaz · Franz-Josef-Straße 25Tel.: 05242 / [email protected]/bezirke/schwaz

ISBITAALADA DEGAMADA

Arag Isbitaalada

KORMEERAHA ISKUULADA

Fiiri ama arag kormeeraha dalka ee Iskuulada Tirol

XARUNTA WAXBARASHADA (BFI TIROL)

a Waxey bixisaa Koorsooyin tiro badan (waxaad lacag la aan ku heleysaa macluumaad ku saabsan koorsooyinka buug ay ku qoran yihiin!) waxaad heleysaa koorsooyin gaar ah oo qeybo kala duwan ah oo luuqada jarmalka heer kasta leh

a Waa lacag la aan tijaabada luuqada Jarmalka kala saarida heerka aad ku wanaagsan tahay

6010 Innsbruck · Ingenieur-Etzel-Straße 7Tel.: 0512 / 59 6 60 [email protected] · www.bfi-tirol.at Xasuusnow: Xafiiska degmooyinka ee Kufstein, Kitzbühel, Lienz, boggahwaz, Wattens, Telfs, Imst, Landeck und Reutte.

77

QEYBTA WAXBARASHADA EE DALKA

Fiiri ama eeg Xafiiska Dowladda Gobalka ee Tirol—Qeybta waxbarashada.

MACHADKA WAXBARASHADA DR. RAMPITSCH

Koorsooyinka Luuqada Jarmalka

6020 Innsbruck · Maria-Theresien-Str. 40Tel.: 0512 209099 [email protected] www.bildungsforum.at

BIN – TALO, IYO MACLUUMAAD DARYEELKA KU TIIRSAN DADKA WAX QABATIMAY OO DOONAAYO TAAGEERO

Waxaan kaa caawineynaa dhibaatooyinka la xiriira Khamriga iyo daawooyinka:

a Qeemeynta ee xaaladaha hadda qofka uu ku jiro iyo sidoo kale waa in la taageero sidii wax looga

a qaban lahaa dhibaatooyinka a Waa in hey adaha takhasuska u leh oo ku

haboon xiriir lala sameeyo

a Sidoo kale qaraabada ama qofka meesha kula imaado; qofkaas ayaa waxii macluumaad ah oo kugu saabsan lala socod siinayaa, u bandhigid Fursada caawinaad ah

Xafiisyada Degmooyinka

Hall6060 Hall · Schmiedtorgasse 5/I Tel.: 05223 / [email protected] www.suchtberatung-tirol.at

Innsbruck6020 Innsbruck · Anichstraße 13/III Tel.: 0512 / 57 30 54 [email protected]

Kufstein6330 Kufstein · Alois-Kemter-Straße 5 Tel.: 05372 / 67 0 19 [email protected]

Lienz9900 Lienz · Rosengasse 12/II Tel.: 04852 / 73 4 50 [email protected]

Schwaz6130 Schwaz · Innsbrucker Straße 5/2 Tel.: 05242 / 73 7 98 · Mobil: 0650 / 884 71 10 [email protected]

Telfs6410 Telfs · Obermarkt 43/IIITel.: 05262 / 66 6 60-10Mobil: 0650 / 884 71 11 [email protected]

Imst6460 Imst · Ing.-Baller-Straße 1/II, Bußkreuz Tel.: 05412 / 62 8 07Mobil: 0650 / 582 45 35 [email protected]

Kitzbühel6370 Kitzbühel · Rennfeld 15Tel.: 05356 / 72 3 24 [email protected]

Landeck6500 Landeck · Malserstraße 44/1 Tel.: 05442 / 64 8 12 · Mobil: 0650 / 582 45 39 [email protected]

Reutte6600 Reutte · Untermarkt 11 Tel.: 05672 / 73 2 88 · Mobil: 0650 / 980 74 97 [email protected]

78

St. Johann6380 St. Johann · Bahnhofstraße 7 Tel.: 05352 / 67 6 42-10Mobil: 0664 / 231 19 99 [email protected]

Wörgl6300 Wörgl · Bahnhofstraße 42a Tel.: 05332 / 70 5 11-2010 [email protected]

XARUNTA MACLUUMAADKA XIRFADAHA EE RUGTA GANACSIGA EE TIROL (BIZ)

Eeg ama fiiri Rugta Ganacsiga ee Tirol.

CARITAAS

Caritaas waxaa loo yaqaanaa qeyb ka mid ah ururka kaniisadaha ee kaatooligga iyo ka shaqeeyo caalamka Caritaas waxey u shaqeysaa dadka kuwaas oo u baahan caawinaad waqti gaaban ah iyo sidoo Kale waqti dheer, sidoo kale caritaas waxey caawisaa dadkoo dhan ayadoo u eegin ama u fiirin meesha uu ka yimid ama Diinta uu heysto. Caritaas marnaba uma fiirineyso qofka shaqsiyadiisa hadii uu qof dambiila yahay iyo hadii uu san aheyn Caritaas mar walbo waxey u taagan tahay in ay dadkoo dhan caawiso, Caritaas waxey caawisaa dadkoo dhan weliba waxey xooga saartaa dadka aan cawinaada heysan ama caawinaad yar heyso. Caritaas waxey leedahay qeybo badan oo urura ah kuwaas oo qeybo badan leh oo xaalada kala duwan dadka siiya caawinaad.

6021 Innsbruck · Heiliggeiststraße 16 Tel.: 0512 / 72 70 [email protected]

Abrakadabra

Shaqo sharci ah oo saacado yar ee dadka waaweyn loogu tala galay kuwaas oo daroogada isticmaalo si deey u kala horeeyaan barnaamijkaas oo ah mid bedelaayo dadkaas kaas oo ka caawinaayo.

6020 Innsbruck · Kaiser-Josef-Straße 9 Tel.: 0512 / 58 85 47 [email protected]

Bosteejada tareenka ee adeegyada bulshada

Fursad aysan gaar u aheyn dadka qaar laakiin dadkoo dhan ay fursad u tahay kuwaas oodhibaatooyinka qabaan:

a Fursada wareysiga, Talo, Macluumaad, (tusaale ahaan)Taas oo ku saabsan dhanka dhaqaaalaha sida sheegashada qofka waxa uu rabo sida caawinaad, iyo shaqo, Guri, iyo Dey maha)

a Caawinaad muddo gaaban ah ee kaabad dhaqaale, adeegyada (Arimaha laga wada hadlay mudda gaaban ee waraaqaha lagu keydiyay waxaa lagu siinayaa wax yaabaha loo isticmaalo nadaafada, sidoo kale ciwaan ayaa lagu sameynaa oo waraaqaha laguugu soo hagaajiyo, sidoo kale qof ku wehlinaayo boostada, Sidoo kale cunto iyo cabitaan iyo wax kale oo badan

a Waxaa lagaa caawinaa sidoo kale hadii aad safar galeyso hadii ay kugu adag tahay

a Waxaa lagaa caawinaa meel aad seexato

6020 Innsbruck · Südbahnstraße 1a Tel.: 0512 / 58 13 05 [email protected]

79

Xarunta Talooyinka

La talin iyo taageero xaaladaha degdegga ah iyo xaaladaha adag xaaladaha noolasha:

a La talinta uurka/- Tashiga iska hor imaadka

a Xiriirinta koriinshaha – iyo wehlinta ama la jirka

a Guurka, qoyska – la talinta noolasha a Weydiiso talooyinka sharciga ah oo ku

saabsan sharciga qoyska iyo Sharciga dambiyada

6021 Innsbruck · Heiliggeiststraße 16 Tel.: 0512 / 72 70-15 [email protected]

Taageerada Qoyska

Taageerada qoyska ee Caritas oo ay bixisa caawinaad ku meel gaar ah loogu tala galay qoysaska, sida qoyska is la nool oo aan sharciga isku qabin iyo qofka kaliya iyo dadka ay xaalada noolasha ku adag tahay, Caritaas waxey taageero siineysaa qoysaska laakiin qoysaska waa in ay ayaga is caawiyaan dhaxdooda. Sidoo kale qoysaska howlahooda waxaa ka mid ah dhaqaalaha guriga iyo goobta waxbarashada.


Talooyinka is dhaxgalka iyo -wehlinta

Marka hore waxey kaa caawinayaan in ay ku jiheeyaan kuuna raacaan xafiisyada Dowlada kuwaas oo ah dadka la siiyay magan galyada iyo Dadka fiisaha Adeegyadaas waxaad ka heleysaa xarunta talooyinka Is dhaxgalka.


KOMFÜDRO

Hoos u dhigista Marinka iyo Xarunta dadka daroogadda isticmaala.

Fursadaha:

a La talinta nafsi ahaaneed iyo daryeelka a U geynta cirbadaha, bedelashada

cirbadaha

a Taxadarka iyo is ticmaalka galmada a Macluumaadka ku saabsan caafimaadka

sida cudurada faafa (hepatitis B / C, HIV ama ka soo bax, …)

a Waqtiyada u gaar ah haweenka oo xafiiska furan yahay

a U gubdinta La xiriirinta Hey adaha kale sida talo dheeraad ah

a Cabitaanka qabow iyo midka kulul iyo cunto fudud qiimaha waa lacag

a Cunto kulul a Waa macquul qubeys iyo in aad dharka

dhaqata

6020 Innsbruck · Ing.-Etzel-Straße 1Tel.: 0512 / 56 14 03 [email protected] Waqtiga uu xafiiska furanyahay: Isniin – Jimce 11:00 ilaa iyo 15:00Waqtiyada xafiiska Furan yahay oo loogu tala galay Dumarka Kaliya: talaado 15:00 – 16:30 maskaxda ku haay: Sabtiga iyo Axadda maal maha fasaxa waa xiran yahay!

80

Mentlvilla

Sabtiga iyo Axadda maal maha fasaxa waa xiran yahay.

a Adeegyada aas aasiga (sida meesha la seexanaayo, Cuntada, Dharka, waxyaabaha nadaafada qofka u baahanyahay)

a Shaqada caafimaadka (sida Bedelka cirbadaha, Talada nadaafada, macluumaadka caafimaadka, Daryeelka aas aasiga ah ee bulshada Dhimirka maskaxda)

a Shaqada bulshada (raacidda ama wehlinaayo talo, daryeelka wax ka qabashada dhibaatooyinka, la shaqeynta qaraabada)

a Barashada shaqada bulshada) horumarinta xirfadaha bulshada iyo noolasha

6020 Innsbruck · Mentlgasse 20 Tel.: 0512 / 56 43 51 [email protected]

CHILL OUT

Eeg ama Fiiri DOWAS

MASIIXIYIIN IYO MUSLIMIINTA WADAHADAL KOOXA AH

a Xafladaha Ururada Diimaha safarka wada hadalka, waxbarasho dheeraad ah

a Masaajidada – Kaniisadaha – iyo sida wada jir labada kooxood loo booqdo masaajidada sidoo kale lasoo booqdo kaniisadaha iyo Madarasooyinka

a Talo/ iskaashi mowduuca arimaha dhaqamada iyo diimaha waxaad kala xiriiri kartaa ciwaanka ah

6020 Innsbruck · Sillgasse 4Mobil: 0650 / 512 18 67 [email protected]

COURAGE INNSBRUCK

La talin lacag la aan ah oo qarsoodi ah, Gaar ahaan Dumarka iyo Dumarka Galmada wada sameeyo, iyo Ragga iyo ragga galmada wada sameeyo, dumarka Galmada la sameeyo Ragga iyo Dumarka, Sidoo kale Ragga Galmada la sameeyo Dumarka iyo Ragga, Dumarka Lab iyo Dhidig isku ah, ama Ragga Lab iyo Dhidig isku ah, iyo sidoo kale Ehelkooda ah hadii aad qeybaha aan ka soo hadalnay aad mid kood tahay waxaan ku siin doonaa talooyin iyo taageero.

