Biuletyn Szkolny

LISTOPAD ROK SZK. 2018/2019

SZKOŁA PODSTAWOWA IM. MARSZAŁKA JÓZEFA PIŁSUDSKIEGO W ROGÓŻU

Każda z wymienionych w tym numerze postaci poświęciła całe swe życie dla Polski, na swój sposób walcząc o jej niepodległość. Zasłużonych dla polskiej wolności są jednak także tysiące innych Polaków, a wśród nich wielu anonimowych rodaków, którzy w różny sposób poświęcali się dla kraju.

Kraju, który 11 listopada 1918 roku po 123 latach niewoli

powrócił na mapę Europy.

REDAKCJA

Jan Paweł II (łac. Ioannes Paulus PP. II), właśc. Karol Józef Wojtyła (ur. 18 maja 1920

w Wadowicach, zm. 2 kwietnia 2005 w Watykanie) – polski duchowny rzymskokatolicki, biskup

pomocniczy krakowski (1958–1964), a następnie arcybiskup metropolita krakowski (1964–1978),

kardynał (1967–1978), zastępca przewodniczącego Konferencji Episkopatu Polski (1969–1978), 264.

papież i 6. Suweren Państwa Watykańskiego (od 16 października 1978 do 2 kwietnia 2005), święty

Kościoła katolickiego.

Głównym wykładnikiem pontyfikatu Karola

Wojtyły były pielgrzymki. Z tego też powodu

został on wkrótce potem nazwany: „papież-

pielgrzym”. Swoją pierwszą podróż apostolską

odbył w styczniu 1979 do Meksyku.

W czerwcu tego samego roku udał się

w pierwszą pielgrzymkę do Polski, gdzie

podczas tej wizyty padły słynne później słowa:

„Wołam, ja, syn polskiej ziemi, a zarazem ja, Jan

Paweł II, papież. Wołam z całej głębi tego

Tysiąclecia, wołam w przeddzień Święta

Zesłania, wołam wraz z wami wszystkimi: Niech

zstąpi Duch Twój! Niech zstąpi Duch Twój

i odnowi oblicze ziemi. Tej ziemi!”, które

pochodzą z Biblii. Głoszone przez niego nauki

walnie przyczyniły się do późniejszych

transformacji ustrojowych w europejskich

państwach bloku wschodniego.

W grudniu 1981 prezes Rady Ministrów

Wojciech Jaruzelski wprowadził stan wojenny,

co doprowadziło do represji wobec członków

„Solidarności”. W tym okresie Jan Paweł II

często prowadził prywatne rozmowy z władzami

polskimi i radzieckimi.

Zdaniem historyków papież, popierając ideę niezależnych, wolnych związków zawodowych, walnie

przyczynił się do upadku systemów komunistycznych w państwach bloku wschodniego.

Zapoczątkowały to wydarzenia w Polsce z roku 1989: w kwietniu nastąpiło zalegalizowanie związków

zawodowych, a w czerwcu odbyły się pierwsze częściowo wolne wybory. Jan Paweł II, podobnie jak

włoscy politycy, uważał wybór generała Wojciecha Jaruzelskiego na prezydenta Polskiej

Rzeczypospolitej Ludowej za konieczną gwarancję realizacji postanowień Okrągłego Stołu.

W przemówieniu z początku lipca, ostrzegał Polaków przed nadużywaniem wolności.

STEFAN WYSZYŃSKI (1901-1981)

Prymas Tysiąclecia, jedna z najwybitniejszych osobistości polskiego Kościoła w dziejach. Po wojnie,

w 1946 roku, został wyświęcony na biskupa. Dwa lata później objął metropolię gnieźnieńską

i warszawską jako prymas Polski. Od 1953 roku kardynał. Przypadła mu trudna rola głowy polskiego

Kościoła w latach stalinizmu.

W 1950 roku Wyszyński porozumiał się z władzami PRL – potępił działalność partyzancką oraz uznał

zachodnią granicę Polski w zamian za zgodę na nauczanie religii w szkołach. Już trzy lata później

został jednak aresztowany i internowany. Powodem było wystosowanie memoriału biskupów

w odpowiedzi na dekret władz dotyczący obsadzania wszystkich stanowisk duchownych w kraju.

Wyszyński nie zgodził się na podporządkowanie Kościoła komunistom, dlatego w memoriale użył

znamiennych słów: „Non possumus!” (łac. Nie możemy). Słowa te stały się symbolem niezależności

polskiego Kościoła i jego niezgody na komunistyczne rządy.

Komuniści przetrzymywali Wyszyńskiego do 1956 roku. Dziewięć lat później prymas był jednym

z inicjatorów wystosowania listu biskupów polskich do biskupów niemieckich, w którym napisano:

„Udzielamy wybaczenia i prosimy o nie”.

Orędzie to stanowiło ważny krok na drodze do polsko-niemieckiego pojednania.

Prymas Wyszyński, dzięki nieugiętej postawie wobec komunistycznej dyktatury, zapisał się w pamięci

Polaków jako wielki autorytet, inicjator przemian społecznych. Wspierał rodzącą się Solidarność.

