Brains before Beauty

Border Collies

BRAINSBEAUTY

before

een passie voor

en de

Schaapskuddeop het Haaksbergerveen

2 Brains before Beauty

www.hemwebdesign.nl 3

Er wordt vaak gezegd....,

“Wanneer je met het bordercollie virus bent besmet, is er geen weg meer terug”...., ik geloof dat ze gelijk hebben!


De Border CollieOorsprong en historieDe Border Collie is een middelgroot hondenras uit de groep herdershonden en stamt uit het grensgebied tussen Schotland en Engeland (Border is grens).De herkomst en betekenis van het woord "Collie" is onzeker. Het is een populaire hond die ingezet wordt bij verschillende sporten waaronder nog steeds scha-pendrijven, de taak waarvoor hij oorspronkelijk werd gefokt.

1


Voordat de border collie, Border Collie werd, had hij vele verschil-lende namen, nl. Working Collie,

Old-Fashioned Collie, Farm Collie en English Collie.

Al in het jaar 943 zou het ras beschreven worden door Hywel Dda (“Hywel de goe-de”, koning van Wales, bekend door het schrijven van wetten). Deze Hywel be-schrijft een zwarte herdershond die een kudde schapen meeneemt om te grazen in de heuvels en die ‘s avonds met de kudde weer naar huis komt.

De eerst bekende keer dat een hond werd genoemd die de kwaliteiten vertoonde en de werkzaamheden verrichtte van de huidige border collie was in 1570 door Dr. John Caius. In De Canibus Britanni-cis (Vertaling “Of English Dogges” 1576) maakt Caius een verdeling van de 25 dan bekende honden in vijf categorieën. In de vierde categorie, gewijd aan boer-derij-honden maakt hij melding van de Shepherd’s Dogge (Canis pastoralis). Cai-us omschrijft de hond als volgt:

‘Our shepherdes dogge is not huge, vaste, and bigge, but of an indifferent stature and growth’

‘This dogge either at the hearing of his mas-ters voyce, or at the wagging and whisteling in his fist, or at his shrill and horse his-sing bringeth the wandring weathers and straying sheepe, into the selfe same place where his masters will and wishe, is to have thë, wherby the shepherd reapeth this be-nefite, namely, that with litle labour and no toyle or moving of his feete he may rule and guide his flocke, according to his owne desire, either to have them go forward, or to stand still, or to drawe backward, or to turne this way, or to take that way.’

In 1790 schreef Thomas Bewick in ‘ A Ge-neral History of Quadrupeds’ onder meer het volgende:

‘This useful animal, ever faithful to his charge, reigns at the head of the flock; whe-re it is better heard, and more attended to, than even the voice of the shepherd. Safety, order, discipline, are the fruits of his vigi-lance and activity.’

Was deze Sheperd’s Dog, hoewel hij zoals we hierboven kunnen lezen, al wel de ech-te border collie eigenschappen had, al de border collie zoals wij hem kennen? Waar-schijnlijk niet. In zeer oude tijden werden de eerste herdershonden al door de Ro-meinen naar Engeland meegenomen. De

Vikingen brachten hun eigen Scandinavi-sche Spitz honden mee, die oorspronkelijk werden gebruikt om rendieren te hoeden. Deze honden werden op eigenschappen gemengd met de al aanwezige honden, zoals bijvoorbeeld ook de Alt Deutscher Kuli. Fokken was simpel. Een boer zag een hond met de juiste hoeden drijf- talenten en gebruikte hem vervolgens om puppies te krijgen.

Bij fokken werd uiteraard wel rekening gehouden met de omstandigheden van het land waarop een hond moest wer-ken. In heuvelachtige gebieden had men anders gebouwde honden nodig dan op vlak land. In de grensgebieden (borders) tussen Schotland en het noorden van En-geland ontwikkelde zich uiteindelijk de Border Collie zoals wij die kennen. Om-dat men halverwege de 19e eeuw tijdens de industrialisatie steeds grotere kuddes ging houden, was het hebben van een of

meerdere goede honden van groot belang. Het testen van de kwaliteiten van de hond gebeurde tijdens trials (to try – uitpro-beren) in een voor iedere deelnemende hond gelijke omgeving en onder gelijke omstandigheden. De eerste officieel vast-gelegde Sheepdog Trial werd georgani-seerd in Bala, Wales, in 1873. Doordat de best presterende honden tijdens de trials zeer gewild waren als fokhonden groeide langzaam een meer uniform uiterlijk van de honden.

