B à n g p h ư ơ n g ph á p n gôn ng ữ học

T1ẼP TỤC GIÁM BỊNH MỘT sỡ BÀI THƠ CHƯA RÕ LÀ CỦA NGUYẼN TRÃI HAY NGUYÊN BINH KHIÊM

NGUYỀN VĂN H IỆP

Cùo bộ m ôn khoa học ngày cảng hoàn thiện cúc phương pbáp nghiên cứu cùa m inh. Những năm fiãn đíìy đa cổ nhừng Ihử ngliiẻni (lùny rả c phương pháp chinh xảc Irong việc nghiên cứu văn học, đem lại mội quang cảnh miVỈ cbo ngành ngữ vSn. N&m trong xu Ihế n ày. phong cách học căn có mội cAch lảm ăn mới, đ oạ n lu yệt TỞi lối khen chẽ chung chung, lư biện. Thực lión đang dặl ra yôu cảu klẽn thiếl một bộ mỏn phong cách học có íiiá Ir ị lÝ Ih n jv t \à hiệu Írn-I t :»irc h ố u h oa o . c ó l h è " i ú p n g ư ờ i n g h iô n c ứ u y ià i l l i ich , « t h á o g ữ » c á c ìin l ư ợ o g i h à i n m ỹ b ằ n g n h ữ n g q u a n hệ . n h ữ n g đ ạ i lưọrn/Ị cỏ Ihô k iò ra I ra đ i r ạ c .

T r o n g b ả i v iổt n ả y , c h ú n g lỏ i l iốp lụ c d ù n g p h ư ơ n g p h ố p *o s ả n h d i o l e d e — t ử c cà i n g ỏ n n g ừ r i ề n g b iệ t — đ ỉ l l m h i í u raộ t Tả i k l i i a c ạ n h I r o n g p h o n g c á c h □Hồn n g ữ Iht / n ò m N g u y ễ n T r ẵ i và N g u y ễ n B i n h K b i ê i n . g ỏ p p h ủ n g i á m đ ị n h m ộ t s ố b t i Ihơ c ò n lẫ n lộ{) g i ữ a h a i (ác g lù nà y (1). C ả c né t k l iu b iộ t — li re III.u n g b i ề u hi(*n c ụ t h ề c ù a cú i n g ô n n g ừ r i è n g b iộ t — đ t r ợ e p h â n x u á t t r ê n c a s ở so ■ ả n h : c ứ c h d ừ n g d i ỉ n t í c h , v 6 n t ừ r i é i ) g , c á c h k é t l i a p t i r t ro n í í l i r l ò . c ả e l ừ h ô ứ n g l l ẽ n đ ờ i VỚI n h a u t r o n g c à u , th ỏ i q u e n đ ủ n g t ử vồ kĩ-t l i ạ p l ử t r o n g q u n n h ệ vớ i b ỗ c ụ c l o à n bà i , l l i ỏ i q u e n h i ệ p v ă n , n h ữ n g k h ố c b iệ t v è n iặ l t ừ v ự n g — n g ữ n g h ĩa . . C hủntỉ (ỎI »ĩ' co íịầ n g n é p cộn lác phàm một cách h iah thức, thông qu a v iệ c phàn x u ă l h in l i i h ừ o đ ề n ắ m bí\t n ộ i i lunf l. Q u á t r i n h n ả y k h ô n g c h ì l à t h ố n g ké , q u ỉ n ạ p m à c ò n l i n h d é n si r đ ỏ n g £ ỏ p , dAn d ắ t c ù n n h ữ n g • u y n g h ĩ m a n g t i n h t l i èn dịch. v.\ cỏ th ' 1» c& tri.rc gií'»c bẳn ngữ. C ir liộu klião ná; lả loàn hộ Ibơ NAm NguyỀo T râ i và N guyễn Bình Khiôm sau khi .J;i loại Irừ nhưng b ả iC " hai <11 hán : m ội <1Ị bản ill trong * Quóc âm thi tập*, một ilị liíin in trong <r Bai'li vãn ^)u ốc n g ứ (h i ». n ò i c ã c h k h ã c đ ố là n h ừ n g b à ic b ư u rõ là c ủ a N g u y ỗ n T r S i h a y N g u y ê n

Bĩnh Khiôm.2. Nliưng trirớc kh i bát dap những thao lá c cụ thò. chùn# lò i thiếl njỉliĩ nén

dí?n» qua quan niệm v ăn ehư ư n g c ô — Iru y è n thòng ván ch irơ ng cua nbầ Nho Bời vi nổa khổng ìúm điều đỏ. cáu cbuyẹn phong câcb ngAn ngừ riêng biệt b é h y »ẽ c h ĩ i à c ă n c h u y ị - n h l n h t h ứ c .

Ii6 i TỞ1 nhà Nho. văn là đề $h6 € đạo * (văn d ĩ lải dạo) u đè k.f thác « i h i » (thi ngốn chí), t Dạo* đây là bàn rliá t cíia vũ trụ v i con ngirù i. lử dạo lý thảnh hi?n, là trật tự cương tliưỏ-a# hòa mục. Nho gia liíy Irậ l lự gia dỉuh đì' hlnh dung Ihẽ Văn chương phải có nhiệm TỤ luyèn ilirơ ng đạo đửr, b io vệ đạo lỷ th&nh hiên. Q uan điễm Nho gia cho rằng chức năng của vẩn học không pbãi lả

nhàn Ih ử c mà là truyền đạt. không phải lũ p h in ảnh mà là gião dục. Hiện thực v l vẠy m i bị gọt dũa Iheo cối khaAn đạo lỷ. T h o phầit lớn là thơ trừ tỉnh, nhung lạ i lầ mội thứ trữ lin h ước lộ. chù yểu nhăm bièu h ií:i cá i « ta » chung, x u ẵ i xứ l ià n li tâng đều theo nhữn# con đư ờ n g da vạch sàn. V i t lu ' Ih ơ văn cùa h»i Ang nhà Nbo sống cách nhau lià n g th ? k ỷvànc-ò nhírntỉ tliem rú* RÌóng nhau, là tẩm lãng k'nh cho thẵy những điềm yiổng nhau troTH' ra .-h ứng xử cùa ouộe dởi h ọ :L ú c gập Ih ò i thi bám hớ .ĩein sở họ : ra thi thổ, nhir ư ítinnp I Iri quàn Irạt-hd&M *.L ú c không gặp thời lh i lu i về ần dậl, v u i vứi (iiio Ihft'ih Itiền. Um 1'ílu hạn v ờ ị thi Ann . iAn. b àotoàn kh í tié!. Cách ứ n gxử cữanhiì Nlio I ô rồng <1uợc kbuAn Iheo những con đitởng gản như đa vạ ch sẵn, m ặc đii thực' lõ do những mâu Ihuân trong học thuy él của minh, nhà Nho ihirờnR 4 xuẵt ílù iig dàng, xử âu bận*.

T ru y ẽ n tlióng văn chươn.íĩ cồ I hưởng xa lạ víVj Piii « t ỏ i» củ nhản. C iiỉ cỏ cỏi « la > chung, cá i « ta » cua COI1 người cbức oSkl:, s • '<. ư I ỉ»eo nliừng qui phạm giáo lý của Nho g ia,là hao Irùm lên \ă n chương, bạc khíip nơi. len ló i vào ▼à cỏ mặt trong từng cách nhiri. cAch câm củ a nhà l!>tr ìl(5i vái Ihò giời. N guyễn T rS i và N guyên lỉln íi K lũề m đă vù n g vù v n h ư lliế nảo liè IhoAl ra khỏi nltOng ảp lự c đỏ. đè lưu lại bản lĩn h vâ diíu ăn cã nhàn I li ... tro n ” ván chư ơng?

