Upload
others
View
5
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
1
2: การประเมนความเสยง (risk assessment) และระดบความปลอดภยทางชวภาพ
(biosafety level):งานวจยดานเทคโนโลยชวภาพสมยใหม
ดร.บญเฮยง พรมดอนกอย
ศนยพนธวศวกรรมและเทคโนโลยชวภาพแหงชาต
แนวทางปฏบตเพอความปลอดภยทางชวภาพ
แนวทางปฏบตเพอความปลอดภยทางชวภาพส าหรบการด าเนนงานดานเทคโนโลยชวภาพ
สมยใหม
แนวทางปฏบต สากล
กฎหมายในประเทศ
ทมา
2
ฉบบป 2547
ฉบบป 2552
ฉบบป 2554, 2556ฉบบป 2559
3
1. กระบวนการใชเทคนคกรดนวคลอคในหลอดทดลอง (in vitro) หรอในสภาพของหองปฏบตการ
รวมถงการตดตอสารพนธกรรม หรอการใชสารพนธกรรมลกผสม หรอการใสกรดนวคลอคเขาไป
เปนสวนหนงของสารพนธกรรมของสงมชวต ซงขามขอบเขตของการผสมพนธตามธรรมชาต
และไมไดใชเทคนคในการขยายพนธหรอคดเลอกพนธแบบดงเดม (ธรรมชาต) หรอ
2. การรวมตวกนของเซลล (fusion of cells) นอกวงศ (family) ทางอนกรมวธาน ซงขามขอบเขต
ของการผสมพนธตามธรรมชาต และไมไดใชเทคนคในการขยายพนธหรอคดเลอกพนธแบบ
ดงเดม (ธรรมชาต)
หรอสงมชวตดดแปรพนธกรรม (Genetically Modified Organisms –GMOs) หมายถง สงมชวตทม
การปรบเปลยนสารพนธกรรม ซงไดจากการใชเทคโนโลยชวภาพสมยใหม
ค าจ ากดความ ในแนวทางปฏบตฯ
เทคโนโลยชวภาพสมยใหม
ส งมชวตดดแปลงพนธกรรม
4
หรอ genome editing technology หมายถง เทคนคในการปรบเปลยนและแกไขรหสพนธกรรมของ
สงมชวตทมความจ าเพาะและแมนย า หรอเพอแกไขใหไดยนทมลกษณะตามตองการ เชน แกไขยน
บกพรองทอาจกอใหเกดโรครายแรงทสามารถถายทอดทางพนธกรรมตางๆ
หรอ synthetic biology หมายถง เทคโนโลยทไดพฒนาใหมความกาวหนา และเปนมตใหมของ
เทคโนโลยชวภาพสมยใหม ทผสมผสานความรทางดานวทยาศาสตร เทคโนโลย และวศวกรรม
เพอสงเสรมใหเกดความเขาใจทดย งขน เพอการออกแบบ การปรบปรงแกไข การผลต และ/หรอ
ดดแปลงสารพนธกรรม สงมชวต หรอระบบทางชววทยาได
ค าจ ากดความ (2)
เทคโนโลยการปรบแตงจโนม
ชววทยาสงเคราะห
5
ค าจ ากดความ (3)
หรอ biosafety หมายถง หลกการ มาตรการ และการปฏบต เพอปองกนอนตรายจากชววตถ
อนตราย (biohazard materials) สผปฏบตงาน ชมชน และสงแวดลอม แบบไมตงใจ
(unintentional)
ความปลอดภยทางชวภาพ
หรอ biosecurity หมายถง มาตรการเพอปองกนความผดพลาดทเกดจากความตงใจ (intentional)
กอใหเกดการสญหาย การขโมย หรอลกลอบน าสารชวภาพ เชอกอโรค สารพษ และสงทเกยวของ
เชน อปกรณทใชในงานวจยทมการปนเปอน สตวทดลองทไดรบเชอ เปนตน รวมถงการปลดปลอย
สส งแวดลอม และการน าไปใชผดวตถประสงค จนอาจกอใหเกดอนตรายตอคน สตว สงแวดลอม
และเศรษฐกจ
ความมนคงทางชวภาพ
6
ระดบการทดลองประเภทของ
สงมชวต
จลนทรย
พช
สตว
ขอบเขตของแนวทางปฏบตฯ
หอง lab. ภาคสนาม
หอง lab. โรงเรอน
หอง lab.หองเลยงสตวทดลอง
7
นอกเหนอจากแนวทางปฏบตเลมน
ใหอางองตามกฎระเบยบทเกยวของ ตวอยางเชน
จลนทรยโรงงานตนแบบ และ
อตสาหกรรม
พชภาคสนาม
สตว
8
องคประกอบของแนวทางปฎบต
11 บท 4 ภาคผนวก
บทท 1 ขอบเขตและหลกการ
บทท 2 ประเภทการวจยและทดลองเกยวกบเทคโนโลยชวภาพสมยใหม
บทท 3 ระดบความปลอดภยทางชวภาพของหองปฏบตการ
บทท 4 การประเมนและการจดการความเสยง
บทท 5 ความปลอดภยทางชวภาพของการทดลองจลนทรยดดแปลงพนธกรรม
บทท 6 ความปลอดภยทางชวภาพของการทดลองพชดดแปลงพนธกรรม
บทท 7 ความปลอดภยทางชวภาพของการทดลองสตวดดแปลงพนธกรรม
บทท 8 การวางแผนรบเหตฉกเฉน
บทท 9การบรรจหบหอและการเคลอนยายสงมชวตในการด าเนนงานดาน
เทคโนโลยชวภาพสมยใหม
บทท 10 ความมนคงทางชวภาพ
บทท 11 บทบาทและความรบผดชอบองคกรและหนวยงานตางๆ 9
องคประกอบของแนวทางปฎบต
ภาคผนวก 1 เอกสารทเกยวของ
ภาคผนวก 2
บญชรายชอตางๆ
• ตวอยางสงมชวตทมการแลกเปลยน DNA โดยกระบวนการทางสรรวทยา
• บญชรายชอเจาบาน/พาหะทจดวาปลอดภย
• บญชรายการเชอโรคควบคม ตาม พ.ร.บ.เชอโรคและพษจากสตว พ.ศ. 2558
• รายชอจลนทรยทมความแตกตางในการจดระดบความเสยงระหวาง
กรมวทยาศาสตรการแพทยและแนวทางปฏบตของ NIH สหรฐอเมรกา
• สารพษทผลตโดยจลนทรยดดแปลงพนธกรรมทม LD50 ต ากวา 100 ng/kg
• รายชอจลนทรยกอโรคพชตามประกาศกระทรวงเกษตรและสหกรณ
• ตวอยางกลมเชอกอโรครนแรงใน Category A ตามขอก าหนดของสมาคมขนสงทาง
อากาศระหวางประเทศ (IATA)
• ตวอยางกลมเชอกอโรครนแรง (select agents) และสารพษทตองการควบคมเปน
พเศษ ตามขอก าหนดดานความมนคงทางชวภาพ
ภาคผนวก 3
ขอแนะน าในการจดท าขอเสนอโครงการและแบบฟอรมตางๆ
• แบบฟอรมส าหรบการขอรบการพจารณาโครงการ
• แบบฟอรมส าหรบเคลอนยายสงมชวตดดแปลงพนธกรรมระหวางสถาบน
• แบบฟอรมขอตกลงการใชตวอยางชวภาพ (Material Transfer Agreement – MTA)
ภาคผนวก 4 รายชอกฎหมาย ระเบยบและขอบงคบทเกยวของ 10
ประเมนความเสยง
งานวจยดานเทคโนโลยชวภาพสมยใหม
โครงสรางพนฐาน
อปกรณเครองมอ
การปฏบตงาน- การด าเนนการทดลอง- การก าจดของเสย- การเคลอนยาย- การรบมอเหตฉกเฉน
- อนๆ
การจดการความเสยง
แนวทางปฏบตเพอความปลอดภยทางชวภาพ
แผนลดความเสยง
11
ประเภทของการวจยทางพนธวศวกรรม
