gemeenteSchiedam

Aan de gemeenteraad van Schiedam

Burgemeester en wethouders

Postbus 15013100 EA Schiedam

Stadskantoor

Stadserf 1

3112 DZ Schiedam

T 010 219 1111F 010 246 53 51W www.schiedam.nl

UW KENMERK ONS KENMERK

08UIT14201UW BRIEF VAN DOORKIESNUMMER

18 november 2008 010-2191833ONDERWERP

Flankerend beleid tijdelijke arbeidsmigranten

28 november 2008E-MAIL

l.platvoet@schiedam.nl

Geachte dames, heren,

Door de instroom van tijdelijke arbeidsmigranten uit de Midden- en Oost-Europa is het tekort aan -goedkope - arbeidskrachten in een aantal sectoren van de Nederlandse econom.e verholpen. DaarbijL e t vooral worden gedacht aan de agrarische sector en dan met name de kas- en tuinbouw, maar ookin de bouw en de Rotterdamse haven. Tegelijkertijd zijn er ook problemen ontstaan Daar waar dezewerkgelegenheid vlak bij grote steden ligt, zoals het Westland tussen Den Haag en de Rijnmond, zlJnde arbeidsimgranten vaak gehuisvest in wijken van deze grote steden, die toch al te maken hebben meteen opstapeling van problemen, onder andere waar het de leefbaarheid betreft. In deze steden(Den Haag, Rotterdam, Schiedam) zijn maatregelen getroffen om deze problemen, die wel onder denoemer 'overbewoning' worden samengevat, aan te pakken.

In Schiedam is dat gebeurd door het reguleren - en waar nodig terugdringen - van het aantalkamerverhuurbedrijven. Arbeidsmigranten worden namelijk door hun werkgever in veel gevallengroepsgewijs in woningen ondergebracht, wat als kamerverhuur ,s aan te merken.Vanaf 1 april 2008 is een vergunningregime van kracht: kamerverhuurbedrijven moeten ^schikkenover een zogenaamde onttrekkingsvergunning. Voor bestaande kamerverhuurders gold tot 1 mei 2008een overgangssituatie: mits tijdig aangemeld krijgen zij een vergunning. Voor bedrijven die zich na1 mei 2008 melden, gelden drie criteria op grond waarvan de vergunning in ieder geval wordtgeweigerd.

Tegelijkertijd met het vaststellen van dit - stringente - beleid is door de gemeenteraad en het collegevan Burgemeester en Wethouders ook uitgesproken dat er zogenaamd flankerend beleid moet wordenontwikkeld. Deze arbeidsmigranten hebben immers het recht om in Nederland te werken en voorzienook in een behoefte aan arbeidskrachten in een aantal sectoren. Dat betekent dat ze ook recht hebbenop fatsoenlijke huisvesting, adequate welzijnsvoorzieningen, een normale sociaal-economische positieen goede voorlichting.

1 Voor de besluiten die door de gemeenteraad en het college van B&W zijn genomen: ziewww.schiedam.nl/kamerverhuur.

Op 6 juni 2008 is er een expertmeeting gehouden in de Aleidazaal, waarbij een groot aantal expertsaanwezig waren uit alle geledingen van de Schiedamse samenleving die op een of andere manier mettijdelijke arbeidsmigranten te maken hebben.

De nota '(Tijdelijk) Thuis in Schiedam' is daarna verder ontwikkeld. In deze nota worden demogelijkheden van flankerend beleid verkend en daarvoor vijftien voorstellen gedaan, die over degenoemde beleidsterreinen zijn verspreid. Het college heeft in zijn vergadering van18 november 2008 de nota inclusief de beleidsvoorstellen vastgesteld. De nota is als bijlage bij dezebrief gevoegd. In hoofdstuk 8 vindt u een samenvatting van de voorstellen.

Twaalf van de vijftien voorstellen kunnen uit het reguliere budget worden betaald. Drie voorstellenvergen in 2009 een uitgave van € 19.600,-. Bij de voorjaarsnota 2009 is er extra inzet aangevraagdvoor het project Overbewoning verantwoord binnen het programma Veiligheid. In de begroting isdaarvoor voor de jaren 2009 en 2010 een bedrag van € 85.000,- gereserveerd en voor het jaar 2011een bedrag van € 80.000,-. Van de gereserveerde gelden is 40% bestemd voor het flankerend beleid.Het budget is toereikend om deze drie voorstellen uit te kunnen voeren.

Wij vertrouwen er op dat met de uitvoering van dit flankerende beleid, in combinatie met hetkamerverhuurbeleid, de overlast in voldoende mate wordt teruggedrongen en tijdelijkearbeidsmigranten zich onderdeel voelen van de Schiedamse samenleving.

Hoogachtend,Burgemeester en wethouders van Schiedam,de secretaris, de burgemeester,

B. MarrÏÏussen/ "^WJVl. Verver-Aartsen

Bijlage:Nota '(Tijdelijk) Thuis in Schiedam'

(Tijdelijk) Thuis in Schiedam

Voorstellen voor een flankerend beleid t.a.v. tijdelijke arbeidsmigranten uitMidden-en Oost-Europa

Gemeente Schiedam

November 2008

Leeswijzer

Na de inleiding wordt in deze nota stilgestaan bij de meest recente ontwikkelingen.Paragraaf 2 bevat een kort overzicht van wat zich op landelijk niveau afspeelt: de tweedemigrantentop, de voortgaande discussie over o.a. certificering van arbeidsbureaus en de onderzoekendie plaatsvinden om meer zicht en grip te krijgen op de (tijdelijke?) arbeidsmigratie uit Midden- en

Oost-Europa.\n paragraaf 3 wordt geschetst wat er in Schiedam is gebeurd sinds in het voorjaar besloten is de

kamerverhuur te binden aan een vergunningensysteem. De stand van zaken m.b.t. dit

vergunningensysteem komt aan bod, evenals de initiatieven die op regionaal niveau zijn genomen, wat

o.a. geleid heeft tot het sluiten van een convenant tussen Schiedam, Rotterdam en Vlaardingen. En de

sxpertisemeeting op 6 juni 2008, waar uitgebreid gesproken is over het zogenaamde flankerend beleid.

Daar gaan de volgende paragrafen over.

Paragraaf 4 handelt over alternatieve huisvesting. Na stilgestaan te hebben bij de vraag in hoeverre de

gemeentelijke verantwoordelijkheid strekt, komen drie mogelijkheden aan de orde: tijdelijke verhuur

van slooppanden, het gebruik van leegstaande kantoorpanden en containerwoningen.

Het welzijnsbeleid komt aan de orde in paragraaf 5. Hoewel er nog geen scherp inzicht bestaat in de

behoefte bij tijdelijke arbeidsmigranten zélf in Schiedam, kan er op grond van ervaringen van worden

uitgegaan dat een lichte vorm van inburgering welkom is. Waar het om leerplichtige kinderen van

arbeidsmigranten gaat, is duidelijk dat er nog wel een en ander moet gebeuren om hen in de

schoolbanken te krijgen. Verder wordt in deze paragraaf kort ingegaan op wijkactiviteiten voor

tijdelijke arbeidsmigranten en het voorkomen dat sociaal zwakke groepen het slachtoffer worden van

het strengere beleid t.a.v. kamerverhuur.

Paragraaf 6 gaat in op de sociaal-economische positie van tijdelijke arbeidsmigranten. Goed

werkgeverschap staat daarin centraal, en dan vooral de positie van uitzendbureaus. Om het kaf van het

koren te scheiden is een scherper toezicht nodig. Daarvoor is landelijke regelgeving nodig, maar ook

op plaatselijk en regionaal niveau kan het een en ander gebeuren. Zoals een actieve informatie-

uitwisseling tussen interventieteam en landelijke controle-instanties en afspraken tussen de gemeente

en bonafide uitzendbureaus.Belangrijk op alle terreinen is een goede communicatie: daar gaat paragraaf 7 over. Tijdelijkearbeidsmigranten horen te weten waar zie zich in Nederland aan hebben te houden én waar ze rechtophebben. Veel misverstanden kunnen daardoor weggenomen worden. Maar ook werkgevers,huisvesters en buurtbewoners zijn gebaat bij goede informatie. Een goed informatiepakket-digitaal enop papier-, een Pools spreekuur in de Stadswinkel en een centraal meldpunt voor overlast kunnendaarbij behulpzaam zijn. Buurtbewoners tenslotte kunnen beter beslagen ten ijs komen als ze wetenwelke panden een onttrekkingsvergunning hebben, cq. waarvoor een vergunningsaanvraag isaangevraagd.

In de nota worden op een aantal plekken voorstellen gedaan. Deze staan nog eens samengevat in

paragraaf 8.

1. Inleiding

Met de uitbreiding van de Europese Unie tot 27 lidstaten - en het daarbij behorende vrij verkeer van

goederen, personen en kapitaal - is er langzaam maar zeker een arbeidsmigratiegolf op gang gekomen

vanuit Midden- en Oost-Europa naar onder andere Nederland'. Een dergelijk arbeidsmigratiegolf is

niet nieuw. Door de eeuwen heen hebben zich dergelijke bewegingen voorgedaan, voortgestuwd door

de economische conjunctuur. Als er in Nederland werk te vinden was waardoor mensen het voor

zichzelf en hun familie beter konden krijgen, dan kwamen ze. De omgekeerde beweging vond - en

vindt - ook plaats: Nederlanders die emigreren.

Door de instroom van arbeidsmigranten uit de Midden- en Oost-Europa is het tekort aan - goedkope -arbeidskrachten in een aantal sectoren van de Nederlandse economie verholpen. Daarbij moet vooralworden gedacht aan de agrarische sector en dan vooral de kas- en tuinbouw, maar ook in de bouw ende Rotterdamse haven. Tegelijkertijd zijn er ook problemen ontstaan. Daar waar dezewerkgelegenheid vlak bij grote steden ligt, zoals het Westland tussen Den Haag en de Rijnmond, zijnde arbeidsmigranten vaak gehuisvest in wijken van deze grote steden, die toch al te maken hebben meteen opstapeling van problemen, onder andere waar het de leefbaarheid betreft. In deze steden (DenHaag, Rotterdam, Schiedam) zijn maatregelen getroffen om deze problemen, die wel onder de noemer'overbewoning' worden samengevat, aan te pakken.

In Schiedam is dat gebeurd door het reguleren - en waar nodig terugdringen - van het aantalkamerverhuurbedrijven. Tijdelijke arbeidsmigranten worden namelijk door hun werkgever in veelgevallen groepsgewijs in woningen ondergebracht, wat als kamerverhuur is aan te merken. Vanaf lapril 2008 is een vergunningregime van kracht: kamerverhuurbedrijven moeten beschikken over eenzogenaamde onttrekkingsvergunning. Voor bestaande kamerverhuurders gold tot l mei 2008 eenovergangssituatie: mits tijdig aangemeld krijgen zij een vergunning. Voor bedrijven die zich na l mei2008 melden, gelden drie criteria op grond waarvan de vergunning in ieder geval wordt geweigerd.

Tegelijkertijd met het vaststellen van dit - strikte - beleid is door de gemeenteraad ook uitgesprokendat er zogenaamd flankerend beleid moet worden ontwikkeld. Tijdelijke arbeidsmigranten hebbenimmers het recht om in Nederland te werken en voorzien ook in een behoefte aan arbeidskrachten ineen aantal sectoren. Dat betekent dat ze ook recht hebben op fatsoenlijke huisvesting, adequatewelzijnsvoorzieningen, een normale sociaal-economische positie en goede voorlichting. In deze notaworden de mogelijkheden daarvan verkend en daarvoor voorstellen gedaan.

1 Dit zijn de landen uit Midden- en Oost-Europa die op 1 mei 2004 zijn toegetreden tot de EU: Polen, Estland,Letland, Litouwen, Hongarije, Tsjechië, Slowakije en Slovenië; voorts Bulgarije en Roemenië die op 1 januari2007 zijn toegetreden.2 Voor de besluiten die door de gemeenteraad en het college van B&W zijn genomen: ziewww.schiedam.nl/kamerverhuur.

