Brain based learning | แนวทางการจัดการเรียนรู้ตามหลักการพัฒนาสมอง

Brain-basedLearning

แนวทางการจดการเรยนรตามหลกการพฒนาสมอง

สารบญ

การจดการเรยนรตามหลกการพฒนาสมองดานการเคลอนไหว

พฒนาการสมองของเดกวย 3 - 6 ป

การออกแบบกระบวนการเรยนร

สมองกบการเรยนร

การจดการเรยนรตามหลกการพฒนาสมอง ดานภาษา

การจดการเรยนรตามหลกการพฒนาสมองส�าหรบเดกวย 3 - 6 ป

06

14

22

44

52

34

• พฒนาการดานรางกายและการเคลอนไหว

• การจดประสบการณการเคลอนไหวรางกาย

• พฒนาการด านโครงสร างและ การท�างานของสมอง

• ความพร อมท ส อดคล อ ง ก บพฒนาการโครงสรางของสมอง

• กระบวนการสงเสรมพฒนาการของสมอง

• รจกสมองกอนออกแบบ กระบวนการเรยนร• การเรยนรทมประสทธภาพสง• ทวงท�านองการเรยนรทแตกตาง• ออกแบบกระบวนการเรยนรใหสอดคลองกบสมองของเดก

• ตวอยางขนตอนการจดการเรยนรทออกแบบตามหลกการพฒนาสมอง

• ศกยภาพของสมอง• โครงสรางและเครอขายในสมอง• กระบวนการเรยนรในสมอง

• พฒนาการดานภาษา• การจดประสบการณภาษา

• หลกการเรยนรของสมอง• สมองวยอนบาล• แนวทางจดการเรยนรตามพฒนาการ• ปจจยดานสงแวดลอมและการม

สวนรวมในการจดการเรยนร• การวดและการประเมนพฒนาการ

4

BRAIN - BASED LEARNING

• การจดสงแวดลอมเพอการเรยนรในสถานศกษา

• สงแวดลอมทเหมาะสมตอการเรยนร• ส อการ เร ยนร ท สอดคล อง กบ

พฒนาการสมองของเดกอนบาล

การวดและประเมนพฒนาการ

การจดการเรยนรตามหลกการพฒนาสมองดานอารมณและจตใจ

การมสวนรวมของผปกครองและชมชน

การจดการเรยนรตามหลกการพฒนาสมองดานศลปะและการสรางสรรค

การจดการเรยนรตามหลกการพฒนาสมองดานการคด

การจดการชนเรยนและสงแวดลอมเพอการเรยนร60

68

74

88

80

100• การวดและประเมนผลพฒนาการ

และการเรยนรของเดกวย3-6ป• การประเมนพฒนาการเดก

• พฒนาการดานอารมณและจตใจ• การจดประสบการณดานอารมณ

และจตใจ

• การมสวนรวมของผปกครองในการสรางเสรมพฒนาการของเดกวย3-6ป

• การมสวนรวมของชมชน

• พฒนาการดานศลปะและการสรางสรรค

• การจดประสบการณศลปะ

• พฒนาการดานการคด• การจดประสบการณดานการคด

5


สมองกบการเรยนร

อวยวะมหศจรรย ถงแมวาสมองจะถกเขาใจวาเปนสงอศจรรยทสดในร างกายมนษยมานานแลว แต นกวทยาศาสตรเพงเรมเขาใจความมหศจรรยของสมองมนษยอยางลกซงเมอชวงปลายศตวรรษท20นเองและสามารถใหค�าอธบายอยางละเอยดวาสมองมนษยทนาทงนม การท�างานอยางไร

สมองมการจดระบบการท�างานทซบซอนและมความยดหยนในการพฒนาปรบเปลยนตวเองไดดไมนอยไปกวาอวยวะใดๆในรางกาย

ออกแบบเพอ “การเรยนร” สมองถกออกแบบมาเพอการเรยนร เพอ“ความอยรอด”เปนส�าคญ

เดกเลกๆเรมเรยนรทจะรองไห ยมหวเราะ กนอาหารคลานนงเดนพดและท�ากจกรรมตางๆเปนผลจากการทสมองรบรเรยนรพฒนา และเปลยนแปลงตวเองเพอจะมชวตรอด

พฒนาผาน “การเรยนร” สมองพฒนาศกยภาพในการคดความจ�า ผานกระบวนการทเรยกวา“การเรยนร”ซงจะด�าเนนไปตามก�าหนด“เวลา”ทเหมาะสม เราจงใหความส�าคญกบ“พฒนาการตามชวงวย”

กบการเรยนรสมอง

ศกยภาพของสมอง

7


สมองประกอบดวยเซลล สมองมนษยประกอบดวยเซลลจ�านวนมหาศาลเดกแรกเกดมเซลลสมองประมาณหนงแสนลานเซลล(เมอเทยบกบลงมหนงหมนลานเซลลหนมหาลานเซลลและแมลงหวมหนงแสนเซลล)เชอมตอกนดวยแขนงทยนออกจากตวเซลลโยงใยเปนเครอขายรางแหของวงจรขนาดมหมา

เครอขายเซลลสมอง สมองประกอบดวยเครอขายเซลลสมอง ทเชอมโยงกนซงมความส�าคญมากตอการเรยนรมรายงานผลการวจยชใหเหนวาเดกอนบาลสามารถเรยนรภาษาพรอมกนไดถง7ภาษา

นกวทยาศาสตร ให ข อสงเกตว า เดกมศกยภาพทจะพดไดกวา5,000ภาษาเทาทมอยในโลกแตความสามารถนจะคอยๆ หมดไปเมอเดกไมไดน�ามาใช

สมองเชอมโยงซบซอนหลายรปแบบ และปรบเปลยนได เมอเราอยในกระบวนการเรยนรเซลลสมองจะสรางการเชอมโยงทซบซอนจนเกดเปนรางแหเครอขายเพมมากขนเรอยๆจ�านวนเซลลอาจไมส�าคญเทากบการเชอมโยงเปนเครอขายซงสามารถปรบเปลยนรปแบบไดตลอดเวลาทเรามชวตอยความยดหยนในการปรบเปลยนนเองทท�าใหสมองมนษยสามารถเรยนรไดตลอดชวต

โครงสราง และเครอขายในสมอง

แอกซอนเดนไดรท

ตวเซลลไมอลน

แรกเกด 6 ป 14 ป

8


สมองซกซาย สมองซกขวาโดดเดนในการเรยนรและท�าความเขาใจ

ภาษา เหตผล รายละเอยด

โดดเดนในการเรยนร

และท�าความเขาใจมต

ความรสกภาพรวม

สมองซกซาย - สมองซกขวา สอดประสานกนเปนองครวมผานใยประสาททพาดผานจากซกหนงไปยงอกซกหนง

เราเรยกกลมใยประสาทนวา “คอรปส แคลโลซม” การผสานการรบรและมมมองของสมองทงสองซก ท�าใหเหนภาพ

และเขาใจความหมายของสงตางๆ ไดอยางชดเจน

9


นาทแหงการเรยนร

เมอไดรบการกระต นจากสงเราภายนอกเซลลสมองจะสงสญญาณขอมลในรปกระแสไฟฟาไปตามแขนงใยประสาททเรยกวาแอกซอน(axon)สงตอใหแขนงใยประสาททท�าหนาทรบขอมลทเรยกวาเดนไดรท (dendrite)ของอกเซลลหนง

การเชอมตอกนของแอกซอนและเดนไดรทจะมการแปลงขอมลในรปสญญาณไฟฟาเปนสารเคมทเรยกวาสารสอประสาท(neu-rotransmitter)เราเรยกการเชอมตอในการรบสงสญญาณขอมลนวาซนแนปส(synapse)ซงเปนจงหวะส�าคญทเกดการเรยนร

อารมณมผลตอกระบวนการเรยนร

อารมณท�าใหการรบรบดผนไปเชนอาจมองเหนกระดมเปนเหรยญขนมหรออนๆทไมใชกระดม

อารมณมอทธพลตอความสนใจและความตงใจโดยอาจจะกระตนหรอยบยงท�าใหความสนใจและความตงใจในการเรยนรเพมขนหรอลดลงไดขอมลทนาเบอไมนาสนใจไมมความหมายตอตนเองหรอสมองไมเขาใจความสมพนธของขอมลสมองทท�าหนาทสวนสญชาตญาณจะเตอนวา “เลกคดไดแลว”เสยเวลาเสยพลงงานสมอง

กระบวนการเรยนรในสมอง

เดนไดรท

ไมอลน

แอกซอนซนแนปส

สารสอประสาท

10


อารมณมอทธพลตอการคด เชนในสถานการณท�าใหเกดความกลวกระบวนการคดจะมประสทธภาพนอยลง

อารมณมอทธพลตอความจ�าการผานพบสรรพสงหรอเหตการณทมอารมณประทบอยดวยจะกลายเปนความทรงจ�าทแจมชดยนนานอยางยง

อารมณเปลยนแปลงไดดวยการเรยนรสมองสวนอารมณสามารถเรยนรและปรบเปลยนไดเมอมการบนทกการตอบสนองอยางใหมตอสงทกระตนเรา ลงในสมองสวนอารมณ

อารมณและความรสกตอสงตางๆอาจแตกตางและเปลยนแปลงไปจากเดมไดเชนเคยเกลยดภาษาองกฤษเพราะอายและเสยใจทถกครดแตเมอไดเรยนกบครทใจดกลบเปลยนเปนชอบภาษาองกฤษ

อารมณมอทธพลตอการคด เชน ในสถานการณท�าใหเกดความกลว กระบวนการคด จะมประสทธภาพนอยลง

11


การเรยนรทสมองสนใจ

สมองสนใจการเรยนร ทตอบสนองทนทสมองผเรยนสามารถรบรระดบความส�าเรจของตนเองได“ทนท” ทลงมอท�า

สมองสนใจการเรยนรทตอบสนองชดเจนสมองผเรยนรบรความส�าเรจหรอผลการตอบสนองอนๆทมความชดเจน

สมองสนใจการเรยนรททาทายสมองพอใจความส�าเรจทละขนการไตระดบทสงขนตามล�าดบคอความทาทายทชวนใหสมองอยากเรยนรตอไปไมสนสด

เกมคอมพวเตอรเปนภาพตวอยางของสงทออกแบบมาเพอตอบสนองความสนใจของสมองอยางลงตว เพราะทนททนวสมผสแปนพมพ(keyboard)โปรแกรมจะตอบสนอง“ทนท”และแสดงผล“ชดเจน”บงบอก“ระดบ”ความส�าเรจของผเลนเปรยบเสมอนรางวลทชชวนให ไตระดบขนไปไมรจบไมนาแปลกใจทเกมคอมพวเตอรจะชวงชงเดกไปจากหองเรยนทไมไดออกแบบกระบวนการเรยนรใหตอบสนองตอความสนใจของสมอง

12


พฒนาการสมองของเดกวย 3 - 6 ป

พฒนาการสมองของเดก

สมองสวนใหญของเดกวยนจะอยในขนตอนของการพฒนา

สมองสวนรบความรสกมการพฒนาเพมขนมากทสดในระยะน

ประสาทสมผสและการรบรตางๆพฒนาชดเจนขน

การกระตนโดยสมผสจะชวยกระตนการท�างานประสานกนของ สวนรบสมผสของอวยวะตางๆในรางกาย

เมอสถานรบขอมลจากภายนอก(อวยวะรบสมผสจากภายนอกไดแกตาหจมกลนกาย)พฒนาไดเรวกจะสงผานขอมลไปกระตนการท�างานของระบบอนๆในสมองเชนสวนความทรงจ�าสวนควบคมการเคลอนไหวสวนทท�างานดานอารมณ

สมองมต�าแหนงรบรตางๆมากมายเมอสมองสวนหนงท�างานกมผลตอการท�างานของสมองอกสวนหนงดวยการพฒนาเดกดานการรบสมผสและการเคลอนไหวจงนบเปนการพฒนาสมอง สวนตางๆไปพรอมๆกนและเสรมซงกนและกน

วย 3 - 6 ปพฒนาการดานโครงสรางและการท�างานของสมอง

15


การสงผานขอมลภายในสมองไดรบการพฒนาใหรวดเรวขนโดยกระบวนการสรางไมอลน(myelination)ซงเกดจากสารจ�าพวกไขมนทมาหมแอกซอนท�าใหการเดนทางของสญญาณประสาทรวดเรวขนระบบรบความรสก(sensory)กบระบบควบคมการเคลอนไหว(motor)ท�างานประสานกนดขน

Motor Cortex

Frontal Lobe

Auditory Cortex

Temporal Lope

SomatosensoryCortex

Parietal Lope

Occipital Lope

Visual Cortex

กระบวนการสรางไมอลนชวยใหการพฒนาความสามารถของเดกมความพรอมเชนกระบวนการสรางไมอลนในบรเวณของสมองทม หนาทจดความสมพนธระหวางการใชตากบการใชมอของเดกจะพรอมกตอเมอเดกอายประมาณ4ปพฒนาการของสมองทเชอมโยงกบการส�ารวจท�าความรจกโลกน�าไปสการเรยนรดานตางๆของเดกจะคอยๆปรากฏตวขนหลงจากความพรอมน

การใหเดกไดรบโภชนาการทดและไดรบการกระตนจากสภาพแวดลอมสงผลตอการเตบโตของสมองและกระบวนการสรางไมอลน

การเคลอนไหวเปนกลไกส�าคญทชวยใหสมองไดใชประโยชนจากเซลลสมองและซนแนปสยงเซลลสงผานขอมลและเกดจดซนแนปสมากขนเทาใดเครอขายการเชอมตอของวงจรกระแสประสาทกยงประสานกระชบมากขน

16


3ขวบ

4ขวบ

5ขวบ

เมอเดกอายได3ขวบเดกๆจะเคลอนไหวไดอยางคลองแคลวไมวาจะเปนเดน วงกระโดดปนโหนในวยนการเคลอนไหวอยางคลองแคลวเปนสงทเดกชนชอบและเปนทมาแหงความภาคภมใจ

อาย4ขวบเปนตนไปแมเดกจะพอใจกบกจกรรมเคลอนไหวแตเขาตองการใหมบรรยากาศผจญภยดงนนทวงทาในเชงยมนาสตกจะปรากฏตวออกมา

พออาย5ขวบขนไปการเคลอนไหวยงเตมไปดวยพละก�าลงและสนกสนานยงขนเดกชอบเลนการเคลอนไหวแบบงแบบชางไดโนเสารกบจงโจมา เปดชอบเลนขบรถไฟขบรถยนตเครองบน

ความพรอมทสอดคลองกบพฒนาการโครงสรางของสมอง

17


ฝกใหเดกตงประเดนค�าถามและคดอยาง เปนระบบเพอใหสมองฝกฝนเชอมโยงวงจรแหงความรในสมองหลายๆทางเพอสรางจดซนแนปส(synapse)ทจ�าเปนในสมองส�าหรบรองรบกระบวนการคดทรอบดาน

น�าเดกเขาสกระบวนการเรยนรผานสถานการณจ�าลองเดกจะไดเรยนรความหมายของสงทก�าลงเรยนรอารมณถกขบเคลอนท�าใหสมองเรยนรอยางมประสทธภาพ

ใหเดกไดท�าการศกษาส�ารวจและแลกเปลยนความคดเหนเรองการเปลยนแปลงของ สงตางๆดวาสงตางๆเปลยนแปลงไดอยางไรเชนเปลยนจากรอนเปนเยนจากเปยกเปนแหงหรอจากออนเปนแขงเปนตน

ใหเดกไดฝกใชค�าศพททางวทยาศาสตรและสงคมเชนค�าวาอ�านาจทกขระบาดซ�าซอนโรคอณหภมฯลฯเปนการทบทวนชดความเขาใจซงเปนการใชวงจรรางแหของเซลลสมองการสรางความสมพนธของวงจรชดนกบการท�างานของสมองหลายสวนพรอมกนเชนวงจรภาษาชวยเพมประสทธภาพ ความจ�า ความจ�าเป นสงจ�าเป นในการ กอรปความเขาใจความเขาใจเชงนามธรรมขนตอไป

