BİLGİSAYARIN TARİHİ

Hiç birşey bilgisayardan daha fazla modern yaşamı

etkilememiştir. Daha iyi veya daha kötü bilgisayarlar

yaşamımızı etkilemekte, hesaplama işlevinin dışında,

süpermarkette ürünlerin scan edilmeseinden fatura

hesaplamasına ve stok kontrolüne, ATM mekineleri ile

bankacılık işlemleri yapabilme dahil olmak üzere, günümüzde

çok değişik alanlarda toplumun her kesimine hizmet

vermektedir. Bilgisayarların yaşamımız üzerindeki etkisini ve

gelecekte yaşamımızda yapacağı etkileri anlamak ve takdir

etmek için, geçirdiği aşamaları görmek gerekir.

1945 yılında A.B.D. Hükümeti tarafından yayınlanan bir raporla

düzenlenmiş olan bilgisayarların temel spesifikasyonları

günümüzde de hala yaygın bir şekilde takip edilmektedir. O

zamandan günümüze kadar meydana gelen yenilik ve

değişiklikler iki kategoride toplanabilir:

Bunlardan birincisi, bilgisayarı oluşturan elementlerde meydana

gelen ilerlemelerdir ki, hızlı işlemciler, geniş depolamam

kapasitesi, gelişmiş fiyat/performans gibi.

İkinci kategori bilgisayarın işletim modundaki ilerlemedir ve

bunda sürükleyici güç, hükümet tarafından finanse edilen

akademi çevresidir. Bu tür ilerlemedeki beş önemli örnek ise,

yüksek seviyeli programlama dilleri, real-time bilgisayar, zaman

paylaşımı, networking ve grafik özelliklere dayalı insan-

bilgisayar iletişimidir.

İnsanlar Bilgisayarların Görevlerini Görürken...

İkinci Dünya Savaşı sıralarında bilgisayar sözcüğünün Oxford

İngilizce Sözlük’te anlamının “hesap yapan insan; hesap

makinesi; bir gözlemde, ankette vs. hesap yapmak için

istihdam edilen insan” olarak yer aldığı; elektronik

bilgisayarların da bilgisayar görevini gören insan ile büro

memurlarının görevini birleştirdiği söylenebilir.

Bilgisayar görevini gören insanları kullanarak geniş ölçekte veri

işleme işlemlerini organize etme teşebbüsleri, ilk olarak

logaritmik ve trigonometrik tablolar gibi matematiksel tabloların

oluşturulması olmuştur. Bunlar zaman kazanmada çok önemli

fonksiyon görmekle birlikte, genel amaçlı tablolar idi.

19. yüzyılın ilk çeyreğinde, geniş ölçekli veri işleme fikri çok

yaygın olmamakla birlikte, bu işlem çoğunlukla manuel olarak

yapılmaktaydı. Bu konudaki en önemli örnek, Londra’daki

bankerlerin birbirlerine karşı olan çeklerini karşılıklı olarak ciro

ettikleri “Clearing House” olmuştur. Burada 1839 yılında bir

yılda karşılıklı olarak hesaplanan para 954 İngiliz Poundu idi ve

geniş bir odada bankaların memurları tarafından yürütülen bu

işlemin tutarı günümüzün parası ile 250 milyar A.B.D. Dolarına

denkti.

Bu konudaki bir diğer örnek olan, İngiltere’deki Merkezi Telgraf

Ofisi’nde 1875 yılında 1200 kişi istihdam edilirken, 1900’lü

yılların başında istihdam edilen kişi sayısı 4.500’ü günlük

gönderilen telgraf sayısı da 120.000-165.000’i bulur.

18 ve 19. yüzyıl arasında veri işlemede hemen hemen hiçbir

ofis makinesi kullanılmamakta, bugünkü ofislerde bilgisayarlar

tarafından yapılmakta olan rutin işler o zamanlarda istihdam

edilen kişiler tarafından yürütülmektedir.

Avrupa ile kıyaslandığında A.B.D. veri işlemede, çok daha

sonraları sahneye çıkmıştır. Bunun nedeni ise, o zaman

A.B.D.’nin ekonomik gelişmede, Avrupa’yı 20-30 yıl geriden

takip etmesiydi. İngiltere, Almanya ve Fransa 1830’lu yıllarda

endüstrileşirken, A.B.D. hala bir tarım toplumudur ve

endüstrileşmesi, Sivil Savaş sonrası başlamış olmakla birlikte bu

gecikme, A.B.D.’ye yeni ofis teknolojilerini kullanma avantajını

da beraberinde getirmiştir.

Veri işlemenin çok yaygı olduğu bir diğer birim de, A.B.D.

İstatistik Bürosu’dur ve burada çalışan kişi sayısı 1870

sayımında 438, üretilen istatistik raporu 3.473 sayfadır. Üretilen

istatistik raporu 1880 yılında 21.000 sayfaya ulaşmıştır.

