Biznesi Nderkombeatr Viti-II_ Paraja Dhe Bankat

Operacionet e bizneseve ndrkombtare

Biznes Ndrkombtar Fakulteti Ekonomik, UP

Hyrje

Strategjit e deprtimit n tregjet; Vendimet rreth hyrjes n tregjet e huaja; Format e deprtimit n tregjet e huaja; Aleancat strategjike.

Vendimet kryesore rreth hyrjes n tregjet e huaja [1]

1. N cilat tregje t deprtohet; n Varet nga potenciali afatgjat i atij tregu pr t gjeneruar

fitim; Fitimi sht funksion i [a] madhsis t tregut; [b] pasuris (fuqis

blerse) s konsumatorve; [c] potenciali i rritjes s ksaj pasurie t konsumatorve (q varet nga rritja ekonomike);

2. Momenti i hyrjes n tregun e huaj; n Firma q deprton si e para n treg gjeneron prfitimet n

kuadr t konceptit first-mover advantage; n Deprtimi i hershm n treg i ka rreziqet e veta;

Shpenzimet fillestare (pioneering costs); kostot pr t msuar rregullat e lojs, edukimi i konsumatorve, etj.

Vendimet kryesore rreth hyrjes n tregjet e huaja [2]

3. N far shkalle t deprtohet n treg; n Deprtim rapid apo i fuqishm; tregon pr

prkushtim strategjik afatgjat t firms n at treg; Firma duhet ti konsirderoj rreziqet dhe inercionin

(mungesn e fleksibilitetit) q sht e lidhur me deprtimin rapid t tregje t huaja;

n Deprtim n shakall t ult; Kjo shrben si faz para deprtimit rapid/masiv n tregun

e huaj; Kjo qasje i mundson kompanis ti msoj teket e tregut dhe t

informohet mbi t para se t marr vendime pr zgjerim t mtutjeshm;

Format e deprtimit n tregjet e huaja [1]

1. Eksporti; n Prparsit: [a] kosto e ult pr deprtim n

tregun e huaj; [b] rreziku m i ult pr tu ndikuar firma n rast t dshtimit;

n Mangsit: [a] barrierat e ndryshme tarifore dhe jo-tarifore prezente; [b] shpenzimet e transportit;


2. Projektet elsi ndor (turnkey projects) kontraktori obligohet ti kryej t gjitha aspektet e projektit pr klientin, prfshir ktu edhe trajnimin e personelit operues; Mnyr pr t eksportuar teknologjin e procesit n vendet e huaja; Aplikohet n vendet ku deprtimi i IJD-ve sht i kufizuar; Prezente n industrit e rafinimit kimik, nafts, metalike, farmaceutike,

industri ku investimet jan t mdha;

Prparsit: [a] mnyr pr t prfituar nga teknologjia e procesit; [b] rreziku m i ult se pr IJD-t;

Mangsit: [a] mundsia q firma e cila e realizon projektit tia krijoj vetes konkurencn; [b] nse ajo far ofron firma n form t turnkey project sht prparsi kompetitive e firms ather kjo do t thot se sht duke ia shitur t njjtn konkurencs.


3. Licencimi i jepen t drejtat nj kompanie pr shfrytzimin e patentit, invencionit, procesit, dizajnit, t drejtave autoriale, trademarks, etj.; Prparsit: [a] shpenzimet dhe kostot e ulta; Mangsit: [a] kompania qe e jep licencn nuk ka

kontroll t fuqishm mbi at q e merr; [b] mund t krijoj konkurenc;


4. Franshiza e ngjashme me licencimin mirpo aplikohet n projekte m afatgjata; N kt rast franshizori prve q ofron at far

ofron prmes licencs ajo prcakton edhe mnyrn e brjes s biznesit;

Licencimi n prodhim; franshiza n shrbime; Prparsit dhe mangsit t ngjashme me licencimin,

por jo edhe aq te shprehura sa n rastin e licencimit;

Format e deprtimit n tregjet e huaja (vazh.)