In 1906 werd de International Sheepdog Society opgericht. Deze organisatie speel-de en speelt nog een grote rol bij het hand-haven van de kwaliteiten van de honden die bij haar zijn geregistreerd. In 1915 pas wordt de hond door James Reid van de ISDS ‘Border Collie’ genoemd.Als stamhond van heel veel border collies wordt Old Hemp genoemd. Deze reu werd

gefokt door Adam Telfer uit Northumber-land in 1893. Zijn ouders waren beiden zeer verschillend. Vader was een driekleur met weinig “Eye” maar groot werkvermo-gen. Moeder was zwart met erg veel “Eye”. Old Hemp was een krachtige, toegewijde werkhond. Hij werd vader van meer dan 200 puppies en er wordt gezegd dat hij model is voor de moderne Border Collie. Hij stierf in 1901.

Toch werd pas in 1976, 400 jaar na het ar-tikel van John Caius, de officiële rasstan-daard voor de Border Collie opgesteld en door de FCI goedgekeurd. Nog steeds heeft de Border Collie vele verschillende verschijningsvormen. Wat telt is het grote hoeden drijfvermogen, zijn intelligentie en een sterke “will to please”. Veel veran-derd is er dus niet.

De Border Collie is vooral bekend om zijn werken drijfvermogen bij kuddes scha-pen. De hond beschikt over een instinct om wegrennende kudde dieren in te halen en af te stoppen. Zijn blik heeft een inten-siteit waardoor hij de dieren aanstaart en onder controle houdt. Het zogenaamde “eyen”. Daarnaast is de Border Collie erg gehoorzaam en wil graag met zijn baas werken “will to please” Een Border Collie wordt niet vanzelf een all-round schapen-drijver. Veel aanleg heeft het ras wel maar ook hier gaan veel uurtjes training inzit-ten. Voordat de hond en de handler ( de baas tijdens het werk) alle commando’s onder de knie heeft blijft de training be-langrijk. Dit betekent niet dat het africh-ten en gehoorzamen een fluitje van een cent is.

Een Border Collie leert makkelijk, dus ook de eventuele verkeerde dingen zoals andere honden, kleine kinderen, fietsers en zelfs auto’s drijven. Krijgen zij onvol-doende de gelegenheid om te drijven en/ of te sporten dan kan de hond zich gaan vervelen. Het gevolg hiervan kan zijn ver-nielzucht in huis, onophoudelijk blaffen en uiteindelijk heeft u een ongelukkige en zenuwachtige hond! De Border Collie is beslist geen “luie mensen” hond .

Met de Border Collie kunnen heel veel an-dere sporten bedreven worden. Niet elke Border Collie eigenaar beschikt over een wei met schapen. Enkele andere sporten zijn: Obedience, Agility, Flyball, Ringtrai-ningen voor shows.

Het is algemeen bekend dat bordercol-lies tot de intelligentste van het honden-ras behoren. Echter..., je hebt natuurlijk altijd superlatieven. Nala heeft zich het “Office-pakket” snel eigen gemaakt en verstuurt nu haar eigen e-mail met de laptop van het baasje.


Altijd scherp en alert tijdens hun grote passie, het hoe-den en drijven van scha-

pen. Hier is Nala aan het werk en de Border Collie als ´s werelds bes-te schapenhoeder zet de schapen die buiten de ´lijnen´ drijgen te gaan grazen, onmiddelijk terug in de kudde. Een schaapherder kan zijn werk niet uitvoeren zonder zijn beste maatjes namelijk, de honden, zeker in moeilijk begaanbare terreinen zoals het Haaksbergerveen waar deze foto is genomen.Een Border Collie kan het werk van wel zes tot zeven mensen verzetten. Door hun grote gedrevenheid moe-ten de Border Collies soms flink geremd worden, daar ze anders de hele dag de kudde bijelkaar aan het drijven zijn en deze alleen maar aan het rennen is in plaats van grazen.