Üretilen istatistiki bilginin çokluğunu ve bundan kaynaklanan

problemleri gören ve buna çözüm arayan kişi, delikli kartları

üreten ve daha sonra da IBM’in kuruluşuna kadar uzanan

International Tabulating Machine firmasını kuran Herman

Hollerith olur. Hollerith’in fikirlerini pratiğe dökmesi ve

düşündüğü makinenin üretilerek istatistikte kullanılması 1890

sayımını bulur. Delikli kart kullanarak yapılan sayım sonucu

istatistik 6 hafta sürer ve bu sürenin sonunda sonuç açıklanır.

Bu istatistiği işlemek 2.5 yıl sürer, bir önceki sayımdaki sürenin

7 yıl olduğu ve sayımın delikli makineler sayesinde 5 milyon

A.B.D. Doları daha ucuza geldiği göz önüne alınırsa Hollertih’in

makinelerinin ne kadar iş yapacağı o zaman ortaya çıkar.

Hollerith bu sistemi nasıl keşfettiğini de bir röportajda, tren

kondüktörünün biletleri işaretlemek için kullandığı bilet delme

işleminden esinlendiğini açıklar.

Ofis İşlemleri

19. yüzyılın sonlarında ofis makineleri üreten firmaların

ürünleri, ofislerde 3 önemli işlev görmekteydiler. Remington

daktilo üreticisi olarak doküman hazırlanmasında ve bilgilerin

dosyalanmasında; Burroughs firması hesap makinesinde ve IBM

ise delikli kartlarda liderdi.

Şimdinin, geçmiş tarafından şekillendirildiğinin en iyi örneğini

daktilolarda görmek mümkündür. Hala gerek daktilolarda ve

gerekse bilgisayar klavyesinde harflerin dizilişini belirtmek için

kullanılan QWWERTYUIOP (kısaca Q klavye) Remington

tarafından 1874 yılında üretilen ilk daktilolarda kullanılmaya

başlanmıştır. Bu dizilişin nedeni daha önce üretilen daktilo

klavyelerinde, yazım sırasında harflerin birbirine geçerek

sıkışmaya neden olmasıdır, başka herhangi bir nedeni yoktur.

1874 yılında ilk daktilolar üretildiğinde, henüz daktilo için pazar

bulunmamakta, muhabirler, avukatlar, yazarlar ve editörler

bireysel olarak kullanmaktadırlar. Bunlardan Mark Twain olarak

da bilinen Samuel Langhorne Clemens şöyle yazar:

“Beyler, lütfen benim böyle bir makineye sahip olduğumu ifşa

etmeyin. Kesinlikle daktilo kullanmayı bıraktım. Çünkü kime

daktilo ile yazı yazdımsa hepsinden de, yazmak için kullandığım

makineyi tanımlamamı isteyen mektuplar aldım. Bu tür

mektuplara karşılık yazmak ve insanların böyle merakını

uyandıran bir makineye sahip olduğumu bilmelerini

istemiyorum."

Bir süre sonra daktilolar için pazar oluşur ve giderek genişler,

yıl 1890’a geldiğinde ise Remington firması yılda 20.000 adet

satmakta, daktilolar bireysel olarak kullanılan makine olmaktan

çıkıp küçük ve orta büyüklükteki işletmeler içinde kullanılan bir

ofis makinesine dönüşmektedir. 1900 yılı nüfus sayımına göre

ise, A.B.D.’de 112.000 adet daktilograf bulunmakta ve bunların

86.000’i kadınlardan oluşmaktadır. 1920’li yıllarda, artık

daktilografların tamamına yakını kadınlardan oluşmakta ve bir

feminist yazar bunu "Kadının yeri daktilosunun başıdır.”

şeklinde alaya almaktadır.

Bilgisayar teknolojisinin başarılı olmasında ofis makinelerinin

önderlik yaptığı 3 nitelik önemli olmuştur:

Ürün mükemmelliği ve düşük üretim maliyetleri

Ürünü satacak satış organizasyonlarının mevcudiyeti

Çalışanların teknolojiyi kullanmalarını mümkün kılacak eğitim

organizasyonu

Daktilolar bilginin dokümanlaştırılmasına yardım ederken hesap

makineleri de bilginin işlenmesine yardımcı olmuştur.

İlk pratik yazar kasa 1879 yılında, Dayton’da lokanta işletmecisi

James Ritty tarafından bulunmuştur. Günümüzde kullanılan

yazar kasa ile aynı işlevi gören yazar kasayı keşfe zorlayan

neden ise, James Ritty’nin garsonlar tarafından alınan

hesapların bir kısmının cebe indirilmesiydi. James bu icadını

sonraları, John H. Patterson’a satar ve Patterson, günümüzde

birçok yerde ATM makineleri de dahil olmak üzere yazar kasa

sektöründen bilgisayar çağına dönüşüm yapabilen National

Cash Register (NCR) firmasını kurar. Patterson çok geniş eğitim

ve satış ağı kurarak 1910 yılında, yılda 100.000 yazar kasa

satmaktadır ve yıl 1922’de ise, 2 milyonuncu yazar kasasını

satar.