5. Investimet e prbashkta; n Prparsit: [a] firma investuese prfiton nga njohurit q ka

firma vendore pr at treg; [b] shpenzimet ndahen n mes t partnerve;

n Mangsit: [a] firma q investon rrezikon dhnien e teknologjis t vet; [b] mungs e kontrollit t mjaftueshm; [c] konfliktet e mundshme n mes t partnerve rreth qllimeve dhe prioriteteve t firms;

6. Investimi 100%; Kjo mund t realizohet prmes: [a] greenfield investment, apo [b] duke

e bler nj kompani ekzistuese; n Prparsit jan t lidhura me kontrollin dhe fitimin, ndrsa

mangsit jan t lidhura me rreziku e madh q n kt rast bartet dhe kostot;

Alenacat strategjike

Alenacat strategjike kan t bjn me marrveshjet q lidhen n mes t konkurentve ekzistues apo atyre potencial; Suksesi i alencave strategjike varet nga faktort n vijim:

Zgjedhja e partnerit me t cilin duhet ndar vizionin, t synojn qllime t njjta strategjike, dhe t mos jet oportunist;

Struktura e aleancs do t duhej t evitonte oportunizmin, marrjen e teknologjis dhe know-how, etj.

Menaxhimit i aleancs do duhej krijuar raporte interpersonale midis menaxhmentit t firmave q hyjn n raporte t tilla;

Prparsit: [a] aleancat e tilla mund t lehtsojn deprtimin n treg; [b] ndarjen e kostove fikse n krijimin e produkteve t reja; [c] aleancat mundsojn komplementaritet n njohuri;

Mangsit: [a] mundsi pr konkurencn t prvetsoj teknologjin dhe tregjet;

Fakulteti Ekonomik, UPBiznes Ndrkombtar

IJD t: koncepte baz;

Trendet, drejtimi, burimet, dhe forma e IJD ve n ekonomit botrore;

IJD t horizontale dhe vertikale;

Prfitimet dhe kostot e IJD ve; Prfitimet dhe kostot pr vendet n t cilat investohet

drejtprdrejt;

Prfitimet dhe kostot pr vendet nga t cilat realizohen

IJD t.

IJD: kur kompania investon drejtprdrejt n objekte dhe paisje n nj vend tjetr pr t realizuar prodhim apo pr t tregtuar produktet/shrbimet n at vend; Konvencionalisht IJD konsiderohen ato firma n t cilat prqindja e

pronsis mbi firm nga t huajt sht mbi 10%; Kto kompani njihen si kompani multinacionale;

Format n t cilat realizohen IJDt: Investime q kan qllim themelimin e nj biznesi t ri n nj vend

(greenfield investmen); Blerja (acquisition) apo bashkimi (merging) me nj firm ekzistuese;

Trajta e dyt e IJDve mund t jet e formave t ndryshme varsisht nga prqindja e aksioneve q i blen firma, gj e cila i siguron ksaj t fundit edhe t drejtn e vots.

IJD t horizontale jan ato investime q bhen n t njjtn industri n t ciln firma operon n vendine vet;

IJD t vertikale jan t forms; Backward vertical FDI IJD vertikale siguron inputet pr

kompanin;

Forward vertical FDI IJD vertikale realizohet me qllim t realizimit t shitjeve s produkteve t kompanis q ka realizuar investimin.

UN World Investment Report;

CBAK, Bilanci i Pagesave n Kosov;

EBRD Transition Report.

Firmat investojn jasht vendit edhe prkundr argumenteve n vijim: IJD t kushtojn m tepr se sa format tjera t prfshirjes n tregjet

e huaja; Kostot e themelimit apo t blerjes s nj biznesi jan t larta;

Biznesi realizohet n nj kultur tjetr, mund t jen shum t ndryshme;

Arsyet pr IJD horizontale dhe ato vertikale jan si n vijim: Shpenzimet e transportit; Dshtimet e tregut - protekcionizmi; Sjellja strategjike dhe konkurenca Cikli jetsor i produktit; Shfrytzimi i prparsive t lokacioneve t caktuara.

1. Shpenzimet e transportit: Disa produkte kushtojn n rast t transportit n distanca t mdha; Produktet raporti: vler/pesh apo sasi i s cilave sht i ult (psh. qimento,

pijet jo alkoolike, etj.) dhe mund t prodhohen gati kudo;

2. Dshtimet e tregut n rastin e IJDve horizontale jan rezultat: Barrierave n qarkullimin e lir t mallrave dhe shrbimeve n mes

shteteve; Limitimi i importeve prmes tarifave apo prmes kuotave;

Barrierave n qarkullimin e lir t know-howit (licencimi sht mekanizmi kryesor pr shitjen e know-howit: teknologjik, menaxherial, dhe n fushn e marketingut); Barrierat paraqiten kur tregu dshton n transferimin e know-howit, dhe at

si rezultat i arsyeve n vijim: (1) kur kompania ka know how me vler t madhe dhe konsideron se nuk mund t mbrohet drejt prmes licencimit; (2) kur firma ka nevoj t ket kontroll t fort mbi operacionet e firms s cils ia jep licencn me qllim t rritjes t pjesmarrjes n treg apo fitimeve n at vend; dhe, (3) kur knowhow i i firms nuk sht i aplikueshm n at firm.

