Botim i shoqatave mjedisore “Ekolëvizja” Nr. 96, viti i katërt i botimit, 30 JANAR 2009 Çmimi: 40 LEKË

CMYK

www.ekolevizja.org

TELEFON I GJELBER04 2234 851

KUSH JANE SHKAKTARET ME TE MEDHEJ TE NDOTJESSE AJRIT NE TIRANE DHE ÇFARE DUHET BERE NE KETE

DREJTIM?Na informoni dhe kërkoni informacion në telefonin e gjelbër.

JU MIREPRESIM

DEBATI PUBLIK PËR TECIN ME QYMYR

“PO, NE MUNDEMI!”

Lexo fq. 7

Lexo fq. 2

Në 27 janar, ENEL zhvilloi debat publikme komunitetin e Durrësit mbi ndërtimin eteceve në Porto Romano. Duke filluar që nganjoftimet e para për ndërtimin e këtyre teceve,Qendra e Grupimit “Ekolëvizja”, e shqetësuarpër impaktin e rëndë mjedisor të këtijinvestimi, u interesua vazhdimisht për tëmarrë informacionin e duhur e të saktë,Vlerësimin mjedisor (VNM), procedurat endjekura për informimin e publikut etj..

PUBLIKU I DURRËSIT NUK E PRANON TECIN ME QYMYR

Me një notë me numur 0046690 të 4/12/2008, komunikuar nga ENEL, bëhet e diturrikonvertimi i impiantit TVN (Torre ValdaligaNord), pavarësisht se mungojnë masat dhelimitet e parashikuara të detyruara nga ligjetnë fuqi. Forumi Ambientalist, Lëvizja NoCoke (Jo Qymyr) Alto Lazio, kanë paraqiturvërejtjet dhe sugjerimet për rishikim tëAutorizimit n. 55/02/2003 lidhur me centralinme qymyr në Civitavecchia.

Në kuadrin e projektit : “ Investimet ereja industriale në Shqipëri, zhvillimi iqëndrueshëm dhe pjesmarrja e ShoqërisëCivile në procesin e informimit dhevendimarrjes”,mbështetur nga Fondi SpecialHollandez 2 i Ambasadës së Mbretërisë sëVendeve të Ulta, Zyra e REC në Shqipëri,Qendra e Grupimit “ Ekolëvizja “ zhvilloi dhetakimin e fundit : PJESEMARRJA E SHOQERISE CIVILE E KOMUNITETIT NEPROCESIN E INFORMIMIT DHE VENDIMMARRJES PER INVESTIMET NE PARKUNENERGJETIK TE PORTO ROMANOS.

ENEL NE ITALICivitavecchia : Djeg qymyr të pistë

pa autorizim

INVESTIMET E REJA INDUSTRIALE NESHQIPERI DHE ZHVILLIMI I QENDRUESHEM

TOUR RRETH BOTES ME MAKINE DIELLORENjë mësues zviceran, Louis Palmer,

përfundoi një udhëtim rreth botës me një mjettë furnizuar me energji diellore. Udhëtimi prej52 mijë kilometra me mjetin e quajtur “solar-taxi” u krye në 17 muaj dhe mbaroi në Poloni,në qytetin Poznan në kohën e zhvillimit tëkonferencës për ndryshimet klimatike. Hartae kaluar nga Palmer në botë përfshiuEvropën, Lindjen e Mesme, Azinë,Australinë dhe Amerikën Veriore. Nga tëgjithë vendet, vetëm Japonia nuk i dha lejene kalimit...

Bindja e presidentit Obama përndërtimin e një ekonomie “low-carbon” dotë krijojë mijra kompani të reja e milionavende pune, në kontrast me dinamikën embrojtjes së linjave të vjetra të industrisësi ajo e prodhimit të çelikut dhe prodhimittë energjisë nga qymyri.

Për klimën e botës ka vetëm njëpërgjigje :

"Yes we can!"

Lexo fq. 5

Gjigandi me qymyr në Porto Romano

Investime të nevojshme për të luftuar ndryshimet klimatike

Lexo fq. 8

“Ne besojmë se dhe vendi i ynë duhet të bëhet pjesë e zhvillimit të burimeve të reja të energjisë dhe nuk duhetkonsideruar vetëm si vendi i zbatimit të teknologjive dhe sistemeve të vjetëruara të prodhimit të energjisë dhe nëproces zhdukjeje në vendet më të zhvilluara. Për këtë presim dhe bashkëpunimin e një vendi tradicionalisht mik siItalia,këtë do të donim të dëgjonim të na propozohej edhe nga sipërmarrjet e sektorit Italian dhe në veçanti ngaENEL...”

Vangjush Dako, kryetar i Bashkisë Durrës

Lexo fq. 4

2

Bashkia e Tiranës, në kuadër tëpërmbushjes së objektivave përpërmirësimin e cilësisë së mjedisit nëTiranë, ka planifikuar gjelbërimin e disaakseve kryesore të Tiranës dhe shtimin

e hapësirave të gjelbëra në qytet, dukee konsideruar si synim kryesor, rritjennë mënyrë të ndjeshme të përmasës sëgjelbër. Sipas projektit të saj, shpalluredhe në takimin e organizuar nga “Ekolëvizja “ për hapësirat publike e tëgjelbra në kryeqytet, janë rreth 3000pemë dekorative të llojeve të ndryshme,si rrapë, bli aromatik, gështenja,manolia, shkurre dekorative që janëmbjellur e do të mbillen në bulevardetkryesore të qytetit. Per këtë kandihmuar dhe biznesi në e disa banka,në kuadrin e nismës së Bashkisë “ Njëqytetar – një pemë “. Pemët e mbjellajanë disavjeçare dhe, si në rrugët e tjera,do të gjelbërojnë në një periudhë tëshkurtër, duke ndikuar edhe nëpërmirësimin e mjedisit urban.

Kryetari i Bashkisë së Tiranës, z.Edi Rama, gjatë mbelljes së 260 pemëvedekorative përgjatë rrugës “Ali Demi”është shprehur : “Bashkia e Tiranës,vazhdon t’i kushtojë vëmendjen eduhur dhe të ketë në fokus të punësdhe objektivave të saj, rritjen epërmasës së gjelbër në kryeqytet,për të ofruar një mjedis sa më tëshëndetshëm për qytetarët. Po bëhetpërditë e më e mundur që perspektiva

aktive e komunitetit të biznesit nëfushatën e pyllëzimeve në mbarëvendin. “Fushata e pyjeve” tashmëështë kthyer në një traditë, duke shtuarçdo vit sipërfaqet e gjelbëruara në tëgjithë territorin e vendit.

Punimet kryesore qe dorealizohen:

- Do të investohen mbi 180 milionlekë.

- Do të mbillen, në të gjithë vendin

mbi 1 miljon fidanë pyjore të llojevehalore dhe fletorë.

- Do të kryhen mbi 400 hapyllëzime të reja

Në kuadrin e projektit :“Investimet e reja industrialenë Shqipëri, zhvillimi iqëndrueshëm dhe pjesmarrjae Shoqërisë Civile nëprocesin e informimit dhevendimarrjes “,mbështeturnga Fondi Special Hollandez2 i Ambasadës sëMbretërisë së Vendeve tëUlta, Zyra e REC nëShqipëri, Qendra e Grupimit “ Ekolëvizja “ ka zhvilluar katër tryeza tërrumbullakta :

- Shoqëri Civile, z.Altin Hazizaj– CRCA, për drejtimin mepërkushtim prej vitesh të Qendrëssë të Drejtave të Fëmijëve në Shqipëri

- Media & Shtypi, z. Adi Krasta,për përcjelljen e problematikavesociale të dites që shqetësojnëShqipërinë dhe shqiptarët

- Biznesi, Aeroporti Ndër-kombëtar i Tiranës, për rritjen enumrit të pasagjerëve mesatarisht 19% në vit dhe impaktin në ndryshimin

Në Bashkinë e Librazhdit,mu nëmes të ditës dhe pa e menduar fare se çfarë impakti do të japë ky veprim,munë mes të qytetit, të sheh syri njëkamion me karrocerinë e ngritur dukeshkarkuar plehrat e qytetit në rrjedhëne Shkumbinit. Kanë ditë që qytetarëtjanë ndeshur me këtë eveniment, kutonelata mbeturinash të 10 mijëbanorëve hidhen nga institucioni tekura e qytetit. Meqënëse është ditëdëbore me mjegull dhe kur, vëmendja eqytetarëve është drejtuar nga të ftohtit dhe ku të gjenjnë sado pak ngrohje dheushqim,makina e plehrave kalon në urënmbi Shkumbin,10 metra larg qendrës,duke shkarkuar mbeturinat.

e Tiranës së re Europiane e cila do tështrihet në të gjithë Shqipërinë, të ketënë përmbajtjen e vet këtë përmasë tëgjelbërt të dëshiruar nga të gjithëqytetarët”.

MBESHTETJE PROJEKTIT“THINK GREEN “

Bashkia e Tiranës mbështetiprezantimin e projektit “Think Green”(Mendo gjelbër) nga skuadra “SIFE”(Studentët në Sipërmarrjë të Lire) eUniversitetit të Tiranës.

Ky projekt ka si synimsensibilizimin e grupmoshave të rejanë fushën mjedisore të riciklimit tëmbetjeve. Projekti konkuron nëkompeticionin ndërkombetar të vitit2009. Prezantimi i tij përkon meperiudhën përgatitore të fushatësmjedisore që Bashkia e Tiranës do tëfillojë së shpejti.

Kryetari i Bashkise së Tiranës EdiRama tha se “jo vetëm une, por dheBashkia e Tiranës jemi të interesuar tëmbeshtesim këtë projekt, pasi këtushohim njew dritë shprese, dritë kjo qëduhet të përhapet kudo”.

Skuadra “SIFE” është njëorganizatë jo fitimprurëse, e cila lidhnë mënyrë strategjike studentë,universitete, bizneset dhe komunitetet,me qëllim krijimin e një ambienti tëshëndoshë dhe të pastërt në të gjithaterritoret.

Më 27 Janar, MMPAUceremoninë me rastin e 86 vjetorit tëShërbimit Pyjor Shqiptar.

Gjatë saj u nderuan me Medaljen eMirënjohjejes, akorduar nga Presidentii Republikës, inxhinierët e pyjeve, VasilShqahu, Dalip Halili (pas vdekjes),Prof. Dr. Panajot Koçi, Izmini Nako,Mustafa Dednika për kontributin evyer dhënë në fushën e pyjeve dhekullotave.

Data 27 Janar është shpallur siDita e Shërbimit Pyjor para 11 vjetësh,në respekt të miratimit nga Parlamentishqiptar në vitin 1923 të ligjit të parëpër mbrojtjen e pyjeve dhe kullotave,“Ligja e Pyjeve dhe Kullosave”, siç uquajt atëherë.

Ministri XHUVELI vlerësoireformat e ndërmarra në fushën epyjeve për të konceptuar e realizuarnjë vizion të ri e modern të këtijsektorit, që sipas tij, është shprehurnë reforma të thella e tërësore, nëndryshimet pronësore të hapësiravetë gjelbërta, pakësimit të shfrytëzimittë pyjeve, mbrojtjes më të mirë të tyre,krijimit të shërbimeve të reja dhetrajtimit më të mirë e më dinjitoz tëpersonelit të shërbimit pyjor në tërësi.