แบงระดบความเขมงวดในการควบคมตามประเภทของงานวจย
ประเภทท 1 งานทมอนตรายนอย
ประเภทท 2 งานทอาจเปนอนตรายปานกลาง
ประเภทท 3 งานทอาจมอนตรายสง/ งานเกยวกบการรกษาผปวยโดยการดดแปลงพนธกรรม/ งานทอาจมอนตรายในระดบทยงไมเปนททราบแนชด
ประเภทท 4 งานทมอนตรายรายแรง/ ขดตอศลธรรม ไดแก
– งานวจยทมการใชสงมชวตดดแปลงพนธกรรมในกลมเสยงระดบท 4
– งานวจยทไมมมาตรการควบคมปองกนในเชงวทยาศาสตร
– งานวจยทมงเนนผลตสงมชวตกอโรคเพอเปาหมายสงคราม
BSL1 หรอ BSL2 แจง IBC
BSL2 หรอ BSL3 หรอ BSL4
ขออนญาต IBC
BSL1 หรอ BSL2 ขออนญาต IBC
12
หามด าเนนการ
หลกการประเมนความเสยง (Risk assessment)
ทมา: http://www.austrac.gov.au/elearning_amlctf_programcourse/mod4/module_4_risk_16.html
สงทตองพจารณาประเมนความเสยง
• สงมชวตพนธดงเดม (parent organisms or wild type) กอนทจะน ามาท าเปนสงมชวตดดแปลงพนธกรรม เชน ชอ (ชอสามญ ชอวทยาศาสตร ฯลฯ) ทน ามาพฒนาเปนสงมชวตดดแปลงพนธกรรม/ พาหะ (vector) ทใชในการถายทอดสารพนธกรรมเปนแบบใด ไดมาจากสงมชวตชนดใด
• สงมชวตทท าหนาทเปน donor (รวม vector) สามารถควบคมการสรางสารพนธกรรม ไดหรอไม มผลตภณฑไดหรอไม
• สงมชวตทดดแปลงพนธกรรมแลว
• ความเสยงทมตอสงแวดลอมและสงมชวตอนๆ รวมทงผลกระทบตอสขอนามยของมนษย เชน การเกดพษ ภมแพ หรอการกอโรค
การประเมนความเสยงของงานวจยดานเทคโนโลยชวภาพสมยใหม
สารพนธกรรม หรอ
ยนเปาหมาย รวมถง
สงทเกยวของกบ
กระบวนการดดแปลง
พนธกรรมทงหมด
สงมชวตดงเดม
ทน ามาดดแปลง
พนธกรรม
จ าเปนตองพจารณาลกษณะ (characteristics) ของสงมชวตทใชในการด าเนนการวจยอยางครบถวน ไดแก
สงมชวต
ดดแปลง
พนธกรรม
สงมชวตด งเดมทน ามาดดแปลงพนธกรรม
• ความสามารถในการกอเกดโรคหรอกอพษในคน สตว พช / ความรนแรงของโรค / การมวธปองกน รกษา ก าจดทไดผล
• วธการ / ศกยภาพในการขยายและแพรกระจายพนธ / การมวธการในการควบคมการแพรกระจายทไดผล
• ความสามารถในการปรบตว / ความสามารถในการอยรอด
• เปนสงมชวตประจ าถนหรอตางถน (non-exotic / exotic)
• โอกาสทจะเกดการแลกเปลยนสารพนธกรรม / ยนในธรรมชาต
ประเดนทตองพจารณา
ประเดนทตองพจารณา
สารพนธกรรมหรอยนเปาหมาย
• ทมาของสารพนธกรรมหรอยนเปาหมาย
• คณสมบตของสารทสรางขนใหม
o ความเกยวของกบการกอมะเรง/ ระบบภมคมกน
o ผลกระทบตอการท างานของยนอนๆ
ประเดนทตองพจารณา
• ทมา
• ความเกยวของในการเปนเชอกอโรค
• ความสามารถในการแลกเปลยนหรอถายเทสารพนธกรรมระหวางเจาบาน
• ยนทใชเปนเครองหมายคดเลอก (marker gene) โดยเฉพาะยนดอยาปฏชวนะ (antibiotic resistant gene)
สงทเก ยวของกบกระบวนการดดแปลงพนธกรรม
ท งหมด รวมถง ดเอนเอพาหะและสวนประกอบตางๆ อาท
plasmid, cosmid, virus, bacteria, promoter, enhancer,
selectable marker เปนตน
สงมชวตดดแปลงพนธกรรม
• ความไดเปรยบจากสงมชวตดงเดม
• ความเปนไปไดในการควบคมการแพรกระจาย
• การกอโรค หรอกอพษ
• รปแบบการน าไปใช
• ความเกยวของกบระบบนเวศ
ประเดนทตองพจารณา
19
20
Classification of antibiotic resistant genes
Criteria
Presence of antibiotic resistance genes in environment (soil, plant, water and
enteric bacteria)
Importance of specific antibiotics in therapeutic use
Group I
Widely distributed among soil and enteric bacteria
Confer resistance to antibiotics which have no or only minor therapeutic relevance
in human medicine and only restricted use in defined areas of veterinary medicine
nptII gene: kanamycin, neomycin, paromycin, butirosin, gentamicin B and geneticin
(G418)
hph gene: Hygromycin
21
Group II
Widely distributed in micro-organisms in the environment (soil, plant, water and
the mammal gut)
Confer resistance to antibiotics which are used for therapy in defined areas of
human and veterinary medicine
CmR gene: Chloramphenicol, (EU) authorized for use in food-producing animals
ampr gene (bla gene): ampicillin
aadA gene: Streptomycin and spectinomycin
Group III
Antibiotic resistance genes which confer resistance to antibiotics highly relevant
for human therapy
nptIII gene: Amikacin
tetA gene: Tetracyclines
1. การดดแปลงพนธกรรมของเซลลส งมชวตทมความเสยงหรออนตราย
นอยตอผปฏบตงาน ชมชน และสงแวดลอม
2. งานวจยและทดลองทเกยวของกบสงมชวตดดแปลงพนธกรรมทม
การแลกเปลยน DNA โดยกระบวนการทางสรรวทยา ซงเปนทยอมรบ
ตามภาคผนวกท 2 ขอ 2.1 ของแนวทางปฏบตฯ
3. การวจยและทดลองทเกยวกบระบบเจาบาน/พาหะทไดอนญาตไว
ในภาคผนวกท 2 ขอ 2.2 ของแนวทางปฏบตฯ
งานทเขาขายงานวจยประเภท 1
งานประเภทท 1 การวจยและทดลองทมความเสยงหรออนตรายนอย
ตอผปฏบตงาน ชมชน และสงแวดลอม
4. การวจยและทดลองทเกยวของกบสงมชวตดดแปลงพนธกรรมทเกด
จาก self-cloning ในสงมชวตทมความเสยงหรออนตรายนอยตอ