3. Sjellja strategjike dhe konkurenca: Koncentruar n tregun oligopolistik; Ndrvarshmria n kt treg imponon aksione imitative nga rivalt n

treg kur njra firm vendos t rris mimet, tjetri rival do ta prcjell; kur njri rrit kapacitetin edhe tjetri do t bj t njjtn.

4. Cikli jetsor i produktit: Kompanit ndrmarrin IJD n faza t caktuara t zhvillimit t

produktit t cilin vet e kan zbuluar;

5. Prparsit e caktuara t lokacionit; Pasurit n resurse natyrore dhe n ato t kapitalit njeri (fuqi

puntore e avancuar dhe memim t lir) t cilat pastaj mund t kombinohen me asetet specifike t vet firms (psh. teknologjin, menaxhmentin, etj.);

1. Efektet n transferimin t resurseve; Kapital:

Mundsit pr asje n burimet e jashtme t financimit;

Teknologji:

Teknologjia nga IJDt burim kryesor i rritjes ekonomike n shum vende;

Menaxhmenti:

Ekspertiza menaxheriale siguron rritje t efiencs brenda kompanis n t ciln sht investuar;

2. Efektet n gjenerimin e punsimit; Efektet direkte q shfaqen me punsimin e nj numri

puntorsh;

Efektet indirekte rezultojn nga (1) krijimi i vendeve t puns n industrit furnizuese si rezultat i investimit; (2) si dhe vendet e puns t krijuaara nga shpenzimet e t punsuarve n kompanit ku sht investuar.

3. Efektet n bilancin e pagesave rezultojn n 3 forma; Kur realizohen IJD t gjendja n llogarin kapitale prmirsohet; Kur IJDt zvendsojn importet ather kjo reflektohet pozitivisht

n llogarin rrjedhse t bilancit t pagesave; Kur kompania ku sht investuar realizon eksport;

4. Efektet n rritjen e konkurencs dhe zhvillimin ekonomik;

IJDt n themelimin e nj firme t re (Greenfield investment ) numrin e firmave n treg dhe zgjedhjet e konsumatorve konkurencn n tregun e vendit nivelin e mimeve dhe mirqenien e konsumatorve.

Konkurenca e lart stimulon investimet kapitale n objekte, paisje dhe R&D me qllim t tejkalimit t konkurencs. Rezultatet afatgjata mund t jen rritjen e produktivitetit, inovacione n produkte dhe procesin e puns, dhe prfundimisht rritjen ekonomike.

1. Efektet negative n konkurenc; N shum raste kompanit multinacionale jan m t fuqishme se

kunkurenca e tyre vendore dhe ato mund t hyjn n treg me mime nn nivelin e kostot s prodhimit sepse humbjet i mbulojn me

kompanite rivale ather ato vet i imponojn kushtet; Blerja e kompanis (acquisition) apo bashkimi (merging ) me nj tjetr

jo gjithher rrisin konkurencn;

2. Efektet negative n bilancin e pagesave; Kur nj pjes e fitimit t kompanis e vendin ku sht investuar do t shkoj

kapitale; Kur nj pjes e inputeve importohen pr realizimin e prodhimit q

do t ndikoj negativisht n llogarin rrjedhse.3. Humbja e sovranitetit t vendit;

Prfitimet:1. Ndikimi pozitiv n llogarin kapitale t vendit am si rezultat i

fitimeve nga kompanit e saj; IJD mund t ket ndikim pozitiv n llogarin kapitale nse ai investim krijon

krkes pr eksportin e produkteve kapitale t vendit am, teknologjin, pdoduktet e ndrmjeme, produktet komplementare, etj.

2. Efektet n punsim si rezultat i rritjes s eksportit pr produktet e vendit am;

3. Benefitet paraqiten edhe n form t eksperiencs s marr gjat operimit n vende tjera, e cila prvoj mund t transferohet n vendin am.

Kostot:1. Implikimet n bilancine pagesave (e kundrta me argumentet e

ofruara m par);2. Implikimet n punsim; IJD si zevendsues i prodhimit vendor.

Prmbajtja

Segmentimi i tregut 4 P-t: Atributet e produktit; Strategjia e distribuimi; Strategjia e komunikimit - promocioni; Strategjia e mimeve.

Konfigurimi i marketingut miks; Marketingu dhe R&D-ja.