กระบวนการสงเสรมพฒนาการของสมอง

18


ใหเดกไดรบรสมผสของจรงทมขนาดน�าหนกผวรปทรงตางๆและมงพฒนาความสามารถในการรบภาพสามมต

ใหเดกไดรบประสบการณตรงไดจบตองของเลนนานาชนด ไดสมผสสงแวดลอมภายในบานและรอบๆบานการรบรขอมลและสมผสจากสงแวดลอมนจะยอนเขาไปพฒนาสมองเดกความหลากหลายทวานไมใชสงแวดลอมประเภทโทรทศน หรอวดโอเกมซงไมชวยใหเดกเกดการเรยนรแบบปฏสมพนธ

ใหเดกมประสบการณสนกสนานกบการเคลอนไหวรางกาย โดยใชทกษะทเกยวกบการเคลอนทเชนการคลานการกลงการวงการปนการโยกการเดงการกระโดดหกคะเมนตลงกา

ใหเดกมโอกาสฝกฝนการเคลอนไหวรางกายพรอมอปกรณ เชนการกระโดดเชอกการเลยงลกบอล

ใหเดกมโอกาสใชทกษะเสถยรภาพเชนสมดลงอยดบด

การพฒนาใหเดกไดเลนเกมกฬาทหลากหลายเพยงพอจะชวยพฒนารางกายและสมองครบทกดานกจกรรมทครบถวนจะไปพฒนาสวนเชอมตอกบประสาทตางๆของการรบความรสก โดยเฉพาะสมองสวนเซรเบลลมทรบผดชอบเรองการทรงตวและการเคลอนไหวใหเรยบลน

19


ใหเดกพฒนาความเขาใจเรองมต

ใหเดกพฒนาความเขาใจเรองการเปลยน รปทรงของวตถและสงของ

ใหเดกสรางและพฒนามมมองโดยใชภาพ2มตเชนแผนผงภาพถายสรางวตถ3มตเชนสรางรปจ�าลอง(model)ตอบลอกกอเจดยทรายปนดนเหนยวพบกระดาษ

ใหเดกไดมโอกาสมองวตถในหลากหลายมตรวมทงมโอกาสลองใชแวนขยาย

ใหเดกไดใชประสาทสมผสทงหาเพราะสงทกอรปเปนการคดของเดกเรมตนทการจบตองสมผสและมประสบการณโดยตรงสมองรบรผานประสาทสมผสทงหาแลวกอรปเปนวงจร

แหงการคดขนมาในสมองการตอบค�าถามในแบบฝกการท�าแบบฝกหดเปนกระบวนการถดไปหลงจากวงจรแหงประสบการณไดสรางขนแลว

ใหเดกศกษาการเคลอนทของสงตางๆวาเคลอนทอยางไรและเพราะอะไรจงเคลอนทเชนการเคลอนทโดยการเปาผลกดงกลงแกวง โยน เดกควรไดลองท�าใหสงตางๆเคลอนทโดยใชมอเทาเปาลมดนดงเปนตน

ใหเดกไดใชเทคโนโลยงายๆในการส�ารวจการเคลอนทเชนลอลกรอกแมเหลกชงชาเปนตนการเรยนรการเคลอนทจากการฟงเรองเลาและการอานเปนสงตามมาภายหลง

20


การจดการเรยนร ตามหลกการพฒนาสมองส�าหรบเดกวย 3 - 6 ป

หลกการเรยนรของสมอง

วย 3 - 6 ปการจดการเรยนร

ตามหลกการพฒนาสมองส�าหรบเดก

แนวทางการจดการเรยนรตามหลกการพฒนาสมองวางอยบนฐานคดทเขาใจการท�างานของสมอง

1. สมองเปนอวยวะพเศษของรางกายตองการทงอาหารกายและอาหารใจในสดสวนทถกตองเหมาะสมตลอดชวงอายตงแตอยในครรภมารดาถงวยชราสมองตองการอาหารใจทงในการ เจรญเตบโตการเรยนรและการพฒนาศกยภาพการเรยนรและการท�างานใหเตมทอาหารกายไดแกอาหารหลก5หมและน�าดมสะอาด อาหารใจไดแกความรกความอบอนจากพอแมและผใกลชดความสขและความพอใจจากการเลนและกจกรรมทเดกสนใจและตองการ

วทย

สมองเรยนรอยางไร

เลน

ภาษา

ศลปะ ดนตร

การเคลอนไหว

อาหารกาย อาหารใจ

คณต

-โปรตน-คารโบไฮเดรต-ไขมน-เกลอแร-วตามน-น�า

-สายใยรกจากพอแม-กจกรรมทสนก-เพลดเพลน-พอใจสบายใจ-ไดความร

23


3. สมองเรยนรเตมทเมอสมองสวนอารมณหรอลมบกเปด วธการเปดสมองท�าได หลายวธเชนนงสมาธเคลอนไหวประกอบบทเพลงปรบมอเปนจงหวะเปดโอกาสใหเดกท�ากจกรรมทชอบสนใจเพลดเพลนสนกสนาน

4. สมองเรยนรจากของจรงไปหาสญลกษณและสมองเรยนรจากงายไปหายาก

2. สมองเรยนรไดดเมอมความพรอมครบทง3ดาน

อารมณ พฒนาการของสมององคความร

เชนเดกเลกตองไดรบกระตนสมองสวนอารมณใหพรอม ตอการเรยนร หรอการเปดสมองสวนลมบกกอนทกครง

ความยากงายของความร ตองสอดคลองกบวย3-6ป

สมองสวนหนาของเดกวย 3-6ปยงเจรญเตบโตไมเตมท ดงนนการใชเหตและผลในเดกชวงวยนจงอาจไดผลนอยกวาการใชอารมณเปนตวกระตนการเรยนร

1 2 3

24


8. การเรยนร ตามหลกการพฒนาสมอง (Brain-basedLearning)คอการสรางการฝกสมอง ใหสมองเรยนร การแกป ญหาไดถกตอง แมนย�า เหมาะสม ทกชวงวยของการ เรยนรและสามารถน�าองคความรไปใชแกปญหาในวชาชพไดจรงในอนาคต เดกเลกเรยนร การแกปญหาโดยเรมจากปญหางายๆทสามารถท�าไดกอนทกครงทเดกสามารถแกปญหาไดส�าเรจกจะมอาหารใจเกดขนมการหลงสารแหงความสข(endorphin)ออกมาเดกกจะมพลงจตพลงปญญาทอยากจะแกปญหาทยากและซบซอนมากยงขนๆ

5. สมองเรยนรได2แบบคอแบบตงใจและ ไมตงใจส�าหรบทารกและเดกวย3 -6ป มการเรยนรมเพยง1แบบเทานนคอแบบ ไมตงใจเพราะสมองสวนหนาทท�าหนาทบงคบใหตงใจเรยนร ยงเจรญเตบโตไมเตมท เมอตองการใหเดกเลกเรยนร จงจ�าเปนอยางยง ทต องเป ดสมองส วนลมบก ก อนเรมต น เขาสบทเรยนทกครง

6. สมองเรยนร ดวยความเขาใจจากการลงมอปฏบตมากกวาการจ�าสมองของเดกจะรบความรไดในเวลาเดยวกนจากทงสน6ชองทาง คอ จากการ ได เ หน ได ยน ได สม ผส ไดกลนไดลมรสและจากความสขใจพอใจ การจดการเรยนรทดส�าหรบเดกตองใหเรยนรครบจากทงหมด6ชองทางหรออยางนอยจาก3ชองทาง

7. การเรยนรทเดกไดมโอกาสลงมอปฏบตดวยตนเอง (activelearning)การลองผดลองถกไดพด ขดเขยนปนแปะเคลอนไหวสมผสดมกลน ลมรสท�าใหสมองเรยนไดดกวาการเรยนร จากการฟงครบรรยาย(passive learning)เพยงอยางเดยว

25


ส วนรบสมผส และสวนเคลอนไหวของสมองเดกวยอนบาลก�าลงพฒนาอย างรวดเรวดวยเหตนการจดการเรยนรหรอการ จดประสบการณจงเนนเรองการพฒนาระบบการเคลอนไหวและระบบสมผสในตารางกจกรรมจงจดชวงเวลาพฒนาการของรางกายไวอยางเตมทเพอพฒนาทงสองระบบน

การตดตอสงผานขอมลตางๆในสมองของเดกวยอนบาลเปนไปอยางรวดเรวระหวางสมองซกซายสมองซกขวาและระหวางสมองสวนควบคมการเคลอนไหวกบสวนรบสมผสขอมลน�าเขาตางๆจะกระตนใหสมองใชประโยชนจากความเรวน

สมองมระยะพฒนาการตางๆกนในแตละวยหลกสตรทเหมาะกบแตละวยตองสอดคลองกบความตองการของสมองระยะนน

สมองวยอนบาล

Motor Cortex

Frontal Lobe

Auditory Cortex

Temporal Lope

SomatosensoryCortex

Parietal Lope

Occipital Lope

Visual Cortex

26


แนวทางการจดการเรยนรตามพฒนาการ

แนวทางพฒนารางกายและการเคลอนไหว

เนนใหเดกฝกเคลอนไหวรางกายโดยใชทกษะเกยวกบการเคลอนทเชนเดนวงกระโดดคลานปนโยกเดง

เนนใหเดกฝกเคลอนไหวรางกายพรอมอปกรณเชนเชอกลกบอล

เนนใหเดกฝกการใชสมดลของรางกายงอตวยดตวบดตว

เนนใหเดกพฒนาทกษะการเคลอนไหวกลามเนอละเอยดหรอ กลามเนอมดเลก(finemotor)เชนรอยลกปดเลนบลอกและอปกรณของเลนอนๆทพฒนาระบบสมผส

เนนใหเดกไดเลนเครองเลนสนามและเลนของเลนหรออปกรณตางๆในพนทกลางแจงเพอใหไดรบแสงแดดออนตอนเชาและเยน

เนนใหเดกฝกบรรจเทแยกชนสวนประกอบเขาเลนน�าเชนเทน�าลงภาชนะรปทรงตางๆ

27


แนวทางพฒนาภาษา

พฒนาผานการ

• อานใหฟง

• อานดวยกน

• อานเอง

เนนใหเดกพฒนาทกษะการใชค�าพดเพอสอสาร

• พดแสดงความรสก

• แสดงความคดเหน

• เลาเรองราวทพบเหนมา

• เลาสงทคด

• เลานทาน

เนนจดกจกรรมใหเดกเลนกบเรองราวและภาษา

• ตอค�าสมผสกลอน

• ทองบทรองเลน

• เลนกบค�าทสนกตลกและไมจ�าเปนตอง มความหมาย

• เลนละคร

เนนใหเดกไดฝกเขยนตวหนงสอและขอความ เมอเดกพรอม

• เขยนอสระ

• เขยนสงทคด

• เขยนค�าทอยากเขยน

• เขยนตามนทานทชอบ

เนนใชบทเพลงและเรองเลาของทองถนเปน สงกระตนใหเดกสนใจพฒนาภาษาของตนเอง

ใหเดกลองน�าสงทสมองคดอยขางในถายทอดออกมาดวยมอใหตามองเหนวานใชสงทคดหรอไม ถามอท�างานแบบหนงผลจะออกมาอยางไรผานการ

• วาด

• ปน

• เปาส

• ระบายส

• ตด

• ปะ

• เยบ

• เรยง

• เท

• แยกออกไป

• ประกอบเขา

• รอย

• วาง

• ตอก

• ถอดออก

แนวทางพฒนาดานศลปะ

ศลปะคอการคดและจนตนาการออกมาเปนภาพ

เปดโอกาสใหสมองลองจนตนาการวาถาเอาสงนรวมกบสงนนหรอสงโนนจะเกดอะไรขนหรอ ถาท�าแบบนผลจะออกมาเปนแบบไหน

28


เนนใหเดกไดท�ากจกรรมศลปะหลากหลายดวยมอ ของตนเอง

• สรางจดวางสรางสรรคถายทอดความคดออกมาโดยใชสอตางๆเชนทรายน�าแทงไม

• เขารวมการแสดงเชนเตนร�าเลนละครเลาเรองทองบทกว

• จดประสบการณศลปะจากวฒนธรรมทองถน

เนนใหเวลาเพยงพอในการลองท�าและการท�าซ�า เมอผานการลงมอท�าจนเพยงพอแลวสมองจะเรม สรางความเขาใจโลกเบองตนขนมาดวยตวเอง

29


แนวทางพฒนาอารมณและจตใจ

ส�าหรบเดกอนบาลอารมณเปนปฏกรยาทเดกแสดงออกมาเมอ มปฏสมพนธกบโลก

การพฒนาอารมณและจตใจไมใชเรองงายๆทจะจงใหเกดขน การขดเกลาอารมณตองอาศยความประทบใจความดใจความเสยใจ และความเหนอกเหนใจทเกดขนมาทามกลางเหตการณ

เนนใหเดกฟงนทานเรองเลาเรองจรงทนาจดจ�าและสะเทอนใจเชน นทานอสปนทานไทยนทานจากต�านานนทานชาดกเรองตลก

เนนน�าเดกเดนทางไปยงสถานทตางๆในชมชนเพอใหเดกชนชม ประวตศาสตรวฒนธรรมและต�านานของทองถน

เนนใหเดกไดเขยนภาพดงานศลปะและทองเทยวหรอชนชมและ สรางสรรคสงสวยงาม

เนนใหเดกเขารวมกจกรรมศาสนาการกศลประเพณวฒนธรรม ทองถนทสวยงาม

30


แนวทางพฒนากระบวนการคด

เรมตนทการใหเดกจบตองสมผสและมประสบการณตรงสมองเรยนร ไดดผานประสาทสมผสทงหากอรปเปนวงจรการคด

เนนใหเดกฝกคดการฝกใหเดกคดไมใชการฝกโดยใชแบบฝกหดบนกระดาษแตตองน�าเดกเขาสกระบวนการคดโดยเขาไปอยในสถานการณจ�าลองตางๆเชนใหเดกแสดงบทบาทสมมตใหเดกท�ากจกรรมทตองใชความคดและตดสนใจ

เนนการลงมอปฏบตผานกจกรรมอนหลาก หลายเพอส�ารวจและแลกเปลยนความคดเหนกนดงตวอยางตอไปน

• สงตางๆเปลยนแปลงไปอยางไร

• สงตางๆเคลอนทอยางไร เพราะอะไรจงเคลอนท

• สงตางๆอาจจ�าแนกออกเปนประเภท/กลมอะไรบางตามความเขาใจของตนเอง

• พฒนาความเขาใจเรองมตโดยลองจดกลมรวมเขาแยกออกมองวตถดวยแวนขยาย

• พฒนามมมองโดยดภาพ2มตแผนผงสรางวตถ3มตเชนตอบลอกปนดนเหนยวดนน�ามน

• สงเกตความเปลยนแปลงของธรรมชาตและสงแวดลอม

• ฝกพดเขยนโดยใชค�าศพทและค�านยาม

เนนฝกใหเดกตงประเดนค�าถามและหดใช ความคด รบร ว าการคดน�าไปส การตอบค�าถามทสมองสงสย

• สงนคออะไร

• มไวท�าไม

• ถาไมมจะใชอะไรแทนไดบาง

• สงนมาจากไหน

• ใครสรางขนมา

• สงนตางกบสงนนอยางไร

31


ปจจยดานสงแวดลอมและการมสวนรวมในการจดการเรยนร

สงแวดลอมในการเรยนร

• บานหองเรยนชมชนและธรรมชาตแวดลอมถอเปนสงแวดลอมในการเรยนรซงเปนปจจยส�าคญยงในการพฒนาสมองของเดก

การประสานกนระหวางครอบครวโรงเรยนชมชน

• การจดการเรยนรตามหลกการพฒนาสมองใหความส�าคญกบ การประสานกนระหวางครอบครวโรงเรยนและชมชนเชนชมชนสนบสนนการพฒนาแหลงเรยนรส�าหรบเดกเลกในชมชนและรวมกบครอบครวและโรงเรยนดแลปองกนอบตภยทอาจเกดขนกบเดกวย3-6ป


• ประเมนพฒนาการเดกอยางสม�าเสมอ

• มแบบบนทกการประเมนทมมาตรฐาน

• การประเมนเปนไปเพอกระตนพฒนาการ

32


การออกแบบกระบวนการเรยนร

สมองเรยนรไดดเมอมสงจงใจสงจงใจจะชกน�าใหสมองผลตความรและบนทกขอมลใน เรองทตองการใหเรยนรเปนการตะลอมสรางกรอบใหกระบวนการเรยนรด�าเนนไปตามเจตจ�านงของผจดการเรยนรซงเปนผหาสงจงใจตางๆนนมาน�าเสนอถาสงจงใจนนไมสามารถจงใจสมองไดสมองจะจดการบนทกขอมลนนแบบไมมคณภาพหรอไมยอมบนทกไว