6020 Innsbruck · Bozner Platz 1 / 4. dabaqa Tel.: 0699 / 166 166 63 [email protected] www.courage-beratung.at Saacadaha xafiiska: Isniin, arbaco, khamiis 17:00 – 20:00 waa in aad telfoon iska soo hormarisaa: Isniin – khamiis, 9:00 – 15:00

DIÖZESE INNSBRUCK

Qeybta Qoyska

Qeybta qoysaska ka taageerta xaaladaha noolaleed ee kala duwan:

a Caawinaad iyo raacitaan labada qof ee is qabo iyo qoysaska

a Xalinta bulshada iyo mowduuca kaniisadaha marka loo eego Qoyska

6020 Innsbruck · Riedgasse 9Tel.: 0512 / 22 30-43 [email protected] www.dioezese-innsbruck.at/familienreferat

81

Waaxda Haweenka

a Xiriirka arimaha Haweenka ee Kaniisada Kaatooligga

a Waxbarasho la bixinaayo oo ruuxi ah a Macluumaadka bulshada ee siyaasada

dhaqanka arimaha Dumarka

6020 Innsbruck · Riedgasse 9 Tel.: 0512 / 22 30-43 22 [email protected] www.dioezese-innsbruck.at/frauenreferat

Waaxda Ragga wada hadalka ee Diözese Innsbruck

a Xafladaha waxbarashada a Dhismaha kooxada Ragga iyo Ragga

dadaalka badan

a Xarunta, macluumaadka iyo u adeega arimaha Ragga

Andreas Cia 6423 Mötz · Am Setzberg 14 Tel.: 05263 / 20 1 15 · Mobil: 0650 / 352 51 35 [email protected] www.maennerforum.at

LABAN LAABANTAY KOOXAHA

iska caawiyo dhibaatooyinka cuntada:

a Waxaan bixinaa caawinaad taas oo ah qofka sidii uu asaga isu caawin lahaa, waa in aan helnaa sidii aan ugu heli laheyn xal

a Liiska gabayada, kulan loogu tala galay in ay is dhaaf sadaan

a Waaya aragnimada kadib marka lagu balamo telfoonka ay macquul tahay

a Sida xiriirka Emailka

6020 Innsbruck · Innrain 43 Tel.: 0512 / 57 71 98 (Selbsthilfe Tirol) [email protected]

DOWAS URURKA GURYEYNTA IYO SHAQO DOONKA

Xafiiska la talinta su aalaha ku saabsan hab nooleedka jiritaanka Shaqooyinka iyo gurya raadinta.

Waxaan bixinaa gaar ahaan Fursadaha:

a Ka hortaga guri ka saarista a Taageerada gurya u raadinta iyo sidii guri

u kireysan laheyd

a Aawinaada ama gar gaarka maamulka dowladda iyo xafiisyada

a Sidoo kale waxaa lagaa caawinaa ciwaan in laguu sameeyo si aad boosto laguugu soo diro iyo dhanka Ciwaanka AMS iyo sidoo kale meel adiga lagaa heli karo oo ciwaan kuu ah oo laguugu hagaago

a Waxaa lagaa caawinaa Hadii Deyn laguugu leeyahay sidii aad isaga bixin laheyd

a Sidoo kale waxaan kaa caawineynaa keydinta Dukumentiyada

a Sidoo kale fursadaha guryaha daryeelka

6020 Innsbruck · Leopoldstraße 18 Tel.: 0512 / 57 23 [email protected]

DOWAS – CHILL OUT

Chilll out waxey leedahay xarumo kuwaas oo loogu tala galay in lagu caawiyo Gabdhaha gurya la aanta ah iyo sidoo kale dhalinta aan Khaan gaarka aheyn Da, dooda u dhaxeyso 14 sano ilaa iyo 19 sano waana sedex qeyboood:

a Xarunta: Baahiyaha aas aasiga ah ee kala duwan ee Qofka in La daboolo sidoo kale la siiyo talo iyo taageero.

82

a Talo bixinta: laga caawinaayo habka noolaledka ah, guri u raadinta iyo dejinta guriga, Shaqo u raadinta iyo Taba baradda, Dhibaatooyinka maan dooriyaha iyo hadii deyn lagu leeyahay sida deynta la isaga yareeyo.

a Deegaanka noolasha: meesha ay ku noolyihiin si ku meel gaar ah oo leh daryeel joogta ah.

Ujeedada dalabyada CHILL OUT waxa uu yahay in ay caawiyaan dadka yar yar ee baahida qabo sidoo kale ay siiyaan fursado si ay hormariyaan sida uu kaligiis u noolaan karo.

6020 Innsbruck · Heiliggeiststraße 8Tel.: 0512 / 57 21 21 [email protected]

DOWAS für Frauen

DOWAS waa xarun loogu tala galay Haweenka taas oo xaaladaha dhibaatooyinka haweenka iyo (caruurtooda) iyadoo ay jiraan dhibaatooyin iyo guri la aan heyso Haweenka.

Waxaan bixinaa talooyin iyo taageero:

a Talooyin Taageero iyo, tusaale dhibaatooyinka dhaqaale, sidoo kale waxaa lagaa caawinaa xiriirka Xafiisyada Dowladda

a Waxaa lagaa caawinaa helitaanta, guri iyo guri kireysiga, Sidoo kale dhibaatooyinka guri ka saarida khilaafka milkilaha guriga, Nidaamyada daryeelka caruurta, Raadinta shaqada iyo Hadii dhibaato kaaga timaado meesha shaqada.

a Fursada guryaha daryeelka (guryaha ku meel gaarka ah iyo waxbarashadda bulshada guriga la wadaagayo)

Xasuusnow: Hadii aad u baahantahay turjumaan ama af celiye Balan ayaa laguu sameynayaa ayadoo talooyin lagu siin doono, Nuqulka War bixinta waxaa ka heli kartaa Afar Luuqadood oo ah Luuqada Jarmalka, Turkiga, Boosniga, Kroatiga iyo

Seerbiga ciwaanka: www.dowas-fuer-frauen.at

Beratungsstelle: 6020 Innsbruck · Adamgasse 4/2Tel.: 0512 / 56 24 77 [email protected]

Wohngemeinschaft:Tel.: 0512 / 29 54 [email protected]

XARUMAHA DAROOGADA

a Bedelaada daaweyn hadii shuruudaha xaaladaha

a Cadeynta iyo daaweynta dhibaatooyinka jirka iyo maskaxda

a Talo iyo taageero, ee ku saabsan hab noolaleedka, caymiska, shaqada, guriga iyo Maxkamadda

Xarunta daroogada waa Universitätklinik Innsbruck 6020 Innsbruck · Innrain 66a Tel.: 050 / 504-24750 [email protected]

Guud ahaan xarunta dhimirka ee Hall 6060 Hall · Milser Straße 10 Tel.: 050 / 504-88 11 0 [email protected]

Waa qeyb loogu tala galay si loogu daaweeyo Daroogada iyo wada hadal lala sameeyo bukaan socodka Tel.: 050 / 504-88 13 0 [email protected]

Waa Qeyb ka shaqeyso Qamriga iyo daroogada si jirka looga saaro ama loo yareeyo Tel.: 050 / 504-88 14 01 40 (degdega ah) [email protected]

83

Xarunta bukaanka daroogadda ee Wörgl 6300 Wörgl · Steinbacherstraße 1 Tel.: 05332 / 69 66-0 [email protected]

Xarunta daaweynta iyo caafimaadka ee qeybta IIIa Mutters 6162 Mutters · Nockhofweg 23 Tel.: 050 / 504 4 90 · Fax: 05050 / 44 90-40 [email protected]

XARUNTA WAALIDIINTA IYO CARUURTA

Talo ku saabsan arimaha Uurka,Dhalashada, daryeelka ilmah, Bar baarinta, iyo dhibaatooyinka qoyska, dib u bilaabista shaqada, si loo hormariyo arimaha nafsiga ah, hadii qasaare soo maray, iyo wax ka badan.

6020 Innsbruck · Amraser Straße 5 Tel.: 0512 / 58 19 97-0 [email protected] www.ekiz-ibk.at iyo www.eltern-kind-zentren-tirols.at/plattform _00.htm

KULANKA WAALIDKA IYO CARUURTA EE INNSBRUCK

Waxey bixisaa macluumaad faah faahsan oo ku saabsan, mowduuca uurka, dhalista, cuniga. sidoo kale koorsooyin xiiso leh oo ku saabsan uurka, talo ku saabsan sidii aad naaska u siin laheyd cunuga waxey bixisaa talooyin aad ugu wanaagsan hooyooyinka da. Da yar iyo kuwa uurka leh kuwa aan weli wax dhalin laakiin Dhali doono waxaa fursad macquul ah in aad is dhaafsan doontaan fikrado waayo aragnimo ah.

6020 Innsbruck · Adamgasse 4Tel.: 0512 / 58 06 50Mobil: 0676 / 842 487 500 [email protected]

XANUUNKA KU SAABSAN CUNITAANKA (UNTERLAND)

Kooxo ayaga is taageerayo, kulan si joogta ah in ay is dhaafsadaan waayo aragnimo.

6020 Innsbruck · Innrain 43Tel.: 0512 / 57 71 [email protected] Waxaad naga heli kartaa telfoonka: maalinta Talaadada ilaa iyo jimcaha 9:00 – 12:00

XARUNTA LA TALINTA WAXBARASHADA EE DALKA

Eeg Xafiiska Dowladda Gobalka Tirol – Xarunta la talinta waxbarashada.

XARUNTA LA TALINTA HAWEENKA IYO GABDHAHA EE EVITA

a La talinta iyo taageerada loogu tala galay haweenka iyo gabdhaha ku jira xaaladaha adag ee noolasha

a Siminaaro ku saabsan ka hor taga rabshadaha iskuulada

a Hab taageerada loogu tala galay dhibana yaasha loo geysto fara xumeyn galmada iyo jir ahaaneed, bilowga dacwada ilaa lasoo gaba gabeeyo dacwada

a Mowduucyada wacyi gelinta ee habeenkii sidoo kale ururada Haweenka ku saabsan arimaha gaarka ah ee haweenka

6330 Kufstein · Oberer Stadtplatz 6 Tel.: 05372 / 63 6 16 [email protected] www.evita-frauenberatung.at

http://www.eltern-kind-zentren-tirols.at/plattform%20_00.htm

http://www.eltern-kind-zentren-tirols.at/plattform%20_00.htm

84

KHABIIRKA AGAASIMAHA GUUD DIINTA ISLAAMKA EE GOBALKA TIROL

a Hadii aad su aal ku saabsan islaamka aad qabto ama wax dhibaato ah oo la xiriirta diinta islamka dhibaatadaas oo toos ah ama si dad ban ah ama hadii aa dooneyso in aad ogaato barashada diinta islamka waxaad aadeysaa khabiirka islaamka ee Gobalka Tirol

a Qoondeynta macalimiinta, kormeerkida, hubinta,

a Waxa uu masuul ka yahay dhamaan qeybaha iskuulada ee Tirol

Herr Samir Redzepovič 6060 Hall · Zottstraße 7 Tel.: 0664 / 144 28 [email protected]

WAAXDA QOYSKA EE DALKA

Eeg Xafiisyada Dowladda Gobalka Tirol – Waaxda, JUFF (waaxda qoyska. JUFF) Macnaheedu waxaa weeyaan Dhalinyarada iyo Horumarinta Qoyska.