Marketingu

The Globalization of Markets (1983) nga Theodore Levitt;

Theodore Levitt's 'The Globalization of Markets: An Evaluation after Two

Decades;

Segmentimi i tregut [1]

Segmentimi: identifikimit i grupeve specifike t konsumatorve sjellja e t cilve ndryshon nga njri-tjetrin; Kriteret e segmentimit: sipas aspektit

gjeografik; aspektit demografik (gjinia, mosha, t ardhurat, raca, niveli i edukimit, etj.); faktorve kulturo-social (klasa, vlerat, religjioni, stili i jets, etj.); dhe, faktorve psikologjik (psh. personaliteti);

Segmentimi i tregut [2]

Ekzistenca e segmenteve t ndryshme t tregut pamundson standardizimin e strategjis s marketingut;

N kt kontekst, biznesi ndrkombtar duhet t ket parasysh dy aspekte: Ekzistencn e diferencave n mes t vendeve n

kuptim t strukturs s segmenteve t tregut; Ekzistencn e segmenteve q tejkalojn kufijt

nacional.

Marketingu miks: 4P n biznesin ndrkombtar - Produkti

Atributet e produktit; Prse nuk mund t ofrohet nj produkt

standard n tregun global? Arsyet: Ndryshimet n kultur (strukturn sociale, gjuh,

religjion, edukim);

Niveli i zhvillimit ekonomik; Standardet e produktit dhe ato teknike.

Strategjia e distribuimit [1]

Prodhuesi jasht vendit

Prodhuesi brenda vendit

Distributori me shumic

Distributori me pakic

Konsumatori i fundit

Agjenti importues

Strategjia e distribuimit [2]

Strategjia e distribuimit; Varet nga mnyra e deprtimit t firms n treg (shih 6

format e diskutuar m par); T tjera karakteristika q e prcaktojn sistemin e

distribuimit n vende t ndryshme jan si n vijim: Koncentrimi i shitsve me pakic (i koncentruar apo i

fragmentuar);

Gjatsia e kanalit t distribuimit numri i ndrmjetsuesve nga prodhuesi deri te konsumatori;

Eksklusiviteti i kanalit t distribuimit sht ai kanal q sht veshtir i qasshm pr firmat q nuk kan qen pjes e tij m heret;

Kualiteti i kanalit ka t bej me ekpertizn dhe aftsit e shitsve;

Strategjia e komunikimit [1]

Strategjia e komunikimit ka t bj me mnyrn e komunikimit t atributeve t produktit/shrbimit; Kanalet: shitja e drejtprdrejt, promovimi i

shitjeve, marketingu direkt, dhe reklama;

N operacionet ndrkombtare duhet konsideruar ndryshimet n kultur;

mimi

Strategjia e mimeve; Diskriminimi n mime; Qasja strategjike n mime me qllim t

eliminimit t konkurencs n tregun e jashtm; Kompania ul mimin nn kostot e produktit duke i

mbuluar kto me fitimet n tregjet tjera;

Kjo e fundit mund t atakohet me politikat antidumping apo ligjin mbi konkurencn;

Konfigurimi i marketingut miks

Kompania mund t manovroj me elemente t marketingut miks nga vendi n vend me qllim

t prshtatjes specifikave t caktuara, si ndryshimeve n kultur, zhvillim ekonomik,

konkurencs, standardeve teknike dhe t produktit, sistemeve t distribuimit,

regullativave qeveritare, etj.

Marketingu dhe R&D

Marketingu R&D; Marketinkgu identifikon hapsirat n treg dhe si

rezultat produktet mund t krijohen n sektor t R&D-s pr t mbuluar kto hapsira.

Idet pr produkte/shrbime t reja vijn nga hulumtimet shkencore, krkesa n treg, dhe kushtet e konkurencs;

Qensore sht integrimi i sektorve t prodhimit, marketingut, dhe R&D-s; Formimi i ekipeve ndr-funksionale.

Prmbajtja

Roli strategjik i HRM-s ndrkombtare; Aktivitetet n kuadr t HRM internacional: Format e przgjedhjes s personelit; Vlersimi i performancs; Trajnimi dhe zhvillimi i menaxhmentit; Mnyrat e kompenzimit;

Roli strategjik i HRM-s [1]

Strategjia e fims arkitektura organizative; Performanca superiore e firms: strategjia e fims

arkitektura organizative; Strategjia e fims implementohet prmes arkitekturs

organizative; Faktori njeri sht n qendr t arkitekturs organizative; Funksioni i HRM-s prmes przgjedhjes s personelit,

trajnimit, formave t kompensimit, dhe formave t tjera t matjes s performancs ndikon n mnyr kritike n arkitekturn organizative t firms, e veanrisht n faktorin njeri, kulturn, insentivat, dhe n elementet e sistemit t kontrollit (shih fig.) HRM, si faktor i produktivitetit ndikon n rritjen e prparsive

konkuruese t firms n tregun global.