ผปฏบตงาน ชมชน และสงแวดลอม โดยมหลกฐานยนยน
5. การวจยและทดลองดดแปลงพนธกรรมในพชทใชสารพนธกรรมจาก
พชชนดนนเอง และไมเปนวชพชรายแรงหรอไมสามารถผสมขามกบ
วชพชได
6. การวจยและทดลองดดแปลงพนธกรรมในสตวทใชสารพนธกรรมจาก
สตวชนดเดยวกน และไมเปนชนดพนธตางถนรกรานในประเทศไทย
งานทเขาขายงานวจยประเภท 1
แจง IBC
งานทเขาขายงานวจยประเภท 2
งานประเภทท 2 การวจยและทดลองทมความเสยงหรออนตรายปานกลาง
ตอผปฏบตงาน ชมชน และสงแวดลอม
1. การดดแปลงพนธกรรมของเซลลส งมชวตทมความเสยงหรออนตรายปาน
กลางตอผปฏบตงาน ชมชน และสงแวดลอม
2. การวจยและทดลองทเกยวกบระบบเจาบาน/พาหะทไมไดอนญาตไว
ในภาคผนวกท 2 ขอ 2.2 ของแนวทางปฏบตฯ
3. การวจยและทดลองทเกยวกบระบบเจาบาน/พาหะทอนญาตไวแลว
ในภาคผนวกท 2 ขอ 2.2 แตยนทจะน ามาเชอมมลกษณะเปน
- ตวก าหนดใหเกดพษภย หรอ
- DNA หรอ RNA จากจลนทรยทกอใหเกดโรคในมนษย สตว หรอพช
อยในบญชระดบความเสยง 2 ตามภาคผนวกท 2 ขอ 2.3 หรอมยน
สรางโปรตนทมผลตอการเจรญเตบโตหรอการแบงเซลล
งานทเขาขายงานวจยประเภท 2
4. การวจยและทดลองกบสงมชวตตามภาคผนวกท 2 ขอ 2.3
5. การวจยและทดลองทเกยวของกบสงมชวตดดแปลงพนธกรรม ทเกดจาก
self-cloning ในสงมชวตทมความเสยงหรออนตรายปานกลางตอ
ผปฏบตงาน ชมชน และสงแวดลอม โดยมหลกฐานยนยน
6. การวจยและทดลองดดแปลงพนธกรรมพชทไดรบสารพนธกรรมจาก
พชชนดอน หรอสงมชวตอน แตตองไมมสารพนธกรรมของสงมชวตกอโรค
ตางถน
7. การวจยและทดลองดดแปลงพนธกรรมสตวทไดรบสารพนธกรรมจาก
สตวชนดอน หรอสงมชวตอน แตตองไมมสารพนธกรรมของสงมชวตกอโรค
ตางถน
ขออนญาต IBC
งานทเขาขายงานวจยประเภท 3
งานประเภทท 3 การวจยและทดลองทมความเสยงหรออนตรายสงตอ
ผปฏบตงาน ชมชน และสงแวดลอม หรอเกยวกบการ
รกษาผปวยโดยการดดแปลงพนธกรรม หรอการวจยท
อาจมอนตรายในระดบทยงไมเปนททราบแนชด
1. การวจยและทดลองทเกยวกบระบบเจาบาน/พาหะ หรอยน หรอชนสวน DNA
จากเชอจลนทรยทอาจท าใหเกดโรคในมนษย สตว หรอพช ตามบญชระดบ
ความเสยง 3 ตามภาคผนวกท 2 ขอ 2.4 ของแนวทางปฏบตฯ หรอเชอทอาจ
มอนตรายในระดบทยงไมเปนททราบแนชด
งานทเขาขายงานวจยประเภท 3
2. การวจยและทดลองเกยวกบสงมชวตทผลตสารพษ (toxin producers)
การวจยทเกยวของกบ DNA และ การโคลนนง DNA (DNA cloning) ท
ควบคมการสรางสารพษ หรอผลตสารพษทม LD50 ต ากวา 100 นาโนกรม
ตอกโลกรม (ภาคผนวกท 2 ขอ 2.6) การวจยทเกยวกบยนทใหผลผลตสง
ถงแมวาสารพษทผลตจะม LD50 สงกวา 100 นาโนกรมตอกโลกรม ทงน
รวมถง การวจยทใช DNA ของจลนทรยทผลตสารพษ ซงยงไมทราบแน
ชดวาอาจจะยงมยนสารพษอย ตองระบรายละเอยดการทดลองใหชดเจน
ถงชนดของสารพษ ชนดของสงมชวตทใชรวมในการท าโคลนนง
(cloning) และระดบความเปนพษท LD50
3. การวจยและทดลองทใชไวรสเปนพาหะ ซงท าใหเซลลมนษยตดเชอได
หรองานวจยทม DNA สวนทเสรมแตง ซงมความสามารถผลตสารควบคม
การเจรญเตบโต หรอเปนสารทเปนพษตอเซลลมนษย
งานทเขาขายงานวจยประเภท 3
4. การวจยและทดลองใดๆ ทมการฉดชนสวนหรอสารพนธกรรมของไวรสเขา
ไปในตวออน เพอดดแปลงพนธกรรมของสตวทมการหลง หรอผลตตวไวรส
5. การวจยและทดลองทมการสรางสายพนธจลนทรยใหสามารถดอยา
ปฏชวนะ (antibiotic resistance gene) หลายชนด โดยทยาปฏชวนะนนๆ
ยงมการใชในการบ าบดรกษามนษย สตว หรอใชในการเกษตร
6. การวจยและทดลองดดแปลงพนธกรรมพชทไดรบสารพนธกรรมจากพช
ชนดอน หรอสงมชวตอน โดยสารพนธกรรมนนมาจากจลนทรยตางถนทกอ
โรค หรอมยนสรางสารพษตอสตวมกระดกสนหลง
7. การวจยและทดลองดดแปลงพนธกรรมสตวทไดรบสารพนธกรรมจากสตว
อน หรอสงมชวตอน โดยสารพนธกรรมนนมาจากจลนทรยกอโรคตางถน
8. การวจยและทดลองทไมสามารถระบประเภทงานได
ขออนญาต IBC
งานทเขาขายงานวจยประเภท 4
ประเภทท 4 การวจยและทดลองทมความเสยงหรออนตรายรายแรง
ตอผปฏบตงาน ชมชน และสงแวดลอม และ/หรอขดตอ
ศลธรรม
ไมอนญาตใหด าเนนการ
1. งานวจยและทดลองทมการใชส งมชวตดดแปลงพนธกรรม หรอเชอโรค
หรอยน ทจดอยในกลมเสยง 4
2. งานวจยและทดลองทไมมมาตรการ และ/หรอ ขอมลทใชในการพสจน
และควบคมปองกนในเชงวทยาศาสตรอยางชดเจน
3. งานวจยและทดลองทมงเนนผลตสงมชวตกอโรค และ/หรอ สารพษ เพอ
ใชเปนอาวธชวภาพ หรอเปาหมายทางสงคราม
30
Exercise I
Exercise I
หวของานวจย ประเภท 1 ประเภท 2 ประเภท 3 ประเภท 4
1. การศกษาประสทธภาพของการถายยน Bt เพอพฒนาขาวโพดดดแปลงพนธกรรมใหตานทานหนอนเจาะล าตนขาวโพด
2. การศกษาการใชจลนทรยดดแปลงพนธกรรม E. coli สายพนธ K12 ในกระบวนการผลต L-Lysine
3. การศกษากลไกการดอยาใน Mycobacterium tuberculosis
การวจยและทดลองดดแปลงพนธกรรมพชทไดรบสารพนธกรรมจากพชชนดอน หรอสงมชวตชนดอน แตตองไมมสารพนธกรรมของสงมชวตกอโรคตางถน
เนองจาก การทดลองนมการน าชนสวนของ rDNA ในเจาบานทระบไวในภาคผนวกท 2 ขอ 2.2 การทด ลองนใชเจาบานเปน E.coli K12 ซงอยในบญชรายชอทรบรองแลววาปลอดภย ทงน จะตองพจารณาแหลง ทมาของยนทผลต L-Lysine ประกอบดวย โดยจะตองมาจากเชอทไมกอโรค
M. tuberculosis เปนเชอซงจดอยในบญชรายชอความเสยงประเภท 3
31