Delikli kartları üreten Hollerith’in firmasının başına, NCR’ın

patronu Patterson tarafından işten atılan Thomas J.Watson

getirilir ve Watson 1924 yılında bu firmanın ismini Internatiomal

Business Machines (IBM) değiştirir ve anons eder, “Her yerde

IBM makineleri kullanımda olacak. Güneş asla IBM’in üzerine

batmayacak.”

Babbage, İngiliz Hükümeti’nin desteğiyle 1820’li yıllarda

başladığı ve yaşamı boyunca tamamlayamadığı, Farklılık Motoru

ve Analitik Motor olmak üzere 2 hesap makinesi icat eder.

Analitik Motor’daki en önemli konu, hesap işlemlerinin

rakamların hafızalanmasından ayrı olmasıydı. Farklılık

Motorunda ise, bu ikisi birbirine oldukça yaklaşmaktadır.

1935-45 yılları arasında, gerek IBM, Remington ve NCR gibi

firmalarca ve gerekse AT&T ve RCA gibi araştırma

laboratuarlarında yaklaşık 10 tane bilgisayar yapılmış olmakla

birlikte, bunlar tablo yapmada ve balistik hesaplamada

kullanılıyorlardı ve bunların en başında da IBM tarafından

Harvard Üniversitesi için 1937-43 yılları arasında yapılan

Harvard Mark I isimli bilgisayar gelmekteydi. Bu makine 5 ton

ağırlığında, bir mühendislik abidesiydi ve 5 beygir gücüne sahip

elektrik motoru ile sanki “Ondokuzuncu yüzyıl İngilteresi’nin

tekstil makinesini” andırıyordu. Bu bilgisayar (makine) 72

rakam saklayabiliyor ve saniyede 3 toplama veya çıkarma

işlemi yapabiliyordu. Bir çarpma ise 6 saniye alıyor, logaritmik

veya trigonometrik hesaplar ise, bir dakikadan fazla zaman

almakta idi. Programlanması ise, 3 inç genişliğinde delikli

kartlardan oluşan kağıt bantlar üzerine yapılmıştı. Bu makinenin

önemi ise hızından değil, tamamlanmış olan ilk tam otomatik

makine olmasındandı. Makine 1943 yılında gizli olarak test

edilmeye başlanmasına rağmen, 1944 yılında Harvard

Üniversitesi’ne aktarılmış, kamuoyuna açıklandıktan sonra ise,

American Weekly dergisi makineyi “Harvard’ın Süper Robot

Beyni” ve Popular Science Monthly ise "Robot Matematikçi

bütün cevapları biliyor.” şeklinde tanıtılır. Harvard Mark I

çalıştığı 15 yıl boyunca çok fazla faydalı olmamasına rağmen,

bilgisayar çağı için üretilen ve kullanılan ilk tam otomatik

makine olarak çok önemli bir kilometre taşını oluşturmaktadır.

İkinci Dünya Savaşı, sonuçlarını geniş ölçüde teknolojik

araştırma ve teknolojik gelişmelerin belirlediği bilimsel bir

savaştır. Bu konuda en önemli iki program, atom bombasının

geliştirildiği Manhattan Projesi ile MIT’de geliştirilen radardır. Bu

kapsamda yürütlen projelerde çalışan John Mauchly’nin 1942

yılında yayınladığı, Yüksek Hızlı Vakumlu Tüplerin

Hesaplamalarda Kullanımı’na ilişkin notlar, elektronik bilgisayar

projesi için gerçek bir başlanğıç noktasını oluşturur. Bu notlar

1943 yılında, Proje PX, yani ENIAC (Electronic Numerical

Integrator and Computer) olarak hayata geçer. ENIAC 18.000

vakumlu tüpü, 70.000 resistörü ve 6.000 düğmesiyle, daha

önce üretilen tüm makinelerden daha kompleks bir yapıya

sahiptir. Projeyi yürüten ekibin Von Neumann ile karşılaşması

projenin geleceği açısından önemli değişikliklere neden olur.

Neumann, gelince ENIAC’ın eksilerini görür: çok az hafıza (10

rakam), çok fazla vakumlu tüp (ortalama 10 dakikadan az bir

zamanda tüp yenilenmesi) ve çok uzun yeniden programlanma.