Trials Schapendrijven2

Meestal worden de wedstrijden schapen-drijven met Border

Collies gelopen vogens een “Engels parcours”. Hierbij moet de hond;A. met grote boog de schapen halen (outrun), welke staan opgesteld achter in het ‘veld’. Vervolgens B. deze in een rechte lijn (lift) naar de ‘hand-ler’ brengendoor het eerste (fetch)poort, C. de schapen het driehoekig parcours drijven (drive), D. in een cirkel twee willekeurige schapen afschei-den(shed), E. de schapen in een hokje brengen(pennen) en F. de schapen weer terug brengen in de ring en 1 ge-markeerd schaap afscheiden(-

single). Voor elk onderdeel is een bepaald aantal punten te verdienen, waarbij voor elke fout die wordt gemaakt, aftrek plaats vind.Het parcours wordt gelopen binnen een hiervoor vastgestelde tijd. In totaal zijn er voor dit par-cours 110 punten te verdienen.Bij een gelijke score zijn de eerste drie onderdelen ‘Out-run, Lift, Fetch’ (afkorting OLF) meestal bepalend voor de einduitslag

Foto boven: Border geeft ‘eye‘ naar de schapen en dwingt ze zo om te draaien en doorlo-pen.Foto onder: Schapen worden door een fetch gedreven.

Eén van de meest bedreven sporten met Border Col-lies is het schapendrijven. Sport aan de ene kant en aan de ander kant is het een manier om vast te stellen of de Border in aanleg over de juiste kwaliteiten be-schikt in relatie tot een goed fokbeleid.De meeste wedstrijden worden gelopen volgens een Engels parcours en in iets mindere mate wedstrijden met praktijkelementen.

EngelsParcours


Bij een praktijkwedstrijd volgens Hollands par-cours zitten de verschillen met name in de onderdelen na de ‘outrun/fetch’(zie boven).

Vanaf de fetch moeten de schapen over of door ver-schillende hindernissen worden gedreven zoals deze in de dagelijkse praktijk kunnen voorkomen. Deze onderdelen zijn veelal lastiger dan die van een Engels parcours en vormen dan ook een grote uitdaging voor ‘handler’ en hond. Vaak eindigt een Hollands parcours net als bij het Engels parcours ook met het ‘shedden’ en/of ‘pennen’ van de schapen. Hieronder een aantal mogelijke voorbeelden van hindernissen, welke men op een Hollands parcours kan tegenko-men. De BrugNet als in de praktijk, kan het voorkomen dat de schapen naar een andere weide worden verplaats over een sloot/greppel. Dit kan dan gebeuren via een dam of een brug, wat hier dus wordt gesimuleerd. De TrailerSoms moeten er schapen worden afgevoerd naar bv. de stal of worden ze juist bij de kudde gebracht. Dit gebeurd meestal in een trailer en dus..., ontbreekt deze bijna nooit op een praktijkwedstrijd.

Het WildroosterAan de ingangen van natuurgebieden komt men dik-

wijls een ‘wildrooster’ tegen. Deze zijn bedoeld om te voorkomen dat het ‘wild’ of dieren zich onbedoeld buiten het natuurgebied gaan begeven. Op deze foto wordt het ‘rooster’ gesimuleerd door middel van af-zetlint. Bij dit onderdeel mogen de schapen dus niet over het wildrooster, maar moeten deze door de hek-ken eromheen worden gedreven.

De TrechterSoms moeten de schapen worden behandeld (bv. ontwormen, geënt, afspuiten ter voorkoming van maden, etc...) of geteld. Ze worden dan een soort trechter ingedreven en via een smalle doorgang, waar eventuele behandeling kan plaatsvinden, in een ‘pen’(een ruimte afgezet d.m.v. hekken) opgevangen. Ook kan de trechter dienen om de schapen te sor-teren. Er zitten dan aan het einde van de doorgang twee schuiven of openslaande hekjes, welke ieder uitkomen in een aparte ‘pen’. Dit onderdeel mag ei-genlijk niet ontbreken op een praktijkwedsrtijd. Verder kunnen in een praktijkwedstrijd bv. nog een ‘tunnel’ voorkomen of een ‘malteser kruis’. De laat-se is een dubbele rij hekwerken of een ander soort materiaal, opgesteld in een kruisvorm. Hierbij is het de bedoeling dat de schapen aan een zijde worden binnengedreven en rechtdoor aan de overzijde er weer uit. De schapen mogen hierbij dus niet door de zij-armen weglopen.