Expertmeeting 6 juni 2008

Op 6 juni 2008 belegde de gemeente Schiedam een expertmeeting over tijdelijke arbeidsmigranten uitMidden- en Oost-Europa in de Aleidazaal van het Stadskantoor onder het motto '(Tijdelijk) Thuis in

Schiedam'.Op deze bijeenkomst waren zo'n 55 experts aanwezig uit alle geledingen van de (Schiedamse)samenleving die op een of andere manier met deze arbeidsmigranten te maken hebben: uit hetonderwijsveld, uitzendbureaus, welzijnswerk, corporaties, bewonersgroepen, de gemeente enz.Doel was om ervaringen en standpunten uit te wisselen over de mogelijkheden die de gemeente heeftom op de verschillende beleidsterreinen (huisvesting, welzijn, onderwijs, sociaal-economisch,communicatie) initiatieven te ontwikkelen die positie van tijdelijke arbeidsmigranten verbetert. En ditdan als vervolg op een strikt beleid dat de gemeente Schiedam voert m.b.t. kamerverhuurbedrijven. Ofzoals één van de inleiders het formuleerde: 'Zoek naar evenwicht: probeer problemen te voorkomendoor een strenge handhaving en regelgeving, maar wees flexibel bij het zoeken naar oplossingen.'

De expertmeeting was ook bedoeld om de conceptnotitie '(Tijdelijk) Thuis in Schiedam', waarin de

mogelijkheden van dit 'flankerende' beleid worden verkend en die de deelnemers van te voren hadden

ontvangen, verder te ontwikkelen en te schragen.

Deze nota is daar mede het resultaat van.

2. Recente (landelijke) ontwikkelingen

Sinds de besluitvorming in het college en de gemeenteraad in februari resp. maart 2008 hebben de

ontwikkelingen niet stilgestaan. Er is een tweede 'Polentop' door de gemeente Den Haag

georganiseerden in de landelijke politiek is sprake van een voortschrijdend inzicht. Daarnaast komen

ook de eerste wetenschappelijke rapporten los over het betrekkelijk jonge verschijnsel van tijdelijke

arbeidsmigranten uit Midden- en Oost-Europa.

2.1. Migrantentop

Op 19 juni is er door de gemeente Den Haag een tweede 'Polentop' (inmiddels omgedoopt totMigrantentop) georganiseerd, er zijn twee onderzoeken gepubliceerd m.b.t. arbeidsmigranten en op dedag van deze Migrantentop kwam de minister van Sociale Zaken met een brief aan de Tweede Kamerwaarin hij uitgebreid ingaat op de monitoring van de uitzendbranche.Op de Migrantentop in Den Haag werd duidelijk dat een aantal gemeenten, waaronder Schiedam, eenactief beleid voert om de overlast die door overbewoning wordt veroorzaakt, terug te dringen. Maarook werd duidelijk dat gemeenten initiatieven nemen om de situatie van arbeidsmigranten teverbeteren, waarbij ook een beroep werd gedaan op de aanwezige ministers Donner en Vogelaar omdaarbij de nodige ondersteuning te geven.Daarbij stonden vooral drie zaken centraal:

• een verplichte certificering van uitzendbureaus om zo malafide werkgevers aan te kunnen

pakken;

• ontwikkeling van een integratiebeleid dat is toegesneden op de bijzondere positie van

tijdelijke werknemers ('inburgering-light');

• de gezamenlijke verantwoordelijkheid van uitzendbureaus, werkgevers, corporaties en

gemeenten om voor fatsoenlijke huisvesting te zorgen.

De VNG, die een actieve rol heeft gespeeld bij beide 'Polentops' en in het voorjaar regionale

bijeenkomsten over het gemeentelijke beleid t.a.v. tijdelijke arbeidsmigranten organiseerde, heeft

samen met het ministerie van VROM 'factsheets' opgesteld, die gemeenten kunnen gebruiken bij hun

beleid. De VNG-website heeft een apart dossier 'arbeidsmigranten' waar deze -en andere- praktische

informatie te vinden is.

De twee Migrantentoppen zijn zeer nuttig geweest. Niet alleen omdat gemeenten informatie onderling

konden uitwisselen, maar ook omdat de ministers die bij beide gelegenheden aanwezig waren,

duidelijk kon worden gemaakt dat een actievere rol van het Rijk noodzakelijk is. De Schiedamse

expertmeeting (zie hiervoor) was eveneens nuttig, zij het om een andere reden: informatie-uitwisseling

tussen de gemeenten en betrokken professionals op lokaal niveau. Het kan nuttig zijn om over enige

tijd een nieuwe bijeenkomst te organiseren. Omdat op dit moment de urgentie en behoefte nog niet is

vast te stellen is het volgende voorstel ruim geformuleerd.

Voorstel:Verdere expertisevorming is nodig, zowel op landelijk als op lokaal en regionaal niveau. Om daaraan te kunnen bijdragen wil de gemeente Schiedam als daar aanleiding toe is eenexpertisebijeenkomst organiseren. Aard en doelgroep van deze bijeenkomst hangt af van debehoefte en de urgentie.

2.2. Regering

In de brief van 19 juni 2008 gaat minister Donner in op de voortgang die het laatste jaar is gemaaktm.b.t. het aanpakken van (malafide) uitzendbureaus.4 Hoewel het aantal malafide uitzendbureausvolgens verschillende bronnen nog steeds fors is -schattingen lopen uiteen van 1500 tot 6000- is ervolgens de minister hard aan gewerkt om het toezicht en de handhaving te verbeteren. Zo is desamenwerking en informatie-uitwisseling tussen de toezichthoudende instanties 'verder verbeterd'.En groeit het aantal ondernemingen dat zich - vrijwillig- laat registreren als (al dan niet NEN-gecertificeerd) uitzendbureau door de Stichting Normering Arbeid (SNA), die een openbaar registerbijhoudt.6 Daaruit blijkt overigens dat lang niet alle geregistreerde uitzendbureaus ook gecertificeerdzijn. En daarnaast zijn er duizenden niet-geregistreerde uitzendbureaus. Overigens blijkt een certificaatgeen garantie te zijn voor goed gedrag. Controles van de Arbeidsinspectie in 2007 wezen uit dat zowelgecertificeerde (11%) als niet-gecertificeerde uitzendbureaus (16%) in de fout gingen, bijv. als het

3 Zie www.vng.nl > beleidsvelden > wonen > arbeidsmigranten.4 Brief van het minister Donner aan de Tweede Kamer dd 19 juni 2008, te vinden op de website van hetministerie: http://docs.szw.nl/pdf/34/2008/3420083J 1952.pdf5 Het gaat dan om de Arbeidsinspectie, de Belastingdienst, de Sociale Inlichtingen- en Opsoringsdienst (SIOD)en de Fiscale Inlichtingen- en Opsporingsdienst (FIOD).6 Zie www.normeringarbeid.nl

ging om de naleving van de Wet op het Miiumumloon.7 Vanuit de brancheverenigingen van

uitzendbureaus (ABU en VIA) zijn voorstellen gelanceerd om tot stringentere regelgeving over te

gan zoals een verplichte certificering en registraüe, verplichting om tot een eerstedagsmeldmg over

e gaan van werkgevers die uitzendkrachten bij een met-geregistreerd uitzendbureau inhuren en alleen

e ! loonbelastingnummer af te geven aan geregistreerde uitzendbureaus. Deze- en,andere^.oorstellen

worden nader door de minister bestudeerd. In de brief zegt hij toe aanvullende wetgeving voor te

bereiden die werkgevers een grotere aansprakelijkheid geeft als zij werken met malafide

l e n d b u r e a u , Vergeleken met vorige brieven van de minister lijkt het er op dat hn b e r e i s tot e

stringenter beleid t.a.v. de uitzendbranche. De aanhoudende druk van gemeenten, de Tweede Kamer,

FNV én brancheverenigingen begint zijn vruchten af te werpen.

2.3. Landelijk onderzoek

In de brief van de minister maakt hij gewag van het onderzoek dat Regioplan in opdracht van hetministerie van SZW heeft verricht naar de effecten van het openstellen van de grenzen voor tndehjkearbeidsmigranten * Zo blijkt uit dit onderzoek dat 66% van de uitzendbureaus d.e arbeidsmigranten

„ t a reren niet bekend is met de NEN-Certlficatie. Slechts 8% van de uitzendbureaus en w e r v e r sdie met tijdelijke arbeidsmigranten werken denkt dat een groot deel van de arbeidsmigranten zich hierpermanent zullen vestigen. Werkgevers in de land- en tuinbouw zijn het meest enthousiast over dekomst van de arbeidsmigranten, de werkgevers in de bouw het minst. Arbeidsmigranten mverstedelijkte gebieden zijn gemiddeld 17 kilometer van hun werkplek gehuisvest, * * — » * "landelijk gebied germddeld 11 kilometer. De onderzoekers denken wel dat er meer overtredingen zijnvan sociale wetgeving dan de Arbeidsinspectiemeldpunten inventariseren. D,t baseren^zij, opgesprekken met sociale partners én cijfers van de Poolse ambassade, waar in 2007, 200 schnftehjkemeldingen binnen kwamen over problemen in de arbeidssfeer.

Dat veel gemeenten waar arbeidsmigranten wonen, moehe hebben met de hu . sves tmgss^e 1S geen

nieuws De onderzoekers bepleiten een bovengemeentelijke aanpak, om zowel het waterbedeffect (bij

strikt beleid) als de aanzuigende werking (bij positief beleid) te voorkomen.Uit recent onderzoek blijkt dat er tussen de 100.000 en 120.000 arbeidsmigranten worden bemiddelddoor zo'n 5 000 tot 6.000 malafide arbeidsbemiddelaars.9 Uit het onderzoek blijkt dat de land- entuinbouwsector de grootste afnemer is van malafide bemiddelaars, dat onderbetaling de meestvoorkomende fraude is, gevolgd door uitbuitingsituaties in de woonruimtevoorziening.

' Deze percentages hebben betrekking op het aandeel binnen de eigen groep, dus gecertificeerde resp. nia-

,ÏZ^£iï^£££^*. * « * * '<**is«™«lMto ™de webslte vm

z e r u C l i j k e n , code™* naar malafide bemiddelaars op de arbeidsmarkt' van het bureau

'Research voor Beleid' m opdracht van het SNCU, Süchting Naleving CAO-contracten voor U.tzendbureaus, 22

augustus 2008. Zie: www.sncu.nl

3. Recente ontwikkelingen in Schiedam

Zoals in de inleiding is vermeld heeft Schiedam per 1 april 2008 een kamerverhuurbeleid ingevoerd.

Vanaf die datum zijn kamerverhuurders verplicht over een zogenaamde onttrekkingsvergunning te

beschikken. Bovendien wordt het al bestaande vergunningenregime van de gebruiksvergunning

gehandhaafd. Hoe staat het met dit vergunningenbeleid?

Voorts is er nadrukkelijk naar gestreefd om op regionaal niveau de discussie over een gezamenlijke

aanpak aan te zwengelen. Ook is er met Rotterdam en Vlaardingen een convenant gesloten over een

gezamenlijke aanpak.

3.1. Vergunningenverlening en handhaving

Tot op heden (1 september 2008) zijn in totaal 145 aanvragen voor een onttrekkingsvergunningontvangen. Deze locaties worden momenteel zorgvuldig beoordeeld. Ook in het licht gezien van degewijzigde brandveiligheidregeling, want op 1 oktober a.s. treedt het Gebruiksbesluit in werking.De afhandeling van de onttrekkingsvergunningen valt in drie stappen uiteen.

10

1) Een toets op volledigheid van de stukken en afstemming met de brandweer. Hiervoor zijnpraktische werkafspraken gemaakt om elkaar op de hoogte te houden en informatie uit te wisselen.

2) Daarna wordt de aanvraag beoordeeld en getoetst door de woningtoezichthouder van de afdelingVergunningen en Handhaving. Daarbij wordt advies ingewonnen bij Onderzoek en Statistiek,Brandweer en Afdeling Ruimtelijk gebruik.

3) Vervolgens wordt er controle uitgevoerd op de uitvoering: handhaving.

Voor handhaving worden de volgende instrumenten ingezet:

Aanschrijving/aanzegging op basis van de HuisvestingswetAls een bestaand kamerverhuurbedrijf niet over een onttrekkingsvergunning beschikt, schrijft degemeente de hoofdbewoner/eigenaar van het betreffende adres/pand aan om de in strijd met deHuisvestingswet zijnde situatie te herstellen naar een niet-strijdige situatie. Dat wil zeggen dat hetkamerverhuurbedrijf alsnog de gelegenheid wordt geboden om een vergunning aan te vragen.