32
2.1 ระดบความปลอดภยของหองปฏบตการ
33
Biosafety Level 1 – BSL1
NOTE: ไมจ าเปนตองแยกออกจากหองทวไปภายในอาคาร MUST: โตะปฏบตการ / อางลางมอ / อปกรณวจยและเทคนคทางจลชววทยาทวไป
1. มาตรการท วไป • มการจ ากดผเขาออกหองปฏบตการ
• ท าความสะอาดหองปฏบตการ 1 ครง/วน หรอหลงจากสารเคมหก
• ตองลดการปนเปอนของเสยกอนน าไปทง
• ไมใชปากดดปเปตต
• หามรบประทาน ดม สบบหร หรอเสรมสวยในพนทหองปฏบตการ
• ตองลางมอหลงจบสารเคมหรอสงมชวตดดแปลงพนธกรรมกอนออกจากหอง
• ระวงไมใหเกดการฟงกระจายตลอดกระบวนการวจย
• ดแลและสนใจสขอนามยในหองปฏบตการ ควรสวมชดปองกนเพอลดความเสยง
2. มาตรการพเศษ • วสดทมการปนเปอนตองใสภาชนะทปดสนทกอนออกจากหองปฏบตการ
• ควบคมไมใหมแมลงและหนในหองปฏบตการ
• หามน าสตวหรอพช สงทไมเกยวของกบงานวจยเขาไปในหองปฏบตการ
3. อปกรณทใชควบคม • ควรมอปกรณปองกนอนตรายสวนบคคล
4. สงอ านวยความสะดวก
• ออกแบบใหงายตอการท าความสะอาด
• โตะทนกรด/ดาง สารละลายอนทรย และความรอนปานกลาง
• เฟอรนเจอรแขงแรง ท าความสะอาดได
• มอางลางมอ / อปกรณลางตาและรางกายฉกเฉน
• ถาหนาตางเปด ควรปองกนแมลงตางๆ ไมใหเขาหองปฎบตการ
• มหองหรอพนทรวบรวมจดเกบขยะตดเชอ
34
Biosafety Level 1 – BSL1
http://www.cdc.gov/training/QuickLearns/biosafety/
• สามารถท างานบนโตะปฏบตการได
• Personal protective equipment (PPE) ทจ าเปน ไดแก เสอกาวน ถงมอ และแวนตาเซฟต
35
BSL1 ท างานบนโตะปฎบตการ
ขอขอบคณ ดร.บญเฮยง พรมดอนกอย
ศนยพนธวศวกรรมและเทคโนโลยชวภาพแหงชาต
36
Biosafety Level 2 – BSL2
สงทแตกตางและ/หรอเพมเตมจาก BSL1
• การฝกอบรมทางเทคนคเกยวกบจลนทรยกอโรคใหบคลากรท
เกยวของ
• เครองมอและครภณฑตามระดบ BSL1 เปนอยางต า
• ม autoclave และตชวนรภย (biosafety cabinet) class I หรอ class
II และ autoclave
• ตองม “สญลกษณสารชวภาพอนตราย” (Biohazard sign) บรเวณ
หนาหองปฏบตการ โดยระบชอ/หมายเลขโทรศพทของผรบผดชอบ
• ผปฏบตงานควรผานการฝกในหองปฏบตการ BSL2 มากอน
37
38
• Personal protective equipment (PPE) ทจ าเปน ไดแก • เสอกาวน • ถงมอ • แวนgoggle + หนากาก
(mask) หรอหนากากปองกน (face shield)
Biosafety Level 2 – BSL2
http://www.cdc.gov/training/QuickLearns/biosafety/
• การด าเนนงานทกขนตอนทอาจมการฟงกระจายของเชอตองท าในตชวนรภย (Biosafety cabinet – BSC)
39
Biosafety Level 3 – BSL3
สงทแตกตางและ/หรอเพมเตมจาก BSL2
• ระบบไหลเวยนอากาศในหองปฎบตการเปนระบบทลดการ เลดลอด
ของจลนทรยออกสส งแวดลอม (HEPA filter / liquid disinfectant
traps)
• ม autoclave ภายในหองปฏบตการ
• การอนญาตใหบคคลภายนอกเขามาในสถานทตองเขมงวดเปนพเศษ
• บคลากรทปฏบตงานตองผานการฝกอบรม BSL3 มากอน
• หามบคคลอายต ากวาอาย 18 ปบรบรณเขาบรเวณควบคม
40
• การด าเนนงานทกขนตอนทเกยวของกบเชอตองท าในต ชวนรภย (Biosafety cabinet– BSC) อยางนอย type B2
• Personal protective equipment (PPE) ทจ าเปน ไดแก • เสอกาวน • ถงมอ • แวน-หนากาก (อาจเปนแบบ
respirator) หรอแบบ N95 พรอม แวน goggle
Biosafety Level 3 – BSL3
http://www.cdc.gov/training/QuickLearns/biosafety/
• ประตเขาหองปฏบตการสองชน โดยประตเปนแบบปดและลอคอตโนมต
41
HEPA filter box ใชกรอง
อากาศกอนปลอยส
ส งแวดลอม
ตวอยาง
ระบบจ ากดคนเขาออกของ
หองปฏบตการ BSL-3
ขอขอบคณ ภาควชาวทยาภมคมกน
คณะแพทยศาสตรศรราชพยาบาล มหาวทยาลยมหดล
42
หนาหอง BSL-3 ante-room
หอง BSL-3
หอง BSL-3
supply air
Exhaust air
ขอขอบคณ ภาควชาวทยาภมคมกนคณะแพทยศาสตรศรราชพยาบาล มหาวทยาลยมหดล
43
Biosafety Level 4 – BSL4
สงทแตกตางและ/หรอเพมเตมจาก BSL3
• ตองเปลยนเสอผากอนเขาหองปฏบตการ
• ตองอาบน ากอนออกจากหองปฏบตการ
• พนทแยกออกจากอาคารหรอพนทอนชดเจน
• ตชวนรภย class III
• เครองนงไอน าความดนสง แบบ 2 ประต (double-doored autoclave)
• บคลากรทปฏบตงานตองผานการฝกอบรม BSL4 มากอน
44
• การด าเนนงานทกขนตอนทเกยวของกบเชอตองท าในต ชวนรภย (Biosafety cabinet –BSC) Class III และใสชด positive pressure suit
Biosafety Level 4 – BSL4
http://www.cdc.gov/training/QuickLearns/biosafety/
45
ทต งของหองปฏบตการ
ทตงของหองปฏบตการระดบหองปฏบตการ
BSL1 BSL2 BSL3 BSL4
• แยกจากพนทอนๆ หรอพนทสาธารณะโดยการใชประต ○ ● ● ●
• หนาประตมขอความระบชดเจนเกยวกบงานทจะท า ○ ● ● ●
• มการตรวจตราบคคลเขาออกอยางเขมงวด - ○ ● ●
• มการอดรรอยรวของหองปฏบตการ และแยกตวออกจากพนทอนๆ - ○ ● ●
• แยกเปนตกหรอหองจ าเพาะ มการอดรรอยรวดวยระบบการใหอากาศตามมาตรฐานความปลอดภยชนสง
- ○ ○ ●
• ส านกงานหรอธรการอยแยกจากหองปฏบตการ - ● ● ●
• เครองมอหรอระบบอ านวยความสะดวกตางๆ ควรถกเกบใหเปนสดสวนและมประตลอคอยางมดชด
- - ● ●
○ หมายถง “ควรม”
● หมายถง “ตองม”
- หมายถง “ไมจ าเปนตองม”
46
โครงสรางทางกายภาพ ○ หมายถง “ควรม”
● หมายถง “ตองม”