HRM-s duhet adaptuar n raport me strategjin e aplikuar.

Roli strategjik i HRM-s [2]

Struktura organizative

Faktori njeri/

Personeli

Kultura

Proceset Kontrolli & insentivat

HRM sht prgjegjse pr kto aspekte t

arkitekturs organizative

Politika e przgjedhjes s personelit [1]

Kjo politik shrben pr: Zgjedhjen apo selektimin e puntorve pr pun t

caktuara;

Si mekanizm pr zhvillimin dhe promovimin e kulturs korporative;


Format e przgjedhjes s personelit: 1. Qasja etnocentrike - personeli i przgjedhur menaxherial sht i

nacionalitetit prej nga vjen kompania;

Arsyet e aplikimit t ksaj forme: 1. Firma konsideron se vendi ku ka investuar nuk posedon

personelin e kualifikuar t cilin ajo e krkon ;

2. Forma e vetme q siguron kultur korporative t unifikuar; 3. Pr transferim m t leht t njohurive/dijes specifike t saj

(at dije q i krijon prparsi konkuruese n treg);


Forms etnocentrike kohve t fundit i ka rn popullariteti:

1. Krijimi i paknaqsive t personeli i njsis pr shklak t mundsive t limituara t promovimit;

2. Selektimi etnocentrik krijon miopi kulturore U prshtatet firmave q aplikojn strategji t

internacionalizimit.


2. Qasja policentrike menaxhimi i njsis u besohet shtetasve ku sht e themeluar njsia; Prparsit: Zvoglon mundsin e paraqitjes s miopis kulturore; Nuk kushton shum;

Problemet e mundshme; Paknaqsit q mund t rezultojn nga mundsit e limituara t

menaxhmentit pr t fituar eksperienc n vendet tjera;

Problemi m i madh sht mundsia e izolimit t HQ-s nga njsit e saj;

U prshtatet firmave q ndjekin strategji t lokalizimit;


3. Qasja gjeocentrike - firma selekton puntort m t mir pr pozitat kye n firm duke mos marr n konsiderat nacionalitetin e tyre; Prparsit: I mundson firms t shfrytzoj personelin e saj n mnyrn

ma efektive;

(Aspekt shum i rndsishm.) I mundson firms krijimin e nj kuadri t specializuar menaxherial i cili sht i gatshm t kryej detyra n rrethina t ndryshme; Ndihmon n ndrtimin e kulturs s fuqishme dhe rrjetit joformal

menaxherial;


Pengesat e aplikimit t qasjes gjeocentrike: Politikat nacionale t emigracionit mund t limitojn

implementimin;

E kushtueshme.

E aplikueshme n rastet kur firma aplikon strategji t standardizimit global dhe at transnacionale

Trajnimi dhe zhvillimi i menaxhmentit [1]

Przgjedhja e personelit prcillet me trajnimin dhe zhvillimin e menaxhmentit;

Trajnimi dhe zhvillimi nuk jan koncepte t njjta: Trajnimi bhet me qllim q menaxheri t prfitoj

njohurit e nevojshme pr t realizuar nj detyr specifike;

Trajnimi dhe zhvillimi i menaxhmentit [2]

Zhvillimi i menaxhmentit ka t bj me zhvillimin e prgjithshm t aftsive t menaxherve prgjat kariers s tyre n firm; Menaxhert drgohen n vende t ndryshme dhe n

pozita t ndryshme n kompani me qllim q t zhvillojn sensin ndrkulturor si dhe t marrin prvoj.

Zhvillimi i menaxhmentit sht vital n kompanit q aplikojn stratregji transnacionale sepse ktyre kompanive u duhet t ken kultur t fuqishme korporative dhe rrjet joformal t menaxhmentit

Vlersimi i performancs

Shfrytzohen pr t vlersuar performancn e menaxherve bazuar n kritere t cilat firma i vlerson si t rndsishme pr implementimin e strategjis t ciln e ndjek apo t krijimit t prparsive konkuruese n treg.

Sistemet e vlersimit t performancs jan elemente t rndsishme t sistemit t kontrollit (shih figurn n fillim)

Kompenzimi

Dy aspekte t rndsishme n kt kontekst: 1. Si t prfshihen diferencat n zhvillimin ekonomik

dhe specifikat tjera t kompenzimit n vendin ku investohet? Problematike pr firmat t cilat kan aplikuar qasjen

gjeocentrike t przgjedhje s personelit.