สมองเรยนรไดดเมอเรองนนนาสนใจสมองจะไมท�างานกบขอมลทกชนเฉพาะสงนาสนใจเทานนทจะผานกระบวนการเลอกคดกรองเขาสการรบรของสมอง

สมองเรยนรไดดเมอมความมงมนความมงมนเปนกระบวนการของจตใจเปนสงก�ากบกระบวนการเรยนรใหด�าเนนไปอยางมประสทธภาพเมอเราสนใจเรามกจะมความมงมนดวยถาเดกมเหตผลเพยงพอหรอมเปาหมายของตวเองเดกจะกระตนตวเองและขบเคลอนใหเกดความตงใจมงมนเพอด�าเนนกระบวนการใหไปสเปาหมายนนอยางรตว

สมองเดกขบเคลอนโดยเปาหมายสมองของเดกขบเคลอนไปโดยเปาหมายแรงบนดาลใจความทะยานอยากความใฝฝนและการวางแผนของเดกเองทกๆเปาหมายของเขาทกๆความฝนของเขากมงสอนาคตของตวเขาเองการเรยนรทมเปาหมายจงเปนการเรยนรทมประสทธภาพสงสด

สมองเลอกเรองทจะเรยนสมองเรยนรไดดเมอตดสนใจเลอกทจะเรยนรเชนเมอเดกหดขจกรยานหดวายน�าสมองเรยนรไดดมประสทธภาพอยางนาอศจรรย

การออกแบบกระบวนการ

เรยนรรจกสมองกอนออกแบบกระบวนการเรยนร

35


สมองไมเรยนเรองไรเปาหมายสมองมกจะดเชองชางมงามเมอสมองรสกวาเรองทเรยนนน ไรเปาหมายทชดเจนเชนเมอเรยนเรองสมการหรอหดสะกดค�าตามทครสอนถาเดกขาดความเขาใจวาเรยนเรองเหลานไปท�าไม

สมองเรยนรไดดเมอสมองมเวลา“สรางความหมาย”ใหขอมลบอยครงทการจดการเรยนการสอนมกปอนเนอหาจ�านวนมหาศาลใหแกเดกซงเปนอปสรรคส�าคญทท�าใหไมมเวลาพอส�าหรบเดกทจะ“สรางความหมาย”ใหแกขอมลทรบเขาไปเมอขอมลไมมความหมายส�าหรบสมองสมองกจะไมบนทกขอมลนนหรอบนทกไวในระบบความทรงจ�าระยะสน

สมองสงการสวนหนา(prefrontalcortex) ทควบคมการใชเหตผลและการวางแผนระยะยาวของเดกเลกยงพฒนาสมบรณไมเตมทการทครใชการสงหรอการลงโทษเพอใหเดกใชเหตผลเชนการใหนกเรยนตงใจเรยนอาจจะไดความตงใจในระยะสนเทานนเพราะเดกอาจเพยงท�าตามทครสงหรอกลวถกลงโทษ

36


การเรยนรทมประสทธภาพสง

การใชภาพและเสยงในกระบวนการจดการเรยนรชวยสรางความเขาใจในระดบนามธรรม ไดมาก ดงนนการเรยนร ทมประสทธภาพจงควรใชภาพและเสยงแสดงขอมลทดงดด ใหเขาส สมองไดจ�านวนมหาศาลในคราวเดยวกนเพราะสมองเรยนร ไดดเมอสมอง รบร ภาพและเสยงพรอมกนถาสมองรบร เสยงพรอมกบมองเหนภาพทสอดคลองกนคลนเสยงกจะไปเปลยนแปลงหรอท�าใหเกดสญญาณอารมณ ซงตามมาดวยการ เพมขนของระดบสารเคมตางๆในสมองสารเคมเหลานบางตวเกยวของกบระบบคด ความจ�าในสมองและมสวนท�าใหสมองมประสทธภาพมากขน

การเรยนรจะมประสทธภาพเมอสมองสรางแผนภาพความคดแผนภาพเปนการจดระบบ ความคดทกระจดกระจายขนมาเปนระบบมจดตงต น มบทลงทายมกระบวนการ ชดเจนการคดเปนแบบแผนภาพท�าใหสงทเปนรปธรรมเปนนามธรรมเมอปรากฏออกมา บนกระดาษจะเปนสงทดคลายรปธรรมใหมอกครงหนงเปนการย�าเสรมเสถยรภาพของวงจรรางแหเซลลสมองทก�าลงท�างานคดอยในขณะนน

การลงมอปฏบตเปนการใชผสสะรบรขอมลทงในรปของภาพเสยงสมผสเมอประกอบดวยประสบการณในเหตการณตางๆทมมากยงขนยงเปนการใชวงจรรางแหเซลลสมอง พรอมๆกน(หลายผสสะ)เสถยรภาพความเชอมโยงของวงจรกเกดไดเรวเทานนและยงใชวงจรเชอมโยงความสมพนธระหวางผสสะพรอมกบวงจรความจ�าเกยวกบเหตการณซงเปนวงจรความจ�าหลายมตยงท�าใหความจ�าในการเรยนรตกผลกเรวขน

การทองจ�าท�าซ�าฝกทกษะลงมอท�าซ�าๆ เชน เมอเดกออกเสยงทองจ�า เดกไดยน เสยงตวเองและเมอไดลงมอท�าจะเหนสงทตวเองท�าสงทปรากฏกลายเปนขอมลยอนกลบ เขาไปในสมองใหมถอวาเปนการลงมอสอนดวยตวเองเปนการเสรมเสนทางเดนของวงจรเซลลสมองทมอยกอนใหมเสถยรภาพขนอนเปนเหตใหจดจ�าไดและเกดความช�านาญ

37


เมอเขาไปอยในสถานการณจ�าลองสมองจะเรยนรไดด

• สถานการณจ�าลองผานการฟงระหวางทอานนทานพรอมชภาพใหเดกดเดกไมไดฟง ความหมายของนทานแตเดกจะสรางจนตนาการไปกบสงทเหนและไดยนคอเดกน�า ตวเองเขาไปอยในสถานการณจ�าลองทตนเองสรางขน

• สถานการณจ�าลองผานการลงมอท�าการจดฉากบทบาทสมมตเลนละครการเลยนแบบ ธรกจกจกรรมทเปนกจวตรในชวตเชนเปดบธขายของการจดรายการวทยการท�า หนงสอพมพ การทดลองในหองปฏบตการ การใชเทคโนโลยกลไกตอบสนอง เลยนแบบเชนการฝกขบรถยนตขบเครองบนในเครองกลจ�าลอง

• สถานการณจ�าลองผานการบรณาการการฟงและการดน�าเดกเขาสสถานการณจ�าลองผานการชมภาพยนตรวดทศนทดมคณภาพจะท�าใหสมองเดกตนตวเตมทกระบวนการเรยนรของสมองจะถกขบเคลอนอยางมคณภาพภาพยนตรเกยวกบประวตศาสตรเหตการณประวตบคคลสารคดวทยาศาสตรสามารถชวยใหเดกเรยนรไดด

กระบวนการเรยนรของสมองไมไดเรมตนจากความวางเปลาเดกมความคดมความรเดมอยแลวในเกอบทกสงทก�าลงจะเรยนรแตความรเดมอาจมอยแบบกระจดกระจายอาจมนอยหรอมากผดหรอถกเราเรยกสงเหลานทมอยแลวในสมองเดกวาแบบแผน ความรเดมในสมอง(oldschema)ดงนนจงควรจดกจกรรมการเรยนร โดยเรมจาก การจดระเบยบความรเดมทเดกมอย เชนเปลยนความเขาใจผดใหถกหรอท�าสงทผดท ผดทางจดระเบยบใหมหรอเสรมความเขาใจเดมใหลกซงขน

38


เดกบางคนเรยนรเมอไดเหนหรอเมอไดยน เดกบางคนเรมเรยนรและเขาใจไดดขนเมอไดเหน(Visuallearner)หรอเมอไดยน(Auditorylearner)ดงนนขอมลทประกอบดวยภาพและเสยงจะท�าใหเขาเรยนรไดงายและเรวขน

เดกบางคนเรยนรเมอไดลงมอปฏบต (Kinestheticlearner)ส�าหรบเดกบางคนเพยงแคเหนหรอไดยนอาจจะยงไมสามารถสรางเครอขายในสมองไดดขนจนกวาจะไดลงมอท�าดวยตวเอง

ทวงท�านองการเรยนทแตกตาง

เดกบางคนเรยนรเมอไดเฝาสงเกต(Observationallearner) เดกบางคนเรยนไดโดยการเฝาสงเกตหรอ เพยงแตฟงหรอท�าทงสองอยางแตกไมมการลงมอท�าจนกวาเขาจะรสกคนกบสงใหมนนซงอาจเปนเพราะกลวผดพลาดหรออะไรสกอยางหนงทงทจรงแลวการลงมอปฏบตและแกไขความผดพลาดตางหากทท�าใหเราฉลาดขน

ส�าหรบเดกบางคนเพยงแคเหนหรอไดยน อาจจะยงไมสามารถสรางเครอขายในสมองไดดขน จนกวาจะไดลงมอท�าดวยตวเอง

39


ออกแบบกระบวนการเรยนรใหสอดคลองกบสมองของเดก

เชอมโยงสงทจะเรยนรใหมกบสงทเรยนรมากอนแลวการทเดกน�าความร ใหมทไดรบเชอมโยงเขากบสงทอยในสมองของพวกเขาเองซงเปนสงทเกดจากการมประสบการณมากอนเปนพนฐานเพอจะใหไดความคดรวบยอดทกษะความรใหมซงประมวลกนขนเปนเรองใหมทจะเรยนร

ศกษาทดลองและลงมอท�าซ�าท�าใหสมองรจกคนเคยกบความคดรวบยอด ทกษะและความรใหมทรบเขามานน

ศกษาทดลองและลงมอท�าซ�าย�าทวนใหมากยงขนจะท�าใหเขาใจความคดรวบยอดทกษะและความรใหมได

อานและฟงบรรยายท�าใหสามารถสะทอนวเคราะหอธบายเปรยบเทยบความคดรวบยอดทกษะและความรของเรองทก�าลงเรยนรนกบเรองอนๆไดเปนการเรมสระดบการคดสรางสรรค

ประยกตความคดรวบยอดทกษะและความรไปใชในเรองตางๆในชวตการผสมผสานสงทรเขากบเรองทไดเรยนรอนๆน�าไปสการมความคดระดบสงขนและมความคดสรางสรรค

ขดเกลาและปรบปรงผลงาน(จากการใครครวญความคดเหนของตนเองและผอน)ท�าใหสามารถเขาใจความคดรวบยอดทกษะและความรนนไดดเยยมยงขนแตนกยงไมใชจดสนสดของการเรยนรหากเปนเพยง พนฐานส�าหรบการเรยนรระดบสงขนไป

40


ตวอยางขนตอนการจดการเรยนรทออกแบบตามหลกการพฒนาสมอง

ขนตอนการจดการเรยนรมหลากหลายตามวตถประสงคและเนอหาวชาอยางไรกตามพบวามขนตอนหลกๆอย3ขนซงเมอน�ามาเชอมโยงกบ การเรยนรตามหลกการพฒนาสมองพบวานาจะเปนขนตอนทอาจเรยกวาSTEPUPไดโดยผสอนหรอผจดกระบวนการเรยนรสามารถน�าไปประยกตใชกบขนตอนการจดการเรยนรทตนด�าเนนการอยแลวไดดงน

ขนน�าเขาสบทเรยน

เตรยมความพรอม(Setup)หมายถงการเตรยมความพรอมใหเดกพรอมเรยนรเชนใชกจกรรมเคลอนไหวประกอบจงหวะเกมทสนกสนานกจกรรมเปดสมอง(braingym)การท�าสมาธ

ทบทวนความรเดมเชอมโยงความรใหม(Tie-in)หมายถงการทบทวนความรเดมของเดกทมอยแลวและเชอมโยงกบความรใหมทเดกจะไดรบเชนใชการตงค�าถามการใหเดกเลาประสบการณเลนเกม

Set upTie-in

EngagePerform

UsePack

41


ขนด�าเนนการสอน

กระตนเรา(Engage)หมายถงการกระตนใหเดกเกดความกระหายใครรโดยใชสถานการณจรงหรอจ�าลองน�าสงแปลกใหมมาแสดงใหเชอมโยงเขาสเนอหาทก�าลงจะเรยนรวมทงการกระตนดวยค�าถามใหเดกคดและคาดเดา

ลงมอปฏบต(Perform)หมายถงการทเดกไดเรยนรผานการปฏบตจากการลองผดลองถกเพอคนควาแสวงหาค�าตอบน�าเสนอและอธบาย สงทคนพบได

ฝกปฏบตในบรบทตางๆ(Use)หมายถงการใหเดกไดทองจ�าท�าซ�าและฝกทกษะผานกจกรรมทหลากหลายท�าใหเกดการจดจ�าและสรางความช�านาญในเรองนนๆเชนเกมการศกษาแบบฝกใบงานชนงานทงในรปแบบงานกลมและงานเดยว

ขนสรป

สรป(Pack)หมายถงการสรปเปนความคดรวบยอด(concept)จากสงทเดกไดเรยนรโดยใหเดกน�าเสนอความคดในรปแบบตางๆเชนตารางกราฟแผนภมแผนภาพภาพวาดรวมถงการตอยอดความคดเพอน�าไปใช

ในตอนทายของแตละขนตอน ครควรมการสอบทานความเขาใจของเดก หากพบวาเดกไมเขาใจครจะได

ทบทวนกระบวนการและชวยเหลอเพอใหเดก ประสบความส�าเรจและกาวตอไปสขนตอนใหมได

วธการสอบทานอาจใชการตงค�าถาม เพอใหแตละคนตอบหรอตอบเปนกลม หรอ การสงเกตเดกในขณะท�ากจกรรม

42


การจดการเรยนร ตามหลกการพฒนาสมอง

ดานการเคลอนไหว

การจดการเรยนรตามหลกการพฒนาสมอง

ดานการเคลอนไหว

พฒนาการดานการเคลอนไหวของรางกายเปนพฒนาการดานโครงสรางทงระบบของรางกายทใชในการควบคมสงการตวเองและการรบขอมลจากสงแวดลอมขอใหสงเกตดวาลกแมวมการพฒนาตวเองอยางมากในวยแรกเกดมนฝกฝนทวงทาในการเดนวงกระโดดตะปบกอดรดฟดเหวยงจนในทสดรางกายกพรอมทจะออกไปสโลกภายนอก

พฒนาการทางรางกายและการเคลอนไหวของเดกจ�าเปนตองไดรบการกระตนอยางเตมทเพอใหรางกายทกสวนอนไดแกระบบโครงสรางตงแตกลามเนอมดใหญและกลามเนอมดเลกท�างานอยางมประสทธภาพตามวยกระบวนการพฒนาในระบบนตองเนนใหเดกไดผานขนตอนการฝกฝนใชงานรางกายทกขนตอนครบถวนและพฒนาจนมสมรรถภาพดทสดเตมตามศกยภาพของเดกทจะท�าได

การทจะกาวไปจนถงระดบนตองมนใจวาพฒนาของเดกมกระบวนการหรอการก�าหนดขนตอน การฝกฝนก�าหนดแบบแผนกจกรรมทสอดคลองกบจดประสงค ก�าหนดชวโมงการเรยนร และมแนวทางทจะประเมนไดเปนรายบคคลวาเดกไดบรรลตามจดประสงคทวางไวอยางแทจรง

พฒนาการดานรางกายและการเคลอนไหว

45


สมองตองการเวลาพกสมองมจงหวะหรอวถของมนเองไดแกวงจรต�า-สงของพลงงานและวงจรการท�างาน-การพกผอนวงจรทงสองนมผลส�าคญตอการเรยนรและการรบรดงนน เมอถงจดสงสดทสมองตองการพก การเรยนรกจะเรมตกลง

เมอสมองไดพกการเรยนรจะดขน เมอมขอมลใหมๆหลงไหลเขามาสโลกของเดกเดกตองการเปลยนอรยาบถมงานวจยชวาเมอเดกไดพกและผอนคลายความส�าเรจทางวชาการกมผลดขนดงนนการพกใหเดกไดเลนและเคลอนไหวรางกายระหวางชวงสนๆจงมความจ�าเปน