Als het om een nieuw kamerverhuurbedrijf gaat, dat geen vergunning heeft en ook geen vergunning

kan krijgen, omdat het niet aan de criteria voldoet, moeten de onrechtmatige huurder(s) het pand

binnen een gestelde termijn (redelijke termijn) verlaten.

In het geval het kamerverhuurbedrijf wel over een onttrekkingsvergunning beschikt, maargeconstateerd wordt dat er meer bewoners zijn dan is toegestaan, moet de eigenaar de situatie terug te

10 Kortweg gezegd regelt dit besluit dat de gebruiksvergunning (iv.m. brandveiligheid vereist in het geval dat eraan meer dan vier personen onzelfstandige woonruimte wordt verschaft) wordt vervangen door eengebruiksmeldingsplicht voor kamergewijze verhuur (meer dan een huishouden en meer dan vier personen). Dezegebruiksmelding moet ten minste vier weken voor de aanvang van het gebruik schriftelijk aan B&Wplaatsvinden; B&W kunnen nadere voorwaarden opleggen. B&W kunnen besluiten dat de gebruiksmleding niet(langer) geldig is als niet aan de (nadere) voorwaarden is voldaan.

brengen naar het maximale aantal toegestane bewoners. Het maximale aantal toegestane bewoners is

geregeld in de bouwverordening, maar wordt ook genoemd in de onttrekkingsvergunning.

Dwangsom en bestuursdwangWordt er geen gehoor gegeven aan de aanschrijving, dan kan de gemeente een dwangsom

opleggen. Eventueel kan de gemeente bestuursdwang toepassen volgens de procedure van de Awb.

Deze procedure is nogal arbeidsintensief. Het is niet mogelijk om beide instrumenten tegelijk in te

zetten.

3.2. Regionale aanpak

De gemeente Schiedam heeft, in samenspraak met Rotterdam, aangedrongen op een actieve rol van destadsregio m.b.t. het arbeidsmigrantenbeleid. Tot nu toe wordt alleen in de grote gemeenten(Rotterdam, Schiedam, Vlaardingen) een actief beleid gevoerd. Om het zogenaamde waterbedeffect tevoorkomen (nl. dat aangrenzende gemeenten worden geconfronteerd met onwenselijke gevolgen vanstrikt beleid) is die regionale aanpak nodig. Maar dan moeten de overige gemeenten -en de stadsregio-om te beginnen wel inzien dat die gezamenlijke aanpak nodig en nuttig is. Aanvankelijk bleek dat nietecht het geval te zijn. Uit een inventarisatie die de stadsregio medio april 2008 maakte, waar acht vande zestien regiogemeenten aan meededen, bleek dat vooral de drie grote gemeenten die behoeftehadden. Op een door de stadsregio georganiseerde bijeenkomst in juni, waar Rotterdam en Schiedamhun ingezette beleid presenteerden aan de andere aanwezige regiogemeenten, bleek het inzichtgegroeid te zijn dat het toch nuttig is om op het niveau van de stadsregio -als eerste stap- kennis enervaring te delen.

3.3. Convenant Schiedam met Rotterdam en Vlaardingen

Het overleg op regionaal niveau leidde er al snel toe dat de gemeenten die het meest met de komst vantijdelijke arbeidsmigranten worden geconfronteerd (Rotterdam, Schiedam en Vlaardingen) de koppenbij elkaar hebben gestoken om informatie uit te wisselen. Al snel bleek dat de drie gemeenten dezelfdebenadering kiezen. Namelijk dat er naast positieve effecten van de toegenomen arbeidsmigratie ooknegatieve effecten zijn, zoals overbewoning, malafide uitzendbureaus en slecht werkgeverschap.Daarom hebben zij een convenant gesloten over een gezamenlijke aanpak van de volgende zaken.

• Het bestrijden van huisvesting die niet volgens de regels plaatsvindt.• Het melden aan elkaar en aan de bevoegde instanties van malafide uitzendbureaus en slecht

werkgeverschap.

• Het realiseren van extra huisvestingsmogelijkheden in samenwerking met o.a. de corporaties.• Het stellen van vergelijkbare eisen aan uitzendbureaus en andere verhuurders.

• Het elkaar op de hoogte houden van nieuwe ontwikkelingen op het gebied van inburgering,

voorlichting, welzijn en onderwijs.

In het convenant is aangegeven dat ook andere gemeenten zich kunnen aansluiten. Een ambtelijke

werkgroep waakt over de uitvoering van de afspraken. Rond 1 januari 2009 zal het convenant worden

geëvalueerd.

3.4. Beleid t.a.v. het interventieteam

In Schiedam is al geruime tijd een interventieteam actief dat n.a.v. klachten o.a. controleert of ersprake is van overbewoning, of de brandveiligheid in orde is, of er beschikt wordt over de juistepapieren e.d. Tot nu toe functioneerde dit interventieteam op ad-hoc basis, d.w.z. dat er geenvastgestelde beleidsregels zijn. O.a. naar aanleiding van een werkbezoek van Haagse collega's overhun werkwijze ten aanzien van onrechtmatige bewoning, werd duidelijk dat er van de Haagse aanpakgeleerd kan worden. Zo heeft Den Haag een centraal meidnummer voor klachten, is er eensystematische verwerking van gegevens en zijn er beleidskaders. Op dit moment wordt er gewerkt aaneen beleidsplan waarin het volgende aan de orde komt:

• de taken van het interventieteam;

• de juridische basis;• het protocol op basis waarvan opgetreden kan worden;• functieomschrijving en formatie;

• meldpunt;• informatiemanagement.

Het is de bedoeling dat het beleidsplan eind 2008 door het college van B&W wordt vastgesteld.

3.5. Toename overlast

De laatste maanden is er volgens de politie een merkbare toename van overlast van m.n. Polen in hetcentrum van Schiedam (Koemarkt en omgeving) en in de woonsituatie. Een aantal voorstellen in dezenota wil daaraan een halt toeroepen. Zo is het overleg met de uitzendbureaus er mede op gericht omhen te wijzen op hun verantwoordelijkheid als hun werknemers betrokken zijn bij overlast. Devoorlichting aan Polen zal ook gaan over wat in Nederland de normale gedragsregels zijn. Het project'Welkom in Oost' is bedoeld om contact te leggen tussen de arbeidsmigranten en hun omgeving.

4. Alternatieve huisvesting

In de door de gemeenteraad aanvaarde raadsnota 'Overbewoning en huisvesting tijdelijkearbeidsmigranten' wordt gesteld dat het beleid om overbewoning tegen te gaan en spreiding vankamerverhuurbedrijven te bevorderen er waarschijnlijk toe leidt dat er een tekort aan legalehuisvesting voor tijdelijke buitenlandse werknemers zal ontstaan. Om te voorkomen dat illegalekamerverhuur hierin gedijt, moet naar alternatieve mogelijkheden worden gezocht. Temeer daar doorde regering één- en andermaal is meegedeeld dat er vanuit het Rijk geen nieuwe initiatieven zijn teverwachten. Er is dus een gemeentelijke verantwoordelijkheid om ervoor te zorgen dat er een aanbodvan fatsoenlijke huisvesting is. Mogelijkheden die voor Schiedam geschikt lijken, komen hieronder aande orde: het tijdelijk bestemmen van slooppanden, hergebruik van leegstaande kantoorpanden encontainerwoningen op braakliggende terreinen.

4.1. Gemeentelijke verantwoordelijkheid?

Allereerst moet de gemeentelijke verantwoordelijkheid voor de huisvesting van tijdelijke

arbeidsmigranten in de juiste context worden geplaatst. Voor tijdelijke arbeidsmigranten die door

uitzendbureaus worden geworven, geldt dat het uitzendbureau verantwoordelijk is voor de huisvesting.

In de meeste gevallen voorziet het contract dat tussen werknemer en uitzendbureau wordt gesloten ook

in het verzorgen van huisvesting. Als het om tijdelijke arbeidsmigranten gaat die op eigen gelegenheid

naar Nederland komen, is het in eerste instantie de verantwoordelijkheid van henzelf om huisvesting te

vinden.

De door uitzendbureaus georganiseerde komst van de arbeidsmigranten heeft tot een stringenter beleid

t.a.v. kamerverhuur geleid, waardoor als gevolg hiervan tijdelijke arbeidsmigranten op straat kunnen

komen te staan. Daarnaast hebben tijdelijke arbeidsmigranten een belangrijke economische functie.

Om deze redenen is het een gemeentelijke verantwoordelijkheid om desgewenst juridische

medewerking te verlenen aan het creëren van 'alternatieve' huisvesting voor tijdelijke

arbeidsmigranten.

Een andere vraag is wanneer een tijdelijke arbeidsmigrant hier permanent gaat verblijven. Is dat navier maanden, als de arbeidsmigrant verplicht is zich bij de Gemeentelijke Basis Administratie (GBA)te laten inschrijven? Is dat als er gezinshereniging plaatsvindt? Is dat als de arbeidsmigrant zélfaangeeft aan deze stap toe te zijn? Een scherpe grens valt moeilijk te trekken. Maar als de tijdelijkearbeidsmigrant zich hier permanent wil vestigen dan moet hij/zij als EU-burger recht kunnen doengelden op de normale huisvesting volgens de daarvoor geldende regels en procedures.Naast de moeilijk te beantwoorden vraag hoe tijdelijk individuele huisvesting is, kan wel wordengesteld dat de huisvestingsbehoefte van tijdelijke arbeidsmigranten structureel is. Het vrije verkeer vanwerknemers binnen de EU en de ontwikkeling in de Nederlandse economie geven genoeg aanleidingte veronderstellen dat er een structurele behoefte zal zijn aan tijdelijke arbeidsmigranten.

4.2. Wat is fatsoenlijke huisvesting?

Tijdelijke arbeidsmigranten lijken met weinig genoegen te nemen, om zo meer geld over te houden

voor thuis. In de CAO voor uitzendkrachten is het nodige geregeld rond vervoer, huisvesting, zorg en

informatievoorziening. De bouwverordening stelt eisen m.b.t. huisvesting in gebouwen, waar meer

dan vier personen verblijven.

Uit deze verschillende bronnen kunnen criteria worden ontleend, zoals voldoende vloeroppervlak per

persoon (10-12 m2), een afsluitbare kast, kookgelegenheid, adequate sanitaire voorzieningen, een huur

van tussen de € 45 en € 65 per week per persoon, brandveilig, dagelijks beheer, duidelijke huis- en

leefregels e.d.

Voor sommige van deze criteria (brandveiligheid, vloeroppervlak) geldt dat de onttrekkings- c.q.gebruiksvergunning hierop toezien, maar voor de meeste geldt dit niet. Afspraken met deuitzendbureaus c.q. kamerverhuurders zijn nodig om ook deze maatregelen gerealiseerd te krijgen. Eenmiddel daartoe kan een convenant zijn dat de gemeente Schiedam, eventueel in samenwerking metRotterdam en Vlaardingen, afsluit met de uitzendbureaus. Een recente ontwikkeling is dat de VIAbezig is een keurmerk te ontwikkelen voor kamerverhuurbedrijven die voldoen aan de voorwaardendie VIA stelt. VIA heeft Schiedam gevraagd als pilot-gemeente hier aan te willen meewerken. Daar is

10

positief op gereageerd. Op dit moment vindt er overleg plaats tussen VIA en de gemeente Schiedam

over de uitvoering van deze pi lot.

Voorstel:Om de kwaliteit van de huisvesting van arbeidsmigranten te verhogen sluit Schiedam, bij voorkeurin samenwerking met Rotterdam en Vlaardingen, een convenant met de uitzendbureaus, waarin

criteria voor een goede en veilige huisvesting zijn vastgelegd.Intussen werkt Schiedam mee aan de VIA-pilot om te onderzoeken of een dergelijk keurmerk

bijdraagt aan het beoogde doel.

4.3. Alternatieven

Het sinds 1 april 2008 in Schiedam geldende beleid betreffende het tegengaan van overbewoning enspreiding van kamerverhuurbedrijven, kan ertoe leiden dat er een tekort aan legale huisvesting voortijdelijke buitenlandse werknemers zal ontstaan. Om te voorkomen dat illegale kamerverhuur hieringedijt, is het wenselijk dat er naar alternatieve mogelijkheden wordt gezocht. Ook tijdelijkebuitenlandse werknemers hebben immers recht op fatsoenlijke huisvesting.

