Bovine Raising Community Life: A Case Study of Prasang and Wiang Sa, Suratthani

วารสารสหว�ทยาการว�จั�ย: ฉบั�บับั�ณฑิ�ตศึ�กษา ปี�ท�� 2 ฉบั�บัท�� 1 (ม.ค.-ม�.ย. 2556)

วิ�ถี�ชุ�มชุนคนเลี้��ยงวิ�วิ จั�งหวิ�ดสุ�ราษฎร�ธาน�: กรณี�ศึ�กษา

อำ าเภอำพระแสุง แลี้ะอำ าเภอำเวิ�ยงสุระจั�งหวิ�ดสุ�ราษฎร�ธาน�

Bovine Raising Community Life:

A Case Study of Prasang and Wiang Sa, Suratthani

สมกมล ศึร�สมโภชน์ Somkamol Srisompoch

บทค�ดย'อำ

ร!ปีล�กษณ ของว�วดี� จัะต'องม�ห! ตาเล)ก หางร*วง หมอยดีก ค�+วหน์า หน์'าส�+น์ เขาใหญ่* ล!กไข*ช'อน์ไปีข'างหน์'า โดียเฉพาะจัะต'องม�คร*อมอกใหญ่* บั�+น์ท'ายเร�ยวเล)ก คล'ายส�งโตน์�+น์ ใน์การปีรน์เปีรอว�วชน์น์�+น์ ม�การพาเดี�น์ ตากแดีดี เช'า“ ”

น์�กศึ�กษา หล�กส!ตรร�ฐปีระศึาสน์ศึาสตรมหาบั�ณฑิ�ต ว�ทยาล�ยการปีกครองท'องถิ่��น์ มหาว�ทยาล�ยขอน์แก*น์


เย)น์ ฟิ4ตซ้'อมอย*างเข'มข'น์และต*อเน์6�อง บั7าร8งดี'วยอาหารอย*างดี� อย!*ก�น์หล�บัน์อน์ ชน์�ดีท��เร�ยกไดี'ว*า ย8งไม*ให'ไต*ไรไม*“

ให'ตอม และบั*อยคร�+งท��ม�การน์7าเอาว�ธี�การทางไสยศึาสตร ”

มาช*วย สร'างขว�ญ่ ให'ฝ่;ายตน์ และ ข*มขว�ญ่ ฝ่;ายตรง“ ” “ ”

ข'าม ว�ถิ่�ช�ว�ตของคน์เล�+ยงว�วชน์ จัะต'องอย!* ก�น์ หล�บัน์อน์ก�บัว�ว เสม6อน์หน์��งว*าเปี<น์บั8คคลใน์ครอบัคร�ว บั*อยคร�+งท��ว�วไดี'ร�บัการเล�+ยงดี!ดี�กว*าบั8คคลใน์ครอบัคร�ว ท�+งล!กและเม�ยต*างก)ยอมร�บัสภาพดี�งกล*าว เพราะพวกเขาต*างถิ่6อว*าว�วก)ค6อ ห8'“

น์ส*วน์ช�ว�ต ของเขาดี'วยเช*น์ก�น์ ผู้!'ท��เปี<น์น์�กเลงว�วชน์จัะต'อง”

กล'าไดี'กล'าเส�ย และม�ว�ญ่ญ่าณของน์�กพน์�น์เส��ยงโชคอย!*ใน์ห�วใจั ย��งผู้!'ท��ต'องการจัะยกตน์เองข�+น์ถิ่�งข�+น์ น์�กเลงระดี�บั“

น์ายห�ว หร6อ พ*อข8น์อ8ปีถิ่�มภ จัะต'องเปี<น์คน์ห'าวหาญ่ ” “ ”

เดี)ดีเดี��ยว ม6อเต�บั ใจัถิ่�ง น์*าเช6�อถิ่6อ ทระน์งใน์เก�ยรต� และศึ�กดี�>ศึร�ของตน์ จัน์ถิ่�งข�+น์ท��กล'าใช'ระบับัศึาลเต�+ย มาจั�ดีการแก'ปี?ญ่หาไดี'โดียไม*เกรงกล�วกฎหมายใดีๆ ถิ่�งแม'ว*าน์�กการอน์าม�ย จัะมองว*าว�ถิ่�ช�ว�ตของคน์เล�+ยงว�วชน์สกปีรก น์*าขยะแขยง น์�กศึ�ลธีรรมมองว*า เปี<น์การทรมาน์ส�ตว แต*ถิ่'าจัะมองอ�กดี'าน์หน์��งของก�จักรรมการชน์ว�ว พบัว*าม�ส*วน์สร'างเคร6อข*ายธี8รก�จัส6บัเน์6�องมากมาย แต*ก�จักรรมน์�+ก)ไดี'ซ้�มซ้�บัเข'าส!*ว�ถิ่�ช�ว�ตของชาวใต'มายาวน์าน์ และหย��งรากล�กลง ใน์สายเล6อดี จัน์ยากท��จัะลบัออกไดี'โดียง*าย เพราะว�ถิ่�ช�ว�ตใน์

[223]

223


แบับัฉบั�บัของผู้!'เล*น์ว�วชน์ ต'องเปี<น์คน์น์�กเลง ใจัถิ่�ง พ��งตน์เอง ช�งการน์7า กล'าไดี'กล'าเส�ย ฯลฯ เหล*าน์�+ ล'วน์ถิ่6อไดี'ว*า สอดีคล'องกลมกล6น์ก�บัค*าน์�ยมและบั8คล�กภาพใน์แบับัฉบั�บัของชาวใต'

ค าสุ าค�ญ: เคร6อข*ายของการเล*น์ก�ฬาว�วชน์, ผู้ลกระทบัต*อว�ถิ่�ช�ว�ตการเล*น์ก�ฬาว�วชน์

Abstract

The research findings were summarised as follows: A good bull’s traits should comprise of small ears and eyes, hanged tail, bushy genital hair, thick eyebrows, short face, big horns, testicles lifting forward, and especially the big across chest with taper buttocks like that of a lion. The people pampered the bulls by taking them to a walk “in the sun” in the morning and evening, gave them intensive and continuous training, nourished them with good food, raised them in an “untouchable by bugs and mosquitoes” manner and often brought superstitious methods “to boost morale” among themselves and “to

[224]

224


terrorise” their opponents. In cowboys’ lives, they must treat the bulls like family members, and the bulls were often treated better than their family members, but the sons and wives accepted these conditions because they thought of the bulls as "life partners" to them as well. A bull rider must be fearless and have the spirit of gambling in the heart, especially for the people who would rise themselves up to be a “head” or a “King” must be rugged, determined, extravagant, daring, and trustworthy, have pride in their honour and dignity, enough to use a vigilante system to handle problems without fear of any law. Although health officials looked at the lifestyle of cowboys as dirty and the moralists deemed it as animal cruelty, but, on the other side of bull fighting activities, there were many business networks all over and these was engraved into the southerner’s way of life for a very long time and deeply rooted in their kinships. Getting rid of such lifestyle was not simple because a player must be tough, brave, independent, eager to lead, daring, among other things, which clearly

[225]

225


reflected the inborn characteristics of a southerner.

Key Word: Network of Bovine Sports, Impact on the Bull Riding Sport Lifestyle

ควิามสุ าค�ญขอำงปั+ญหา

โคพ6+น์เม6องภาคใต' หร6อโคชน์ โคพ6+น์เม6องไดี'ม�การเล�+ยงดี!มาเปี<น์เวลาช'าน์าน์แล'วแต*ย�งไม*แน์*ช�ดีใน์สายพ�น์ธี8 ดี� +งเดี�มและปีระว�ต�ศึาสตร ความเปี<น์มาใน์อดี�ต โคพ6+น์เม6องจัะม�ความแตกต*างก�น์ไปีใน์แต*ละภ!ม�ภาคของปีระเทศึ โดียโคพ6+น์เม6องแท'ๆ จัะอย!*ใน์เขตภาคกลางและภาคตะว�น์ออกเฉ�ยงเหน์6อ ส*วน์ทางภาคเหน์6อและภาคใต'โคพ6+น์เม6องบัางส*วน์จัะม�ร!ปีร*างแตกต*างก�น์ออกไปี เพราะม�สายเล6อดีโคอ6�น์ การค�ดีเล6อกว�วชน์ไดี'ค7าน์�งถิ่�งองค ปีระกอบัดี'วยต*างๆ ท�+งเหต8ทางคต�ชน์ว�ทยาและว�ทยาศึาสตร การก�ฬา ย�งคงอย!*ใน์ฐาน์ะท��เปี<น์ความเช6�อมากกว*าท��จัะเปี<น์ข'อเท)จัจัร�ง เพราะแม'ว*า ว�วบัางต�วจัะไม*ม�ล�กษณะเดี*น์บัางปีระการ แต*ก)สามารถิ่ท��จัะเอาชน์ะค!*ต*อส!'และม�ช6�อเส�ยงโดี*งดี�งไดี'ใน์ขณะท��ว�วบัางต�วม�องค ปีระกอบัดี'าน์ต*างๆ ครบัถิ่'วน์ แต*ก)ไม*เคยปีรากฏว*าม�ว�วต�วใดีท��จัะปีระสบัช�ยชน์ะแต*เพ�ยงความเดี�ยว

[226]