2. Si t kompensohen e menaxhert ehuaj? Kompenzimi bazohet mbi premisn e barazimit t fuqis

blerse ndrmjet vendeve.

Menaxhmenti financiar n biznesin ndrkombtar

Fakulteti Ekonomik, UP Biznes Ndrkombtar

Hyrje

Rndsia e menaxhmentit financiar n biznesin ndrkombtar;

Vendimet kryesore t menaxhmentit financiar: Vendimet mbi investimet; Vendimet financiare; Menaxhimi global i paras.

Rndsia e menaxhmentit financiar [1]

N BN jan tri shtje t cilat studiohen (t diskutuara n vijim): Vendimet mbi investimet vendimet mbi at se

cilat aktivitete duhet financuar; Vendimet financiare vendimet se si duhet

financuar kto aktivitete investuese; dhe, Menaxhimi global i paras vendimet se si duhet

menaxhuar resurset firnanciare n mnyrn m efiiente.

Rndsia e menaxhmentit financiar [2]

Kto vendime n BN si rezultat i: Valutat e ndryshme; sistemet e ndryshme t

tatimeve; regullativat mbi lvizjen e kapitalit prtej kufijve; normat mbi financimin e aktiviteteve t biznesit; niveli i riskut ekonomik dhe politik.

Nse kta faktor menaxhohen nga menaxhmenti financiar i BN-s ather ky funksion sht prparsi konkuruse e firms

Vendimet mbi investimet

Para se t investoj firma duhet t konsideroj faktort q jan diskutuar n leksionet e mparshme; Determinantat politike, ekonomike, kulturore e

strategjike;

Teknika e buxhetimit kapital teknik pr kuantifikimin e kostove, benefiteve, dhe rrezikut q sht i lidhur me investimin e caktuar n vendin e caktuar; N baz t saj prcaktohen projektet q firma duhet

ndjekur; Teknika sht larg perfektes; Problem: risku politik dhe ekonomik.

Vendimet financiare

Tregu global dhe nacional i kapitalit; Prparsia n ann e tregut global si rezultat i

volumit dhe likuiditetit.

Firma duhet t prcaktohet pr mnyrn e financimit: T financoj projektet prmes shitjes s akisoneve; T merr kredi. Pr firmn e rndsishme sht struktura e

financimit (miksi ndrmjet dy formave t lartprmendura t financimit);

Menaxhimi global i paras

Menaxhmenti global i paras - menaxhimi i paras s gatshme veanrisht kapitalit punues n mnyrn ma efiiente. Minimizimin e balanceve t paras s gatshme; Zvoglimi i kostove t kmbimit/transakcioneve Zvoglimi i efektit negativ t regjimeve t ndryshme

tatimore q ekzistojn n vende t ndryshme.

Fakulteti Ekonomik, UP

Biznes Ndrkombtar

Strategjit e bizneseve ndrkombtare

Hyrje

Strategjit e firmave n biznesin ndrkombtar; Deprtimi n tregje t huaja: ndikimi n profitabilitetin

e firms dhe normn e profitit;

Zgjedhja e strategjis specifike: Presionet pr ulje t shpenzimeve; Presionet pr prshtatje krkesave t konsumatorve.

Strategjit e firmave n biznesin ndrkombtar [1]

Koncepte: Strategji: aksionet q menaxhert ndrmarrin pr t

realizuar qllimet e firms; Qllimi primar: maksimizimi i vlers s firms Vlera e firms prcaktohet nga treguesit e profitabilitetit

dhe rritjes s fitimit;

Profitabilitet: norma e kthimit nga kapitali i investuar (fitimi neto/totali i kapitalit t investuar);

Rritje e fitimit: rritja n % e fitimit neto n periudha t caktuara;

Strategjit e firmave n biznesin ndrkombtar [2]

N prgjithsi vlera e firms rritet prmes (matja dhe hapat):

Vlera e firms

Profitabiliteti

Rritja e fitimit

T shitet m tepr n tregjet ekzistuese

T deprtohet n tregje t reja

T rritet vlera dhe rriten mimet

T zvoglohen shpenzimeve

Zgjerimi n tregun global: ndikimi n profitabilitetin dhe fitimin e firms [1]

1. Zgjerimi i tregut duke plasuar produkte/shrbime n tregun e huaj t zhvilluara n tregun e vendit; Shumica e kompanive multinacionale kan filluar me

nj strategji t till;

Nuk duhet harruar t ashtuquajturat international/global start-ups.