Bu yeni bir proje olan Projet Y, EDVAC (Electronic Discrete

Variable Automatic Computer)’ın doğuşunun habercisidir. Von

Neumann 1945 yılında EDVAC üzerine ilk raporunu yayınlar. Bu

raporda yer alan makine yapısı, günümüzde bilgisayar

uzmanlarınca Neumann Mimarisi olarak da anılmaktadır. 1946

baharında ENIAC tamamlanır ve savaş da bitmiştir. Makinenin

ürettiği 150 kilowatlık ısı için 20 beygir gücünde 2 tane

vantilatör çalışmaktadır.

1946 yılında ENIAC’ın üretiminde bulunanlardan 2 kişi bir şirket

kurar ve İstatistik Bürosu için makine üretmek için anlaşırlar.

Bu makine UNIVersal Automatic Computer (UNIVAC)’tır.

UNIVAC’ın en önemli özelliği ise, depolama için delikli kartlar

yerine manyetik bantları kullanacak olmasıdır. Daha sonra

firma, BINAC (BINary Automatic Computer) üretmeye karar

verir. Ancak üretilen BINAC makineden istenilen sonuç alınamaz

ve firma yeniden UNIVAC’a döner.

1950’li yıllara gelindiğinde bilgisayarlar esas olarak, tekrar

bilgisayar üreticileri ve işletme kullanıcıları tarafından

üretilmeye başlanır. 1943 yılında Watson, Araştırma Geliştirme

Birimi yöneticisine "dünyadaki en iyi elektronik profösörünü

bulup IBM için getirmesini" ister ve 1945 yılında IBM Profösör

Wallace Eker’i kiralar. 1947 yılında CPC (Card Programmed

Calculator) üretilir ve 1949 yılında müşterilere gönderilir.

Bu arada, UNIVAC’ı üretecek firma sahipleri firmayı IBM’e

satmak isterler, ancak bu mümkün olmaz ve Remington firması

bu firmayı satın alır. 1950’nin yazında UNIVAC tamamlanır.

Makinedeki 5.000 tüpün ürettiği sıcaklık 120 kilowattır.

“Çalışanlar ilk kravat ve ceketlerini çıkarırlar, bunları birkaç gün

sonra diğer kıyafetler takip eder ve nihayet iç çamaşır ile

çalışmaya devam edilir.” Testlerden başarılı bir şekilde çıkan

UNIVAC, Remington tarafından 1952 yılında CBS

televizyonunun ikna edilmesi sonucu başkanlık seçimlerinin

tahmininde kullanılır. Seçimden aylar önce program

hazırlanarak daha önceki seçimlerdeki örnekler de dikkate

alınarak sonuçlar tahmin edilmeye çalışılır ve UNIVAC ilk

tahminini akşam 8.30’da yapar: Eisenhower’ın 438 delege,

Stevenson’un ise 93 delege alacaktır ve Stevenson’un kazanma

şansı sıfırdır. Ancak bu tahmin, seçimden önceki gün Gallup ve

Roper firmalarının yaptığı kamuoyu yoklamalarının tam tersidir.

CBS yetkilileri düşünüp taşındıktan sonra böyle bir sonucu

açıklayamayacaklarına karar verirler ve bunun üzerine

UNIVAC’ın operatörlerinden parametreleri ayarlamalarını

isterler. Akşam 9.15’te CBS açıklar. Eisenhower 8’e 7 seçimi

alacaktır. Oysa, seçim sonucu UNIVAC’ın tahminine çok yakın

çıkar ve Eisenhower 442’ye 89 kazanır. Bilgisayarın ilk kez

seçim gecesi komuoyu ile tanıştırılması, bilgisayar tarihi

açısından önemli bir hamledir. O zamana kadar halk, bilgisayarı

duymuş, ama görmemiştir ve bilgisayar UNIVAC’tır.

IBM, UNIVAC’ın bu başarısına karşı, birçok yönden UNIVAC’tan

üstün olan 702 model Electronic Data Processing Machine

üretir.

1950 yılında ticari anlamda üretilmiş hiçbir bilgisayar

bulunmazken, 1960 yılında 5.000 bilgisayar A.B.D.’de bin veya

ikibin bilgisayar da diğer ülkelerde bulunmakta ve bu rakam

1970’te A.B.D.’de 80.000 iken, diğer ülkelerde 50.000’i bulur.

1960’ın sonunda IBM’in satışları 7.2 milyar ABD Doları, çalışan

sayısı 250.000’i ve pazar payı %70’i bulmuştur. IBM bir yandan

ürün hattında bilgisayardan yana dönüşüm yaparken, öte

yandan yılda %15-20 oranında büyümektedir. 1960 yılında

IBM, bilimsel kullanıcılar için, veri işleme müşterileri için,

büyüklü küçüklü olmak üzere 7’den fazla farklı modelde

bilgisayar üretmektedir. Ancak başta yazılım olmak üzere bir

çok uyum problemi yaşanır. IBM her ne kadar yazılım

problemini RPG (Report Program Generator) ile çözerse de, tam

anlamıyla istenilen sonuçların alınmadığı kanaatine ulaşılır. Yeni

bir proje başlatılır ve bununla, yeni makinenin tüm ürün

yelpazesi ile uyumlu olması, bir makine için program yazıldıktan

sonra yeni makine için tekrar program yapılmaması gibi konular

amaçlanır. NPL (New Product Line) isimli proje yaklaşık 5 milyar

A.B.D. Doları tutarındadır ve Fortune dergisi muhabiri Tom Wise

projeyi "IBM’in 5 milyar $’lık kumarı” başlığı ile duyurur ve

ekler: “İkinci Dünya Savaşında Atom Bombasının yapıldığı

Manhattan Projesi bile bu kadar paraya mal olmamıştı.”