3. Nguyên T rã i TÙ N gạvễn Iỉin h Khiêm lã ỉiíii lúc p.K lởn mà ooộc đời rỉk lốc pbằm có n h iỉu nẻi lưưng đũng. B ó chinh lã một trong những nguyên Iiliản khiỂn cbo việc giảm định t’àc hài thơ Nỏm còn lồa HỊỉhi (*iừ:i liíú ỎHg gộp rố i n h iíu khỏ kbiln. Nhưng đọc cuốn -ỉQ uóc âm tlũ lập # vù « iỉ.ioh vân Quóv ngữ lh i» chúng la cỏ ấn lưụng là dưỡng như N guyễn Trài duy I'àm hơn, còn N guyễn Bỉnh K hiêm d u y lý hơ n . N guyen T rã i nói nhiou đón đ ữ i 80 »:.; riêng tư , cuộc sổng R íản dị hãng ngày, cảníi lnủ lM6n nhiôn, N;:uyỄn Bỉnlt Khiêm lại có hứng thú hon khi giáo huán vô le RÚ.ig, cách s ử thó ừ đời.

3.1 T ro n g Ih i lậ p x ^ u v õ u T rã i và Nfiuyc’ n B in h Khióm đồa cố các lừ g hé p lAy nghĩa. Chẳng h íi'1. ờ Nguyễn T rfii có « bạo ugưM • J>. « hiỂn b 6 :i«... ò Ngl’je n Hĩnh KhiẬm có « v ẫ II ch-tiyỉn », » Vày címb »,« lin rđ y i •*,« s : i!ẬỊ^h>u .9.« ngọc vàDg 'ỉro n g lién g Việt, liỏ 'ir *4 11L*=> lá y nghĩa cũng có il.Mif; il.'n g ill V(’i i lò |)ITỊJ \ự (lo hao nhiên (tức !.'t rỏ k ’i;i n .1 n f l Ạ i)i’tnjỉ tách ra lii.'iili fill' !i- tffrii :i£t) thi V Iĩfi ĩa khái q:iả( VÍI irừ u lirựny cá nu -: lộ • I :ồ b:íy n h iíit. ill..- là* ciiti lliũ y • lir * . t* p lá y njỊÌ!Ĩa kiều nảy ò ‘li Iậj» NfcUyfn T rả i lả 3."ỉ iiV ị!i . so 1*124 hfii>. ỏ Ih ’ l í pNguyẻH B lnL K h l,'in l i i '.I.) !• ( ír . lòn-.! sổ 13u !. ;> N ' -.ạy >. |»V«I1 liin K K ĩii m dim.' roộl hrợi-ií lử I h.'*p láy II'. Vaj?íif)h;i lãn \ 4 ' Vi'., . , . T ì i- nhy, I heo c húng tòi Bghi*. da g^p p á *ạo nê li ờ ngufri dọn ổn lu lit? ỉ guvễn Bĩr.h K h ifm - M) B‘Id u y iý , n ặng mftu s;»-- I-ÌMĨ qji'M ỉ»»rn tbo rN f.u >cn T ti!'.

•3.2, So sánh vow iiV c ìu ỉ-ai nbầ thơ. ẹôn c.: li: ■ f.í: ra những ki*í !uộỉ) IỶ Ilvủ về dặc diỗtu tư I v ỏ n g .Ift ỉión rử í! ••) .’tcgiù. • ố m ộl M .i ' •! íii- 'lí: Ih íru Íihộm ứ iiíntí t ử « 6 c ó íă n s õ c a o s ' ij!úiii á.iiu I; .r i íg viir. (!»• i iiã lúi- i’ liỉiiH q u a n lả in íiiiy n p l . ĩ .ThSag kõ cho !bẩy ờ thi íái> t\ị*uyi-ti liìn li K i i i ì i i : .. ..U )ỉ s 'ỉ l ỏi cù I. ộl s ' ihự c tử u đ t hiện V■'»i lằ n su caw. Cỉ::i .. khdnq tốu mạn. t rì rạ c mã có xu btfỏ])fỊlập tran^ váo mội số truữ ' Ji từ vưng— tigìr nghĩa nhAi ị ú;, l i.ru liiện cụ lỉiỉ! nliư .san (con 8Ố đirng t r ill : chỉ lăn so xuất hiẹn Irouịị :i.i l/lị) NguVỈ 11 T rà i, cỏn a6 sau - irong thi tập N guyễn Hĩnh Khiêm)

1 1 Nhỏm lử r ó i vò lin h eẵm : tbư ơ iig,(1 5 /J ). UỚI ỉ ì 'i /2 ì,y C v . (7/12). Ịứ c(22/1 ả u (23'10). ngại (15/4). loan (14 2). I)ờ (15/1«>). h iềm (12 13) ’

51

b) Nh- m tir nỗi v ỉ IrÃch nhiệm , c h ú c phận CÙM kè s ĩ đói Viri x?\ b fti: c h ín (18 /1 3) ,ỊU » n (I.V l). dàn ( I I 2). hiĨMi (S 7). IÔI (10 fi). Dtrững Nfĩu (XgbiO- 1 1 T liu ấn Ni an I ' l n (16/12)

c) Nr. -m tir nỏ! vè !P SÓU}Í. rách xử th.- õ ilở i: I h ' (12' 12). người (74/K'l), ĩạo (28/24j. đui (17 11), lliẽ gi.m ( ỉ 2 .17 >. lá. ( l í ’*/'.1}, i'h.in (l.i/ỉtS) khôn ( i ‘V-ì>), (lọi (12/12), lảnb ( Ỉ '.ự l7 i. dử (.-> 16). ngljfa (11 10). trời ( ĩn Ub) cơ m àu (1/4)

d ) NMỉ m ỉ ử nói vè n ’.ifrnii rảnti ihrt thiên nb •' n : I1CII *,v1 í *>7 T ỉ), xuân (."»3/17| trúc (5’tyl2V hoa (.’li) 15). Ihu (31 ti), non (34/S) 'r a i (.‘<1 '2 'I. V t-K/7). Ciiiiii (20/11) eânh (24/*). hông (24/17), rliMH (21 N). pio (17 i:i). 'u y rt < 1 \ o.úc (17/2), Ihônj4

(15/3). mfty ^ , ’2). iră n g «7/9)

c ) N h ó m 'ử nói về cwy* *SnjỊ(IạTi Hạí*. <« 1'inh phú ho:i. 1 <*11 '-lii *;iI~r (lạo trung dun g : b n ( l l l).k h ỏ (18'2.“i) khô khăn (S :•) npíii > 1 • I). ]•» ill (12/4). fũ a (.;S''28)

p h ú q u i (11 /6) n h à n (3-1/23), t lm n h (3 .Ỉ /9 ) , MI 0» 2 ) . V n (1 5 /M . t ự n b io n í t ' : .">>

g) Nltốrn tir n i>i VC1 nlifi'iip sin h lỉoạl ííÌMn ‘ lị oìia cnẠc súne hãm' 1 ' ' V : (khách (33/22), bạij (31/I t). vifi»n (14;2). ch a i ( l í ' r ). ' ảm i KÍ 3 '. ni,;i (.'i 1 , r ửa CJI Hi), l ỉu (16/3), quẻ ( 1ỈS/1). níỊAra ( I */*». ăn ị". 7 !•' I ri-tn»t ( y i i" ì ) . r im ílii/U ). N ,-h (19/11). tlinr (1X'8). ỉ'.o ( IN/tt). c«r1 11 ( l. ’t/'.i), r« '* u ( 2 !a). •' . I V .

