BRIO-jaarverslag 2018

voor de Vlaamse overheid, Agentschap Binnenlands Bestuur - Coördinatie Brussel

2

BRIO – Pleinlaan 5 – B-1050 Brussel – T (0)2 614 82 32 – info@briobrussel.be

1. BRIO in 2018 In dit jaarverslag wordt een overzicht geboden van de werkzaamheden van het Brussels informatie-, documentatie- en onderzoekscentrum (BRIO) in 2018. Onderzoek, samenwerking en kennisdeling liepen als een rode draad door de werking en activiteiten van BRIO. De basisdoelstelling van BRIO is dan ook om via wetenschappelijk, interdisciplinair en beleidsondersteunend onderzoek de kennis over Brussel en de Rand te vergroten door:

>> wetenschappelijk onderzoek te initiëren, uit te werken en te verspreiden >> samenwerking en uitwisseling van onderzoek en informatie te bevorderen

Dat ligt in de lijn van de beheersovereenkomst die BRIO afsloot met de Vlaamse overheid – ABB-Coördinatie Brussel voor de periode 2016-2020. Eén van de engagementen waartoe BRIO zich daarin verbindt, is de opmaak en uitvoering van een onderzoeksagenda over fundamentele en beleidsrelevante vraagstukken. BRIO houdt daarbij vast aan de onderzoeksassen waarover in het verleden een sterke expertise werd opgebouwd:

• Taal en omgaan met diversiteit

• Onderwijs in een meertalige grootstad

• Politiek en beleid

• Comparatief onderzoek naar verdeelde steden

De organisatie en werking van BRIO verloopt merendeels in samenwerking met academische partners en het middenveld. Dat garandeert een hoge wetenschappelijke kwaliteit en maximale valorisatie van het onderzoek. Door middel van deze onderzoeksaanpak hoopt BRIO een bijdrage te leveren aan het doorgronden van maatschappelijke vraagstukken. De meest exemplarische lopende onderzoeksprojecten in 2018 zijn:

▪ BRIO-taalbarometeronderzoek Brussel (Vlaamse overheid) ▪ BRIO-taalbarometeronderzoek Vlaamse Rand (Vlaamse overheid) ▪ Bruxodus (Innoviris-Anticipate, i.s.m. Interface Demography en TOR) ▪ DEBEST (UAB-project, in samenwerking met TOR, BILD, IDLO, UCE) ▪ TALIS 2018 (Teachin and Learning International Survey OESO) ▪ DEGO (Democratic governance): Besturen in Brussel (Brussels Hoofdstedelijk Gewest, i.s.m. ULB)

Het Europese MIME-project Mobiliteit en Inclusie in een Meertalig Europa werd in 2018 afgerond met een congres in Brussel, waarvan BRIO mede-organisator was. Twee andere belangrijke publieksmomenten werden georganiseerd: op 29 januari 2018 stelt BRIO de resultaten voor van het focusthema 2017 op een studiedag in gemeenschapscentrum De Zandloper in Wemmel en op 14 december 2018 werd de vierde Brusselse taalbarometer publiek bekend gemaakt op een druk bijgewoonde studiedag, die in samenwerking met het Huis van het Nederlands Brussel werd georganiseerd. Uit deze onderzoeksactiviteiten vloeiden ook publicaties voort.

3

BRIO – Pleinlaan 5 – B-1050 Brussel – T (0)2 614 82 32 – info@briobrussel.be

In het kader van de beleidsovereenkomst met de Vlaamse overheid werd verder een aanvang gemaakt met de uitwerking van het focusthema 2018-2019: Financiële aspecten van het Brussel- en Randbeleid. Het afgelopen jaar werd ook een intensieve samenwerking tot stand gebracht tussen BRIO en het Archief en Museum voor het Vlaams Leven in Brussel, vzw. BRIO bood het AMVB wetenschappelijke en beleidsondersteuning en hielp mee het pop-up Velomuseum.brussels te realiseren. Een groot deel van de bedrijvigheid in 2018 besteedde BRIO aan de omzetting van de websites www.briobrussel.be en www.vlaamserand.be. BRIO was in 2016 gestart met de stapsgewijze vernieuwingsoperatie van deze websites van BRIO en documentatiecentrum Vlaamse Rand. In functie van de financiële middelen werden stelselmatig onderdelen van de websites aangepakt en op een open source systeem overgezet. Deze operatie diende gelijktijdig te gebeuren op beide websites, gezien de gemeenschappelijke databank. Het verouderde content management systeem was niet meer opgewassen tegen veelvuldige consultaties van de opgeslagen informatie, waardoor steeds vaker websitefuncties blokkeerden of trager begonnen te werken. In 2017 gebeurde de omzetting naar DRUPAL 8 en werd een meer gestructureerde ontsluiting van de databank opgezet, maar de meest intensieve acties vonden in 2018 plaats: de data dienden tegelijk met de migratie-operatie te worden ‘geschoond’ en aangepast, een bijzonder tijdrovende aangelegenheid. De vernieuwde website van BRIO werd tegelijk met de vierde Brusselse taalbarometer voorgesteld. Voor de website van documentatiecentrum Vlaamse Rand werd de 10de verjaardag als aanleiding aangegrepen om de vernieuwing voor te stellen. BRIO-TEAM

De BRIO-onderzoekerskern bestond in 2018 uit Dimokritos Kavadias, directeur van BRIO en onderzoekers Rudi Janssens en Ann Mares. Junior onderzoekers Ellen Huyge, Elly Mansoury, Kenneth Hemmerechts, Eric Gobbers en vanaf december ook Jean-Luc Rwogera waren bij BRIO-projecten betrokken. Verder zijn er de visiting fellows: Nohemi Echeverria werkt rond burgerschap, geweld en geweldspreventie in scholen (vergelijking Mexico-stad en Brussel), Marcela Vitarelli (Argentinië - Mercosur -EU) voert een doctoraatsproject uit over onderwijs in meertalige stedelijke contexten, Safa Göregen –medewerker aan de Erasmus Hogeschool Brussel staat in voor de liaison met het project Democratische Dialoog en doet binnen BRIO onderzoek naar de effectiviteit van dergelijke depolariseringsprojecten. BRIO participeert in samenwerkingsprojecten, waarbij Ann Van Slijcke (BRUTUS) en Joost Vaesen (BSI) als externe medewerkers actief zijn. Joost Vaesen werd in 2012 directeur van het Brussels Studies Institute en is ook titularis van de VUB-mastercursus ‘Global CityRegion Brussels. Language, Policy and Identity in Historical Perspective’. Ook de vroegere BRIO-directeurs Els Witte en Machteld De Metsenaere en stichtende leden Jan Degadt hebben een hand in de werking van de onderzoeksgroep.