Ka filluar mbjellja e 1 milionfidaneve

MMMPAU ka hapur e vazhdon“Fushatën e mbjelljeve të reja. Eshtëpërzgjedhur për këtë një parcelë nëMalin e Priskës, ku zjarret gjatë verëssë vitit të kaluar dëmtuan një sipërfaqetë vogel të këtij fondi pyjor.

Punonjes të MMMPAU dheDrejtorisë së Shërbimit Pyjor tëTiranës, morën pjesë në ceremoninë ehapjes së sezonit të pyllëzimeve, dukembjellë qindra fidanë halore.Ky proceska filluar në të gjithe vendin, që në fillimtë muajit Dhjetor dhe sezoni ipyllezimeve do të vazhdojë deri nëfund të muajit Mars të vitit 2009.

Në një deklaratë për median,Ministri Lufter XHUVELI theksoi see veçanta e këtij viti është përfshirja

- Gjithashtu do të kryhen mbi 900ha përmirësime pyjore.

- Sistemime malore 2800 m3, kunë pyjet komunale 1800 m3.

Për krijimin e sipërfaqeve tëgjelbërta në mjediset e institucioneve

publike, private, shkolla, reparteushtarake etj, do të mbillen 80 mijëfidanë pyjorë e dekorativë, ose rreth75 mijë fidanë më shumë se në vitin ekaluar.

Nga sektori privat, për mbrojtjene brigjeve të lumenjve nga gërryerjet,dotë mbillen rreth 40 mijë fidana pyjorë,ose 50 % më shumë së vitin e kaluar.

e imazhit në tërësi të Shqipërisë- Qeverisja, z. Arqile Goreja, Posta

Shqiptare për reforma në permirësimindhe zgjerimin e gamës së sherbimevendaj komunitetit

- Çmimi special, Dr. Fatmir Sejdiu,President i Republikes se Kosoves përkontributin mjaft të rëndësishëm nëmendimin dhe aksionin politik modernnë Kosovë dhe Ballkan e, në mënyrëtë veçantë, për lirinë e pavarësinë eRepublikës së Kosovës.

U afruam me kamerën tonë dhe,menjëherë, makina u largua me shpejtësi duke lënë pas sharje,fyerje dhe ofendime

sepse neve po ju binimin në qafë. Pokështu ka reaguar dhe kryebashkiaku Kastriot Begaj, i cili ka kercenuar edhegazetarët për ngjarjen madje dhe përpushim nga puna sepse po i bien neqafe. Kjo ishte zgjidhja më origjinale

që Bashkia ka zgjedhur për hedhjen eplehrave dhe mbeturinave,pa menduarse dëmtohet flora dhe fauna dhe gjithagjallesat që janë në lumin Shkumbin,kur kryebashkiaku para opinionit publik kapremtuar mbrojtjen e mjedisit nga ndotjete, nëe fakt, bën të kundërtën. Midis tëtjerash, në programin elektoral e në nëprioritetet e tij kryebashkiaku katheksuar: “Ruajtjen dhe mirëmbajtjen edy prej vlerave më të çmuara të qytetittonë,lumit Shumbin dhe përroit të Shesë“. Për këtë ka shpërndarë edhe flatëpalosje nga ky program.

Punëtorët, të pyetur, se kush ju kathënë për t’i shkakrkuar këto mbeturinanë lumë, nga frika vetëm shpatullatmbledhin, nga frika e pushimit ngapuna.

INVESTIMET E REJA INDUSTRIALE NE SHQIPERI, ZHVILLIMI I QENDRUESHEM DHEPJESEMARRJA E SHOQERISE CIVILE NE PROCESIN E INFORMIMIT DHE VENDIMARRJES

1. HAPËSIRA PUBLIKE NË TIRANË DHE PRESIONI INDERTIMEVE ;

2. PERGJEGJESIA SOCIALE E PUSHTETIT VENDOR, BIZNESITTE NDERTIMIT DHE SHOQERISE CIVILE NE MBROJTJEN DHESHTIMIN E HAPESIRAVE PUBLIKE NE PROCESIN E DISKUTIMITTE PLANIT TE RI RREGULLUES TE TIRANES ;

3. INVESTIMET E REJA NE SHQIPERI, IMPAKTI I TYRE NEMJEDIS DHE ROLI I MEDIAS;

4. PJESEMARRJA E SHOQERISE CIVILE E KOMUNITETIT NEPROCESIN E INFORMIMIT DHE VENDIMMARRJES PERINVESTIMET NE PARKUN ENERGJETIK TE PORTO ROMANOS.

NGA MMPAU Pervjetori i Sherbimit Pyjor

JEPEN ÇMIMET “LIDERSHIPI SHQIPTAR” Co-PLAN organizoi ceremoninë e dhënies së Cmimit të

“Lidershipit Shqiptar” në edicionin e tij të pestë. Eksperienca ederitanishme ka treguar që ky çmim tashmë është konsoliduar,ndërkohë që synon të kthehet në një institucion të shoqërisë Shqiptare.

Fituesit e Cmimit të “Lidershipit Shqiptar” 2008 në katër fushatpërkatëse:

MËNYRA “ ORIGJINALE” PËR HEDHJEN E PLEHRAVE NË LIBRAZHDBashkia gjen një mënyrë origjinale për hedhjen e plehrave të qytetit në lumin

Shkumbin në mes të ditës.Nga Agim BLLOSHMI, Shoqata

“Egnatia” Librazhd

NGA BASHKIA E TIRANESBASHKIA VAZHDON MBJELLJEN E PEMEVE

NE KRYEQYTET

3

Ne, anëtarët e Grupimit tëshoqatave mjedisore shqiptare“Ekolëvizja” me qendër në Tiranë, sëbashku me ekspertë të pavarurmjedisor dhe shoqatat mjedisore tërrethit të Durrësit, pasi lexuam dhestudiuam Përmbledhjen e ProjektitTeknik dhe Vlerësimin e Ndikimit nëMjedis të përgatitur me porosi tëkompanisë ENEL, paraqitur përdiskutim në dt 27/ 01/2009, në Bashkinëe Durrësit ju paraqesim opinionet tonasi më poshtë vijon:

o Ne mbështetim cdo zhvillimindustrial ne vendin tone kur ai siguronnje zhvillim te qendrueshem qepermireson ekonomine dhe cilesine ejetes se shqiptareve.

o Teknollogjia e TEC-it me qymyrqë do te përdoret ne Porto Romanodhe masat që propozohen për uljen endotjes nuk sigurojne pastertine emjedisit, shëndetin popullsise se rajonitdhe rritjen ekonomike te rajonit. Pra neteresi nuk garanton zhvillim teqendrueshem te vendit.

o Dokumenti i plotë i VNM-së,ne kundërshtim me ligjin, ështëdorëzuar shumë vonë në bashkinë eDurrësit duke e bërë shumë të vështirëkonsultimin e dokumentit; (ne 22 janar2009)

o Nuk janë marrë në konsideratëefektet komulative (te perbashketa) nëkohë dhe hapsirë;

o Termocentrali paraqitet siprojekt i vecuar së bashku me pontilindetar duke mos paraqitur ndikimet edisa aktiviteteve dhe fabrikaveperberese te saje te cilat ne vetvetekerkojne VNM

o Modelimi i përdorur për normate shkarkimit në ajër nuk ka marrëparasysh elementë të tjerë si fabrikat ecimentos (në bazë të ligjit mbi normate shkarkimit në ajër

o Normat aktuale të ndotjes nëzonë janë 100 mikro gram/m3 ndërkohëqë normat Europiane jane 40 mikrogram/m3

o Jane injoruar emetime në ajër tëgrimcave shumë të vogla (nanogrimcat)qe futen ne brendësi te trupit te njeriutnepermjet frymëmarrjes.

o -Nuk permendet fare ndotjaradioactive qe do te sjelle ndertimi iTEC me qymyr.

o Kerkohet nje vleresim me i thelledhe me serioz ne ekosistemin detar kudo te derdhen 190.000 t/ore uje ingrohte dhe 1.140 t/ore uje ishkripezuar vecanerisht per ndikiminmbi barin e detit Posidonia si habitatprioritar dhe ne rrezik zhdukjeje neDirektivat e habitateve te BashkimitEuropian.

o Është anashkaluar ndikiminegativ në industrinë ekzistuese tëturizmit dhe ndikimi në potencialet;

o Ky investim do te sjelle uljen evleres se prones per qytetin e Durresit,zones turistike te plazhit dhe zonesturistike te Lalezit te cilat jane jo meshume se 6 km larg.

o Janë nënvlerësuar emetimet eCO2 në atmosfërë dhe aludohet që dotë zbatohen teknikat e kapjes së CO2kur teknologjia të jetë gati, ndërkohëqë në Europë kjo është ende në fazaeksperimentale;

o Eshtë anashkaluar kostomjedisore e projektit duke mos marrëparasysh as koston e CO2 as kreditet

Nga: Grupimi i shoqatave mjedisore EkolevizjaPër : Kuvendin e Shqipërisë, Bashkitë Durrës,Tiranë, Sukth,

Manëz dhe komunën Ishëm. Ministrinë e Mjedisit, Pyjeve dhe Admnistrimit të Ujrave Tiranë; Ministrinë Ekonomisë, Tregëtisë dhe Energjitikës; Kompanisë Italiane ENEL

Lënda: Letër pozicionimi për VNM-në dhe ndërtimin e TEC-it me qymyrguri në Portoromano

më 27/01/2009e karbonit që Shqipëria do të humbasëduke pranuar këtë industri ndotëse.Prandaj i kerkojme qeverise Shqiptareqe para se te aprovoje VNM teqartesoje se si do ta bleje kete kostomjedisore.

o Nuk trajtohen fare masat që dotë merren për të shmangur ndikimin nepasurite dhe monumentet kulturorenenujore te këtij bregdeti mjafte te pasurme gjetje arkeologjike dhe nenuje

o Është neglizhuar ndikimi i parkutenergjitik në zonën e mbrojtur tëRrushkullit

o Ndikimi i trafikut detar dhetokësor është trajtuar në mënyrësipërfaqësore duke mos dhënë njëpanoramë të qartë të ndikimit nëhabitatet ujore, tokësore, ajër,shëndetin dhe mirëqënien e popullsisë;

o Është anashkaluar plotësishtefekti i shirave acide jo vetëm në zonëne gjelbër përreth, por edhe ndikimin nëzonat e trashëgimnisë kulturore tëDurrësit dhe Krujës;

o Strategjia e zhvillimit e zgjedhurnga qeveria Shqiptare ne kete investimështë shumë larg zhvillimit tëqëndrueshëm dhe nuk merr për bazëpotenciale e tjera alternative që ofronShqipëria;

o Mendojme se Bashkia e Durresitduhet te qartesoje përfitimet sociale dheekonomike te popullsise se rajonit qedo te vijne si rezultat i ndertimit te TECdhe te kerkoje mbështetjen e qytetareveqe perfaqeson

o Procesi i konsutimeve mepublikun në katundin e ri ka filluarpërpara se të miratohej masterplani iparkut energjitik duke përbërë kështushkelje të procedurave ligjore.