Projenin direk araştırma masrafları 500 milyon $’dır. Üretilecek

makineye bütün ürünleri kapsaması anlamında System/360 adı

verilir. Bu ürüne talep o kadar fazla olur ki, IBM 9.000 siparişin

yarısını dahi üretemez. System/360’in 3. yılında, IBM’in bu

üründen geliri proje gideri olan 5 milyar doları aşar.

System/360’ın IBM’i, IBM yapan ürün olduğu söylenir. Ürünün,

eksisi ise zaman paylaşımı niteliğine sahip olmayışıdır.

1970’li yılların ortalarında, bilgisayar teknolojisi sektör olarak

otomobil ve petrolle birlikte, dünyanın en önemli

endüstrilerinden birisi konumundadır. A.B.D.’de üretilen her

120$’ın 1$’ı bilgisayar sektöründendir. 1976 yılına gelindiğinde

IBM, dünyada mainframe (anaçatı) bilgisayar pazarının 3’te

2’sine sahip olmakla birlikte, global bilgisayar pazarında payı

%50’ye, 1985 yılında ise %25’e düşer. Bu düşüşte yönetim

anlayışı, pazarlama organizasyonu ve tekelci yaklaşımlarına

tepkiler gibi faktörler etkili olur.

Yazılım

İlk hafızalanmış program, 1949’da Cambridge EDSAC

bilgisayarda kullanılır. Önceleri programlardaki hatalar, sadece

hata olarak adlandırılmasına rağmen, sonraları program

hatalarına "bug", hataları düzeltmeye de "debugging"

denilmeye başlanır. 1953 yılına gelindiğinde, programlama

araştırmalarının merkezi İngiltere’den A.B.D.’ye taşınır.

Bilgisayarların sürekli olarak tekrar programlanmasına en

önemli çözüm 1953 yılında IBM’de 29 yaşındaki proje lideri

John Backus’tan gelir. John’un ürettiği program Formula

Translator, kısaca FORTRAN’dır. Çok başarılı bir programlama

dili olan FORTRAN hala kullanılır. 1966 yılında FORTRAN,

American NationalStandars Institute tarafından resmi olarak

standartlaştırılan ilk programlama dili olur. FORTRAN bilimsel

uygulamalar için standart dil olurken, COBOL (COmmon

Business Oriented Language) A.B.D. Hükümeti tarafından

yaratılır.

Genel kamuoyunun yazılımdan kaynaklanan bir hatanın etkisini

gördüğü en önemli olay, A.B.D. tarafından Venüs gezegenini

keşif için dizayn edilen Mariner 1 isimli uzay aracının

yörüngesinden çıkmasıdır. 22 Temmuz 1962 sabahı uzaya

fırlatılan araç kalkıştan 4 dakika sonra yörüngesinden çıkar ve

herhangi bir zarar vermesine izin verilmeksizin hemen imha

edilir. Olayın araştırılması sonucunda, FORTRAN dilinde yazılan

programda bir eşitlikte kullanılan yanlış bir karakterin bu

sonuca yol açtığı ortaya çıkar.

1968 yılında Almanya’nın Garmisch kentinde düzenlenen bir

konferansta ilk kez yazılım mühendisliği kavramı kullanılır ve bu

konferans programlama kavramında yazılımı gerçek bir disiplin

altına alan kültürel bir değişiklik başlatır.

Yapısal Programlama deyimi ilk kez 1971 yılında icat edilen

Pascal dilinde kullanılır. Bu deyim aynı zamanda A.B.D.

Savunma Bakanlığı tarafından güvenlik gerektiren kritik

yazılımların yazıldığı Ada programlama dilinde de yer alır.

Kişisel Bilgisayarlar

Günümüzde bilgisayar denildiğinde, bir çok insan masasının

üzerinde kullandığı kişisel bilgisayarı düşünür ve bu kişisel

bilgisayarın ticari veri işlemede kullanılan bilgisayarlarla

herhangi bir direk ilişkisi yoktur. Kişisel bilgisayarlar, kesinlikle

farklı bir kültürün ürünüdür ve gelişiminde zaman paylaşımın,

BASIC programlama dilinin, UNIX’in, mini bilgisayarların ve yeni

mikro elektronik aletlerin etkisi olmuştur.