Sự lộp trung iu n ũ ịỊ đỗi «ĩ?>nfí i!ru cú c tu lán Sij.'.'.'iil i'n MO ii'u rvậy clio lli.ìy sự tfiiing •!>uII Itrơ :j( đ ổ i tro-.g ! |I I I . 1 1 uròntí •■■iia hai nil- :ho \;;u v ẻ n T rũ i vã N p iv o n !-■ • '-ìtri-n n r II lj mi fvtn,chủng ly tfifiv cỏ sụ k' :»c nhan vo IUUI' dẠ :

— Cãi: tin'll vự c tinh cảm. cả nh thũ thiêu nhlrn. riì<> Mi'll;: t'l.ui liị ' ;M Ịịn g à y .tirrrc N ĩí:iv? ji T rù i I ó i I.lih 11 :i t r t - I.i4 IỈIK liơ n ;I iỉii • K in .

i l l ' II j tilth K liii-m c ò lu rn g m ũ , • \ ■ r .:ì I k h i 1» II) i UUII V ti?*ÔI 8. *ch II i!ế>' <lól.

N .ifỌ g ::' i ộ - • :.r f 11 V . [ i rợ r : i'll r a m ọ! «*ãeh f!;t. !h ' l ó r . r n'V i lịn ! . c<iJin 'i d ; u t vfln bftn «í»rợi*! 1 lự > T ru i t o tin ỉ ỊỊ:'iị> rưMi sov ữ i V li h 'iji i l :rự c íhỗ !i'4 k A ò s , í ỉ i i I) K 1 iéiii

3.3. N inr moi ngdVi lièii lu !, 1 1 1 1 'tỵ ,.!jn • ,'r . ựa.., t i1': . v ' t. ■ f 'V ủm lậphợi> l í i i i ỉh :ỉ.A* nhn.n r • <>tJỊí. Do !': ■ '.tra R I- II .'ao. ! ,1 -(Í rá l lỏn

Việc dìm • i ị11 nliTriig rúi .• lúi l. i-.ii Kinh «!<•»•: 1'Ò‘| h:»I'll I IX ' i n 1, ciiại.lạo 111 ii Ỉỉírc tranh sinli độn/Ị La 'ịị U: • lũ.

T h cu Ihi'nn ké. Qnói* iin !/■■ I Ị' . ỉ.iS iĩr l;( am khnr nil !'■ V (i'll* s > h r o l d- n tĩ i.i 1 **» !;Ì|I. t ru iiỊ i b ln Jj X - •! ' T I Itiụ l l ú . !.:u li v á n .J u S c n I th i oft 1 2 Í, l ú ' .* T. Miá*- nlt.T.i, v»»j lồ Ilf* MÒ 1 • r* r ĩ i ũ tt ■ • 1.1 1.54 i ì i n . l r u n g b in li 7.:t ‘I 111.

So V I một sỏ lác phàm khá • n l r r T r lyệu K i ì u «”*ia N” nvễn Du, Hon liớ n ciìa N |(u v ễ li h u v lự . Việt ftàc va S ư ức n »n lựinn dậm cùa T ó H ữu. lo ih ã y c sự ch^nh 1 õ > -b

Sj/ ch rn h lệ c lm à r. Ilie o c liá u iỉ * ’* ''’ rtlii. ỉ ‘ị tjai clịnh bởi (lặc Irirn gU iè lo li Các tác phalli (J), ( ‘J). ( ’.)) Iré u dây di; u lóuụo lo ạ i lự aự hay lự sự — t r • V I inn. sir vệ n

I >;v (L i ììiiịì

nlr.iM. yừ th:

Tên tảc Ịih ầm 1 • lộ <?ùng/mộl lir Iá j âm

1. ’ỉ ru y ệ n Kièu í .6

2 . H i ' 0 Tiên 4 .0

3 Việt Bầc Tả Nirỡc non ngòn dậm i 6

•1. Q viỗcàm thi lậ|) 8.2

5 lìạ*'h vân Quốc ngir âm 7,3

▼ả ch á i liộu CU' C só.ì^ m u ’n in:»u IIIU n V \‘ vẠ »ả > l i i:n b? !>ộn hu:!, từ iá p lá y đirrrc (lũng v ỏ i lii-u I trạng ra o iictr 1:\ liifcu i! hu 1. ‘Mrng n íu *o sanh ' ởi lỉ'*r Đvử'Uti, linh ninh s í khai* hãn. c ỏ nhã nghiò I «1.1 ii.ứiif{ minh Uio Bưừ: % r á l y i l l t i (> v i ệ c iu íO i: l a e ố i c u i h ò . s : n ! i đ ộ n g n ' I f . . 1 c k lii i - t in g v ô i l ị c h l r o r < .

việc U1U-U lâ cá i l»:íl biên 'ío n g c á i b i ín tli. njj ' ii.'i 111 rói. « Tliõ trong Iho ĐirỞMK là IỈIÚ {jl'Vi I lì I sụ thổn", nhủt .. ( à: ;ứ (Im H ií‘V , kliỏn íỉ i li.il ờ cl.ó r.hạy đuôi lhi*o sự V*>I. I1IỈI á cliổ lin in g nliiìt Sir vật |;ũ .MU! Iir iluv. Múl ki 1 • <là đi thro con 'lư IPỊÍ nảv (hi Ijfui tUAn c:u- Itr n ni»I'ĩa nhr.n || 'âi Ill'in g nhái l:*i .. T r r n g thơ Ịyrở n g k h ô n " có lừ lủỵ lìm, Irử li ót vái uyi :■ I 1 I...Ư liu du, lịch lu ll . ut:ui|2mang... Nhưng á diìv lál cả cãi vé sõi độn.:, ca !'•<■* '1 '" •' <-”n mãt, iC iĩrnií lừ này khổng Iiỉieu (ủ cai JỊÌ liỂI mả chi đ ĩ Ill' ll li’11 cá i bút Hfi' t iiièĩ.h mông cùa dát Irờ i. oải bân g khuiing của COI1 Dguởi » (2)

Kliảo sát các tác Ri:\ cò cliín V lệl Nam *au N uvón Trài TÌì Nguyèn nĩnli K h iim nlnr nhom 11«>n 1» Bưc. I lò Xu;\n Iltr.rnti. iiã í uy 11 Thanh Quan... ỡ các ihì1 l o ạ i t ì i r ở n g l u ậ t VÍI l»iỉ; n i b è D ư ư n y lu Ạ l c l iu i t (4 í " . C n i.ịị l! 6 y c ò l í !«/ ( !ũ n j{ h r i ả j ÔU1 cao hon hân, ‘lên n ỗ i như m nu)! nghịch lv so Vi'*i tiiơ DirờiiR. c.hànn hạn khảo lát cát* bã ỉ Ihcr k liu y ẽ l danh tủn bội Tao i)Aii, chúng lỏi llifiy có l ì lệ .’i,5 dỏng/m ột lử iã j i\tn.

T h ự c chúi ván đè lũ ở đ á u ? Do iiR uvén n h iìu S.IU \.t T iế n c V"I •; cô lư ợng tử la y ám !ỡn boil lii'iig Han H.IV vl.iy 1:1 Jiiộ{ bu .. Ill* II II.un tropg 'I I ! *>c* I’.'iir,*! V il' l U ỉim liỞM l i i c l h ò ía i n g ria i ỈK1 c h o p h ũ V -1 I, I ; <1;U' iliL iii u y ò u llíỉir (iAn lộ c — JU II:é dà (hrợc bièn hiện ôr I»6t so ri 1 • !.. -í - IIhữ cách nj.ả: Qiiip 4 /3 I hay cl)o 1, cãcli iliiug lb.il UJJ0II cben lự c J1 ở l)u ,í' * ih iiyi-: tiiỂ ỉià u chftntf nừ*. ch ủ n g lỏ i cũng xin Hiii nbủn N g u v rii I 'm i vã N íitivèn B ĩn h K h ié iii v ớ i t ư c á c h lá n l i ữ n g 1 'g i r ớ i d à u í i é u c ó m ẫ n csaiii h a n Iif ịữ U in -g U r lá y A III v ờ i

tì iệ cao ilrti v ờ i Ih lỉiư Đưũng lu:)i. Mún càni I< • I "fi l i ‘u hiện <’ chỗ hai 0ng- thưởng xiiyòn tiùnjị các tử lá v ù m à đău cAu va ừ ru I cảu. la Iihi vị tri cò l hề pbiil huy lũi đa lièn i lự c của tir lây. T h o n g kẻ cho (h;'i \ :