สมองกบการเคลอนไหวรางกาย

การเคลอนไหวรางกายเปนการพฒนาทส�าคญการเคลอนไหวรางกายของเดกเปนการเตรยมสมรรถนะของรางกายทกสวนเพอใชประโยชนในการมชวตอยและพรอมกนนนการเคลอนไหวรางกายกพฒนาความสามารถของสมองอนเปนเครองมอของการเรยนรไปดวย

สมองเดกเลกก�าลงพฒนาสวนควบคมการเคลอนไหวเปนชวงเวลาดทสดทจะพฒนาทกษะเกยวกบการเคลอนไหวตางๆซงจะชวยพฒนาระบบความสมพนธของประสาทสมผสเดกตองพฒนาความสามารถในการใชตามอเทาและประสาทรบความรสกตางๆใหสมพนธกน

สมองนอยคอสวนทรบผดชอบการจดสมดลของรางกายสมองสวนทรบผดชอบหลกเกยวกบการจดสมดลของรางกายทจะพฒนาคอสมองนอยหรอเซรเบลลมการกระตนสมรรถนะของสมองสวนนจะสงผลตอการพฒนาความสามารถในดานการรบขอมลจากสงแวดลอมไปดวยพรอมๆกน

46


เมอสมองไดจบตองสมผสกบของจรงของเลนและวตถสามมตตางๆรอบตวอารมณจะถกขบเคลอนใหรสกถงความหมายของสงทสมองเขาไปจบตอง

สมองกบการเลน

ปจจบนนโลกเปลยนแปลงไปมากเดกตองหมกตวอยในบานหรอในหองเรยนเดกอยกบทแทบทงวนไมวาจะเปนการนงเรยนหรอนงดโทรทศนท�าใหเดกไมคอยไดเลนแบบเคลอนทหรอเคลอนไหวรายกายครบทกสวนนคอปญหาส�าคญ

การไมไดเลนเปนอปสรรคตอการเตบโตนกจตวทยาการศกษาวตกวาเดกทไมไดเคลอนไหวไมไดเลนเมอวยเดกจะไมไดผานพฒนาการอนจ�าเปนดงนนโรงเรยนยคใหมตองสนใจจดกจกรรมใหเดกออกก�าลงเลนกฬาเลนศลปะปองกนตวและยมนาสตกเปนตน

การเล นช วยระบายความเครยด การเลนเปนรปแบบหนงทเดกใชในการปรบตวเขากบสงแวดลอมการเลนชวยใหเดกๆคลายความวตกกงวล คลคลายปมขดแยงในใจความเครยดถกระบายออกและเดกๆเรมหาวธการจดการกบปญหาตางๆไดจตใจของเขาสงบลงการเลนชวยใหเดกระบายพลงงานสวนเกน

ขณะทเดกคนหนงก�าลงเลนอยางเพลดเพลนสมองก�าลงเขาไปรบสมผสและเคลอนไหวกบรปทรงสเหลยมสามเหลยมวงรวงกลมโดยตรงท�าใหความหมาย ของรปทรงเหลานปรากฏเปนจรงเปนจงขนในสมองท�าใหรจรงถงความแตกตาง และในทสดค�าวาสเหลยมสามเหลยมวงกลมวงรกปรากฏขนในสมองของเดก โดยค�าชแนะของผใหญ นเองทกลาววาภาษาของเดกเกยวของกบการพฒนา ผสสะและการเคลอนไหว(sensorimotor)

47


การเลนชวยพฒนาการเรยนร นกจตวทยาการศกษาเองกเชอวาการเลนชวยพฒนาการเรยนรของเดกหลายดานทงนโครงสรางของภาวะรคดทเดกมอยจะตองถกน�าออกมาใชในชวตจรงโดยผานกจกรรมตางๆรวมทงการเลนดวย

การเลนชวยพฒนาการรบรอยางนอยทสดเดกจ�าเปนตองการ การเคลอนไหวพนฐานเชนการหมนตวกระโดดคลานกลงสายวงกจกรรมเหลานชวยพฒนาความสามารถในการรบรระยะมตรวมทงมการพฒนาสมองสมดลเปนปกต

การเลนท�าใหเดกรบรเอกลกษณของตวเองเดกจะเพมการตระหนกรของเขาวา เขาสามารถใชรางกายสอสารแสดงสงทคดและรสก โดยเคลอนทในทางตางๆการเลนเปนโอกาสของเดกในการพฒนา การรบร เอกลกษณของตวเอง เมอเดกเรมใชความคดของเขา เพอเคลอนไหวเตนร�าและเลนกบผใหญหรอกบเดกคนอนเดกจะเรมสนใจในการสรางสรรคมากขน

การเลนเปนการเตรยมสมองใหพรอมใชงานการเลนของเดกนนแททจรงกคอการซอมมอหรอการซกซอมและพฒนาทกษะทกอรปขนมาแลวในวงจรการเรยนรของสมองนนเองสงทเดกพยายามเลนในวยนเชนการควบคมทาทางเดนการวงแขงการเลนกระบะทรายการเดนบนไมแผนเดยวการรองเพลงและท�าจงหวะการตดกระดาษเปนรปตางๆลวนแตเปนการท�าซ�าๆดดแปลงทวงทาลลาทไมสมบรณเพอสรางสมองทกสวนใหพรอมส�าหรบการใชงานในวยถดไปนนเอง

48


การเคลอนไหวของเดกวย 3 - 6 ป

ชนชอบการเคลอนไหวเมออายได3ปเดกๆเคลอนไหวไดอยางคลองแคลวไมวาจะเปนเดนวงกระโดดปนโหนในวยนการเคลอนไหวอยางคลองแคลวเปนสงทเดกชนชอบและเปนทมาแหงความภาคภมใจของเขาดวย

ชอบการผจญภยอาย4ปเปนตนไปแมเดกจะพอใจกบกจกรรมแตเขาตองการใหมบรรยากาศผจญภยดงนนทวงทาในเชงยมนาสตกจะปรากฏตวออกมา

เตมไปดวยพละก�าลงพออาย5ปการเคลอนไหวกยงเตมไปดวย พละก�าลงและสนกสนานยงเดกชอบเลนการเคลอนไหวแบบงแบบชางไดโนเสารจงโจมาเปดชอบเลนขบรถไฟขบรถยนตขบเครองบน

ชอบเลนสมผสค�าเดกวยนชอบเลนเกมใชมอวางบนสวนตางๆของรางกายแลวทายปญหาสนกกบการรองบทรองเลนและกลอนสมผสตางๆแนวทางการสอนเดกเลกตองสนใจใชบทคลองจองบทรองเลนบทเพลงรวมกบการใชทาทางของเดกเปนพเศษ

49


การเรยนรผานการเคลอนไหวรางกาย

การเคลอนไหวรางกายท�าใหสมองเหนโลกในมมมองตางๆ การบรณาการของขอมลทางประสาทสมผสภาษาและความคด การเรยนรทจะใชพนทการมเวลาส�ารวจและฝกฝนเปนปจจยส�าคญในการพฒนาทางรางกายของเดกประสบการณของเดกอนไดแก การปนการคลานการโยกการกระโดดไมใชเพยงเรองซกซน แตเปนการแสวงหาโอกาสของสมองส�าหรบการเหนโลกจากมมมองตางๆกน

กระบวนการเรยนรในการเคลอนไหวจะชวยพฒนาการเรยนรเกยวกบมตระยะทศทางเวลาความเรวแรงฯลฯการรบรนเปนฐานส�าคญของการเรยนรจกตนเองท�าใหเดกเปนตวเปนตนและเปน พนฐานส�าหรบวชาการทกสาขาอยาหวงวาจะสอนความรเรองมตระยะทศทางเวลาเมอถงชวโมงสงคมศกษาเพราะ“การรบร”ตองมมากอนในชวตจรง เดกจงจะพฒนาความคดนามธรรมขนมาในชวโมงเรยนได

50


ใหเดกไดพฒนาทกษะการเคลอนไหวอยางละเอยดทจ�าเปนตอการใชเครองมอและสอ เชน กรรไกร ทเจาะกระดาษ ทเยบกระดาษ

ใหเดกไดท�ากจกรรมทมการรวมทกษะของการใชเครองมอ รวมถง การประสานงานของตา มอ เทา เชน การขวาง การจบ การผลก การดง การขด และการวาด

ใหเดกไดท�ากจกรรมการบรรจ เท และแยกชนสวน เชน การเลน บลอก เลนน�า

ใหเดกไดมประสบการณสนกสนานกบการเคลอนไหวรางกาย โดยใชทกษะทเกยวกบการเคลอนท เชน การคลาน การกลงตว การวง การปน การโยก การเดง และการกระโดด

ใหเดกไดฝ กประดษฐ สงต างๆ เช น ป นดนเหนยว ดนน�ามน ประดษฐเศษวสด

ใหเดกไดใชทกษะเสถยรภาพ เชน สมดล งอ ยด บด

ใหเดกไดบรณาการทกษะการเคลอนไหวแบบหยาบและแบบละเอยด กฬาในรม กฬากลางแจง

ใหเดกไดพฒนาความสามารถทจะเลนเครองเลนสนามหลากหลายชนด

ใหเดกไดเลนเครองเลนสมผส เชน รอยลกปด ตอภาพตดตอ

ใหเดกไดเขยนภาพและเลนส เชน สเทยน สน�ามน เปาส พบส

ใหเดกไดฝกฝนการเคลอนไหวรางกายพรอมอปกรณ เชน การเคลอนไหวพรอมเชอก ลกบอล

การจดประสบการณการเคลอนไหวรางกาย

51


b

b

b

b

f

f

f

f

f

f

f

4

4

4

4

4

4

4

s

s

s

s

s

s

s


ดานภาษา


ดานภาษา

AZ

พฒนาการดานภาษาเปนพฒนาการทจ�าเปนทสดส�าหรบเดกเพราะภาษาเปนเครองมอส�าหรบการสอสารเพอจะมชวตอยในสงคม

พฒนาการดานภาษาของเดกไมใชเพยงการฟงพดอานและเขยนไดแตยงเชอมโยง กบพฒนาการดานการคดดวยเมอคนเราสอสารสมองตองพยายามเชอมโยงสงทคดออกมาเปนการพดและการเขยนเมอฟงสมองตองพยายามคดเทยบเคยงสงทฟงกบประสบการณทรบรมาและเมอพดสมองตองจบคภาษาเขากบ ความหมายทจะถายทอดใหคนอนเขาใจดงนนกระบวนการพฒนาภาษาจงเปนการพฒนากระบวนการคดและการสอสารไปพรอมๆกน

จดมงหมายของการสงเสรมพฒนาดานภาษาของเดกคอตองสงเสรมใหเดก คดเปนและสอสารเปนใชการฟงการพดการอานและการเขยนเปนเครองมอในการสอความหมายไดอยางมประสทธภาพ

กระบวนการพฒนาภาษาเนนหนกการพดคยการสนทนาการเลาเรองการเลานทานการอานใหฟงการรองเพลงการแสดงละครการเขยนการอานเบองตนโดยบรณาการเขากบกจกรรมการเลนและการบนเทงทสนกสนานนาสนใจ

พฒนาการดานภาษา

53


สมองของเดกเลกสามารถเรยนภาษา ไดทวโลกในวยอนบาลสมองเดกโตเปน 9ใน10ของขนาดสมองผใหญการทสมองของเดกโตรวดเรวยงกวาสวนใดๆของรางกายกเนองมาจากการขยายตวดานจ�านวนและขนาดของปลายประสาท เดนไดรทอกสวนหนงเนองมาจากการเพมขนจากกระบวนการสรางไมอลน

การเกดซนแนปสท�าใหเกดวงจรขอมลขนจ�านวนมากซนแนปสจ�านวนมากมายท�าใหสมองของเดกวยนสามารถเรยนภาษาตางๆไดทวโลก

การเรมอานชาไมไดแปลวาพฒนาชา นาประหลาดทวาไมมตารางทก�าหนดเวลาไดแนนอนวาเมอไรเดกจะอานไดความพรอมในการอานของเดกอาจแตกตางกนถง3ปบางคนพรอมเมออาย4ปบางคนพรอมเมออาย7ป(โดยเฉลย)บางคนพรอมเมออาย10ปดงนนเดกทเรมอานเมออาย7ปจงไมใชพวกทพฒนาชา

ภาษาเปนศนยกลางการเรยนรของเดกเลกเดกจะพฒนามนษยสมพนธและขยายความคดเรองการคบคาสมาคมไดกตอเมอเขาพฒนาภาษาขนมาจนใชการได

พฒนาการของสมองในการเรยนรภาษา

b

e

4

54


a

c

f

ภาษาของเดกเรมจาก2ค�ากอนทเดกจะมพฒนาการทางภาษา ซบซอนภาษาทเขาใชมกม2ค�าเชนกนขาวแมมาแมวเดนเปนตนการพดประโยคทยาวกวา2ค�าของเดกเปนสญญาณบงชวาการเขาใจความหมายของภาษาก�าลงกาวหนาไปอยางรวดเรว

เดกเรมเรยนภาษาเมอใดมการประมาณการไววาเดกเรมเรยนภาษาจรงจงเมออายไดขวบหนงวนหนงๆเขาจะเรยนรค�าใหมไดถง5-8ค�าและระหวางอาย1-6ปเขาสามารถรกษาความเรวในการเรยนค�าขนาดนไวได

เดกเรยนค�าใหมไดวนละ22ค�ายงมขอมลทระบไววาหลงจาก5ขวบเปนตนไปเดกสามารถเรยนค�าใหมไดถงวนละ22ค�าทกวนภาษาพดของเดก6ขวบนนประกอบดวยค�าราว8,000-14,000ค�า

1

ตงตนทการอานใหฟง

• ความส�าเรจในการท�าใหเดกสนใจอานอยากอานจนถงรกการอานตงตนทการอานใหฟง

• การอานใหฟงท�าใหสมองพงความสนใจไปทการรบเสยงสมองจนตนาการเรองราวตามไปไดอยางเตมท

• เลอกหนงสอทดทสดมาอานใหฟงเดกไมตองกงวลวาจะตองอานตามจะตองตอบค�าถามของครจะตองจ�าเรองใหไดเดกรสกสนกทจะฟงเรยกรองครงแลวครงเลาใหคณครหรอผปกครองอาน

• เมออานใหฟงตดตอกนยาวนานพอเดกเรมจดจ�าเรองไดเองในทสดเดกจะหยบหนงสอมาและเปดอานบางคนจ�าเนอหาไดทงเลมการสะกดไดจะตามมาทหลงการสอนอานและสอนสะกดท�าไดงายมากเมอเดกรกทจะอานแลว

การเรมสอนภาษา

55


สอนภาษาจากนทาน

• นทานเรองหนงเสนอค�าใหมนบรอยค�า

• การเลานทานการอานหนงสอใหเดกฟงมความส�าคญอยางยง เพราะนทานและ เรองราวในหนงสอเดกมเนอหาสนกสนานนาทงนาตนใจเราความสนใจจงใจใหเดกพฒนาความสามารถในการฟงอยางตอเนอง เรองราวทซบซอนในนทานน�าเสนอค�าและภาษาใหเดกมหาศาลนทานเรองหนงๆบางทน�าเสนอค�าใหมนบรอยค�าและเดกกเขาใจเพราะมบรบทของเรองราวในนทานชวยสอความหมายพรอมกบภาพ

• การฟงคอทมาส�าคญของการพฒนาภาษาค�าความหมายและภาษาทงดงามสรางขนมาไดจากนทานและเรองเลาเหลานล�าพงการพดคยในชวตประจ�าวนไมเพยงพอทจะพฒนาภาษาของเดก

• สมองเดกรบขอมลเสยงพรอมกบมองเหนภาพเมออานหนงสอใหเดกฟงสมองของเดกรบขอมลเสยงพรอมกบมองเหนภาพเรองราวทนาสนใจท�าใหสมองมงไปทเนอหาดวยความอยากรและตดตามดวยอารมณรวมจนจบ

• หนงสอตองมภาพประกอบภาพประกอบมความส�าคญทสด ทจะสอความหมาย ใหสมองรบรเรองราวทครก�าลงอานแมมค�ายากปนอยบางสมองจะพยายามเชอมโยงความหมายของค�านนกบเรองราวทก�าลงด�าเนนอยวธเรยนรแบบนเปนวธเรยนภาษาทไดผลสมฤทธสงไมวาภาษาไทยหรอ ภาษาองกฤษ