226


การชน์ว�วใน์ภาคใต' แรกเร��มเดี�มท�ท��เก�ดีข�+น์ ก)ดี'วยว�ตถิ่8ปีระสงค ท��คน์ต'องการความสน์8กสน์าน์เพล�ดีเพล�น์ก�บัเกมก�ฬาต*อส!'เปี<น์หล�กโดียค�ดีเล6อกว�วชน์จัากว�วพ6+น์เม6องท��ม�ล�กษณะเหมาะสมน์7ามาชน์ โดียท��วไปีเกมก�ฬาต*อส!'ท��ม�การแพ'และชน์ะ ม�กม�การพน์�น์ข�น์ต*อเก�ดีข�+น์เสมอใน์แวดีวงของกล8*มคน์ท��ชอบั การชน์ว�วก)เช*น์ก�น์ สถิ่าน์ท��ชน์ว�วจัะเปี<น์แหล*งรวมมวลชน์ใน์ท'องถิ่��น์ใน์อดี�ตใช'ท'องไร*ท'องน์าหล�งเก)บัเก��ยวพ6ชผู้ล ส7าหร�บัปี?จัจั8บั�น์ม�สถิ่าน์ท��เฉพาะส7าหร�บัการชน์ว�วเก�ดีข�+น์ ซ้��งเดี�มคน์ท��วไปีม�กเร�ยกว*า บั*อน์ว�วชน์ “ ”

เน์6�องจัาก มวลชน์ท��เข'ามาชมเกมก�ฬาชน์ว�วม�กเล*น์การพน์�น์ดี'วย ดี�งน์�+น์การเล*น์การพน์�น์ชน์ว�วจั�งไดี'ถิ่!กบัรรจั8อย!*ใน์พระราชบั�ญ่ญ่�ต�การพน์�น์พ8ทธีศึ�กราช 2478 ท�+งน์�+ เพ6�อให'เจั'าหน์'าท��ภาคร�ฐสามารถิ่ดี!แลความสงบัเร�ยบัร'อยไดี' ว�ฒน์ธีรรมการชน์ว�วของคน์ใต'จัากอดี�ตจัน์ถิ่�งปี?จัจั8บั�น์ไดี'ม�ว�ว�ฒน์าการมาโดียล7าดี�บั การจั�ดีชน์ว�วใน์ปี?จัจั8บั�น์ไดี'ค7าน์�งถิ่�งเหต8ผู้ลอ6�น์ๆ ท��ส7าค�ญ่มากน์อกจัากการพน์�น์เช*น์ เศึรษฐก�จัช8มชน์ ความส�มพ�น์ธี ของมวลชน์ การม�อาช�พของคน์ใน์ช8มชน์ สถิ่าน์ท��ท*องเท��ยว การพ�กผู้*อน์หย*อน์ใจัของผู้!'ส!งอาย8 และปีระการส7าค�ญ่เปี<น์การร�กษาพ�น์ธี8กรรมของว�วพ6+น์เม6องม�ไดี'หายสาบัส!ญ่ไปี

[227]

227


ดี'วยเหต8น์�+ใน์ฐาน์ะท��ผู้!'ว�จั�ยเปี<น์ผู้!'หน์��งท��อาศึ�ยอย!*ใน์อ7าเภอพระแสงและม�พ6+น์ท��ต�ดีต*อก�บัอ7าเภอเว�ยงสระ ซ้��งเปี<น์อ7าเภอท��ม�ปีระชาชน์ไดี'เล�+ยงว�วไว'เปี<น์ว�วส7าหร�บัชน์ และก)ม�ผู้!'ท��เล*น์ก�ฬาว�วชน์ จั�งม�ความสน์ใจัท��จัะศึ�กษาเก��ยวก�บัว�ถิ่�ช8มชน์ท��ม�ก�ฬาว�วชน์เข'ามาเก��ยวข'อง รวมท�+งล�กษณะ กฎ กต�กา ของว�วชน์ ใน์ปี?จัจั8บั�น์ ตลอดีจัน์ปี?ญ่หาอ8ปีสรรคใน์การค�ดีเล6อกล�กษณะของว�วชน์ ของอ7าเภอพระแสง อ7าเภอเว�ยงสระ จั�งหว�ดีส8ราษฎร ธีาน์� และเพ6�อว�เคราะห หาแน์วทางการใช'ว�ถิ่�ช�ว�ตของคน์ใน์ช8มชน์ร*วมก�บัการเล*น์ก�ฬาว�วชน์

วิ�ตถี�ปัระสุงค�ขอำงการวิ�จั�ย

เพ6�อศึ�กษาเก��ยวก�บัเคร6อข*ายคน์เล*น์ก�ฬาว�วชน์ ของอ7าเภอพระแสง อ7าเภอเว�ยงสระ จั�งหว�ดีส8ราษฎร ธีาน์� และเพ6�อว�เคราะห หาผู้ลกระทบัต*อว�ถิ่�ช�ว�ตของคน์และช8มชน์จัากการเล*น์ก�ฬาว�วชน์ของ อ7าเภอพระแสง อ7าเภอเว�ยงสระ จั�งหว�ดีส8ราษฎร ธีาน์�

ขอำบเขตขอำงการวิ�จั�ย

[228]

228


การศึ�กษาคร�+งน์�+ไดี'ดี7าเน์�น์การภายใต'ขอบัเขตท��ก7าหน์ดีไว' ดี�งน์�+ ขอบัเขตดี'าน์เน์6+อหา และขอบัเขตดี'าน์ผู้!'ให'ข'อม!ลหล�ก ซ้��งไดี'แก* ผู้!'เล�+ยงว�วชน์ จั7าน์วน์ 5 คน์ และผู้!'เล*น์ก�ฬาว�วชน์ จั7าน์วน์ 5 คน์ รวมท�+งจั7าน์วน์ 10 คน์

งานวิ�จั�ยท�-เก�-ยวิข.อำง

ใน์การศึ�กษาคร�+งน์�+ไดี'รวบัรวมงาน์ว�จั�ยท��เก��ยวข'อง โดียครอบัคล8มถิ่�งเน์6+อหาท��ส7าค�ญ่ ค6อ แน์วค�ดี ความหมายของว�ถิ่�ช8มชน์ แน์วความค�ดีและทฤษฎ�เก��ยวก�บัช8มชน์ท'องถิ่��น์ รวมท�+งปีระว�ต�ความเปี<น์มาของก�ฬาว�วชน์ กฎ กต�กา ก�ฬาสน์ามของว�วชน์ ดี�งน์�+

ดีาวสว�สดี�> ส8ขม� (2541) ไดี'ศึ�กษาว�จั�ยเร6�องความเช6�อท��เก��ยวข'องก�บัก�ฬาชน์ว�ว ของชาวบั'าน์จั�งหว�ดีสงขลา ม�ว�ตถิ่8ปีระสงค เพ6�อศึ�กษาความเช6�อท��เก��ยวข'องก�บัก�ฬาว�วชน์ของชาวบั'าน์จั�งหว�ดีสงขลา โดียจั7าแน์กปีระเดี)น์ ดี�งต*อไปีน์�+ ความเช6�อเก��ยวก�บัล�กษณะของว�วชน์ ความเช6�อดี'าน์พ�ธี�กรรม และความเช6�อดี'าน์อ6�น์ๆ ท��เก��ยวข'อง กล8*มต�วอย*างปีระกอบัดี'วย ผู้!'ปีระกอบัพ�ธี�กรรมเก��ยวก�บัว�วชน์ ใน์เขตอ7าเภอเม6องสงขลา อ7าเภอหาดีใหญ่* อ7าเภอร�ตภ!ม� อ7าเภอน์าทว� อ7าเภอสะเดีา อ7าเภอจัะน์ะ อ7าเภอสท�งพระ อ7าเภอละไม*

[229]

229


น์'อยกว*า 1 คน์ และผู้!'ม�ความร! 'เก��ยวก�บัความเช6�อเร6�องว�วชน์ ใน์เขตอ7าเภอเม6องสงขลา อ7าเภอหาดีใหญ่* อ7าเภอร�ตภ!ม� อ7าเภอน์าทว� อ7าเภอสะเดีา อ7าเภอจัะน์ะ อ7าเภอสท�งพระ อ7าเภอละไม*น์'อยกว*า 5 คน์ ผู้ลการศึ�กษาพบัว*า ชาวบั'าน์สงขลาม�ความเช6�อท��เก��ยวข'องก�บัก�ฬาว�วชน์ จั7าแน์กไดี' 3

ปีระเดี)น์ ค6อความเช6�อเก��ยวก�บัล�กษณะของว�วชน์ ความเช6�อดี'าน์พ�ธี�กรรม และความเช6�ออ6�น์ๆ ท��เก��ยวข'องก�บัล�กษณะของว�ว