WINCENTY WITOS (1874-1945)

Postać, która pozostaje w cieniu Piłsudskiego i Dmowskiego. Niesłusznie. Witos to bowiem jeden

z największych mężów stanu II Rzeczypospolitej, a jednocześnie skromny wójt gminy

Wierzchosławice w pobliżu Tarnowa. W czasach zaborów galicyjski polityk, poseł do austriackiego

parlamentu. Przede wszystkim to przywódca ludowców, najpierw działacz Stronnictwa Ludowego, od

1914 roku związany z Polskim Stronnictwem Ludowym „Piast”, od 1939 roku – prezes PSL.

W październiku 1918 roku przewodził Polskiej Komisji Likwidacyjnej, namiastce polskiego rządu

w Galicji i na Śląsku Cieszyńskim.

Kiedy w 1920 roku bolszewicy zbliżali się do Warszawy, Witos stanął na czele Rządu Obrony

Narodowej. Premierem był jeszcze dwukrotnie. Był przeciwnikiem Marszałka, czołową postacią

powstałego w 1929 roku antysanacyjnego Centrolewu. Trzy lata później Witosa skazano w procesie

brzeskim. Po tym, jak usłyszał wyrok półtora roku pozbawienia wolności, opuścił Polskę.

Wrócił dopiero w 1939 roku.

Wincenty Witos - symbol ruchu ludowego.

W czasie okupacji Niemcy próbowali nakłonić Witosa do współpracy i utworzenia rządu

kolaboracyjnego. Ten pozostał nieugięty, co przypłacił więzieniem.

STEFAN GROT-ROWECKI (1895-1944)

Legendarna postać Polskiego Państwa Podziemnego, jeden z jego głównych architektów. Był

pierwszym komendantem głównym Armii Krajowej. Przez wielu stawiany za wzór patriotyzmu

i bezwarunkowej miłości do ojczyzny. Dowiódł tego już w młodości, udzielając się w ruchu

skautowskim oraz tajnych organizacjach. Brał udział w I wojnie światowej, służąc w Legionach

Polskich. Walczył w wojnie polsko-bolszewickiej. Był też doskonałym sztabowcem. W czasie

kampanii polskiej 1939 roku dowodził Warszawską Brygadą Pancerno-Motorową.

Stefan Grot-Rowecki. Komendant główny AK zamordowany przez Niemców w 1944 roku.

Po klęsce wrześniowej nie złożył broni. Rozpoczął działalność konspiracyjną w Służbie Zwycięstwu

Polski, przemianowanej następnie na Związek Walki Zbrojnej. Był jednym z głównych organizatorów

AK. W końcu czerwca 1943 roku został aresztowany przez Gestapo w wyniku zdrady. O tym, jak

ważną postacią był dla polskiego podziemia, świadczy natychmiastowe przetransportowanie go

samolotem do Berlina. Osadzono go w obozie w Sachsenhausen. Najprawdopodobniej został

zamordowany w pierwszych dniach Powstania Warszawskiego – w sierpniu 1944 roku. Rozkaz

zlikwidowania Grota-Roweckiego miał wydać sam Heinrich Himmler.

IGNACY JAN PADEREWSKI (1860-1941)

Światowej sławy pianista i kompozytor muzyki poważnej, który koncertował przed wybitnymi

osobistościami m.in. koronowanymi głowami Europy. W swoim dorobku miał opery, sonaty czy

mazury. Był też filantropem oraz działaczem emigracyjnym - walczył o sprawę polską m.in. w USA

i we Francji. Dał się poznać także jako dyplomata, reprezentant Polski na konferencji paryskiej

w 1919 roku.

Ignacy Jan Paderewski - światowej sławy pianista, gorący patriota.

Na zlecenie Paderewskiego w 1908 roku rzeźbiarz Antoni Wiwulski wykonał pomnik upamiętniający

zwycięstwo wojsk polskich w Bitwie pod Grunwaldem. Monument został odsłonięty w 1910 roku

w Krakowie, w obecności ponad 150 tys. osób. Paderewski wygłosił wówczas przemówienie o charakterze

niepodległościowym.

Po wybuchu I wojny światowej zaczął prowadzić szeroko zakrojoną działalność dyplomatyczną na rzecz

Polski i Polaków, wykorzystując swą popularność na Zachodzie. Paderewski zbierał m.in. fundusze na

pomoc ofiarom wojny i był jednym ze współzałożycieli komitetów pomocy Polakom w Paryżu i Londynie.

W 1915 roku wraz z Henrykiem Sienkiewiczem założył w Vevey Szwajcarski Komitet Generalny Pomocy

Ofiarom Wojny w Polsce. W tym samym roku wyjechał do Stanów Zjednoczonych, gdzie kontynuował

swą działalność. Przed każdym ze swoich występów przemawiał na temat postulowanej przez niego

niepodległości Polski.