56


ใหเดกฟงบทเพลงบทรองเลนบทกลอมเดกซงมความหมายกบเดกเปนพเศษเพราะเปนภาษาทมาพรอมกบจงหวะและท�านองสมองเดกมความพรอมสงทจะรบการกระตนดานจงหวะ

จงหวะและท�านองมความส�าคญเพราะเปนเสยงทผานการเรยบเรยงอยางดมความกลมกลนมความไพเราะเสยงทไพเราะกลมกลนเหลาน ไมเพยงแตเขาไปกระตนการพฒนาทางภาษาแตยงมบทบาทในการจดระเบยบการเชอมโยงของเซลลสมอง

การอานและการเขยนมความหมายมากเพราะเดกคดวาเปน โลกใหมอนนาทงดงนนจงไมควรเรมตนสอนภาษาแบบหลกภาษาไมควรเรมตนจากเรองความถกตองหรอการสะกดค�าเดกควรไดรบการกระตนใหลองอานและลองเขยนดเมอเขาพรอมแลว

ผใหญตองทมเทเวลาอานหนงสอใหเดกฟงอยางสม�าเสมอสงทอานนนตองกวางขวางครอบคลมตงแตกวนทานสารคดงายๆครและผปกครองเปนแบบอยางดานภาษา

จดกจกรรมใหเดกไดฝกพดพฒนาทกษะการใชค�าพดทงแบบงายและซบซอนขนมาเพอแสดงความรสกความคดความเหนพดคยเลาเรองจดเวลาใหกจกรรมนสม�าเสมอทกวน

การจดประสบการณภาษา

57


ใหเดกเรยนรภาษาบทเพลงเรองเลาของหมบานและชมชนจากการฟงและการอานเพราะวฒนธรรมและความคดซมซานอยในภาษาถนกอนเปนอนดบแรก

ใหเดกฝกใชภาษาในการสอสารใหเดกเรยนรวาภาษาสะทอนและชวยการสอสารเกยวกบความเปนอยความคดและการกระท�าเมอกจกรรมทางภาษาสมพนธกบเรองราวในบานครอบครวและชมชน

ใหเดกเลนสนกและทดลองใชเสยงและรปแบบของภาษาเชนการสมผสอกษรจงหวะค�าค�าพดทไมมความหมายและอารมณขนหนงสอกลอนหนงสอทเนนจงหวะเสยงหนงสอตลกทใชเสยงซ�าเปนสงจ�าเปน

ใหเดกซมซบความงดงามของภาษาโดยผานบทเพลงสมผสอกษรจงหวะการเลาเรองบทกวและการเลนละครฟงและเลานทาน

ใหเดกฝกสรางภาษาเองสรางบทสนทนาและบทแสดงส�าหรบตนเองและส�าหรบการเลนละครรวมกนกบผอน

ใหเดกเขาใจความเชอมโยงระหวางภาษาพดและภาษาเขยนการเขยนสงทคดจ�าเปนมากในวยนแตเนองจากเดกยงสะกดค�าไดนอยดงนนควรเนนใหเขยนออกมากอนเนนไวยากรณทหลงถาเนนไวยากรณตงแตแรกเรมความกลาเขยนและอยากเขยนจะลดลง

ใหเดกใชภาษาสอสารดวยการแสดงทางศลปะเชนเตนร�าละครดนตรหนกระบอกประตมากรรมและภาพวาดเพอสอสารความคดเหนและความรสก

ใหเดกเรยนรค�าศพทและค�านยามเพอสรางและสอสารความเขาใจทเกยวของกบแนวคดทางสงคมกายภาพวทยาศาสตรคณตศาสตรเทคโนโลยและการสรางสรรค

58



ดานศลปะและการสรางสรรค


ดานศลปะและการสรางสรรค

พฒนาการดานศลปะและการสรางสรรคของเดกตองการกระบวนการกระตนใหสมองคดและท�าการใหท�ากจกรรมศลปะหลากหลายทสดเทาทจะเปนไปไดและเสนอโจทย หลากหลายซบซอนทาทายจะสงเสรมใหสมองคดหลายแบบในหลายบรบท

พฒนาการดานศลปะและการสรางสรรคของเดกจะเกดไดดหากเดกร สกพอใจและมความสขเมอไดสมผสสนทรยของโลกตงแตยงเยาวเดกจะไดมการเชอมโยงในสมองคดจนตนาการอยางเตมทและรสกเปนอสระทจะไดสรางสรรคสงตางๆ ตามจนตนาการของตน

พฒนาการดานศลปะและการสรางสรรค

61


สมองกบศลปะและการสรางสรรค

การแสดงออกทางศลปะ เปรยบเสมอนการสรางจนตนาการเปนรปรางภายนอกแลวปอนกลบเขาสสมองศลปะจงเปรยบเสมอนกระดาษทดแหงจนตนาการท�าใหสมองไดจดการกบจนตนาการตางๆชดเจนยงขนการท�าศลปะกเหมอนการใชกระดาษทดคดเลขการท�าเลขบนกระดาษทดท�าใหการคดเลขแจมชดมากกวาการคดในใจ

การแสดงออกทางศลปะคอการไดส�ารวจระบบความคดของสมองทางหนงทสมองจะรไดชดเจนวาสมองก�าลงคดอะไรคอการแสดงออกทางใดทางหนงแลวรบรสมผสความรจากการท�านนกลบเขามาพจารณาใหมยงท�ายงจดระบบความคดไดดขนสงนจ�าเปนส�าหรบสมองทก�าลงพฒนา

ศลปะเดกเปนค�าศพทใหมทยอมรบกนอยางกวางขวางในหลายทศวรรษทผานมาและไดรบความสนใจกนมากขนวาจตใจของเดกยอมสะทอนออกมาในงานศลปะทเขาท�า

ศลปะมาจากการท�างานของสมองรปทเดกวาดนนมใชเพยงเสนสายยงเหยงหรอเสนสอนเลอะเทอะหากแตเปนจนตนาการมาจากโลกแหงจตใจของเขาเองและแนนอนมนมาจากการท�างานของสมองนนแหละ

กระบวนการเรยนรทส�าคญดานศลปะคอการสรางกระบวนแบบ(pattern)จดจ�าเปรยบเทยบและพยายามจะสรางความสมพนธเชอมโยงสงทเหนไดยนสมผสความพยายามเชอมโยงนเองเปนทมาของการสรางจนตนาการซงนบเปนพนฐานส�าคญทเดกจะสรางความรดวยตนเองตอไป

การเรมเรยนศลปศกษาในชวงแรกควรเรมจากการฝกใหเดกสงเกตธรรมชาตและสงแวดลอมสมองจะจดการประมวลสงทเหนและรสกแลวจดการถายทอดความคดออกมาในรปแบบตางๆสงนจะยอนกลบไปขดเกลาตกแตงจตใจของเดก

62


การสรางงานศลปะเปนการระบายความกดดนความอดอนใจของเดกออกมาแทนทจะเกบเอาไวหรอเกบกดจนวนหนงเกดระเบดออกมา

ศลปศกษามความส�าคญตอการพฒนาวงจรสมองทท�างานดานอารมณของเดกการจดกจกรรมการเรยนการสอนใหเดกอยางถกตองจะชวยสรางวงจรเซลลสมองใหมการพฒนาความรสกตางๆของเดกไดเปนอยางด

ศลปะมสวนคลายดนตรชวยผอนคลายความเครยดและบรรเลงภาษาทจบใจ

การสงเสรมใหเดกท�างานศลปะเปนสงส�าคญเดกทกคนมก�าลงใจเมอรวาตวเขาไดรบการยอมรบและรวาเขามความหมายงานศลปะเดกสะทอนตวตนของเดกเองดวยเสนหนกหรอเบาสเขมหรอออนซงเปนผลงานทไมควร วพากษวจารณแตควรมงเนนไปทจตใจหรอจตวญญาณของเดกเปนส�าคญ

งานศลปะเดกเปนสงอศจรรยเพราะท�าใหสงทเดกเหนและสงทเดกคดในสมองผสานกลมกลนเปนหนงเดยวเดกจะกอรปความเขาใจตอระยะและมตออกมาในภาพทวาดซงสะทอนใหรวาเขามประสบการณในรปแบบแบบแผนกระบวนการของสงตางๆรอบตวอยางไร

การพฒนาทกษะของกลามเนอละเอยดของเดกวย3-6ปดขนท�าใหเดกวาดปนพบตดแกะและอนๆเพอสอสารสงทคดออกมาไดเปนเรองเปนราวชดขน

แมวาเดกจะมขอจ�ากดในความสามารถทจะท�างานวาดปนแกะสลกแตสงทควรสนใจมากกวากคอเดกก�าลงสอสารสงทคดออกมาดวยภาษาศลปะทไมใชค�าพดหรอภาษาเขยน

63


ศลปะพฒนากระบวนการคด

การใหเดกท�างานศลปะเปนการท�าใหเดกไดฝกกระบวนการคดเชน การป นการเปดโอกาสใหเดกไดจบตองสมผสกบดนเหนยวหรอ ดนน�ามนเดกจะเกดความรสกเหนยวนมแลวพยายามปนใหเปนรปทรง

เมอเดกจะท�าการปนวงจรทกวงจรในสมองของเดกจะเชอมโยงกนสมองสวนคดจะท�างานเดกจะคดจนตนาการวาจะปนอะไรและแนนอนคอท�าไมเขาเลอกปนสงนนหรอปนสงนกระบวนการนจะท�าใหเดกเกดปญญาเกดความคดสรางสรรคสงตางๆ

ในขณะทเดกปนเดกจะใชนวมอและตาสมพนธกนสมองสวนทเกยวของขณะนคอสวนรบภาพสวนรบสมผสและสวนเคลอนไหว

ท�าไมเดกตองเรยนรศลปะบางคนคดวาศลปะเปนเรองของคนทมพรสวรรคบางคนคดวาเราสอนศลปะเพอชวยใหเดกเบาสมองแตทจรงศลปะเปนผลงานอนเกาแกทสดทมนษยไดท�ามาเชน ภาพเขยนตามผนงถ�าและการประดษฐขวานหมอเกวยนเหลานเปนศลปะทงสน

เดกทกคนสรางงานศลปะไดและชอบงานศลปะการจะพฒนาศลปะและการสรางสรรคใหเดก ตองเขาใจวาศลปะกคอกระบวนการทสมองถอดความคดออกมาเปนภาพและชนงานตางๆนนเองถาสมองมอะไรอยการ“ถอด”ความคดออกมากเปนไปได

การจดประสบการณศลปะ

64


ใหเดกมเวลาเตมทในการวาดภาพการวาดเปนการเปดโอกาสใหเดกไดลงมอใชทกษะในการแกปญหาใชเวลาในการคดเรองราวตางๆเพอพฒนาวธคดสรางสรรคเพออธบายความเขาใจของเขาทมตอเรองของขนาดและปรมาณ(scale)ระยะและมต(space)การเปลยนต�าแหนง(motion)ของสงทเขาก�าลงจะวาดนน

ใหเดกมประสบการณทางประสาทสมผสผานทางศลปะและความคดสรางสรรค เปนการสรางความเพลดเพลนทมคณคาแกเดกเดกจะไดส�ารวจภาพกลนรสชาตและลกษณะเนอแทของสงตางๆเปนการสงเสรมความมนใจและความรสกเปนตวตนของเดก

ใหเดกมโอกาสทดลองใชวสดหลากหลายขณะทเดกทดลองใชวสดเทคนคตางๆในการท�างานศลปะและคนหาวธตางๆซงท�าใหเกดรปภาพและรปทรงสองและสามมตเดกจะเรยนรการใชประสบการณในการแสดงความคดและตอบสนองตอโลก

ใหเดกไดพดถงงานของตนเองผใหญควรจะขยายความสนใจในงานศลปะของเดกโดยการพดคยการวเคราะหและการพจารณางานศลปะรวมกนท�าใหการพดคยนนเปนธรรมชาตสนกสนานอยาท�าใหเปนการวดและประเมนอนเขมงวด

ใหเดกวาดอยางอสระศลปะเดกยงไมควรเนนการลอกเลยนแบบหรอการท�าใหเหมอนของจรงสายตาและจนตนาการของเดกวยนยงไมไดมงไปสความถกตองของสดสวนแสงหรอเงา

เครองมอทจะชวยใหสมองสอสารงานศลปะออกมาไดกคอดนสอสกระดาษน�า ดนน�ามนแทงไมกองทรายใบไม เชอกดายกรรไกรและวสดตางๆ

ใหเดกใชสอหลากหลายเชนดนเหนยวสทรายน�าแทงไม เครองดนตร วสดทไมใชแลวและสออเลกทรอนกส ในการจดวางสรางสรรคและถายทอดความคดออกมา

65


ใหเดกไดแสดงออกรวมกนในการส�ารวจอดตปจจบนและจนตนาการอนาคตผานการแสดงออกทสรางสรรคไดแกการเตนร�าละครเขยนสวาดภาพ

ใหเดกไดเลนดนตรและสรางสรรคดนตรจงหวะเตนร�าละครเรองเลาและบทกวดวยตนเองตามล�าพงและรวมกบผอน

ใหเดกไดจดแสดงผลงานน�าเสนอความคดโดยการท�างานศลปะผานการอภปรายนทรรศการการแสดงและการน�าเสนอวธตางๆ

ใหเดกใชเครองมอหลากหลายเปดโอกาสใหการคดและจนตนาการของเดกไดแสดงออกมาอยางเตมทและเรมพฒนาขนสขนคณภาพ

ใหเดกไดรบประสบการณศลปะจากวฒนธรรมทองถนเปนการสรางบคลกและตวตนของเดกท�าใหภมใจในทองถนรกชาตและเขาถงศลปะทองถน

ใหเดกเรยนรศลปะสากลเพอซมซบศลปะของอารยธรรมอนในโลกซงควรครอบคลมทงโลกตะวนตกและตะวนออก

จดประสบการณใหเดกไดแสดงความประทบใจในความรทางสนทรยศาสตรรวมถงสรปรางพนผวเสยงและศลปะจากสภาพแวดลอม

66



ดานอารมณและจตใจ


ดานอารมณและจตใจ

พฒนาการดานอารมณและจตใจของเดกเกยวของกบการมความสมพนธกบผอนสมพนธภาพถกชน�าดวยเหตผลของความตองการอยรอดนนคอวงจรสมองเรยนรจากสงแวดลอมรอบตววามความส�าเรจหรอมประโยชนบางอยางเกดขนโดยอาศยการรวมมอกบผอนเกอบทกขนตอนเดกมคนอนเปนสวนหนงอยางไรกตามในความเปนจรงสมองถกออกแบบมาใหพอใจกบการมสมพนธภาพโดยมระบบของอารมณเปนตวกระตนหรอตวยบยง

พฒนาการดานอารมณและจตใจเปนกระบวนการทซบซอนอารมณและจตใจเปนผลจากการทเดกมปฏสมพนธกบสงแวดลอมการสะสมของขอมลความรสกจ�านวนมากๆในทสดจะกอรปเปนอารมณและจตใจของเดกเอง

พฒนาการดานอารมณและจตใจมจดมงหมายใหเดกสะสมความรสกความเขาใจผานเหตการณอนหลากหลายซบซอนในบานในโรงเรยนและในชมชนดงนนการพฒนาอารมณและจตใจจงไมใชเพยงแตสนใจท�าใหเดกสนกและมความสขผใหญควรท�าหนาทกระตนแนะน�าชวยเหลอประคบประคองใหเดกไดมประสบการณและผานเหตการณจรงทมทงสมหวงผดหวงวตกกงวลเศราใจหวนใจละอายใจยนดถกผดไปไดอยางปลอดภยเพอใหเดกเกดความเฉลยวฉลาดทางอารมณและจตใจ(emotionalintelligence)

พฒนาการดานอารมณและจตใจ

69


สมองกบอารมณและจตใจ

อารมณเปนภาษาแรกทเดกสอสารออกมาประสบการณทกอยางทเดกไดรบมความส�าคญมากความสนใจและความทรงจ�าจะเรมกอตวเปนตวตนของเดกอารมณเปนภาษาแรกทเดกสอสารออกมาสงเกตไดวาอาการยมอยางมความหมายปรากฏเมอเดกมอายได4-6สปดาหแสดงสหนาประหลาดใจเมอ3-4เดอนและคยเมอ6-8เดอนความกงวล ตอคนแปลกหนามมาในราวครงปหลงของขวบปแรก