อาคม เดีชทองค7า (2547) ไดี'ศึ�กษาว�จั�ยเร6�องห�วเช6อกว�วชน์ พบัว*าภาพรวมของว�ฒน์ธีรรมพ6+น์บั'าน์ภาคใต' ความส�มพ�น์ธี ระหว*างว�วชน์ก�บัผู้!'เล�+ยงว�วชน์และความส�มพ�น์ธี ของกล8*มเคร6อข*ายใน์ว�ฒน์ธีรรมการชน์ว�ว ท�+งใน์บั*อน์และน์อกบั*อน์ใน์จั�งหว�ดีน์ครศึร�ธีรรมราช โดียการพน์�น์ถิ่6อเปี<น์ส*วน์ควบัของการชน์ว�วและเง�น์เดี�มพ�น์ใน์การชน์ว�วถิ่6อเปี<น์มาตรว�ดีโครงข*ายความส�มพ�น์ธี ของช8มชน์ เน์6�องจัากไม*ปีรากฏว*าคน์เล�+ยงว�วชน์สามารถิ่เล�+ยงว�ว ดี7าเน์�น์การชน์ว�ว และวางเดี�มพ�น์โดียล7าพ�ง แต*ต'องม�สมาช�กใน์คร�วเร6อน์ของคน์เล�+ยงว�วชน์และดี7าเน์�น์การชน์ว�วเข'ามาเก��ยวข'องดี'วยเปี<น์อย*างน์'อย ใน์ท��น์�+การพน์�น์อย!*ใน์ฐาน์ะองค ปีระกอบัหน์��งของภ!ม�ปี?ญ่ญ่าและว�ฒน์ธีรรมเท*าน์�+น์

[230]

230


วิ�ธ�การวิ�จั�ย

การศึ�กษาคร�+งน์�+เปี<น์การว�จั�ยดี'วยการส�มภาษณ แบับัเจัาะล�ก (In-depth Interview) โดียใช'ข'อม!ลเช�งค8ณภาพ (Qualitative Data) เพ6�อศึ�กษาเก��ยวก�บัว�ถิ่�ช8มชน์ท��ม�ก�ฬาว�วชน์เข'ามาเก��ยวข'อง รวมท�+งล�กษณะ กฎ กต�กา ของว�วชน์ใน์ปี?จัจั8บั�น์ ตลอดีจัน์ปี?ญ่หาอ8ปีสรรคใน์การค�ดีเล6อกล�กษณะของว�วชน์ เพ6�อว�เคราะห เคร6อข*ายก�บัการเล*น์ก�ฬาว�วชน์ และเพ6�อศึ�กษาเก��ยวก�บัว�ถิ่�ช8มชน์ของคน์เล�+ยงว�ว เล*น์ก�ฬาว�วชน์ของ อ7าเภอพระแสง อ7าเภอเว�ยงสระ จั�งหว�ดีส8ราษฎร ธีาน์�โดียไดี'ก7าหน์ดีรายละเอ�ยดีเก��ยวก�บัว�ธี�ดี7าเน์�น์การว�จั�ยตามข�+น์ตอน์ ดี�งน์�+ 1. พ6+น์ท��ดี7าเน์�น์การ

ผลี้การวิ�จั�ย

สุนามชุนวิ�วิในจั�งหวิ�ดสุ�ราษฎร�ธาน�: สุนามบ.านนาเด�มค6อสน์ามหร6อบั*อน์บั'าน์น์า ต�+งอย!*ท��ต7าบัลบั'าน์น์า อ7าเภอ

บั'าน์น์าเดี�ม จั�งหว�ดีส8ราษฎร ธีาน์� ขออน์8ญ่าตเม6�อปี� พ.ศึ.2538-2539 เปี<น์สน์ามว�วชน์แห*งเดี�ยวใน์จั�งหว�ดีส8ราษฎร ธีาน์�ท��ม�ใบัอน์8ญ่าตดี7าเน์�น์การถิ่!กต'องตามกฎหมาย ถิ่6อเปี<น์ศึ!น์ย กลางของการชน์ว�วใน์จั�งหว�ดีส8ราษฎร ธีาน์�โดีย

[231]

231


ม� ส�ทธี�พร โพธี�>เพชร อาย8 58 ปี� เก�ดีเม6�อว�น์ท�� 21

พฤษภาคม 2496 อาศึ�ยอย!*บั'าน์เลขท�� 398/1 หม!*ท�� 2

ต7าบัลบั'าน์น์า อ7าเภอบั'าน์าเดี�ม จั�งหว�ดีส8ราษฎร ธีาน์� ซ้��งใน์อดี�ตเคยเปี<น์สมาช�กสภาผู้!'แทน์ราษฎรจั�งหว�ดีส8ราษฎร ธีาน์� เขต 4 ไดี'ก*อต�+งสน์ามทดีสอบัปีระลองโคใน์หม!*ท�� 5 ต7าบัลบั'าน์น์า บัน์เน์6+อท�� 4 ไร* 48 ตารางวา ต*อมาใน์ปี� พ.ศึ.2540-2543 ไดี'ปี4ดีก�จัการลง และไดี'ย'ายไปีดี7าเน์�น์ก�จัการท��อ7าเภอเว�ยงสระ บัร�หารจั�ดีการโดีย ส�ทธี�พร โพธี�>เพชร ใน์ปี� พ.ศึ.2544-2551 ไดี'ย'ายกล�บัมาดี7าเน์�น์ก�จัการต*อท��บั'าน์น์าเดี�มโดีย ส�ทธี�พร โพธี�>เพชร ซ้��งใน์การบัร�หารจั�ดีการใน์คร�+งน์�+ เก�ดีข�+น์ใน์ปี� พ.ศึ.2538-2551 ม�รายไดี'ไม*เพ�ยงพอก�บัรายจั*าย โดียม�การจั�ดีให'ม�การชน์เดี6อน์ละหน์��งคร�+ง ซ้��งรายไดี'จัากการเก)บัค*าผู้*าน์ปีระต!คน์ละ 300 คน์ รายไดี'ปีระมาณเดี6อน์ละ 50,000 บัาท ใน์ส*วน์ของรายจั*ายก)ปีระมาณ 70,000 บัาท ส7าหร�บัค*าใช'จั*ายก)จัะเปี<น์ค*าใช'จั*ายใน์การเค�ยงว�ว ค*าเบั�+ยเล�+ยงคน์ดี!แลบั*อน์ ค*าการอน์8ญ่าตและรวมไปีถิ่�งค*าใช'จั*ายอ6�น์ๆ

ต*อมาใน์ปี� พ.ศึ.2552 น์คร ว�ระส8น์ทร เปี<น์หลายชายของ ส8ทธี�พร โพธี�>เพชร ซ้��งม�แม*น์ามสก8ลโพธี�>เพชร และย�งเปี<น์ผู้!'ใหญ่*บั'าน์หม!*ท�� 8 ต7าบัลน์าใต' อ7าเภอบั'าน์น์าเดี�ม ม�น์'องชายค6อ สฤษดี�> ว�ระส8น์ทร ม�ต7าแหน์*งเปี<น์น์ายกองค การ

[232]

232


บัร�หารส*วน์ต7าบัลน์าใต' อ7าเภอบั'าน์น์าเดี�ม ไดี'ร*วมก�น์เข'ามาดี7าเน์�น์ก�จัการโดียการบัร�หารก�จัการ ม�การให'ล!กหลาน์ท��ไม*ไดี'เร�ยน์หน์�งส6อ ก)ให'มาอย!*ท��สน์ามว�วชน์เพ6�อจัะไดี'ม�อาช�พจัากสน์ามว�วชน์โดียการขายอาหารใน์สน์ามว�วชน์ ให'ม�การปีล!กหญ่'าขาย ขายอาหารว�วใน์สน์ามว�วชน์ ให'ม�รายไดี'เพ��มข�+น์ และเปี<น์สน์ามว�วชน์ท��พ�ฒน์าจัน์เปี<น์สน์ามว�วชน์ท��ม�ล!กค'าเพ��มข�+น์จัน์ถิ่�งปี?จัจั8บั�น์น์�+

ก7าหน์ดีว�วชน์ของสน์ามก�ฬาว�วชน์ บั'าน์น์าเดี�ม ค6อท8กว�น์เสาร ใน์ส�ปีดีาห ท�� 3 ของเดี6อน์ ส7าหร�บัการเข'าชมใน์แต*ละคร�+งน์�+น์ค*าบั�ตรเข'าชมจัะไม*เท*าก�น์ท8กสน์าม ท�+งน์�+ก)ข�+น์ก�บัค!*ว�วท��ชน์ว*าม�ราคาแพงเท*าไหร* ถิ่'าราคาหล�กล'าน์ข�+น์ไปีก)ราคาบั�ตรเข'าชมเฉล��ยอย!*ท��ปีระมาณ 450 บัาท หร6อจัะจั*ายสองต*อ ต*อท��หน์��งค6อ ปีระต!ช�+น์น์อก 450 บัาท ต*อท��สอง ค6อ ปีระต!ใน์ราคาปีระมาณ 350 บัาท ใน์สน์ามชน์ว�วก)จัะม�ร'าน์ค'าอย!*ข'างใน์ แต*ร'าน์ค'าท��อย!*ใน์สน์ามชน์ว�วจัะเปี<น์ของเจั'าของเอง เพราะส*วน์ใหญ่*แล'วเจั'าของสน์ามชน์ว�วจัะไม*ให'ผู้!'ใดีเข'าไปีท7าการค'าใน์สน์ามชน์ว�ว ถิ่'าไม*ใช*เจั'าของก)จัะเปี<น์ญ่าต�พ��น์'องของเจั'าของ อาหารท��ขายก)จัะเปี<น์ข'าวราดีแกง ราคาอย!*ท��ปีระมาณ 50 บัาท เปี<น์ข'างราดีแกงอย*างเดี�ยว ถิ่'าสองอย*างก)ปีระมาณ 70 บัาท น์7+าดี6�มราคาท��ขายอย!*ท� �วไปีขวดีละ 10 บัาท แต*ใน์สน์ามชน์ว�วจัะขายอย!*ท��ปีระมาณ 20