XARUNTA LA TALINTA QOYSASKA IYO RAGGA (KLARTEXT)

a Su aalaha ku saabsan Guurka iyo xuquuqda booqashada Aabaha, booqashada wehelka

a Talo ku saabsan dhibaatada qofka aad la nooshahay, barashada xirfadaha, iyo dhibaatooyinka waxbarashada, iyo dagaalka Qoyska

a La talinta arimaha Galmada iyo talooyinka caafimaadka

a Macluumaad ku saabsan xafiisyada Dowladda hadii loo baahdo turjumaan luuqada Jarmalka iyoTurkiga

a Booqashada Caruurta ee Cafe (Unterland) unterland: waxey tahay magac sida Innsbruck ilaa iyo Kufstein waa unterland Innsbruck ilaa iyo Landeck waa Oberland caruurta marka ay booqdaan cafe waxey ka helayaan caawinaad sidoo kale fursad ah in ay xiriir la sameeyaan caruurta kale si ay u dareemaan farxad sidoo kale waalidiinta, Sidoo kale xiriir sameeyaan Wehelka booqashada, iyo is barashada Qoysaska, (waalidiinta Turkia: waxaa la socdo qof ku hadlaayo Luuqada Jarmalka iyo Turkiga)

6130 Schwaz · Franz-Kneissl-Straße 13 Tel. Qoyska/talobixin Nololeed: 0664 / 252 99 99 Fax: la talin Sharci: 0660/300 61 [email protected] www.familienberatung.gv.at/beratungsstellen/information/einrichtung/6330Kufstein-Klartext

MACLUUMAAD KU SAABSAN QOYSASKA IYO WAAYEELADA

a La tashiga dalabyo iyo faa iidooyinka loogu tala galay qoysaska

a Macluumaadka Waayeelada a Horumarinta kor u qaadiska is kaashiga

Qarnigaan waxaad kala xiriiri kartaa ciwaanka ah

6020 Innsbruck · Museumstr. 38 / SILLPARK Tel.: 0800 / 800 508 [email protected] www.familien-senioreninfo.at

http://www.familienberatung.gv.at/beratungsstellen/information/einrichtung/6330Kufstein-Klartext



85

XARUNTA LA TALINTA ARIMAHA BULSHADA IYO QOYSKA

Muhiimada:

a Qorsheynta qoyska a La talinta Galmada, La talinta furiinka, La

talinta Dhalinyarada,

a La talinta uurka a La talinta cilmi nafsiga ee Guurka iyo la

talinta Ku saabsan Qofka noolasha kula wadaago

6300 Wörgl · Fritz-Atzl-Straße 66 Tel.: 05332 / 73 7 58 Talo: malin kasto oo khamiis ah laga bilaabo saacada marka ay Tahay 15:00 – 19:00 laakiin waa in aad balan ka sameysataa

FINANZAMT (WASAARADDA MAALIYADDA)

Howsha ugu weyn ee xafiiska canshuuraha waa in ay maareeyaan canshuuraha sidoo kale macluumaad ku saabsan canshuurta waa in ay siiyaan Caanshuur bixiyaha macluumaad una Gudbiyaan xafiiska uu ku socday.

Finanzamt Innsbruck6020 Innsbruck · Innrain 32Tel.: 0512 / 505

Finanzamt Kitzbühel Lienz6370 Kitzbühel-Lienz · Im Gries 9 Tel.: 05356 / 604

Finanzamt Kufstein Schwaz 6333 Kufstein · Oskar-Pirlo-Straße 15Tel.: 05372 / 702

Finanzamt Landeck Reutte 6500 Landeck · Innstraße 11 Tel.: 05442 / 601-0

BUKAANKA JACEYLKA KOOWAAD

Xarunta caafimaadka ee Jaceylka koowaad waa qeyb u xil saaran Dhalinyarada da dooda u dhaxeyso 12Sano iyo 19 Sano. Adeegyada la talinta waxaa halkaas kuugu diyaar ah Labo haween ah oo Dhaqaatiir ah iyo kalkaaliso caafimaad hadii aad qabto su aalo ku saabsan Mowduucyadaan sida arimaha Jaceylka, Arimaha qofka aad xiriirka la leedahay, Arimaha kacsiga, Arimaha ka hortagga, iyo Uurka. Xasuusnow: ayadoo cidna aysan ogaaneyn ama qarsoodi ah weliba lacag la aan ah iyo si fudud. Waxaad kala xiriiri kartaa ciwaanka ah.

Univ.-Klinik für Frauenheilkunde, Klinische Abteilung für Gynäkologische Endokrinologie und Reproduktions-medizin 6020 Innsbruck · Anichstraße 35 (dhismaha HNO)Tel.: 050 / 504-23068 [email protected] www.kinderwunsch-zentrum.at

FLUCHTpunkt

FLUCHTpunkt waxey Talooyin siisaa dadka Qaxootiga ah, kuwaas aan sahay ama saad aan ku filan heysan, waxey bixisaa talo iyo daryeelka. sidoo kale talo lacag la aan oo qarsoodi ah.

6020 Innsbruck · Jahnstraße 17Tel.: 0512 / 58 14 88 [email protected] Waqtiyada xafiiska furan yahay: isniinta iyo khamiista 10:00 ilaa iyo 14:00 duhurnimo. Maalmaha kale waa in aad ka sameysataa ballan.

86

WAAXDA DUMARKA EE DALKA

Eeg Xafiiska maamulka Dowladda gobalka – waaxda Horumarinta Qoysaska iyo dhalinyarada – Qeybta Haweenka iyo sinaanta.

DUMARKA KA YIMID DHAMAAN DALALKA

a Waxaad ka helaysaa adeegyada waxbarashada (sida koorsooyinka Luuqada Jarmalka,) koorsooyinka barashada AlIf beetada, waxbarashada aas aasiga ah, iyo barashada siyaasada, waxbarasho lacag la aan ah oo gelinka dambo, iyo macluumaad ku saabsan Xafladaha, iyo wax yaabo badan oo kale) sidoo kale xanaanada Caruurta

a Talooyin loogu tala galay oo u gaar ah dumarka iyo muhaajiriinta (waxbarashada, shaqada, joogista, degenaashaha, sida hab noolaleedka, qoysaska, dhibaatooyin, muhaajiriinta, midab takoorka ama cunsurinimada iyo wax yaabo badan oo kale.) la talin qof ah ama La talin koox ah iyo luuqada kal duwan ama turjumaan

a Waqtiyada firaaqada ah, iyo howlaha dhaqanka, (Fasalka – Yoga, dabaasha haweenka, koorsooyinka barashada baskiilada, barashada dhaqamada, iyo xadiiqada ama meesha ilmaha Ku ciyaaraan iyo wax yaabo badan oo kale) dhamaan inta aan soo sheegnay waxaad ka heleysaa

6020 Innsbruck · Müllerstraße 7 Tel.: 0512 / 56 47 78 [email protected] www.frauenausallenlaendern.org Isniin – arbaco 8:30 – 11:00 iyo 14:00 – 17:00

HAWEENKA KA DHANKA AH KUFSIGA

a La talinta Bulshada ee nafsad ahaaneed ee Txad gudubyada Galmada Haweenka lagu sameeyo ama loo geyso iyo Gabdhaha ay da dooda u dhaxeyso 16 sano iyo kuwa ka weyn intaas iyo qoysaskooda.

a Habka wehlinta, Kooxaha Nafsdooda caawiyo, Siminaaro lagu sheeganaayo xaqa

a Ururka bixinaya koorsooyinka barashada is difaaca nafsi

Xasuusnow: La talinta waa lacag la aan ayadoo Qaarsoodi ah oo aan lagaaga baahneen magacaada turjumaan hadii loo baahdo waa macquul in laguu dalbo hadii aa dooneyso qof shakhsi ah in uu kula taliyo waa in aad ka sameysataa ballan.

6020 Innsbruck · Sonnenburgstraße 5 Tel.: 0512 / 57 44 16 [email protected] ama [email protected] www.frauen-gegen-vergewaltigung.at

HAWEENKA CAAWIYO HAWEENKA

a Macluumaad lacag la aan ah, La talinta iyo taageerada loogu tala galay haweenka iyo gabdhaha,

a Guriga Haweenka, Guryaha ku meel gaarka ah, caawimaada Qoysaska xanuunsan

6020 Innsbruck · Museumstraße 10a Tel.: 0512 / 58 09 77 [email protected] www.fhf-tirol.at

87

XARUNTA HAWEENKA EE OSTTIROL

Macluumaad, La talinta iyo caawimaada khilaafka ku saabsan Qofka aad noolasha wadaagtaan, iyo kala tagista qofka aad wada nooleedeen, iyo furiinka, Dhibaatooyinka Dhaqaalaha iyo Arimaha bulshada, xaaladaha dhibaatooyinka ah ee noolasha, Rabshadaha, iyo Qorsheynta noolasha xirfadeed, Qorsheynta xirfadaha mustaqbalka, (Horumarinta xirfadaha, Tababarada, Dib u soo galo koor sooyinka ama shaqada, Dheeli tirka Qoyska shaqada noolasha).

9900 Lienz · Schweizergasse 26 Tel.: 04852 / 67 1 [email protected] www.frauenzentrum-osttirol.at

XARUNTA ILAALINTA RABSHADAHA EE TIROL

Fara gelinta kiisaska Rabshadaha ee gaarka ah iyo la talinta iyo taageerada Qeybaha guryaha dadka loogu hanjabo.

6020 Innsbruck · Museumstraße 27/3 Tel.: 0512 / 571313 [email protected] www.gewaltschutzzentrum-tirol.at

SINAANTA QAREENADA

a Talo, Taageero iyo macluumaad Ku saabsan Dhibanaha lagu sameeyo Midab takoorka

a Qalab Macluumaad, wacyi gelinta, siminaar iyo macluumaad ku saabsan xafladaha kaas oo uu bixinaayo Qof Khabiir ku ah waxaad kala xiriiri kartaa hadii aad wax su aal ah qabto dhamaan

Austria telfoonka waa lacag la aan: 0800 / 206 119 6020 Innsbruck · Leipziger Platz 2 Tel.: 0512/343 [email protected]

BAD BAADADA WAXBARASHADA EE QOYSASKA

a La talinta ee dhibaatooyinka Qoysaska (Todobaadkii 1 mar sidoo kale Luuqada Turkiga)

a Daryeelka loogu tala galay qoysaska caruurta naafada ah Heysto (waxaa kale oo suurta gal ah luuqadaha Shisheeye)

a wehlinta ama raacayo iyo caawinaada loogu tala galay qoysaska heysto caruurta naafada ah Xafiisyada Dowladda

a Dhaqan celinta waxbarashada

6020 Innsbruck · Mentlgasse 12a Tel.: 0512 / 58 00 04 [email protected]

6500 Landeck · Schrofensteinstraße 2a Tel.: 05442 / 64 7 61

6230 Brixlegg · Marktstraße 29 Tel.: 05337 / 64 4 66

88

QAREENAD SHARCIGA AH EE GURIGA

Eeg xafiiska Dowlada Gobalka Tirol.

HOSI TIROL

Xarunta is gaarsiinta aad ka heli karto Khaniisiinta iyo dadka wada nool oo is jecel Ama Qaraabadooda qof ah ay jirto, ama saaxibadooda, sidoo kale Dadka ay is yaqaanaan, ama xiiseynaayo.

6020 Innsbruck · Kapuzinergasse 43 Tel.: 0512 / 58 75 86 [email protected] · www.hositirol.at

KHADKA KA DHAN AH MIDAB TAKOORKA IYO XUSHMAD LA AANTA

Dhibana yaasha lagu sameeyay midab takoorka ayadoo lagu takooraayo qowmiyadiisa ama meesha uu kasoo jeedo asalka ama diintiisa.

Tel.: 050 / 11 50-4242 www.bmeia.gv.at/integration/hotline- gegen-diskriminierung Waqtiga uu xafiiska furanyahay: Isniin – jimce, 8:00 – 17:00

HPE – CAAWI DADKA QARAABADAADA AH OO XANUUNKA MASKAXDA QABO

Waxaad heleysaa La talin, kulamo kooxa ah, iyo wacyi gelin, waxaad kala xiriiri kartaa ciwaanka ah.

6020 Innsbruck · Karl-Schönherr-Straße 3Mobil: 0699 / 17 23 80 60 [email protected] · www.hpe.at

INFOECK – JUGENDINFO TIROL (MACLUUMAADKA DHALINYARADA EE GOBALKA TIROL)

Eeg xafiiska Dowlada Gobalka Tirol InfoEck – Macluumaad.