เดกเรยนรผานเหตการณในชวตประจ�าวนความเฉลยวฉลาดทางอารมณและจตใจนนเดกเรยนรตงแตขวบปแรกผานเหตการณงายๆในชวตประจ�าวนการใชชวตในวยเดกสอนใหเขารจกความสมหวงความผดหวง ความวตกกงวลความเศราใจความกลวความภมใจความละอาย ความยนดกระทงความรสกผด

ในชวง6ปแรกของชวตเดกมความหมายยงนกตอการพฒนาสมองโดยเฉพาะในดานอารมณและจตใจเดกตองการความรกความอบอนปกปองใหปลอดภยโอบกอดสมผสยมและพดคยพอแมและครอบครวควรเขาใจวาชวงวยตงแตปฏสนธจนถง6ปเปนโอกาสทองของชวตเดกซงควรเรยนรและเขาใจถงพฒนาการของเขา

70


เดกยงไมมความคดเหนแกตวในวยอนบาลนเดกยงคงตองการความรกความอบอนโอบกอดสมผสเลนบทบาทสมมตครอบครวควรท�าบานใหนาอยอบอนส�าหรบลกเรมสอนใหเดกเขาใจระเบยบวนยและกฎเกณฑอยาใชอารมณกบเดกอยากลาวหาเดกเพราะเดกวยนทดลองท�าสงตางๆมากกวาตงใจท�าความผดการกระท�าของเดกๆในวยนไมมนยทางศลธรรมหรอทางคณคาแบบโลกในสงคมของผใหญแมวาเดกจะมพนอารมณตางกนแตเดกจะไมมความคดเหนแกตวเอาเปรยบชอบลกขโมยท�าลายฯลฯ

เดกเขาใจความตองการของคนอนในชวงวยนเดกๆพฒนาความรโดยเชอมโยงกบวตถและเหตการณตางๆเขารวามคนเหนไดยนและก�าลงมองดเขาอยเขารวามคนอนอย และตวเขามอย เมออายได3ป เดกรจกคดในใจและรวาคนอนกคดอะไรอยในใจ เหมอนกนเดกแสดงใหเหนแลววาเขาเขาใจความตองการของคนอนและรวาความตองการเปนสงขบเคลอนการกระท�าของเราเดกรแลววาความคดเปนสงทสมผสจรงๆไมไดแตมนกเปนตวแทนของบางอยางในโลกทเปนจรงมนอยในใจของเดกเองและอยในใจของคนอนดวย

การกอตวของอารมณคอสวนหนงของบคลกภาพอารมณเปนปฏกรยาทเดกสมพนธกบโลกภายนอกการชวยขดเกลาและพฒนาอารมณและจตใจไมไดผานเหตผล อยางเดยวแตตองอาศยแรงบนดาลใจเชนความประทบใจความเหนใจความเสยใจความกงวลเปนตนผใหญควรน�าเดกใหผานเหตการณรอนหนาวไปโดยการประคบประคองไมใชโดยการ“หกดบ”หรอ“โอ”จนเกนเหต

อารมณมผลตอการเรยนรเมอมอารมณจะมการหลงสารเคมเขาในสมองและมผลตอซนแนปสและความสามารถในการคดเรยนรและจ�าดงนนการท�าใหหองเรยน มบรรยากาศในทางทดตออารมณโดยเฉพาะเปนททปลอดภยและใหการยอมรบเดกกจะท�าใหเดกมแรงจงใจและประสบความส�าเรจไดและตองชวยหาวธลดหรอขจดอารมณ ทมพนฐานจากความกลวและการขาดความเชอมนเชนการผานคลายการก�าหนดลมหายใจ

เดกตองเรยนรผานชวตจรงและจ�าเปนตองมพนฐานความเขาใจเรองวฒนธรรมของบรบทใกลตวโดยผานเหตการณวนเวลาเรองราวอนซบซอนของชวตกระบวนการเรยนรในหองเรยนและในบานควรเนนการเรยนรและการรบรความเปนตวเองและความเปนคนอน

71


ใหเดกไดฝกฝนการรเรมและคนควาหาความทาทายใหมฝกเลอกและฝกตดสนใจและชวยใหเดกมความรสกเปนตวตนทเขมแขงขน เมอเดกอยในเหตการณจรง เชน เลนกบเพอนท�างานบานออกไปซอของใหแม ปอนขาวนองมเหตการณจ�านวนมากทเดกตองตดสนใจวา เขาควรท�าอะไรควรท�าอยางไรควรแกปญหาแบบไหน

ใหเดกฝกแสดงความเขาใจในสทธความ รบผดชอบของตนเองและสทธของผ อน สงเสรมกจกรรมแบงงานกนท�า

ใหเดกมประสบการณการเลนและการท�างานทใชทกษะการแกปญหารวมถงการประนประนอมไมใชความรนแรงขณะทเดกเกยวของกบประสบการณการเรยนรของเขากบเพอนเดกจะพฒนาการรบรคณคาของตนเองซงจะชวยในเรองปฏกรยาทางอารมณและจะน�าไปสการเรยนรตลอดชวต

ใหเดกไดรจกแสดงออกอยางสนกสนานกบเรองตลกข�าขนเชนฟงเรองตลกเลานทานสนก เลนบทบาทสมมตเรองตลกและสนกนอกจากท�าใหขบขนสนกอารมณดแลวยงเปนการน�าเอาเรองราวตางๆมาประกอบขนดวยภาษาทาทางพสดารกระตนใหสมองรจกเหตการณทเราจนตนาการอยางยง

ใหเดกไดค นหาความสมพนธและสรางมตรภาพกบเพอนและกลมทหางออกไปโดยการจดกจกรรมคละกลมคละชนบางตามความเหมาะสมการใชชวตรวมกนท�าใหเดกเรยนรทจะรกษาความสมพนธกบผอนเชนชวยเหลอเพอนร จกขอโทษขอบคณ เอออารขณะทเดกสมพนธกบผอนความเขาใจโลกจะเพมขน เดกจะเขาใจในเรองความแตกตางความคลายคลงในเรองเพศเชอชาตและความสมพนธทางสงคมจะชดเจนมากขน

การจดประสบการณดานอารมณและจตใจ

72


ใหเดกสะทอนความเขาใจในบทบาทและความสมพนธในครอบครว พฒนาความอดทน ความกตญญ และซอสตยสจรตผานการฟงและเลาเรองการท�างานรวมกบเพอนกจกรรมรวมระหวางบานและโรงเรยน ความร สกเกยวกบตวเองของเดกพฒนา ขนมาโดยเชอมโยงกบกจกรรมประจ�าวนและเหตการณพเศษของครอบครวชมชนทองถนและวฒนธรรม กจกรรมรวมระหวางบานและโรงเรยนมบทบาทส�าคญชวยใหเดกเกด ความรสกมนใจทจะกาวตอไป

ใหเดกไดพฒนาความเขาใจเกยวกบชมชนทอาศยอยชนชมประวตศาสตรวฒนธรรมเรองเลาต�านานของทองถนโดยผานการฟงและการอานรวมทงจดโครงการตลอดปเพอเดนทางไปตามสถานทตางๆเขารวมกจกรรมศาสนาการกศลประเพณวฒนธรรมทองถนตางๆเดกจ�าเปนตองมพนฐานความเขาใจเรองวฒนธรรมจากชวตจรงโดยผานเหตการณวนเวลาเรองราวอนซบซอนของชวต

ใหเดกไดแสดงความรสกของตนเองผาน การพดการฟงการแสดงดนตรการฟอนร�าและการเตนศลปะดนตรนาฏศลปมบทบาทสะทอนความคดของเดกและยอนกลบไปพฒนาอารมณและตวตนของเดกการพฒนาผานศลปะไมใหผลทนทแตเปนการวางรากฐานอปนสยและบคลกภาพของเดก

ใหเดกพฒนาความร สกเหนใจผ อนผาน การอานและฟงนทานทเกยวของกบบคคลตางๆการฟงนทาน เรองเลา เรองจรง ทนาสะเทอนใจ เปนการจ�าลองวถชวตและ การตดสนใจในแบบตางๆและผลของการตดสนใจนนท�าใหเดกเขาใจและเอาเปนแบบอยางในการด�าเนนชวต

ใหเดกไดเขยนภาพดงานศลปะทองเทยวเพอพฒนาอารมณชนชมและสรางสรรค สงสวยงามการกอตวของอารมณคอสวนหนงของบคลกภาพอารมณเปนปฏกรยาทเดกสมพนธกบโลกภายนอกการขดเกลาและพฒนาอารมณและจตใจไมไดผานเหตผลอยางเดยวแตตองอาศยแรงบนดาลใจเชนความประทบใจความเหนใจความเสยใจความกงวลเปนตน

กระบวนการจดการเรยนรจงเนนใหเดกเขาไปอยในกลมในสงคมไดเลนไดแขงขนไดวาดไดฟงไดเลาไดแสดงไดทดลองไดตดสนไดเดนทางไปยงสถานทตางๆฯลฯ

73



ดานการคด


ดานการคด

พฒนาการดานการคดของเดกวย3-6ปคอกระบวนการซงสมองเรยนรทจะใหความหมายสงทเหนสงทเผชญตความและสรางความเชอมโยงระหวาง สงตางๆทรบรมาและจะเพมความซบซอนตามวย

พฒนาการดานการคดของเดกจะไดรบการกระตนจากสงแวดลอมทใกลตวเดกและคอยๆขยายสสงแวดลอมทไกลตวเดกจงมพฒนาการการคดทเปนไปตามวยทสงขนการเรยนรจงเรมจากสงทเปนรปธรรมไปสสงทเปนนามธรรมหรอสญลกษณกระบวนการพฒนาการคดส�าหรบเดกวยนจงมงใหเดกไดมประสบการณทตองใชประสาทสมผสทงหาเพอใหความหมายและเชอมโยงสงตางๆจากงายไปสยาก

พฒนาการดานการคด

75


สมองกบการคด

งานเบองตนของ“หนวยการคด”ของสมองคอสมองจะจดการใหความหมายและจดจ�าต�าแหนงตางๆของคอรเทกซทถกกระตนดวยสญญาณตางๆ

• การคดของสมองจะด�าเนนการเปรยบเทยบจดกลมใหความหมายแกกระบวนแบบ(pattern)ของขอมลทสงสญญาณเขามาสการรบรของสมอง

• วงจรรางแหของเซลลสมองทถกกระตนดวยสญญาณตางๆเกดเปนขอมลขอมลจะเกดขนเปนจ�านวนมาก

• การคดจะสรางความสมพนธระหวางขอมลเหลานน

• ขอมลความสมพนธเหลานนจะกลายเปนขอมลใหมอกชนหนงซงซบซอนตอไปเรอยๆ

• วงจรรางแหเซลลสมองทเกดขนบอยๆหรอเกดขนพรอมๆกนกบวงจรรางแหเซลลสมองอนๆหลายๆวงจรเรอยๆจะเกดความคงตวในวงจรซงคอการพฒนาเปนความจ�า

“การคด”เปนนามธรรมและเมอพจารณาถงทสดแลวรปรสกลนเสยงทงหมดนกกลายเปนขอมลนามธรรมเพราะเปนเพยงสงทเกดอยในสมองและเปนเพยงตวแทนของสงภายนอกมใชตวจรงกระบวนการคดจงเปนเรองนามธรรมลวนๆ

การคดตองอาศยขอมลจากความจ�าของสมองถาไมมขอมลในความ ทรงจ�ากไมสามารถคดอะไรออกมาไดการคดอาจท�าใหเกดขอมลใหมเกดการรบรใหมทงๆทไมไดรบขอมลจากภายนอกเขามาเพมเตมสมองไดจดความสมพนธของขอมลทมอยเดมท�าใหเกดความสมพนธของขอมล แบบใหมขอมลใหมจากการคดไดน เมอเกดซ�าๆจะกลายเปนความจ�า อกชดหนงถาไมมขอมลเดมในความจ�ากไมสามารถสรางขอมลใหมทซบซอนกวาการรบรเดมๆขนมาได

การคดตองอาศยการรบร ขอมลจ�านวนมาก เชนการบวกตองอาศย ความรเรองจ�านวนและการเพมขนการคดเกยวกบสตวและพชรอบตวกตองอาศยการรจกชนดและการจดจ�าแนกการคดเกยวกบทองฟาดวงดาวกตองอาศยการรบรเกยวกบระยะมตทวางและการมอยของสงทมองเหนเปนตน

76


ใหเดกไดมประสบการณทตองใชประสาทสมผสทงหา สงทกอรปเปน การคดของเดกเรมตนทการจบตองสมผสและมประสบการณโดยตรงสมองรบรผานประสาทสมผสทงหาแลวกอรปเปนวงจรแหงการคดขนมาในสมองประสบการณครงแรกของเดกผานการสมผสการชมการดมกลนการไดยนและการเหนเปนพนฐานของการสรางความหมาย

ใหเดกมเวลาและโอกาสไดเลนอยางหลากหลายเลนบทบาทสมมตเลนตกตาเลนขายของเลนขบรถเลนเปนอะไรตางๆสารพด

• การเลน เปนการทเดกน�าตวเองเขาไปอยในสถานการณทตนเองสนใจ ท�าบทบาทหลายอยางซงอาจมทงเหมาะสมหรอไมเหมาะสมเดกก�าลงซกซอมทาทตางๆทไดเรยนรมาสรางวงจรแหงความคดเพอใหแนใจวาตวเองคดอยางไรกบสงทไดเรยนรมา

• การเลนเปนกระบวนการส�าคญส�าหรบการสรางกระบวนการคดการสรางแรงจงใจการเขาใจความรสกของตนเองของผอนท�าใหเขาใจความเปนเราและตวเขาชดเจนมากขน

การจดประสบการณดานการคด

77


ใหเดกไดมประสบการณในสถานการณจ�าลองเดกเลกสามารถเขาสกระบวนการเรยนรผานสถานการณจ�าลองโดยการเลนและการลองท�าสงตางๆทสมองสนใจ

• การเรยนร ท ามกลางการจ�าลองสถานการณน เดกจะเรยนร ความหมายและอารมณถกขบเคลอนเพราะอยในสถานการณคลายจรงท�าใหสมองเรยนรอยางมประสทธภาพ

• ผใหญชวยเหลอเดกไดโดยการจ�าลองความซบซอนของโลกใหเดกเขาใจโดยผานนทานต�านานบทเพลง

• ใหเดกไดศกษาสงตางๆวาเคลอนทอยางไรและเพราะอะไรจงเคลอนทเชนการเคลอนทโดยการเปาผลกดงกลงแกวงโยกและใหเดกไดใชเทคโนโลยในการส�ารวจการเคลอนทเชนลอลกรอก แมเหลกชงชาใหเดกใชทกษะทางวทยาศาสตรและคณตศาสตรมาชวยในการส�ารวจคนหารปแบบและความสมพนธในโลกธรรมชาตเชนการรวบรวมขอมลการท�าใหเปนระบบการตความการสอสารขอมลการใชค�าศพทการชงตวงวดการเรยงการจดหมวดหมขณะทเดกสงเกตสบคนและพดออกมาสมองจะจดการบนทกรปแบบความเชอมโยงและระบบตางๆในสงแวดลอมนนๆ

78


• ใหเดกพฒนาความรเกยวกบสงมชวตเรองรปแบบและความหลากหลายเชนสงเกตการเจรญเตบโตของสตวและพชสงเกตวาสงใดจ�าเปนส�าหรบการด�ารงชวตของสตวและพช

• ใหเดกพฒนาความสามารถในการสงเกตสบคนวเคราะหถามและอภปรายเกยวกบการเปลยนแปลงในความสมพนธของสงตางๆกบวงจรชวตฤดกาลและปรากฏการณทางธรรมชาต

• ใหเดกพฒนาความเขาใจเรองมตขนาดรปทรงโดยการรวมสงของเขาดวยกนแยกออกจากกนจดกลมวตถเสยใหมเปลยนรปทรงของวตถและสงของมองวตถจากหลายๆมตและการใชแวนขยาย

• ใหเดกมประสบการณในการใช ทกษะทางวทยาศาสตร และคณตศาสตรอยางซบซอนขน โดยการใหจดเรยง เปรยบเทยบ จดเขากลมประมาณการนบและวดสงตางๆทอยรอบตวเดก

• ใหเดกศกษาและแลกเปลยนความเหนกนวาสงตางๆเปลยนแปลงไดอยางไรเชนเปลยนจากรอนเปนเยนจากเปยกเปนแหงหรอจากออนเปนแขง