[233]

233


บัาทข�+น์ไปี ผู้'าเย)น์ก)เช*น์ก�น์ราคาท��วไปีผู้6น์ละ 10 บัาท ใน์สน์ามชน์ว�วก)จัะขายอย!*ใน์ราคาปีระมาณผู้6น์ละ 20 บัาท แต*ผู้!'ชมว�วก)จั7าเปี<น์ต'องใช'บัร�การของร'าน์ค'าอย!*ดี� ร'าน์ค'าจั�งขายใน์ราคาแพงกว*าร'าน์ค'าท��วไปี

ค'ายชุนวิ�วิในจั�งหวิ�ดสุ�ราษฎร�ธาน�ค'ายวิ�วิในอำ าเภอำพระแสุง ม�จั7าน์วน์ 3 ค*ายดี'วยก�น์ ซ้��ง

ท�+งสามค*ายเปี<น์ค*ายไว'ซ้'อมว�วชน์ ไดี'แก* ค*ายท��หน์��งค*ายว�วชน์ของช*างแดีง อ7าเภอพระแสง ม�ช*างแดีงเปี<น์เจั'าของค*าย ม�ว�วท��มาซ้'อมก*อน์ชน์ปีระมาณว�น์ละ 2-3 ค!* หร6อ ปีระมาณ 4-6 ต�ว ม�ว�วท��ซ้'อมเปี<น์ว�วก*อน์ชน์หร6อว�วท��เตร�ยมไว'จัะชน์ใน์คราวต*อไปีจั7าน์วน์ 5 ต�ว ว�วท��อย!*ระหว*างชน์ ค6อว�วท��รอจัะชน์ใน์รอบัถิ่�ดีไปีปีระมาณ 5-7 ต�ว และว�วท��ชน์แล'วน์7ามาซ้'อมก)ปีระมาณ 6-7 ต�ว จัะม�การซ้'อมว�วชน์ก�น์ปีระมาณ 20 ว�น์/คร�+ง/เดี6อน์ ค*ายท��สองเปี<น์ค*ายว�วชน์ของท*าน์รองกบัพระแสง ม�ท*าน์รองส�ทธี�ช�ย ต8ลพ�น์ธี หร6อเร�ยกส�+น์ๆ ก�น์ว*ารองกบั เปี<น์อดี�ตรองน์ายกองค การบัร�หารส*วน์ต7าบัลอ�ปี?น์เปี<น์เจั'าของค*าย ม�ว�วท��มาซ้'อมก*อน์ชน์ปีระมาณว�น์ละ 5-

6 ค!* หร6อ ปีระมาณ 10-12 ต�ว ม�ว�วท��ซ้'อมเปี<น์ว�วก*อน์ชน์หร6อว�วท��เตร�ยมไว'จัะชน์ใน์คราวต*อไปีจั7าน์วน์ 5 ต�ว ว�วท��อย!*

[234]

234


ระหว*างชน์ ค6อว�วท��รอจัะชน์ใน์รอบัถิ่�ดีไปีปีระมาณ 5-7 ต�ว และว�วท��ชน์แล'วน์7ามาซ้'อมก)ปีระมาณ 6-7 ต�ว และค*ายซ้'อมว�วชน์ค*ายท��สาม ค6อ ค*ายผู้!'ใหญ่*ช�ย บัางสวรรค ม�ว�วท��มาซ้'อมก*อน์ชน์ปีระมาณว�น์ละ 3-4 ค!* หร6อ ปีระมาณ 6-8 ต�ว ม�ว�วท��ซ้'อมเปี<น์ว�วก*อน์ชน์หร6อว�วท��เตร�ยมไว'จัะชน์ใน์คราวต*อไปีจั7าน์วน์ 3 ต�ว ว�วท��อย!*ระหว*างชน์ ค6อว�วท��รอจัะชน์ใน์รอบัถิ่�ดีไปีปีระมาณ 2-3 ต�ว และว�วท��ชน์แล'วน์7ามาซ้'อมก)ปีระมาณ 4-6 ต�ว ซ้��งท�+งสามค*ายเจั'าของค*ายไม*ไดี'ใช*เปี<น์สน์ามชน์ว�วใช'เปี<น์เพ�ยงสน์ามซ้'อมใน์การชน์ว�วก�น์เท*าน์�+น์ ซ้��งจัะม�การซ้'อมว�วชน์ก�น์ปีระมาณ 20 ว�น์/เดี6อน์ ว�วชน์ท��มาซ้'อมก)จัะเปี<น์ว�วท��อย!*ใน์บัร�เวณอ7าเภอใกล'เค�ยงและก)จั�งหว�ดีใกล'ๆ ก�น์

ค'ายวิ�วิในอำ าเภอำเวิ�ยงสุระ ม�จั7าน์วน์ 5 ค*าย ไดี'แก* ค*ายท��หน์��ง ค6อ ค*ายว�วชน์น์ายห�วส�งข อย!*ท��บั'าน์ส'อง อ7าเภอบั'าน์น์าเดี�ม เปี<น์ค*ายซ้'อมว�วชน์ ม�ว�วท��มาซ้'อมก*อน์ชน์ปีระมาณว�น์ละ 4-5 ค!* หร6อ ปีระมาณ 8 -10 ต�ว ม�ว�วชน์ท��ซ้'อมเปี<น์ว�วก*อน์ชน์หร6อว�วท��เตร�ยมไว'จัะชน์ใน์คราวต*อไปีจั7าน์วน์ 3 ต�ว ว�วท��อย!*ระหว*างชน์ ค6อว�วท��รอจัะชน์ใน์รอบัถิ่�ดีไปีปีระมาณ 2-3 ต�ว และว�วท��ชน์แล'วน์7ามาซ้'อมก)ปีระมาณ 4-5 ต�ว

[235]

235


ค*ายว�วชน์ท��สอง ค*ายว�วชน์น์ายเสร� บั'าน์ส'อง ม�ว�วท��มาซ้'อมก*อน์ชน์ปีระมาณว�น์ละ 2-3 ค!* หร6อ ปีระมาณ 4-6 ต�ว ม�ว�วท��ซ้'อมเปี<น์ว�วก*อน์ชน์หร6อว�วท��เตร�ยมไว'จัะชน์ใน์คราวต*อไปีจั7าน์วน์ 3 ต�ว ว�วท��อย!*ระหว*างชน์ ค6อว�วท��รอจัะชน์ใน์รอบัถิ่�ดีไปีปีระมาณ 2-3 ต�ว และว�วท��ชน์แล'วน์7ามาซ้'อมก)ปีระมาณ 4-5 ต�ว

ค*ายว�วชน์ค*ายท��สาม ค*ายว�วผู้!'ใหญ่*เสร�ฐ ควน์สะตอ ม�ว�วท��มาซ้'อมก*อน์ชน์ปีระมาณว�น์ละ 4-5 ค!* หร6อ ปีระมาณ 8-

10 ต�ว ม�ว�วท��ซ้'อมเปี<น์ว�วก*อน์ชน์หร6อว�วท��เตร�ยมไว'จัะชน์ใน์คราวต*อไปีจั7าน์วน์ 5 ต�ว ว�วท��อย!*ระหว*างชน์ ค6อว�วท��รอจัะชน์ใน์รอบัถิ่�ดีไปีปีระมาณ 5-6 ต�ว และว�วท��ชน์แล'วน์7ามาซ้'อมก)ปีระมาณ 4-5 ต�ว

ค*ายว�วชน์ท��ส�� ค*ายว�วชน์น์ายห�วเชษฐ ต7าบัลคลองฉน์วน์ ม�ว�วท��มาซ้'อมก*อน์ชน์ปีระมาณว�น์ละ 4-5 ค!* หร6อ ปีระมาณ 8 -10 ต�ว ม�ว�วชน์ท��ซ้'อมเปี<น์ว�วก*อน์ชน์หร6อว�วท��เตร�ยมไว'จัะชน์ใน์คราวต*อไปีจั7าน์วน์ 4 ต�ว ว�วท��อย!*ระหว*างชน์ ค6อว�วท��รอจัะชน์ใน์รอบัถิ่�ดีไปีปีระมาณ 5-7 ต�ว และว�วท��ชน์แล'วน์7ามาซ้'อมก)ปีระมาณ 6-7 ต�ว และค*ายว�วชน์

และค*ายท��ห'าเปี<น์ค*ายว�วชน์ของก7าน์�น์ว�น์ช�ย ยะโส ต7าบัลคลองฉน์วน์ ม�ว�วท��มาซ้'อมก*อน์ชน์ปีระมาณว�น์ละ 3-4 ค!* หร6อ ปีระมาณ 6-8 ต�ว ม�ว�วชน์ท��ซ้'อมเปี<น์ว�วก*อน์ชน์หร6อว�ว

[236]

236


ท��เตร�ยมไว'จัะชน์ใน์คราวต*อไปีจั7าน์วน์ 5 ต�ว ว�วชน์ท��อย!*ระหว*างชน์ ค6อว�วชน์ท��รอจัะชน์ใน์รอบัถิ่�ดีไปีปีระมาณ 4-5