Nisur nga sa më sipër në u bëjmëapel bashkisë së Durrësit, Ministrisësë Mjedisit, Pyjeve dhe Administrimittë Ujrave, Ministrisë së Ekonomisë,Tregtisë dhe Energjitikës dhekompanisë italiane ENEL :

1. Të ndërmeret procesi i VlerësimitStrategjik Mjedisor për të gjithë zonëne parkut industrial në Porto Romano;

2. Të kërkohet VNM alternativenga ekspertë të pavarur;

3. Të organizohet referendum nërrethin e Durrësit i cili ndikohetndjeshëm nga projekti për të marrëverdiktin e popullit për këte dinozaurndotës.

Grupi i zgjeruar i ekspertëve tëGrupimit të shoqatave mjedisore“Ekolëvizja”

Për më shumë informacion ju lutemdrejtohuni:

Xhemal MatoGrupimi Ekolëvizja

2234851e-mail: ekolëvizja@yahoo.com

TAKIMI ME KOMUNITETIN PER TEC-inE PORTO ROMANOS

Të nderuar të ftuar, qytetarë tëDurresit, miq të dashur,

Duke dashur të respektojdetyrimin e mikëpritjes qëkarakterizon vendin tonë dhe

qytetit tim, dua tju urojmirëseardhjen time më të sinqertëtë gjithe të mbledhurve këtu sotpër të diskutuar mbi një temë meinteres të madh dhe bashkë me të,të një shqetësimi të madh.

Po kështu, jam i detyruar tëkujtoj një tjetër obligim që si kryetari Bashkisë dhe përfaqësues iqytetit tim dhe i banorëve të tij,më duhet së pari të respektojdetyrimin e përgjegjësisë në lidhjeme zgjedhjet dhe strategjitë ezhvillimit që prekin asetin urbandhe territorial të qytetit dhe qëlexohen e janë në të njejten kohëpasojë e një angazhimi,përgjegjësie, për ruajtjen ekushteve aktuale dhe të ardhshmetë jetesës së banorëve të tij,bashkëqytetarë të mi.

Jemi këtu sot për të shqyrtuardhe diskutuar, në formën e njëballafaqimi publik një studim tërëndësishëm për realizimin e njëImpianti të Madh Energjitik, përprodhimin e energjisë për vendintonë dhe për fqinjin tonë më tëmadh, Italinë.

Ky projekt i rëndësishem, edhepse i vendosur jashtë kufijveadministrativë të qytetit tëDurrësit, duke pasur parasyshteknologjitë e përdorura dhelëndën djegëse që do të përdoretpër prodhimin e energjisë –qymyrguri - është i destinuar tëprodhoje efekte edhe mbi qytetine Durrësit dhe mbi cilesinë ejetesës së banorëve.

Një ndjenjë parësorepërgjegjesie vendore, më detyronti kushtoj vëmendjen maksimale nëvleresimin e përfitimeve dhedëmeve të mundshme – mjedisoredhe higjeno sanitare – që ndertimidhe funksionimi i këtij Centarali tëRi me Qymyr do të sjellë në mënyrëtë paevitueshme, për këtë arsye ikeërkoj ekspertëve dhe subjekteveqë prej kohësh punojnë për këtëprojekt si dhe të gjithë strukturavetë tjera që duhen të shprehinmendime dhe gjykime të një niveli

të lartë shkencor, që të tregojnëseriozitet maksimal në vlersimindhe analizimin e proceduravepërpara se administrata e Bashkisëtë shprehet mbi këtë projekt.

Një ndjenjë e dytë përgjegjësieglobale,më bën të sugjeroj që edhembi çeshtjen enrgjetike, problemibazë i projektit që sot diskutojmë,

të zhvillohet në vendin tonë njësensibilitet drejtë zgjidhjeve më tëfundit dhe teknologjiksht më tëavancuara krahasuar edhe me atozgjidhje që sillen sot në këtë takimpër diskutim me publikun.

Sikurse dihet nga pjesa më emadhe e opinionit publik botëror,në bazë të bindjeve të përhapura,qymyrguri, nafta dhe të gjithelëndët djegëse të ngurta, përveçse kanë përfaqësuar përherë

shkakun kryesor të luftrave tëplanetit, jane faktikisht burimi ienergjisë më ndotëse dhe më tëvjetëruar. Sot pjesa më e madhe edemokracive të botës po përpiqenpër zhvillimin e burimeve tërinovueshme të energjisë.Arsyet enjë zgjedhje të tillë janë të njohuradhe janë të llojit mjedisor, moral,shoqëror dhe ekonomik.Arsyetmjedisore qëndrojnë në bazë të njëzgjedhje të tille,në kuadër të faktittë ngrohjes globale, shkaktuar ngarritja e temperaturës për efekt tëgazit serrë, përbëjnë emergjencënkryesore planetare.Prej disavitesh,edhe pse mes shumëvështirësish ka nisur një proces përreduktimin e gazeve serrë nëatmosfere dhe në këtë aspektduken se shfaqen horizonte të rejapozitive edhe këtë fillim viti.

Presidenti i Ri i SHBA, BarakObama, si gjatë fushatës elektoraleashtu dhe në diskutimin e datës 21Janar në Washington DC ka bërëtë ditur se pjesa më e madhe edemokracisë dhe ekonomisë sëbotës do të orientojë perpjekjet eveta ekonomike (që nënkuptonkërkimin shkencor,teknologjinëdhe industrinë) për largimin nga

burimet fosile të energjisë duke ufokusuar në zhvillimin e centralevetë reja që përdorin energjinë e erës,diellit, të ujit, të tokës.Me fjalë tëtjera burimet e energjisë që zotëronçdo vend, përdorimi i të cilavepërfaqëson shansin e vërtetë të

modernizimit të kohëve tona ; kjodo te thotë, edhe ekonomi e re,zhvillim i mëtejshëm i teknologjivetashmë më të përparuara në këtësektor, vende të reja pune.

(vijon ne faqen 4)

Duhet të vlerësoni edhe arsyet e karakterit global, qëi imponojnë, edhe vendit tonë, të kontribuoje në

zhvillimin e sistemeve të prodhimit të energjisë dhe,në linje me impenjimin e reduktimit të gazrave serrësipas marreveshjes se Kyotos dhe ndjeshmerisë së

rigjetur ambientale.

Fjala në takim e Kryetarit të Bashkisë së Durrësit z. V. DAKO

LETER POZICIONIMI

4

Mbas shumë ndërhyrjesh ekërkesash, deri në kërkesën zyrtaretë MMPAU, po zhvillohet kytakim. Kjo edhe sepse proceduratpër tu pajisur me lejet përkatësemund të pezulloheshin.

Na ngroh zbatimi i kësajprocedure, por shtypi Italian kacituar dhe Berluskonin, nëkonferencën për shtyp të fundvititpërpara gazetarëve, bëri fakt tëkryer ndërtimin e një termocentralime qymyr nga kompania italianeENEL,në Porto Romano.

Qymyri i gurit do të importohetnë transoqeanikë, me konteinerë.Këto anije do të qëndrojne tëakostura në det, larg portit dhe dotë shkarkohen në breg, me anije5000 tonëshe. Kjo është njëmundësi ideale për të trafikuarmbetjet urbane apo industriale, tëbriketuara, për në Shqiperi nëkuadër të qymyrit të ardhur ngaAfrika e veriut. Nga KomunitetiEuropian Italia shihet si një vendtrafikues i mbetjeve urbane sepsenga inventari i saj çdo vitmungojnë milionë metra kubmbetjesh urbane dhe industriale.

Në vendin tonë emetimet edyoksidit të karbonit në 2003 kanëqenë 3,6 milion ton.Vetëm ngandërtimi i një termocentrali meqymyr, kjo shifër shkon ne mbi 5milion ton në vit. Nga të dhenat evetë kompanisë italiane, do tëthithen nga deti rreth 20 mijë litraujë në sekondë, për të ftohurvatrën e djegies të qymyrit, e pokaq ujë do të derdhen në dettashmë të valuar, duke e rriturtemperaturen e ujit të detit, praështë e dukëshme katastrofa që ikanoset faunës dhe florës sëbregdetit. Nëse bëhet fjalë edhe për

një apo dy tece të tjerë kjo sasi dotë dyfishohet e temperature shkonakoma më tepër.

Lidhur me ndërtimin e dyteceve me qymyr me fuqi teinstaluar prej 800 MW secila nëzonën e Porto Romanos

1. Energjia elektrike eprodhuar nuk bën pjesë nëburimet e energjive alternative tëpastra, pasi lënda e parë për djegjedo jetë qymyri fosil me rreth 6000K/kal për kilogram, duke krijuar njëburim ndotës potencial për gjithezonën bregdetare në një diametërprej rreth 20 km.

2. Teknologjia e përdorurnë këto kaldaja për djegjen eqymyrit është e tipit klasik,medjegje të drejtpërdrejtë megjeneratore avulli, ndryshe ngaekoteknologjitë e reja ku lëndadjegëse (qymyri fosil, biomasa,briketi nga mbetjet urbane) digjennë kaldaja në presencë tëkatalizatorëve, në deficencë të

oksigjenit dhe në prani të avullittë ujit duke prodhuar dy burimeenergjie, avullin e ujit dhe gazinkombustibël (përzjerje gazesh tëdjegëshme me bilanc pozitivkalorifik prej 1350 k/J N/m³, qëdigjet në motora dizel, pashkarkime direkte në ajer, ku vetëm

ENEL NE ITALI CIVITAVECCHIA: TVN DAL 22 DICEMBREBRUCIA CARBONE SPORCO.MA SENZA

AUTRIZZAZIONI(Civitavecchia : TVN (Torre Valdaliga Nord) nga 22 dhjetori

djeg qymyr të pistë. Por pa autorizim)EDICIONI I DYTE “ TE IFORMOHEMI “ PERTERMOCENTRALIN E CIVITTAVECCHIA

Tarquinia,29 Janar 2009 Me një notë me numur 0046690 të 4/12/2008, komunikuar nga

ENEL, bëhet e ditur rikonvertimi i impiantit TVN (Torre ValdaligaNord), pavarësisht se mungojnë masat dhe limitet e parashikuara tëdetyruara nga ligjet në fuqi. Forumi Ambientalist, Lëvizja No Coke(Jo Qymyr) Alto Lazio, këshilltarët komunalë A. MANUEDDA(Civitavecchia), C. AMICI (Allumiere), M. TOSONI (Tarquinia), G.DANI e P.ROCCHI (S. Marinella), si dhe delegati i Mjedisit të komunësLadispoli, A. PUTERO, kanë paraqitur vërejtjet dhe sugjerimet përrishikim të Autorizimit n. 55/02/2003 lidhur me centralin TVN tëCivitavecchia.

Në territorin tonë, të dhënat epidemiologjike flasin që tashti përpërqindje të larta të tumoreve pulmonarë pleuritë e të trakesë, tësëmundjeve limfatike dhe emopoietike, për një rritje të insuficensëskronike renale (të veshkave), për një rritje eksponenciale të astmësbronkiale dhe alergjive. Midis dëmeve të karbonit që ndot krahinëne Alto Lazio, çmohen 300 milionë euro në ngarkim të popullit italiannë periudhën e ushtrimit të parashikuar të rikonvertimit të TVN, plusnjë sanksion prej 500 milion euro në ngarkim të popullit italian qëdo të vinë nga dhunimi i akordeve të Kyotos.