• ใหเดกฝกพดเขยนแสดงออกฝกใชศพทและนยามเพอยกระดบประสบการณขนสระดบนามธรรม

• ใหเดกสรางและพฒนามมมองโดยใชภาพ2มต เชนแผนผงภาพถายสรางวตถ3มตเชนสรางแบบจ�าลองจากภาพตอบลอกกอเจดยทรายปนดนเหนยวพบกระดาษ

• ใหเดกมโอกาสไดใชเครองมอเชนทเปาผมตเยนเตาปงขนมปงและเตาอบและชวยใหเดกเขาใจการท�างานของสงเหลาน

• จดใหเดกมประสบการณในสถานการณจ�าลองทกอยางทเปนไปไดโดยความชวยเหลอของผใหญออกแบบกจกรรมเพอกระตนใหเดกไดใชสมองคดโจทยทซบซอนขนตามล�าดบเพอใหคนเคยฝกคดท มากกวาความเคยชนขนต�าจดมงหมายส�าคญกคอตองการใหเดกรจกใชความคดและคดเปน

79


การจดการชนเรยนและสงแวดลอมเพอการเรยนร

การจดการชนเรยนและสงแวดลอม

เพอการเรยนร

สถานศกษาส�าหรบเดกวย3-6ปเปนสถานท อมชดแลพฒนาเดกเลกค�าวาอนบาลในพจนานกรมอธบายวาคอยเลยงดคอยระวงทงนเพราะเดกยงอยในวยเยาว

สมองของเดกในวยนอยในระยะทก�าลงรบและเกบประสบการณจากการเคลอนไหวรางกายทกสวนและพฒนาระบบสมผสคอรปรสกลนเสยงและสมผสแบบตางๆเพอใหประสบการณนนฉายภาพมายงต�าแหนงตางๆในสมองดงนนผทเกยวของจงควรจดพนทในการเรยนรใหเหมาะสมและสอดคลองกบพฒนาการสมองวย3-6ป

• หองเรยนอบอน

• สถานทกวางขวางมอปกรณการเลนเครองเลนพอเพยง

• หองเกบเครองมอสอกระตนการเรยนรของสมอง

• หองดนตรศลปะ

• หองวทยาศาสตร

• หองส�าหรบงานประดษฐงานชาง

การจดการสงแวดลอมเพอการเรยนรในสถานศกษา

81


การจดชนเรยนและสงแวดลอมของสถานศกษาตองสนใจวาจะพาเดกกาวไปทางไหน

• เดกมพฒนาการอยในระดบไหน

• เรมจดประสบการณในพฒนาการดานตางๆณจดใด

• เดกทกคนจะกาวไปตามจงหวะของตนเองไดอยางไร

• สงแวดลอมแบบไหนจะน�าเขากาวไปถงได

• กระบวนการมกขนตอนใชเวลาเทาไร

• เดกแตละกลมจะไดรบกจกรรมตางกน-เหมอนกนอยางไร

สงแวดลอมทเหมาะสมตอการเรยนร

อณหภม เหมาะสม แสงสว างเพยงพอปราศจากเสยงรบกวน

มพนทและอปกรณทเหมาะสมกบการท�ากจกรรมทหลากหลาย

หองเรยนถกตกแตงใหนาสนใจดวยขอมลความร ผลงานเดก มมมอ าน และมมประสบการณตางๆทปรบเปลยนอยเสมอ

จดบรรยากาศในหองเรยนใหมชวตอบอนและผอนคลาย

มความปลอดภยสะอาดเปนระเบยบ

มขอตกลงกตกาและธรรมเนยมปฏบตรวมกน

ปฏสมพนธของทกคนในสถานศกษาตองกอใหเกดความรสกปลอดภย

สมาชกทกคนมความรสกมสวนรวมและเปนเจาของสถานท

82


แนวทางการจดสงแวดลอมในโรงเรยน

ควรเปนสถานททมสงแวดลอมเปนธรรมชาต

มพนทกวางพอทเดกจะเดนวงเรยนร

มสตวและพชทเดกควรรจกและสนใจ

มสนามเดกเลนทปลอดภยกระตนการเรยนร

มเครองเลนพอเพยง

แนวทางการจดสงแวดลอมในหองเรยน

หองเรยนกคอหองท�ากจกรรมการทเดกไมไดอยกลางแจงตลอดเวลาเพราะเมองไทยเปนเมองรอนและงานบางอยางตองการพนทปด

หองเรยนสะอาดเปนระเบยบนาสนใจถกสขลกษณะ

ตกแตงดวยสสนกระตนสมองเกาอวางเปนกลมๆเพอใหพดคยแลกเปลยนท�ากจกรรมดวยกนสะดวกบางครงยกเกาอออกเพอท�ากจกรรมเคลอนไหว

บอรดปายทกอยางออกแบบมาสวยงามมจดมงหมายชดเจน

83


บรรยากาศไมใชสอการสอนแตกลบท�าใหอารมณของเดกถกกระตนใหสนใจทจะเรยนร

มผาวสดเนอธรรมชาตสธรรมชาตตกแตงหองโตะหรอมมตางๆ

จดเตรยมอปกรณของใชใหงายแกการหยบหายกรดงามตา

จดมมโตะหรอชน เพอจดวางหรอแสดงสงตางๆจากสงแวดลอมตามฤดกาลหรอเทศกาลเพอใหสอดคลองกบกาลเวลาทเดกสนใจ

หองเรยนอาจมโซฟาสกตวหนงเพอใหเดกนงอยางสบายๆ

มการจดบอรดหรอปายนเทศ

• โชว ภาพและผลงานของเดกพร อมชอเจาของผลงาน

• ตดภาพเรองทตองการใหเดกเรยนรและท�ากจกรรมในสปดาหน

• ตดภาพกจกรรม/เหตการณนาประทบใจทผานมาสปดาหทแลว-เดอนกอน

• ตดภาพทบทวนสงทเรยนไปสปดาหกอน

• ตดโปสเตอรเกยวกบพฤตกรรมทตองการใหเดกท�า

บรรยากาศของหองเรยน

84


• มมอ านเป นมมทต องการใหเดกใช เ พอกจกรรมการอานเพราะการอานเปนปจจยส�าคญทสดทจะน�าเดกกาวไปสกระบวนการเรยนรอนๆตอไป

• มมอานควรอย ในมมใดมมหนงของหองก�าหนดพนทไวดวยเสอหรอพรมหามเดกท�ากจกรรมอนๆขณะอยในมมอาน

• มมอานมหนงสอหลากหลายจดเปนแถวใหเหนปกไมจดเรยงซอนชนสงยากแกการหยบ

• มมอานควรเปลยนหนงสอตามหวข อทตองการใหอานหรอตามความสนใจหนงสอเลมโปรดของเดกไมจ�าเปนตองเอาลงจากชนอาจตงโชวไวเปนเดอนๆจนถงเปนปกได

• มมเลนเปนมมทเดกใชเวลาเลนชวงพกเปนเวลาสนๆเชน15นาทถงครงชวโมงเปนการใชเวลาเปลยนผานอารมณของเดกจากชวงเวลาเครยดไปไดเปนอยางด

• มมเลนมขนเพราะยอมรบวาเดกวย3-6ปยงตองการเวลาส�าหรบการพกหรอเลนเปนชวงสนๆเปนระยะๆไมควรใหเรยนทกวชา50นาทตอกนไป

• มมเลนควรมของเลนทเลอกมาเหมาะกบวยใหชวยสงเสรมพฒนารอบดานอาจเปนของเลนทเลนเดยวเลนเปนค เลนเปนกลมกไดไมแนะน�าของเลนทท�าใหพนทสกปรกงาย

พนทใชงานภายในหองเรยน

มมอาน มมเลน

85


สอการเรยนรทสอดคลองกบพฒนาการสมองของเดกอนบาล

การออกแบบและการใชสอการเรยนร

ลกษณะของสอการเรยนร

เปนของจรงจบตองไดใกลตว

ทาทายกระตนความสนใจ

เสรมสรางจนตนาการและความคด

ปลอดภยคงทน

ขนาดรปรางเรองราวเหมาะสมกบวยของเดก

สอดคลองกบพฒนาการตามวยและเนอหาทเรยน

เชอมโยงกบประสบการณเดมของเดก

ใชสอในธรรมชาตรอบตวรวมทงตวเดกเอง

กระต นอารมณดานบวกและความสนใจ ใครรของเดกผานประสาทสมผสทง5

จดล�าดบการใชสอจากงายไปยากจากของจรงไปหาสญลกษณ

บรหารจดการสอใหพอเพยงและทวถงเดกทกคน

สรางขอตกลงรวมกบเดกกอนใชสอ

เดกมสวนรวมในการพฒนาและทดลองใชสอ

ปรบปรงรปแบบวธการใชสอใหเหมาะสมกบบรบทของเดก

86


P A R T I C I P A T I O N O F

P A R E N T S A N D C O M M U N I T Y

การมสวนรวมของผปกครองและชมชน

และชมชนการมสวนรวมของผปกครอง

การพฒนาความฉลาดทางกายพฒนาการของเดกวยนเหนไดชดจากความสามารถในการควบคมบงคบสงการรางกายตวเองไดดขนเรอยๆเชนสามารถเดน วง

กระโดดปนขน-ลงบนไดไดถาท�าไดแลวกแสดงวาสมองสวนทรบรสมผสและการสงการรายกายไดพฒนามากขนทกท

1

การมสวนรวมของผปกครองในการสรางเสรมพฒนาการของเดกวย 3 - 6 ป

89


เมอเดกเตบโตถงวยเขาเรยนในสถานศกษาระดบปฐมวย เดกต องการการเคลอนไหวรางกายทซบซอนเดกมความมนใจในความสามารถทางรางกายวองไว ปราดเปรยวขน

เมอเดกกาวถงวยนเดกมความกระตอรอรนทจะส�ารวจโลกรอบตว เขาอยากลองดวาสงนเปนอยางไรสงนนกบสงนตางกนตรงไหนถาเราท�าแบบนจะเกดอะไรขนทงหมดไมใชเพยงการเลนสนกๆแตเปนกระบวนการพฒนาความคดและการ จดระบบความคดของเดก

เดกตองการพนทและเวลาจ�านวนมาก

เดกต องการส� ารวจพนท และสภาพแวดลอมอยางปลอดภยและมอสระ

เดกตองการโอกาสทจะฝกทกษะปฏบตทกษะและทดลองท�าสงตางๆ เมอเขาเคลอนไหวสมองของเขาจะพฒนา

เดกตองการการเคลอนไหวแบบงายถงซบซอนในรมและกลางแจงเพราะระบบสมองมธรรมชาตทตองการพฒนาตนเองใหมศกยภาพอยรอดได

สาระส�าคญทผปกครองควรร

90


ควรกระตนพฒนาการดานการเคลอนไหวของเดกใหเดกไดวงกระโดดปนฯลฯ

ควรจดหาของเลนเครองมอกระตนใหเดกลงมอท�า

ควรใหเดกไดเตนตามจงหวะสนกฟงดนตรฟงเพลงเดกและเพลงทพฒนาสมอง

ควรจดหาอปกรณหลากหลายทเดกจะใชในการลงมอท�ากจกรรมเองของเลนหรออปกรณทเหมาะกบวยมทงส�าเรจรปและจากธรรมชาต

ควรกระตนใหเดกรองเพลงตะโกนและออกทาทาง

อยาคดวาโรงเรยนเทานนเปนสถานททเดกเรยนร

อยาคดวาการเรยนคอการเขยนคดบวกลบเทานน

อยาคดวาการเรยนคอการอานหนงสอออกเทานน

อยาหามเดกไมใหเลน

อยาหามเดกทดลองท�าสงตางๆ

อยาจบเดกมดหรอขงไวในทแคบๆ

อยาเปดทวใหเดกดเพอใหเดกยตการเคลอนไหว

อยาปลอยใหเดกเลนคนเดยวทงเดอนทงปเดกควรมเพอนควรไดเลนกบคนอนเลนในสถานการณตางๆ

อยาปลอยใหเดกเลนเกมทงในโทรศพทและคอมพวเตอรโดยไมควบคมเวลา

อยาคดวาสถานศกษาเทานนทมหนาทรบผดชอบดแลเดกบานไมมสวนเกยวของ

สงทผปกครองควรท�า

สงทผปกครองพงควรระวงหลกเลยง

91


ความเฉลยวฉลาดทางอารมณและจตใจนนเดกเรยนรไดตงแตขวบแรก ค�าวาEQเปนค�าทใชกนเกลอนดคลายกบวาถาเราดแลเอาใจใสใหดแลวEQของเดกกจะดไดไมยากแตทจรงความเฉลยวฉลาดทางอารมณมทมาชดเจน

การพฒนาความฉลาดทางอารมณและสงคม


พฒนาการแหงอารมณและจตใจของเดกเกยวของกบการมความสมพนธกบผอนปมเงอนส�าคญของการพฒนาอารมณกคอตองใหเดกไดใชชวตในโลกไมใชเกบเดกไวแตในหองหรอในบานตองใหเดกมเพอนใหรจกดใจเสยใจผดหวงสมหวงฯลฯ

2

92


ฝกใหเดกมมานะอดทนใหมนสยสกบความล�าบากโดยใหเดกไดลองท�างานบานใหเดกไดรบผดชอบงานบานงายๆ

สรางสงแวดลอมใหเออตอการเรยนร

• เปดเพลงใหฟง

• อานหนงสอใหฟง

• ชวนกนสวดมนต

• เลาเรองชวตแตหนหลงของครอบครวและสงคมในอดต

• เตรยมของเลนทเหมาะสม

อยาตกใจเมอลกพดค�าหยาบเดกยงไมรวาหยาบคออะไรถาเดกไมพดบอยนกกปลอยไปถาบอยเกนไปกสอนไดแตอยาหามราวกบวาเปนความผดรายแรง

อยาเลยงเดกใหอยแตกบครอบครวใหเดกมสงคมกวางขน

อยาเอาอกเอาใจประคบประหงมเกนเหตใหเดกรจกอยกบความจรง

อยายกยองเชดชเดกเกนจรงกระตนและให ก�าลงใจแตอยาท�าใหเหลง

อยาคดวาพอแมสอนลกไดเองทกอยางบางอยางตองใหธรรมชาตและสงคมมสวนสอนเดกดวย


สงทผปกครองพงระวงหลกเลยง

93



การวาดเปนการเปดโอกาสใหเดกไดลงมอใชทกษะในการแกปญหาใชเวลาในการคดเรองราวตางๆเพอพฒนาวธคดสรางสรรค เพออธบายความเขาใจของเขาทมตอเรองของขนาดและปรมาณ(scale)ระยะและมต(space)การเปลยนต�าแหนง(motion)ของสงทเขาก�าลงจะวาดนน

ประสบการณทางประสาทสมผสผานทางศลปะและความคดสรางสรรคเปนความเพลดเพลนทมคณคาแกเดกเดกจะไดส�ารวจภาพกลน รสชาตและลกษณะเนอแทของสงตางๆ นเปนการ สงเสรมความมนใจและความรสกเปนตวตนของเดกขณะเดยวกนเดกกพยายามตความโลกรอบตวขณะทเขาออกแบบสรางสรรคแสดงบทบาทท�าและทดลองเดกจะสรางสรรคจนตนาการสวนตวขนมาตามสงทเขาเหนและมประสบการณ

ความอยากรอยากเหนและจนตนาการของเดกสามารถเปนเครองกระตนอยางทรงพลงส�าหรบการส�ารวจศลปะดงนนค�าพดทวาเดกไมชอบศลปะหรอเดกเกลยดวชาศลปะจงเปนค�าพดทสะทอนปญหาของวธการจดการศกษามากกวา

การใชประสาทสมผสในการส�ารวจโลกรอบตวประสบการณสรางสรรค งานศลปะและดนตรตลอดจนการแสดงสงทตนเองคดผานภาษากาย ภาษาภาพภาษาพดภาษาเขยนเปรยบเสมอนเครองมอในการพฒนา สตปญญาในเดกเลก

การพฒนาสตปญญา3

94


จดหาอปกรณเครองมอมาใหเดกท�างานศลปะเชนดนสอสสเทยนกระดาษวาดพกนจานสดนน�ามนกาวกรรไกรดนเหนยวกะละมงฯลฯ