4.3.1. Tijdelijke verhuur van slooppanden

De tijdelijke verhuur van panden die in afwachting van sloop vanwege herstructurering leeg staan iseen mogelijkheid. Het voordeel hiervan moge duidelijk zijn: huurwoningen blijven nog enige tijd ingebruik, wat verloedering tegengaat. Er moet wel zorgvuldig met deze mogelijkheid wordenomgesprongen. Het heeft geen zin sloopwoningen te gebruiken die op de korte termijn gesloopt gaanworden. Niet alleen omdat het bewoonbaar maken altijd kosten met zich meebrengt, maar ook omdatde planvorming er niet door vertraagd mag worden. Het gaat derhalve om woningen die pas over 2 tot5 jaar gesloopt gaan worden. Bewoners die hun woning verlaten onder de voorwaarde dat dezegesloopt gaat worden, kunnen onaangenaam verrast zijn als de woning toch weer verhuurd wordt. Methen, maar ook met de omgeving moet goed worden gecommuniceerd, zeker als het meerdere pandenzou betreffen.

Uiteraard geldt ook voor deze panden dat voldaan moet worden aan de vereisten m.b.t. deonttrekkings- en gebruiksvergunning. Overigens werkt Woonplus nu ook al samen met bedrijven diegespecialiseerd zijn in het verhuren van woningen in complexen die over circa vijfjaar wordengesloopt, zoals Ad Hoc, Villex en Interveste. Deze woningen worden dan tijdelijk verhuurd aanbijzondere doelgroepen, zoals gescheiden mensen.Op de expertmeeting van 6 juni jl. bracht Woonplus wel naar voren dat het uitplaatsen van bewonerstijd kost, waardoor een langere termijn van tijdelijke verhuur (2 tot 5 jaar) niet haalbaar is. De VIAstelde daar tegenover dat in goed overleg met de uitzendbureaus -en bij een goed beheer dooruitzendbureaus - een kortere termijn van half tot en jaar ook een wenselijke optie is. In Rotterdamhebben de gemeente en corporaties een convenant gesloten om slooppanden voor tijdelijke huisvestingter beschikking te stellen. Maaskoepel onderzoekt de mogelijkheid om dat ook op regionaal niveau teregelen.

Overigens spreekt het voor zich dat een gebruik van deze mogelijkheid er niet toe mag leiden dat ervertraging optreedt van de herstructureringsopgave en dat er goede afspraken gemaakt moeten worden

11

tussen de corporatie en de uitzendbureaus over de tijdelijkheid en de verantwoordelijkheid van de

uitzendbureaus om na afloop van de overeengekomen termijn voor andere huisvesting te zorgen.

Woonplus ziet vooralsnog geen mogelijkheden om slooppanden tijdelijk te verhuren aan de

arbeidsmigranten. Wel is Woonplus bereid mee te denken aan oplossingen zoals bijvoorbeeld

reguliere zelfstandige woningen in een bepaald complex beschikbaar te stellen aan de uitzendbureaus

binnen de mogelijkheden van het systeem van de woonruimteverdeling. Hierbij stellen zij dan onder

andere als voorwaarde dat één van de woningen in dit complex verhuurd wordt aan een beheerder.

De mogelijkheden en de wenselijkheid van deze suggestie zal door de afdeling Ruimtelijk Gebruik

samen met Woonplus nog nader worden onderzocht.

4.3.2. Leegstaande kantoorpanden

Het gebruik van kantoorpanden is een andere mogelijkheid om alternatieve huisvesting te bieden. Het

ligt voor de hand dat er enkele ingrepen nodig zijn om kantoorpanden voor tijdelijke bewoning

geschikt te maken. Het voordeel van deze locaties is dat ze meestal niet midden in een woonbuurtliggen, parkeervoorzieningen aanwezig zijn en een grote groep huisvesting kunnen verschaffen,

waardoor het lonend is gemeenschappelijke voorzieningen te maken, zoals een ontmoetingsruimte, en

(permanent) beheer. Bij grote kantoorpanden is het ook mogelijk om een gemengde(woon)bestemming te creëren, zoals huisvesting voor starters, studenten, kleine bedrijven e.d.Er heeft een inventarisatie van leegstaande, in principe geschikte kantoorpanden plaatsgevonden. Dat

heeft geleid tot een lijstje van twee panden die in principe daarvoor in aanmerking komen - en waar de

eigenaren ook bereid zijn om mee te denken over een dergelijke bestemming.Deze kantoorpanden, de Torendijk en de Klaverstede, zijn beide gelegen in het bedrijfsgebied de 's-

Gravelandse Polder.Het kantorengebouw de Torendijk ligt direct aan de 's-Gravelandseweg, is goed ontsloten en heeft

voldoende parkeergelegenheid. Van het gebouw staan sinds enige jaren ca. 6 verdiepingen te huur en

komt zelfs in de toekomst geheel leeg te staan. Door de verouderde uitstraling van het pand is het als

kantorengebouw moeilijk verhuurbaar en is het met openbaar vervoer moeilijk bereikbaar.

Het kantorengebouw Westpoint (Klaverstede) ligt aan de De Brauwweg; hiervan staat op dit moment

een gedeelte leeg, dat direct naast het sportcentrum ligt.

Het bestemmingsplan 'Spaanse Polder en 's Graveland 2004' laat de bestemming tijdelijke huisvesting

niet toe. Er kan echter op grond van de Wet Ruimtelijke Ordening (art 3.22) voor vijfjaar ontheffing

worden verleend. Het moet dan wel duidelijk zijn dat het tijdelijke huisvesting betreft.

Voorstel:De gemeente is bereid om juridische medewerking te verlenen om het mogelijk te maken dat de(deels) leegstaande kantoorpanden Torendijk en Westpoint gebruikt worden voor o.a. tijdelijkehuisvesting van tijdelijke arbeidsmigranten.

4.3.3. Braakliggende terreinen voor containerwoningen

Een derde mogelijkheid is de bouw van containerwoningen, die door enkele ondernemingen op demarkt is gezet, onder andere voor studentenhuisvesting". Deze complexen worden bij voorkeur niet

Zie o.a.: http://www.tempohousing.com

12

midden in een woonwijk gezet, waar doorgaans ook niet de vereiste braakliggende grond aanwezig is,

maar aan de rand van een bedrijventerrein, waar ook voldoende parkeergelegenheid is en dat vaak

goed aansluit op een snelweg. Een goede omvang is een complex van 30 units, waar in elke unit 6

mensen fatsoenlijk in gehuisvest kunnen worden. Met zo'n omvang kan er een ontmoetingsruimte

worden gerealiseerd en is het mogelijk om een conciërge aan te stellen voor klusjes, toezicht en als

aanspreekpunt. Op dit moment is er in Schiedam geen geschikte locatie voorhanden.

5. Welzijnsbeleid

In het flankerend beleid neemt het welzijnsbeleid in brede zin een belangrijke plaats in. Want of het nu

om Nederlanders, autochtonen dan wel allochtonen, of tijdelijke arbeidsmigranten gaat, zaken als

ontspanning, onderwijs, educatie en participatie zijn voor elk mens belangrijk.

Het is daarbij van belang om stil te staan bij de vraag welke wensen en behoeften de

arbeidsmigranten zelf hebben. De mogelijkheden daarvan worden verkend. Vervolgens komen

inburgering en het leren van de Nederlandse taal aan bod en dan vooral het onderwijs voor kinderen.

Daarna wordt ingegaan op de participatie van deze groep. Tot slot wordt aandacht besteed aan de

mogelijke, ongewenste verdringingseffecten van het nieuwe beleid rondom kamerverhuur

/overbewoning.

5.1. Behoeften van tijdelijke arbeidsmigranten

Om in kaart te kunnen brengen waar de arbeidsmigranten behoefte aan hebben moet informatie

worden ingewonnen bij de groep zelf. De gemeente weet nu onvoldoende wat er speelt bij deze

arbeidsmigranten. Er bestaat op dit moment helaas nog geen groep arbeidsmigranten die zich heeft

georganiseerd in een zelforganisatie. Hierdoor is contact met de groep niet makkelijk. Er is echter wel

een aantal kanalen, waardoor arbeidsmigranten, en dan vooral Polen, bereikt kunnen worden. Dat kan

via de twee Poolse bladen die er in Nederland verschijnen PoPolsku2 en Niedziela]i. Voorts is er een

website van de Poolse gemeenschap in Nederland14. In Schiedam zijn er twee Poolse winkels, de

Polski Sklep UBacy en de Sklep HalinkaXi en in Rotterdam de Poolse Parochie OLV Sterre der Zee in

Rotterdam16

Een andere manier om de groep beter in beeld te krijgen is door het doen van onderzoek. CMOStimulans zal in opdracht van de gemeente Schiedam onderzoek doen naar de sociaal-economischekenmerken van arbeidsmigranten, de knelpunten m.b.t. integratie van de doelgroep en inventariserenwat de behoefte van de doelgroep is op het gebied van welzijnsactiviteiten. Vanuit de StadsregioRotterdam is er subsidie beschikbaar gesteld voor dit onderzoek. Naar verwachting zal het onderzoekvan CMO Stimulans eind 2008 gereed zijn. CMO Stimulans zal in haar onderzoek gebruik maken vande hierboven genoemde kanalen.

12 Zie: www.popolsku.nl13 Zie: www.niedziela.nl14 Zie: www. polonia.nl15 resp. Hoogstraat 113 en Rotterdamsedijk 234, zie ook: www.sklephalinka.nl16 zie: www.parafia.nl

13

5.2. inburgering / Nederlandse taal

Onderwerp van discussie is de vraag hoeveel tijdelijke arbeidsmigranten hier zullen blijven. Een grote

groep zal hier tijdelijk zijn om in korte tijd veel geld te verdienen en daarna terug te keren naar hun

eigen land. Voor diegenen die langer willen blijven zal echter nagedacht moeten worden over de

mogelijkheden om inburgeringtrajecten of taallessen te volgen.

De tijdelijke arbeidsmigranten uit Midden- en Oost-Europa zijn niet verplicht om in te burgeren.

Volgens de Europese regels hoeven EU-ingezetenen namelijk geen inburgeringcursus te volgen. De

groep kan echter wel een aanbod worden gedaan.

In april 2008 is in de gemeenteraad de 'Discussienotitie beleidsontwikkeling inburgering Schiedam'

besproken. Eén van de onderwerpen waarover de raad een keuze moest maken betrof de doelgroepen

van het inburgeringsbeleid. Naast groepen die verplicht zijn in te burgeren (waaronder nieuwkomers

en uitkeringsgerechtigden) bestaat er ook een groep mensen die op vrijwillige basis kunnen

inburgeren, de zgn. inburgeringsbehoeftigen. Voor inburgeringsbehoeftigen heeft de raad als prioriteit

de groep opvoeders aangegeven, vooral ouders met jonge kinderen. MOE -landers met kinderen

krijgen dus de mogelijkheid deel te nemen aan een inburgeringstraject dat de gemeente hen aanbiedt.

Als zij dit accepteren begint voor hen de inburgeringsplicht. Dat wil zeggen dat deelname vrijwillig is,

maar niet vrijblijvend.

Naast het volgen van een inburgeringstraject via de gemeente bestaan er ook andere mogelijkheden

om de Nederlandse taal te leren. Een aantal uitzendbureaus biedt de arbeidsmigranten de mogelijkheid

om Nederlandse taalles te volgen. Dat gebeurt onder andere door lessen in te kopen bij de Stichting

Nederlands-Pools Centrum voor Cultuur en Educatie in Rotterdam17. De cursus Nederlands bij deze

stichting omvat vijftien bijeenkomsten van 1,5 uur en kost 150 euro. Deelnemers aan de taalcursus bij

het Nederlands-Pools Centrum zijn over het algemeen vrijgezellen die van plan zijn langer in

Nederland te blijven. De groep opvoeders wordt niet bereikt, zo geeft het Centrum aan.

De minister van WWI is in gesprek met de uitzendbranche om taal en inburgering op de werkvloervorm te geven. De minister richt zich daarbij op het ontwikkelen van lesmethodieken voor inburgeringop de werkvloer, waarvoor wordt aangesloten bij de ontwikkelingen in het Deltaplan inburgering.Daarnaast richt de minister zich op het bevorderen van de gezamenlijke verantwoordelijkheid vanwerkgevers en gemeenten in de totstandkoming van een inburgeringsaanbod voor deze doelgroep.