Francesco Tedesco, përgjegjës i fushatës Energjia e Klima të GreenPeace Italia :

“Në Itali Enel vazhdon të flasë për qymyrin e pastër e do të na bëjëtë besojmë që është e mundur të futë në tokë emetimet e CO”. Çdo vitcentrali i ri në Civitavecchia do të emetojë 10 milion ton CO2 dheENEL le të ketë kurajën të mos të nisë punën në central deri sa të jetënë gjendje të sekuestrojë emetimet e CO2. Sepse deri në 2012 Italiaduhet të ulë këto emetime me 100 milion ton.

NGA NJE DEPOZITE KARBURANTESH 57 HaNE PARK ENERGJETIK 810 Ha

Efekti zhurmë 5 km, për rreth10-15 mijë banorë,që jetojnë nëkëtë periferi.

Emetimet në ajër40x40km(Tirana 30 km në vijeajrore) dhe popullsia e prekur rreth1.5 milion banorë.

Do te kapen mbi 99% epluhurave, 97% e oksideve tëazotit dhe 98% atyre të Squfurit.Për sasira të mëdha qymyri këtoshifra janë tmerruese dhekatastrofale.

Sasia e qymyrit të djegur rreth5000-6000 ton në ditë vetëm ngaENEL dhe vetem nje tec.Tecetprodhojne 27-54 here me shumeaerosole acide se mesatarja eprodhimit nga industri të tjera. Atoprodhojnë disa substanca sineorotoksina, përgjegjëse tëdëmtimit të sistemit nervor.

Teci Brindisi Sud, i ndërtuarpara 14 vjetesh, me cikël tëkombinuar lëndë djegësekonsiderohet sot si hot-spot indotjes dhe si një pol zhvillimi idështuar, po për këtë termocentralnë Porto Romano, që punon vetëmme qymyr,çdo të thuhet?

Në një studim tëO.B.SH(Organizata Botërore eShëndetesise) para disa vitesh, përnë rajonin e Brindisit theksohetshqetësimi “Për një rritje, mbimesataren e rajonit, tëvdekshmërisë nga tumoret nëmeshkujt e komunës së Brindisitdhe komunave kufitare.Po aqshqetësuese janë të dhenat përrritjen 40% të vdekshmërise tegratë e këtij rajoni, nga tumoret..”.Duke theksuar aksiomën eVeronezit (Onkolog i njohur) “Setumori është një sëmundjemjedisore” kuptohet qartë eardhmja e Durrësit dhe e Tiranësme një popullsi rreth 2 milionbanorë.

Protokolli i Kyotos në 2015 dotë ketë sanksione për vendetemetuese duke vendosur norma tërrepta dhe penalitete. Europa e kataksën 26 • për një ton dyoksidkarbani.Sa do të jetë sasia edyoksidit të karbonit në vitin 2015,të prodhuara jo vetëm ngatermocentralet,por edhe nga 5-6fabrika cimentoje? Për cilën sasi të

gazit karbonik do të penalizohetShqipëria dhe a mund ta paguajmëne këtë kosto? Duket se leverdia e

investitorëve është prodhimenergjie dhe çimento pa kostomjedisore, kosto të cilën epaguajmë ne dhe femijët tanë si nëshendet ashtu edhe në para. Tecinë Torre Valdaliga Nord është bërësubjekt i një peticioni drejtuarprokurorisë së Civita Veçhias meqëllim që të investigohet nëseENEL-i ka thyer ligjet mjedisore,aktualisht atje puna ështëndërprerë për ndërtimin e tij. Kjoindustri është në luftë, pra nëantagonizëm të hapur meindustrinë e turizmit, ekoturizmit,agroturizmit apo turizmitnënujor.Po ashtu për vendin tonëështë një katastrofë shëndetesoredhe ekonomike, sepse dihet që për

çdo krevat në investimet nëturizem, punësohen plot katërnjerez. Kush turist do të vijë nëDurres pas ndërtimit të këtyretermocentraleve dhe rafinerisë sënaftës?

Pse mos të shkëmbejmë këtëturizmin tonë me energjinë eEuropës, por të ndodhë ekundërta.Kush fiton në këtë rast?E sigurtë qe ne jo. Avari detare,akte kriminale,kaprico natyrore sizhytje trualli, ndërfutje deti,lëngëzim trualli janë pasoja që nukriparohen më.

Si do të veprojme ?! Kjo pyetjeshtrohet përpara nesh sot, jothjeshtë si problem akademik apothjeshtë mjedisor, por si çështjejete apo vdekje për ne apo dhefëmijët tanë.

OPINIONAGRON LAMKO, Drejtor i fondacionit

“Instituti i Kërkimeve Biologjike”

tymrat e motoreve dizel inënshtrohen trajtimit të gazeve. Ngaana tjeter sasia e hirave që dalin sirezultat i djegjes së qymyrit me këtëmetodë, reduktohet nga 15% ne7%,duke minimizuar mundesine edepozitimit te tyre ne landfille tembetjeve speciale ose duke rriturmundësine e përdorimit të gjithësasisë së hirave në fabrikat eçimentos.

3. Rreth 50m³/orë ujra që domerren nga deti me sistemepompash të fuqishme dhe që dopërdoren për gjithë sistemin ftohëstë kaldajave do shkarkohen përsërinë det në distance jo me shumë se950m, në një temperaturë 8º C mëshumë se temperatura normale e ujittë detit duke dëmtuar rëndëekosistemin bregdetar dhe dukeshkatërruar në kohë ciklet eriprodhimit të flores dhe faunës sëtij.

4. Si rezultat i akumulimit nëkohë e hapësirë, me diametër rreth20km të një pjese të pluhurave dhetë shirave acide në sipërfaqet embjella private dhe ato të zonaveturistike, do kemi një kosto jo tëvogël ekonomike, ekologjike dhehigjenike për pronarët dhe banorëte tyre.

5. Monitorimi i përmbajtjes sëlëndëve të para dhe shkarkimevendotëse të Teceve bëhet tepër iveshtirë në se nuk ngrihet një qendërmonitorimi me financimin eshoqërise private, ku të punësohenspecialistë të propozuar ngashoqatat ambjentaliste dhe të gjithëtreguesit e monitorëve në sallat ekomandimit të tecit, të jene të lidhurOn-Line me zyrat e AgjesisëRajonale të Mjedisit, Durrës. Kjobën të mundur pakësimin eprobabilitetit të futjes së mbetjevetë tjera të rrezikshme në lëndët e parasiç mund të jenë briket i mbetjeveurbane, kimikate, lëndë meradioaktivitet etj. të importuara.

Vlen të përmendim se kapacitetimbajtës i zonës nuk mund të lejojëmë shumë se 1 tec 800 Mega, meteknologji të re, të pas viteve 2000,për vetë faktin e ndjeshmërisë së saj.Po të ishte bërë një studim i plotë ivlerësimit të ndimit në mjedis, nganjë institucion serioz I huaj kërkimor,jam I bindur që ndërtimi i këtij ky tecinuk do të miratohej.

Nga Ilir QESJA, specialist mjedisi

5

DEBATI PUBLIK PËR TECIN ME QYMYR

ODISEJA E ZBATIMIT TELIGJIT

Që në shtator të vitit të kaluar,Qendra e Grupimit “Ekolëvizja” patimendimin se takimet informuese me

publikun që, sipas ligjit, do tëzhvillonte ENEL, sidomos në Katundtë Ri në 24 shtator, ishte organizuardhe niveli i përfaqësimit tëkomunitetit linte për të dëshiruar. Pakmë hapur, por pothuajse me të njëjtinnivel, u bë dhe takimi tjetër nëbashkinë e Vorës.

U interesuam për t´u lidhur mepërfaqësues të Enel, por doli se ishtedisi e vështirë, deri sa gjetëm një zyrëligjore, e cila kishte kontakt me ENEL.Mbas disa përpjekjesh, më 4 nëntor,një përfaqësi e Grupimit u takua mepërfaqësuesin e kësaj zyre, ku na umor përsipër organizimi i një takimime zyrtarë të ENEL në Shqipëri.Megjithë telefonatat dhe e-mail ndajkësaj zyre, morëm vetëm heshtje dhenjë koregjim që duhet t´i bënimnjoftimit tonë, se ata nuk ishinpërfaqësues të ENEL, të cilës jupërgjigjëm me një ndjesë me shkrim.Kaq ! Dhe heshtje.

Në të njëjtën kohë, me një letërdrejtuar MMPAU kërkonim qëENEL të zhvillonte takime të tillainformimi në Durrës dhe zona të tjeraqë preken nga impakti mjedisor i Tecit(teceve) të Porto Romanos, menjoftim të saktë e jo gjysëm ilegal, siçishte bërë më parë. Në mesin edhjetorit, MMPAU njofton

Grupimin për kërkesën zyrtare që ikishte bërë ENEL dhe pikërisht, veçspecifikimeve,“Ne zbatim te kerkesestë pikës 2 të nenit 20 të ligjit nr. 8990datë 23.1.2003 “Për vlerësimin endikimit në mjedis dhe Vendimit tëKëshillit të Ministrave Nr. 994 datë2.7.2008 “Për tërheqjen e mendimittë publikut në vendimmarrje përmjedisin” kerkohet bashkepunimituaj me Bashkine Durres, BashkineManez, Bashkine Sukth, KomunenIshem si dhe Agjensine Rajonale teMjedisit, Durres per lehtesimin ekonsultimit te projektit me publikun eketyre njesive vendore”.

Më 26 dhjetor, ishim duke

zhvilluar një takim me shoqata,intelektualë, ekspertë, biznesmenë estudentë të Durrësit, për problemetmjedisore që do të sillte ndërtimi itecit (teceve) në Porto Romano,morëm vesh se ENEL kishte “

denjuar“ të zhvillonte takimet, dukefilluar me Durrësi në 27 janar 2009.Më në fund ligji po gjente zbatim,ndërkohë që duhet të ishtë zbatuarpara disa muajsh. Megjithatë “ mëmirë vonë se kurrë “, thotë populli.Por ngelin disa pyetje, nga të cilat poshtrojmë vetëm një : nuk e di ENEL

impaktin mjedisor që sjell teci i tyrenë zonat përreth dhe që, sipastakimeve që zhvilluan, do të ishtevetëm në Katundin e Ri e në Vorë !?Sepse Vora është më larg se Durrësi,Sukthi, Manza etj...E vertëta ështëse nuk i bie për shtat. Ndofta edheshtetarëve tanë.

KATER APOLOGJI PERENEL

Prezantimi, i bërë ngapërfaqësuesit e ENEL, pas fjalës sëhapur e të preokupuar të kryetarit tëBashkisë së Durrësit, z. V. Dako, filloime CV e tyre e vazhdoi me katërapologji :

1. Apologji për ENEL që, pasdisa vitesh konsulencë ?! tek KESH(që nuk dihet, ose dihet se çfarërezultati pati në vendin tonë), i kishte

GREEN PEACE, QYMYRI DHE ENEL Nga komunikata e GREEN PEACE ITALIA

Në Itali janë totalisht të pamjaftueshme veprimet për reduktimin egazrave serrë e në plotësimin e zotimeve të marra. I vetmi instrumentkomunitar për të ndërhyrë në emisionet e impianteve të mëdhejindustrialë është Direktiva “ Emission Trading “ (2003/87/CE). Italia posforcon aplikimin e kësaj direktive për t’i hapur vend qymyrit, burimimë ndotës dhe me emisionet më të mëdha të gazrave serrë. Aplikimi iDirektivës në Itali tenton të shpëtojë qymyrin, duke bërë të pavleshmenormat, që do të donte të ndërfuste një meknizëm tregu për të shpërblyerzgjidhjet më të pastra dhe efikase. Kësaj situate i shtohet dhe akumulimii një vonese të madhe në arritjen e objektivave për burimet e rinovueshme(BE –direktiva 2001/77/CE).