PraktijkWedstrijden


Passie voor BordersZoals genoemd in de inleidend pagina “Wanneer je met het Border Collie virus bent besmet....“ Wat begon met één hond, zijn het er inmiddels drie geworden en er is niets leukers voor ze dan het drij-ven en hoeden van schapen.

NALASEM

Sem is onze tweede hond en eerste “echte” border collie. Echte, tussen aanhalingstekens, want ook al is hij een heuse border, hij heeft geen stamboom echter, de hond is hier na-

tuurlijk niets minder om en hij heeft veel interesse in het werken met schapen. Sterker, hij doet niets liever. Het liefst brengt hij de schapen de hele tijd bij je en moet je hem een beetje tempe-ren, maar verder is hij een geboren hoeder en kan hij heel goed de ´lijnen´ bewaken. Met lijnen wordt in dit geval denkbeeldige grenzen bedoeld waarbinnen de schapen moeten blijven grazen. Soms helpt een fietspad of zandweg hier uitstekend bij.

Nala komt uit een nest van zes pups en wij waren de laat-ste en hadden dus ook de laatste keus. Bij Nala hadden wij gelijk een goed gevoel en na 5 à 6 weken werd ze

‘toevallig’ ook nog aan ons toegewezen. De fokster gaf aan dat het vreemd genoeg toch vaak zo is dat men de pup krijgt die men graag wil.

Nala is een pittige tante die zich de kaas niet van het brood laat eten. Het is een echte talent als het om het werken met schapen gaat. Al met 5 maanden wist ze al een koppel schapen op te drij-ven en ‘vast‘ te zetten.

3


Er worden regelmatig demon-straties gegeven met Border Collies en dat kan ook uitste-kend met loopganzen.

Roy drijft hier loopganzen.

HEMP

Hemp is de derde Border Collie en voorlopig ook de laat-ste, want zoals al eerder genoemd, “als je eenmaal bent besmet met het bordervirus....”, moet je toch enigzins re-

kening houden met de ruimte die je hebt en de honden hebben allen ook evenveel aandacht nodig.Hemp is een zoon van Nala en één van de drie pups uit het nest die we hebben gehouden. Hij is inmiddels al weer vier jaar oud en hoewel hij wel wat interesse heeft in de schapen en al wat ‘rond-jes‘ heeft gelopen, ziet hij de wereld nog als één grote speeltuin.Het is een erg leuke hond die vooral graag heel lief gevonden wil worden.


Het HaaksbergerveenHet Haaksbergerveen als uniek hoogveen-gebied van ca 600 ha. Hiervan wordt jaarlijks 140ha begraasd door de schapen van de Stichting Schaapskudde Haaksbergen.


De kudde onder leiding van een vakbekwame herder wordt ingezet om de opslag van berkenbomen tegen te gaan. De jonge berkenbomen worden begraasd om wild-groei tegen te gaan waardoor het veen zou verdrogen. Er zouden dan zeldzame veenmossen verdwijnen, en daarbij een uniek natuurgebied in Nederland.

als begrazingsgebied


Het Haaksbergerveen ligt ten zuid-oosten van de dorpskern Haaksbergen. Aan de Duitse zijde

ligt aansluitend het 70ha. grote natuurge-bied het Ammeloër Venn. In het Haaks-bergerveen is er een hoogteverschil, nl de meest oostelijke punt (Wennewickweg) ligt op 35m NAP en op het meest weste-lijke bij de Parkeerplaats Niekerkerweg is dat 31m NAP.Omdat water en de beheersing van het waterpeil bij het herstel van het hoogveen het belangrijkste is, bepaalt de geologie de indeling van het gebied. Dwars door het gebied ligt een zandrug van oost naar west die het Dievelaarslaantje of Dievelaarspad wordt genoemd. Daardoor stroomt het water aan de ene kant van het Dievelaar-spad van zuid naar noord (dwz vanaf het Dievelaarspad naar de Buurserveenweg) en komt via allerlei verbindingen uitein-delijk in de Buurserbeek terecht. Aan de andere kant van het Dievelaarspad gaat het water richting de grens met Duitsland en via de koffiegoot naar de Berkel. >

Klokjesgentiaan enlavendelheide.Twee van de vele plantensoorten die voorkomen op het Haaksbergerveen


Het Haaksbergerveen is een afgetakeld hoogveengebied dat nu nog ca

500ha. groot is. Het wordt beheerd door Staatsbosbeheer. Doel van het

beheer is het herstel van het hoogveen.