Voorstel:De gemeente zal de in Schiedam verblijvende arbeidsmigranten actief informeren over demogelijkheden die er zijn om een inburgeringstraject te volgen.De gemeente zal in het kader van het convenant met Rotterdam en Schiedam proberen met deuitzendbureaus een inburgeringaanbod voor arbeidsmigranten te realiseren.

17 Zie: www.edukacja-kultura.nl/. Deze stichting wil kinderen en volwassenen kennis van de Poolse taal encultuur bijbrengen en bijdragen aan integratie van Polen in Nederland.

14

5.3, Onderwijs voor de kinderen van tijdelijke arbeidsmigranten

Volgens de gegevens van Bureau Onderzoek en Statistiek waren er eind 2007 371 huishoudens in

Schiedam uit Midden- en Oost-Europa. Op die datum hadden 85 van deze huishouden in totaal 114

kinderen in de leeftijd van 0-19 jaar. Een groot deel van de groep, namelijk 78 kinderen, behoort tot de

leeftijdsgroep 0-13 jaar. (Zie Bijlage 1)

Deze cijfers zijn niet geheel betrouwbaar. Het aantal kinderen kan een stuk groter zijn doordat veeltijdelijke arbeidsmigranten zich niet inschrijven in het GBA. Inschrijving is immers pas verplicht bij

een verblijf in Nederland van vier maanden of langer.Uit het leerplichtadministratiesysteem van de gemeente zijn cijfers te halen m.b.t. leerlingen die in éénvan de landen in Midden- en Oost-Europa geboren zijn. Op 14 mei 2008 waren er 36 kinderen uit deze

landen ingeschreven bij het primair onderwijs. Het grootse gedeelte (19 kinderen) is Pools.De 36 kinderen zitten op diverse scholen in Schiedam, verspreid over de hele stad. De scholen die

eruit springen zijn basisschool Het Startblok (Nieuwland) met 13 leerlingen, basisschool De Singel

(Oost) met 7 leerlingen en basisschool St. Jan (Oost), met 5 leerlingen.Het grote aantal leerlingen ingeschreven bij basisschool Het Startblok wordt veroorzaakt door deadministratieve koppeling van het Centrale Opvang Neveninstroom project (CON) aan Het Startblok.Het project is bedoeld voor kinderen tussen de 6 en 13 jaar, die weinig of geen onderwijs in het

Nederlands hebben gevolgd en niet langer dan twee jaar in Nederland zijn.Leerlingen gaan een halve dag naar de CON en een halve dag naar de basisschool. In het project lerende kinderen door middel van een intensieve halve dagopvang bij het CON in korte tijd Nederlands

spreken en schrijven.Aanmelding verloopt via de basisscholen, de leerplichtambtenaar, Vluchtelingenwerk Maasdelta en/of

de ouders. In overleg met de scholen en de ouders wordt een keuze gemaakt voor een school. Dit kan

betekenen, dat een neveninstromer niet wordt geplaatst op de school die de leerling in eerste instantie

heeft aangemeld. Hierdoor is het mogelijk om de neveninstromers te spreiden over verschillende

scholen, zodat concentratie op één school wordt voorkomen. Ouders maken uiteindelijk zelfde keuze,

de deelname aan het project is vrijwillig. Scholen die leerlingen hebben die bij het CON staan

ingeschreven krijgen een financiële vergoeding vanuit de gemeente.

Kinderen van 12 jaar en ouder worden aangemeld bij het Steunpunt onderwijs. Het doel hiervan is om

alle neveninstromers in deze leeftijdscategorie in de regie Nieuwe Waterweg Noord te registreren en te

screenen met het oog op plaatsing op een school, die het beste past bij het ontwikkelingsniveau van de

kinderen.

De schoolbesturen hebben in hun overleg met de gemeente Schiedam aangegeven signalen te hebbendat een aantal scholen problemen heeft met deze groep kinderen. Afgesproken is dat de schoolbesturende precieze aard van de problematiek zullen achterhalen. Gezien het lage aantal kinderen (36 in mei2008) en de verdeling over de stad is echter de verwachting dat de problematiek versnipperd is.

Met betrekking tot deze kinderen spelen nog wel twee andere zaken. Ten eerste: de CON valt op dat

veel kinderen al langer in Nederland zijn voordat ze bij hen worden aangemeld.

Op basis van bovenstaande gegevens kunnen wij ons afvragen hoeveel kinderen van deze

arbeidsmigranten niet, of wellicht pas na maanden, naar de basisschool gaan.

15

Ten tweede speelt ook nog het probleem van 'illegaliteit'. De CON en de basisscholen in Schiedam

hebben te maken met kinderen uit Roemenië en Bulgarije die hier (samen met hun ouders) verblijven

zonder dat de ouders een tewerkstellingvergunning hebben. Voorop staat echter dat alle kinderen die

in Nederland verblijven recht hebben op onderwijs. Scholen kunnen kinderen daarom zonder

problemen inschrijven. Het ministerie van OCW kent deze kinderen een speciaal nummer toe waarop

de scholen de bekostiging ontvangen.

Op de expertmeeting van 6 juni jl. bleek dat scholen niet altijd weten hoe ze met deze groep moeten

omgaan. De gemeente zal de scholen daarom moeten informeren over deze regeling vanuit het

ministerie. Daarnaast is het goed om Stichting Welzijn Schiedam (SWS) - die ook in aanraking komt

met deze groep kinderen en hun ouders- te informeren over deze regeling en over de werkwijze van

het CON.

De Stichting Nederlands-Pools Centrum voor Cultuur en Educatie geeft aan dat goede informatie over

het Nederlandse onderwijssysteem belangrijk is. Het onderwijssysteem in Nederland verschilt

namelijk erg van dat in Polen. Zo gaan bijvoorbeeld kinderen in Polen pas op hun 6e voor het eerst

naar de basisschool. Verder is het in Polen eenvoudig om verlof aan te vragen voor een kind, terwijl

dat hier in het kader van de leerplicht niet zo eenvoudig is.

Informatie over het Nederlandse onderwijssysteem zou kunnen worden opgenomen op de website van

de gemeente Schiedam. Dit moet dan wel in de eigen taal gebeuren, zoals bijvoorbeeld op de website

van de gemeente Vlaardingen gebeurt.

Voorstel:De gemeente zal een overleg met de basisscholen en het CON bijeenroepen om tot onderlingeinformatie-uitwisseling te komen, teneinde het alle leerplichtige kinderen van tijdelijkearbeidsmigranten in de schoolbanken te krijgen. Daarnaast zullen de arbeidsmigranten metkinderen over het Nederlandse onderwijssysteem geïnformeerd gaan worden.

5.4. Participatie /activiteiten in de wijk

Stichting Welzijn Schiedam (SWS) wil binnenkort in Oost een project starten 'Welkom in Oost', metals doel de Polen in de wijk welkom te heten. Aanleiding is het gegeven dat er veel Oost-Europeanen- en dan vooral Polen - in Oost wonen waar weinig contact mee is vanuit de andere wijkbewoners.Men wil met het project de nieuwe bewoners niet alleen welkom heten maar ook wegwijs maken in dewijk. Hierbij zal een tolk worden ingezet. Voorts zal een film worden gemaakt over de wijk waarinpraktische zaken zoals parkeren, vuilnis aanbieden, etc. aan bod komen. Deze film zal in het Poolsworden ondertiteld. SWS denkt daarnaast aan het instellen van een spreekuur. Om deze activiteiten teondersteunen wordt voorgesteld hiervoor een bedrag van €2000 ter beschikking te stellen.

Stichting Nederlands-Pools Centrum voor Cultuur en Educatie in Rotterdam organiseert, naast hun

taallessen, ook een zaterdagschool van Poolse taal en cultuur voor kinderen van 3 tot 12 jaar en biedt

cursussen Pools voor Nederlanders. Het Centrum is ook betrokken bij verschillende

welzijnsactiviteiten voor Polen in de Rotterdamse regio. Afgaande op de ervaringen van de Stichting

zou gekozen kunnen worden voor activiteiten gericht op sport (voetbaltoemooi) of het organiseren van

een barbecuefeest. Uit het onderzoek van CMO Stimulans zal blijken of de Oost-Europeanen in

Schiedam aan dit soort activiteiten behoefte hebben.

16

Op dit moment bestaat er geen platform voor overleg met de tijdelijke arbeidsmigranten. De gemeente

kan een dergelijk platform ook niet initiëren, maar kan deze - wanneer er één ontstaat - wel

ondersteunen. Op dat moment ligt namelijk aansluiting bij het platform van migranten zelforganisaties

in Schiedam, Stichting Multicultureel Schiedam, voor de hand. Dit platform is voor de gemeente een

aanspreekpunt en ontvangt subsidie voor een aantal, dat zij uitvoert.

Voorstel:Om contacten tussen arbeidsmigranten en hun omgeving te stimuleren wordt er in het kader van

het project 'Welkom in Oost' €2000 ter beschikking gesteld door de gemeente.

5.5. Verdringingseffecten/aandacht voor sociaal zwakkeren

Ten aanzien van kamerverhuur is nieuw beleid geformuleerd. Omdat er strenger gehandhaafd gaatworden bestaat het risico dat naast buitenlandse werknemers ook andere mensen, zoals mensen metproblemen, op straat komen te staan. Het zou dan bijvoorbeeld kunnen gaan om alcohol- ofdrugsverslaafden. We noemen dit in het algemeen de 'sociaal zwakkeren'.

Voor de groep sociaal zwakkeren is de Openbare Geestelijke Gezondheidszorg (OGGZ) beschikbaar.

De OGGZ omvat preventieve zorg voor de gehele bevolking, preventieve zorg voor risicogroepen en

zorg voor kwetsbare groepen zoals daklozen en zorgmijders. Sinds 1 januari 2007 valt de OGGZ

onder de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo). Gemeenten zijn verantwoordelijk voor de

uitvoering van de OGGZ. Op bestuurlijk en beleidsniveau is er in de regio Nieuwe Waterweg Noord

het OGGZ-platform. De doelstelling van dit platform is afstemming van het OGGZ-beleid en het

(mede)realiseren van een sluitende aanpak in de regio en samenhang te bevorderen tussen de

verschillende OGGZ-initiatieven binnen de regio. In het platform zitten onder meer aanbieders,

financiers, cliëntondersteuning en belangenbehartigers/aanbieders.

Naast het regionaal platformoverleg vindt op lokaal niveau overleg plaats tussen de verschillendeorganisaties die zich met OGGZ-cliënten bezighouden. Hier is vooral sprake van casuïstiek overlegwaarbij knelpunten in de uitvoering worden besproken. In Schiedam heet dit netwerk het LokaalZorgnetwerk (LZN). De coördinatie van het LZN ligt bij de GGD Rotterdam Rijnmond. Er zijndiverse instanties die de zorg voor kwetsbare groepen op zich nemen, waaronder het algemeenMaatschappelijk Werk, Riagg en Bouman GGZ.

Voor onderdak kunnen groepen terecht bij diverse instanties, waaronder de Nachtopvang/pensionvoorziening van Stichting Onder Een Dak en het 24-uurs Nood OpvangsCentrum (NOC).Tot op dit moment zijn er geen signalen vanuit de zorginstellingen of de noodopvang dat hetstringentere kamerverhuurbeleid leidt tot het sluiten van kamerverhuurbedrijven waar sociaalzwakkeren wonen. Bij de evaluatie van het beleid blijft dit uiteraard een punt van aandacht.

17

6. De sociaal-economische positie van tijdelijke arbeidsmigranten

Schiedam is voor de tijdelijke arbeidsmigranten uit de Midden en Oost-Europa vooral een

woongemeente. Zeker voor hen die onder contract bij een uitzendbureau staan, geldt dat ze buiten de

gemeente Schiedam in met name de tuin- en kasbouw werken.

In de raadsnota 'Overbewoning en tijdelijke huisvesting arbeidsmigranten' is al een schets gegeven

van de ontwikkelingen op de arbeidsmarkt en de komst van tijdelijke arbeidsmigranten naar

Nederland.

Tijdens de commissie- en raadsbehandeling van het raadsvoorstel 'Overbewoning en huisvesting

tijdelijke arbeidsmigranten' op 3 en 13 maart 2008 is door verschillende fracties aangedrongen op

aandacht voor de sociaal-economische positie van arbeidsmigranten. Hieronder worden de

mogelijkheden daarvan verkend. Goed werkgeverschap mag verwacht worden van de werkgevers, dan

wel de uitzendbureaus. Maar ook de gemeente kan een zet in de goede richting geven, waarbij de

regionale aanpak niet uit het oog moet worden verloren.