Nëse projektet në vazhdim dhe hipotezat e ekspansionit të qymyritdo të realizohen, do të kemi një rritje me më tepër se 40 megaton CO2,një dyfishim i emisioneve të sotme nga qymyri. Në këtë rritje potenciale,rreth 80 % do t’i takonte ENEL e cila edhe sot ka 70% të emisionevelidhur me këtë burim për sektorin termo elektrik. Vetëm me projektet e diCivitavecchia e Porto Tolle, niveli i prodhimit të energjisë me qymyr dotë rritet nga 17 në 24%.

Veç kërkesave ndaj qeverisë italiane, GREEN PEACE kërkon ngaENEL të heqë dorë nga projektet me karbon të Civitavecchia e PortoTolle, të ndërhyjë në impiantet egzistentë për të rritur efiçencën dhe tëreduktojë emisionet e gazrave me efektin serrë ; të orientojë investimete veta në burime të rinovueshme dhe në masa për efiçencën energjetike.

A.D.

Italia: varesia energjetike nga burimet (perqindje) VITET lende djegese Gas natural % Nafte % Total% Te ngurta% 2000 97,8 77,6 95,1 83,7 2004 97,7 83,8 93,9 84,7 Burimi: ENEA, Raporti energjia e mjedisi 2005

bërë analizë gjendjes së energjisë nëShqipëri dhe do ti jepte zgjidhje mePorto Romanon, megjithë që shumica eenergjisë së prodhuar do të shkonte nëItali ose gjetkë. Nga 83 mijë MW qëprodhon, ENEL në Itali ka vetëm 7371.Kjo nuk ka nevojë për koment, se ENELnuk vjen për sytë tanë të bukur, por përinteresat e veta të cilat, sipas shtypititalian, vitet e fundit, nuk i ka patur dheaq mirë. Nuk ka nevojë për koment as„këshilla „ e dr. Mikele Porri, që drejtoistafin italian, se hidrocentralet do tëduhej të shoqëroheshin edhe me tece, asajo që, për të rritur eficensën, një tec800 MW duhej shoqëruar me një tjetër,pavarësisht se vetëm 35 % (sipas tij) eprodhimit do të qëndronte në Shqipëri.

2. Apologji për ENEL që do të

zgjidhte punësimin në zonë e më gjerëme kaq e aq milionë orë punë që, pas nëfund reduktoheshin në 140 (një tec) e220 (dy tece) të punësuar, gjë që zonësnuk i krijon ndonjë ndihmë të madhe,kur dihet se shumica do të jenëspecialistë e mund të vinë edhe ngajashtë. Në një zonë me mbi 200 mijëbanorë, kuptohet lehtë se çfarë peshedo të ketë punësimi i 200 vetëve.

3. Apologji për ENEL që do tëpërdorte teknologji të lartë në tec,sidomos për eliminimin e Sox, NOx dhePM. Këtu merrni shembull centralin nëTorre Valdaliga Nord (TVN) si më i mirinë Itali. Këto emisione do të ishin nënivele minimale, brenda të gjithastandarteve të Evropës dhe do tëkryheshin me metoda matematikore ngamë precizet, por që, megjithë pyetjet e

shumta, nuk u mor vesh çfarë e kushishin. As për ato që do të përdorënë TVN e i ka marrë nga ABBEnergy Automation SpA Genoa. Tëbënte përshtypje se dr. MikelePorri përdorte fjalën “ tymi ?!“ përemetimet dhe nuk përtmendiasnjëherë, as CO2 e ndotësa të tjerë.Tha vetëm se, në Porto Romano,do të aplikohej teknologji që, mëvonë do të përhapej dhe në botë ?!.Vetëm pasi u pyet tre herë mekëmbëngulje, z. Xhuzepe Filauro,i EMR, konsulencë mjedisore eENEL, me gjysëm zëri pranoi seemisionet e CO2 do të ishin 4.5milion ton në vit nga njeri tec. Asgjëmë tepër, por që vetëm njeri tecdyfishon emisionet e CO2 nëShqipëri. Të paktën kësaj here nukthanë se do të kapnin edhe CO2.

4.Apologjia e Qymyrit tëPastër. Këtë nuk mund ta besojë asdr. Porri që drejtonte takimin. Poatij ja do puna ta “ besojë “. Përqymyrin e pastër gjen mijra tëdhëna në internet por të gjitha janënga kompanitë që e nxjerrin etregëtojnë dhe kompanitë simotratë ENEL që e përdor. Në vitin2008, lobi amarikan për energji tëbalancuar, u kthye në Koalicioninpër energjinë e Qymyrit të Pastër.(Coalition for clean coal electricity)dhe në të bëjnë pjesë vetëm agjensiminerare dhe shoqëritë e prodhimittë energjisë elektrike. Vetëm përpromovimin e Qymyrit të Pastër,ky lob i pagoi agjensisë publicitareR&R Partners 35 milion dollarë.Dhe është po ky lob që kafinancuar debatet presidencialëgjatë zgjedhjeve vitin e kaluar nëSHBA.

Se qymyri edhe mund të lahet,siç deklaroi dr.Porri për transportine lëndës së parë, por që do të digjete do të emetojë ato gazra që dihen,këtë e dinë të gjithë. Dhe dr. Porri edi se qymyri, sado i pastër të jetëështë emetuesi më i madh idyoksidit të karbonit.

PSE NE SHQIPERI E PSENE PORTO ROMANO Ka shumë arsye por le të

ndalemi pak vetëm tek njera : Nëvitet 1997-2006 shpenzimet totaletë Italisë në mbrojtjen e mjedisit urritën nga rreth 10.3 miliardë euronë 25.5 miliardë euro (147 %). Kjoështë e dhënë e ISTAT ITALIA.Këtu ka paguar pjesën e vet edheENELI, por në Shqipëri nuk do tëpaguajë asgjë. Midis dëmeve tëkarbonit që ndot krahinën e AltoLazio, ku ndodhet Torre ValdaligaNord (TVN) çmohen 300 milionënë periudhën e ushtrimit tëparashikuar të rikonvertimit të

TVN, plus një sanksion prej 500milion euro që do të vinë nga dhunimii akordeve të Kyotos.

Letra e pozicionimit të Grupimit“Ekolëvizja”, dërguar institucionevetë shtetit tonë, qendror e vendor,

dorëzuar edhe me shkrimpërfaqësuesve të ENEL ; specialistëtë njohur si B. Bare, A. Lamko, R.Hanxhari, I. Qesja, B. Gjyzeli, I.Pojani etj.. ; qytetarë të Durrësit dhezonës së ndërtimit deri dhe një qytetaritalian, që kryen veprimtari në Duurësu shprehën me diskutimet e tyrekundër ngritjes së tecit (aq më tepërte dy teceve). Të gjithë mendojnë sekostoja në turizëm, në mjedis, mbi tëgjitha në shëndetin tonë e të fëmijëvetanë, njerëzore dhe financiare do tëjetë e lartë dhe nuk e justifikonndërtimin.

ENEL, pavarësisht se çfarëshkruajnë në fletë palosje, kakërcënuar, që në shkurtin e vitit tëkaluar se, po nuk u ndërtua centralinë Torre Polle, do ta ndërtojmë nëShqipëri. Këtë e kanë shprehur edhekryeministrat italianë, Prodi eBerluskoni. Kjo siguri na bën tëdyshojmë në atë, që me ligj, quhet edrejta e publikut në vendimmarrje,sepse ENEL mund ta dijë se qeveriajonë e ka bërë, që më parë, fakt tëkryer ndërtimin e teceve. Urojmë tëmos jetë kështu se ndryshe debati(debatet) publike të ENEL do të ishinmashtrim publik. Dhe nëbashkëpunim me shtetarët tanë.

Agim DALIPI, Durrës 27 Janar

ODISEJA E ZBATIMIT TE LIGJIT

ENEL, që në shkurtin e vitit të kaluar ka kërcënuar se ponuk mori lejen për centralin në Torre Polle, do ta ndërtojnë nëShqipëri. Këtë e kanë shprehur edhe kryeministrat italianë, Prodie Berluskoni. Kjo siguri na bën të dyshojmë në atë, që me ligj,quhet e drejta e publikut në vendimmarrje. Nëse qeveria jonë eka dhënë lejen që më parë debati (debatet) publike të ENEL dotë ishin mashtrim publik. Dhe në bashkëpunim me shtetarëttanë.

ARDIAN SHEHU, EKSPERT MJEDISI : Do të doja që të kishit parasysh edhe faktin që drejtimi i

lëvizjes së valëve, në Porto Romano dhe zonën jugore të gjirittë Lalzit, është nga jugperëndimi në verilindje. Në këtë mënyrë,ndërhyrja e infrastrukturës së TEC-it të ENEL-it, në jug tëgjirit të Lalzit, do të bënte që ndotjet të transportoheshin ngavalët drejt qendrës dhe veriut të këtij gjiri, duke dëmtuar kështugjithë ekosistemin dhe bregdetin e tij.

(vijon nga faqja 1)

6

TAKIMI ME KOMUNITETIN PER TEC-in E PORTO ROMANOS (vijon nga faqja 3)

Eshte ky drejtimi i rinovimit dhei rritjes së re ekonomike, një tjetëremergjencë e rëndësishme

planetare në këto vite të paprituratë rënies së tregjeve tëfinancës.Pikërisht dje PresidentiObama ka saktësuar se “Dalja eShteteve të Bashkuara nga tuneli ikrizës ekonomike varet në njëmasë të madhe nga orientimimjedisor i ekonomisë së saj”, dukeilustruar në Shtëpinë e Bardhëdetajet e planit të tij për një “ neëdeal” të gjelbër përmes “pavarësisë së SHBA nga nafta ehuaj”.

Ne besojmë se dhe vendi i ynëduhet të bëhet pjesë e zhvillimit tëburimeve të reja të energjisë dhenuk duhet konsideruar vetëm sivendi i zbatimit të teknologjive dhesistemeve të vjetëruara tëprodhimit të energjisë dhe nëproces zhdukjeje në vendet më tëzhvilluara. Për këtë presim dhebashkëpunimin e një venditradicionalisht mik si Italia,këtë dotë donim të dëgjonim të napropozohej edhe nga sipërmarrjete sektorit Italian dhe në veçanti ngaENEL, që në prezantimin e vet tëprojektit me të drejtë evidentonrolin e vet në rinovimin e sistemevetë energjisë, dëshmuar nga numri i

Fjala në takim e Kryetarit të Bashkisë së Durrësit z. V. DAKOlartë i të punësuarve në sektorin eenergjisë së erës, hidro, gjeotermikedhe fotovoltaike.

Megjithatë sot po diskutojmëpër një projekt që shfrytëzon njëburim të vjetër edhe pse nëpërmjetteknologjisë së përparuar që naparaqitet si moderne dhe të njëkonceptimi të ri.Sllogani i “qymyritte paster” vihet në diskutim ngashumë palë dhe megjithë seqëndrimi i administratës sime nukështë i paragjykuar, e do tëvleresojë zgjedhjet dhe zgjidhjet epropozuara me vëmendjen e duhur,në përputhje me rolin dhekompetencat që i takojne.