HINDISAHA LAGA TIRADA BADAN YAHAY

a Fursadaha Dadka laga tirada Badan yahay, ku hadla codka dadka laga tira badan yahay

a Xafladaha dhaqamada (Suugaanta musikada, …)

a Isku dhafka xafladaha

6020 Innsbruck · Jahnstraße 17 Tel.: 0512 / 58 67 [email protected] www.initiative.minderheiten.at

INLINGUA SPRACHSCHULE (ISKUULKA LUUQADA)

a Tababarada shirkadaha a Koorsooyinka luuqada a Luuqadaha safarka a Tarjumaada iyo Turjumaan

6020 Innsbruck · Südtirolerplatz 6 Tel.: 0512 / 56 20 [email protected]

ADEEGYADA BULSHADA EE INNSBRUCK (ISD)

a Xarumaha oo ay dadka waa weyn ku noolyihiin iyo Guryaha xanaanada (Daryeelka joogtada ah, daryeelka waqtiga gaaban, iyo Daryeelka maalinta ah)

http://www.bmeia.gv.at/integration/hotline-gegen-diskriminierung

http://www.bmeia.gv.at/integration/hotline-gegen-diskriminierung

89

a Caawinaada la siiyo dadka waayeelada ah oo guriga loogu sameeyo, (ayadoo loo keenaayo cunto iyo daawo) taageerada lagu siiyo dadka waa yeelada ah ayagoo gurigooda joogo, waxaa ka mid ah cunto iyo daaweyn loo sameynaayo iyo wax yaabaha ay u baahan yihiin oo loo sameynaayo

a Daryeelka Caruurta

Adeegyada Bulshada

a Caawinaada dadka guri la aanta ah a Xarumaha bulshada ee Degmooyinka

kala duwan (Xarunta Macluumadka iyo xarunta la talinta)

6020 Innsbruck · Innrain 24 Tel.: 0512 / 53 31 80 [email protected]

Baaritaanka dadka xanuunka balwada qabo ee bukaan socodka (ASp) Kooxda waxey bixisaa fursadaha Daaweynta kala kuwan oo Ah balwadaha iyo qabatinka ah ay la soconayaa inta lagu jiro daaweynta iyo marka uu Isbitaal galo. Waxaa intaas dheer, sidoo kale ay kooxda bixisaa la talin iyo macluumaad oo ay Waalidiinta iyo Dhalinyarada iyo Caruurta iyo qaraabada dadka balwada leh. Talo la cag la aan ah oo ku saabsan dadka ay qabato daroogada ama maan dooriyaha, sidoo kale Qabatinka Qamriga, sidoo kale dhibaato ku qabo cuntada, qabatinka ciyaaraha, iyo sidoo kale qabatinka internetka.

6020 Innsbruck · Ing.-Etzel-Str. 5, 3. dabaqTel.: 0512 / 93 001 74 40 [email protected]/index.hp/suchtpraevention

WAAXDA IS DHAXGALKA EE DALKA

Eeg xafiiska Dowlada Gobalka Tirol – Waaxda Horumarinta Qoysaska iyo dhalinyarada – Qeybta is dhaxgalka.

XARUNTA LUUQADAHA EE CAALAMIGA AH (ISI)

Waxey bixisaa Luuqadaha is ku daba ridida ama habeynta Iyo korsada luuqada Jarmalka ilaa iyo heer jaamacadeed ah.

6020 Innsbruck · Innrain 52f, Bruno-Sander-Haus, 1. dabaq (Zi. 60118)Tel.: 0512 / 507-36 4 01 ama -46 84 [email protected]/isi

WAAXDA DHALINYARADA EE DALKA

Eeg xafiiska Dowlada Gobalka Tirol – Waaxda horumarinta.

JUGENDEINRICHTUNGEN

Xarumaha Dhalinyarada Ciwaanada iyo macluumaadka ku saabsan xarumaha Dhalinyarada iyo kulamada dhalinyarada eeg

a POJAT Goob Siminaaro shaqo oo dhalinyarada loogu tala galay ee Gobalka Tirol

a iyo xafiisyada Dowladda Gobalka Tirol Waaxda Horumarinta qoysaska iyo dhalinyarada – Qeybta Dhalinyarada.

90

DHALINYARADA LAAN QEYRTA CAS

Dhalinyarada laan qeyrta cas waa urur dhalinyaro ah kuwaas oo Laan qeyrta Cas.

Barashada gar gaarka loogu tala galay caruurta aan luuqada jarmalka aan afkooda hooyo aheyn – Dhamaan Gobalka Tirol waxaan ku leenahay in ka badan 30 iskuul (hadii aad su aal ku saabsan macluumaad dheeri ah qabto waxaad wareysaneysaa maamulaha iskuulka aad wax ka barato)

6020 Innsbruck · Rennweg 1 (Hofburg)Tel.: 0512 / 58 24 67 [email protected] · www.jugendrotkreuz.at

QAREENADA CARUURTA IYO DHALINYARADA EE GOBALKA TIROL

a Talo, wehlinta ama raacitaanka, caawinaada, Dhex dhexaadinta Caruurta iyo Dhalinyarada ee dhibaatooyinka dhinacyada kala duwan

a Ayadoo qarsoodi ah iyo lacag la aan ah

6020 Innsbruck · Meraner Straße 5, 4. dabaqTel.: 0512 / 508-3792 [email protected] · www.kija.at/tirol

ADEEGYADA CARUURTA IYO DHALINYARADA

Eeg xafiiska Dowlada Gobalka Tirol – Adeegyada caruurta iyo dhalinyarada.

ILAALINTA CARUURTA EE TIROL

Xarunta ka Hor tagga rabshada Galmada, rabshada jirka iyo rabshada Nafsiyeed iyo sidoo kale dayacaada caruurta iyo dhalinyarada:

a Taxadir wax tar leh oo ay kaga baxsadaan xaalada Rabshad ah

a Ilaalinta caruurta ka dhanka ah waayo aragnimo dheeraad ah ee rabshadaha

a Waxaa ka mid ah oo lagala soo xiriirayaa ilaalinta caruurta waalidiinta sidoo kale waxaa masuul ka ah ilaalinta caruurta ee Tirol sidoo kale daryeelka cunuga kuwaas oo ku lug leh hey adaha bulshada

a Waxey bixisaa la talin taageero nafsi ahaaneed

a Macluumaadka Arimaha xaas xaasiga ah ee rabshadaha ama dhibaatooyin ku saabsan sidoo kale waxaad macluumaad ka helaysaa Ilaalinta Caruurta ee Tirol dadka ka shaqeeyo Caruurta iyo Dhalinyarada

Ilaalinta Caruurta ee Imst6064 Imst · MedZentrum, Stadtplatz 8, ParterreTel.: 05412 / 63 4 05 [email protected]

Xarunta ilaalinta Caruurta ee Lienz 9900 Lienz · Amlacherstraße 2(Dolomitencenter) Tel.: 0482 / 71 4 40 [email protected]

Xarunta ilaalinta Caruurta ee Innsbruck 6020 Innsbruck · Museumstr. 11, 2. dabaqa Tel.: 0512 / 58 37 57 [email protected]

Xarunta ilaalinta Caruurta ee Wörgl 6300 Wörgl · Bahnhofstraße 53Tel.: 05332 / 72 1 48 [email protected]

KIT – MACLUUMAADKA LA XIRIIRA DAAWEYNTA QOFKA LAGA DAAWEEYNAYO WAX UU QABATIMAY

a Xarunta Daaweynta halista Daroogada Dhalinyarada qabatimay daroogada iyo qaraabadooda

91

a sidoo kale waxaan bixinaa talo iyo xiriiro a Ka hor tagga, iyo ilaalinta, a Macaamiishii hore hadii ay dhibaato

dareemaan wey imaadaan oo waan caawinaa

6020 Innsbruck · Mentlgasse 12Tel.: 0512 / 58 27 27 Saacdaha xafiiska: Isniin 10:00 – 12:00, Arbaco 11:00 – 13:00 iyo waa in aad sameysataa ballan 05242 / 64 5 62 ama 05272 / 66 47

KIZ – XARUNTA FARA GELINT XAALADAHA DHIBAATOOYINKA

Caawinta carruurta iyo dhallinyarada ee u baahan.

a Hadii aad caawinaad u baahan tahay si shaqsi ahaan waad i maan kartaa si talo laguu siiyo ama Email waad soo diri kartaa sidoo kale telfoon waad nagula soo xiriiri kartaa hadii aad dooneyso magacaada waad qarin kartaa ama waad sheegi kartaa, gabdhaha iyo dadka da, da yar iyo qoysaskooda, xaaladaha dhibaatooyinka waxaa sidoo Kale hadii loo baahdo Turjumaan waa macquul

a Meesha la jiifto xaalad adag daqiiqada ugu dambeyso, waxaan bixinaa magan galyo iyo ka hortaga rabshadaha caruurta iyo dhalinyarada da dooda u dhaxeyso 12 sano iyo 18 Sano

6020 Innsbruck · Pradler Straße 75 (Meesha laga galo) Tel.: 0512 / 58 00 [email protected] 24 saac waad na heli kartaa sidoo kale 7 cisho waan na heli kartaa sanadkoo dhan waa furan yahay xafiiska

KOMFÜDRO

Hadii aan Komfüdro dooneeyso eeg dhinaca Caaritas.

komm!unity (Ururka)

Ururka horumarinta shaqada ee dhalinyarada, shaqada is dhaxgalka, iyo shaqada bulshada.

Kooxda ururka

a Anigoo ku hadlaya macaga dowladda hoose ee Wörgl waxaan qabanaa shaqada how laha cusub ee dhalinyarada, is dhaxgalka iyo shaqooyiinka ururaada

a Kuwaas oo ka shaqeeyo dhowr xarumood oo Wörgl iyo dhulka ku hareereysan (xarunta dhalinyarada, meesha kulmiso dhalinyarada, shaqada dhalinyarada tusaale ahaan ayagoon hal meel fadhineynin xarunta ay dhalinyarada macluumaadka ka heli karaan, waaxda is dhaxgalka, xarunta ururada shaqada ee bulshada)

a Waxaan sameynaa mashaariic badan oo horumaray iyo xaflado iyo ficilo oo horumarinta bulshada qeyb ka ah

6300 Wörgl · Bahnhofstraße 15 Tel.: 0664 / 88 745 [email protected]

92

KONTAKT + CO

a Ka hor taga barnaamijyada qabatimida sida qofka waxa uu qabatimo sida Tu saale man dooriyaha shaqada ku sab san, iskuulka, Qoyska Dhalinyarada

a Xafladaha wax barashada iyo siminaaro aqoon is wey daarsi ku saabsan ka hortaga qabatinka

a Qeybta Maktabadda iyo Saxaafada

6020 Innsbruck · Bürgerstraße 18Tel.: 0512 / 58 57 30 [email protected]

ISBITAALO AMA HOSPITALES

Is bitaalka Degmada Hall in Tirol 6060 Hall in Tirol · Milser Straße 10Tel.: 050 / 504-34 0 00

Is bitaalka Degmada Kufstein 6330 Kufstein · Endach 27 Tel.: 05372 / 69 66-0

Is bitaalka Degmada Lienz 9900 Lienz · Emanuel-von-Hibler-Straße 5 Tel.: 04852 / 606-0

Is bitaalka Degmada Schwaz Isbitaalka Degmada Schwaz hadii loo baahdo turjumaan waad heli kareysaan. 6130 Schwaz · Swarovskistraße 1 – 3 Tel.: 05242 / 600–[email protected]

Is bitaalka Degmada Reutte 6600 Ehenbichl · Krankenhausstraße 39 Tel.: 05672 / 601-0 [email protected] www.bkh-reutte.at

Is bitaalka Degmada St. Johann 6380 St. Johann · Bahnhofstraße 14 Tel.: 05352 / 606-0 [email protected] www.khsj.at

Is bitaalka Kitzbühel 6370 Kitzbühel · Hornweg 28 Tel.: 05356 / 601-0 www.gz-kitz.at

Is bitaalka St. Vinzenz Zams 6511 Zams · Sanatoriumstraße 43 Tel.: 05442 / 600 [email protected]

Is bitaalka Dalka ee Hochzirl Isbitaalka khaaska ah ee dadka ka daaweeyo gudaha iyo Dameerayaasha iyo daaweynta kiisaaska ba, an ama Daran.6170 Zirl · Anna-Dengel-Haus Tel.: 050 / 504-41000 [email protected]

Is bitaalka Dalka ee Innsbruck Is bitaalka Dalka Innsbruck hadii loo baahdo turjumaan. 6020 Innsbruck · Anichstraße 35 Tel.: 050 / 504-0 www.tirol-kliniken.at

La tashiga Muhaajiriinta ee Isbitaalka Haweenka Is bitaalka Jaamacada ee Caafimaadka HaweenkaTel.: 05 / 05 04-23 0 60 Talaado 13:00 – 15:00, Rugta bukaan socodka ee isbitaalka. Jaamacada caafimaadka ee dumarka, is bitaalka madaxa ee haweenka, 2. dabaqaTel.: 050 / [email protected] Ballanta: Isniin – jimce 8:00 – 12:00 Tel.: 050 / 504-23060 (Telfoon oo kaliya kala, ballan)

93

Is bitaalka Dalka ee Natters 6161 Natters · In der Stille 20 Tel.: 050 / 504-48000 [email protected]

GUDIGGA DUGSIYADA WAX BARASHADA EE TIROL

Gudigga Dugsiyada Gobalka waa maamulka Dugsiyada masuulka ka ah heerka Dalka Federaalka.