6.1. Schets van de situatie

Veel tijdelijke arbeidsmigranten worden geworven door uitzendbureaus. Daarnaast zijn e r - intoenemende mate - arbeidsmigranten die als zelfstandige emplooi vinden. Als multi-inzetbare - veelal

zwartwerkende - klusjesman, autohandelaar, en - een nieuwe trend - als kapper e.d.Het gaat niet alleen om mannen, maar ook om vrouwen. Het betreft niet alleen Polen, maar ook intoenemende mate Bulgaren en Roemenen. Zo waren Bulgaren en Roemenen volgens cijfers van deKamer van Koophandel in 2007 de snelst groeiende groep zelfstandige ondernemers in Nederland,

waarvan 45 resp. 63% vrouw is; 95% van deze vrouwen schreef zich in als kapster of

schoonheidsspecialiste'8.Er is dus sprake van een behoorlijke diversiteit, al neemt dit niet weg dat de meeste tijdelijkearbeidsmigranten (rond de 75%) via een uitzendbureau in Nederland werkzaam zijn en dus in

loondienst zijn.Wel is er een onrustbarende ontwikkeling die ook in Schiedam wordt waargenomen, nl. dat erverkapte vormen van vrouwenhandel en daarmee samenhangend -onvrijwillige- prostitutieplaatsvindt, waarbij vrouwen uit Midden en Oost-Europa het slachtoffer zijn. Op dit moment wordthier op landelijk niveau strafrechtelijke onderzoek naar ingesteld.

Een andere, onwenselijke ontwikkeling is het fenomeen constructies met ZZP'ers (ZelfstandigenZonder Personeel), werkgevers die werknemers ertoe bewegen voor zichzelf te beginnen. Werknemersworden dan zelfstandige ondernemer zonder personeel (ZZP). Deze groep wordt dan zelfverantwoordelijk voor alle verplichtingen zoals de Kamer van Koophandel, belastingaangifte,huisvesting, verzekering enz.

De werkgever wordt dan opdrachtgever en is van veel risico af. In deze kan de vraag gesteld wordenhoe een buitenlander dit allemaal moet regelen want er komt nogal wat bij kijken ondernemer te

1 De Volkskrant d.d. 6 mei 2008.

18

worden. Niet zelden is er sprake van een constructie en heeft de ZZP'er slechts één opdrachtgever

waaraan hij met handen en voeten gebonden is.

6.2. De uitzendbranche

In Nederland zijn duizenden uitzendbureaus actief. Dat aantal neemt nog steeds toe, evenals hun

gezamenlijke omzet. Tussen 2004 en 2007 groeide de omzet van de uitzendbureaus jaarlijks met

dubbele cijfers. In 2008 lijkt de groei terug te zakken naar 4%.

Zo'n 1.400 uitzendondernemingen zijn gecertificeerd (stand per 3-3-2008). Hoewel dit aantal snel

groeit, zijn er nog steeds vele duizenden uitzendwerkgevers niet gecertificeerd. Hiervan bevinden zich

bovendien velen in het malafide circuit.Een bonafide uitzendonderneming beschikt over een NEN 4400 certificaat19. Dit certificaat maaktduidelijk dat aan wettelijke vereisten is voldaan. Zo bewijzen gecertificeerde uitzendondernemingenmet het keurmerk onder andere dat hun (personeels)administratie op orde is, dat zij op tijd belastingenen sociale verzekeringspremies betalen en dat hun medewerkers gerechtigd zijn om arbeid inNederland te verrichten. Met dit keurmerk behoeden zij bovendien hun opdrachtgevers voor degevolgen van aansprakelijkheid voor niet afgedragen belastingen, sociale premies en werken metillegalen, is na te gaan of een onderneming gecertificeerd is. Om lid te worden van eenwerkgeversvereniging binnen de uitzendbranche is het hebben van het certificaat een vereiste.

Van de 1.400 gecertificeerde ondernemingen zijn er zo'n 1.000 uitzendondernemingen lid van eenbranchevereniging. Binnen de uitzendsector zijn er drie brancheverenigingen. Dit zijn de AlgemeneBond Uitzendondernemingen (ABU), de Nederlandse Bond van Bemiddelings- enUitzendondernemingen (NBBU) en de Vereniging van Internationale Arbeidsbemiddelaars (VIA)20.

Overigens zijn er niet alleen Nederlandse uitzendbureaus actief in Schiedam en omgeving. Informatievan het SIOD leert dat er inmiddels meerder in Polen gevestigde ondernemingen actief zijn alsuitzendbureau. Werknemers worden daarbij vanuit o.a. Polen gedetacheerd naar Nederlandsebedrijven. Voor deze groep werknemers zal huisvesting vanzelfsprekend ook aan de orde zijn. Naasthuisvesting is de sociale zekerheid iets waar de SIOD nogal eens tegenaan loopt. De betreffende EUverordening21 schrijft voor dat in principe het woonlandbeginsel van toepassing is de uitgezondenwerknemers in hun woonland verzekerd dienen te zijn. Is er geen sprake van verzekering in hetwoonland dan moet er in het werkland, op aangifte bij de Belastingdienst, de premiesvolksverzekeringen worden afgedragen. Bij malafide uitzendbureaus komt het nogal eens voor datzowel in het woonland als het werkland niets wordt betaald (een kostenbesparing van 20 tot 40% opde loonsom). Onverzekerde werknemers die een bedrijfsongeval krijgen, moeten dan de kosten voorzorg zelf betalen.

6.3. Criteria voor goed werkgeverschap

Indien de werkgevers c.q. het uitzendbureaus tijdelijke arbeidsmigranten werven en naar Nederland

haalt, dan mag van hen worden verwacht dat zij zich als goed werkgever opstellen en alles in het werk

19 zie www.normeringarbeid.nl20 Zie verder bijlage 2 met informatie over deze brancheorganisaties.21 1408/71

19

zullen stellen om zaken op de juiste wijze voor deze arbeidsmigranten te regelen. Zo regelt de

werkgever vaak de huisvesting van de arbeidsmigranten. Daarnaast heeft de werkgever ook een

zorgplicht ten aanzien van de arbeidsmigranten. Dat is echter lang niet altijd het geval.

Arbeidsmigranten die hier werken worden nogal eens geconfronteerd met werkgevers die méér dan

alleen huur inhouden op loon, te pas en te onpas boetes opleggen aan de werknemers, sleutelgeld

vragen wat nimmer wordt terugbetaald, opgebouwde rechten zoals vakantiegeld niet uitbetalen, in

plaats van het CAO loon het Wettelijk Minimum Loon betalen en op loon ingehouden pensioenpremie

niet afdragen aan pensioenfondsen.

Niet al deze zaken leiden tot zaken zoals beschreven in artikel 273 Wetboek van Strafrecht (uitbuiting)

maar werknemers hebben hier wel last van en hebben aan het eind van de maand met (veel) minder

loon dan waar zij op rekenden.

Op grond van criteria en aanbevelingen die door de verschillende brancheverenigingen worden

gehanteerd én op basis van verzamelde bestpractices is er een lijst van criteria voor goed

werkgeverschap opgesteld22. Deze lijst is te vinden in bijlage 3.

Voorstel:Het interventieteam zal nadrukkelijker dan nu het geval is ook op aspecten van goedwerkgeverschap letten en de bevoegde instanties daarover bij tekortkomingen informeren.De gemeente streeft er naar in samenwerking met Rotterdam en Vlaardingen een convenant met debrancheverenigingen af te sluiten over 'goed werkgeverschap'.

6.4. Uitzendbureaus in Schiedam

Voor zover bekend zijn er in Schiedam - als het gaat om uitzendbureaus die tijdelijkearbeidsmigranten in dienst hebben dan wel in de gemeente huisvesting bieden - twaalf uitzendbureausactief. Eén van hen is aangesloten bij de ABU, géén van hen is aangesloten bij de NBBU, zes zijn lidvan VIA en hebben ook het SKIA-certificaat en negen hebben het NEN 4400-certifïcaat.Er is tot nu toe één keer een overleg geweest met deze uitzendbureaus, althans zes van hen waren opde bijeenkomst aanwezig. Deze bijeenkomst was bedoeld voor een eerste kennismaking en om hen teinformeren over het Schiedamse beleid t.a.v. kamerverhuurbedrijven. Bereidheid was er ook bij demeeste bureaus om verder contact met de gemeente te houden.

Voorstel:Er vindt eens per kwartaal overleg met uitzendbureaus plaats, waarbij de volgende onderwerpenaan de orde komen: huisvestingsituatie, (woon)overlast, goed werkgeverschap, betrokkenheid vande uitzendbureaus bij het flankerend beleid.

6.5. Vertegenwoordiging van werknemers

Het is vrij gebruikelijk om bij overlegsituaties die de arbeidsvoorwaarden en -omstandigheden in de

brede zin van het woord betreffen de werknemers te betrekken. Dat is bij tijdelijke arbeidsmigranten

22 Deze lijst is ontleend aan de factsheet 'De rol van de werkgever' die is opgesteld door VROM, VIA en VNG.

20

niet eenvoudig. Als ze al lid zouden zijn van een vakbond, is dat een Poolse, die in Nederland - voor

zover bekend - niet is vertegenwoordigd.De FNV probeert werknemers uit nieuwe EU-lidstaten bij de vakbeweging te betrekken, teneinde hun

arbeidsvoorwaarden te verbeteren23. Dat lijkt op dit moment echter meer een voornemen dan de

praktijk.De tijdelijke arbeidsmigranten kennen ook (nog) geen vorm van zelforganisatie. Algemeen bekend is

dat deze groep van werknemers het moeilijkst te organiseren is.

6.6. Gemeente als opdrachtgever

De gemeente fungeert ook als opdrachtgever bij infrastructurele werken, utiliteitsbouw enz. In maart2008 heeft de gemeente Schiedam een samenwerkingsovereenkomst gesloten met Vlaardingen enMaassluis om gezamenlijk in te kopen. Zoals het Bureau Inkoop in haar Nieuwsbrief van augustus2008 stelt heeft de overheid een voorbeeldfunctie ten opzichte van bewoners en bedrijven. Alsvoorbeelden worden daarbij het duurzaam inkopen en maatschappelijk verantwoord ondernemengegeven. Die voorbeeldfunctie zou zich ook uit kunnen strekken tot het alleen willen samenwerkenmet bonafide uitzendbureaus, die zijn aangesloten bij een erkende branchevereniging. Dit zou alsnieuw criterium opgenomen kunnen worden in het inkoop- en aanbestedingsbeleid. Overleg metVlaardingen en Maassluis is daarvoor nodig.

Voorstel:De gemeente overlegt met Vlaardingen en Maassluis om in het gezamenlijke inkoop- enaanbestedingsbeleid vast te leggen dat alleen wordt samengewerkt met uitzendbureaus, die zijnaangesloten bij een erkende branchevereniging.

23 Zie: http://www.fnv.nl/helpjezelf/lokaal/nieuwsarchief/2007/minderhedenorganiseren.asp

21

7. Communicatie

Schiedam heeft - net als een aantal andere gemeenten in Nederland-te maken met een sterke

toename van tijdelijke arbeidsmigranten.. Op dit moment vormen Polen het grootste deel van deze

groep. Rondde arbeidsmigranten speelt een aantal problemen en vooroordelen rond huisvesting,

inburgering en werkomstandigheden. Er zijn daarbij de volgende partijen in beeld die bij een goed

communicatiebeleid bediend moeten worden: de arbeidsmigranten, de huisvesters, uitzendbureaus en

werkgevers, de buurt en de gemeente Schiedam.

Het is van belang dat deze partijen elkaar weten te vinden en onderling informatie uitwisselen.

Daarbij kan het gaan om min of meer 'zakelijke' informatie, zoals het onder de aandacht brengen van

regelgeving, maar ook om informele contacten, waarbij de buitenlandse werknemers en hun

buurtgenoten met elkaar in gesprek geraken. Voor de gemeente Schiedam ligt er een opgave om zo

goed mogelijk te communiceren met alle partijen en te bevorderen dat zij ook met elkaar in contact

komen en blijven.

Omdat Polen op dit moment de meest voorkomende en in het oog springende groep is, wordt hier

vooral over hen gesproken. Maar het streven is er op gericht om alle tijdelijke arbeidsmigranten te

bereiken en het communicatiebeleid aan te passen als een andere groep tijdelijke arbeidsmigranten

daartoe aanleiding geeft.