Zaman paylaşımlı bilgisayarlar, birden fazla kullanıcının aynı

bilgisayarı kullanmasına olanak veren ve her bir kullanıcının

kendisini sistemin tek kullanıcısı olarak görmesini sağlayan

sistemdir ve bu sistem MIT de 1961 yılında geliştirilmiştir.

1964 yılında geliştirilen BASIC (the Beginners All-purpose

Symbolic Instruction Code), üniversite öğrencilerinin kendi

programlarını geliştirmelerine olanak sağlamalarına yönelik

geliştirilen basit bir programlama dilidir. 1970’li yıllarda her

bilgisayar üreticisi, eğer eğitim pazarında ürününü pazarlamak

isterse, müşterisine bir BASIC translatör de sağlamak

zorundadır. BASIC programlama dilinin sahneye çıkışından önce

2 tür bilgisayar kullanıcısı vardır: diğer insanlar için program

geliştiren profesyonel bilgisayar kullanıcıları ve acemi bilgisayar

kullanıcıları. BASIC 3. bir grubu yaratır. Bu, bilgisayarlarını

kişisel bir bilgi aracı olarak gören ve kendi programlarını

geliştirenlerin oluşturduğu bir gruptur.

Zaman paylaşımlı bilgisayar fikrinden sonra, 1962 yılında A.B.D.

Savunma Bakanlığı’nca Advanced Research Projects Agency

(ARPA) projesi geliştirilir. O zamanlar bu proje az bilinmesine

rağmen, kültürel etkisi büyük olur. ARPA Projesi’ne önceleri

Sovyetler Birliği’nin ilk uydu fırlatmasından kaynaklanan 1957

yılındaki Sputnik Krizi’ne karşılık olmak üzere başlanır.

UNIX işletim sistemi 1969-74 yılları arasında Bell

Laboratuarlarında Ken Thompson ve Dennis M. Ritchie

tarafından geliştirilir. C programlama dilinin kullanımı UNIX’in

her türlü bilgisayar sisteminde kullanılmasını mümkün kılar.

1965 ve 1975 yılları arasında, dijital entegre devrelerin

üretilmesi, bilgisayar fiyatlarında olduk düşüşler meydana

getirir; 1970 yılında 1965 yılının gücüne sahip 200.000$

değerindeki mainframe bilgisayara denk minicomputer’ler

20.000$’a satılmaya başlanır. Minicomputer’ler daha çok A.B.D.

elektronik sektöründeki minyatürleşmenin sonucudur.

Minicomputer teknolojisi ile birlikte, değişim elde kullanılabilen

elektronik hesap makineleri, dijital saatleri, video oyunları ve

nihayet kişisel bilgisayarlar gelişir. 1950-65 arası dönemde,

vakumlu tüplerden önce transistörlere, daha sonra da entegre

devrelere (çiplere) geçiş olur. 1950’li ve 60’lı yıllrda elektronik

endüstrisi 2 bölgede yoğunlaşır. Bralar Boston ve San Fransisco

Körfez Bölgesindeki Silikon Vadisidir. İlk firmaların buralara

yerleşmelerinin temel nedeni ise MIT ve Stanford gibi araştırma

üniversitelerinin buralarda bulunmasıdır.

MIT’den ayrılan Keneth Olsen ile Harland Anderson tarafından

1957 yılında Boston civarinda Digital Equipment Corporation

(DEC) kurulur. DEC 1960 yılında ilk bilgisayarı olan PDP-I

(Programmed Data Processor)’i üretir ve 125.000$’dan satışa

sunar. O zamanlar bir bilgisayar yaklaşık 1 milyon $

değerindedir. Yıl 1965’te PDP-8 üretilir ve bu bilgisayar entegre

devrelerin kullanıldığı, daha küçük ve daha ucuz bir bilgisayarın

fiyatı sadece 18.000$ ‘dır. 1966 yılına kadar 800 adet PDP-8

satılır, gelecek on yıla kadar gündemde kalır ve bu süre içinde

30-40.000 sistem satılır. Bir çok üniversite ve araştırma

laboratuarı bu makineden alır ve bu makine bilgisayarı hobi

edinenler kültürü yaratır.