Sò lăn v ị (rí dũng (Jutjf ủm thi i ỉ) 1 Ị ilạ cn rả ii Quổc ngữ ihi

Hàu câu 44 40

Cuõ. càu 63 59

Dưa lừ lảy ảm lỄn dâu cảu cbinh lằ đã thav đòi VỊ 111 ljuen ll.uọ c cùa nó, pbíĩ MỜ trẠl tự trung lính, k hiế n giA t r ị b icu cảm, lu lư cùa từ ỉãV am càng dirục

5-i

hhuyốch ilnl. ữ vị tri ru ổ i cảu. giã Iri của lư láy cù n jỉ 'iirự c lĂng • irrrng (lo • ị tri nãy d irạ c d ọr chậm . Am Inrỏrng kóo d*j (liúng san 1 1 0 la một chò cliihji. r.iu ă n b| c h u .c n sang cảu khác;, vã nlỉỉìn rnanh bưn (v i Tị tri tinv IhtpVtig ta ' Ị I ri manft vảo).

3 4 Thiên rihi' n trong liiơ tò lá U.ỘI Ihử iliiOn nhié n ưúc lộ rao. GnnK lỉặnư tư cỉtim ng học Tôi nhữ ng ước lộ Ihỏi tỊ. lũng. CIÌC. mai, liêu, phong. nguyệt, yén h à . t s i ro n g t u y ế t v . r . . . t h ư ờ n g XUVÔD p h o n g l ò a l ô m ỉ r i . t â m lu A u g I ig i r ử i l è m tha. Tu y vậy, các nhà Ihư lãn lliư ử n p ơ i phản ủn g II uốn t!-i ãl ra kliòi ngư&ng ■ á c lệ sảo mòn nảy. tniêa tả Ihiẻn nhi - 11 vởi vè (lẹp (Duỏn màu iiMirtn vẻ của no, VỚI sự phong phú, lin h lẽ của cỏc g iả cq u a ti v;'i sự cluni duỗi era lốm hồn.

Vè mặl só lư ợng. chúng lổ i Iháv « Ọuõc Am thi tôp > rỏ 300 câ ' 1 lhr» m iền lả Itaiôn nhiòn, lỉ lệ 1.3 cáu/m ội bài, c Bach vốn Qnóc ngữ l b i »» «ỏ 7 l râu n u ẽu tá thiên nhiên, lỉ lộ 0.5 cflu/niộl b;‘ti. T I lộ ò N g iụ ễ n T rả i nhir v ậ r Iutii hẳn so vởi N guvễn B ĩnh K h ié m . thèm lùra. ớ N guyễn Binh ỉv ỉiiê in 'ru ừ n g hạ|> m o nliđt ch i cỏ 4 cầu m iỏu lâ lh iA n n liiê n (v ( ilụ hai 118) Tà cũ n g rát hãn him. ĩ r à i lại. b Nựuvễn T ra i có bài c i <Scàu tiêu m iêu lả llilẻn nhiên (v í dụ bài 1 !) vft trường hợp những bài có lừ 4 đón 15 câu m iê u tà lliiỈMi nbiÌMi cũ n g khỏn^í I li lả hiciu.

N hư ng con m ảt n h in thiên n h ié n rủ n N guyễn T r ã i vả N gnvẻt: n in h K h iê m cỏ khác nhau. C ù ng n h ìn Irà n g như n g Irỉin g cù N g u r ễ r Hi li h K ltiírn là : rg n v ệ i Ibanh (bài 13). nguvôt đêm thanh (bãi 18). an nguyệt (i/á i 38), nguyệt sang (bả i 90) nRnyệl một vùng (hải 123). dàng Iran:.’ vtiài 16) Irâpg ill nirớc I hài 1 >ầ kAi 31 ). (r in g cài bổng Irủc (bài 17), Irăn g tò (bà i 70), Irủ n g thanh (bá i 3-1),trăng v&nf> Tặc (bải 105).

T ră n ? rú n N guyễ n T r ẵ i lả : ngnyột hiẽn bổng trò n (b ải 21), vừ ng nguyệt (bã i 12). brtr.Ịỉ ngim *l (liíii Hl). r*m lồng tif nvi‘ 1 một câu ( — trAng hĩnh lư ỡi liềm bài 17.9). bóng trống (hài 11) và 17), trftnp irt'Ti lliổ ịi P (bài í)7). q u iy tráng (bả i 1fĩi). I r in g vẳng vặc cao ( b \ i 1(57). hòi Irftnfc (hôi 155)...

( V ì ờ Níỉuy^n Ĩ Y ỉ i ni/ri có cả ỉ Iihin thSy « nguyệt hlộn bỏng Irỏn*. • rôm lftn£ nguyệt I1 1 ỘI c ả II e. H av nói I àch khítc. cách nh i' trăng lạo binh là lĩặc trưng n ê m ; của N guvỗn T rũ i yậy- T hẻm một khốc b iộl tế n hị nữa : Ir&ng tro ng Ih i I4p N guyên Binh K h iếm II l i) m ỏi hỏn hẠ v /ri lioạt độn g, lin h cítm con Dgirởi. Ta ch ĩt h ự có nguvột íhanh, nguyệt sím g. Iráng lò, lrỉin*( vàng Tặc... rhui^K chuiig *ày'< lir, khrtng tháy b(Sng d m g con ntỊitời đòng đ iru . đòng vọng. ( ón trong Ih l lắ p Nguvỗn T rfii (a lliá y ró l>ruiKđống Ihi nliản d ổ iầ ra .t.im sự TÓi Irarg . bàu hạn » ''! Irăn Ịị:

< n»ưì»ng mai TP đạp !.i>n*í trA iiịỉ» ( \ r . bái 1 ti)

— •• rim m «i theo đ ạp bỏnq Iritnp ® ( \ ‘T. b.ii 77)

— « Iliẽ n tuai câm chén hồi Irân-Í > ( \ r, bài 23)

— « Q uky trăn g lú i n ặn g ih ằ n g h ẽ » (N T . bài 155».

" i I h í lro n jĩ bãi thơ còn ilang níỉhi \;iB -7,87 (*ìàj số -7 ô thi tộp Nịtiyển TrAi, srt 87 ò I hi lặ p N guyẻa Bỉnh Kh:ôm), thúng tói r õ cơ sờ dè cho rằ n g ch u ó i

< s»y . nguyỌt... ba cbón » là mộl ncl khu brtt-'US r.hện b ỉỗt Nguyễn Trãi.

54

3 5. Ktiâo sát mặt lừ vựn/4 — '■ Ĩ ! cÍT I V •'<* n.tíữ cảnh sử «ỉụi)Q. cảcd iẻ .i c rin It Iré n Imi trực lựíi . Iiợti VI - í i i / . r :i I 'll lũ^u ngoM r.|»ữ cAn cho p h í p r 'u i i i r f In rú : l a n l 'f n u : kir l lu'.--. . .1 1(4 c a l ; i ' lá c lí á Strk h a c n ỉ-au ờ «1..y v ử a d ụ u t ro I• '-Ơ S:'t 'l ị i ì ỉ i •! i*. vi r i I ựa i r f in c ơ sft (lị h ’In ...