ต�ว และว�วท��ชน์แล'วน์7ามาซ้'อมก)ปีระมาณ 6-7 ต�ว จัะม�การน์7าว�วท��จัะใช'ชน์ใน์แต*ละน์�ดีมาซ้*อมก�น์ท8ก 20 ว�น์/เดี6อน์เหม6อน์ก�น์ การซ้'อมแต*ละคร�+งจัะใช'เวลาปีระมาณ 15-20

น์าท� ค*ายว�วใน์อ7าเภอพระแสงก)เช*น์เดี�ยวก�น์เจั'าของว�วจัะใช'เปี<น์สน์ามซ้'อมว�วชน์เช*น์ก�น์ เพราะไม*ไดี'ขออน์8ญ่าตจัากทางราชการอย*างถิ่!กต'อง จั�งต'องใช'สน์ามชน์ว�วท��อ6�น์หร6อต*างจั�งหว�ดี

สุนามชุนวิ�วิ ในอำ าเภอำบ.านนาเด�ม ซ้��งสน์ามน์�+จัะใช'ส7าหร�บัเล*น์ก�ฬาว�วชน์เปี<น์ปีระจั7า และเปี<น์สน์ามท��ขออน์8ญ่าตถิ่!กต'อง และจัะม�การเล*น์ก�ฬาว�วก�น์ท8กว�น์ท�� 14 หร6อว�น์ท�� 15 ของท8กเดี6อน์ โดียเร��มค!*แรกเวลาปีระมาณ 10.45 น์.

ซ้��งใน์สน์ามชน์ว�วแห*งน์�+ จัะเปี<น์การรวมกล8*มของผู้!'ชน์ว�วจัากภาคใต'เก6อบัท�+งหมดี ไม*ว*าจัะมาจัากจั�งหว�ดีกระบั�� น์ครศึร�ธีรรมราช ตร�ง พ�ทล8ง สงขลา ส*วน์ผู้!'เล*น์ก�ฬาว�วชน์ท��อย!*ใน์จั�งหว�ดีส8ราษฎร ธีาน์�ก)เช*น์ก�น์ จัะเดี�น์ทางไปีเล*น์ก�ฬาว�วท��จั�งหว�ดีอ6�น์เหม6อน์ก�น์ ไม*ว*าจัะเปี<น์จั�งหว�ดีกระบั�� น์ครศึร�ธีรรมราช ตร�ง พ�ทล8ง และจั�งหว�ดีสงขลา ซ้��งการชน์ว�วใน์แต*ละคร�+ง ผู้!'ให'ข'อม!ลบัอกว*าค!*ว�วชน์ท��ชน์ก�น์น์�+น์จัะม�ราคาต�+งแต* 20,000 บัาท ข�+น์ไปีจัน์ถิ่�ง ราคา 4,000,000

[237]

237


บัาท ก)ม� ท�+งน์�+ข�+น์อย!*ก�บัเจั'าของว�วของแต*ละฝ่;ายตกลงก�น์ การชน์ว�วใน์แต*ละคร�+งจัะม�ผู้!'ชมปีระมาณ 500-600

คน์/ว�น์ ใน์แต*ละว�น์ท��ม�ก�ฬาว�วท��จัะชน์ก�น์จัะม�ปีระมาณ 2-3

รอบัๆ ละ 4-5 ค!* ส*วน์ใหญ่*แล'วจัะไม*ม�เวลาพ�กระหว*างค!*ชน์ดี'วยก�น์ เพราะเจั'าของว�วจัะจั!งว�วท��จัะชน์ใน์ค!*ต*อไปีมารอเลย แต*ถิ่'าไดี'พ�ก ก)เปี<น์เพราะว*าเจั'าของว�วแต*ละต�วตกลงก�น์ว*าขอเวลาพ�ก

เคร1อำข'ายทางสุ�งคมก�ฬาวิ�วิชุน ขอำงอำ าเภอำพระแสุง อำ าเภอำเวิ�ยงสุระ จั�งหวิ�ดสุ�ราษฎร�ธาน�

การเล*น์ก�ฬาว�วชน์ ถิ่6อว*าเปี<น์การเช6�อมโยงสายส�มพ�น์ธี ของคน์หลายอาช�พดี'วยก�น์ ไม*จัะเปี<น์อาช�พเกษตรกร น์�กการเม6อง ข'าราชการ ต7ารวจั ซ้��งใน์แต*ละอาช�พก)ม�ความค�ดี ความเช6�อท��เหม6อน์ก�น์หร6อต*างก�น์ก)ไดี' แต*ท8กคน์ต*างก)ม8*งเน์'น์การดี7าเน์�น์การเพ6�อให'บัรรล8เปีGาหมายหล�กร*วมก�น์ ใน์ขณะเดี�ยวก�น์เปีGาหมายย*อยของบั8คคลหร6อกล8*มก)แตกต*างก�น์ออกไปี ท�+งน์�+ก)ข�+น์อย!*ก�บัความเช6�อ ปีระสบัการณ การกระท7า และเปีGาหมาย จัากการเช6�อมโยงความส�มพ�น์ธี แล'วย�งม�การรวมก�น์เปี<น์เคร6อข*าย ซ้��งใน์ส*วน์ของเคร6อข*ายก�ฬาว�วชน์ ก)แบั*งเปี<น์เคร6อข*ายก�ฬาว�วชน์ใน์พ6+น์ท��ของแต*ละจั�งหว�ดีอ�ก

[238]

238


เปี<น์การรวมของกล8*มผู้!'เล*น์ก�ฬาว�วชน์ท��อาศึ�ยอย!*ใน์พ6+น์ท��น์� +น์ๆ โดียการสร'างเคร6อข*ายม�ดี�งต*อไปีน์�+

เคร1อำข'ายผ3.เลี้'นก�ฬาวิ�วิก�บผ3.เลี้'นก�ฬาวิ�วิชุน ผู้!'ให'ส�มภาษณ ท�+ง 10 ท*าน์ไดี'ให'ข'อม!ลว*า เคร6อข*ายผู้!'เล*น์ก�ฬาก�บัผู้!'เล*น์ก�ฬาว�วชน์ เปี<น์การรวมต�วผู้!'เล*น์ก�ฬาว�วชน์ดี'วยก�น์ใน์ระดี�บัจั�งหว�ดีส8ราษฎร ธีาน์� โดีย บั7าร8ง ศึร�สมโภชน์ อาย8 59

ปี� ม�ปีระสบัการณ ใน์การเล*น์ก�ฬาว�วชน์ปีระมาณ 5-6 ปี�แล'ว ไดี'แสดีงความค�ดีเห)น์ไว'ว*า เคร6อข*ายผู้!'เล*น์ก�ฬาใน์จั�งหว�ดีส8ราษฎร ธีาน์� ก)ม�เคร6อข*ายของอ7าเภอบั'าน์เดี�ม บั'าน์น์าสาร แล'วก)อ7าเภอพระแสง อ7าเภอไชยา อ7าเภอท*าชน์ะ อ7าเภอท*าฉาง อ7าเภอเค�ยน์ซ้า อ7าเภอช�ยบั8ร� ซ้��งใน์การรวมต�วก�น์เปี<น์เคร6อข*ายก)เพ6�อให'ผู้!'เล*น์ไดี'ม�ส*วน์ร*วมใน์การแลกเปีล��ยน์ความค�ดีเห)น์ ม�การพ��งพาอาศึ�ยและการแลกเปีล��ยน์เร�ยน์ร! ' ม�ส*วน์ร*วมใน์ก�จักรรมต*างๆ ส7าหร�บัเคร6อข*ายผู้!'เล*น์ก�ฬาว�วชน์ของจั�งหว�ดีส8ราษฎร ธีาน์�ก)ม�มาต�+งแต*ปี� 2549 เปี<น์ต'น์มา การบัร�หารเคร6อข*ายน์�+น์ก)เปี<น์แบับัการน์�ดีปีระช8มหร6อเร�ยกว*าน์�ดีพบัปีะส�งสรรค ก�น์เดี6อน์ละ 1 คร�+ง หร6อสองคร�+งข�+น์อย!*ก�บัความต'องการของเคร6อข*ายเปี<น์ส*วน์ใหญ่* โดียน์�ดีพบัก�น์ท��สน์ามว�วชน์อ7าเภอบั'าน์น์าเดี�ม ใน์บัางคร�+งก)น์�ดีพบัก�น์พร'อมก�บัการชน์ว�วใน์แต*ละเดี6อน์

[239]

239


เคร1อำข'ายผ3.เลี้'นก�ฬาวิ�วิชุนก�บวิ�วิชุน ผู้!'ให'ส�มภาษณ ท�+ง 10 ท*าน์ไดี'ให'ข'อม!ลว*า เปี<น์การรวมต�วก�น์ระหว*าง ผู้!'เล*น์ก�ฬาว�วชน์ก�บัว�วชน์ท��ต� +งเปี<น์เคร6อข*ายรวมดี'วยก�น์แต*ม�ว�วชน์เข'ามาเก��ยวข'องเพ��มดี'วย ม�จั8ดีปีระสงค ก)เพ6�อท��เปี<น์การเล6อกว�วชน์ เพ6�อท��จัะค�ดีเล6อกว�วชน์ท��ดี� ดี�ง ไว'ชน์ใน์แต*ละคร�+ง ซ้��งการรวมต�วเคร6อข*ายของผู้!'เล*น์ก�ฬาว�วชน์ก�บัว�วชน์ก)เหม6อน์ก�บัเคร6อข*ายอ6�น์ๆ ก)จัะม�การพบัปีะส�งสรรค ก�น์ใน์แต*ละเดี6อน์