Dua, mes të tjerave, ende tëkujtoj që qyteti i Durrësit, të cilit ikërkohet të mirëpresë një ndërtim, icili në të gjitha vendet e botesshkakton dyshime dhe kundërshti,ka qënë dhe vazhdon të jete objektfunksionesh dhe shërbimesh që ipenalizojnë jetën dhe organizimin,pa u kthyer në perfitime kolektivedhe individuale për banorët etij.Mes këtyre mund të përmendimpraninë e zonës portuale që rendonmbi qytetin një herë e një kohëvitale,ëaterfrontin lindor dhe në tënjëjten kohë shkak ndotjeje dhe

dëmtimesh,pa kontribuar nëpasurimin e qytetit; e njëjta që pondodh me ndërtimin e Parkut të riEnergjeitik dhe Pontilit të ri në zonene Porto Romanos,ku perfshihet dheideja e ndërtimit të Centralit të Ri

me qymyr.Qyteti i Durrësit kapaguar gjobën edhe në termat ezhvillimit urban dhe të ndërtimevetë reja pa kriter, sipas dinamikavemigruese të brendëshme dhefenomeneve komplekse të njëurbanizmi të ri që kanë shkarkuarmbi organizimin e një qyteti urbantë menduar për disa dhjetra mijra

banore, me më tepër se 200 mijërezidentë,të ardhur nga fshatratpranë dhe nga territoret më tëthella gjatë viteve të tranzicionit.Pra qyteti është i rënduar nga njëpafundësi problemesh,mjedisore,higjeno-sanitare,

sociale-ekonomike dhe urbanistikeqë synon t’i perballojë plani i rirregullues i qytetit, punimet e tëcilit kanë filluar këto ditë falë dheimpenjimit dhe të qeverise sonëdhe të Bankës Botërore.

Vlerësimi i drejtë i nevojave dhei mundësive energjetike nuk duhetbërë në vend të dytë dhe as të bëjëtë harrohen këto emergjenca, dukemos harruar rolin dhe funksioninqë qyteti yne ka kryer dhe vazhdontë kryeje edhe sot ndaj rajonit tëvet dhe gjithë vendit.

Duke i uruar të gjithë tëpranishmëve pune të mbare dua tëperfundoje fjalen time me këtë apel:

1- Projektuesve dhe teknikëvetë perfshire në këtë projekt që tëvlerësojne me kujdesin dhevëmendjen maksimale rrugën ealternativave të mundëshme mbivendin e ndërtimit të Centralit të Ri,duke pasur parasysh shërbimet eshumta, dëmet e shkaktuara qytetitderi sot dhe rolin e shërbimit qëqyteti i Durresit ka kryer dhe do tëvazhdoje ta kryejë ndaj vendit dhenë raportet ndërkombëtare(korridori 8).

2- Kryetarëve dheadministratorëve lokalë të njesivevendore të perfshire direkt oseindirekt në këtë projekt, me qellimqë të gjithë të vlerësojnë nëmenyren e duhur avantazhet dhedisavantazhet e ndërtimit të njëimpianti të tillë energjetik, dukendarë një vizion të një zhvillimi tëdrejtë territorial.

3- Qytetarëve, shoqatavejoqeveritare, shoqatave ambienta-liste që të ndjekin me vëmendjen eduhur dhe në vije të pareevolucionin e një projekti që kamundësi të ndikojë mbi cilësinë ejetëve tona dhe të brezave tëardhshëm; për këtë do të impenjojadministraten bashkiake si dheveten time personalisht.

4- Hartuesve të Planit të RiRregullues të Qytetit, që të marinnë shqyrtim projektin e propozuar

dhe të gjitha alternativave të tij tëmundëshme duke llogariturpërputhshmërinë dhe koherencënme zhvillimin strategjik të qytetit,që plani i ri do të duhet të zhvillojëdhe të zbatojë përmes formave tëndryshme të zbatimit dheadministrimit urban.

5- Në fund i kerkoj ministrivepërkatese dhe autoriteteve publiketë qeverisjes qendrore të përfshiranë projekt që te vleresojnë mevemendje dhe respekt, bashkë me

arsyet e natyrës strategjikekombëtare dhe ndërkombetare, dheme përfitimet ekonomike që do tëvinë nga projekti i Centralit te Ridhe arsyet lokale dhe interesatindividuale dhe kolektive të njëqyteti që i ka dhënë shumë deri mësot, edhe interesave kombëtare;juve ju kërkoj gjithashtu të vlerësoniedhe arsyet e karakterit global, që iimponojnë, edhe vendit tonë tëkontriboje në zhvillimin e sistemevetë prodhimit të energjise dhe në linjeme impenjimin e reduktimit tëgazrave serrë sipas marreveshjes seKyotos dhe ndjeshmerisë sërigjetur ambientale, qe ështëmanifestuar në këtë muaj të parë tëvitit 2009.

Ju Faleminderit..

Vlerësimi i drejtë i nevojave dhe i mundësiveenergjetike nuk duhet bërë në vend të dytë dheas të bëjë të harrohen këto emergjenca, dukemos harruar rolin dhe funksionin që Durresi ka

kryer dhe vazhdon të kryeje edhe sot ndaj rajonittë vet dhe gjithë vendit

Ne daten 22.1.2009 ne nje nga sallate hotel Tirana, u zhvillua nje takim Iorganizuar nga Konfindustria Shqiptaredhe Ministria e Sherbimeve Publike kuu promovua nje teknollogji e re lidhurme trajtimin e ujrave, dizinfektimin dhesterilizimin e ambjenteve. Ne kete takimmoren pjese pervec perfaqsuesve tebiznesit dhe ato te institucionevekerkimore shkencore, te shoqataveambjentaliste dhe te dikastereve teinteresuara (Ministria e Shendetsise, eMjedisit, e Bujqesise, e Turizmit dhe ePushtetit Vendor).

Shoqeria spanjolle EnvironlyteAlbania, me administrator z. MaksimSallabanda prezantoi kete teknollogjinepermjet specialisteve te huaj tefirmes baze ku pati nje interest tejashtzakonshem per vete menyren ethjeshte te aplikimit dhe adoptimit tepaisjeve sikurse dhe per pergjysmimine shpenzimeve qe do behen realisht nedepurimin e ujit te pijshem, te ujrave tezeza urbane dhe atyre industriale, nedisinfektimin dhe deri ne sterilizimin eambjenteve dhe paisjeve.

Por me mire te sqarojme kukonsiston kjo teknollogji e re. Procesi

teknollogjik ne fjale, konsiston neprdhimin e acidit perklorik (HOCl) dhehidroxidit te natriumit (NaOH)nepermjet elektrolizes se nje tretesirekripe (NaCl 3-4 %) ose uje deti. ReaktoriI elektrolizes se kesaj tretesire kuintensiteti I rrymes elektrike varion sipas

prurjeve dhe ngarkeses se ndotjes seujrave qe do trajtohen me kete produkt,ndahet ne dy dhoma nepermjet njemembrane porcelani poroz qe lejonvetem kalimin e joneve te disociuara dhejo te tretesires duke formuar ne anodeanolitin (acidin perklorik HOCl dhe joneOClÉ me potencial Redox deri ne 1200

mV, me klor aktiv nga 500-700 mg| literme pH nga 2.5-5, me ozon the lire O³)kurse ne katode hidroksid natriumiNaOH dhe hidrogjen the lire pra katolitme Ph nga 11-13 dhe potencial Redoxnga 700-900 mV.

Per te prodhuar solucionin ehipokloritit te natriumit 500-700 ppm(NaOCl environlyte) dhe pH 7-8.5,anoliti dhe katoliti i prodhuar perzihenautomatikisht sipas nevojave tesherbimeve qe do kryhen per depurim,dizinfektim apo sterilizim duke dhenepas reaksionit kimik, nje solucion te

quajtur environlyte me PH nga 7-9 dhepotencial redox nga 700-900 mV. Kyprodukt per vetite qe ka, edhe pse nukhyn ne listen e biocideve ka veprim teforte bakterocit duke eliminuar per jome shume se 7 sekonda edhe viruset,sporet pa krijuar mbetje (klor residualetj.). Me futjen e teknikave tepregatitjes dhe perdorimit te ketijpreparati sipas fushave specifike,eliminohen karboni aktiv, perdorimi ibiocideve dhe I kimikateve me impaktne mjedis e ne shendet. Keto avantazhebejne qe produktet e kesaj teknollogjiete gjejne nje perdorim jashtezakonishtte gjere ne fusha si shendetsia,agrikultura, akuakultura, sherbimetpublike, trajtimet e ujrave te pijshme,ujrave te zeza, ujrave siperfaqsore, atoindustriale etj. Pervec ketyre produktianolit me redox 1200 mV shkateronbiofilmat ne konduktoret e ujrave dheper rastet e shtresave te kalciteve qekrijohen neper tubacione, ne perzjerjedhe me teknika dhe disa substance tetjera shtese pastron shtresat ekalcifikuara te tyre.

Sikurse shihet ky bioprodukt luannje rol te jashtzakonshem ne mbrojtjen

e vete mjedisit pasi ky solucion pasperdorimit dhe efektit te menje-hershem si dizinfektues (5-10 sekondakontakt) shndrohet perseri ne uje me0,003% Na Cl. Shoqeria me kete rastofron paisje me kapacitet prodhimi nga40 litra/ore deri ne 2000 litra/ore dhejo vetem shitjen e paisjeve por edhe tevete sherbimeve me gjysmen e kostosreale te sherbimeve qe subjektetkryejne per kete qellim. Duke qene sesot keto lloje dizinfektanteshimportohen nga jashte vendit me cmim5-6 here me te larte kuptohet qeprodukti environlyte ne Shqiperi dhene gjithe zonen e Ballkanit ku kaekskluzivitetin, eliminonkonkurrencen duke e bere tepazevendesueshem kete per cdosubjekt te interesuar Ne se nje firmeeshte e interesuar, asaj me mire Ileverdis te bleje makinerite dhe taprodhoje vete kete produkt se sa tebleje vetem preparatin, per aresyen ethjeshte se vetem vitin e pare do kursejegjysmen e buxhetit dhe do rite eficencene sherbimit sikurse per vitet e tjerakosto e sherbimeve dizinfektuese qeajo do kryeje, do jete afer zeros.

NJE TEKNOLLOGJI E RE QE PERMISON CILESINE E TRAJTIMIT TE UJRAVE,AMBJENTEVE DHE PAISJEVE ME KOSTO TEPER TE REDUKTUAR

Eko depurim, dizinfektim,sterilizim

7

një element strategjik nga Qeveriaqendrore dhe lokale dhe mosdhënien e saj si konçesion.

- Vlerësimin strategjik të ujitdhe bërjen e çdo komuniteti pjesëintegrale të tij

- Zbatimin e politikave tëpërshtatshme për kursimin e ujit.

- Informimin dhe ndërgje-gjësimin e komunitetit përmiremanaxhimin e ujit.

- Kontrollin e ujrave nën-tokësore dhe menaxhiminshkencor të tyre.

- Mbrojtjen e tokës nga ero-zioni që, krahas të tjerash, çon nëpasurimin e ujrave me metale tërënda.

-Shfytëzimin e kontrolluar dheracional të lumenjve për qëllimeekonomike, duke respektuarruajtjen e prurjeve minimaleekologjike në ta.

- Kontrollin e eutrofikimit nëlumenj dhe liqene.