Het Haaksbergerveen 4


Het ontstaan van een landschap wordt bepaald door een combina-tie van een tweetal factoren:

Klimaat In de eerste plaats gaat het om klimatolo-gische factoren. Het netto-verschil tussen neerslag en verdamping is positief (in ge-heel Nederland gemiddeld over een aantal jaren 760 neerslag tegen 620 verdamping). Dit is kennelijk op deze geografische breedte gunstig, want er is tussen de 50 en 70 graden noorderbreedte een relatief gro-te gordel aan hoogveengebieden.

De bodem Vele miljoenen jaren geleden zijn er in het gebied van het Haaksbergerveen kleiafzet-tingen gevormd. Op grond van steenon-derzoek wordt aangenomen dat in die tijd gletschers uit Scandinavië het Haaksber-gerveen bedekten. De kleiafzettingen in het Haaksbergerveen liggen relatief dicht onder het maaiveld nl 4 tot 7 m. Deze klei-afzetting wordt ook wel een keileemlaag genoemd, hoewel de samenstelling van deze keileem anders is dan de keileem die in bijv Drenthe wordt gevonden. De kei-leemlaag is zeer slecht waterdoorlatend

en vormt daardoor de basis van de wa-terhuishouding in het Haaksbergerveen. Verondersteld wordt dat deze oude klei als een schotel onder het veen ligt, waarna die schotel later door windafzetting met een laag fijn dekzand is overdekt. In de zandlaag van het Haaksbergerveen komt er bovendien her en der verspreidt nog een concentratie keileem voor. Keileem is o.a. herkenbaar door de aanwezigheid van graniet en zwerfstenen. Keileem bevat meer voedingsstoffen dan zand. Tot 10.000 jaar v Chr was er door het barre klimaat in onze streken nauwelijks te wo-nen: de grond was permanent bevroren en alleen in de zomer werd de bovenste meter een soort modderlaag, het beste te verge-lijken met een soort moeras. Geconclu-deerd kan worden dat door toevallige me-teorologische factoren en bodemfactoren er een gunstige uitgangspositie is ontstaan voor de vorming van hoogveen. Op grond van sporenonderzoek wordt aangenomen dat de gletschermorenen zaden en sporen van verschillende planten hebben meege-nomen o.a. het veenmos = Sphagnum. Toen tussen de 10.000-6000 jaar voor onze

jaartelling de temperatuur ging stijgen, ontstonden er dichte bossen Uit het pol-lenonderzoek is komen vast te staan dat er eerst dennen en later berken waren. Pas later kwamen de meer warmteminnende soorten als de Hazelaar, de Eiken, Iepen, Linden, Essen en de Els.

PlantenselectieVoor de groei van planten is stikstof en organisch gebonden fosfor / fosfaat een absolute noodzaak (vorming van eiwit-ten). Als er geen toevoer meer is van deze stoffen, wordt de plantengroei minder. Op dat moment krijgen de plantensoorten die op voedselarme grond goed gedijen de overhand. Er is sprake van een biologi-sche selectie die sinds Darwin de “survival of the fittest” wordt genoemd. Omdat het Haaksbergerveen hoog ligt (34 m N.A.P) en alleen met regenwater wordt gevuld (er is geen kwel) worden de omstandigheden steeds voedselarmer. Zo blijft uiteindelijk alleen de plant over die van “bijna niets”-kan leven nog over. Dat is het veenmos (Sphagnum).

(Bron: www.natuurlijk.nl)

Het Haaksbergerveen vormt samen met het Buurserzand een Natura 2000-gebied, twee deelgebieden met elk een eigen karakter. Het Buurserzand in het noorden bestaat uit een hei-delandschap met vochtige heiden en vennen in de lage delen, droge stuifzandheiden en jeneverbesstruwelen op de hoogste delen. Aan de zuidzijde wordt het gebied begrensd door de Buurserbeek. Het Haaksbergerveen ligt ten zuiden daarvan. Het sluit aan op het 70 hectare grootte Ammeloër Venn dat net over de grens met Duitsland ligt.