1960’lı yıllar entegre devre çiplerinin meydana çıkış gelişme

yılları olur. İlk entegre devre çipi 1962 yılında askeriye için

üretilir, üzerinde yaklaşık yarım düzine transistör bulunan bu

çipin maliyeti 50$’dır. Çiplerin üretimi ve üzerinde barındırdığı

transistör sayısı yıllar içinde katlanarak artarken, üretim

maliyeti de aynı oranda düşer. Entegre devrelerin gelişimi,

bilgisayar teknololojisinin ötesinde bir çok elektronik üründe

önemli etkiler meydana getirir. Bunlardan birincisi, hesap

makinesi endüstrisidir. Elde kullanılan ilk hesap makinesi 1971

yılında 100$’lık bir etiket fiyatıyla piyasayla tanışır ve yılı 1975’e

geldiğinde fiyatı 5$’dır. Bir diğer sektör, dijital saaat

sektörüdür. İlk dijital saat 1973 yılında 250$’dır ve denilebilir ki

o tarihte bir dijital saaatin hesaplama gücü ENIAC bilgisayarın

gücüne eşittir. Bu fiyat 1975’te 150 $’a düşer, şimdilerde ise

birkaç dolardır. Elektronik entegre devrelerden önemli oranda

etkilenen bir diğer sektör ise, video oyunları endüstrisidir. 1971

yılında kurulan Atari firması, ilk oyunu olan masa tenisi

oyununu 1974 yılı Noel’inde piyasaya sürer, fiyatı 350$ olan bu

oyun 1976’da 50$’a düşer.

Şunu belirtmek gerekir ki, 1970’li yılların başında hesap

makinesi, dijital saat ve video oyunları bilgisayar sektöründen

oldukça ayrı ve bağımsız sektörler iken, 1970’li yılların sonunda,

aynı mikro işlemci içinde birleşmişlerdir.

1971 yılında bulunan mikro işlemciler, 1973 yılına kadar yaygın

değil iken 1979 yılında yıllık mikro işlemci satışı 75 milyonu

bulur.

Kişisel bilgisayarların gelişimi ile radyonun gelişimi arasında

paralellikler bulunmaktadır. 1890’lı yıllarda şimdi dinlediğimiz

radyo bilimsel roman konusu bir muammadır. Mors alfabesi

yoluyla bir noktadan diğer noktaya kablosuz olarak ilk kez 1901

yılında, Guglielmo Marconi tarafından gerçekleştirilir. Guglielmo

bu tarihte, S harfini sürekli olarak İngiltere’den Kanada’ya

aktarır. Bu başarı firmaların ve telgraf şirketlerinin özel ilgisini

çeker. Bir taraftan firmalar bunu kullanma yollarını araştırırken,

diğer yandan hobi sahiplerinin dikkati de bu konuya

yönelmekte, 1917 yılına gelindiğinde lisanslı amatör 13.581

operatör bulunmakta, lisanssızlarla bu sayı 150.000’i

bulmaktadır. İlk radyo yayını fikri ise Birinci Dünya Savaşı

sonrası ortaya çıkar ve 1922-1924 yılları arasında A.B.D.’de

radyo yayını yapan 564 radyo istasyonu vardır ve herbir radyo

da 80$’a satılmaktadır. Radyo yayınlarının ortaya çıkışı 3 önemli

noktayı gündeme getirir: Birincisi, radyonun uzun dönemde

ortaya çıkaracağı önem başlanğıçta fark edilememiştir. İkincisi,

radyonun yaygınlaşmasında en önemli aktör amatörler olmuş,

bunlar ilk radyo alıcılarını kendileri yapmışlardır. Üçüncüsü, bir

kere radyo yayını kurulduktan sonra, pazar dev firmalar (radyo

üreticileri ve yayıncıları) tarafından ele geçirilmiştir.

Benzer oluşumun, kişisel bilgisayarın gelişiminde de meydana

geldiği anlaşılır. Mikro işlemcilerin olduğu piyasada, amatör

bilgisayarcılar, kişisel bilgisayara dönüşümde önemli rol

oynamışlar ve kişisel bilgisayar sektörü daha sonra IBM gibi

devlerin oyunlarına sahne olmuştur.

Kişisel bilgisayara olanak sağlayan teknoloji olan mikro

işlemciler, 1969-71 yılları arasında İntel’de üretilir. 1968 yılında

Robert Noyce ve Gordon Moore tarafından kurulan İntel,

önceleri yarı iletken hafızalar ile hesap makineleri ve video

oyunları gibi ürünlere çipler üretmektedir. 1971 yılında İntel

açıklar: “Elektronik devrelerin yeni çağı...bir çipte

programlanabilir mikro bilgisayar” ve bu 4004 model çipin fiyatı

yaklaşık 1000$’dır. Bu çip bir kerede 4 bit veri

işleyebilmektedir. İki yıl içerisinde, İntel bir kerede 8 bit

işleyebilen 8008 modeli çıkarır. Belirtmek gerekir ki, bu

bilgisayarlar, şimdi kullanmakta olduğumuz kişisel bilgisayarlar

gibi değildi. Kağıt bant takılabilen, delikli kartlarda programı

işletilen aletlerdi.