เคร1อำข'ายผ3.เลี้'นก�ฬาวิ�วิชุนก�บเจั.าขอำงสุนาม ผู้!'ส�มภาษณ ท�+ง 10 ท*าน์ไดี'ให'ข'อม!ลว*า เคร6อข*ายผู้!'เล*น์ก�ฬาว�วชน์ก�บัเจั'าของสน์ามว�วชน์น์�+น์ เปี<น์การรวมต�วก�น์ระหว*าง ผู้!'เล*น์ก�ฬาว�วชน์ก�บัเจั'าของสน์ามว�วชน์ท��ม�อย!*ใน์จั�งหว�ดีส8ราษฎร ธีาน์� โดียผู้!'ให'ส�มภาษณ ไดี'ให'ส�มภาษณ อ�กว*า ใน์ส*วน์ของเคร6อข*ายผู้!'เล*น์ก�ฬาว�วชน์ก�บัเจั'าของสน์ามก)คล'ายๆ ก�บัเคร6อข*ายอ6�น์ๆ ค6อ ม�การพบัปีะก�น์ใน์เวลาท��ม�การซ้'อมว�วชน์หร6อเวลาท��ม�การชน์ว�วก�น์ หร6อเปี<น์สถิ่าน์ท��ท��เคร6อข*ายส*วน์ใหญ่*น์�ดีเจัอก�น์เอง

เคร1อำข'ายผ3.เลี้��ยงวิ�วิชุนก�บเจั.าขอำงสุนาม ผู้!'ให'ส�มภาษณ ไดี'ให'ข'อม!ลว*า เคร6อข*ายผู้!'เล�+ยงว�วชน์ก�บัเจั'าของสน์ามว�วชน์น์�+น์ เปี<น์การรวมกล8*มของผู้!'เล�+ยงว�วชน์ใน์เขตอ7าเภอต*างๆ ของจั�งหว�ดีส8ราษฎร ธีาน์� ก�บัเจั'าของสน์ามว�ว

[240]

240


ชน์ใน์จั�งหว�ดีส8ราษฎร ธีาน์�ดี'วยก�น์ ซ้��งสน์ามว�วชน์ท��ม�อย!*ใน์จั�งหว�ดีส8ราษฎร ธีาน์�น์�+ ม�สน์ามว�วชน์ท��ถิ่!กต'องตามกฎหมายม�เพ�ยงสน์ามเดี�ยว ค6อสน์ามว�วชน์ท��อ7าเภอบั'าน์น์าเดี�ม และน์อกเหน์6อจัากน์�+แล'ว ก)จัะเปี<น์ค*ายว�วชน์ท��ม�อย!*ใน์จั�งหว�ดีส8ราษฎร ธีาน์�ซ้��งม�อย!* 3 อ7าเภอดี'วยก�น์ ค6อ ท��อ7าเภอบั'าน์น์าเดี�ม ท��อ7าเภอเว�ยงสระ และอ7าเภอพระแสง ซ้��งสามค*ายน์�+ท��ม�ไว'เพ6�อให'ส7าหร�บัว�วชน์ซ้'อมเตร�ยมการชน์ใน์น์�ดีต*อๆ ไปี

เคร1อำข'ายผ3.เลี้��ยงวิ�วิชุนก�บคนด3 ผู้!'ส�มภาษณ ไดี'ให'ข'อม!ลว*า กล8*มเคร6อข*ายผู้!'เล�+ยงว�วชน์ก�บัคน์ดี!น์�+น์ จัะเปี<น์การรวมต�วก�น์ของผู้!'เล�+ยงว�วชน์ก�บัคน์ดี!ใน์จั�งหว�ดีส8ราษฎร ธีาน์� ซ้��งเคร6อข*ายผู้!'เล�+ยงว�วชน์ก�บัคน์ดี!น์�+น์ ก)จัะม�อย!*ใน์อ7าเภอบั'าน์าเดี�ม อ7าเภอบั'าน์น์าสาร อ7าเภอเว�ยงสระ และอ7าเภอพระแสง เปี<น์ส*วน์ใหญ่* เพราะว*าอ7าเภอเหล*าน์�+จัะม�ค*ายว�วชน์เปี<น์ของคน์ใน์พ6+น์ท��และสน์ามว�วชน์เองอย!*ใน์เขตอ7าเภอบั'าน์น์าเดี�ม ซ้��งสน์ามว�วชน์ใน์อ7าเภอบั'าน์น์าเดี�มน์�+จัะเปี<น์สน์ามว�วชน์ท��ขออน์8ญ่าตอย*างถิ่!กต'องตามกฎหมาย เพราะฉะน์�+น์จั�งท7าให'ม�เคร6อข*ายผู้!'เล�+ยงว�วชน์ก�บัคน์ดี!ใน์เขตอ7าเภอน์�+มากกว*าใน์เขตอ7าเภออ6�น์ๆ ใน์จั�งหว�ดีส8ราษฎร ธีาน์� เคร6อข*ายผู้!'เล�+ยงว�วชน์ก�บัคน์ดี!น์�+ก)อาจัจัะม�เคร6อข*ายอ6�น์ๆ เข'าร*วมอย!*ดี'วยเช*น์ก�น์

[241]

241


เคร1อำข'ายคนด3ก�บเจั.าขอำงสุนาม ผู้!'ให'ส�มภาษณ ท�+ง 10

ท*าน์ ไดี'ให'ข'อม!ลว*า เคร6อข*ายคน์ดี!ก�บัเจั'าของสน์าม เปี<น์การรวมต�วก�น์ระหว*าง คน์ดี!ก�ฬาว�วก�บัเจั'าของสน์ามว�วชน์ ซ้��งคน์ดี!ใน์ท��น์�+ก)อาจัจัะรวมไปีถิ่�งผู้!'เล*น์ก�ฬาว�วชน์ ผู้!'เล�+ยงก�ฬาว�วชน์ดี'วยก)ไดี' เพราะว*าคน์ใน์เคร6อข*ายน์�+ม�มาก ผู้!'เล*น์ก�ฬาว�วชน์ ผู้!'เล�+ยงก�ฬาว�วชน์ก)เปี<น์คน์ดี!ก�ฬาว�วชน์ดี'วยเช*น์ก�น์ เคร6อข*ายคน์ดี!ก�บัเจั'าของสน์ามก)เปี<น์เคร6อข*ายคน์ดี!ใน์อ7าเภอน์�+น์ๆ ท��อย!*ใน์จั�งหว�ดีส8ราษฎร ธีาน์�

เคร1อำข'ายคนด3ก�บคน ผู้!'ให'ข'อม!ลไดี'ให'ข'อม!ลว*า การรวมต�วก�น์ของเคร6อข*ายคน์ดี!ก�บัคน์ก�ฬาว�วชน์น์�+น์ ใน์ท��น์�+อาจัม�ท�+งผู้!'เล�+ยงก�ฬาว�วชน์ ผู้!'เล*น์ก�ฬาว�วชน์ และเจั'าของสน์ามว�วชน์ดี'วย อาจัจัะม�เคร6อข*ายอ6�น์ๆ รวมอย!*ดี'วย ซ้��งจั8ดีปีระสงค ของการรวมต�วก�น์เปี<น์เคร6อข*ายก)มาจัากท��แต*ละคน์ม�ความสน์ใจัใน์ก�ฬาว�วชน์ หร6อชอบัว�วชน์ต�วเดี�ยวก�น์ อาจัเร��มต'น์เคร6อข*ายจัากการเจัอก�น์ใน์สน์ามว�วชน์ หร6อใน์ค*ายซ้'อมว�วชน์ เคร6อข*ายน์�+ก)ม�ท�+งท��อย!*ใน์จั�งหว�ดีส8ราษฎร ธีาน์� ซ้��งเคร6อข*ายท��ม�อย!*ใน์จั�งหว�ดีส8ราษฎร ธีาน์�ก)จัะเปี<น์อ7าเภอบั'าน์าเดี�ม อ7าเภอบั'าน์น์าสาร อ7าเภอเว�ยงสระ และอ7าเภอพระแสง และคน์ดี!ท��มาจัากจั�งหว�ดีท��อย!*ต�ดีก�บัจั�งหว�ดีส8ราษฎร ธีาน์� หร6ออาจัจัะเร��มต'น์จัากการท��เล*น์พน์�น์ว�วชน์ต�วเดี�ยวก�น์ หร6อว�วชน์คน์ละต�วก�น์ และไดี'แลกเปีล��ยน์ข'อม!ล ปีระว�ต�ว�วชน์ของ

[242]

242


แต*ละต�ว ใน์การเจัอก�น์ หร6อการชน์แต*ละคร�+งก)จัะม�ข'อม!ลมาแลกเปีล��ยน์เร�ยน์ร! 'ก�น์ จั�งกลายเปี<น์ความสน์�ทสน์ามก�น์ น์อกจัากน์�+แล'วก)อาจัเปี<น์คน์ดี!ท��มาจัากค*ายว�วเดี�ยวก�น์ จัากท�มเดี�ยวก�น์