6020 Innsbruck · Innrain 1 (Andechshof)Tel.: 0512 / 52 0 33-0 [email protected]

La talinta Dadka Muhaajiriinta

Waxii su aal ah ay qabaan waalidiinta iyo ardayda iskuulka ama dhibaato ah oo ku saabsan iskulka sidoo kale waalidiinta iyo ardayda iskuulka oo aan luuqadooda hooyo aheyn afka jarmalka waxaa suurta gal ah, oo aad heli kareysaan talo iyo caawinaad oo aad ka helaysaan xarunta la talinta.

1) La talin iyo taageero Shaqsi iyo koox:

a Weydiin mustaqbalkiisa is kuulka a Xiriirka u dhaxeeyo is kuulka iyo Guriga

waalidiinta

a Is kaashi wada shaqeyn ah oo ka dhaxeeyso waalidiinta iyo dhaqtarka cilmi nafsiga ee Iskuulka

a Talooyinka ku saabsan su aalaha baahida waxbarasho ee khaaska ah (iskuulada gaarka ah / is dhaxgalka)

a Talo sharci ah oo ku saabsan arimaha is kuulka

a Taageerada iyo ka hor tagga sidoo kale dhex dhexaadinta iska hor imaadka

a Howlaha Turjumaanka ee Dhismaha is kuulada

2) Macluumaadka guud iyo xiriirka dadweynaha:

a Hanuuninta waxbarashada Howlaha macluumaadka ee kulanka Waalidiinta

a Mashruuca dhaqamada iyo xafladaha a Siminaarada iyo wacyi gelinta, Mabaa

diida casharada, barashada Dhaqamada

a Caawimaada ee xafladaha dhaqamada is kuulada

a Is kaashiga lala sameeyo dadweynaha, sidoo kale hey adaha iyo ururada waxaa naga go an in aan dadka asalkooda muhaajiriinta ah in aan siino daryeel talo iyo taageero

3) Howlaha kale:

a Is kaashiga Howlaha kuwaas oo barashada afka hooyo

a Xiriirka taageerida Qoyska iyo Daryeelka Ardayda xaalado adag ku jiro kuwaa oo xiriirka qoyska uu san wanaagsaneyn Dadka cusub oo aan waxbarashada bilow ku aheyn

a La sameeyn xiriir gar gaar waxbarashado ah shaqsi ama koox

6020 Innsbruck · Innrain 1Tel.: 0512 / 520 33-115 bzw.-114 [email protected] ama [email protected]

Iskuulka Cilmi Nafsiga

Muhiimada waa la shaqeynta ardayda’ waalidiinta iyo macalimiinta. Xarumaha la talinta ee iskuulka nafsi ahaaneed sidoo kale waxaa laga heli karaa degmooyinka’waxaa loogu tala galay dadka ku dhow dhow in ay siiyaan daryeelka aas aasiga ah ee nafsi ahaaneed waxey bixiyaa fursado badan oo taageero badan sidoo kale taageero kala duwan (Talo iyo taageero sidoo kale qabashada qalalaasaha ama dhibaatooyinka Sidoo kale hadii uu san qofka imaan karin email ahaan waa uu nagula soo xiriiri karaa anaga email ahaan ayaan ku siin doonaa

94

talooyin. Ayadoo aadan wax caqabad ah aadan kala kulmeyn ama aadan u baahnenyn hey ado ama ururo waqti kasto waad noo imaan kartaa. waxaana diyaar kuula nahay talooyin sidoo kale talooyinka waa lacag la aan laakiin waa in aad ballan sameysataa oo aad telfoonka iska diiwaan gelisaa.

Zentralstelle Innsbruck 6020 Innsbruck · Müllerstraße 7 Tel.: 0512 / 57 65 61 [email protected] www.schulpsychologie.tsn.at

SAWIRADDA RAGGA AMA (HUMAAGA RAGGA)

La talinta ee Ragga iyo Dhalinyarada su aalaha kala duwan ee ku saabsan: dhibaatooyinka qofka aad noolasha la qeybsaneyso sidoo kale rabshadaha. Waxbarashada, Xuquuqda booqashada, masruufka, mas uuliyada wada jirka, waajibka sharciga Guurka iyo kacsiga,(Coming Out), dhibaatooyinka xiriirka iyo dhibaatooyinka goobta shaqada, ama dhibaatooyinka Iskuulka.

Innsbruck6020 Innsbruck · Anichstraße 11 Tel.: 0512 / 57 66 44 [email protected] www.mannsbilder.at

Landeck6500 Landeck · Schulhausplatz 7, Alter Widum Tel.: 0650 / 79 01 479 [email protected]

Wörgl6300 Wörgl · Bahnhofstraße 53/4 Tel.: 0650 / 57 66 444 [email protected]

URURKA KIRADA GURYAHA EE DALKA AUSTRIA – XARUNTA GOBALKA EE TIROL

a Talooyinka la xiriira dhamaan arimaha kirada Guryaha

a Matalaada kireysta yaasha kuwaas oo hadii aad dhibaato kala kulanto jaa rarkaada waxaad u tageysaa xafiiska matalo kireysta yaasha kaas oo dhibaatadaas xalin doono ayagoo la kaa shanaayo gudig maxkamada degmada)

a Waxaan kuusoo diri doonaa wargeysta kireystaha si joogta ah

Xasuusnow: Bil kasto maalinta ugu horeyso oo talaada ah waxaad heli kartaa turjumaan ku hadlo luuqada Turkiga

6020 Innsbruck · Adamgasse 9 Tel.: 0512 / 58 24 31 [email protected] mvoe.echonet.at/leistungen/tirol/SID

Xafisyada:

Hall6060 Hall · Oberer Stadtplatz 8

Imst6460 Imst · Am Grettert 4

Landeck6500 Landeck · Maisengasse 20

Kufstein6330 Kufstein · Kempterstraße 1Tel.: 05372 / 62 6 82 (ÖGB-Xoghayn)

95

URURKA ILAALINTA KIRADA – BULSHADA DALKA EE TIROL

a Talo ku saabs an sharciga guryaha, heshiisyada, iyo Qandaraasyada lahaanshaha,

a cadeynta qiimaha qarashka, qiimaha kululeeyaha, iyo ilaalinta xisaabaadka.

a Taageerada joojinta heshiisyada- iyo howlaha nadiifinta guriga iyo sidoo kale khilaafadka sharciga guryaha

a La talinta horumarinta dadka guryaha dhisanaayo la talinta taageerada Guryaha

6020 Innsbruck · Salurnerstraße 18/III Tel.: 0512 / 57 40 35 [email protected]

KAFAALADA SAAMIGA (MINDESTSICHERUNGSFONDS)

Eeg xafiiska Dowlada Gobalka – Mindestsicherungsfonds.

XARUNTA XANUUNADA CUNISTA: ANOREXIE – BULIMIE – ADIPOSITAS

a Macluumaadka bilowga ah ee Dhalinyarada iyo Dadka waa weyn ama koray kuwaa oo dhibaatooyin ku qabo cuntada

a Taageerada iyo raadinta fursadaha daaweynta

a Dhismaha koox is caawiso iyo wacyi gelinta

a Sanad kasto waxaan leenahay kulan mowduuca laga wada hadlaayo waxaa weeye xanuunka cunista ama cuntada, kulankaas qof kasto oo xanuunka cuntada qabo waa uu kasoo qeyb geli kartaa, sidoo kale qof kasto oo asxaabtaada ah ama ehelkaada ah iyo sidoo kale qofka khabiirka ah waa uu kazoo qeyb geli karaa

6020 Innsbruck · Templstraße 22 Tel.: 0512 / 57 60 26 [email protected] iyo [email protected] www.netzwerk-essstoerungen.at

NEUSTART TIROL

Gar gaarka Wacyi gelinta loogu tala galay dadka dambiila yaasha ah, si ay bulshada uga Qeyb noqdaa taageerada loogu tala galay dhibana yaasha iyo ka hortagga.

6020 Innsbruck Andreas-Hofer-Straße 46 / 3. dabaqa Tel.: 0512 / 58 04 04 [email protected] www.neustart.at

ÖGB – MIDOWGA ISKU XIRAHA LA SHAQEYNTA URURADA EE AUSTRIA

a Talo sharci ah oo lacag la aan iyadoo ururada la xiriiro ilaalinta xaqa sharciga ah Waxaa masuul ka ah midowga isku xiraha ururada

a Koorsooyinka iyo siminaaro waxbarasho dheeraad ah

a Ceymis wada jir ah midnimo (mas uuliyada Xirfadaha xubnaha ururka shaqaalaha

a Gunada shaqo la aanta a Tigidhada qiima dhimiska ee xafladaha

dhaqanka iyo is boortiga (ciyaaraha)

96

a La talin lacag la aan ah oo si qarsoodi ah oo aan magac lagaaga baahneyn sidoo kale hadii qof dhaleeceyn kuu geyso waad imaan kartaa waa lagu caawinaa Isniin & Talaado 17:00 – 18:00 saacda

ÖGB Ururka dalka Tirol 6010 Innsbruck · Südtiroler Platz 14 – 16Tel.: 0512 / 59 7 77 [email protected] www.oegb.at/tirol Xasuusnow: Luuqadaha hooyo saacada wada hadalka sida luuqada Boosniga, Kroatiga, Seerbiga, Turkiga,Isbaanishka Ingiriisiga, waa in aad sameysataa ballan

WAAXDA ARDAYDA AJAABINTA EE DUGSIGA SARE

Gaar ahaan ardayda ajaanibta ah. Macluumaad, Talo iyo caawimaad wax walbo ah, sida noolasha ardayga ee Innsbruck sida tusaale ahaan

a Shuruudaha gelitaanka ee Jaamacada Innsbruck

a Codsiga daraasada, kharashka waxbarashada, (deeqda) waxaa loola jeedaa ardayga lacagta la siiyo oo lagu caawiyo

a Ogolaashaha degenaashaha, ka shaqeynta Austria

a Talo guud oo ku saabsan noolasha sida Ardayda

Qeybta arimaha ardayda ajaanibta waxaa loo diyaariyay buug kaas oo lagu magacaabo „Fremdsein“. Kaas oo u fududeeyo wax qabadka iyo noolasha jaamacada. oehinfo.uibk.ac.at

ÖH-Center Innsbruck · 6020 Innsbruck Josef-Hirn-Straße 7/II Tel.: 0512 / 507-35 560 [email protected] www.oehweb.at/beratung/auslaendische- studierende

IS DHAXGALKA MAAL GASHIGA EE AUSTRIA (ÖIF)

Is dhaxgalka Austria waa saan duuq ay leedahay jamhuuriyada Austria sidoo kale ka mid ah wasaarada federaalka ee Europe. ÖIF waxey bixisaa adeegyo iyo kuwa kale:

a Xarumaha is dhaxgalka ee dalka waxaad ka heli kartaa gobalada dalka dhamaan

a Taageerada dadka qaxootiga ah ee hanaanka is dhaxgalka ee Austria

a Tusoo dhawow hlitaanka kaas oo aad ka heli doonto talooyin iyo barashadaLuuqadaha, sida barashada xirfadaha

a Horumarinta luuqadaha iyo talaabooyinka is dhaxgalka shuruudaha qaarkood

a Waa lacag la aan adigoo si toos ah luuqadaha uga baran karo internetka adigoo ku cel celinaayo si aad u barato, internetka ayaad kusoo dejisan kartaa asagoo muuqaal iyo waax yaabaha maqalka adigoo ku cel celinaayo oo kaligaa is baraayo ayaad ka barankartaa luuqada Jarmalka (www.integrationsfonds.at/themen/sprache/ sprachportal)

a Xarunta is dhaxgalka ee Tirol kaas oo u fidiyo taageerada dadka muhaajiriinta kuwaas oo xaq u leh magangalyada sidoo kale dadka degenaashaha la siiyay ilaalinta ka faa iideysta yaasha waxii intaas ka baxsan oo quseeyo qaxootinimada in uu xaq u leeyahay qaxootinimo iyo in kale waxaa uu weydiin karaa xafiiska ay quseyso ee Austria kaas oo martida loo yahay.

a Mashaariicda is dhaxgalka iyo siminaaro sidoo kale mowduucyada maalin laha ah.

http://www.integrationsfonds.at/themen/sprache/sprachportal



97

Innsbruck6020 Innsbruck · Lieberstraße 3Tel.: 0512 / 561771-11 [email protected]/tirol/integratio nszentrum_tirol Isniin – arbaco 8:30 – 16:30 khamiis: 8:30 – 18:30, jimce: 8:30 – 13:00 Tel: 0512 / 56 17 71-17)

Wien1030 Wien · Schlachthausgasse 30 Tel.: 01 / 710 12 03-0 [email protected] www.integrationsfonds.at

PHÖNIX IN TIROL

Caawinaada iskuulada koorsooyinka luuqada Turkia Tartanka Luuqada iyo Dhaqamada.