T ro n fl tlicr Nỏm. Ng.u\ẻn B ilili K ’!:- <i;í I • 1?0MJ* ’rịtirỏri pl-Ịi »frng ạ ’ lí* lAp già f»n liin pAi ífển vợ rnỉn I •: >. íiii • 4:1. « ĩ 11 »(bài ì 1 7 ) , « H-.u . (bảỉ J.T ) Ij»' ::ÌR »..i ;« ... n • ■ ) Vũ 15í>). ! h i <•» ». !_lộp VgnySi. Trill, iuiih I '.th rjií'iừl đọp Miiiỉ hi n i ;n. 1''. 1 c UỊÍUƯI 'K'j+ -'ó.th ụ --- t p l i '■! ' 1.1 ụ g r t ở i li I ' I l i á p t h o á n g í | i I ti h : t i : u p Ui.li) í ả i i 9 ị

gái nh- 1 M.iiỊ Ỉ7ÍI>. Iihlill lin ll ( l ) i I7ỉ)j, ' ' tay • ỊỊỌÍ* !<-’ J ' A2u0>. k |?«u t-b«ỊỊ {.bài 2 và.tỉ"#). «1 :i • sàc ■ ‘ I ; H đao (h ai V . l i i i i j ,m ôi ềon i !>'(ĩ .212}, hồng ntvin (bả i 2 12). Tày i • ti'! -0 và '.MO). T i«• J> J)ir (b:\: 34). V irơ . Ị! Matt (bả i 232). Đ u K ỷ (l>áĩ 1' 1 »<r ( -UI Ỉ'J5) v .v ... SiỊU Yẻti cò n nói đẽ.ỉ <f lin li li) r », chu v^n « film đuối: . 1 (bà' m3. 204 và 1ỈW.'ch u y ệ n « <ÍH'U { Ị 111 thỉ tbirơng kè lạnh iũtig » (hảí 2*'-s lá n hữ ngchuyện mi í.»<4Nh(v chinh Ihóu;' khỏng Ihlab nhắc dỉn,' NVit I'lif* cừs K hùng sản T r in h i'h j nbốm nh‘* dào lạo nhữ ng con n^ưởi <lạo msiO Iru pilu ug . con Pf ười c liử r ră n g v<Vi n h ữ n g c ỉiử c 1*1),in xă hội rõ ràng. Sững v 6 i 1 ÈI < :..i II cA nhàn, vơi iibừnu due vọn g xác ílảng cua con n;jười. sổng say đắm TỚI tinh yéu lứ a đòi là điẾu nhả Nho k ié n >4 ky á y thẽ mả N jju y in T rf ii cùa chún:: la rhr-mg nlnr chẳng kiíM igkỵ ebú'- n ả n ! M«Vj hav rằn g bèn cạnh nhà chiến lược. n!ià chinh Irị thiên tải, nh* thơ uru thờ i m ùn thố N guyễn T ră i la cởn b \ l gặp ng liVi niịhệ 8Ĩ N guyễn T r ã i vớ i nhừ n^ ru n g động i Inh yè u tuvél vời, con người sõiií! hi't rnlnỉi « kùỏn ;4 c* cá i gi thuộo TỒ con n.iỊirờ im i &alạ líSi với tô i» (M ãc). Qây cC;ag l:\ mộf lỷ đ o khiiM! chtìup ta dễ gần gQi VỚI N g u y ỉo T rã i h an

Hai lác giả đẽu cỏ nói đến * bưở.n ». nhưng M y so ‘ánh ĩr N g»yễh T rS i:

— <rCánh có tinh thần ong chửa lhfiy

Tín h buy khinh hạc biróm chãng gin » (ì< r, l)ài 133)

— « T ín Ịi tha nil nào đoái bè ong bưóin

« T iễ l muộn chẳng nái Ibu ò tuyẽl sư<fng * (NT, li.ii 2Jtì) ô N guvểu Uinn hhiẻn. :

— « Dạo HỌ nghía nảy trám liỄng bư<Vm

Nghe thôi Ih in h tbĩnb lạ i đông tiền » (N B K . bồi 5;

Ta tiìá y birớm cùa N guyên T r a i d ich th ị lả con bư-'m bàu bạn TỞi Diuỏn hoa tronx ▼ưởn, còn bữởm cúa Ngu\Ễn Bỉnh Ehiéu; chỉ dược dũng voi nghĩa ùn dụ đe ch ì thòi dời.

Cừn^{ Tậy, I con o n g » cùa N iịuyồn Bỉnh Khiẽm !À con ong dùng làm hln h tượng đè chĩ thỏi dời. còn con ong cùa Nguyỗn T rà i mõi đ icii thực là COJI ong củ a cuộc lõng, con ong lầm m&t giữ a lln é n nhiêu

N guyễn B ĩn h K h ií-m :

— « Nhị két hoa thơm ong đếu d?>

Mỡ bùi mật ngọ! kiỂn nào đi • (NB K. bải 82)

:>5

N guyễn T r ă i:

— * ('.ùa nhà bịn rin lồ one lồntí í (N i'. bfti ."tã)

— < (lanh có tinh hân ong chửa IhiÍT n (N T . M i ’93)

OttMfl nỏi đốn «<Iíỉn l)ac 1>. nlvưn hay so S’>n!i:

Nguvén Tri- i :

— « Biên tổc Iihiẽu phitn ctiịo khối sir -II14 >1 (X T . tiài SJ)— nC.hản chăng lọt đi'!! rữa vương hâu

Ấ y tuíii não h :iy đà bạc 'IS u » (N T . Iiải ;i0)

« T uoi đ s ná IU :nưoi đầu dă hạ c » ( X 1, 1. 1 7.'i I

— € Hièn xanh nỡ pliụ ngưởi đilu bục

D ỉin bạc xưa n ay có I liu ờ xanh » (N T . f'Ai *202)

— « Thức xuỏn kè đirợc mflV phen lưin

V I tiiu ch o n tiẫn đàu u ê ii l i » c » ( \ T . bui 31)

N guyễn Hỉnh K h iê m :

— € Kia khácli xuàn xanh khi Irẽ

M 3y Itguỏi đầu bạr Iu?ji gi n (MBK. bủ' 31)

— « Mừng thav lạo hón lãm rong b:íy

Giàu khft Síing hèn củng ò ạ cđ ủ u a (N iỉK . h:'ũ 1 ri;*)

Rò ráng Nguyễn T rà i nói đón « ilău b ic » lá nói võ Iiriuli. V • 0-1ỘC đửi n i h v/ri những thủng Ir ím . buôn vu i điì trSi. Tr:'ii iại, .V^hvÍii liỉn li Kh-*II1 r b i v ó i đẽn c đâu bạc » vở i dụng ỷ Iriót H c h ìi»!*» rho r i lo i n ^irớ i: k li > 1, ai rrt hi* cưỡng lại qui J(iậl rũ a thời qian.