- หมายถง “ไมจ าเปนตองม”
โครงสรางทางกายภาพระดบหองปฏบตการ
BSL1 BSL2 BSL3 BSL4
I. ก าแพงและผนง
• เปนผนงอฐปน - - ○ ●
• เปนผนงอฐ (ปน) แบบ non-load-bearing - - ○ ●
• เปนโครงสรางโลหะผนงอฐ (ปน) แบบ non-load-bearing - - ○ ●
• เปนคอนกรต - - ○ ●
II. เพดาน
• เพดานมผวเรยบ ไมมรอยรว - ○ ● ●
• เพดานมผวเรยบ และเชอมตอกบก าแพง - ○ ○ ●
III. สารอดร รอยรวตางๆ
• ทนทานตอกาซ สารเคม ทตองทาตามผนงและเพดาน - ○ ● ●
• เปนสารททนตอกาซ สารเคม และไมแขงตว - ○ ● ●
47
โครงสรางทางกายภาพ (ตอ) ○ หมายถง “ควรม”
● หมายถง “ตองม”
- หมายถง “ไมจ าเปนตองม”
โครงสรางทางกายภาพระดบหองปฏบตการ
BSL1 BSL2 BSL3 BSL4
IV. ระบบประต
• เปนแบบสามารถก าหนดการลอคแบบปกต - ○ ● ●
• เปนแบบลอคดวยตวเอง - - ● ●
• ระบบควบคมโดย key card - - - ○
• Ventilated airlock - - - ○
• ขนาดประตมขนาดใหญพอส าหรบการโยกยาย ● ● ● ●
• มสญลกษณทางออก หรอทางหนไฟ ○ ○ ● ●
V. หนาตาง
• ปองกนแมลงตางๆ ● ● ● ●
• แบบกระจกนรภย - - ○ ○
VI. พน
• ไมลน ● ● ● ●
• มความทนทานตอการกดกรอน ○ ○ ● ●
48
ระบบอากาศ
○ หมายถง “ควรม”
● หมายถง “ตองม”
- หมายถง “ไมจ าเปนตองม”
ระบบอากาศระดบหองปฏบตการ
BSL1 BSL2 BSL3 BSL4
I. ระบบใหอากาศในหอง (Room Air Supply)
• ระบบใหอากาศแยกออกจากบรเวณหองปฏบตการ - - ○ ●
• ระบบใหอากาศแบบ HEPA-filter หรอแบบให bubble tight damper
- - ○ ●
• Direction inward, non-recirculated airflow - ○ ● ●
• ระบบ interlock ดวย exhaust ventilation - - ○ ●
• มระบบเตอนภยในกรณทระบบขดของ เชน ระบบความดนขดของ - - ○ ●
II. ระบบ exhaust ventilation ในหองปฏบตการ
• มระบบ magnetic gauges หรอระบบควบคมความดนทางเขา - - - ●
• มระบบ HEPA-filter ทเชอมกบระบบเตอนภยในกรณทระบบขดของ - - ○ ●
• ระบบ interlock ดวยระบบใหอากาศ - - ○ ●
• ระบบ bubble tight damper เพอใชในระบบลดการปนเปอน - - ○ ●
• ปรมาณของ exhaust จากหองปฏบตการ ควรอยในระดบ 10 เทา ของความจหองตอ 1 ชวโมง
- - ○ ●
49
ระบบอากาศ (ตอ) ○ หมายถง “ควรม”
● หมายถง “ตองม”
- หมายถง “ไมจ าเปนตองม”
ระบบอากาศระดบหองปฏบตการ
BSL1 BSL2 BSL3 BSL4
III. ระดบของตชวนรภย• Class I - ○ - -
• Class II - ○ ● ●
• Class III - - ○ ●
• Class I และ II ทมลกษณะแบบ positive-pressure
suits- - - ●
IV. Fume hoods
• HEPA และ charcoal filter - - ○ ●
• Air flow alarm ○ ○ ○ ○
50
ระบบลดการปนเปอน○ หมายถง “ควรม”
● หมายถง “ตองม”
- หมายถง “ไมจ าเปนตองม”
ระบบลดการปนเปอนระดบหองปฏบตการ
BSL1 BSL2 BSL3 BSL4
I. ระบบ Decontamination
• พน เพดาน ผนง ตองทาดวยสาร disinfectant– resistant - - ● ●
• วสดทใชท าโตะ ต ตองทนทานตอสารฆาเชอ ○ ○ ● ●
• วสดทใชท าโตะ ต ใชเปน plastic laminate ได ○ ○ ● ●
• วสดทใชท าโตะ ต ตองใชเปนเสตนเลสสตล (เหลกไมเปนสนม) - - ○ ●
II. ระบบ Sterilization
• มหอง autoclave ทแยกจากหองปฏบตการดวยระบบ interlocking double – door
- - ○ ●
• จ าเปนตองม autoclave ในหองปฏบตการ - ○ ● ●
• จ าเปนตองม autoclave ในตวอาคาร ○ ● ● ●
• มระบบ incinerator ในตวอาคาร - - - ●
III. ระบบก ำจดขยะทเปนของเหลว• มการบ าบดน าดวยสารฆาเชอกอนทง - ○ ● ●
• ตองฆาเชอของเหลวทกชนดกอนทง - ○ ● ●
IV. ระบบก าจดขยะทเปนของแขง
• มการแยกประเภทขยะและบรเวณทงขยะอยางชดเจน ● ● ● ●
• มหองแยกขยะเปนสดสวน - - ○ ●
51
ระบบปองกนสขภาพและความปลอดภย ○ หมายถง “ควรม”
● หมายถง “ตองม”
- หมายถง “ไมจ าเปนตองม”
ระบบปองกนสขภาพและความปลอดภยระดบหองปฏบตการ
BSL1 BSL2 BSL3 BSL4
• มทส าหรบลางมอ ● ● ● ●
• มทส าหรบลางมอ ขอศอก หวเขา - - ● ●
• มระบบฝกบว - ○ ● ●
• มทลางหนา / ตา เมอเกดอบตเหต ○ ● ● ●
• มบรเวณเปลยนเสอผาใกลกบ containment (เนอทประมาณ 0.5 ตรม. ตอ 1 คน)
- - ● ●
• มระบบฆาเชอเสอผากอนซกลาง - ○ ● ●
52
ระบบบรการภายในตวอาคาร○ หมายถง “ควรม”
● หมายถง “ตองม”
- หมายถง “ไมจ าเปนตองม”
ระบบบรการภายในตวอาคารระดบในหองปฏบตการ
BSL1 BSL2 BSL3 BSL4
I. ระบบทอและกำรระบำยน ำ• ทกทอทน าของทระบายทง ตองเขาสระบบ sterilization - - - ●
• ของเหลวหรอกาซจาก autoclave จะตองเขาสระบบทอทเปนระบบปด - - ○ ●
• ทกขอตอของทอตองอดร รอยรว ดวย non-shrinking sealant (กาวผนก)
- - ● ●
• ทอน ารอน-เยนตองหมดวยวสดฉนวน ○ ○ ● ●
• ระบบการใหน าตองอยบรเวณนอกหองปฏบตการ - - ○ ●
II. ระบบอดกำซ• ตดตง HEPA-filter - - ● ●
• ระบบกาซตางๆ มตวกน back flow - - ● ●
• ระบบทอสญญากาศตองม HEPA-filter - - ● ●
• ระบบอดกาซตองอยนอกหองปฏบตการ - - ○ ●
53
ระบบบรการภายในตวอาคาร (ตอ) ○ หมายถง “ควรม”
● หมายถง “ตองม”
- หมายถง “ไมจ าเปนตองม”
ระบบบรการภายในตวอาคารระดบในหองปฏบตการ
BSL1 BSL2 BSL3 BSL4
III. ระบบไฟฟำ• Ballast และ starter อยนอกหองปฏบตการ - - ○ ○
• Breaker อยนอกบรเวณ biocontainment - - ○ ●