6063 Rum · Bundesstraße 37Tel: 0676 / 9505750 [email protected]

POJAT – MADASHA SHAQADA DHALINYARADA EE TIROL

Ururka iyo ururada dhalinyarada ee soo socdo dhamaan Gobalka Tirol waxaa jiro fursado badan ama dalabyo badan oo ka mid ah shaqadooyinka dadweynaha ee dhalinyarada (xarunta dhalinyarada sida xarunta kulanka dhalinyarada, shaqada dhalinyarada taas oo banaanka laga qabanaayo macluumaadka ku saabsan goobaha shaqada dhalinyarada oo dadweynaha sidoo kale waxey bixisaa madal ku saab an shaqada dhalinyarada ee gobalka Tirol iyo sidoo kale Degmooyinka.

6060 Hall in Tirol · Saline 17 Tel.: 0650 / 3442 910 [email protected] · www.pojat.at

PRO MENTE TIROL (UGU HOREYN CAAFIMAAD MASKAXDA EE BULSHADA)

a Dadka wadaaga guryaha (sida ardayda) kuwaas oo aan daaweyn doono

a Dadaalada shaqada a Meesha kulanka ee Domplatz – xiliga

firaaqada iyo xiriirka kooxda (Domplatz 2, 6020 Innsbruck)

Xasuusnow: Waxaa kale oo ku yaalaa degmooyin kala duwan waxaa jiro fursado ay ku siinayaan ururka caafimaadka Maskaxda.

6020 Innsbruck · Karl-Schönherr-Straße 3Tel.: 0512 / 58 51 29 [email protected]

KAL KAALIYA CAAFIMAAD EE XANUUNKA MASKAXDA (PSP)

a Daryeelka dadka Maskaxda ka jiran a Kormeeraha caawinaayo dadka wadaaga

guryaha iyo meelaha dadka la dajiyo

a Dadaalada shaqada, iyo Tababarada shaqada

6020 Innsbruck · Anichstraße 4 Tel.: 0512 / 57 27 50-0 [email protected] www.psptirol.org Ogeysiis: Außenstellen in den Bezirken

http://www.integrationsfonds.at/tirol/integrationszentrum_tirol

http://www.integrationsfonds.at/tirol/integrationszentrum_tirol

http://phoenixintirol.at

98

RAINBOWS – TIROL

Taageerada loogu tala galay Caruurta iyo Dhalinyarad. Waalidiinta marka ay kala guuraan ama is furaan sidoo kale hadii ay saameysay dhimashada qof ay jecelyihiin waxaan siineynaa taageero.

6020 Innsbruck · Grabenweg 3a / 2. OGCompetence CenterTel.: 0512 / 57 99 30 · Mobil: 0650/9578869www.rainbows.at

BADBAADI CUNUGA

Caruurta waxey helayaan Ayeeyo iyo Awoowe kuwaas oo korin doono.

6020 Innsbruck · Krippengasse 4 Tel.: 0512 / 20 24 13 [email protected] www.rettet-das-kind-tirol.at

ROTES KREUZ – URURKA DALKA LAAN QEERTA CAS EE GOBALKA TIROL

Tababarada dhaqamada gaarka ah ee shaqaalaha kuwaas oo iskaa wax u qabso kuwaas oo ah: Xirfadlayaasha caafimaadka qoraalkaan ku saabsan Lanqeerta cas iyo macluumaadka Caafimaadka waxaa jiro sidoo kale ayagoo ku qoran Luuqada Turkiga iyo Luuqada serbiyaanka. Marka aad dooneyso in aad hesho macluumaadkaan adigoo isticmaalaayo internetka waxaad kasoo dejisan kartaa www.roteskreuz.at/migration- suchdienst/migration-angebote/gesund heit/gesundheitsinfos.

6020 Innsbruck · Sillufer 3aTel.: 0512 / 33 444-0 [email protected]

GUDIGA XALINTA KHILAAFADKA ARIMAHA EEDEYNTA CAAFIMAADKA EE GOBALKA TIROL

Cabashooyinka ku saabsan daaweynta Dhaqaatiirta ama Shaqaalaha kale ee ka shaqeeyo Caafimaadka Dadweynaha Habkaas waa lacag la aan, kaliya waa in aad bixisaa Qidmada Qareenka sidoo kale xubnaha Guddiga Xalinta khilaafadka ka mid ah Gudoomiyaha Garsoorka, Qareeno, Dhaqaatiir iyo milkilayaasha isbitaalka iyo Wakiilo ka socdo Isbitaalada.

6020 Innsbruck · Anichstraße 7Tel.: 0512 / 52 0 [email protected] · www.aektirol.at

TALOOYINKA DEYMEYSANAHA AMA QOFKA DEYNTA LAGU LEEYAHAY

a Tabaha looga saaro deynta Qofka a Wada xaajoodka deynta a Qofka shakhsiga ah oo hantidiisa ka baa,

bado asaga qasab kuma aha in uu tago xafiiska talooyinka waxaa la siin doonaa qof asaga wakiil ka ah

Xasuusnow: waxaa jiro waraaqo ay ku qoran yihiin luuqada Turkia iyo Luuqada koraatisch taas oo ay ku qoran yihiin lagama maar maanka sedee dejinta deynta sedee loo fududeyn lahaa.

6020 Innsbruck · Wilhelm-Greil-Straße 23/5Tel.: 0512 / 57 76 [email protected] · www.sbtirol.at

Xafiiska Gobolka ee Imst6460 Imst, Christian-Plattner-Straße 6Tel.: 05412 / 63 8 [email protected]

Xafiiska Gobolka ee Wörgl6300 Wörgl · Bahnhofstraße 37Tel.: 05332 / 75 5 [email protected]

http://www.roteskreuz.at/migration-suchdienst/migration-angebote/gesundheit/gesundheitsinfos



99

XARUNTA CILMI NAFSIGA EE ISKUULKA

Eeg ama fiiri Kormeeraha Iskuulada Dalka ee Gobalka Tirol.

WAAXDA ARIMAHA BULSHADA EE DALKA

Eeg Xafiiska Dowlada Gobalka Tirol – Waaxda Bulshada.

WASAARADA ADEEGA ARIMAHA BULSHADA – XARUNTA DALKA EE GOBALKA TIROL

Xafiiska Federalka ee Arimaha Bulshada iyo Horumarinta Dadka Naafada ah iyo isku duba ridaha dhamaan dadka naafada ah iyo bulshada kaas oo idiin haayo fursado fara badan, Dadka naafada ah iyo kuwa aan naafada aheyn dhamaan kuwaas oo u siman noolasha, xafiiska Federalka ee Arimaha Bulshada sidoo kale taageerada Dadka Naafada ah iyo weliba talaabooyin kale oo dhowr ah oo fara badan kuwaas oo kala ah dhaq dhaqaaqa ama socodka Dadka Naafada ah sidoo kale helitaanka fududeynta socodka iyo aadista goobaha dhismaha, hoos kuwa kale

a Tababarada xirfadeed ee Tababarayaasha dadka naafada

a Xarunta Macluumaadka ee Qoysaska kuwaas oo heysto Caruurta naafada ah

a Shirkadaha shaqaaleeyaan Dadka Naafada ah kuwaas oo heliyaan kabis Dhaqaale

6020 Innsbruck · Herzog-Friedrich-Str. 3 Tel.: 0512 / 56 31 01 [email protected] www.sozialministeriumservice.at

SOZIALSPRENGEL HARPF

Koorsooyinka Luuqada ee Jarmalka.

6067 Absam · Krippstraße 42 [email protected]

CAAFIMAADKA BULSHADA EE XAAFADA

Waxey bixiyaan dhamaan Degmooyinka Gobalka Tirol adeegyo iyo taageero kala duwan ee caafimaadka iyo deegaanka bulshada kaas oo ah aas aaska Bulshada.Sidoo kale waxii war bixin dheeraad ah waxaad Ka heli kartaa: www.tirol.gv.at/gesellschaft-soziales/ soziales/mobile-diensteXasuusnow: waa in aad weydiisaa si balaaran, Waxii faf faahin ah oo ku saabsan adeegyada aad dooneyso ciwaanka Degmada bulshada hadii aad u baahantahay ciwaandka waxaad ka heleysaa xafiiska degmada.

HEY ADDA CEYMISKA GANACSIGA IYO DHAQAALAHA EE BULSHADA (SVA)

Hey adda Ceymiska Bulshada taas oo masuulka ka ah Ganacsiga iyo warshadaha sidoo kale ceymiska qofka jiran iyo dadka howl gabka ah waxaa kaliya uu ceymiska masuul ka yahay Dadka meheradla yaasha ah iyo shaqaalaha madax banaanka ah.

Landesstelle Tirol 6020 Innsbruck · Klara-Pölt-Weg 1 Tel.: 050 / 808-20 28 [email protected]

http://www.tirol.gv.at/gesellschaft-soziales/soziales/mobile-dienste

http://www.tirol.gv.at/gesellschaft-soziales/soziales/mobile-dienste

http://esv-sva.sozvers.at

100

XARUNTA BARASHADA LUUQADAHA IYO DHAQAMADA

a Caawimaada laga caawiyo Caruurta cashiradii lasoo siiyay kuwaas oo guriga looga caawinaayo iyo daryeelka, Taageerada waxbarashada dhamaan, Gaar ahaan kuwa ay cashirada aadka ugu adagyihiin kuwaas oo aan luuqadooda hooyo aysan aheyn Luuqada Jarmalka

a Horumarinta Luuqada Jarmalka xanaanada iyo bar baarinta caruurta iyo iskuulka xanaanda

a Diyaarinta koorsooyinka Luuqada Jarmalka kuwaas oo loo Diyaarinaayo Iskuulka sidoo kale Ardayda horay wax u soo baratay kuwaas oo doonayo in ay sii wataan oo kale wey imaan karaan

a Koorsooyinka Akhriska iyo Qoraalka iyo sidoo kale Koorsooyin loogu tala galay Hooyooyinka

Sprachinsel I & Xafiiswa6020 Innsbruck · Südtiroler Platz 6Tel.: 0512 / 58 35 30 [email protected]

Laanta Xafiiska Galbeedka Innsbruck ee Dugsiyada hoose iyo Ardayda ee NMS 6020 Innsbruck · Fürstenweg 114

Laanta Xafiiska ee Wadada Dreiheiligenstraße ee Dugsiga hoose waliba Dugsiga hoose-dhexe 6020 Innsbruck · Dreiheiligenstraße 9

Laanta Xafiiska Schwaz eKoorsooyinka Luuqadda Jarmalka ee Dugsiyada hoose 6130 SchwazVolksschule Hans SachsFranz-Josef-Straße 26 6130 SchwazVolksschule Johannes MessnerJohannes Messner-Weg 8

WAAXDA JINSIYADAHA DALKA EE GOBALKA TIROL

Eeg xafiiska Dowlada Maamulka ee qeybta Jinsiyadaha.