° Prof. Dr. Dimokritos Kavadias is directeur van BRIO sinds 2015. Hij is tevens docent bij de vakgroep politieke wetenschappen aan de VUB, waar hij sedert 2009 onderzoeksvaardigheden doceert. Zijn huidige onderzoeksactiviteiten focussen op onderwijsbeleid, onderwijs & sociale effectiviteit, burgerschapseducatie in het onderwijs, politieke psychologie en politieke socialisatie. ° Taalsocioloog Dr. Rudi Janssens is ontwerper van de taalbarometer. Hij realiseerde intussen drie taalbarometer-onderzoeken over Brussel en een over de Vlaamse Rand. Behalve over taalgebruik werkte Rudi Janssens ook over onderwijs in een meertalige omgeving, de sociale en politieke aspecten van het taalgebruik in de Brusselse Rand en over verhuisbewegingen tussen Brussel en Vlaanderen. Hij coördineert mee de onderzoeksactiviteiten van BRIO en is verantwoordelijk voor de wetenschappelijke input in de BRIO-website. Via Rudi Janssens participeert BRIO in het Europese onderzoeksproject MIME.

4

BRIO – Pleinlaan 5 – B-1050 Brussel – T (0)2 614 82 32 – info@briobrussel.be

° Onderzoeker Kenneth Hemmerechts (socioloog) stond in 2018 als wetenschappelijk medewerker in voor de realisatie van de BRIO-matrix in het kader van de uitvoering van het werkplan voor Brussel en voor de wetenschappelijke inbreng van het documentatiecentrum Vlaamse Rand. Eerder was hij aangesteld op het PIEO-onderzoek (Project Innoveren en Excelleren in Onderwijs). ° Ellen Huyge (socioloog) is sinds oktober 2016 coördinator van het DEBEST-programma over radicaliseringsprocessen bij leerlingen in het Nederlandstalig onderwijs in Brussel. Eerder was zij verbonden aan de Vakgroep Sociologie van de Universiteit Gent. Binnen het project Teaching in the Bed of Procrustes werkte zij aan een doctoraatsonderzoek over de prestatiekloof tussen jongens en meisjes in het secundair onderwijs. ° Elly Mansoury behaalde in 2005 een professionele bachelor Sociaal-Agogisch Werk en in 2010 een Master Politieke Wetenschappen (VUB). Vervolgens heeft ze een lerarenopleiding (CVO-SLO) en een postgraduaat Schoolmanagement (Odisee) afgerond. Tijdens haar stages heeft ze vooral gewerkt rond niet-begeleide minderjarigen. Daarna bouwde ze expertise op in de Brusselse jeugdzorg, inburgering Brussel, gender & diversiteit en kwaliteitszorg in secundaire scholen. Elly Mansoury is sinds 1 december 2016 als doctoraatsonderzoeker verbonden aan de vakgroep Politieke Wetenschappen op het DEBEST-programma. ° Eric Gobbers werkt rond de rol van het maatschappelijk middenveld in steden in de democratisering van de Democratische Republiek Congo. ° Ann Mares (Dr. in de geschiedenis) is verantwoordelijk voor de operationele taken van BRIO en voor het beheer van de website. Zij werkte eerder over Politieke Bewegingen in Brussel. In 2016 werd zij waarnemend directeur van het Archief en Museum voor het Vlaams Leven te Brussel (AMVB) in het kader van een samenwerkingsovereenkomst tussen BRIO en AMVB. ° Jean-Luc Rwogera is Master in de Afrikaanse talen en culturen (UGent 2012). Hij gaf les in het Nederlandstalig en Franstalig onderwijs in Brussel en behaalde zijn lerarenopleiding in 2018. Jean-Luc Rwogera is sinds 1 december 2018 doctoraatsonderzoeker verbonden aan de vakgroep Politieke Wetenschappen op het SECUR-project, gefinancierd door het Anticipate programma van Innoviris. SECUR focust op de identiteitsconstructie bij Jonge moslims in Brussel.

5

BRIO – Pleinlaan 5 – B-1050 Brussel – T (0)2 614 82 32 – info@briobrussel.be

2. REALISATIES 2018 Hierna worden de realisaties van BRIO in 2018 verder toegelicht, meer bepaald die acties die gefinancierd werden door ABB/Coördinatie Brussel in het kader van de beleidsovereenkomst 2016-2020 en met de middelen die werden toegekend door ABB/Coördinatie Vlaamse Rand voor de inhoudelijke en operationele ondersteuning van docu.vlaamserand.be. Daarbij wordt het stramien van de onderzoeksaanvraag gevolgd en waar nodig voorzien van een meer gedetailleerde rapportering per luik. Een afzonderlijk verslag wordt ingediend bij beide opdrachtgevers, maar de synergie tussen de werkprogramma’s voor BRIO en die voor het virtuele documentatiecentrum Vlaamse Rand maakt dat de bespreking in beide verslagen gelijklopend is.

I. ONDERZOEKSLUIK: BRIO als expertisecentrum in onderzoek over Brussel en de Rand

strategische doelstelling 1 REALISEREN VAN STRATEGISCH ONDERZOEK OVER BRUSSEL EN DE RAND De onderzoeksassen van BRIO vormen de basis voor het uitwerken van een onderzoeksagenda voor Brussel en de Rand waarin fundamenteel wetenschappelijk onderzoek met een lange termijnperspectief centraal staat, maar ook ruimte wordt gelaten voor kortere ad hoc projecten die inspelen op actuele vraagstukken of bepaalde deelaspecten van onderzoeksresultaten verder uitdiepen. Al deze projecten hebben een beleidsvoorbereidende insteek, zijn maatschappelijk relevant en monden uit in onderzoeksrapporten, waaruit verder artikels, syntheses en fiches voortvloeien.

operationele doelstelling 1.1 Opstellen van een onderzoeksagenda voor Brussel en de Rand

actie 1.1.1 : Onderzoeksontwerpen opmaken en uitvoeren Voorwaarden/middelen - Structurele financiering door

Vlaamse overheid Coördinatie Brussel, projectsubsidie Coördinatie Vlaamse Rand en bijkomende ad hoc financiering voor de realisatie van lange termijnonderzoek - Keuze van onderzoeksacties in overleg met de opdrachtgevers

GEREALISEERD Lopende onderzoeksprojecten:

- DEBEST - BRUXODUS - Taalbarometer Rand - TALIS 2018 - Verbindende Dialoog in de Klas - JEP Jeunes et enjeux Politiques - YOUTH-IN - Focusthema 2018-2019

Opgeleverde onderzoeksdossiers: - BRIO-Taalbarometer Brussel - DEGO: Besturen in Brussel

Samenwerkingsverbanden: met Huis van het Nederlands Brussel, Brussel Onthaal (BON) en Sociaal Vertaalbureau, ADT-ATO, BISA-IBSA, Kazerne Dossin vzw, GO!, Scholengroep 8 (Brussel), OCB, AMVB, vzw ‘de Rand

Timing Jan.-nov. 2018

Effect - Realisatie onderzoeksaanvragen - Realisatie 1 onderzoeksdossier - Nieuwe samenwerkings-verbanden met relevante middenveldorganisaties

Indicatoren - Verspreiding onderzoeksresultaten via de website, de media en op studiedag - Rapportering in jaarverslag