Nguyẻn 1‘rẵi nỏi đi^n ẹ iấ c c h iẻ in bao nh Vqn-'lnrưiiSỊ, nhứ núi rừ ng .’ùa m in h:

« Non qoê ngav nọ cbiẻm bao thấv » (N T . b ái 7 1 1

« Lãm tuy*>n chưa kr.ửng giảc cbiẽm bao u í N T. hài 122)

Tion^í k h i đó Nguy.’ n B ỉnh K 'iiè m ch ì dùng « cbiõm bao » vờ i n ^ h ĩa bong, cb ì tinh hư ảo. chíMig viiuh của J»ụ £iàu sang:

« Mây nòi cbiẻm bao cố thãv đâul.Ang lâng !ử nfỉ trả i sự sang g ià u » (N B K b:ii 09)

lim n * tư như vây. « Ir õ i » trong ther Npuyõn T iS i llnrnnp Dằm tronii li'ng thiv tlm-n nhiên v.Vi m ảv n ir iir írãnp. sao ... CÒN o Irò i » cù .1 N*;uy«-» lỉinh Kliièm ih ir* n { ìa rtnj; trời icìi r a " , qiiv. I đ ị :,h mọi It' b "'n ilịd i. Ih ịn h M»v của 'h í giới. C.l'URf! lú i chn n\ng khoniỊ nõn r o áo l.iứ níỊ ngổn nj>ừ hơ \ g n y r n 1 rã i baT một •ó nhà iliơ ô khác. k ' cá N uuvru Du. ìà ngốn ojjữ cùa c! ù 1 g h ĩ 1 hiện (hực. bfri lẽ «li';u kiện kinh tẽ. xâ hội ỉ lir* l)áv giở chưa rlio pbẽ]> Ihử ỉiịiỏn ngừ ỉ y s u it hién. Bu lả chưa kề íỊửnli nặn:; nr chiron g !\<c luôn dè nại»>{ !õn lit III tri. cãcb nhtn, râcli câm của ngirữi lãm 1 ÌJ<T liìc âv- \'liư n g vời những đặc -lie m vừa nêu trò n d ẳ v , :ii rũ n g thííy m ộl đ iõ u lá N nuyỏr. '1'rỉli rõ vê « hiện Ihự • V ' ơn N guyên B ỉn h Ktiiẻtn. Đ:\y quả ỉhật là m ộl kliiii rạnh lố nhị k l i ín người đọc ngáy nat rả m tlifiv d«' găn f>ũi v ờ i l.”c T r » i h « n . T i or>2 thơ Nôm N g u y i'n T rfii thiràrny D õi

5«

đ ín c h u y fn d iu bạr. chuyộn nln'rng đí*n» l! n. ‘hức lo viộc nưỏrc, việc dửi. Thơ c h ữ Mán e i ia l 'c I ra i c ũ n g d au đảu n irrn tỉiiu a<r Ẵy. Ở N gu yì-n B in h K h iín ì lin h hlnb cỏ kiiấc. T ron g Ihơ Nrtm không III’ thẵ} tai- nôi (1('n ehuyị*n kbỏu£ I>f{ù dư ự c.chuyện đâu rainb đă bậc bời nhũng tha 1 1 9 tràm rủn cuộc đởi. N hữ ngcliuyọp r iề n tí lư như thề. ehĩ tháy N ftu y ì‘u B in h K h ie n i Iiliầ.' dếu lro n g ll)ơ chữ H án. Nhir vẬ y à Nguyên Bình KhiAm gàn như cố I "'n:'i II rir.u rỉịu hụt s:\ng lảc : ch ỉ rt? cập đến nhũn# vẫn (lẽ tin h cảm c{\ n h ài', r a n i; 'ir M r " I l io c lu ì H ãn. CỎR Ir e r g thơ Nỏ 11 chủ y ế u noi đẽn những điều o’:unị* 11 1 , í, m:iBg tinli k ảiquát, ma theo tảc yiả, lả cố giã trị nuiòu đoi.

4. I>i . 0 1 1 ' ai. phưưnj< phóp pbàn lfcb, 50 ’ i'lb I nug vả (!ii:h tinh - I IIvậ y. clĩiiiig tỏi tién đén số c lộp *•<■> thói rịuco sử kir > V 'm nj>ũ' cùa Nguyỉ-r. T 1*111 vã Nguy.-n B inh K hiẻm ờ lá c tiều tii-l, :iỏu lẻi. t:'ic I Um b iị' 1 — ní t nhộn biõt của m ni tiìc già. c.hẫo ịl hạn tro n g Ih i lộp N y r • 'I ÍỠI 'ã N g u v i'n B ỉn li K h ú in d iỉu cỏ c A citr « m ân ». « đ ả o j> n h ư n g ki1! brrp " I Mioo IIIỎ b in h tir gh(*plá y nghĩa IL i cliĩ lliá y ró ỡ Ngnyèn T r ỉ i ỉ :

•I I.!in Ihần làm I'lũ ;iug 111.. !.. (NT, bải 3.'t)

- « At ncại lanh chanh ảng 1!;'! J d. o V (NT. bùi 52)

- « Bén trường đàu mặn ngut e! 1 1*';-. Ihỏiígx (N'T, bãi r«0>.

H ay n ói vè i lió i qu en h iệ p văn , N gtiyèn T r.i i <■•••'• ’ b>' - lju en d ùíig - a n liiệ|»vãn vói en ù bai lỉio sò I1Ỉ4 m à N g u y ê n B in h K liicn . lạ i k liôuy c ỏ :

t ' M y n i i i u ! p h ú <|<:i đ ỉ i II ’ II 111.i u

C ó kè líti ché co ke khen

Chôn ờ I r i i gian lêu lủ

Mùa qua chằm bửc âu sen

i loa côn cỉễ ru n g lam dí\l

Cử a một ilư irngoitl hr.VI th**n

Ai tlìáy rìiog <•«•'! !ả ti i 'h ic.hê thé hiến tạ c l im đen > (NT lí*.; 1 J 1 ).

N guợ c lạ i. ờ biti 15 và N ịíu y ẽ n B ill K lii. .1 • ' .1 lệ clũiig an h hiệptà n v ó i inh mũ NguyỂii Tr8 i klnìng co.

« f l u r l ẫ k h ỏ i c ả n g « * 6 n g : :»n?i

T ụ I0 Í nào ả u lụ v đòn m inh?Nh:'tn birợc thũ quèn d l u nitntỉ

NghĩXC1TI lliỗ sự. b iin g dua lr:iip, lí liả i I j )

- « Ngưõi <!fr thi IA m il'll có l i i r ’ i

Làm oho do d fin g n b 'T đua tranh

Di\ n y o a i nu'it v iộ c c 11 finli c : tri

L ởc mội IỔỈ h icu , chúa (han inii.'i M (\7 iK . I‘ãi 20)

Uột vi đụ kbác, « m ủ i thế gi«n » được N guyễn T i ã i dũng vói <« mặn ch ả l» :

< M ùi tbé đSng c a y cùng mặn cliAl 1 iN '!. bãI •!»•»

57

T ro n g k h i đó. N guyê n B ĩn h K h iốm lạ i n b lc n là n d ù n g lậ p hrrp « m ặn lạt » đề n ố i v í « mùi t h í gian » :

- « M ù i lhfi g ian nhk; u m ận lạt » (N T . h à i 40)

« Thể gian biến cải, TŨng nén dol

— Mặn lạt. chua c»y tàn ngọl bùi * (NBK, bải 71)

('.húng ỉô i đă xác lộp được- 39 nét khu biột cho hai tãc giả. (ÌÔIII có 24 nét cùa N g u y ín T rẵ i:

Vón từ riỀ n g : g iii. tbua được, mặn đáo. ảc. thoi, ca, nuôi, phong, vổ lâm . c o n m il.

Cách k lt họp tir thành từ l ố : m ica u , n à i ehi, chưa hộ. qoa ngày thing, n g ồ i ro i.

r á c lừ hô ứng liê n c!ởi vửi nhau: ăn... lộc, cày... đào. RÌả...lủ. Những kh4c biệl vẽ lừ vựng ngử n g h ía : thức, chiẻm bao. cành q iè nhặt chõc mỏng, đàu bạo, nguyệt tròn. say... nguyệt... ba chéo.

T h ỏ i quen hiệp Tăn: nil đ i ĩ ờ ỉ CD

15 nél cho N guyễn Bỉnh K h icm :

V6n lừ r iê n g : mường tượng, trá ngọl. đày tớ. Cirm án. Tăn chuyền. Cảch k ếl hợp tử thành lú lò . iniộng người, trông cày, chừ cõng danh, có ai mảng.

Các tử hổ írag. lién đớ i vôi nti«u: ai... ai. chông gai... đirừng. mặn lạt... m ù i Ih Ế .

N hãn g khác biột vè m ặt lử \ I.rng ngữ nghĩa : • T rử i r ố c&u Ih ừ b ảy.