ผลี้กระทบต'อำวิ�ถี�ชุ�วิ�ตขอำงคนแลี้ะชุ�มชุนจัากการเลี้'นก�ฬาวิ�วิชุนขอำง อำ าเภอำพระแสุง อำ าเภอำเวิ�ยงสุระ จั�งหวิ�ดสุ�ราษฎร�ธาน�

ผลี้กระทบต'อำวิ�ถี�ชุ�วิ�ตขอำงผ3.เลี้'นก�ฬาวิ�วิชุน ท7าให'ผู้!'เล*น์ก�ฬาว�วชน์ไดี'ร! 'จั�กผู้!'คน์ท��เล*น์ดี'วยก�น์ ไดี'ทราบัถิ่�งการเล*น์ก�ฬาว�วชน์ และไดี'ปีระสบัการณ ใน์การเล*น์ก�ฬาว�วชน์มากข�+น์ดี'วย

ผลี้กระทบต'อำวิ�ถี�ชุ�วิ�ตขอำงวิ�วิชุน การเล�+ยงว�วชน์จัะม�เฉพาะกล8*มท��ชอบัก�ฬาว�วชน์ หร6อเก��ยวก�บัการซ้6+อชายโคเปี<น์อาช�พ ม�กจัะชอบัท��จัะม�ว�วชน์ดี�ๆ ไว'ส�กต�วเพ6�อปีระดี�บับัารม� และเปี<น์ท��ร! 'จั�กใน์วงการของน์�กชน์ว�ว

ผลี้กระทบต'อำวิ�ถี�ชุ�วิ�ตขอำงเจั.าขอำงสุนามวิ�วิชุน เจั'าของสน์ามว�วชน์ต'องม� Power สามารถิ่สร'างความเช6�อถิ่6อและม�เพ6�อน์ฝ่!งมากใน์วงการ จัะท7าให'ดี�งว�วจัากท��ต*างๆ มาชน์ใน์สน์ามตน์เองไดี' สน์ามต'องม�ท7าเลท��ต� +งของสน์าม

[243]

243


ผลี้กระทบต'อำวิ�ถี�ชุ�วิ�ตผ3.เลี้��ยงวิ�วิชุน ผู้!'เล�+ยงว�วชน์โดียท��วไปี ไดี'ร�บัการถิ่*ายทอดีว�ธี�การเล�+ยงส�ตว มาต�+งแต*บัรรพบั8ร8ษไดี'ร�บัปีระโยชน์ จัากการเล�+ยงส�ตว ท�+งทางตรงและทางอ'อม เพราะน์อกจัากเล�+ยงเพ6�อจั8ดีปีระสงค ค6อการเล�+ยงส�ตว โดียท��วไปีต'องการเล�+ยงเพ6�อใช'เน์6+อและผู้ลผู้ล�ต เช*น์ ใช'เปี<น์อาหาร ผู้ลพลอยไดี'อ6�น์ๆ

ผลี้กระทบต'อำวิ�ถี�ชุ�วิ�ตขอำงคนด3 คน์ท��มาดี!ว�วจัะเดี�น์ทางไปีถิ่�งก*อน์เวลาท��ม�ว�วชน์ ปีระมาณ 1-2 ช��วโมง ก)จัะเห)น์รถิ่เกHง รถิ่กระบัะ หร6อแม'กระท�+งรถิ่มอเตอร ไซ้ดี จัอดีเร�ยงรายหน์'าบั*อน์ ผู้!'คน์เดี�น์ก�น์ขว�กไขว* ล�กษณะของบั*อน์ก�+น์ดี'วยส�งกะส� ซ้��งบัร�เวณสน์ามว�วชน์ก)ม�บัร�เวณกว'าง คน์ดี!ส*วน์ใหญ่*แล'วจัะม�จั8ดีปีระสงค หล�ก ค6อ มาเล*น์การพน์�น์

จัากการเล*น์ก�ฬาว�วชน์ของผู้!'คน์ใน์อ7าเภอพระแสง และอ7าเภอเว�ยงสระ จั�งหว�ดีส8ราษฎร ธีาน์� หร6อแม'แต*จั�งหว�ดีใกล'เค�ยงน์�+น์ ท7าให'เก�ดีม�อาช�พต*อเน์6�องจัากการท��ม�อาช�พปีระจั7าอย!*แล'ว ดี�งไดี'กล*าวมาแล'วข'างต'น์ การเปี4ดีสน์ามชน์ว�วม�ผู้ลต*อเศึรษฐก�จัช8มชน์ก*อให'เก�ดีอาช�พต*อเน์6�องท��ท7ารายไดี'ให'ก�บัปีระชากรใน์ช8มชน์ เศึรษฐก�จัไม*ฝ่Iดีเค6องเพราะเง�น์แพร*สะพ�ดีภายใน์ปีระเทศึเท*าน์�+น์ ไม*ไดี'ร� �วไหลออกน์อกปีระเทศึ ดี�งเช*น์ธี8รก�จัท��น์7าพาปีระเทศึให'จัมดี��งอย!*ใน์สภาพท��ต'องเปี<น์ทาสทางเศึรษฐก�จัดี�งเช*น์ท8กว�น์น์�+ ข'อม!ลจัากการส7ารวจัและ

[244]

244


สอบัถิ่ามช�+ให'เห)น์ถิ่�งอาช�พต*อเน์6�องท��ม�เก�ดีข�+น์ แม'บัางอาช�พอาจัม�น์'อยรายก)ตาม

สุร�ปัแลี้ะอำภ�ปัรายผลี้การวิ�จั�ย

ว�ถิ่�ช�ว�ตของคน์เล�+ยงว�วชน์ จัะต'องอย!* ก�น์ หล�บัน์อน์ก�บัว�ว เสม6อน์หน์��งว*าเปี<น์บั8คคลใน์ครอบัคร�ว บั*อยคร�+งท��ว�วไดี'ร�บัการเล�+ยงดี!ดี�กว*าบั8คคลใน์ครอบัคร�ว ท�+งล!กและเม�ยต*างก)ยอมร�บัสภาพดี�งกล*าว เพราะพวกเขาต*างถิ่6อว*าว�วก)ค6อ ห8'น์ส*วน์ช�ว�ต ของเขาดี'วยเช*น์ก�น์ ผู้!'ท��เปี<น์น์�กเลงว�วชน์จัะ“ ”

ต'องกล'าไดี' กล'าเส�ย และม�ว�ญ่ญ่าณ ของน์�กพน์�น์เส��ยงโชค อย!*ใน์ห�วใจั ย��งผู้!'ท��ต'องการจัะยกตน์เองข�+น์ถิ่�งข�+น์ น์�กเลง“

ระดี�บัน์ายห�ว หร6อ พ*อข8น์อ8ปีถิ่�มภ จัะต'องเปี<น์คน์” “ ”

ห'าวหาญ่ เดี)ดีเดี��ยว ม6อเต�บั ใจัถิ่�ง น์*าเช6�อถิ่6อ ทระน์งใน์เก�ยรต� และศึ�กดี�>ศึร�ของตน์ จัน์ถิ่�งข�+น์ท��กล'าใช'ระบับัศึาลเต�+ย มาจั�ดีการแก'ปี?ญ่หาไดี'โดียไม*เกรงกล�วกฎหมายใดีๆ

เคร6อข*ายทางส�งคมและเคร6อข*ายทางช8มชน์ของผู้!'เล*น์ก�ฬาว�วชน์ใน์ภาคใต'หร6อใน์จั�งหว�ดีส8ราษฏร ธีาน์� ม�ท�+งหมดีตามท��ผู้!'ว�จั�ยไดี'ศึ�กษาปีรากฏว*าม�ท�+งหมดี 7 เคร6อข*ายดี'วยก�น์ ซ้��งไดี'แก* เคร6อข*ายผู้!'เล*น์ก�ฬาว�วก�บัผู้!'เล*น์ก�ฬาว�วชน์ เคร6อข*ายผู้!'เล*น์ก�ฬาว�วชน์ก�บัว�วชน์, เคร6อข*ายผู้!'เล*น์ก�ฬาว�ว

[245]

245


ชน์ก�บัเจั'าของสน์าม, เคร6อข*ายผู้!'เล�+ยงว�วชน์ก�บัเจั'าของสน์าม เคร6อข*ายผู้!'เล�+ยงว�วชน์ก�บัคน์ดี!,เคร6อข*ายคน์ดี!ก�บัเจั'าของสน์าม และเคร6อข*ายคน์ดี!ก�บัคน์ ซ้��งแต*ละเคร6อข*ายเปี<น์เคร6อข*ายท��พบัปีะก�น์ ส�งสรรค ก�น์มาน์าน์แล'ว ซ้��งใน์แต*ละเคร6อข*ายก)จัะม�กล8*มต*างๆ เข'าร*วมอย!*รวมเก6อบัท8กเคร6อข*าย เพราะว*าใน์แต*เคร6อข*ายน์�+น์เปี<น์รวมกล8*มเพ6�อแลกเปีล��ยน์ความค�ดีเห)น์ซ้��งก�น์และก�น์ ม�การน์�ดีแน์ะใน์การเล*น์ก�ฬาว�วชน์ใน์แต*ละคร�+ง เพราะว*าแต*ละกล8*มเคร6อข*ายน์�+น์ก)จัะม�กล8*มคน์จัากอาช�พต*างๆ รวมก�น์ เช*น์ กล8*มของน์�กการเม6อง ข'าราชการ ต7ารวจั ซ้��งใน์แต*ละกล8*มน์�+ก)จัะม�ความค�ดีเห)น์ใน์แต*ละอาช�พไปีดี'วย และจั8ดีปีระสงค อ�กอย*างหน์��งค6อ ม�การพน์�น์เข'ามาร*วมดี'วย เพราะว*ากล8*มคน์เหล*าน์�+ท��มารวมต�วก�น์น์�+น์ ก)เน์6�องมาจัากม�การรวมกล8*มจัากหลากหลายอาช�พน์��น์เอง จั�งท7าให'กล8*มคน์ท��เล*น์ก�ฬาว�วชน์เหล*าน์�+ม�การพน์�น์เข'ามาร*วมดี'วย