Buurserzand


Het veenmos en vorming van hoogveenVoor de vorming van hoogveen is het veenmos een absolute voorwaarde. Om de vorming van hoogveen te kunnen en begrijpen is het noodzakelijk iets te weten van het veenmos. Veenmos heeft verder een tweetal eigenschappen die het plantje uniek maakt: ■De plant kan 10 tot 40 x zijn eigen ge-wicht aan water vasthouden; dit geldt niet alleen voor de levende cellen: ook de afge-storven cellen behouden hun structuur en zijn in staat water vast te houden. ■Veenmos maakt zijn eigen milieu: het is in staat het milieu te verzuren tot een pH 3,5 ( azijnzuur heeft een pH van ongeveer 4) Deze eigenschap stelt het veenmos in staat de concurrentie met andere planten te winnen. Bij deze zuurgraad ontstaat bo-vendien een sterk conserverende werking op organisch plantenmateriaal.

Van het geslacht VEENMOS (Sphagnum) zijn vele ondersoorten. In het Haaksber-gerveen zouden er 16 voorkomen. Die verschillende ondersoorten zijn alleen microscopisch te onderscheiden. Een in-dicatie is om te kijken waar het veenmos groeit. Er zijn soorten die in matig voed-

selarm water kunnen leven, zoals het Zwe-vend veenmos (= Sphagnum cuspidatum). Andere ondersoorten voelen zich juist in extreem voedselarm water het beste thuis. Zo komt alleen in zeer voedselarm water komt het echte Hoogveenmos (Sp magel-lanicurn) voor. In voedselrijk water gaat veenmos dood.Veenmos heeft geen wortelstelsel. Het voedsel moet via stengels en bladeren wor-den opgenomen. Het veenmos is daarbij geheel of nagenoeg geheel aangewezen op wat de omgeving te bieden heeft. Aange-nomen mag worden dat in het hemelwater vroeger bijna geen voedsel aanweizig was. Hoogveen versus laagveenHoogveen ontstaat alleen als er zeer voed-selarme omstandigheden zijn. Het enige beschikbare water is het regenwater. Soms wordt hoogveen daarom ook wel regenwa-terveen genoemd. Laagveen ontstaat uit grondwater: dit is ook voedselarm, maar altijd rijker dan regenwater. De hoogveenvormingAangenomen wordt dat de hoogveen-vorming als volgt gegaan is. In het ge-bied waar hoogveen zich gevormd heeft,

hebben zich waterplassen bevonden. In die waterplassen groeit het veenmos en ontstaat er een proces van verlanding. De planten sterven jaar in jaar uit af en de laagte wordt langzamerhand gevuld met dood organisch materiaal. Er treedt een verarming op van het milieu omdat de voedingsstoffen in het organisch materiaal mee naar de bodem zakken. In die situatie krijgen de planten die in een voedselarm milieu kunnen leven de beste kansen en zoals gezegd voelt het veenmos zich daar bij uitstek thuis.Het veenmosdek wordt dikker en dikker omdat het veenmos bij goede temperatuur en voldoende water wel 50 cm per jaar kan groeien. Het afgestorven veenmos blijft aan de onderkant zitten. Omdat ook het afgestorven veenmos in staat is water vast te houden sluit het de omgeving van de buitenlucht af.Door de afsluiting van zuurstof in com-binatie met de lage zuurgraad stopt het rottingsproces van het afgestorven plan-tenmateriaal. Ondanks de geweldige groei per jaar is de toename aan veen slecht 0,5 tot 1 mm per jaar doordat inklinking optreedt. Dat wil zeggen voor een meter hoogveen heb je een eeuw nodig. <


Begrazing5

Van begin mei tot eind oktober wordt er zo’n 150 ha. van het Haakberger-veen begraast.

Iedere dag in het hoed- begrazingsseizoen trekt de herder met de kudde van ongeveer 370 dieren het haakbergerveen op. Voor-naamste doel is het begrazen van de berken-afslag, maar ook andere ook andere vegeta-tiesoorten. om zo de vorming van heide te stimuleren. Er lopen in de kudde iets meer dan 20 geiten mee. Dit reden iervoor is dat geiten graag van de berkenboompjes eten terwijl de schapen zich meer met gras en andere gewassen tegoed doen. Wanneer er niets aan de berkenafslag wordt gedaan, zou het Haaksbergerveen in 5 tot 10 jaar compleet overwoekerd zijn. De schapen hebben met het begrazen nog een ander voordeel. Tijdens het begrazen blijven er veelal allerlei zaden in hun vacht zitten of komt in de ontlasting terecht. Op deze wijze bestuiven ze als het ware het veen tijdens wanneer ze door het gebied trekken.