ThóíquiMi biộp v 5 n : anh đỉ với - inh

Thưc c h í! trén cơ sù một so sã nil lỗng quan chung, cũ? n ít kha biẠt rầ y đ ư ạ c ti • xníít đ ịn h hirtVng. nhÀin Viiocún bill tha (lang crtn tõrv n g lil. KẾt b ọ p v o i rác t é l khu hiM do G ia o sư N q u jin ; it (.?ID đt' x u íl (.1). cbún g tôi đã liến hành g.úm dinh rá c hải I a còn lòn ncjhr Iheo các thao tác :

.1 ) l>ưng la i c>ii -m m ch u n g cùa bải ( 1 ) 0 ban liftII tử ívvi di l'ẵ n hiên hành. Tii-M ỉỷ thu> ẽl XÌC suál. ca i Mrởn n^v cỏ ỉ hâ nSng lu II .ọi n h iỉu dấu VÓI c a bai tj , a • il.i’i 'r ir^ c ki.i bị đ ù i sau bién tiíii Itioo birởiitt Vguvễn I là i hóa hoậc N ịỉu '« ’ H ìn h K i ’ifTP

.»> ; '? íj c h i ' n V •! s rc rn c i i ỉ i n t ị v i d a n i i s à c h o í i i : n ó t k ỉ - u h »V t . l! I k e m t r o n g

c ã i » . V I c h ' i n g ( lú c rt í a ơ n h i é u u I k b u bĩv*l n ^ ã VÈ lố c l i i iv . !»ao n h iỂ u H ó t

k i i u III . ! O ịi.i v ê t á c # i ẳ k i a .

o r . . n nb íti1 l ĩ ' «„1 •!;»<>• d jr .i l »(‘H «jui bã: 'ì . a tnòn V, c h , lão ịiiii i : \ o . T -ư i 1 -ỊỊ li I> !Ỷ '.ưòrng la t r io n g h vp cài sư*'11 fh u . I II.1 hái Mi 1 lũn n«, i •*«'. li t khu li.Ị- U:-s bàn X 'i.vM Ir'if qi*. Iinii’c V'- pill J Nguyễn 1 r ỉii Ịioậ<’ ví? |)hia N ruvẻn biIU! A : èẻ.11. T rư n ^ lỉọ p 1' 37 Ịibâu ‘'a n : ii-.ột .sổ n-‘! tigủ v» tàr giả này. Một SŨ

nél n g i vi- tãc già kia chủng tủi t ĩ ' dựa ;v n ha : S*I dinh lư ụ n jị(!ĩ lộ bannhiẻu* n é í c ủ a t:ic giả này •<> vờ i tàc già. k ia ) vá đ ịiìii li !i (lin h clifit iịuan Irọrn; cù* cồ c nét lch'1 b iệl. chân 'h ạ n ul)ửntf Mtìl clio t:i '■ " II Mr. tinh cảm. lưttri>ng0M:ilá c Ĩ IŨ l.\ những nứt rát quan t rọ n g )đề q i u f . .11. ki’ t Ijuà. fillin g tối 1 hũV có thề <qut 18 !)ài sau đ ày vẽ (“hoN guyòn i r í i ( ì; .

1. Bui 24 — 17. có 4 nél của N guvễn T rãi t ì i \ i.iưiVug Nghiẽu, m ội . . 1 ^ 1 1

a n . lộk-. m iễn là.

2. n á i 67 — 67, có 7 né! của Nguyễn T r 5 i: relnim lự nliién • mờ đ/iu bải. rấ n e .. cửa. án... m uối, nài chi. áo mặc n a i c ỉii g • I . qua ngáy (húng. một... T-.I.

3. BAi 40 — 54, có 3 oét của N guyễn T r B i: long lion, giải q u ạ t .. Ibu.

4. lỉầ ỉ 611— 128. có 1 nél của Nguyễn T r ẫ i : ao... muỗnơ, tri.... Ih a n h ,« bui cỏ một iông trung hiéu » dùng làm câu bày, cách hii;p v á n —an d i v ở i— en.

5. B ài 83 — 141, có 4 n ẽ l N guyễn T r ă i: * phủ qui » đật ĩr cà u bối, Táng cúc m ận dào. cam quit... tôi.

6. Hải 85— IN, có 1 nét N guyễn T r ã i: (hoi nhẳl D{ỉuyột, phỗn bot. doanh hư. n họ c bưi.

7. 101 — '19. cỏ 5 nét N guy èa T r ă i: kél cáu «ri;>! đòi triều ». chơi lỉm, cò ý,4 Su bạc, con mắt.

H. Bai 7S — '1*. cõ 1 n é i Nguyễn T r i i í : vỏ !■(•'!. lii’iSc trườn** sinh, iru A n g• iuh, qua Iigùy thing.

VI. Bằi .% 1 — 115. cố m ộl nổl cứa \ g u \ v n Kin! í : < niiM itg lượoệ! )• và 6Béi cũn NguyÚn T rà i « nước gbln ». r h i1 tiẽa .. ";:ơc bAii.. ngii)ệ>. ' . i . t rcà n h qué... n ỉ'ặ ỉ chóe mỏng, chiêm bao.

lu. ỉ ỉà i 5 8 — 113, cỏ một !‘é t^"jjuycn li.ni. k li- .1 : t irá » , n :ưng I nế-í •;ÙHNguyèn T r à i: lliua đưực. Thư ơng Chn. lỏr.g p!ỉ! ỉíirô:. : \ |<u.

l i n.n 7 0 — 126, c ỏ một nét Nguy ôn B 'u h K h gieo văn ồrcuỗ < i:1»oi, có 4 net ' g u y ễ n T r ũ i: làm. lliô ng <Ii.il- li. ! :... võ lftn .

Y l. Hui lã:>- l l í ỉ , cô mộ: »>('! A g a v cn i . ! • !i ÍT ' Q uang va : Icủn H giivỗn T r a i: cỏ ca m ftu . lạo 1:6«... cơ mâ . li. .'. ÍI

13 HM !• 1—li. cỏ một nỏl Nguy í n B*uu Klii : !• ' I n. ; ' un*ị. vá r. Iií-lN g u ji -11 'I rS ỉ : đ .1 lử n g . « i>ự tliÊ u ờ Citu hai, 4 lổn:; ‘ •’ Ciioi càu liỉii, dir ■ .chăng mừng, tri kỷ, non... nguyệt.

5‘>

14. Bài 10 2 -0 0 . cỏ một nét N guvẻn Bĩnh K h iẻ '1 1 : khổng thav tliảv ohirngỉ fi nét oỏa Nguyỗn T r ỉ l i : «ch ụ m lư nhiên » m b đẫn bài, «hồ !ig t r in » fr curti cá»u,

nghlu... cam quít, con đòi. cày... đao, nguyệt Irốn.

15. Bải lj‘‘ 11. cỏ 2 nỏt N g ỉiy ỉn Bln!’. Kbỉỏm : đào. đ eo ... ám . cổ .-> nét N gu yễn T r ă i : chi... hão, đầm ẵm. đ ằ in ăm... lạnh. khô. T6 r» n .

16. Bíii 133-69*. cô 1 net Nguyỏn Bình Khiõm : văn chuyền. cô 3 nét củ a Nguyen T r ã i: lấy khi... đâp... bàn. tiều nhAn. qua ngày tháng.

17. Bài 27 -87. cò 2 n él Ngoyỗn Hĩnh Khiêm : cửa nho. trũng cày Yồ 1 tnõl Nguyễn T rfii: được thua. « dâu thiẻn m ệnh 1 ớ cflu bàv, « làin chi cho n h ọ c nhằn » k«5t Ih ú r bài, say... nguyót... ba chén.