• ระบบความปลอดภยของตวตก ตองเชอมโยงกบระบบหองปฏบตการ ○ ○ ○ ●
• มการระบต าแหนงตางๆ ทตตวตดไฟ (breaker) ○ ○ ○ ○
• มระบบไฟฟาส ารอง - ○ ○ ●
• มระบบเตอนภย กรณไฟไหม ● ● ● ●
• มระบบโทรทศนวงจรปด - - ○ ○
54
ระบบเตอนภยในกรณฉกเฉนตางๆ ○ หมายถง “ควรม”
● หมายถง “ตองม”
- หมายถง “ไมจ าเปนตองม”
ระบบเตอนภยในกรณฉกเฉนตางๆระดบหองปฏบตการ
BSL1 BSL2 BSL3 BSL4
• มระบบ bottled back-up breathing air ทมประสทธภาพใหอากาศ 30 นาทตอ 1 คน
- - - ●
• มระบบ positive-pressure hood respirator - - - ●
• มระบบสอสารระหวางบรเวณ containment และบรเวณอนๆ ทเกยวของ
- - ○ ●
• มระบบไฟสญญาณเตอนภย ○ ○ ● ●
55
ระบบการปองกนและตรวจสอบ
○ หมายถง “ควรม”
● หมายถง “ตองม”
- หมายถง “ไมจ าเปนตองม”
ระบบปองกนและตรวจสอบระดบหองปฏบตการ
BSL1 BSL2 BSL3 BSL4
• มระบบตรวจสอบ negative air pressure เชน การตรวจสอบรอยรวของระบบใหอากาศ (pressure decay 0.05 wg loss/min)ท 2” wg
- - ○ ●
• ระบบใหอากาศและ exhaust ductwork ควรม leak-tight โดยดจากคา pressure decay เชน BSL3 ตองไมเกน 0.2% duct vol.ตอนาท ท 2”wg (500 Pa) หรอ BSL4 ตองไมเกน 0.1% duct vol. ตอนาท ท 2” wg (500 Pa)
- - ○ ●
• ระบบใหอากาศและ exhaust ductwork ตองมระบบปองกน back-draft
- - ● ●
• ตองมการตรวจสอบประเมนระบบ HEPA-filterภายหลงการตดตงทนท - - ● ●
• ทดสอบ leak - tight ของ HEPA-filter ตองไมเกน 0.2%ของปรมาตรตอนาท ท 10” wg (2,500 Pa)
- - ○ ●
• มการตรวจสอบระบบเตอนภยเปนประจ า ○ ○ ● ●
• มการตรวจสอบระบบสอสารเปนประจ า - - ○ ●
56
สรปความแตกตางของแตละระดบ
○ หมายถง “ควรม”
● หมายถง “ตองม”
- หมายถง “ไมจ าเปนตองม”
สงหรอความจ าเปนทตองจดหาระดบความปลอดภยทางชวภาพ (Biosafety Level)
ระดบ 1
(BSL1)
ระดบ 2
(BSL2)
ระดบ 3
(BSL3)
ระดบ 4
(BSL4)
1. โตะปฏบตการ อางลางมอ ● ● ● ●
2. การฝกอบรมดานเทคนคการปฏบตการทางจลชววทยา ○ ● ● ●
3. ระบบฆาเชอปนเปอนดวยเครองนงไอน าความดนสง (autoclave)
- ○ ● ●
4. ตชวนรภย (biological safety cabinet)
○ Class I หรอ II
Class II หรอ III
Class III
5. ระบบกรองการไหลเวยนอากาศ - - ○ ●
6. ความเขมงวดในการอนญาตเขา – ออกของบคคลภายนอก
- ○ ● ●
7. ระบบอาบน า เปลยนเสอผากอน เขา - ออก หองปฏบตการ
- - ○ ●
8. การแยกอาคารหรอหองปฏบตการออกมาตางหาก - - - ●
57
Exercise II:
Q: หองปฏบตการ Biosafety Level ? A: BSL1
Q: สามารถด าเนนโครงการประเภทใด ? A: ประเภทท 1 และ 2 บางประเภท
ทมา: http://www.smittskyddsinstitutet.se/upload/biosakerhet/BSL1.jpg
58
Q: หองปฏบตการ Biosafety Level ? A: BSL2
Q: สามารถด าเนนโครงการประเภทใด ?
A: ประเภทท 1, 2 หรอ 3 บางประเภท
ทมา: http://www.smittskyddsinstitutet.se/upload/biosakerhet/BSL2.jpg
59
Q: หองปฏบตการ Biosafety Level ? A: BSL3
Q: สามารถด าเนนโครงการประเภทใด ?
A: ประเภทท 2 และ 3
ทมา: http://www.smittskyddsinstitutet.se/upload/biosakerhet/BSL3.jpg
60
Q: หองปฏบตการ Biosafety Level ? A: BSL4
Q: สามารถด าเนนโครงการประเภทใด ? A: ประเภทท 3
ทมา: http://www.smittskyddsinstitutet.se/upload/biosakerhet/BSL4.jpg
ตองแยกเปนอาคารเอกเทศ
61
2.5 ความปลอดภยทางชวภาพของการทดลองสงมชวตดดแปลงพนธกรรม
62
ระดบการทดลองประเภทของ
สงมชวต
จลนทรย
พช
สตว
ขอบเขตของแนวทางปฏบตฯ
63
หอง lab. ภาคสนาม
หอง lab. โรงเรอน
หอง lab.หองเลยงสตวทดลอง
ความปลอดภยทางชวภาพของจลนทรยดดแปลงพนธกรรม (1)
หอง lab. ภาคสนาม
นอกเหนอจากแนวทางปฏบตเลมน
ใหอางองตามกฎระเบยบทเกยวของ ตวอยางเชน
โรงงานตนแบบ และอตสาหกรรม
64
BSL 3 - Influenza virus
BSL 2 - งานวจยเกยวกบเพาะเลยงเซลลและเนอเยอ
ของมนษยและสตวเลยงลกดวยนม
BSL 1
BSL 2
BSL 3
BSL 4
ความปลอดภยทางชวภาพของจลนทรยดดแปลงพนธกรรม (2)
ระดบหองปฏบตการ
65
ไมเคยมประวตการทดสอบภาคสนาม
เคยมประวตการทดสอบภาคสนามมากอน
ด าเนนการตามมาตรฐานจลนทรยแตละ
ชนด
เสนอเรองไปยง IBC เพอพจารณา
มาตรการการปองกน
กรณ จลนทรยดดแปลงพนธกรรมมการใช
ยนดอยาปฏชวนะ (antibiotic resistance
gene) ตองมการก าจดยนออก พรอมทง
แนบเอกสารยนยนการปราศจากยนดอ
ยาปฏขวนะ กอนปลดปลอยสส งแวดลอม
มการควบคมทางชวภาพทเหมาะสม ไดแก
จลนทรยถกท าใหตายกอนน าไปทดลอง
หรอ มวธการท าจลนทรยหมดสภาพ หรอ
มการดดแปลงจลนทรยใหอยใน
สภาพแวดลอมทก าหนด
ยนทไดรบการดดแปลงสามารถถายทอด
ใหกบจลนทรยอนในวงจ ากด
มการควบคมการแพรใหอยเฉพาะ
สภาพแวดลอมเปาหมาย
ตองไดรบอนมตจาก IBC กอนด าเนนการ
ความปลอดภยทางชวภาพของจลนทรยดดแปลงพนธกรรม (3)
ภาคสนาม
66
ของเหลว ของแขง ของมคม
กระบวนการทางเคม
autoclave autoclave
ความรอน
ใช 2 วธ รวมกน
ความปลอดภยทางชวภาพของจลนทรยดดแปลงพนธกรรม (4)
การจดการของเสย
67
โรงเรอน
ความปลอดภยทางชวภาพของพชดดแปลงพนธกรรม (1)
หอง lab.