Op dit bestaat de schaapskudden uit veel verschillende rassen. Dit is onderdeel van het kuddebeleid in dit gebied omdat de ver-schillende rassen onderling een voorkeur hebben voor de diverse soorten gewassen. De laatste jaren wordt er echter weer wat meer nadruk gelegd in het fokbeleid om voor een groot gedeelte naar één ras b.v. Schoonebeker heideschaap te gaan. Re-denen hiervoor zijn de toename van meer heidesoorten, maar ook het subsidiebeleid vanuit het Rijk of province kan hierop ge-richt zijn.

Zandverstuiving

door deschapen



(Foto midden)

De herdersstaf, ook wel gewoon her-dersstok genoemd had vroeger een duidelijke functie. Aan de boven-

kant van de stok zat een haak en aan de onderkant een schepje. Dit schepje noem-de men de ‘kluutschop’ (hieronder op de foto).Met de kluut (kluit) schop schept de her-der een kluit aarde en gooit dit naar het voorste schaap in de kudde om het dier aan te sporen om door te lopen. Ook te ver van de kudde afgedwaalde schapen kunnen met een welgemikte kluit weer tot de orde worden geroepen. De herder ge-bruikt zijn schepje ook wel om jonge Ber-ken opslag tussen de heide weg te steken.De staf bezit een ronde kromming en daarmee kan een schaap bij de poot of hals worden gevangen.

(Foto boven)

Met het herdersfluitje kan de herder verschillende fluitcommando’s ge-

ven aan zijn hond(en). Dit is erg handig, omdat de hond soms honderden meters wordt weggestuurd om de schapen te ha-len. Met zijn zeer goede gehoor, kan de hond dan door middel van fluitsignalen worden aangestuurd door de herder.De fluitsignalen kunnen variëren van korte naar lange tonen of een combina-tie hiervan. Ook met de toonsoort kan worden gevariëerd. Dit soort fluitjes zijn niet zomaar even te gebruiken. Het kost veel oefenen om de eerste tonen eruit te kunnen krijgen. Wanneer dit eenmaal on-der de knie is, kan worden begonnen met de hond te trainen. De gesproken com-mando’s worden dan direct na het fluitsig-naal gegeven.



Schaapskooi6

Artist-impression van de nieuw te bouwen schaapskooi.

Tot nu toe had de schaapskudde geen vast onderkomen en moest worden gedaan met tijdelijke onderkomens, deels gesubdieerd door de gemeente Haaksbergen.

De kudde is sinds begin 2012 in eigendom van de Stichting Schaapskudde Haaksbergen en deze is er na jaren zoeken, er in geslaagd een geschikte lokatie te vinden op loopafstand van het Haaksbergerveen.

De bouw bestaande uit een schaapskooi, kapschuur en bezoe-kerscentrum is uiteindelijk mogeliijk geworden door een forse bijdrage van de stichting “HanBevan“. Deze stichting beheert een nalatenschap van iemand die perse wilde dat deze zou worden besteed aan dieren natuurgerelateerde doelen.

Het bezoekerscentrum wordt gerealiseerd in een oude schaaps-kooi ook wel schaapsschot genoemd in het Twents. Deze oude schot heeft de stichting overgenomen van een particulier die het wilde slopen, teneinde ruimte te maken voor uitbreiding van zijn boerenbedrijf.


TwentsSchaapsschot

Brains before Beauty is een uitgave van Hemwebdesign

Trekken met de kuddeDe kudde kan voor meerdere doeleinden worden inge-zet zoals hieronder is te zien, met een trektocht naar de kerstmarkt met ‘Jozef ‘ en ‘Maria‘.In het hoedseizoen een dagje meelopen met de herder kan ook. De herder heeft veel kennis van en over dit bij-zondere natuurgebied en uiteraard ook over de kudde. U kunt zo ervaren wat het is om met een grote kudde van ca. 350 tot 500 schapen op pad te zijn en wat er allemaal bij komt kijken. Voor informatie: [email protected]

Documents

Brains before Beauty