18 Bải 30 .>2, eỏ 2 n ít Nguycn Bỉnh K hiẻm : í ruộng * 4- sỏ lử + « khónn ». đẫy 1 A và 4 nốt Nguyên T r a i : con ong. thốt khảcli. ao... đòng đòng, phong.

Cỏ Ihề qui 9 b ài sau đAy v ỉ cho Nguyễn Bình Khiẻm.

1. Bái 14-111. có 1 !Ú*t N « u y ễ n T rfi i : c c h ớ s á đ:iu bài. TÙ :t n ẻ l Nf»aycn B ỉn h Khiêm € làm ngơùi * đặt đ;iu câu bây, làm ugirời... cậv, chừ cỏ n g d iin h

2. B ài 6 3-1 40 . cỏ 1 nẽl X guvẽn Trfti : ca V4 0 a rt Nguyõn Bình K h iê n i: Phũ Xu&n. thành m in h, chúa... thành m inh, «hicn ... chúa Ihanh m inh • k ít thúc bái, thãi binh... tli&i binh, tỏc tơ... bão, mọ cha, thién từ, com io .

3. Bài 9 1 -0 0 . có 1 nỏt N gnyỗn T r a i: liẽ t... đft. và 7 n il X guyền Binh Khiêm C ậ y tã!, đường... ehỏog gai. « chỏng grũ * ớ vỊ trí gũ:o vãn câu bốn. « đôi co » ừ

dằu cữu, n g ọ ỉ. miệng..., ai... ai.

í. Oài [3.-> >8. cô 2 nél N g u v fn T rẵi, l í n cAng. nuôi, và 4 n r l N ơ u y ỉn U inh i K ỉiiẽ m : Ụ ni giá. cha mẹ. « Thuẫn Nyliièn » ớ cuối câu, đời... T liu ăn Nghiêu.

5. lỉài 38 5<i. có :i net V^iivồn T rải: No ăn, ái thoi, và .‘t nót Ngnvên Rỉnh K h ii'n :: vàng bạc. kéo... chăn « Ir'Vi * à cấu Ihừ báy vứ l ngliTa trừ u lượng.

íi. íỉà i 80 !29. c ò r< ni’1 NịỊtivỉ-n T r ã i : đồi... íô n g danh. giả... già... lú chưa ỉ)ề. njjtfi coi. atiịỉoãi chu ng* ilằ u cAn b:ìv và fi nót Nguyễn Bỉnh K h iếm : tỏc tơ... hA<\ chòng gai, chỏn g í»nf... <tirờn<». mậm lạt... m ùi thé linh, a Ihãi b in h * két tbũc bái.

7. Hai 1 4 7 -7 7 , cỏ !2 nỏl Nguyen 1 rẵi xạ... mũi... hirưng. «đọo : hường* k ẽl t thúc bài và .'ỉ nõl N y u v ỉn íỉin ii K n iồ . 11 : '|uâ chua... ung b Hgọl. cỏ sii uiảng.

' Bi\i Ifi.'i -45, cỏ '5 n i l N'-iuy«• It T r 5 i; II lọ » uiiV dâu bãi. 'âm tuyèn làm cử a’ và I n [ N guyễn Ilình K hiêm : bál tài, áy... là... UOn. đò Lhtr, nátn hồ.

í». Bài 5 3 - 5 Ị. có 4 nél Nguyõn T n li: lảui quan, chi cữ, đã... p lù nguyên, củ a I q u ycn Ta li nól N guyễn Binh K bièi.t: « hp * ilặt ờ diiu bãi. t b í » 4- 4 quan » b cAo n.ột. ((Vi iui, pliạn lự nhièn, a phận tự nhién » â v ị Ir i gieo văn, thảri xưa. hươn>> lừ .,:,).

Í0

Cl»ũ t ’.'Scl:

1; N f t u y f n Tfti C t u i: «Tln"t tim ••A :I X '! Ị ; *>rõ lià của NgujrI'M T rã i bay NgoyI l'.inlt Khi'. I. . V

2. Phnn Ngọc : iT iu i liieu Ur Ihỡ Buừng . • « ■"

I. O m I s,i flail ch i «<■ thử tir cùa bái liiư I : tr-- • •sa u t i l l S ' ! 'ir ttr tr o n g « B ạ v h V.III Q u ố c n g ũ Mỉ; I#. ÍC -.I I

tự H ull 1 1 i f ■ * bản >ch!ietđ(‘r.

. iU !iai llìơ c ó n tồn VM *=(> Ibtr tự tirui . ' í

y r : L*n: 2 1 : 2 7 : : 34 : 44 i .M : -■n U K 7 . '7 ‘ :•(.: ;.4: 111 : 11..

N I • 67 : lit) : 7(1 : 7» : -SO : S'; : s“ i l k : 1.7 : 12s : ' ' l ã i ' f i n : 1 . j T T i l : 1*.

N T • r . f l : I 17 . r . 3 : 161 : 1 r.:» :

XMKT-IKTT7Ti111.: 6 : I?.T

r>. Cluin g lỏ i tạm gác 3 !>ài 120 77. f>7 '3. 1 3 '.I í ■ V! ,hf;iiỊ '2 d ị b ù n q u a i t ỏ i .

( T iẽ p Ih rt i I r a n y 4 ỉ )

lạ o vét b i n / ' 1 . bu-in <ù;i m inh. ()' dày rảo Riiã liì 1

phAm ch lit I 1 n.hti I h r Ihữ i! ctìa m inh, n^o.ũ g; 'i II ; V (IẠin th è m |ih in 'liíil đ ó .

I.ờ in ỏ i ăn H nrirn g tfirr của Tàn Un là d í i i i uĩ>! >1.1 :dao. dán C.11 v i iliư mới Ir»ufí m ạn chù nghĩa. Tàu Da f i: D iệu nhừu# tiv.i dề thiim ni? - Dghộ lhuv :.

M ật k liã r , lm ,ỉ, T àn Đà cũ ng góp p h in lạo d ự nj'Iliu ậ l Clio I'll M ã — íih.i tliưcữa ch ù ugbĩa hiệu thirc plú' pỉ .1 i'

Lở i nói Tăn rhtrtrng r&a sàng tãc l à n Đã i;’» m ộ i /j.'n g ia o (h ù i giũa cái cũ \ i i lồ i m ũi cùa ngờn ngừ vãn chI.-'ri Ị nhả. kh i vãn học Viộ! Nam fịẫI > rủt chuyền m inh. Irừ li 'i thổug văn học hiện o’ại của liu' g iỏ i. V ói nhừog klià p - t i Ễ n I b ẻ m m ộ i b ư ớ c s o v M c á c t h i n h ã n t i l n l ) 6 i t r o i . . . ▼ ăn xuồi r a k h ỏ i lh (7 , I r a o r h ỉ é c g ậ y đ ũ n g l ủ c c h o X g y I .

Hoan, Xuân h iệu và Tú Mfr Liìng v è pluu trưóc lrí‘11 c u . đ * i h ó a v ă n l i ' i a f ! ả n t ộ c .

•’ b ã i th í / liiộ : c h ư nI. học 19X6

111' o n » ỗ

I I i i . t u ( I I •> i h ữ

t ỉ . i lậ p là :

« : ỉì;> : 6 r.

r r r n r r n r "

J1 : i t i i ĩ ! '• •:. : . > : li .

, V óu !'*) chttiig ỉiiữa

I ■ 'a b ' i ộ

ỉ rô

õ r v . c a ỉ T.lỉtCu c h u .k. .iin

u í iùi.iỉ :i. ự — npbộ UI ỉ đ c ạ n 1930 í " ! õ.

j u g í; utìỊi tin ■ ch át I'l'f.j* Viin h o •

l ộ t fcọ p h CI,. 'i ộ

t m in h T :.n DA liẵ . 1 ■ :.i bltàn hoa cá u.! va N. uyỉn c>'tng

Ư J k h u k h ĩm lu - 'a