Verantwoordelijke Wetenschappelijk personeel

6

BRIO – Pleinlaan 5 – B-1050 Brussel – T (0)2 614 82 32 – info@briobrussel.be

Lopende onderzoeksprojecten:

• Democratic Empowerment of Brussels Education, Students and Teachers (DEBEST, oktober 2016 - december 2020)

Het Universitaire Associatie Brussel (UAB)-onderzoeksprogramma rond radicaliseringsprocessen bij Brusselse jongeren en de mogelijke rol van de scholen kadert in het Interdisciplinary Research Programme (IRP) en is een samenwerking van BRIO met de VUB-onderzoeksgroepen TOR en BILD (Brussels research centre for Innovation of Learning and Diversity), de lerarenopleiding van de VUB (IDLO) en Urban Coaching & Education (UCE) van de Erasmus Hogeschool Brussel (EhB). Het onderzoeksprogramma heeft als doel enerzijds een beter begrip te krijgen van polariseringsprocessen die kunnen leidden tot extremismen en anderzijds om aan leerkrachten en leerlingen praktijken en instrumenten aan te reiken die het omgaan met diversiteit en sociale cohesie kunnen bevorderen. Promotor is Prof. Dimokritos Kavadias, Ellen Huyge is onderzoekscoördinator en Elly Mansoury is onderzoeker op het project. Zij werken nauw samen met Gabriel Zajur (IDLO) en Safa Göregen (EhB-Urban Coaching & Education) die bij de partnergroepen als onderzoekers werden aangesteld op dit project.

• BRUXODUS, Building Brussels (2017-2020)

Brussel, of toch maar liever niet? Een socio-demografisch behoefteonderzoek naar de leefbaarheid van Brussel als woonstad. De leefbaarheid van Brussel als woonstad is de centrale onderzoeksvraag van een tweede project dat in 2016 werd toegekend en begin 2017 van start kon gaan. Met steun van Innoviris peilen drie onderzoeksgroepen van de Vrije Universiteit Brussel (BRIO, Interface Demography en TOR) met het BRUXODUS-project naar de verwachtingen voor ‘het Brussel van morgen’. Wie is de Brusselaar van 2030? Hoe wordt Brussel gezien als woonstad en aan welke voorwaarden moet wonen in de toekomst voldoen? Welke stedelijke voorzieningen moet Brussel uitbouwen en wat is hierbij essentieel? Welke rol moet de overheid opnemen om dit Brussel vorm te geven? Kortom … wat zijn de beschouwingen over de toekomst van de stad? Promoter is Prof. Dimokritos Kavadias. Co-promotoren zijn Rudi Janssens, Sylvie Gadeyne en Ignace Glorieux en het onderzoeksteam bestaat uit: Johan Surkuyn, Charlotte Noël en Petrus Te Braak.

• TAALBAROMETERS: BRIO-speerpuntonderzoek

Naast de onderzoeksprogramma’s DEBEST en Bruxodus liep bij BRIO in 2018 ook ander fundamenteel en beleidsrelevant onderzoek. Taalmonitoring behoort tot het speerpuntonderzoek van BRIO. Het onderzoeksinstrument werd door taalsocioloog Rudi Janssens gecreëerd en geniet een sterke wetenschappelijke reputatie.

• BRIO-Taalbarometer Brussel (2016-2018) In opdracht van de Vlaamse overheid, coördinatie Brussel werd het vierde taalbarometeronderzoek over het Brussels Hoofdstedelijk Gewest in 2016 aan BRIO gegund. In 2017 werden 2.450 face-to-face gesprekken door het enquêtebureau (GFK) uitgevoerd. Die vormden de basis voor de analyses die in 2018 werden afgerond en uitmondden in een publicatie en studiedag. Ook werden 4 fiches rond het thema opgesteld. Gezien de maatschappelijke relevantie voor een breed internationaal publiek, werden deze fiches ook vertaald naar het Engels, Frans en Duits. Promotor/onderzoeker is Rudi Janssens.

• Taalbarometer Vlaamse Rand (2017-2019) In opdracht van de Vlaamse overheid, coördinatie Vlaamse Rand werd in 2014 de eerste taalbarometer over de Rand gepubliceerd. De gunning die toen werd verleend, voorzag meteen ook een tweede taalmonitoring. De afnames van de enquêtes startten aansluitend op die voor de taalmonitor over Brussel. De analyses zijn voorzien in 2018-2019 en de publicatie van de resultaten gebeurt in 2019. Promotor/onderzoeker: Rudi Janssens.

7

BRIO – Pleinlaan 5 – B-1050 Brussel – T (0)2 614 82 32 – info@briobrussel.be

• FOCUSTHEMA 2018-2019: Financiële aspecten van het Brussel- en Randbeleid

Sinds 1999 hanteert de Vlaamse regering de Brusselnorm als toetssteen voor haar beleid in de hoofdstad. Beantwoordt deze beleidsleidraad aan de beoogde doelstellingen of kan de Brusseltoets verder worden verfijnd? En is in navolging daarvan en gezien de specifieke situatie van de Vlaamse Randgemeenten een Randtoets of bijzonder statuut aangewezen? BRIO zet het thema op de onderzoeksagenda in 2018 en 2019, zet daarrond samenwerkingsverbanden op en onderneemt onderzoeksactiviteiten die een licht brengen op de financiële situatie van de betreffende lokale besturen. De disseminatie van de onderzoeksresultaten gebeurt onder meer via de thematische matrix-fiches en in een eindrapport waarin de financiering van de gemeenten onder de loep zal worden genomen.

• BESTUREN in BRUSSEL en RAND

▪ DEGO: Besturen in Brussel (2017-2019)

In het kader van een projectopdracht voor het Brusselse Hoofdstedelijk Gewest werkt BRIO samen met CEVIPOL (ULB) aan een onderzoek van Research Group Democratic Governance (DEGO). In 2017 werd een eerste rapport voorgesteld. De resultaten werden ook verwerkt in een nummer van Brussels Studies en in een BRIO-fiche. In 2018 volgde een informatie-vergaderronde met interviews van de Brusselse burgemeesters, stakeholders en mandatarissen. De analyses hiervan zijn uitgemond in een tweede rapport in 2019. Promotor/onderzoekers: Emilie Van Haute (ULB), Kris Deschouwer (VUB), Rudi Janssens (BRIO-VUB), Dimokritos Kavadias (BRIO-VUB), Ann Mares (BRIO-VUB). (https://www.briobrussel.be/node/14160 en https://www.briobrussel.be/node/14417)

▪ Jaarthema 2017: In de ban van de Rand

BRIO focuste in 2017 op de Rand en de band van deze regio met zowel Vlaanderen als Brussel. We gingen te rade bij de beleidsmakers en stakeholders uit de Rand om te achterhalen hoe zij aankijken tegen de belangrijkste uitdagingen en kansen van de Rand. Dat resulteerde in een onderzoeksrapport dat werd voorgesteld op de studiedag ‘In de ban van de Rand’ op 30 januari 2018 in Wemmel. Het onderzoek gaf ook aanleiding tot BRIO-matrix-fiches.