XAFIISKA DOWLADA HOOSE EE INNSBRUCK

6010 Innsbruck · Maria-Theresien-Str. 18 Tel.: 0512 / 5360 [email protected] www.innsbruck.at

Arrimaha Quseeyo Joogitaanka Tel.: 0512 / 5360-1028, 1030, 1032, 1034post.aufenthaltsangelegenheiten@ innsbruck.gv.at

Haweenka, Qoysaska, Waayeelada Tel.: 0512 / [email protected]

Xarunta is DhaxgalkaTel.: 0512 / [email protected]

Diiwaan gelinta iyo maamulka dadweynaha Tel.: 0512 / [email protected]

101

AAS AASKA MARIENHEIM

Gar gaarka waxbarashada ee xanaanada Caruurta iyo Ardayda luuqadooda Hooyo aysan aheyn luuqada Jarmalka (TUTO Taageerada waxbarashada iyo TUTO kulminta Luuqada) Koorsooyinka Luuqada Jarmalka ee Dadka Muhaajiriinta.

6020 Innsbruck, Peter-Mayr-Straße 1bTel.: 0512 / 52 0 [email protected] www.marienheim.at

URURKA KA HOR TAGGA CUNSURINIMADA AMA MIDAB TAKOORKA EE BULSHADA GOBALKA TIROL (TIGRA)

Ururka ka hor tagga midab takoorka ee Gobalka Tirol (TIGRA) waxaa uu xarumaha ku leeyah Gobalada Dalka Waxii su aal ah iyo walaac ah oo ku saabsan Midab Takoorka ama cunsurinimada. Shaqadooda waxey ay tahay inta badan la latin taas oo Quseyso Qofka la wax yeeleeyay ama dhibanaha ah iyo Qofka Marqaatiga Ugu horeyntii waa in war bixin Kooban ay helaan kadib ay Qoraal ka diyaarinaan (Tiroler Rassismusbericht) iyo Macluumaad (sidoo kale waxaa halkaan ka baraneysaa Hadii aad dhacdadaan oo kale mar labaad la kulanto sida ugu wanaagsan aad ku xalin laheyd.

Tel.: 0680 / 21 4 91 00 (La talinta waa in aad Ballan sameystaa) [email protected]

GOOBTA WAXBARASHADA EE TIROL

Howlaha waxbarashada iyo Dhaqanka ee Dowladaha Hoose (Koorsooyinka Qeybaha Luuqadaha (sidoo kale Koorsada Luuqada Jarmalka) ciyaaraha, iyo dhaq dhaqaaqa, muusik, kombuter iyo hal abuur sidoo kale safarada waxbarashada iyo xafladaha dhaqanka).

6020 Innsbruck · Sillgasse 8/III Tel.: 0512 / 58 14 [email protected] www.tiroler-bildungsforum.at

GURIGA HAWEENKA EE GOBALKA TIROL

Hoyga Dumarka waxey Fursad siiyaan ama Magan siiyaan Haweenka xad gudubka loo geysto iyo caruurta waxaa ka mid ah Fursadaha ilaalinta iyo in la siiyo meel ay ku noolaadaan iyo sidoo kale waxey heliyaan Talooyin iyo taageero iyo arimaha cilmi nafsiga ah, sidoo kale waxaa laga caawinayaa waxii sharci ah, iyo arimaha caafimaadka, sida su aalaha Shaqada Bulshada.

Tel. (24 saacada): 0512 / 34 21 12 [email protected]

102

CEYMISKA CAAFIMAADKA EE DEEGAANKA (TGKK)

a Taxadarka iyo Daryeelka Caafimaadka ee ceymiska

a Fasaxa Jirada, Gunada ama Lacagta Jirada

a Lacagta Hooyada nuujisa, Kalmada hooyanimada

a Tilmaamaha sida daawada oo Lacag la aan lagaaga dhigo

a Sanduuqa taageerada

6020 Innsbruck, Klara-Pölt-Weg 2Tel.: 05 / 91 60-0 [email protected]

URURKA CAAWINAADA EE TIROL

Wakiilka Bukaanka Ee Gobalka Tirol.

TIROLER PATIENTENVERTRETUNG

a Wakiilada Bukaanada kuwaas oo ka shaqeynaayo xuquuqda danaha ee Dadka bukaanada ah ee goobaha Caafimaadka taas oo awoodaheeda hoos imaanayaan Maa mulka Gobalka (isbitaalada, iyo waxii kale, sidoo kale Arimaha cabashooyinka, iyo is fahan la‘an

a Aragtida Ciladaha ama xad gudubyada, hadii uu bukaanka wax dhibaato ah tabanaayo sida hadii uu qofka caawinaayo bukaanka wax dhib ah ka tabanaayo waa in ay isla Marka la eego waa in la xaliyaa Dhaliilaha uu tabanaayo bukaanka

a Macluumaadka la xiriira xuquuqda iyo Waajibaadka Qofka bukaanka ah

a Qofka waa in uu sameeyaa is Diiwaan geliyaa Codsiga kaas oo bukaanka in la heli karo oo uu diyaar yahay waana lacag la aan

6020 Innsbruck · Meraner Straße 5 Tel.: 0512 / 508-7702 [email protected] www.tirol.gv.at/patientenvertretung Waqtiga uu xafiiska furan yahay: Isniin – Khamiis 8:00 – 12:00 iyo 14:00 – 17:00 saacda, Jimce 8:00 – 12:00 saacda sidoo kale waa in aad sameysataa ballan.

RUGTA URURKA QAREENADA EE GOBALKA TIROL

Xafiiska xariirka arimaha sharciga (Adeegyada sida lacag la aanta ah; Macluumaadka Qareen hore in aad la haan jirtay iyo in kale habka ugu wanaagsan oo laguu caawin karo, hadii dhaqaale ahaan aadan iska bixin karin lacagta Qareenka waa lagaa caawin doonaa.

6020 Innsbruck · Meraner Straße 3 / III Tel.: 0512 / 58 70 67 [email protected]

103

ADEEGYADA BULSHADA EE GOBALKA TIROL

a Waa in la hubiyo adeegyada aas aasiga ah ee dhan ee Gobalka Tirol. Dhamaan dadka degan ee qaxootiga ( Daryeelka, Hoyiga, Dhaqaalaha, Daryeelka Caafimaadka, ururka imaanshaha ama hubiyaha iskuulada)

a Ururada maareynta xeryaha Qaxootiga a Mashaariicda luuqada iyo shahaado

xirfadeed

a Macluumaadka, daryeelka la talinta taageerada Bulshada dadka magan galyo doonka ah

6020 Innsbruck · Sterzinger Straße 1 Tel.: 0512 / 21440 100 [email protected]

ADEEGA BULSHADA EE GOBALKA TIROL

Muhiimada:

a Xarunta xanaanada Caruurta a Dhibaatooyinka Guryaha a Howlaha ama wax qabadka waayeelada

waxaad kala xiriiri kartaa ciwaanka ah

6020 Innsbruck · Pradler Platz 6a Tel.: 0512 / 34 52 82 [email protected] www.tiroler-sozialdienst.com

URURK CAAWIYO DADKA GURI LA AANTA (BARWO)

Ururka caawiyo dadka guri la aanta ah baahida dadka guri la aanta ah kuwaas hadii ay doonayaan waxaa la siinayaa Fursado kala duwan BARWO waxey kulmineysaa ama mideysaa dadka guri La aanta ah: Ururka Shaqada Wadooyinka Aqalka shaaha.

6020 Innsbruck · Kapuzinergasse 43 Tel.: 0512 / 58 07 03 [email protected]

BARWO Waxey Fursad kuu siineysaa in aad ku noolaato ayadoo lagu caawinaayo

a Taageerada, Wacyi gelinta xirfadaha, raadinta shaqada iyo codsiga shaqada

a Caawinaada xafiisyada maamulka iyo xiriirka Dowlada

a Hab noolaleedka si aad bulshada ula noolaato

6020 Innsbruck · Kapuzinergasse 43 Tel.: 0512 / 58 07 03 28 [email protected]

Shaqada wadooyinka

a Joogitaanka joogtada ah ee wadada a Raadinta shaqalaaha bulshada ee

Shaqada wadooyinka iyo gar gaarka bukaan socodka sidoo kale Streetwork waxey sameeyaan

a Booqasho Hoyiga loogu tala galay dadka emergency jiif la aanta ah, Gurigaas oo ah dhismayaashii hore oo dumis ku dhow gurigaas oo dad ku noolyihiin iyo sidoo isbitaalada, iyo xabsi sidoo kale hadii uu qof qabo dhibaatooyinka

a Balwada la qabatimo sidoo kale wey kaa caawin doonaan

a Shaqsi ka socdo Dowlada ayaa kuu raacaya (AMS) raacitaanta xafiiska bulshada, iyo raacitaanta Guryaha Dowlada iyo wax kale oo badan

104

a Caawinaad lagaa caawinaayo hab noolaleedka waxaad kala xiriiri kartaa ciwaanka ah:

6020 Innsbruck · Kapuzinergasse 45 Tel.: 0512 / 58 07 03 28 Mobil: 0650 / 577 36 65 oder 0650 / 577 36 66 [email protected]

Teestube (Meel aad shaah ka cabi kartid)

a Xarunta Deganaashaha iyo Joogitaanka ay macquul u tahay dadka Gurya la aanta ah

a Waxaad heli kartaa gar gaarka caafimaadka a Waxaad heli kartaa meel aad dhigato

boorsooyinkaada

a Waxaad heli kartaa sidoo kale meel aad wax ku karsato, meel aad ku Qubeysato iyo meel aad dharkaada ku dhaqato

a Waxaa laguugu soo hagaajinayaa Boostada iyo sidoo kale lacagta

a Mashaariicda shaqooyinka a La talinta iyo hadii cawinaad dheeraad ah

u baahantahay waxaan kula xiriirin doonaa ururo kale oo caawinaadaada quseyso

6020 Innsbruck · Kapuzinergasse 45 Tel.: 0512 / 57 73 66 [email protected]

URURKA MASHAARIICDA BULSHADA EE SCHWAZ (TEESTUBE) MEEL AAD SHAAH KA CABI KARTID

Xarunta maalinlaha iyo xarunta la talinta shaqooyinka iyo Dadka guryaha raadinaayo.

a Caawinaada dadka ku nool xaaladaha deg dega ah ee kala duwan (Qoyska saaxibtinimada kuwada nool marka ay kala guuraan iyo furiinka, sidoo kale Deynta, iyo Qofka aan wehelka laheyn, Dadka qabatimay qamriga iyo Daroogada sidoo kale waxaad heleysaa Ciwaanka boostada ama Adres laguu sameynayo adigoo lacag yar bixinaayo

a Waxaad halkaas ka heleysaaa Qado lacag la aan ah sidoo kale waxaad heleysaa Qubeys

a Raacitaanka ama wehlinta Maamulka iyo xafiisyada Dowlada, Waxaa lagaa caawin doonaa Dhaqtarka iyo sidoo kale raacitaanka Goobaha daaweynta sidoo kale waxaad heli kartaa Gooba loogu tala galay in dadka lagu qaabilo iyo gooba kale oo gaar ah hadii Qofka doonayo in Goobaha gaarka ah Lagu qaabilo waan ku qaabileynaa dhamaan waxaan bixinaa waxii aan soo sheegnay oo Fursado ah

Schwaz6130 Schwaz, Ludwig-Penz-Straße 21 Tel.: 05242 / 67 6 [email protected]

Xarunta La talinta ee Bulshada Ried 6272 Ried im Zillertal, Pfarrheim Mobil: 0664 / 536 30 13 [email protected]

105

URURKA MENSCHEN.LEBEN

a Is dhaxgalka / Waxbarasho/ Luuqada, Qaxootiga Shaqooyinka Dumarka, Daryeelka Cilmi nafsiga ah, shaqada Dhalinyarada

a Mashruuca HIPPY: Shaqada wacyi gelinta ah ee waalidiinta Taageerada barashada Luuqada ee waqti hore

2500 Baden · Theresiengasse 4/3 Tel: 02252 / 508 [email protected] www.menschen-leben.at

XARUNTA URURKA LUUQADAHA

Koorsooyinka Luuqadaha, Turjumaanka, Saxida aqriska

6020 Innsbruck · Kapuzinergasse 10a Tel.: 0650 / 8409918 [email protected] www.sprachraum-innsbruck.com

URURKA LA TALINTA WAXYAABAHA MANKA DOORIYO EE GOBALKA TIROL

Dadka ay Darooga bukaan socod ka dhigtay iyo La talinta waxyaabaha manka Dooriya Ururka waxaa uu bixiyaa la talinta Cilmi Nafsiga ah Dadka Qabatinka wax yaalaha manka dooriya iyo la talin caafimaad ee cilmi nafsi ah, sidoo kale Daryeel, Iyo ayadoo qof raacaayo sidoo kale lagaa caawin doono halista Daroogada iyo Dadka Daroogada ama maan dooriyaha qabatimay kuwaas oo isticmaala maa dooriyaha ama daroogada sharci darada ah, sidoo kale Qoysaskooda iyo Qaraabadooda ama saaxibadooda iyo Qofka daryeelaha ah ama masuulka ka ah.