2. Duke prfituar nga zhvendosja e aktiviteteve t caktuara n vende ku mund t prodhohen n mnyr m efiente dhe efikase (efektet e lokacionit); Lokacioni me fuqi puntore t aft/arsimuar dhe t lir

do ti mundsonte firms (nn kushtin se shpenzimet e transportit nuk jan shum t rndsishme dhe nuk ekzistojn bariera t tjera): Reduktimin e shpenzimeve; Diferencimin e produkteve.


3. Realizimi i ekonomive t shkalls bazuar n efektet e eksperiencs; Efekti learning-by-doing apo learning-by-exporting.

4. Transferimi i aftsive/dijs specifike t fituar n tregun e huaj n njsit e tjera t firms; Aftsi t reja mund t krijohen kudo brenda kompanis

multinacionale, pra kudo ku ekzistojn mundsit dhe insentivat pr t provuar pr t br gjrat ndryshe.

Zgjedhja e strategjis specifike [1]

Se sa firmat n tregun global do t prfitojn nga zgjerimi i tregut, efektet e lokacionit, eksperienca, apo transferimi i njohurive nga njsit e caktuara brenda kompanis multinacionale do t varet nga niveli i konkurencs q i bn presion kompanis t zvogloj shpenzimet apo t diferencoj produktin (tu prgjigjet krkesave t konsumatorve n vendin ku plasohet); Kto presione kan efekte t kundrta n kompani;

Ulja e shpenzimeve dmth. ulje e shpenzimeve pr njsi t produktit; Prshtatja e produktit krkesave specifike t konsumatoreve krkon

krijimin e nj strategje marketingu (pra t 4P-ve) specifike pr vendin ku operohet, e cila do t merr parasysh t gjitha specifikat e vendit; Diferencimi do t rezultoj n rritjen e shpenzimeve si rezultat i

duplifikimit dhe mos-standardizimit t produktit.


far strategjie do t zgjedh kompania varet nga kombinimi i faktorve t shpenzimeve dhe diferencimit;

Presioni pr zvoglim t shpenzimeve

I madh

I vogl

Strategjia e standardizimit

global

Strategjia transnacionale

Strategjia e lokalizimit

Strategjia e internacionalizimit

I vogl I madhPrshtatja e produktit krkesave specifike t

konsumatoreve


1. Strategjia e standardizimit global; Bazohet n uljen e shpenzimeve prmes ofrimit t

produktit standard n t gjitha tregjet; Karakteristike n tregun e produkteve/shrbimeve q

plotsojn nevoja universale (kryesisht produkte industriale).

Ulja e shpenzimeve bazohet n ekonomit e shkalls, ato t lokacionit, dhe n eksperiencn e firms;


1. Strategjia e lokalizimit; Aplikohet n ato raste kur ekzistojn diferenca

substanciale n shije dhe preferenca t konsumatorve n tregjet n t cilat operon firma;


3. Strategjia transnacionale; Aplikohet kur krkesat pr zvoglim t shpenzimeve jan t

mdha sikur edhe krkesat pr diferencim t produktit; Problem t aplikohet kjo strategji sepse krkesat jan

konfliktuoze;

Problem sepse implementimi i ksaj strategjie krkon strukture komplekse organizimi dhe sistem t sofistikuar kontrolli;


4. Strategjia e internacionalizimit; N kt rast krkesat pr zvoglim t shpenzimeve dhe ato

pr diferencim t produktit jan t vogla; Produktet/shrbimet plotsojn nevoja universale; Firmat nuk ballafaqohen me konkurenc t fuqishme.

Adaptimi i strategjis

Presioni pr zvoglim t shpenzimeve

I madh

I vogl

Strategjia e standardizimit

global

Strategjia transnacionale

Strategjia e lokalizimit

Strategjia e internacionalizimit

I vogl I madhPrshtatja e produktit krkesave specifike t

konsumatoreve

Me rritjen e konkurencs, kto strategji bhen m

pak t aplikueshme

Hyrje

Parimet e organizimit t bizneseve ndrkombtare;

Arkitektura organizative; Struktura formale organizative; Sistemi i kontrollit dhe insentivat; Proceset; Kultura organizative; Faktori njeri;

Fleksibiliteti/adaptibiliteti n organizim.