III. MBETJET URBANEMbetjet urbane, për vete

peshën që zënë dhe problematikëne tyre, përbëjnë sot një problem tëmadh mjedisor për shoqërinëshqiptare. Aktualisht, mbetjetthjesht depozitohen në fusha tëhapura duke u vetëdjegur dheshpesh herë duke u bërë buriminfeksionesh dhe përhapjesëmundjesh nga më të ndryshmet.

Shërbimi i menaxhimit tëmbetjeve urbane dhe monitorimi itij mbeten një hallkë epakënaqshme. Kjo gjë është elidhur me numrin e ulët të koshavetë mbeturinave, me numrin e madhtë vend depozitimeve ilegale tëmbetje, me mos ndarjen embeturinave, me numrin e vogël tëkompanive ricikluese tëinteresuara për ndarjen embeturinave, dhe si problem ipërgjithshëm, mungesën epolitikave të menaxhimit tëmbetjeve nga ana e qeverisjesvendore. Për më tepër në disa zonarurale shërbimi mungon fare.

Shoqërisë shqiptare akoma imungon kultura mjedisore, dhegjithnjë e më tepër po merrkarakteristikat e një shoqëriekonsumatore, shoqëruar kjo meshtim të dukshëm të sasisë sëmbetjeve të gjeneruara si dhe lëniepas dore të metodave ”të vjetra”të ripërdorimit.

Nga analiza e situates dhemundësive të përmirësimit të saj,sugjerojmë si të domosdoshme:

-Përmirësimin e sistemit tëmenaxhimit të mbetjeve dhemonitorimin e kompanive

Mesazhi që doli nga negociatat përklimën në Poznan, Poloni, javën eshkuar ishin të qarta : bota ka një rrugëtë gjatë e të vështirë gjatë vitit që vjën,

në se do të pranojë të shtojë zotimet qënevojiten për të përballuar degradiminqë vjen nga ndryshimet klimatike.

Duket qartë se arritjet në Poznando të jenë të zymta në Konferencën eardhëshme të Vendeve në Kopenhagenmbas një viti. Era e squfurit, në rajonete varura gjerësisht nga qymyri nëEvropën Qëndrore, është rënduar.Pasojat e zymta të krizës kanë zënë nëbefasi ekonominë globale dhe po bëjnë

presion, gjithnjë e më tepër mbi zyrtarëte qeverive për investimet e nevojshmepër të luftuar ndryshimet klimatike.Edhe liderët evropianë, të cilët janë bërëprijës në politikën e klimës dekadën efundit, vendosën të pakësonin zotimete tyre pikërisht në Poznan.

Dështimi i vendeve tëindustrializuara në frenimin e emetimeve

të tyre dhe të parashikonin fonde përndihma ndaj vendeve në zhvillim, përtë reduktuar edhe ato emisionet e tyredhe të përshtatnin një politikë tëndryshimeve klimatike, krijoi nëPoznan një atmosferë të hidhur.Delegacionet e vendeve në zhvillimharxhuan shmë energji e zemërim për tëdenoncuar dështimin e vendeve tëpasura dhe, që nga qeveritarët e ishujvemë të vegjël e deri tek Al Gore, ufokusuan te interesat e përbashkëta

afatshkurtëra që ngjanin me zëra nëveshin e shurdhër të negociatorëve qëpërplaseshin për interesat e vendeve tëtyre.

Por pavarësisht nga atmosfera esqufurt, rrezja e dritës së të ardhmes ubë e dukshme edhe në Poznan. Shumëliderë të vendeve në zhvillim treguangatishmërinë në rritje të ndërmarrinveprime në drejtim të ndryshimeveklimatike e të rrisin informacionin sinjë rol kyç që duhet luajtur në qoftë seduam që të shpëtojmë planetin.Meksika, një vend prodhues nafte, isurprizoi delegatët me njoftimin e sajse do ti përgjysmojë emetimet deri në2050-tën. Po ashtu Brazili moripërsipër të reduktojë shpyllëzimet nëAmazonë me 70 % dekadën eardhëshme. Në qoftë se kjo rrjedhë e

vogël e zotimeve të reja, do të kthehetnë rrymë të fuqishme vitin që vjen,shanset për një mbyllje të suksesshmetë Kopenhagenit do të rriten dukshëm.

Çelësi real i suksesit nëKopenhagen mund të përmblidhetvetëm me një fjalë : “ Obama “. Ndonëseasnjë përfaqësues i Presidentit tëzgjedhur nuk ishte në Poloni, hija e tijishte prezente në bisedimet për klimëne të gjithë ishin dakort që roli udhëheqës

i SHBA do të kapërcejë atë konsumimtë deritanishëm në një rrugë qorre.Bindja e presidentit të zgjedhur përndërtimin e një ekonomie “ low-carbon” do të krijojë mijra kompani të reja emiliona vende pune, në kontrast medinamikën e mbrojtjes së linjave tëvjetra të industrisë si ajo e prodhimit tëçelikut dhe prodhimit të energjisë nga

qymyri të cilat dominuan negociatat ePoznanit.

Testi i madh i Obamës në politikëne klimës është nëse ai do të mundë tëtransformojë politikat e mënjanimitsë sakrificave me politikat ekonkurimit të mundësive oportune tëekonomisë të cilat do të shpien nëndertimin e një ekonomie globale tëqëndrueshme.

Për klimën e botës ka vetëm njëpërgjigje : “Yes we can!”

“ YES, WE CAN”- PO, NE MUNDEMI !

kontraktuese, për ofrimin e njëshërbimi më të mirë kundrejtqytetarëve;

-Informimin rritjen endëgjegjegjësimit të publikut dhebizneseve;

-Ngritjen e sistemit të ndarjessë mbeturinave dhe forcimin emekanizmave;

-Zbatimin e projektevekonkrete nga qeverisja vendore përmenaxhimin e mbetjeve dhepromovimin e skemave të rejafinanciare të cilat promovojnëripërdorimin dhe riciklimin, nëbashkëpunim me OJFtë dhebizneset;

-Përfshirjen e çështjeve të

menaxhimit të mbetjeve nëaxhendën e kandidatëve përDeputet dhe në axhendën ekandidatëve për në qeverisjenlokale (kryetar Bashkie, komune,etc).

-Identifikimin e zonave hotspot dhe rasteve ilegale që kanë tëbëjnë me menaxhimin e mbetjeve;

-Forcimin e sistemit të edukimitnë shkollë dhe jashtë saj mbi 3komponentët ripërdor,

redukto dhe riciklo.

IV. PJESËMARRJAPUBLIKE

Megjithëse kemi njëlegjislacion të mirë mjedisor nëvend për informimin e publikut dhepjesëmarrjen e tij në vendimmarrjepër vepra me ndikim në mjedis,konstatojmë me keqardhje seQeveria nuk e ka respektuarlegjislacionin në këtë fushë duke ubërë kështu burim i një zhvillimi tëpaqëndrueshëm dhe me pasoja përtë ardhmen e vendit. Akoma kamungesa në akte nënligjore për tabërë plotësisht të zbatueshëmkomponentin e informimit dhepjesëmarrjes së publikut nëvendimmarrje.

Nga analiza e situatës dhemundësive të përmirësimit të saj,sugjerojmë si të domosdoshme:

- Plotësimin sa më parë tëkuadrit ligjor me aktet nënligjore,për të garantuar kështu edherealisht të drejtat e publikut.

- Transparencën dhegatishmërinë e institucioneveqeveritare për të dhënë informacionpër publikun e gjerë;

- Sigurimin e pjesëmarrjes sëpublikut në vendimmarrjenëpërmjet përfaqësimit nga OJF-të.

- Marrjen në konsideratë nëmënyrë të detyrueshme tëaprovimit të publikut të gjerë ngaana e qeverisë për çdo vendimarrjeqë ka ndikim në mjedis.

I. AJRI Cilësia e ajrit në qëndrat e

mëdha urbane, edhe psepërqendrimet e Lëndëve të NgurtaPezull kanë qenë në rënie vitet efundit, vazhdon të jetëproblematike. Përmbajtja e lëndëvetë ngurta pezull (LNP) dhe PM10(grimcat nën 10 mikron), referuarmonitorimit të ISHP janë mbinormat e lejuara shqiptare dhe mbiatë të BE. Treguesit e tjerë (SO2,NO2, O3, Pb) rezultojnë brendanormave të lejuara të StandardidShqiptar dhe të BE për të gjithastacionet e monitoruara, por metendencë në rritje, sidomos nëqëndrat e mëdha urbane.

Nga analiza e situatës dhemundësive të përmirësimit të saj,sugjerojmë si të domosdoshme:

- Vlerësimin strategjik mjedisortë planeve rregulluese për çdoqytet;

- Zgjerimin e rrjetit tëmonitorimit dhe përmirësimin epaisjeve monitoruese nëpërputhje me kërkesat e AgjencisëEuropiane të Mjedisit.

- Informimin e rregullt (jo mëpak se cdo 3 muaj) të publikut tëgjerë në lidhje me përqëndrimet e:O3; SO2; NO2; NO; Lëndët eNgurta Pezull, dhe Pb.

- Pjesëmarrjen e OJF-ve gjatëkrijimit të strategjisë për ajrin dhemë gjerë.

- Shtimin e sipërfaqeve tëgjelbra dhe pemëve nëpër qytetesi dhe ruajtjen e tyre.

- Ngrirjen për një periudhë 10vjeçare të shfrytëzimit industrial tëpyjeve, shoqëruar me mbrojtjen etyre nga zjarret dhe shtimin e tyreme mbjellje te reja.

- Ndalimin e eksportit tëqymyrit të drurit dhe druve tëzjarrit.

- Monitorimin rigoroz tëndotjes së emëtuar nga fabrikat eçimentos dhe industritë e tjera nëvendin tonë nga monitorues tëpavarur e të akredituar.

- Shtimin e akteve n/ligjore përpenalizmin e shkaktarëve të djegiessë mbetjeve urbane në vend-depozitimet e tyre.

II. UJINdonëse Shqipëria është mjaft

e pasur me burime ujore, problemthemelor mbetet keqmenaxhimi iujit. Ende mungon një vlerësimstrategjik i kësaj pasuriekombëtare. Për më tepër, ujrat pobëhen gjithnjë e më të ndotur ngandotjet urbane, industriale,bujqësore etj. Legjislacioni përujin dhe në veçanti zbatimi i tij ngapushteti qendror e vendor nukështë në nivelin e duhur dhekërkon plotësim e përmirësim tëmëtejshëm me akte n/ligjore.Kultura e përdorimit të ujit mbetetende në nivel të ulët dhendërgjegjësimi i komunitetit ështëdetyrë e rëndësishme për të cilënduhet të angazhohen shkolla,media, dhe shoqatat etj.Shfrytëzimi i pakontrolluar ishtretërve të lumenjve mbetet njëproblem i rëndësishëm ekologjik.