7.1. Tijdelijke arbeisdrnigranten

De arbeidsmigranten zijn onder te verdelen in twee groepen. De meesten zijn hier voor een beperkte

tijd, een aantal zal zich permanent in Nederland vestigen.

Zij die hier tijdelijk zijn, komen vooral om te werken en geld te verdienen. Zij hebben weinig behoefte

om veel tijd te steken in het leren van de Nederlandse taal. Met die kennis kunnen ze later niet veel en

zij besteden hun tijd liever aan werken. Het gevolg hiervan is dat de meeste communicatie in het

Nederlands, die direct op de werknemers is gericht, zijn doel mist. Toch is het belangrijk om de

werknemers te informeren over een aantal zaken:

• algemene informatie over de stad Schiedam (belangrijkste onderwerpen uit de stadsgids);• inschrijving in de gemeente Schiedam (men riskeert een boete als bij een verblijf van langer

dan 4 maanden geen inschrijving in de GBA plaatsvindt);

• inschrijving bij de IND;• de regels rondom identiteitsbewijzen;• de regels en mogelijkheden met betrekking tot huisvesting;• de rechtspositie van (buitenlandse) werknemers en sociale voorzieningen;• ziektekosten en verzekeringen;• informatie over belastingen;• wat mag wel en wat mag niet in het openbaar (o.a. drinken, parkeren);

• vuilophaal en -afvoer;• wat te doen in het geval van een ramp (112, sirene, Radio Rijnmond, politie);• adressen waar men terecht kan in het Pools;• 'kleine dingen', die in de buurt tot 'grote ergernis' kunnen leiden;

22

• recreatie (parken, sport, activiteiten van bijvoorbeeld SWS).

Voor een deel kan deze informatie worden samengevat op enkele A4'tjes. Door deze in het Pools te

laten vertalen, worden de (Poolse) werknemers snel en duidelijk geïnformeerd.Andere zaken zijn minder eenvoudig samen te vatten, omdat ze daarvoor te complex zijn of omdat ze

individueel moeten worden geregeld. In die gevallen kan getracht worden met tussenpersonen tewerken. In de regio zijn verschillende organisaties actief, die hun oorsprong vinden in Polen. Zij

kunnen dienen als aanspreekpunt voor hun landgenoten, aangezien zij zowel de Nederlandse als de

Poolse taal machtig zijn.De gemeente Schiedam zelf kan een informatiepunt openen, speciaal gericht op Poolse arbeiders. Hetis voldoende om dit op een vast tijdstip in de week een beperkte tijd open te stellen. Het meest voor de

hand liggend is op een donderdagavond, als de Stadswinkel geopend is.

De mogelijkheden om Poolse werknemers te bereiken zijn:

• stadsgids (voornamelijk als adressengids, voorzien van enige uitleg in het Pools);• informatiepakket in het Pools (basisinformatie plus een beperkte woordenlijst);• Poolse winkel(s) en Poolse kerk (kunnen dienen als 'wegwijzer');

• SWS (voor activiteiten);• Poolse pagina op de website van de gemeente Schiedam (basisinformatie plus een overzicht

van Poolse websites en andere informatiekanalen);

• informatiepunt in de Stadswinkel, dat op een vast tijdstip in de week geopend is;

• werkgevers en huisvesters.

Voor Polen die zich blijvend in Nederland willen vestigen, moet bovenstaande nog worden aangevuld

met informatie over:

• de mogelijkheden voor gezinshereniging;

• onderwijs en kinderen;

• taalonderwijs.

Speciale aandacht moet er zijn voor Polen die op dit moment huisvesting hebben viakamerverhuurders. Voor kamerverhuur gelden in Schiedam sinds april 2008 nieuwe regels. Een deelvan de kamerverhuurbedrijven voldoet niet aan deze regels en loopt daardoor de kans om gesloten teworden. Deze aanpak treft niet alleen de verhuurders, maar ook hen die in de kamers wonen. Het isdan ook van belang om de arbeidsmigranten te informeren over het beleid. De verhuurders zijn algeïnformeerd, maar ook werknemers moeten weten waar ze mee te maken krijgen. De maatregelenzijn immers niet bedoeld om hen weg te jagen, maar eerder als bescherming tegen onveilige enonhygiënische omstandigheden en uitbuiting (hoge huur). Het is goed om te wijzen op alternatievehuisvesting speciaal voor buitenlandse werknemers en andere legale mogelijkheden.

In het voorgaande ligt de focus op werknemers van Poolse oorsprong. Zij zijn op dit moment immersveruit in de meerderheid. Het is niet ondenkbaar, dat op afzienbare termijn andere nationaliteitenaanzienlijk in aantal zullen groeien. Te denken valt aan Roemenen en Bulgaren. Deze ontwikkeling zalgevolgd moeten worden en wanneer de noodzaak daartoe ontstaat, zullen de middelen envoorzieningen daarop moeten worden afgestemd. In sommige gevallen kan mogelijk gebruik worden

23

gemaakt van al bestaande voorzieningen. In het geval van Turkssprekende Bulgaren kunnen de

inburgerzuilen, die enige tijd geleden in gebruik zijn genomen, goede diensten bewijzen. Veel

basisinformatie is daar ook in het Turks te raadplegen.

Voorstellen:Er komt een Informatiepakket in het Pools, waarin naast basisinformatie over Schiedam ook

informatie staat over onderwijs en inburgering.Op de website van de gemeente Schiedam komt deze informatie op een speciale Poolse pagina.Er komt een proef van een halfjaar waarbij in de Stadswinkel op donderdagavond een speciaal

Pools loket is geopend tussen 19 en 20 uur.

7.2. Huïsvesters, uitzendbureaus en werkgevers

Werkgevers, uitzendbureaus en huisvesters zijn de partijen waarmee arbeidsmigranten over hetalgemeen het meest te maken hebben. Vaak is dat één en dezelfde persoon: het uitzendbureau dat hetcontract met de individuele arbeidsmigrant aangaat en ook voor de huisvesting zorgt. Daarmee zoudenzij een belangrijk kanaal kunnen zijn voor het doorgeven van informatie aan de werknemers. Niet inalle gevallen zijn huisvesters, uitzendbureaus en werkgevers echter bereid om deze rol op zich tenemen. In hoofdstuk 4 over de sociaal-economische positie van arbeidsmigranten wordt een aantalvoorstellen gedaan m.b.t. goed werkgeverschap, dat ook gevolgen heeft voor het communicatiebeleid.In de communicatie naar huisvesters, uitzendbureaus en werkgevers zelf moet er de nadruk op wordengelegd dat het in een ieders belang is dat de arbeidsmigranten goed geïnformeerd zijn en dat zij dekans krijgen zich op een goede manier in Schiedam te vestigen. De aanpak van overbewoning (metalle nadelige effecten) is in dat opzicht een belangrijke stap. Over de nieuwe regels rondkamerverhuur, die in april 2008 zijn ingegaan, is de afgelopen tijd al ruimschoots gecommuniceerd.

7.3. Buurtbewoners

Buurtbewoners zijn vaak niet erg enthousiast over de komst van arbeidsmigranten. Er wordt geklaagdover een toename van overlast. Die oorzaken liggen echter niet altijd bij de arbeidsmigranten zelf, alswel bij de omstandigheden waaronder zij hier verblijven. Om daarin verbetering te brengen, is door degemeente een aantal initiatieven genomen, zoals het interventieteam, de regulering van dekamerverhuur en intensivering van het wijkwerk. Verder is, zoals in hoofdstuk 3 al vermeld, de SWSbezig om een aantal op Polen gerichte activiteiten van de grond te tillen. Het is van belang, dat dezeinitiatieven ook door de buurt worden gedragen. Het moet duidelijk zijn, dat de inspanningen (metgemeenschapsgeld) een doel dienen, waar ook 'de buurt' de vruchten van plukt. Tegelijkertijd moetworden gecommuniceerd, dat er ook aandacht is voor de buurtbewoners zelf. Niet alleen dat hen eenluisterend oor wordt geboden, maar ook dat er aan wordt gewerkt om problemen op te lossen.

Daarnaast is het van belang om een reëel beeld te schetsen met betrekking tot tijdelijkearbeidsmigranten. Bijvoorbeeld de verwachting dat gezien de stand van zaken in de Nederlandseeconomie er naar verwachting nog wel een tijd arbeidsmigranten nodig zijn en dat een deel zich hierblijvend zal vestigen. Om hoeveel arbeidsmigranten gaat het eigenlijk? En hoe wonen en werken zij?Welke pogingen worden er gedaan om concrete problemen aan te pakken.

24

Dit reële beeld kan worden geschetst met behulp van bestaande communicatiemiddelen, zoals de

gemeentepagina, de Informatieblad Binnenstad en de lokale televisie. Niet alleen om arbeidsmigranten

zo een gezicht te geven, maar ook om problemen binnen de juiste context in beeld te brengen.

Bewonersorganisaties kunnen in dat proces een belangrijke rol spelen. Zij hebben immers dagelijks

contact met zowel wijkbewoners als de gemeente.

Net zoals er een informatiepunt voor de buitenlandse werknemers kan worden ingesteld, kan er ook

worden voorzien in een meldpunt overlast voor buurtbewoners. Daar kunnen zij hun problemen kwijt,

ongeacht de exacte aard daarvan. Hiermee wordt voorkomen dat bewoners het gevoel krijgen van het

kastje naar de muur te worden gestuurd. Zoals in 3.4. al gemeld wordt er op dit moment aan een

meldpunt gewerkt.

Van bewonerszijde is gevraagd of het mogelijk is via de website bekend te maken voor welke pandeneen onttrekkingsvergunning is verleend, cq een aanvraag ingediend. Op deze wijze kunnenbuurtbewoners eerst zelf kijken of het een kamerverhuurbedrijf met vergunning betreft, dan welwaarvoor de vergunningaanvraag loopt, alvorens bij de gemeente aan de bel te trekken. Ook nuworden vergunningsaanvragen en verleende vergunningen op de website gepubliceerd, zij het nietgebundeld per vergunningen, maar per week. In het geval van de onttrekkingsvergunning is het - alsservice naar de bewoners - aan te bevelen deze informatie te bundelen. De vraag is welke informatieopenbaar moet worden gemaakt. Bij aanvragen voor een bouwvergunning is op de website te lezen:adres, naam van de aanvrager en bouwactiviteit.

Voor de onttrekkingsvergunning is de relevante informatie: adres en maximaal aantal kamerbewoners

dat is toegestaan.

Voorstel:Op de gemeentelijke website komt een overzicht van adressen, waarvoor eenonttrekkingsvergunning is aangevraagd, cq. verleend. Bij de verleende vergunningen wordt hetmaximaal aantal toegestane kamerbewoners vermeld.

8. Voorstellen

Samenvattend wordt voorgesteld:

1.Om de kwaliteit van de huisvesting van arbeidsmigranten te verhogen sluit Schiedam, bij voorkeur insamenwerking met Rotterdam en Vlaardingen, een convenant met de uitzendbureaus, waarin criteria

voor een goede en veilige huisvesting zijn vastgelegd.Intussen werkt Schiedam mee aan de VIA-pilot om te onderzoeken of een dergelijk keurmerk

bijdraagt aan het beoogde doel.

2.

25

De gemeente is bereid om juridische medewerking te verlenen om het mogelijk te maken dat de

(deels) leegstaande kantoorpanden Torendijk en Westpoint gebruikt worden voor o.a. tijdelijke

huisvesting van tijdelijke arbeidsmigranten.

3De gemeente zal de in Schiedam verblijvende opvoeders onder tijdelijke arbeidsmigranten actief

informeren over de mogelijkheden die er zijn om een inburgeringstraject te volgen.

4.De gemeente zal in het kader van het convenant met Rotterdam en Schiedam proberen met de

uitzendbureaus een inburgeringaanbod voor tijdelijke arbeidsmigranten te realiseren.

5.De gemeente zal een overleg met de basisscholen en het CON bijeenroepen om tot onderlinge

informatie-uitwisseling te komen, teneinde alle leerplichtige kinderen van tijdelijke arbeidsmigranten

in de schoolbanken te krijgen. Daarnaast zullen de arbeidsmigranten met kinderen over het

Nederlandse onderwijssysteem geïnformeerd worden.

6.Het project 'Welkom in Oost', dat arbeidsmigranten in contact wil brengen met hun omgeving, wordt

met een subsidie ondersteund.