• JEP - Jeunes et Enjeux Politiques (2016-2019)

Dit Innoviris Anticipate project zet in op het ontwikkelen van instrumenten voor jongeren uit het (zowel Nederlandstalig als Franstalig) secundair onderwijs om politieke kennis aan te scherpen. Hiervoor wordt gebruik gemaakt van een on-line platform WebDev, ontwikkeld door de UCL. Promotor/onderzoekers: Bernard Delvaux (UCL), Emilie Van Haute (ULB), Didier Caluwaerts (POLI-VUB), Dimokritos Kavadias (BRIO-VUB). Onderzoekers: Pierre Beaulieu (UCL), Robin Lebrun (ULB), Kenneth Hemmerechts (BRIO-VUB).

• TALIS (10/11/2016 - 31/12/2019)

In 2018 werd aan BRIO een nieuw onderzoeksproject toegewezen met betrekking tot de leerkrachten, namelijk TALIS 2018. TALIS betreft een internationale survey over leraren en schoolleiders. Het vindt om de 5 jaar plaats op initiatief van de OESO en werd in 2016 toegekend aan de VUB-onderzoeksgroep TOR, in samenwerking met BRIO. Promotor: Bram Spruyt, Co-promotor: Dimokritos Kavadias Onderzoekers: Filip Van Droogenbroeck, Jesse Siongers en Hélène Lemble.

8

BRIO – Pleinlaan 5 – B-1050 Brussel – T (0)2 614 82 32 – info@briobrussel.be

• SECUR (1/12/2018 - 30/11/2020)

Een BRIO-onderzoeksaanvraag met betrekking tot de identiteitsconstructie van jonge moslims in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest werd door Anticipate Innoviris gehonoreerd en kon in 2018 van start gaan. SECUR is een multidisciplinair en participatief project in samenwerking met de ULB. Het wil de kwaliteit van interacties van jongeren in Brussel bevorderen door buiten institutionele kaders moslimjongeren beter te leren kennen. Promotor: Corinne Torrekens, Co-promotor: Dimokritos Kavadias Onderzoekers: Nawal Bensaïd, Jean-Luc Rwogera.

• COST YOUNG-IN (sept. 2018 – aug. 2021)

In de loop van mei werd het COST-project “TRANSDISCIPLINARY solutions to CROSS-SECTORAL disadvantages in YOUTH.” goedgekeurd. Cost-Action projecten zijn bedoeld om academische netwerken te versterken. Deze COST-actie heeft tot doel inzicht te krijgen in omstandigheden en factoren die jongeren ervan weerhouden om een fatsoenlijke baan te vinden, een gezin te stichten wanneer zij dat willen, hun stem te laten horen in het beleidsproces in Europa. Op basis van transdisciplinaire kennis over risico’s die jongeren lopen, is het mogelijk om relevante beleidsinterventies voor te stellen om dergelijke situaties aan te pakken en uiteindelijk het risico op sociale uitsluiting te verminderen. De nadruk ligt op een sectoroverschrijdende benadering van het jeugdbeleid en investeringen in sociaal beleid. Promotor: Anu Toots (Talin Universiteit Estland), Co-promotor: Dimokritos Kavadias (voorzitter van Working Group 3: Burgerschap en ongelijkheid bij jongeren in Europa).

Nieuwe onderzoekagenda

BRIO diende in 2018 meerdere onderzoeksontwerpen in bij diverse wetenschappelijke instanties en bij universitaire en andere overheden, waarbij BRIO trekker was van het project of als co-promotor deelnam. Hieronder volgt een overzicht van de nieuwe onderzoeksaanvragen. Daarbij wordt vermeld of de projecten werden gehonoreerd of niet. Gehonoreerd (in 2018 aangevraagd):

- Innoviris ATTRACT (Brain for Brussels)-project: “Bordering Brussels”, door dr. Machteld Venken (Universiteit van Wenen) & Dimokritos Kavadias als promotor. Machteld Venken zal het BRIO-team vervoegen om een zogenaamd “citizens science” project uit te voeren. Centraal staat de wijze waarop mensen betekenis geven aan grenzen en begrenzingen in de geglobaliseerde stad Brussel (in het recente verleden en heden). Het project richt zich op het bevorderen van onze kennis over hedendaagse geschiedenis, grensstudies, overleg, besluitvorming, burgerwetenschap en synergieën tussen wetenschap, kunst en technologie. Ter gelegenheid van de 50ste verjaardag van de eerste Belgische staatshervorming in 1970 wil dit project nagaan hoe de Brusselaars en de inwoners van de Rand de evolutie van België van een eenheidsstaat naar een federale staat met steeds meer afgebakende gemeenschappen, regio’s en een groeiende taaldiversiteit betekenis gaven en geven. Het onderzoekt de veelzijdige verbanden tussen enerzijds de institutionalisering van gesegmenteerde politieke en publieke domeinen doorheen zes staatshervormingen (1970-2011) en anderzijds de vroegere en hedendaagse praktijken van stadsbewoners die deze aangrenzende initiatieven weerleggen, onderhandelen of versterken. Op die manier vult het project een leemte op in het onderzoek naar grensstudies in het kader

9

BRIO – Pleinlaan 5 – B-1050 Brussel – T (0)2 614 82 32 – info@briobrussel.be

van de globalisering, waarbij Brussel systematisch buiten beschouwing wordt gelaten gezien zijn complexiteit. Door het ontwikkelen en implementeren van een onderzoeksmethode op het kruispunt van wetenschap in de geesteswetenschappen, kunst en technologie, onderzoekt dit project, tezamen met participerende burgers, nieuwe manieren om met complexiteit om te gaan. Kunst en technologie ontmoeten wetenschap in een innovatieve synergie (de Border Brussels Box of BBB) die een crowdsourcing burgergedreven ontwikkeling van nieuwe onderzoeksvragen over grensprocessen in Brussel in het verleden en het heden mogelijk maakt.

- KA2-project Beyond Apparent Stereotypes (BAS). Het doel van het project is het ontwikkelen van interculturele competenties en vaardigheden bij jongeren in het secundair onderwijs van graad 10 (15 jaar) door het beoordelen van culturele representaties en het voorbereiden en realiseren van schoolreizen naar een partnerland. De leeftijd van de deelnemende leerlingen is om verschillende redenen gekozen; zij hebben voldoende taalvaardigheden verworven, maar bevinden zich nog steeds in de 'beïnvloedbare fase' van hun ontwikkeling. Het doel is de bestaande stereotypen aan te pakken en te overstijgen en vooroordelen te verminderen door de studenten in een andere culturele context te plaatsen. Het project wil verder gaan dan de algemene culturele representaties en de studenten een dieper inzicht geven in culturele kenmerken, zoals levensstijl, cultureel erfgoed en sociale gewoontes en de onderliggende redenen begrijpen. Het project betrekt 4 academische partners (onderwijs, politieke wetenschappen en toerisme) en 4 onderwijsdeskundigen (leerkrachten en directeuren) uit 4 verschillende regio's van Europa (België, Bulgarije, Griekenland en Spanje), en de leerlingen van de partnerscholen. De geselecteerde klassen in deze scholen zullen (met de steun van hun leerkrachten en academische partners) verantwoordelijk zijn voor de voorbereiding van de inkomende reis. Ze zullen de activiteiten en materiële en/of immateriële culturele erfgoedsites selecteren die ze representatief achten voor hun land of stad en de bezoeken voorbereiden. De 4 steden waarop het project zich richt zijn: Brussel, Barcelona, Athene en Sofia.