Premisat e organizimit t bizneseve ndrkombtare

Premisat: 1. Elementet n kuadr t arkitekturs organizative

(shih n sllajdin n vijim) duhet t jen konsistente; 2. Arkitektura organizative duhet t jet n koordinim

me strategjin e firms; Arkitektura organizative + strategjia e firms konsistente;

3. Arkitektura + strategjia e firms duhet t jen konsistente me kushtet konkuruese prezente n tregun ku operon firma.

Arkitektura organizative e bizneseve ndrkombtare

Struktura

Personeli

Kultura

Proceset Kontrolli & insentivat

Arkitektura organizative [1]

1. Struktura formale organizative: Ndarja formale e firms n nnnjsi (diferencimi

horizontal); Ndarjet sipas funksioneve (prodhimi, R&D, marketingu,

etj.);

Ndarja sipas llojit t aktivitetit/biznesit (pr kompanit multinacionale me game t gjer t produkteve);

Ndarja gjeografike (ato q synojn strategjin e lokalizimit).


Prcaktimi i vendit ku mirren vendimet (diferencimi vertikal); E centralizuar; E decentralizuar;

Shumica e kompanive kombinojn qasjen centraliste me at t decentralizuar; T centralizuara vendimet mbi: strategjin e prgjithshme

t firms; aspektet kryesore financiare; qllimet financiare; dhe, aspektet ligjore.

T decentralizuara: vendimet operative, si ato q kan t bejn me prodhimin, marketingun, resurset njerzore, etj.


Struktura: Krijimi i mekanizmave integrues n mes t nnnjsive; Mekanizmat formal: kontaktet direkte n mes t udhheqesve t njsive; personat pr ndrlidhje; ekipet e prkohshme/prhershme pr koordinim; dhe, formimi i strukturave matricore; Strukturat komplekse t organizimit jan t rrezikuara nga byrokracia e teprt.


2. Sistemet e kontrollit dhe insentivat; Kontrolli realizohet pr t matur performansn

e menaxherve dhe nnnjsive; Psh. prmes nivelit t profitabilitetit;

Insentivat/nxitesit/shtytsit/motivuesit jan mekanizma pr t shprblyer ata t cilt arrijn rezultate; Ngusht e lidhur me sistemin e kontrollit;


3. Proceset kan t bjn me mnyrn e marrjes s vendimeve dhe realizimit t puns brenda firms; Psh. procesi i formulimit t strategjis; procesi

i alokimit t resurseve t firms; procesi i vlersimit t produkteve t reja; procesi pr prmirsimin e kualitetit t produkteve; etj.


3. Kultura organizative ka t bej me sistemin e vlerave dhe normave t cilat jan pjes e individit apo e grupit; Burimet: Themeluesi apo udhheqsit e kompanis; Kultura e vendit ku kompania sht themeluar; Historia e kompanis; Vendimet e rndsishme t kompanis mund t

shkrihen n kultur


5. Personeli/kapitali human ka t bej me politikat dhe strategjin e rekrutimit, t kompensimit, dhe t sigurimit t shrbimeve t tyre, si dhe karakteristikat e kapitalit njeri n kuptim t aftsive, vlerave, dhe orientimeve t tyre.

Fleksibiliteti/adaptibiliteti n organizim [1]

Firmat n t shumtn e rasteve jan inerte, dhe kjo si rezultat i: Distribuimit t forcs dhe ndikimit n vendimmarrjen e

firms; Disa nga menaxhmenti mund edhe t humbasin pozitat;

Kulturs ekzistuese brenda firms; Prceptimet nga menaxhmenti pr ndonj model

biznesi; Nj model ka qen funksional nj koh mirpo tani sht i

vjetruar;

Pengesat institucionale (rregullativat); Psh. krkesat pr % t caktuar vendore t produktit apo

kufizimit n largimin e puntorve.

Fleksibiliteti/adaptibiliteti n organizim [2]

Firmat duhet t adaptojn arkitekturn organizative pr tu prshtatur me ndryshimet n rrethinn konkuruese; Kjo sht si rezultat i procesit t globalizimit: uljes

s barierave pr kmbim tregtar dhe rritjes s nivelit t investimeve; Presionet pr uljen e shpenzimeve jan rritur; Dhe krkesat pr diferencim t produkteve jan rritur gjithashtu

me qllim t prshtatjes s produktit krkesave t konsumatoreve.

UP_Ligjerata 6_Operacionet e bizneseve nderkombetareUP_Ligjerata 7_Investimet e Jashtme DirekteUP_Ligjerata 10_Marketingu globalUP_Ligjerata 12_Menaxhmenti i resurseve humane globaleUP_Ligjerata 13_Menaxhmenti financiar ne biznesin nderkombetarUP_Ligjerata 8_Strategjite e bizneseve nderkombetareUP_Ligjerata 9_Aspektet organizative ne bizneset nderkombetare_21.12

Documents

Biznesi Nderkombeatr Viti-II_ Paraja Dhe Bankat