นอกเหนอจากแนวทางปฏบตเลมน
ใหอางองตามกฎระเบยบทเกยวของ ตวอยางเชน
การทดสอบ
ระดบภาคสนาม
มตคณะรฐมนตร พ.ศ. 2550
68
ความปลอดภยทางชวภาพของพชดดแปลงพนธกรรม (2)
BSL1-P BSL2-P BSL3-P BSL4-P
1.การเขาบรเวณโรงเรอนทดลอง
•จ ากดผทเขา-ออก
•ผปฏบตตองอานและท าความเขาใจคมอ BSL1-P กอน
•เหมอน BSL1-P BSL2-P เพมเตม
•ผเขาออกตองไดรบความยนยอมจากหวหนาโครงการกอนเขาโรงเรอนทกครง
BSL3-P เพมเตม
•จ ากดการเขาออกเฉพาะผมหนาทชดเจน
•ใชระบบ air lock เมอมการเขาออกเวลาฉกเฉน
2. การบนทก •ควรมการจดบนทกผปฏบตงานทผานเขาออก
•บนทกพชทดลองทเขาออก
BSL1-P เพมเตม
•บนทกความกาวหนาโครงการ และการน าเขา-ออกของสงมชวตทใชในโครงการ
•หวหนาโครงการรายงานตอ IBC กรณเกดเหตฉกเฉน
•เหมอน BSL2-P BSL3-P เพมเตม
•บนทกวสดอปกรณทงหมดทน าเขาหรอออกจากโรงเรอน
•บนทกรายชอผเขา-ออก รวมทงเวลาและระยะเวลาเขา-ออก
3. การท าลายหลงเสรจการทดลอง
•ตองท าลายใหสญเสยความสามารถในการด ารงชวตและสบพนธดวยวธทเหมาะสม
BSL1-P เพมเตม
•ไมท าลายสงปนเปอนดวยการลางน า ควรมวธการท าลายอนทเหมาะสมเพอให สงมชวตเสยสภาพกอน
BSL2-P เพมเตม
•ท าใหสญเสยความสามารถในการด ารงชวตและสบพนธดวย autoclave หรอวธอนกอนน าออก
BSL3-P เพมเตม
•น าทสมผสสงทดลองตองก าจดสงปนเปอนกอนทง
69
BSL1-P BSL2-P BSL3-P BSL4-P
4. การควบคมสงมชวตภายในโรงเรอน
•ควบคมสงมชวตทไมตองการดวยวธการทเหมาะสม
•จ ากดบรเวณแมลงหรอสงมชวตทเคลอนไหวไดใหอยในกรง
•เหมอน BSL1-P •เหมอน BSL2-P • เหมอน BSL3-P
5. ปายเครองหมาย
•มปายแสดงชอผรบผดชอบโรงเรอน / เบอรตดตอ / ชนดพช / ขอก าหนดพเศษ
BSL1-P เพมเตม
•ปายเตอน กรณพชทใช
อาจสงผลกระทบตอสงแวดลอม หรอ อาจมความเสยงตอสขภาพมนษย
•เหมอน BSL2-P BSL3-P เพมเตม
6. การเคลอนยายวสด
•ตองบรรจในบรรจภณฑทเปนภาชนะปดและไมแตก
•เหมอน BSL1-P BSL2-P เพมเตม
•ตองมมาตรการเพอลดการปนเปอนของภาชนะบรรจชนทสอง
BSL3-P เพมเตม
•วสดทน าเขาตองฆาเชอกอน
7. อาณาบรเวณ •มโครงสรางก าแพง หลงคา สรางโดยวสดโปรงใสใหแสงผานได
•อาณาบรเวณมการจ ากดขอบเขตชดเจน
•เหมอน BSL1-P •เหมอน BSL2-P •เหมอน BSL3-P
ความปลอดภยทางชวภาพของพชดดแปลงพนธกรรม (3)
70
BSL1-P BSL2-P BSL3-P BSL4-P
8. การออกแบบโรงเรอน
•พนอาจกอสรางดวยกรวด หรอวสดทม รพรน แตในสวนของทางเดนควรสรางจากวสดทน าผานไมได เชน คอนกรต
•หนาตางหรอหลงคา อาจเปดเพอระบายอากาศไดบางตามความจ าเปน
•เหมอน BSL1-P BSL2-P เพมเตม
•หนาตางตองปดสนท
•ตองลอมรอบดวยรวเพอรกษาความปลอดภย
•ภายในอาคารปองกนการซมของน า
•พนผวโตะไมมรอยตอ กนน ากรดดาง
•มอางลางมอแบบเปดดวยเทา ขอศอก หรอเปดแบบอตโนมต บรเวณประตทางออก
BSL3-P เพมเตม
•มโครงสรางทแยกกนอยางชดเจน
•ประตลอกอตโนมต
•ม autoclave 2 ประต หรอการรมควน
9. คมอการปฏบต •ควรม •ควรม •ตองม • ตองม
10. autoclave - •ตองใช autoclave ท าลายสารปนเปอน
•ตองใช autoclave ท าลายสารปนเปอนกบวสดทกชนดกอนออกจากโรงเรอน
• ตองใช autoclave แบบ 2 ประต
11. การหมนเวยนอากาศ
- •หากใชพดลม ควรมมาตรการปองกนแมลงเขาบรเวณโรงเรอน
•มระบบกรอง HEPA filter หรอเทยบเทา
•เหมอน BSL3-P
ความปลอดภยทางชวภาพของพชดดแปลงพนธกรรม (4)
71
BSL1-P BSL2-P BSL3-P BSL4-P
12. ชดทใสในการทดลอง
- - •ตองเปลยนเสอผาทกครงทเขามาภายในโรงเรอน เชนชด scrub suit หรอ jumpsuit พรอมทงใสรองเทาและหมวก
•ตองถอดชดปฏบตงานกอนออกจากโรงเรอน และชดปฏบตงานทใชแลวตองลดการปนเปอนกอนสงซกหรอกอนน าไปทง
BSL3-P เพมเตม
•เสอผาตองน าไป autoclave กอนซก
13. ขอก าหนดอนๆ
- - BSL2-P เพมเตม
• ตองมระบบการกรองอากาศ โดยใช air-HEPAfilter
BSL3-P เพมเตม
•ควรมระบบการผาน dunk tank หรอการรมควน หรอวธอนๆ ทไดผลในการลดการปนเปอน
•ของเหลวจากอางลางมอ พน autoclave หองอาบน า ตองลดการปนเปอนโดยความรอน หรอสารเคม กอนปลอยจากโรงเรอนส
ส งแวดลอม
ความปลอดภยทางชวภาพของพชดดแปลงพนธกรรม (5)
72
ความปลอดภยทางชวภาพของสตวดดแปลงพนธกรรม (1)
หองเลยงสตวทดลองขนาดเลกหอง lab.