- Gebruikersonderzoek bibliotheek van de Kamer van Volksvertegenwoordigers. Wij voorzien bij de parlementaire diensten een bevraging volgens de Delphi-methodologie. Deze methode is specifiek ontworpen om inzichten van experten te verzamelen en met elkaar te confronteren in verschillende informatierondes. De bedoeling hierbij is om de communicatie tussen deze deskundigen te faciliteren en om tot een convergentie (of consensus) te komen van visies over concrete problemen. Voor het huidige project voorzien we in het eerste deel een Delphi-bevraging in drie ronden. De eerste ronde zal een brede exploratie zijn over ervaring van de diverse diensten met de bibliotheek van het parlement en over hun wensen en verwachtingen met betrekking tot de bibliotheek. Het tweede deel van het project herneemt in eerste instantie de methode van het eerste deel. Wij zullen bij een steekproef van 25 medewerkers van parlementsleden via een Delphi-onderzoek in drie ronden scenario’s formuleren met betrekking tot de dienstverlening van de bibliotheek aan de Kamerleden.

Niet gehonoreerde aanvragen (In 2018 aangevraagd):

• FWO Aanvraag Kenneth Hemmerechts – Post-doc aanvraag: De ordening van menselijke afhankelijkheden: een experimentele benadering.

• FWO Aanvraag Roderik Rekker – Post-doc aanvraag: Zijn millennials de politiek aan het veranderen? Een onderzoek naar generatieverschillen in stemkeuze.

10

BRIO – Pleinlaan 5 – B-1050 Brussel – T (0)2 614 82 32 – info@briobrussel.be

strategische doelstelling 2 BRIO IS ACTIEF AANWEZIG IN ACADEMISCHE ONDERZOEKSNETWERKEN BRIO is van oordeel dat de complexiteit van de Brusselse en Randvraagstukken een multi-disiplinaire benadering vergt en is dan ook actief in nationale en internationale onderzoeksnetwerken.

operationele doelstelling 2.1 BRIO is actief in Mobility and Inclusion in a Multilingual Europe (MIME)-onderzoek

actie 2.1.1: BRIO neemt (deel aan) onderzoeksinitiatieven in het kader van MIME

Voorwaarden/middelen Europese Commissie Gerealiseerd: - 2 publicaties:

• Janssens R., The impact of mobility and migration on the identity-construction policy in Brussels

• Grin F., The MIME Vademecum

Mede-organisator van activiteiten: 18 – 20 juni 2018: MIME-meeting Brussels

Timing 2014-2018

Effect - Uitwisseling onderzoeksresultaten in Europees netwerk - Gezamenlijke onderzoeksactiviteiten en publicaties

Indicatoren - Verspreiding onderzoeksresultaten via de websites - Communicatie over het project in de media - Deelname en organisatie van workshops en studiedagen - Rapportering in jaarverslag

Verantwoordelijke Wetenschappelijk personeel Rudi Janssens is promotor en uitvoerder van het MIME-project.

operationele doelstelling 2.2 BRIO is partner in onderzoek binnen de andere Brusselse overkoepelende onderzoekersnetwerken

Samenwerkingen werden opgezet met onderzoekers uit de academische wereld en daarnaast is er in het kader van het het meerjarenplan 2016-2020 een gebruiksgerichte benadering van onderzoek ten dienste van het Brusselse en Rand-middenveld.

▪ Wetenschappelijke samenwerkingsverbanden Vrije Universiteit Brussel: TOR, BIAL, Interface Demography, lerarenopleiding, MOBI

- Elders: EhB, UA, UG, Artesis Plantin Hogeschool, Hogeschool Gent, ULB, Odisee Brussel - => samenwerkingen op het vlak van projecten, publicaties, activiteiten & ondersteuning

11

BRIO – Pleinlaan 5 – B-1050 Brussel – T (0)2 614 82 32 – info@briobrussel.be

▪ Structurele banden met: - BSI - Brussels Academy - BCUS

actie 2.2.1: BRIO continueert haar structurele banden binnen BSI en BCUS en werkt met de andere Brusselse partners, BA en BS nieuwe wetenschappelijke initiatieven uit.

Voorwaarden/middelen - Geen bijkomende financiering Gerealiseerd - Gezamenlijk onderzoek:

- Besturen in Brussel - Jeunes et enjeux poliques - SECUR - BAS

- Gezamenlijke activiteiten: - Deelname aan Nacht van de kennis van Brussel (BSI) - Deelname aan lezingen door de Brussels Academy - Coördinatie van COST YOUNG-IN

Timing 2018 continue opvolging

Effect - Gezamenlijke onderzoeksactiviteiten en publicaties - Uitwisseling informatie en documentatie o.a. door implementatie werk-instrumenten (virtuele bibliotheek en matrix) - Gezamenlijke en gedeelde wetenschapscommunicatie

Indicatoren - Verspreiding onderzoeksresultaten via de websites - Communicatie in de media - Deelname en organisatie van workshops en studiedagen - Rapportering in jaarverslag

Verantwoordelijke Wetenschappelijk personeel

strategische doelstelling 3 DISSEMINATIE VAN EIGEN WETENSCHAPPELIJK ONDERZOEK BRIO verbindt zich er toe om haar onderzoeksresultaten een ruime bekendheid te geven in academische en niet-academische middens.

operationele doelstelling 3.1 Organisatie van en deelname aan onderzoeksactiviteiten en de realisatie van publicaties. Jaarlijks wordt minstens 1 activiteit georganiseerd voor een ruim doelpubliek waarop onderzoek en expertise over Brussel en de Rand worden voorgesteld. BRIO streeft er ook naar om jaarlijks een publicatie uit te brengen waarin relevant nieuw onderzoek wordt voorgesteld. De BRIO-website wordt maximaal ingezet in de communicatie over onderzoeksresultaten. Verder worden publicaties in academische tijdschriften nagestreefd en presenteren BRIO-medewerkers onderzoek op wetenschappelijke congressen in binnen- en buitenland.

actie 3.1.1: Organisatie van een jaarlijkse studiedag De keuze van het onderwerp van de studiedag staat in relatie tot de keuze voor het jaarlijkse focusthema (zie actie 1.1). De studiedag gaat alternerend door in een locatie in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest en in één van de 19 gemeenten van de Vlaamse Rand.