1975 yılı Ocak ayında mikroişlemciye dayalı ilk bilgisayar olan

Altair 8800 yayınlanır, Popular Electronics dergisinin ön

sayfasında. Bu makine demonte vaziyette ve bilgisayarı hobi

edinenlerin kendilerinin parçaları bileştirebileceği türdendi ve

fiyatı 400$’ın altındaydı. Bilgisayar içinde merkezi işlemcisi

bulunan ön tarafında düğmeleri ve neon lambaları bulunan tek

bir kutu içerisindeydi. Ne ekran, ne klavye ve ne de yeteri

kadar hafızası vardı (sadece 256 bayt), faydalı bir şeyler

yapmak için. Altair 8800 sadece, ön panelde yer alan düğmeler

yardımıyla ikili sistem (binary) kodlarıyla programlanabiliyordu.

1955 yılında doğan Bill Gates, bilgisayarlarla olan ilk

tecrübesini, 1969 yılında okul tarafından kiralanan bilgisayarda,

BASIC kullanarak program yapmakla yaşar. Yakın arkadaşı Paul

Allen’in de programlama tutkusu vardır ve Paul Washington

State Üniversitesi’ne bilgisayar konusunda okumaya, Bill Gates

de babasının etkisiyle Harvard da hukuk okumaya gider

1973’te. Bununla birlikte, Bill Gates geceleri hala programlama

ile uğraşmaya devam etmektedir. Altair 8800 1975 yılında, Bill

Gates ve Paul Allen’in hayatını değiştirir. Makineyi duyar

duymaz ikisi birlikte, makineyi üreten MITS firmasına

başvurarak makine için BASIC dilinde yazılım yazmayı önerirler

ve ikisi birlikte Micro-Soft (- işareti sonra kaldırılı.) firmasını

kurarlar. 1975 yılı Şubatında ilk programlarını yazarlar ve iyi bir

işletmecilik örneği göstererek firmaya yazılımı her şeyiyle

satmayıp, sadece royalti usulüyle satarlar. Yani firma Altair

8800 sattıkça Microsoft da kazanacaktır. 1975 yılının ilk üç

ayında MITS firması 1 milyon $’lık sipariş alır.

Mainframe bilgisayarların laboratuar ortamından işletme

makinelerine dönüşümü yaklaşık bir on yıl alırken, kişisel

bilgisayarların dönüşümü iki yılda olur. Bu hızlı dönüşümün

nedeni de, gerekli olan klavye, ekran, disk sürücüler ve yazıcılar

gibi alt sistemlerin zaten piyasada mevcut olmasıdır.

1976 yılına gelindiğinde, sadece bir kaç yazılım firması

bulunmakta ve bunlar da çoğunlukla sistem yazılımı

üretmektedir. En popüler ürünler ise, Microsoft’un BASIC

programlama dili ve DEC’in CP/M işletim sistemidir. 1977

yılında, Microsoft’un 5 çalışanı bulunmakta ve yıllık satışları

tutarı 500.000$ civarındadır.

Aynı tarihlerde uygulama programları ise, oyun, eğitim ve

işletme olmak üzere 3 temel pazarda boy göstermektedir. Oyun

programları bir çok genç programcıyı harekete geçirir.

İşletmeler için paket programların pazarı 1978-1980 yılları

arasında gelişir. Bu konuda yaygın olarak kabul gören ilk

uygulama programı şu anda kullanılmakta olan Excel

programına benzer fonksiyonları görev VisiCalc programıdır.

Kelime işlemci programların gelişimi ise, 1980 yılını bulur.

IBM gelişmekte olan kişisel bilgisayar pazarının farkındadır ve

kişisel pazara girmesinde, diğer firmalara nazaran önemli

avantajları bulunmaktadır. IBM üreteceği kişisel bilgisayar için o

sıralarda CP/M işletim sisteminin geliştirici Gary Kildall’a teklifte

bulunur, ancak Gary teklifi reddeder, bu teklif-red hikayesinin

bir çok versiyonu konuşulur ve IBM Microsoft’u tercih eder.

Microsoft IBM ile anlaşma yaptığında, elinde henüz bir işletim

sistemi bulunmamaktadır. Bill Gates yerel bir firmadan 30.000$

karşılığında, sonraları bilgisayarla ilgilenen herkesin dilinden

düşmeyecek MS-DOS’a dönüşecek işletim sistemini alır. Bu

işletim sistemi IBM tarafından satılan her kişisil bilgisayarla

birlikte satılmakta ve Microsoft programın her kopyasından 10-

30$ arasında bir royalti gelirir elde etmektedir. 1981 yılında ilk

IBM kişisel bilgisayar, sonraları sadece kişisel bilgisayar olarak

adlandırılan bilgisayarlar üretilir, 64 kilobayt hafıza ve floppy

diskle birlikte 2.880$’dır. 1982-83 yıllarında IBM’in kişisel

bilgisayarı endüstri standardı haline gelir, bir çok yazılım firması

ürünlerini IBM kişisel bilgisayarı ile uyumlu olacak bir şekilde

üretir ve 1983 Ocak ayında Time dergisi, yılın adamı olarak IBM

PC’yi seçer.