Nga analiza e situatës dhemundësive të përmirësimit të saj,sugjerojmë si të domosdoshme:

- Vlerësimin e pasurisë ujore si

Nga Christopher Flavin,president i WorldWatch

Institute, në 15 dhjetor 2008

Pasojat e zymta të krizës kanë zënë në befasiekonominë globale dhe po bëjnë presion,

gjithnjë e më tepër mbi zyrtarët e qeverivepër investimet e nevojshme për të luftuar

ndryshimet klimatike

Bindja e presidentit të zgjedhur për ndërtimine një ekonomie “ low-carbon ” do të krijojëmijra kompani të reja e miliona vende pune

DEKLARADEKLARADEKLARADEKLARADEKLARATËTËTËTËTËNe, 51 përfaqësues të OJFve mjedisore shqiptare, të mbledhur në Takimin Vjetor, në

dhjetor 2008, mbështetur në punën e ekspertëve tanë në çështjet Ajri, Uji, Mbetjet dhePjesëmarrja Publike,si dhe bazuar në dokumentat strategjikë të Qeverisë dhe nënmbështetjen e Milieukontakt International, analizuam situatën dhe konkludojmë si më poshtë:

8

Adresa e redaksisë: Ish- klinika qeveritare, shkalla 3, kati IV, TiranëTel.: 04 234 851, Cel.: 068 21 82081 e-mail: ekolevizja@yahoo. com

TIRAZHI: 600 KOPJE

EDITORI – Xhemal MATOKRYEREDAKTOR – Agim DALIPI

S T

A F

I

GRUPIMI “EKOLËVIZJA”• Shoqata e Ruajtjes dhe Mbrojtjes së Mjedisit Natyror,

Shkodër - Fatbardh Sokoli• Shoqata e Ruajtjes dhe Mbrojtjes së Mjedisit Natyror,

Tirane - Pranvera Bekteshi• Shoqata Kombëtare progresi pyjor – Tirane, Liljana Shehu• Albaforest, Tirane, Mehmet Meta• Qendra Eden, Tirane - Merita Mansaku• Klubi Ekologjik, Krujë - Muharrem Goci• Shoqata e Ruajtjes dhe Mbrojtjes së Mjedisit Natyror, Berat

- Genta Decolli• Lilium Albanicum, Librazhd- Ferit Hysa• Masmedia dhe Mjedisi - Xhemal Mato• Qendra për Komunikimin Elektronik, Tiranë – Ladi Balla• Qendra Kombëtare e Lëvizjes Ambjentaliste, Tiranë - Haziz

Marku• Klubi Ekologjik, Elbasan - Ahmet Mehmeti• Instituti i Studimeve të Ambjentit, Tiranë - Agron Deliu

• Laguna e Kaltër, Orikum - Skënder Mejdiaj• Klubi Ekologjik, Librazhd - Naim Disani• Forumi për integrimin social, ekonomik e kulturor,

Gjirokastër – Luan Pogaçi• Shoqata Pylli i Blertë - Buçimas, Pogradec - Ruzhdi

Hymetllari• Milieukontakt International, Tiranë – Valbona MAZREKU• Shoqata e Përmakulturës, Tiranë - Edlira Mulla• Klubi Ekologjik, Tiranë - Fatos Xhemalaj• G&G Group, Tiranë - Sazan Guri• AULEDA, Vlorë• Shoqata Mjedisi Ekologjik dhe Turistik Lura, Lurë -

Ismail Hysa• Federata e gjuetarëve sportivë të Shqipërisë, Tiranë –

Themi Perri• Qendra e konsulencës veterinare dhe sigurisë ushqimore,

Tirane – Gani Moka

CMYK

KY NUMUR I GAZETES “EKOLEVIZJA “SPONSORIZOHET NGA RECQENDRA RAJONALE E MJEDISIT SHQIPERI DHE NGA PROGRAMI“FORCIMI I SHOQERISE CIVILE SHQIPTARE PER NJE MJEDIS METE MIRE “MBESHTETUR NGA MINISTRIA E JASHTEME EHOLLANDES.

• Klubi Ekologjik, Maliq – Myzafer Gjiriti• Shoqata “Natyra për njeriun”, Durrës – Fali Ndreka• Instituti Kombëtar për Studime dhe Kërkime të Mjeksisë

dhe Mjedisit “Fillonid Durrachieni” – Flamur Tartari• Shoqata “Adriatiku”, Vlorë – Petrit Dërvishi• Shoqata “Miqtë e Thethit”, Shkodër– Dedë Nika• Shoqata "PASS”, Majlinda Lleshi• Shoqata “Nënujsat” Ened Mato• Shoqata “Vazhdon” Gazmend Koduzi• Shoqata "EKOLOGJISTI "- Durres, president Bashkim

Shyle.• EKOMJEDISI, Durres, Presidente Magda CARA• Shoqata e Mbrojtjes së Peizazheve Natyrore në Shqipëri,

Skënder Sala• Agjensia Joniane e Mjedisit, Medias dhe Informacionit,

Shkëlqim Hajno

Ndryshimet klimatike, që povazhdojnë të thellohen si rezultati ngrohjes globale, por dhe ngandërhyrjet e njeriut në habitatet etyre, kanë nxjerrë në dukje edheatë që është quajtur “emigrimi i

specjeve”. Gjithnjë e më tepër,kafshë e bimë që nuk arrijnë tëpërshtaten në kushtet e reja, pozhvendosen në lartësi dhe,përgjithësisht më larg ekuatorit ezonave të nxehta, ose tëpapërshtatshme për to. Sirrjedhim, këto bimë e kafshë pookupojnë e kolonizojnë habitatetë ndryshme nga ai i origjinës,duke mbushur hapësira ekologjike“ bosh “ e duke u shumëzuar me

Një mësues zviceran, LouisPalmer, përfundoi një udhëtim rrethbotës me një mjet të furnizuar meenergji diellore. Udhëtimi prej 52

KLIMA NE INDUSTRINELEKTRONIKE

Politikat për klimën janë njëkusht për rritjen e sektorit tëprodhimit të paisjeve elektrike eelektronike. Këtë e deklaronkomisioneri i Bashkimit Evropianpër industrinë, gjermani GünterVerheugen. Ai e bëri këtë nëpublikimin e raportit “Electra “,përgatitur nga ekspertë tëKomisionit Europian dhe një grupindustrialistësh të këtij sektori. Nëkëtë raport jepen rekomandime përtë siguruar konkurrencën leale tëprodhuesve dhe për ti ndihmuarata në arritjen e objektivave tëBashkimit Evropian për klimën.

Në raport rekomandohen trepaketa masash për orientimin einvestimeve të industrisë në fjalëdrejt krijimit të pajisjeve elektrikedhe elektronike që perdorinenergjinë në mënyrë efektive.,bëhet e ditur në një raport mbi tëardhmen e këtij sektori.

KE EMERON DREJTOR TERI PER MJEDISIN

Departamenti për Mjedisin iKomisionit Evropian do të ketënjë drejtues të ri të pergjithshëmpër mjedisin, gjermanin Karl-Friedrich Falkenberg.

Komisioni Evropian bëri tëditur, gjithashtu, se duke filluarnga 1 nëntori 2009, do të krijohetnjë drejtori e veçantë epërgjithshme qëe do të merretvetëm me çështjen e politikaveenergjetike. Aktualisht energjiatrajtohet nga departamenti imjedisit, ashtu si dhe çështjet etransportit.

BUJQESIA PERNDRYSHIMET KLIMATIKEFermerët mund të ndihmojnë

në kurben e rritjes sëtemperaturave globale dukepërzgjedhur varietete prodhimeshqë reflektojnë mbrapsht nëhapesire energjinë diellore, bejnëtë ditur shkencëtarët.

Studiues të universitetit tëBristol kanë përllogaritur se

KLANDESTINE EKOLOGJIKEshpejtësi.

Këto i bën të ditur një studimitalian i kohëve të fundit në Afrikë.Biologu M. Di Domenico i kaquajtur dhe “ klandestinëekologjikë “. Shembulli më

domethënës është peshkugrabitqar Perka i Nilit, i cili dukehyrë në liqenin Viktoria, ku kaburimin dhe Nili, ka bërë që tëpërmbyset ekosistemi dhepeshkimi të ulet në mnyrë drastike.

E njëjta dukuri po ndodh vitete fundit edhe në detin e Ligurias,në Itali. Prej rreth pesë vjetësh janëshfaqur e po shtohen peshq, qëpërgjithësisht rrojnë në ujrat e Detittë Kuq e matanë Ngushticës së

TOUR RRETH BOTES ME MAKINE DIELLORE

Gjibraltarit, pra në detra të ngrohtë.Kjo ka sjellë pakësimin e peshqevetë zonës, problem që ështëdenoncuar edhe nga Federata ePeshkatarëve italianë. Mjafton tëthuash se, një peshk papagall iDetit të Kuq, ha Brenda një doite 4aragosta, të cilat janë pakësuar nënënyrë të ndjeshmë.

Por dhe zonat folenizuese tëzogjve evropianë po zhvendosennë drejtimin veri-lindor, duke ureduktuar dhe në madhesi, sirezultat i ngrohjes së klimës. Këtotë dhena dalin nga atlasi përndikimin e ndryshimeve klimatiketek zogjtë ne Europë, përgatiturnga akademikët e Britanisë sëMadhe dhe është botuar ngaorganizata “Birdlife International”.Autoret e studimit sugjerojnezbatimin urgjent të ligjeve tëBashkimit Evropian për zogjtë dhezhvillimin e politikave më tëqëndrueshme në përdorimin etokës.

Këto fenomene, sipasstudimeve, kanë dhe një anë tjetërnegative, sepse “ klandestinët “shtyjnë në zona të tjera kafshët ebimët që popullojnë këto zona,duke shkaktuar një zinxhir jonatyral zhvendosjesh.

mijë kilometra me mjetin e quajtur“solar-taxi” u krye në 17 muaj dhembaroi në Poloni, në qytetinPoznan në kohën e zhvillimit të

konferencës për ndryshimetklimatike. Harta e kaluar ngaPalmer në botë përfshiu Evropën,Lindjen e Mesme, Azinë,Australinë dhe Amerikën Veriore.Nga të gjithë vendet, vetëmJaponia nuk i dha lejen e kalimit.

Nga një shëtitje të shkurtërkanë bërë me këtë mjet edheSekretari i përgjithshëm i OKBBan Kimoon, Princi Albert iMonakos, kryetari i bashkisë sëNju Jorkut, Blooberg,Kryeministri i Suedisë Reinfeldt,regjizori i njohur James Cameronetj.

Makina ka një shpejtësi 90 km/orë, një panel diellor prej 6 m² dhenjë kosto, megjithë panelin, prej 14mijë euro.

Shkurt nga botandërrimi i llojit të prodhimeve nëAmerikën e Veriut dhe në Evropëmund të reduktojë temperaturatglobale me rreth 0.1 grade celcius.

Temperaturat janë rritur me rreth0.7 gradë që nga fillimi i epokësindustriale.Por, megjithse erealizueshme, nuk mjafton të çojënë ftohjen e duhur të botës paluftuar gjerësisht gazrat serrë. Ngakjo bujqësia nuk do të ketë asnjëefekt anësor.

JAPONIA LESHON NEORBITE NJE SATELIT PER

MJEDISIN Quhet IBUKI dhe është

sateliti i parë që lëshohet nëhapësirë për të vëzhguar efektet egazeve serrë.

Sateliti u leshuar së bashku meshtatë satelitë më të vegjël brendanjë rakete H-2A, nga nga qendrahapësinore në Tanegashima, nëjug të arkipelagut japonez.

Ai do t’u krijojë mundësineshkencëtarëve të llogarisin

densitetin e dyoksidit të karbonitdhe të gazit metan nga 56,000vendndodhje të sipërfaqes sëtokes dhe do të kontribuoje nëperpjekjet për të ndalur ndryshimetklimatike.