Voorwaarden/middelen Structurele financiering door Vlaamse overheid Coördinatie Brussel en projectsubsidie Coördinatie Vlaamse Rand. Afhankelijk van de aard van de studiedag worden bijkomende middelen aangevraagd voor de organisatie ervan of wordt een samenwerkingsverband tot stand

Gerealiseerd 2 studiedagen: - 30 januari 2018: In de ban van de Rand (i.s.m. documentatiecentrum Vlaamse Rand), De Zandloper, Wemmel - 14 december 2018: Taalbarometer Brussel (i.s.m. Huis van het

12

BRIO – Pleinlaan 5 – B-1050 Brussel – T (0)2 614 82 32 – info@briobrussel.be

gebracht met een andere partner (vb. BSI of vzw ‘de Rand’).

Nederlands Brussel), Cinéma Palace, Brussel + deelname en medewerking aan andere studiedagen

Timing jaarlijks

Effect - Verspreiding onderzoeksresultaten - Toename bekendheid BRIO - Realisatie expertise - Netwerking

Indicatoren - 1 studiedag jaarlijks - Aantal deelnemers studiedag - Vermelding in de media

Verantwoordelijke wetenschappelijk personeel i.s.m. operationele medewerker

BRIO-studiedagen

• 30 januari 2018: In de ban van de Rand (i.s.m. documentatiecentrum Vlaamse Rand), De Zandloper, Wemmel: Op deze studiedag worden de resultaten van een onderzoek naar de eigenheden van de Vlaamse Rand voorgesteld en becommentarieerd door een panel van experten. Het onderzoek werd uitgevoerd door BRIO en Documentatiecentrum Vlaamse Rand en bestond uit een bevraging bij beleidsmakers, stakeholders en inwoners. Sprekers waren de auteurs van het rapport: Dimokritos Kavadias, Rudi Janssens en Ann Mares. Vlaams minister Ben Weyts opende de studiedag en Provinciaal député voor Vlaams-Brabant Tom Dehaene bracht het slotwoord. Aan het panelgesprek namen deel: Provinciegouverneur Lode De Witte, Luc Vanderelst (VLM), Jan Zaman (T.OP Noordrand), Luc Wynant (Toekomstforum Halle-Vilvoorde). Moderator was Liesbeth Bernolet.

• 14 december 2018: Meer talig als opdracht. Studiedag Taalbarometer Brussel, Cinéma Palace, Brussel, i.s.m. Huis van het Nederlands Brussel. De resultaten van de vierde Brusselse taalbarometer werden voorgesteld. Sprekers waren onder meer de auteur, taalsocioloog Rudi Janssens, BRIO-directeur Dimokritos Kavadias en Vlaams minister Sven Gatz. Het panel bestond uit Anne Posma (Haute Ecole Francisco Ferrer), Hilde De Smedt (FOYER, vzw), Gunther Van Neste (Huis van het Nederlands, Brussel), Luk Van Mensel (Université de Namur, KU Leuven Campus Brussel) en Grégor Chapelle (Actiris). De boekvoorstelling lokte 214 deelnemers, waaronder een sterke delegatie van personeel van het Huis van het Nederlands Brussel, mede-organisator van de studiedag. Zij stelden die dag ook filmpjes voor met interviews en getuigenissen over het gebruik van het Nederlands in Brussel. Moderator was Annabelle Van Nieuwenhuyse.

BRIO organiseerde verder een workshop over de onderwijssituatie in Stockholm. Professor Håkan Forsberg schetste op uitnodiging van BRIO de maatschappelijke effecten van de privatisering van het Zweedse onderwijs. Deze activiteit werd bijgewoond door een 20-tal experten uit het onderwijs, uit de administratie, door beleidsmensen en onderzoekers.

• 1 maart 2018: Workshop School Choice and Inequality in Stockholm, Dr. Håkan Forsberg (senior lecturer at Uppsala universitet), BRIO, VUB

De laatste stakeholdersmeeting van het Europese MIME-programma vond plaats in Brussel. BRIO was mede-organisator van deze activiteiten. In het kader van dit Europese onderzoeksproject werd tevens een Vademecum gelanceerd. Deze publicatie is een vraag-en-antwoord boek over het omgaan met meertaligheid. Het richt zich naar beleidsmakers van lokaal tot Europees niveau, ambtenaren, leerkrachten, studenten en andere geïnteresseerden. Het bevat een schat aan informatie over tal van taalgerelateerde onderwerpen met bijdragen vanuit verschillende disciplines. De publicatie (in het Engels) is in pdf-versie te verkrijgen via volgende link: http://www.mime-project.org/vademecum.

13

BRIO – Pleinlaan 5 – B-1050 Brussel – T (0)2 614 82 32 – info@briobrussel.be

• 18 – 20 juni 2018: MIME-meeting Brussels (https://www.mime-project.org/vademecum/)

BRIO-onderzoekers leverden verder volgende bijdragen op andere studiedagen in 2018:

• 26-27/01/2018: Ghent International Doctoral School in Humanities & Law – Critical perspectives on Identity in the European Framework, Lezing D. Kavadias Do we need civic and citizenship education in Europe?

• 08/02/2018: Werkt herinneringseducatie? Een onderzoek naar de effecten, Dimokritos Kavadias, ICCS Studiedag Burgerschap op school, hoe ga je ermee aan de slag?, Vlaams Administratief Centrum (VAC) Brussel

• 26/02/2018: Ghent International conference on citizenship education, Paper D. Kavadias, N. Echeverria & K. Hemmerechts, ‘The margins of citizenship education in systems with a “broken ladder”. Status inequality and democratic outcomes of 10th grade students in Flanders.’

• 25/04/2018: The evolution of linguistic diversity and the challenges of social cohesion in Brussels: a bottom-up approach, Rudi Janssens, 1st Conference on Frisian Humanities, Fryske Akademy, Leeuwarden, Nederland (https://www.fryske-akademy.nl/fileadmin/inhoud/beelden/homepage/Nijs_en_aginda/Eveneminten/Conference_on_Frisian_Humanities/Program_1st_CFH_2018.pdf)

• 09/05/2018: ONDERWIJSLAB #1: Persona Non Grata in de klas, Dimokritos Kavadias, UGent, De Krook, Gent

• 29/05/2018: Gespreksavond met Dimokritos Kavadias, Uitdagingen en kansen in de Vlaamse Rand, Vlaamse Volksbeweging, Charleroyhoeve, Grimbergen

• 7/06/2018: Politicologenetmaal 2018, Leiden o Paper D. Kavadias, N. Echeverria & K. Hemmerechts, ‘The margins of citizenship

education in systems with a “broken ladder”. Status inequality and democratic outcomes of 10th grade students in Flanders.’

o Paper K. Hemmerechts, N. Echeverria & D. Kavadias ‘War and religious adherence across countries: A time-seriesanalysis’

• 24/07/2018: Linguistic Diversity and the Challenge of Integration in Brussels, Rudi Janssens, IPSA 25th World Congress of Political Science, Brisbane, Australia (https://www.ipsa.org/events/congress/brisbane2018)

• 12/09/2018: The challenges of multilingualism. Brussels as an example, Rudi Janssens, Conference French In Multilingual Urban Centres, Aston University, Birmingham, UK

• 08/10/2018: Oog voor identiteit in de lerarenopleiding. Dimokritos Kavadias op Studiedag VELOV, UA, Stadscampus Antwerpen (http://velov.be/professionaliseringsinitiatief/studiedag-velov-oog-voor-identiteit-in-de-lerarenopleiding/)

Naast deze lezingen werden ook gastlessen gegeven aan studenten van HUB en ULB door Rudi Janssens en op EhB en UA door Dimokritos Kavadias.

actie 3.1.2: Realisatie van (min.) 1 publicatie

Voorwaarden/middelen Structurele financiering door Vlaamse overheid Coördinatie Brussel en projectsubsidie Coördinatie Vlaamse Rand. Na de realisatie van een onderzoeksproject of –activiteit volgt een publicatie. De aard van uitgave is afhankelijk van de financiële middelen.