Po śmierci Piłsudskiego w 1935 roku Paderewski współtworzył tzw. Front Morges. Organizacja ta,

opozycyjnie nastawiona wobec polskiego reżimu autorytarnego, miała charakter centroprawicowy,

a jednym z jej głównych założycieli był generał Władysław Sikorski. Front Morges domagała się

demokratyzacji życia politycznego w kraju, ale również postulowała wybór Paderewskiego na prezydenta

Polski.

ROMAN DMOWSKI (1864-1939)

Ideowy przywódca ruchu narodowego, autor „Myśli nowoczesnego Polaka”. Dmowski był

wybitnym dyplomatą i mężem stanu. Przewodniczył Komitetowi Narodowemu Polskiemu,

który powstał w 1917 roku w Lozannie. Reprezentował Polskę na obradach konferencji

pokojowej w Paryżu, którą zwołano po zakończeniu I wojny światowej. W czerwcu 1919

roku, obok Ignacego Jana Paderewskiego, złożył podpis na traktacie wersalskim.

Roman Dmowski - ideowy przywódca ruchu narodowego.

W niepodległej Polsce Dmowski zasiadał w Sejmie jako poseł, był też ministrem spraw

zagranicznych. Przede wszystkim przewodził jednak Narodowej Demokracji. Chciał Polski

wielkiej, ale jednolitej narodowo i religijnie. Jego idee nie doczekały się realizacji, ale dziś,

po stu latach od odzyskania niepodległości, wciąż odwołują się do nich środowiska narodowe.

JÓZEF PIŁSUDSKI (1867-1935)

Piłsudski to postać powszechnie kojarzona z polskim czynem niepodległościowym, choć nie

każdy pamięta jego przedlegionową przeszłość. Przed 1914 rokiem przyszły marszałek był

poddanym cara, ale szybko dał się we znaki rosyjskiemu zaborcy. Dał się poznać jako

spiskowiec i wywrotowiec.

Był wielokrotnie więziony.

Piłsudski w 1914 roku utworzył I Kompanię Kadrową, która wyruszyła z Galicji do

Królestwa Polskiego z zamiarem wywołania powstania. Strzelcy spotkali się tam

z obojętnością, a nawet niechęcią. Mimo to idea legionowa przetrwała. Brygadier Piłsudski

był później komendantem I Brygady Legionów oraz współtwórcą konspiracyjnej Polskiej

Organizacji Wojskowej. W 1917 roku został uwięziony przez Niemców. Jego przyjazd

z Magdeburga, gdzie przebywał, do Warszawy, jest uznawany symbolicznie za początek

polskiej niepodległości (przyjechał 10 listopada; dzień później objął dowództwo nad

wojskiem).

Józef Piłsudski - symbol polskiej niepodległości.

W okresie II Rzeczypospolitej Piłsudski sprawował wiele najważniejszych funkcji w państwie – jako

Naczelnik, szef Sztabu Generalnego Wojska Polskiego, Generalny Inspektor Sił Zbrojnych, minister

spraw wojskowych, dwukrotny premier oraz Marszałek Polski. W 1922 roku namawiano go do startu

w wyborach prezydenckich, ale Piłsudski odmówił. Cztery lata później przejął pełnię władzy

w państwie, organizując tzw. zamach majowy. Od tej pory sprawował autorytarne rządy, zyskując

sobie wielu przeciwników. Z głównym – Romanem Dmowskim – różnił się nie tylko z powodu

poglądów, ale także zaszłości miłosnych.

„Niepodległość” Marcin Wolski

Spośród słów używanych nieczęsto, tłumnie dzisiaj na place wybiegło

słowo piękne, jak honor i męstwo,

słowo, które brzmi – niepodległość.

Niepodległość to brąz na cokołach,

lecz na co dzień – mówiąc po prostu

polski dom, polski las, polska szkoła,

polska władza i polski Kościół.

Ono znaczy – bez strachu spać.

Ono znaczy – spokojnie się budzić,

kochać, śmiać się i pewnie trwać

– w wolnym kraju, wśród wolnych ludzi.

Leopold Staff „Polsko nie jesteś ty już niewolnicą!”

Polsko nie jesteś ty już niewolnicą! Łańcuch twych kajdan stał się tym łańcuchem, Na którym z lochu, co był twą stolicą Lat sto, swym własnym dźwignęłaś się duchem. Ty, broniąc siebie wbrew wszelkiej nadziei, Broniłaś jeno od czarnej rozpaczy, Wiary, że wolność, prawo, moc idei Nie jest czczym wiatrem ust, ale coś znaczy. Żadne cię miana nad to nie zaszczycą, Co być nie mogło przez wiek twą ozdobą! Polsko nie jesteś ty już niewolnicą! Lecz czymś największym, czym być można: Sobą!

Redakcja: Agata Białczak, Lena Gałązka, Wiktoria Gudaniec, Oliwia Kozłowska, Joachim

Martusewicz, Żaneta Piworowicz, Nikola Skorupska

Konsultacja i korekta: mgr Renata Gudowicz