ชนดของสตวทดลองในแนวทางปฏบตฉบบน
ครอบคลมสตวทดลองขนาดเลก
เชน หน กระตาย สตวฟนแทะ และลง เปนตน
73
BSL1-N BSL2-N BSL3-N BSL4-N
1.การเขาบรเวณทเลยงสตวทดลอง
•บรเวณเลยงสตวตองปดลอกอยเสมอ
•จ ากดผทเขา-ออก
•มการตรวจตราบรเวณเลยงสตวสม าเสมอ
BSL1-N เพมเตม
•หามน าสตวทไมเกยวของกบงานวจยเขาบรเวณทใชเลยงสตว
BSL2-N เพมเตม
•ทางเขาออกตองปดอยเสมอ
BSL3-P เพมเตม
•หามบคคลอายต ากวา 18 ป เขาหองเลยงสตว
•ใชระบบ air lock เมอมการเขาออกเวลาฉกเฉน
2. มาตรฐานการปฏบตอ นๆ
•ท าเครองหมายประจ าตวสตว GM ภายใน 72ชวโมง หลงจากเกด
•มก าแพงหรอรว 2 ชน แยกสตวเพศผและเพศเมยออกจากกน
•บรเวณทใชในการเลยงสตวตองสอดคลองตามguideline หรอกฎหมาย
BSL1-N เพมเตม
•ใชเขมฉดยาภายในหองปฏบตการเทานน
•ควรมการปองกนการแพรกระจายโดยวธพเศษ เชน แมลงพาหะ
•หามรบประทานอาหาร ดม สบบหร หรอใช
เครองส าอางคในพนทท าการทดลอง
•ลางมอกอนออกจากหองทดลองทกครง
•มคมอปฏบต
BSL2-N เพมเตม
•ถามการทดลองอนระดบต ากวา BSL3-N แตทดลองในพนทเดยวกน ใหควบคมภายในระบบ BSL3-N
•ท าความสะอาดอยางนอยวนละ 1 ครง
•ระวงไมใหเกดการฟงกระจาย หรอ ฟงกระจายนอยทสด
•บคลากรตองอาบน ากอนออกนอกพนท
BSL3-N เพมเตม
•ควรมระบบ life support system ของชด ventilated suit หรอ head hood
ความปลอดภยทางชวภาพของสตวดดแปลงพนธกรรม (3)
74
BSL1-N BSL2-N BSL3-N BSL4-N
3. บรเวณทใช
เลยงสตวทดลอง
•เปนบรเวณทปลอดภย มรวขงลอมรอบ หรอเลยงในหองปดมดชด
BSL1-N เพมเตม
•บรเวณพนผวทนตอการชะลางดวยกรด ดาง ตวท าละลายอนทรย และทนความรอน
•ท าความสะอาดงาย
•ควรม autoclave ในหอง ปฏบตการส าหรบก าจดขยะหรอวสดปนเปอน
•ถาทดลองใชแมลง ตองมตาขายขนาดเหมาะสม (52 mesh) กนแมลงหลดรอด
BSL2-N เพมเตม
•อยภายใตระบบ negative pressure
•ม autoclave
•ประตทางเขาเปนแบบปดเองอตโนมต
•แยกจากพนทอ นดวยประต 2 ชนของหองเปลยนเสอผา หองอาบน า และ airlock
•มระบบระบายอากาศผาน HEPA filter
•ควรมอางลางมอและกอกน าทเปดปดไดโดยอตโนมต
BSL3-N เพมเตม
•มหองตดชนเนอจากศพเพอตรวจ
•ตองมอปกรณจบสตวเพอปองกนอนตราย
•ทอระบายสงปฏกลหรอทอระบายอากาศตองมการตอเครองกรองอยางนอยหนงชน
•ฯลฯ
4. การลดและก าจดสงปนเปอน
- •วสดทปนเปอนตองน าไปท าลายในสถานทหางไกลหองปฎบตการ
•เขมฉดยาทใชแลว ตองเกบในภาชนะทนตอการทมแทง และ autoclave กอนทง
BSL2-N เพมเตม
•ก าจดสงปนเปอนบนพนผวหลงเสรจสนการท างาน
•สตวทดลองทกตวตองท าการณยฆาตดวยวธการทไดรบการรบรอง
•ของเหลวหรอน าทงทมการปนเปอน ตองลดการปนเปอนดวยความรอนกอนทง และตรวจสอบประสทธ ภาพของระบบทก 1 ป
BSL3-N เพมเตม
•ขยะและของเสยทงหมด ตองลดการปนเปอนกอนทง
•ตดตงdisinfectant showerเพอใหผปฏบตงานไดลดการปนเปอนบรเวณพนผวภายนอกของชดทสวมใส
•ตองมเครองนงไอน าความดนสง เตาเผา หรออปกรณฆาเชออนๆ ส าหรบสตวและของเสย อยในบรเวณพนทกกกนเชอ
75
ความปลอดภยทางชวภาพของสตวดดแปลงพนธกรรม (4)
BSL1-N BSL2-N BSL3-N BSL4-N
5. ปายเครองหมาย
•มปายแสดงชอผรบผดชอบโรงเรอน / เบอรตดตอ / ชนดพช / ขอก าหนดพเศษ
เหมอน BSL1-N เพมเตม
•การเตรยมตวพเศษ เชน การฉดวคซน
เหมอน BSL2-N เหมอน BSL3-N
6. ชดทใส - •ใสชดเพอปองกนอนตรายจากการท าการทดลอง และถอดกอนออกจากหอง
•ใสถงมอปองกนการปนเปอน
•ใสชดปองกนอนตราย และตองเปลยนกอนออกจากหองทดลอง
•สวมอปกรณปองกนอนตรายเพอปองกนระบบหายทางเดนหายใจ
BSL3-N เพมเตม
•ชดตองน าไป autoclave กอนซก
•ตองใสอปกรณปองกนระบบทางเดนหายใจตลอดเวลาทอยในหองทมสตวทดลอง
7. การจดบนทก - •บนทกทกเหตการณทเกดภายในหองปฏบตการ
•บนทกวธการด าเนนการตางๆ เชน การเกบรกษาซรม
เหมอน BSL2-N เพม
• เอกสารทกลาวถงการใชและการก าจดสตว ตองบนทกไวเปนลายลกษณอกษร
BSL3-N เพมเตม
•รายงานอบตเหตและการไดรบเชอในหองปฎบตการ
•จดบนทกเวลา และลายมอชอเมอมผน าสงของเขาออกหองทดลอง
ความปลอดภยทางชวภาพของสตวดดแปลงพนธกรรม (5)
76
BSL1-N BSL2-N BSL3-N BSL4-N
8. การขนสงเคลอนยาย
- •ขนสงโดยบรรจภาชนะสองชนทมความแขงแรง คงทน ไมแตกงาย
•เหมอน BSL2-N BSL3-N เพมเตม
•อปกรณไมฆาเชอหามน าเขาหองปฏบตการ
•การเคลอนยายตองบรรจในภาชนะสองชน
•การน าเขาออกควรฆาเชอดวย autoclave กอนทกครง
9. การก าจดซากสตว
•เมอเสรจสนการทดลองสตวจะถกท าใหตายหรอตายเอง และตองจ ากดซาก โดยหลกเลยงการน าไปบรโภค
•จดบนทกขอมลวธการก าจดซากอยางละเอยด
ความปลอดภยทางชวภาพของสตวดดแปลงพนธกรรม (6)
77
78
Exercise III:
79
Transgenic plant
Transgenic Microbes Transgenic Animal
Exotic Non exotic
Q1: ไมเปนวชพชรายแรง หรอ ไมสามารถผสมขามพนธได
Q2: เปนวชพชรายแรง หรอ สามารถผสมขามพนธได
Q3: ไมมจโนมของจลชพตางถนทกอโรค
Q4: มจโนมของจลชพตางถนทกอโรค
Exercise III
BSL1-P
BSL2-P or
BSL1-P+
BSL3-P or
BSL2-P+BSL3-4
BSL3-LS or
BSL2-LS+
BSL3-N or
BSL2-N+
BSL2-P or
BSL1-P+
BSL1-Large scale
Good Large Scale Practice BSL1-N
การทดลองตอไปน ควรใชระดบความปลอดภยของถงหมก/โรงเรอน/
หองปฏบตการสตวทดลองระดบใด?