GEREALISEERD - 2 onderzoeksrapporten:

▪ In de ban van de Rand ▪ Taalbarometer Brussel

- bijdragen van BRIO-onderzoekers werden ook elders gepubliceerd.

Timing Nader te bepalen

Effect - Verspreiding onderzoeksresultaten

14

BRIO – Pleinlaan 5 – B-1050 Brussel – T (0)2 614 82 32 – info@briobrussel.be

- Verhoogde zichtbaarheid en bekendheid BRIO

Indicatoren - 1 publicatie - Working papers - Vermelding in de media - Verspreiding publicaties

Verantwoordelijke Wetenschappelijk personeel i.s.m. operationele medewerker

Overzicht publicaties 2018

• Janssens R., (2018), Meer-taligheid als opdracht: Een analyse van de Brusselse taalsituatie op basis van taalbarometer 4, VUBPRESS, 135 p.

• Deschouwer K., Sierens V., Kavadias D., Janssens R., Van Haute E., Mares A., Tibbaut A., Pilet J.-B., (2018), Minder lokale mandatarissen in Brussel? Scenario’s en impact, in Brussels Studies, 128, (https://journals.openedition.org/brussels/1913) (ook in Frans en Engels)

• Kavadias D., Janssens R., Mares A., (2018) In de ban van de Rand: Verkennend onderzoek naar uitdagingen en kansen in de Vlaamse Rand rond Brussel, BRIO/VUB, 46 p.

• Janssens R., The impact of mobility and migration on the identity-construction policy in Brussels, in Kraus P., Grin F., (2018), The Politics of Multilingualism, Europeanisation, globalisation and linguistic governance, John Benjamins Publishing Company, pp. 65-87.

• Grin F., The MIME Vademecum Mobility and Inclusion in Multilingual Europe, Switzerland, by Artgraphic Cavin SA, Grandson, 186 p.

• Kerremans K., Laurent-Philippe De Ryck L.-P., De Tobel V., Janssens R., Rillof P., Scheppers M., (2018), Bridging The Communication Gap In Multilingual Service Encounters: A Brussels Case Study, in The European Legacy, 23, 7-8, pp. 757-772 (https://doi.org/10.1080/10848770.2018.1492811)

• Hemmerechts K., Echeverria Vicente N. J., Agirdag O. & Kavadias D., (2018), Social Capital and Mathematics Achievement of Fourth and Fifth Grade Children in Segregated Primary Schools, in Journal of Education for Students Placed at Risk, 23, 3, pp. 209-229

• Van Mol C., Snel E., Hemmerechts K., & Timmerman, C., (2018), Migration aspirations and migration cultures: A case study of Ukrainian migration towards the European Union, in Population, Space and Place, 24, 5, p. e2131

• Boone S., Thys, S., Van Houtte, M. & Van Avermaet, P., (2018), Class composition as a frame of reference for teachers? The influence of class context on teacher recommendations, in British Educational Research Journal, 44, 2, pp. 274-293

• Hemmerechts K., Kavadias D. & Agirdag O., (2018) Immigrant students’ educational expectations: the role of religious affiliation and practice, in Journal of Beliefs & Values, 39, 1, pp. 86-104

• D’andrimont, C., Roland, E., Vandenbroucke, A., Hemmerechts, K., Kavadias, D. & Vaesen, J., (2018), Analyse intégrée des procédures d’inscription dans l’enseignement fondamental à Bruxelles. Pratiques et perspectives d’avenir. 111 p.

• Boone, S., Vlegels, J. & Kavadias, D., (2018), Keuze van een secundaire school in de steden Antwerpen en Gent: factoren die de afstand tussen school en thuis beïnvloeden, in Tijdschrift voor Onderwijsrecht en Onderwijsbeleid, 4-5, pp. 295-305

• Boone S., Seghers, M. & Van Houtte, M., (2018), Transition from primary to secondary education in a rigidly tracked system, in Aina, T. & Nicola, I. (eds.), Educational choices, transitions and aspirations in Europe: systemic, institutional and subjective challenges. Abingdon: Routledge, pp. 53-70 (Routledge Research in International and Comparative Education).

15

BRIO – Pleinlaan 5 – B-1050 Brussel – T (0)2 614 82 32 – info@briobrussel.be

Verbinding maken tussen onderzoek en onderwijs

Toename onderzoeksactiviteiten via studentenpapers

▪ => academiejaar 2015-2016: 3 masterproeven + 2 bachelorproeven ▪ => academiejaar 2016-2017: 4 masterproeven + 2 bachelorproeven ▪ => academiejaar 2017-2018: 2 masterproeven + 7 bachelorproeven ▪ => academiejaar 2018-2019: 4 masterproeven + 3 bachelorproeven ▪ + Brusselcursus masterstudenten geschiedenis

II. VALORISATIE EN KENNISDELING: www.briobrussel.be als portaal voor informatie, documentatie en onderzoek m.b.t. Brussel en de Rand

strategische doelstelling 4 UITBOUW VAN DE BRIO-WEBSITE ALS VIRTUEEL KENNISCENTRUM Op de BRIO-website worden onderzoek, cijfers, beeldmateriaal en beleidsrelevante informatie bijeen gebracht en ontsloten.

operationele doelstelling 4.1 Optimalisatie van de website www.briobrussel.be Deze actie betreft de versterking van de basisopdracht van BRIO, namelijk het bijeenbrengen en ontsluiten van informatie en documentatie m.b.t. Brussel en de Vlaamse Rand. Het dagelijks beheer van de website, het up-to-date houden van de webpagina’s en het op elkaar afstemmen van de verschillende functionaliteiten en dat alles in samenspraak met de andere partners, behoort eveneens tot deze doelstelling.