Geraamde lasten: €2000.

7.Het interventieteam zal nadrukkelijker dan nu het geval is ook op aspecten van goed werkgeverschap

letten en de bevoegde instanties daarover bij tekortkomingen informeren.

8.De gemeente streeft er naar in samenwerking met Rotterdam en Vlaardingen een convenant met de

brancheverenigingen af te sluiten over 'goed werkgeverschap'.

9.Er vindt een kwartaaloverleg met uitzendbureaus plaats, waarbij de volgende onderwerpen aan de orde

komen: huisvestingsituatie, (woon)overlast, goed werkgeverschap, betrokkenheid van de

uitzendbureaus bij het flankerend beleid.

10.De gemeente overlegt met Vlaardingen en Maassluis om in het gezamenlijke inkoop- en

aanbestedingsbeleid vast te leggen dat alleen wordt samengewerkt met uitzendbureaus, die zijn

aangesloten bij een erkende branchevereniging..

11.Er komt een informatiepakket in het Pools, waarin naast basisinformatie over Schiedam ook

informatie staat over onderwijs en inburgering.

26

12.Op de website van de gemeente Schiedam komt deze informatie op een speciale Poolse pagina.

13.Er komt een proef van een halfjaar waarbij in de Stadswinkel op donderdagavond een Pools loket

geopend is tussen 19 en 20 uur.

Geraamde lasten: € 2600.

14.

Op de gemeentelijke website komt een overzicht van adressen, waarvoor een onttrekkingsvergunning

is aangevraagd, cq. verleend. Bij de verleende vergunningen wordt het maximaal aantal toegestane

kamerbewoners vermeld.

15.Verdere expertisevorming is nodig, zowel op landelijk als op lokaal en regionaal niveau. Om daar aan

te kunnen bijdragen wil de gemeente Schiedam als daar aanleiding toe bestaat eenexpertisebijeenkomst organiseren. Aard en doelgroep van deze bijeenkomst hangt af van de behoefte

en de urgentie.Geraamde lasten: € 15.000

Financiële consequenties

Twaalf van de hierboven genoemde voorstellen kunnen uit het reguliere budget worden betaald. Dat

geldt niet voor de voorstellen nrs. 6, 14 en 15, samen een bedrag van €19.600.

Voor 2009 is er een extra inzet aangevraagd voor het project Overbewoning in het programma

Veiligheid aangevraagd, dat deels bedoeld is voor het flankerend beleid. In de conceptbegroting is

daarvoor voor de jaren 2009, 2010 en 2011 een bedrag van resp. €85.000, €85.000 en €80.000

gereserveerd. Daarvan is 40% bestemd voor het flankerend beleid. De genoemde €19.600 kunnen

hieruit worden betaald.

27

Bijlage 1

Tabel 1 Etniciteit van de kinderen 0-19 jaar uit Midden- en Oost-Europa per 12-11-2007

Klniciteit

l'olen

Hongarije

Bulgarije

Tsjechië, Slowakije, voormalig Tsjecho-

Slowakije

Roemenië

Estland

Litouwen

Letland

Slovenië

Totaal

Aantal kinderen

70

8

12

8

10

4

1

-

1

114

Tabel 2 Kinderen uit Midden- en Oost-Europa per 12-11-2007

1 i-cliijil

0-19

0-13

Aantal kiiitk-rvn uil Mulilon- ^n i )o-.l-

lump.i

114

78

28

Bijlage 2

Brancheverenigingen uitzendbureaus.

• Algemene Bond Uitzendondernemingen (ABU) ^De 360 ABU-leden hebben qua omzet zo'n 70% van de gehele uitzendmarkt . De ABU heeft een

eigen CAO voor Uitzendkrachten. In die CAO staan specifieke normen die betrekking hebben op

buitenlandse uitzendkrachten. Zo zijn er bepalingen over goed werkgeverschap, is er een actieve

zorgplicht én zijn er minimumnormen voor huisvesting (toegestane woonvormen, de registratie

van locaties, de maximale bezetting, veiligheidsvereisten en minimale vierkante meters).

Deze regelingen zijn door de VIA, NBBU en de ABU gezamenlijk overeengekomen met de

vakbonden.

• Nederlandse Bond voor Bemiddelings- en Uitzendondernemingen (NBBU)

De NBBU richt zich specifiek op het Midden- en Kleinbedrijf25. De branchevereniging heeft zo'n

600 leden. Ook de NBBU heeft een eigen CAO voor Uitzendkrachten, die echter dezelfde

specifieke bepalingen en normen heeft als de ABU-CAO.

• Vereniging van Internationale Arbeidsbemiddelaars (VIA)VIA-leden richten zich volledig op het bemiddelen van arbeidsmigranten. De 35 leden van de

VIA zijn, indien zij geen lid zijn van de NBBU, gehouden aan de ABU-CAO voor

Uitzendkrachten. Daarnaast vereist de VIA dat leden voldoen aan de eisen van het European Legal

Labour Certificate26. Deze eisen hebben betrekking op huisvesting, brandveiligheid, aantal

vierkante meters vloeroppervlak per arbeidsmigrant, ziektekostenverzekering, sociale en medische

begeleiding, etc.

24 Zie: www.abu.nl25 Zie: www.nbbu.nl26 Zie: www.skia-eu.com

29

Bijlage 3

Lijst van criteria van goed werkgeverschap

Algemeen• De (uitzend)werkgever geeft schriftelijk aan dat desbetreffende CAO (bijvoorbeeld voor de

uitzendbranche de ABU of NBBU CAO voor Uitzendkrachten) wordt nageleefd.• De werkgever is bereid om informatie te verschaffen, onder andere over de locaties van

huisvesting en het maximum aantal medewerkers dat op deze locaties is gehuisvest.. De werkgever is 24 uur per dag, 7 dagen per week bereikbaar voor zowel werknemers als

derden.• Er is 24 uur per dag, 7 dagen per week een tolk beschikbaar.• De huis- en leefregels zijn in de taal van de werknemer op locatie beschikbaar.

Zorgplicht• De werkgever geeft een goede introductie in de taal van de werknemer over de uit te voeren

werkzaamheden, de veiligheidsrisico's etc.• De werkgever doet een aanbod voor een zorgverzekering, geeft daarover uitleg en vergewist

zich ervan dat mensen conform Nederlandse wetgeving zijn verzekerd.

• De werkgever verschaft een kaart met informatie over medische zorg en andere belangrijke

telefoonnummers.• De werkgever biedt sociale begeleiding.

Aanvullende criteria• De werkgever bevordert 'integratie' met de buurt.• De werkgever geeft informatie over sociale activiteiten, inburgeringsmogelijkheden en volgen

van taallessen.• De werkgever verschaft indien gewenst / noodzakelijk informatie aan de buurt.

• De werkgever maakt afspraken over omgang met klachten van de buurt.

• De werkgever werkt aan een goede binding met werknemer.

. De werkgever is behulpzaam bij allerlei praktische zaken, bijvoorbeeld begeleiding

ziekenhuisbezoek.• De werkgever neemt in geen geval paspoorten in.

30

9. Inhoud

1. Inleiding 32. Recente (landelijke) ontwikkelingen 4

2.1. Migrantentop 4

2.2. Regering 5

2.3. Landelijk onderzoek 63. Recente ontwikkelingen in Schiedam 7

3.1. Vergunningenverlening en handhaving 73.2. Regionale aanpak 83.3. Convenant Schiedam met Rotterdam en Vlaardingen 83.4. Beleid t.a.v. het interventieteam 93.5. Toename overlast 9

4. Alternatieve huisvesting 94.1. Gemeentelijke verantwoordelijkheid? 104.2. Wat is fatsoenlijke huisvesting? 10

4.3. Alternatieven 114.3.1. Tijdelijke verhuur van slooppanden 114.3.2. Leegstaande kantoorpanden 124.3.3. Braakliggende terreinen voor containerwoningen 12

5. Welzijnsbeleid 135.1. Behoeften van tijdelijke arbeidsmigranten 135.2. Inburgering / Nederlandse taal 145.3. Onderwijs voor de kinderen van tijdelijke arbeidsmigranten 15

5.4. Participatie /activiteiten in de wijk 165.5. Verdringingseffecten/aandacht voor sociaal zwakkeren 17

6. De sociaal-economische positie van tijdelijke arbeidsmigranten 18

6.1. Schets van de situatie 186.2. De uitzendbranche 196.3. Criteria voor goed werkgeverschap 196.4. Uitzendbureaus in Schiedam 20

6.5. Vertegenwoordiging van werknemers 206.6. Gemeente als opdrachtgever 21

7. Communicatie 227.1. Tijdelijke arbeisdmigranten 227.2. Huisvesters, uitzendbureaus en werkgevers 247.3. Buurtbewoners 24

8. Voorstellen 25Financiële consequenties 27

Bijlage 1 28Bijlage 2 29Bijlage 3 309. Inhoud 31

31

UITVOERINGSVOORSTELLEN '(TIJDELIJK) THUIS IN SCHIEDAM'

Nr1

2.

3.

4.

5.

6

7.

8.

VoorstelConvenant i.s.m. Rotterdam enVlaardingen met de uitzendbureaus,voor een goede en veilige huisvesting.

Juridische medewerking gebruik (deels)leegstaande voor o.a. tijdelijkehuisvesting van tijdelijkearbeidsmigranten in leegstaandekantoorpanden.

Informatie opvoeders onder tijdelijkearbeidsmigranten overinburgeringstraject.

I.s.m. Rotterdam en Vlaardingen enuitzendbureaus een inburgeringaanbodvoor tijdelijke arbeidsmigrantenrealiseren.

Overleg en informatie leerplichtkinderen van tijdelijkearbeidsmigranten.

Het project 'Welkom in Oost', datarbeidsmigranten in contact wilbrengen met hun omgeving, wordt meteen subsidie ondersteund.

Interventieteam informeert bevoegdgezag bij slecht werkgeverschap.

I.s.m. Rotterdam en Vlaardingen eenconvenant met de brancheverenigingenafsluiten over 'goed werkgeverschap'.

WieStedelijkeOntwikkelingRuimtelijkGebruikTeam Wonen enMilieuStedelijkeOntwikkelingRuimtelijkeOntwikkeling,Vastgoed enGrondzakenMaatschappelijkeOntwikkelingEducatie & WelzijnTeam EducatiefBeleidCobi van der BeekMaatschappelijkeOntwikkelingEducatie & WelzijnTeam EducatiefBeleidCobi van der BeekMaatschappelijkeOntwikkelingEducatie & WelzijnTeam EducatiefBeleidCobi van der BeekMaatschappelijkeOntwikkelingEducatie & WelzijnTeam EducatiefBeleidCobi van der BeekMaatschappelijkeOntwikkelingVeiligheidStedelijkeOntwikkelingRuimtelijkGebruikTeam EconomischeZaken

BedragBestaandbudget

Bestaandbudget

Bestaandbudget

Bestaandbudget

Bestaandbudget

€2000.

Bestaandbudget

Bestaandbudget

WanneerMedio2009

le kwartaal2009

Medio2009

le kwartaal2009

2009

1-1-2009

Medio2009

9.

10.

11.

12.

13.

14.

15

Regulier overleg (eens per kwartaal)met uitzendbureaus.

I.s.m. Vlaardingen en Maassluis in hetinkoop- en aanbestedingsbeleid alleensamenwerken met uitzendbureaus, diezijn aangesloten bij en erkendebranchevereniging.Informatiepakket voor Polen met folderin het Pools

Poolse pagina met tekst folder opgemeentelijke website.

Proef van een halfjaar Pools loket in deStadswinkel op donderdagavond.

Op de gemeentelijke website komt eenoverzicht van adressen, waarvoor eenonttrekkingsvergunning is aangevraagd,cq. verleend.Expertisebijeenkomst op lokaal,regionaal of landelijk niveau.

MaatschappelijkeOntwikkelingVeiligheidDienstverleningFacilitaire Zaken

DienstverleningBestuursondersteuningCommunicatieAad van der WelDienstverleningBestuursondersteuningCommunicatieAad van der WelDienstverleningStadswinkel

DienstverleningBestuursondersteuningCommunicatieAad van der Welprojectgroep

Bestaandbudget

Bestaandbudget

Bestaandbudget

Bestaandbudget

€2600

Bestaandbudget

€15.000

2009

le kwartaal2009

le kwartaal2009

le kwartaal2009

le halfjaar2009

Doorlopend

2009