ลองหาเวลาท�างานศลปะกบลกบางแมคณจะไมชอบท�าท�าไมเปนแตเดกอยากใหผใหญอยขางๆท�าดวยกนโดยเฉพาะครอบครวทเดกไมมเพอนมพนองเพยง2คน

เปดเพลงหลากหลายใหลกฟงเชนเพลงเดกเพลงไทยเดมเพลงไทยสากลเพลงสากลสงเกตดวาเดกชอบเพลงแบบไหนเพลงเอะอะอกทกเกนไปไมเหมาะกบสมองเดก

ฝกเดกใหรจกวธท�าใจใหสงบโดยเฉพาะการนงสมาธกอนทจะเรมท�ากจกรรมตางๆ

อยาสนใจแตจะพาลกไปโรงเรยนศลปะควรสนใจจดสงแวดลอมทบานใหเดกไดท�างานศลปะ

อยาคดวางานศลปะทเดกท�าตองสวยงามเหมอนจรงงานศลปะเดกเปนความพยายามทจะถายทอดจนตนาการในสมองออกมาเปนภาพ

อยาคดวาการสงการบนวาจะชวยใหเดกวยนมพฤตกรรมทตองการตรงกนขามกลบเปนการท�าลายความเชอมนในตนเองของเดก


สงทผปกครองพงระวงหลกเลยง

95


ผปกครองกบโรงเรยน

กอนพอแมผปกครองเขารวมในกจกรรมสงเสรมพฒนาการและการเรยนรของเดกวย3-6ปพอแมผปกครองควรพจารณาเพอตอบค�าถามตอไปนเพอเปนการชวยเหลอในการก�าหนดบทบาทหนาทในการมสวนรวมของตนเอง

ผปกครองอาจชวยเหลอโรงเรยนไดดวยวธใดบาง

มผปกครองทช�านาญบางเรองและพอใจจะสอนเดกในชวโมงพเศษบางหรอไม

จดตารางเวลาใหผปกครองมาท�ากจกรรมพเศษในหองเรยนอยางนอยเดอนละ1ครง

ผปกครองอาจเปนเจาของสถานทพนททคณครอยากจะใหเดกไดเรยนรคณครมรายการสถานทเหลานแลวหรอยง

ผปกครองเคยมาอานหนงสอใหนกเรยนฟงหรอยง

ผปกครองเคยแสดงความคดเหนเกยวกบสภาพหองเรยนและเสนอแนะวธปรบปรงหรอไม

ผปกครองกบคณครมจดหมายสอสารถงกนบางหรอไม

คณครแนะแนวทางการเขยนอธบายเกยวกบตวเดกใหผปกครองทราบหรอไม

ผปกครองเคยบอกคณครหรอไมวาลกหลานของเขามอะไรเปนจดเดนหรอจดออน

ผปกครองรวมมอกนจดกจกรรมเพอเดกในชนบางหรอไม

96


ความรวมมอของบานและโรงเรยน

ตวอยางกจกรรมทโรงเรยนและครอบครวสามารถรวมกนจดไดเชนวนสนกส�าหรบครอบครวซงเปนการใหเวลาและพนททสมาชกในครอบครวของเดกและผเกยวของของสถานศกษาไดมารวมสงสรรคกนรวมทงเปนการเปดโอกาสส�าหรบการสรางความสมพนธระหวางครอบครวและระหวางผใหญกบเดกความสมพนธนจะท�าใหเกดความผกพนทกอใหเกดบรรยากาศแหงความเชอมนและความไววางใจอยางลกซงพอแม ผปกครองสามารถแสดงบทบาทไดดงตอไปน

ผปกครองท�าอาหารมาคนละ1อยางอาจเปนผลไมไอศกรมขนมครกวอฟเฟลจดไวกลางสนาม

ผปกครองบางคนอาจมายนท�าอาหารบรการดวยตนเองเชนกวยเตยวทอดมนขนมครกกลวยทอด

โรงเรยนจดหาถวยแกวชามชอนไวบรการ

สถานศกษาจดท�าคปองซอของในราคาถกผรวมงานน�าคปองมาแลกซออาหารรายไดจากคปองน�าไปจดทศนศกษาท�าบญหรอซอหนงสออานใหเดกอาน

มเกมสนกใหเลนรวมกนเชนโยนหวงปาเปา

จดหาสวนสนกเลกๆหรอเครองเลนมาใหเดกเลน

บนเวทมการแสดงสนกๆของเดกและผปกครองอยาท�าใหเปนการแขงขนจรงจงเนนใหสนกสนานสบายใจ

น�าการแสดงมายากลมาแสดงใหเดกด

การจดวนสนกส�าหรบครอบครวไมควรจดพรอมกนทงสถานศกษาเพราะจ�านวนคนมากเกนไปท�าใหการจดงานท�าไดยากอาจจดทละ10หองทละชนเปนตน

97


ชมชนคอแหลงรวมองคความรนานาในชมชนมแปลงผกรานคาบรษทสถานทท�าการตางๆโบราณสถานโบราณวตถเดกๆตอง เรยนรเกยวกบชมชนผานกจกรรมทไดปฏสมพนธกบชมชน ดวยตนเอง

การมสวนรวมของชมชน

ชมชนกบโรงเรยน

ชมชนกบโรงเรยนมการรวมมอกนท�างานบางอยางบางหรอไม

ชมชนมปฏทนกจกรรมอะไรบางในแตละป

เดกสามารถมสวนรวมในกจกรรมตามปฏทนนนไดบางไหม

สถานทในชมชนทยนดเปดรบเดกเขาไปทศนศกษามทใดบาง

กจกรรมใดในชมชนทเดกควรลงไปรวมท�างานดวย

พนทตรงไหนในชมชนทเดกอาจไปศกษาไดในแตละเดอนของป

บคคลสถานทส�าคญในชมชนอยทไหนทานเคยแจงขาวสาร เรองราวทส�าคญและมประโยชนตอเดกใหคณครทราบบางไหม

98


E V A L U A T I O N O F

T H E D E V E L O P M E N T


พฒนาการการวดและประเมน

พฒนาการครอบคลมดานจตใจสงคมและปญญาของเดกวย3-6ป

การเรยนรเปนประสบการณตรงทกระตนการท�างานของสมองเดกโดยตรง

การประเมนเปนการพยายามวดผลการพฒนา/การเรยนรในเวลาทก�าหนด

การวดและประเมนผลพฒนาการและการเรยนรของเดกวย 3 - 6 ป

101


การประเมนผล

เปนกระบวนการทผสอนตองการวดผลดวาเดกมพฒนาการเพยงใดหลงจากครจดกจกรรมและประสบการณตางๆใหการประเมนผลทดตองตดตามดกระบวนการเรยนรมากกวาการตดสนวาเดกท�าไดหรอไมไดตองเนนกระบวนการและการพฒนากาวหนาของตวเดกมากกวาจะตดสนออกมาวาเดกมคะแนนเทาไรจากการสอบหรอการประเมนในครงนน

คณคอนกประเมนผล

คณรวาการประเมนพฒนาการเดกจะท�าไดโดยการจดบนทกพฤตกรรมตอเนองกนหลายครงแลวดวาแนวโนมเดกเปลยนแปลงไปอยางไร

คณรวาการก�าหนดวนสอบจะวดผลเดกเพยงครงเดยววนเดยวไมใชวธทถกตองในการประเมน

คณไดจดบนทกไวลวงหนาตงแตตนเทอมวาเดกๆมพฒนาการแตละดานมากนอยแคไหนท�าสงนนๆไดเมออายเทาไร

คณน�าพฒนาการของเดกณวนประเมนมาเปรยบเทยบกบพฒนาการของเดกทบนทกไวครงแรกคณสามารถเขยนรายงานเปรยบเทยบพฒนาการนนให ผปกครองเขาใจพฒนาการและจดออนจดแขงของเดก

คณตรวจสอบดจดออนตางๆของเดกวางจดมงหมายทจะพฒนาเขาอยางเปนขนเปนตอนโดยใชแบบประเมนเปนขอมลส�าคญ

คณไดใชขอมลทฤษฎพฒนาการเดกมาเปนตวตงแลวพฒนาเปรยบเทยบกบพฒนาการของเดกดวาเดกอยในมาตรฐานต�ากวามาตรฐานหรอวากาวหนากวามาตรฐาน

102


คณออกแบบประเมนพฒนาการอยางละเอยดทกดานและคอยๆท�าการประเมน ตามสภาพการณจรง โดยไมเนนการเรยกเดกมาสอบอยางเปนทางการ แบบประเมนของคณอางองอยกบหลกสตรและกจกรรมทท�างานตลอดป

คณเนนการประเมนผานกระบวนการปฏบตการของรางกายการลงมอท�าของเดกไมเนนการประเมนโดยใชเอกสารและขอสอบ

คณรดวาเดกท�าไมไดตอบไมไดไมตอบเพราะอะไรท�าไมเขาท�าไมไดคณตดสนใจวาเดกตองการเรยนรอะไรเพอจะพฒนากาวหนาขน

คณไดใหโอกาสเดกอธบายวาท�าไมเขาท�าสงนเขาคดอะไรอยเขาตองการบอกอะไรถดไปจากนเขาจะกาวไปสอะไรคณรวมพดคยกบเดกอยางดเปนผรบฟงทดไมเปนฝายพดทกอยางเสยเองและท�าตวเปนผตดสนตลอดเวลา

คณไดยกตวอยางใหเดกเหนวาพฒนาการดานตางๆนนเรากาวไปถงไดมวธการ ทจะกาวไปถงแนนอนคณใหก�าลงใจเดกเสมอ

คณวเคราะหเดกไดจากพฤตกรรมของเดกทแสดงออกมาและคณไดใชขอมลจากพฤตกรรมนนมาวางแผนการเรยนขนตอไปของเดก

คณสนใจทจะประเมนเดกในกลมเลก ๆจดเวลาสนทนากบเดกเปนกลมและรายบคคลเดกแตละคนมโอกาสพดอธบายแสดงสงทเขารใหคณทราบในกลมทเลกลงแทนทจะมแตการประเมนทงหองพรอมกน

คณชวยเหลอเดกใหเขาใจวาคณตองการรอะไรคณถามเรองนนท�าไม

คณไมเคยท�าใหเดกรสกแยคณท�าใหเดกรสกไมหมดหวงสนก�าลงใจตรงขาม เดกมความหวงวาเขามทางทจะพฒนาตวเองไดเกดความเชอมนวาเขาจะกาวตอไป

คณท�าการประเมนการเรยนรของเดกโดยพจารณาดความกาวหนาของตวเขาเทยบกบกบจดหมายทแผนการสอนก�าหนดไมใชเอาเดกเกงทสดเปนตวตง

103


ค�าถามทใชในการประเมนเพอพฒนา

ใชค�าถามตอไปนอยางสม�าเสมอเพอตรวจสอบและกระตนการคดของเดก

สงเหลานเหมอนกนอยางไรสงเหลานตางกนอยางไร

เราจะแบงกลมหรอจดกลมสงเหลานไดอยางไรมกวธทจะจดไดลองจดด

ท�าไมหนจงแบงหรอจดกลมดวยวธนลองอธบายซลองท�าวธอนด

หนรไดอยางไรวาถก/ผดลองอธบาย

หนสงเกตเหนไหมวาสงนมอะไรผดปกตบาง

หนคดอยางไรท�าไมถงคดอยางน

ทเหนอยนหรอทท�าอยนหนคดวาอนไหนดทสดแยทสดลองอธบาย

สงนเกดมาจากไหนใครท�ามนขนมามนเกดขนไดอยางไรอะไรจะเกดขนถาเรา....

เราจะแกปญหานไดอยางไรท�าอยางไรจะเสรจลงได

หนก�าลงท�าอะไรอยหนตองการผลแบบไหนคดวาผลจะเปนอยางไรถาเราเปลยนจาก....เปน....อะไรจะเกดขน

หนเหนดวยไหมวา.....ท�าไม

ลองเลาใหฟงดซวา.....

104


การประเมนพฒนาการเดก

การประเมนพฒนาการดานรางกายและการเคลอนไหว

ตรวจสอบวา...

• เดกท�าอะไรไดแลวบาง

• เดกท�าสงนไดหรอยง(เชนวงสลบขาวงพรอมอปกรณ)

• เดกท�าไดดระดบไหน

• เดกท�าไดนานเทาไหร

• ท�าไมเดกยงท�าสงนไมได(เชนเลนภาพตอ50ภาพ)

• พฒนาการของเดกแตกตางไปอยางไรเปรยบเทยบกบการประเมนครงกอน

• ขนตอนใดทเดกขามไปและไมไดท�า

• เดกมสมาธดแคไหนในการท�าสงนน

• พฒนาการขนตอไปทเดกควรไดลงมอท�าคออะไร

105


การประเมนพฒนาการดานศลปะและการสรางสรรค


• เดกท�ากจกรรมวาดปนตดเยบไดหรอยงไดแคไหน

• เดกใชเครองมอท�างานศลปะเปนหรอยง

• เดกท�างานศลปะดวยความตงใจและอดทนแคไหน

• เดกรจกชนชมงานศลปะหรอไมรแคไหน

• เดกสอสารความหมายออกมาในงานศลปะไดแคไหนเพยงใด

• เดกกลารเรมท�างานศลปะตามความคดของตวเองไหมท�าแบบไหน

การประเมนพฒนาการดานภาษา


• เดกฟงเปนหรอยงฟงเรองน....เขาใจหรอไม

• เดกฟงเรองทอานใหฟงไดนานแคไหน(กนาท)มสมาธในการฟงหรอไม

• เดกชอบฟงหรอไมชอบฟงการอานหนงสอประเภทใด

• เดกพดสอสารสงทคดออกมาไดไหมสอสารไดดเพยงใด

• เดกอานหรอจดจ�าเรองราวในหนงสอจนอานไดทงๆทสะกดยงไมไดแลวหรอยงถาท�าไดไดแคไหน

• เดกชอบเขามมอานหนงสอหรอเปลาเมอเขามมอานหนอานหนงสออะไรบางอานประเภทไหน

• เดกชอบเขยนหรอไม

• ในทกขอขางตนพฒนาการของเดกเปลยนแปลงไปเพยงใด เปรยบเทยบกบการประเมนครงกอน

106


การประเมนพฒนาการดานอารมณและจตใจ


• เดกรจกจดการเวลาของตวเองหรอยง

• เดกรจกควบคมอารมณไดเพยงใดขณะเจอเหตการณเรองราวทผนแปรไปพอใจ/ไมพอใจเสยใจ/โมโห

• เดกรจกการรอหรอยง

• เดกรจกขอบคณขอโทษหรอยงใชค�าในสถานการณทควรใชหรอยง

• เดกรจกแบงปนและเกบรกษาสงของหรอไมรแคไหน

• เดกรจกการอยกบคนอนและอยไดอยางดหรอไม

• เดกท�างานรวมกบคนอนจนส�าเรจลลวงไดหรอไมมปญหาอะไรบางเดกรจกหวเราะขบขนเศราใจในเรองนาเศราหรอไม

การประเมนพฒนาการดานการคด


• เดกสอสารสงทคดออกมาไดหรอไมสอสารไดดแคไหน

• เดกอธบายเหตผลของสงทท�าไดหรอไม

• เดกอธบายปรากฏการณตางๆทพบไดหรอไม

• เดกตดสนใจไดไหมวาสงนนดสงนไมดสงนนชอบสงนไมชอบ

• เดกใหเหตผลไดไหมวาสงนนดสงนดเพราะอะไร

• เดกเลนของเลนตางๆแบบซบซอนขนหรอไมพฒนาจากงายไปยากหรอไม

• เมอก�าหนดเกมตางๆใหเลนเดกสามารถเลนไดและแกปญหาไดหรอไม

• เดกจ�าแนกจดกลมวตถสงของตางๆไดหรอไม

107


ส�านกงานบรหารและพฒนาองคความร (องคการมหาชน)กลมงานพฒนาสมองเพอการเรยนร69อาคารวทยาลยการจดการมหาวทยาลยมหดลชน19ถนนวภาวดรงสตแขวงสามเสนในเขตพญาไทกรงเทพฯ10400

โทรศพท :021056500โทรสาร :021056556

ผเขยน : งานพฒนาสมองเพอการเรยนรเจาของ : ส�านกงานบรหารและพฒนาองคความร(องคการมหาชน)

ISBN 978-974-326-426-1

Documents

Brain based learning | แนวทางการจัดการเรียนรู้ตามหลักการพัฒนาสมอง