La talinta dhibaatooyinka la xiriira maan dooriyaha Sharci Darada ah:

a Talooyinka Ku saabsan su aalaha quseeyo halista maan dooriyaha iyo qabatinka daroogada

a Daaweynta Cilmi nafsi ah a Talo iyo Taageero la talin Cilmi nafsi ah ee

Bulshada

a Waxaan bixinaa fursado badan sidoo kale hadii qofka uu u baahanyahay in loo gudbiyo Xarumaha caafimaadka waa loo gudbinayaa sidoo kale Qofka waxaa laga caawinayaa in uu habka wanaagsan oo uu ku joojin lahaa wax yaabaha uu qabatimay iyo Wacyi gelin sidoo kale Goobta daaweynta iyo waxaan bixinaa Fursado kale oo dheeraad ah oo bulshada loogu tala galay

a Hadii Qofka uu caafimaado oo maan dooriyihii Jirkiisa ka baxo oo daaweynta u dhamaato ma lumin doono xiriirkii waan wada xiriiri doonaa

Drogen Suchtberatung Tirol 6111 Volders · Kirchgasse 6 Tel.: 05224 / 51 0 [email protected] www.verein-suchtberatung.at

Laamahaas

Hall6060 Hall · Schmiedtorgasse 5/3 Tel.: 05223 / 55 1 70 [email protected]

Innsbruck6020 Innsbruck · Anichstraße 13/3 Tel.: 0512 / 58 33 37-10 oder 0512 / 58 33 37-12 [email protected]

Kufstein6330 Kufstein · Alois-Kemter-Straße 5Tel.: 05372 / 66 5 88 [email protected]

106

Lienz9900 Lienz · Rosengasse 12/2 Tel.: 0680 / 32 4 82 [email protected]

Schwaz6130 Schwaz · Innsbrucker Straße 5/2 Tel.: 05242 / 71 2 70-12 [email protected]

Telfs6410 Telfs · Obermarkt 43/3 Tel.: 05262 / 62 1 [email protected]

Imst6460 Imst · Ing.-Baller-Str. 1/II, Bußkreuz Tel.: 05412 / 62 8 [email protected]

Kitzbühel6370 Kitzbühel · Rennfeld 15 Tel.: 05356 / 66 5 25 [email protected]

Landeck6500 Landeck · Malserstraße 44 Tel.: 05442 / 62 9 90 [email protected]

Reutte6600 Reutte · Untermarkt 11 Tel.: 05672 / 71 2 [email protected]

St. Johann6380 St. Johann · Bahnhofstraße 7 Tel.: 05356 / 66 3 44 [email protected]

Wörgl6300 Wörgl · Bahnhofstraße 42a Tel.: 05332 / 72 7 [email protected]

URURKA DHAQAMADA KALA DUWAN

Ururka Dhaqamada kala duwan kaas oo deeqsi ku ah jiheynta Dhaqanka, Ujeedada ugu weyn oo horumarinta Xirdafeed Iyo Is dhaxgalka bulshada ee Muhaajiriinta.

Fursadaha iyo Mashaariicda:

a La talinta Qoyska ayadoo Luuqado badan ah

a Daaweynta Cilmi Nafsiga ah ayadoo labo Luuqadood ah

a Hagista waxbarashada ayadoo Luuqada badan ah iyo sidoo kale wacyi gelinta Xirfadaha dhalinyarada Muhaajiriinta ah iyo Waalidiintooda

a Luuqada iyo koorsooyinka Computerka kuwaas oo loogu tala galay Dadka waa Weyn iyo dhalinyarada (ayadoo shahaado la siin doono waxaana siin doono ÖIF)

a Siminaaro ku saabsan Dhaqanka iyo koorsooyinka tababaradaas oo ay bixinayaa Ururo khabiiro ku ah ama Dad khabiiro ku ah

a Warbaahinta –Qeybaha Shaqada (Radio, Film, Sawirqaade, Garaash kaas oo wax la qorayo)

a Mashaariicda Caalamiga ah ee waxbarashada

a Habeynta Xafladaha Dhaqamada

Verein Multikulturell 6020 Innsbruck · Andreas-Hofer-Straße 46, 1. dabaqa Tel.: 0512 / 56 29 29 [email protected]

107

VHS – WAXBARASHADA DADKA WAA WEYN EE COLLEGE

College waxaa uu bixiyaa koorsooyin kala duwan oo qeyba badan kala leh kuwaas oo aas aas ahaan heerka ugu hooseeyo iyo koorsooyin kale oo fara badan sidoo kale koorsooyinka barashada akhriska ah iyo koorsooyin kale oo luuqada afka Jarmalka kuwaas oo luugu tala galay dadka muhaajiriinta ah.

6020 Innsbruck · Marktgraben 10Tel.: 0512 / 58 88 82-0 [email protected] Ogeysiis: Laamaha Degmooyinka

WIFI – MACHADKA TABABARADA EE DHAQAALAHA

WIFI waa qeyb ka mid ah adeega rugta ganacsiga waxaad ka heleysaa Koorsooyin fara badan kuwaa oo kala duwaan sidoo koorsooyin barashada luuqada Jarmalka Dadka Muhaajiriinta ah.

6020 Innsbruck · Egger-Lienz-Straße 116Tel.: 05 / 90 90 570 00 [email protected] Ogeysiis: Laamaha Degmooyinka

RUGTA GANACSIGA EE GOBALKA TIROL

Rugta ganacsiga Gobalka Tirol waxey wakiil ka tahay Dadka doonaayo in ay noqdaa shaqaalo madax banaan ama ayaga ganacsi ay leeyihiin furtaan doonayaan.

6020 Innsbruck · Wilhelm-Greil-Straße 7Tel.: 05 / 90 90 5-0 [email protected] www.wko.at/tirol

BIZ – Xarunta macluumaadka xirfadaha ee Rugta Ganacsiga ee Gobalka Tirol

Waxey bixisaa xirfado lagac la aan ah ayagoo kula yeelanaayo wada hadalo ku saabsan xirfada aa dooneyso in aad barato taas oo loogu tala galay dhalinyarada da deedu u dhaxeyso 13 sano ilaa iyo 25 sano jirka waxey bixisaa fursadaha soo socdo:

a Ugu horeyntii waa in aad soo bandhigtaa xirfada aa dooneyso in aad barato

a Waxaa lagaa caawinayaa marka aad Dugsiga sare dhameysato xirfadii aad baran laheyn, AHS-Iskuulka hoose iyo Matura

a Iskuulka polytechnischen kadib waa fursad qofka uu xirfad ku baran karo

a Horumarinta aragtida ee xirfadeed

BIZ Innsbruck 6020 Innsbruck · Schöpfstraße 5Tel: 0512 / [email protected]

HADII UU QOFKA DOONAYO IN UU GURI DHISTO WAXAA UU KAALMO KA HELAYAA DALKA

Eeg xafiiska Dowlada Gobalka Tirol – waaxda horumarinta dhismayaasha.

108

ZeMiT – XARUNTA MUHAAJIRIINTA EE GOBALKA TIROL

Goobta gaar gaarka, Talooyinka iyo Macluumaadka:

a Arimaha Xeerka Ajnabiga ah ee shaqada (AusIBG) Sharciga Booliska ee Dadka Ajaanibta ah (FPG), laanta sharciyada iyo degenaashaha (NAG) iyo sido kale Sharciga quseeyo Ceymiska Dadka shaqo la aanta ah (ALVG) dadka muhaajiriinta si ay u hilaan una ilaaliyaan shaqooyinka : iyo meelaha xirfadaha lagu barto

a Tababarada siyaasada suuqa shaqada iyo howlaha horumarinta

a Waxaa lagaa caawinayaa sidoo kale sharciga bulshada iyo shaqada, sida Ceymiska shilalka iyo qofka howl gabka ah

a waxaa lagaa caawinayaa Dadka sar sare sidee aad ula Hadli laheyd ama ula macaamili laheyd, iyo sida loo buuxiyo Foomamka iyo qoritaanka Racfaanka

a Macluumaad lagu qoray Luuqado fara badan iyo xafladooyin

a La talinta Aqoonsiga dadka heysto Shahaadooyinka (AST) – hadii ay daneynayaan in shahaadadooda

a Aqoosi loogu sameeyo waxey ka heli karaan xarunta aqoonsiga Shahaadooyinka ee Gobalka Tirol

Xasuusnow: Xasuusnow: waxaan bixinaa Talooyin ayadoo Luuqada fara badan ah (Luuqada Jarmalka, Turkiga, Seerbiga, Boosniga, Kroatiga, Ingiriisiga, Kurdiga iyo Ruush iyo luuqado kale kuwaas hadii Qofka uu ku hadli karo: Qofka waa in uu Ballan sameystaa!

6020 Innsbruck · Andreas-Hofer-Straße 46Tel.: 0512 / 57 71 70-0 [email protected]

XARUNTA SU AALAHA QUSEEYO ARIMAHA GUURKA IYO QOYSKA

Guurka, Saaxibtinimada wada noolaashaha, Qoyska la talinta noolasha, la talinta arimaha galmada, (sidoo kale Iskuulada), Tarbiyada iyo Talooyinka sharciga ah dhamaan inta aan kor kusoo sheegnay waa lagaa caawinayaa.

6020 Innsbruck · Anichstraße 24/2 Tel.: 0512 / 58 08 [email protected]

Z6 – XARUNTA SHAQADA EE DHALINYARADA

Talo ku saabsan

a Dhibaatooyinka la xiriiro Waalidiinta, Waalaalaha kula dhashay, Saaxibada Macalimiinta

a Cabsida, Sidoo kale culeyska dheeraadka ah, Khibrada rabshadaha iyo banaan u saarka

a Su aalaha quseeyo Dadka Noolasha ka dhaxeyso, Su aalaha Quseeyo Galmada, Su aalaha Quseeyo Ka horTagga Dhalmada, Su aalaha Quseeyo Uurka, sidoo kale Su aalaha Quseeyo Kala Taga

a Dhibaatooyinka la xiriiri xirfadaha, sidoo kale Shaqada iyo iskuulka, sidoo kale Guryaha, sidoo kale

a Lacagta talo iyo war bixin la xiriirta Maan dooriyaha ama Daroogada

a Su aalaha quseeyo Arimaha Sharciga iyo Dhibaatooyinka la xiriira Booliska iyo Garsoorka waa lagaa caawinayaa

a Baaritaanka uurka iyo Cinjirka galmada waa Lacag la aan

109

a Waa lagu caawinayaa Qofbaa wehel kuu noqonayo kaas oo ku waacin doono si dhibaatooyinka aad uga soo baxdo

a Xubin ka mid ah Qaraabadaada oo qeyb ka noqonayo la talinta iyo taageero taas oo dhamaan si wada jir ah xaal loo raadiyo

Xasuusnow: La talinta waa ikhtiyaari qarsoodi ah waana Lacag la aan.

Jugendzentrum Z6 6020 Innsbruck · Dreiheiligenstraße 9Tel.: 0512 / 58 08 08 [email protected] www.z6online.com

Documents

BILOWGA TIROL · BILOWGA TIROL Jiheynta Dadka soo haajiray in ay si wanaagsan u fahmaan xaaladaha bulsho ee Tirol Tirol für AnfängerInnen Somalische Ausgabe