และการท��เคร6อข*ายอย!*ร*วมก�น์มาจัน์ถิ่�งท8กว�น์น์�+อาจัจัะเปี<น์เพราะว*า ม�ความร�ก ความสาม�คค�ก�น์ใน์แต*ละเคร6อข*าย ใน์แต*ละอาช�พท��ม�การรวมก�น์เปี<น์เคร6อข*าย เพราะการท��เคร6อข*ายเข'มแข)งไดี' แสดีงให'เห)น์ว*ากล8*มคน์เหล*าน์�+ม�อ�ทธี�ผู้ลใน์แต*ละพ6+น์ท�� แต*ละเคร6อข*าย เพราะแต*ละเคร6อข*ายน์�+น์ก)ม�หลากหลากล8*มอาช�พอย!*ร*วมก�น์ ม�การพบัปีะก�น์บั*อยข�+น์ก)

[246]

246


เปี<น์อ�กส*วน์หน์��งท��ท7าให'กล8*มม�ความเข'มแข)งข�+น์ และอย!*ร *วมเปี<น์เคร6อข*ายไดี'มาจัน์ถิ่�งท8กว�น์น์�+ เปี<น์เพราะว*ากล8*มเคร6อข*ายเหล*าน์�+ม�ท8กสาขาอาช�พ

ข.อำเสุนอำแนะ

ว�ถิ่�การดี7าเน์�น์ช�ว�ตและการปีระกอบัอาช�พของเกษตรกรใน์ดี'าน์การเล�+ยงส�ตว น์�+น์ พอจัะสร8ปีไดี'ว*า เกษตรกรย�งย�ดีต�ดีอย!*ก�บัความเช6�อดี�+งเดี�มท��ถิ่*ายทอดีมาจัากบัรรพบั8ร8ษและค*าน์�ยมของส�งคมท��ม�มาน์าน์ โดียเฉพาะการเล�+ยงว�วพ6+น์เม6องของเกษตรกรใน์ภาคใต' ซ้��งความเช6�อและค*าน์�ยมท��ม�ท�+งข'อดี�ข'อเส�ย ถิ่'าหากความเช6�อใน์ส��งท��ก*อให'เก�ดีผู้ลใน์ทางบัวก และเก�ดีปีระโยชน์ ต*อส�งคมส*วน์รวมและการพ�ฒน์า โดียการดี7าเน์�น์การดี�งน์�+

1. หน์*วยงาน์ราชการท��เก��ยวข'องควรสน์�บัสน์8น์ให'ม�การจั�ดีต�+งกล8*มผู้!'เล�+ยงว�วพ6+น์เม6อง และร�บัรองการจัดีทะเบั�ยน์จั�ดีต�+งกล8*มยอย*างเปี<น์ทางการ เพ6�อกระต8'น์ให'ผู้!'เล�+ยงว�วพ6+น์เม6องเก�ดีการต6�น์ต�วและรวมกล8*มเพ6�อให'การช*วยเหล6อซ้��งก�น์และก�น์

2. ทางราชการควรจั�ดีส*งเจั'าหน์'าท��ไปีแน์ะน์7าให'ความร! 'ใน์ดี'าน์การจั�ดีการเล�+ยงดี! การควบัค8มปีGองก�น์โรคท��ถิ่!กต'อง

[247]

247


ตามหล�กว�ชาการ โดียเฉพาะการดี!แลเร6�องส8ขภาพใน์ล!กว�ว ซ้��งล!กว�วท��เก�ดีใหม*ม�โอกาสต�ดีเช6+อและเปี<น์พยาธี�ท7าให'ร*างกายอ*อน์แอแคระแกรน์หร6ออาจัจัะตายใน์ท��ส8ดี

3. ส*วน์ราชการท��เก��ยวข'องควรส*งเสร�ม สน์�บัสน์8น์ใน์การเพ��มปีร�มาณและการอน์8ร�กษ ว�วพ6+น์เม6องใน์ 3 แน์วทาง ค6อ

3.1 ส*งเสร�มการอน์8ร�กษ พ�น์ธี8 ว�วใน์พ6+น์ท�� โดียให'เกษตรกรเปี<น์ผู้!'เล�+ยงขยายพ�น์ธี8 และปีร�บัปีร8งพ�น์ธี8 เอง เพ6�อให'ม�การเพ��มปีร�มาณมากข�+น์ และเก�ดีการปีร�บัต�วให'เหมาะสมก�บัสภาพการเล�+ยงดี!และส��งแวดีล'อมตามธีรรมชาต�

3.2 ใน์ส*วน์ของราชการเองควรม�การเล�+ยงและอน์8ร�กษ พ�น์ธี8 ไว'เพ6�อการศึ�กษาทดีลองและว�จั�ย โดียสน์�บัสน์8น์ให'ม�การศึ�กษา ค'น์คว'า และว�จั�ยเก��ยวก�บัว�วพ6+น์เม6องอย*างต*อเน์6�อง

3.3 ควรม�คล�งน์7+าเช6+อและต�วอ*อน์ เพ6�อเก)บัร�กษาและอน์8ร�กษ พ�น์ธี8กรรมว�วพ6+น์เม6องไว'ให'คงอย!*ตลอดีไปี

4. ทางราชการควรให'ความส7าค�ญ่และส*งเสร�ม สน์�บัสน์8น์การใช'ภ!ม�ปี?ญ่ญ่าชาวบั'าน์ใน์การเล�+ยงส�ตว เช*น์ การใช'สม8น์ไพรร�กษาโรคและจั7าก�ดีพยาธี� เปี<น์ต'น์ ซ้��งการดี7าเน์�น์การดี�งกล*าวเปี<น์การส*งเสร�ม สน์�บัสน์8น์ให'ช8มชน์เกษตรกรม�การพ��งพาตน์เองอย*างย��งย6น์ตลอดีไปี

[248]

248


ดี�งน์�+น์ ผู้!'ว�จั�ยจั�งฝ่ากถิ่�งหน์*วยงาน์ของร�ฐและเอกชน์ปี?จัจั8บั�น์น์�กว�ชาการม�การค'น์คว'าว�จั�ยอย*างต*อเน์6�อง จัน์ม�ผู้ลงาน์มากมายต*อไปีเปี<น์หน์'าท��ของภาคร�ฐท��ต'องเข'าไปีบัร�หารจั�ดีการอย*างถิ่!กต'อง เหมาะสมเพราะว�วชน์ขยายต�วอย*างต*อเน์6�อง จั7าเปี<น์ท��ภาคร�ฐต'องเข'าไปีจั�ดีการให'ม�การพ�ฒน์าอย*างถิ่!กต'องเพ6�อให'เก�ดีปีระโยชน์ ส!งส8ดีแก*เกษตรกรและวงการว�วชน์

เอำกสุารอำ.างอำ�ง

กรมปีศึ8ส�ตว . 2546. การเลี้��ยงโคพ1�นเม1อำง.

จัร�ญ่ จั�น์ทล�กขณา. 2543. วิ�วิชุนคนใต.. กร8งเทพมหาน์คร: ศึ!น์ย ว�จั�ยและพ�ฒน์าการผู้ล�ตกระบั6อและโค สถิ่าบั�น์ส8วรรณวาจักกส�ก�จั มหาว�ทยาล�ยเกษตรศึาสตร .

รงค บั8ญ่สวยขว�ญ่. 2555. เศึรษฐก�จัการเม1อำง วิ�วิชุนภาคใต.. กร8งเทพมหาน์คร: ศึ!น์ย ศึ�กษาปี?ญ่หาการพน์�น์ คณะเศึรษฐศึาสตร จั8ฬาลงกรณ มหาว�ทยาล�ย.

วิ�ถี�ชุ�มชุน. ส6บัค'น์เม6�อ 2 พฤษภาคม 2555 จัาก https://teacher.snru.ac.th/pathumthip/admin/news/files/SAEP.pdf.

[249]

249


ราชบั�ณฑิ�ตยสถิ่าน์. 2524. พจันาน�กรมศึ�พท�สุ�งคมวิ�ทยา อำ�งกฤษ-ไทย ฉบ�บราชุบ�ณีฑิ�ตยสุถีาน.

กร8งเทพมหาน์คร: ราชบั�ณฑิ�ตยสถิ่าน์.

อาคม เดีชทองค7า. 2547. ห�วิเชุ1อำกวิ�วิชุน. พ�มพ คร�+งท�� 2.

กร8งเทพมหาน์คร: ส7าน์�กงาน์กองท8น์สน์�บัสน์8น์การว�จั�ย.

[250]

250

Documents

Bovine Raising Community Life: A Case Study of Prasang and Wiang Sa, Suratthani