Rapportering over de vernieuwing van de websites www.briobrussel.be en www.docu.vlaamserand.be

De vernieuwing van het achterliggende systeem van de websites bracht heel wat wijzigingen mee aan het concept van de websites. Centraal in de denkoefening die aan de vernieuwing vooraf ging, staat de bezoeker, die voortaan via één ingang – de databank (voorheen ‘BRIO-Search’ of ‘Bibliotheek’) – alle opzoekwerk kan ondernemen. De zoekstrategie laat toe om de databank op een klassieke manier te bevragen via trefwoord/titel/auteur, maar ook door middel van verfijningen aan de hand van verscheidene andere parameters als type van publicatie, categorie, jaartal, regio en organisatie, maar er kan ook meteen naar geselecteerde groepen publicaties worden gegaan, zoals leestips of alles in verband met het taalbarometeronderzoek. Voorheen kon het gebeuren dat zoekwerk naar een thema 500 resultaten opleverde, zonder de mogelijkheid om binnen het resultatenveld verder te verfijnen. Het nieuwe opzet maakt het ook mogelijk om bepaalde relevante publicaties te ‘pushen’ (bovenaan te laten verschijnen in het resultatenoverzicht). In de huidige resultaten is geen hiërarchie op belang. De navigatie is dus compleet veranderd: alle informatie zit voortaan in één centrale databank. De wijze van zoeken is intuïtiever en tegelijk gestroomlijnd en de zoekresultaten zelf geven de meest relevante resultaten. Om dit mogelijk te maken, werd de categorieënstructuur herzien. De vroegere indeling met boomstructuur was immers nog gebaseerd op de (papieren) bibliotheekcatalogi van weleer. De indeling in 12 grote thema’s in functie van de BRIO-matrix werd behouden – de matrixcategorieën werden in de thema’s geïntegreerd.

DRUPAL8 Er werd geopteerd voor de nieuwste versie van het Drupalplatform, hoewel deze keuze een aantal gevolgen had. Nog niet voor alle functionaliteiten werden modules gecreëerd, zodat de websitepartner zelf ook applicaties moest ontwikkelen. De belangrijkste troef is dat de websites op dit technisch sterkere platform de volgende 10 jaar zeker actueel zijn en upgrades eenvoudiger zullen zijn. De backend is ook gebruiksvriendelijker dan de eerdere Drupalversies. Drupal 8 is gebaseerd op PHP5 dat object-georiënteerd is en een enorme vooruitgang biedt op vlak van performantie, caching en veiligheid.

16

BRIO – Pleinlaan 5 – B-1050 Brussel – T (0)2 614 82 32 – info@briobrussel.be

Het is verder gebaseerd op het Symfony-framework, één van de meest gebruikte frameworks in de PHP-gemeenschap wat zorgt voor een grotere flexibiliteit en toegankelijkheid met een object-georiënteerde aanpak. REST (Representational State Transfer) voor data-uitwisseling met derde partijen is beschikbaar. In 2017 startte websitemaker artMania reeds met het opzetten van een Drupalwebsite en met de configuratie. Intussen werd de inhoud voorbereid (categorieën herzien, archiveren van nieuwsbrieven, …). De foto’s en filmpjes (beeldbank) die tot nu werden opgeladen in een apart systeem zullen voortaan via Vimeo worden ontsloten. Het vroegere systeem (Mediacenter Slideshowpro) werd niet meer door de laatste versies van de courante browsers ondersteund. Bovendien bieden hedendaagse oplossingen een hogere kwaliteit (resolutie) en kunnen ze worden afgespeeld met minder bandbreedte. De migratie van de inhoud van de website was een zeer tijdrovend proces omdat alle publicaties dienden te worden geschoond (dubbels verwijderen, inconsequenties aanpassen, links herstellen, ...) en alle koppelingen opnieuw dienden te worden gelegd, zowel naar externe sites als naar verwante publicaties. Design

Voor de vormgeving werd gekozen voor een hedendaagse opmaak met een beeldbrede banner en een opmaak in mediablokken voor nieuws en activiteiten, publicaties. Zoals op de homepagina van vorige website worden ook verder de belangrijkste toegangen tot informatie grafisch beklemtoond. De site is voortaan ook responsive, wat betekent dat wie hem via een smartphone of tablet bekijkt, een aangepaste versie te zien krijgt.

actie 4.1.1: Informatie verzamelen en ontsluiten, dagelijks beheer en management www.briobrussel.be

Voorwaarden/middelen - Structurele financiering door Vlaamse overheid Coördinatie Brussel en projectsubsidie Coördinatie Vlaamse Rand

Gerealiseerd: In 2018 werd de overzetting gerealiseerd van het sinds 2006 opgezette content management systeem (CMS) naar een open source platform DRUPAL 8. De rapportering over de vroegere website is niet meer mogelijk door het afsluiten van het CMS en voor de nieuwe website is een opvolging nog te recent. Een vergelijking met registraties is verder niet relevant door het geheel vernieuwde opzet van de website. De databank staat nu centraal in het beheerssysteem. De vroegere aparte webpagina’s met cijfers, fiches en andere informatie worden voortaan in de databank opgenomen, zodat ze voor de bezoeker bij een zoekactie eenvoudiger vindbaar worden.

Timing - Continue opvolging publicaties en onderzoeksactiviteiten - Jaarverslag voor 30/06 van het daaropvolgend jaar - 2 overlegmomenten met de administraties op nader te bepalen tijdstippen - Continue opvolging referenties, agenda en onderzoek

Effect - Verhoging actualiteitsgehalte en performantie - Verhoogde zichtbaarheid en bekendheid - Toename van het websitebezoek - Aangroei publicaties in de databank - Toename webpagina’s

Indicatoren - Jaarlijkse rapportage over het beheer van de website (aantal ingevoerde publicaties, aantal downloadbare documenten, aantal webpagina’s) - De bezoekersstatistieken (aantal bezoekers, hits, bezochte pagina’s) - De positionering in zoekmachines (SEO-rapport).

Verantwoordelijke Operationeel medewerker, i.s.m. wetenschappelijk personeel

17

BRIO – Pleinlaan 5 – B-1050 Brussel – T (0)2 614 82 32 – info@briobrussel.be

° Toevoegen van publicaties in de databank

De databank biedt een thematische bibliografie en online bibliotheek in één. De databank bevat intussen meer dan 7.000 titels van wetenschappelijke literatuur, beleidsdocumenten en andere relevante informatie over Brussel en de Rand. Daarvan is meer dan de helft downloadbaar. Met dit instrument krijgt de bezoeker op een eenvoudige wijze en bovendien gratis gespecialiseerde informatie ter beschikking. Nieuwe publicaties en nieuwe gedigitaliseerde of digital born informatie worden in de databank opgenomen, maar er wordt ook informatie aangepast en verwijderd.

Bezoekersstatistieken

Het monitoren van bezoekers op de websites zal opnieuw gebeuren zodra de nieuwe website een jaar online is.

Infoloket info@briobrussel.be

BRIO krijgt via het algemeen emailadres info@briobrussel.be of via de telefoon allerhande vragen van studenten en andere onderzoekers, journalisten, beleidsverantwoordelijken en –medewerkers. Deze publieksfunctie wordt tot de basiswerking van BRIO gerekend, maar sinds 2013 werd er voor geopteerd om de vragers zo veel mogelijk door te verwijzen en zelf geen bijkomende gratis onderzoekstaken meer te verrichten voor derden.

actie 4.1.2: Technische update van het CMS/overzetting van de website naar Open Source

Voorwaarden/middelen Structurele financiering door Vlaamse overheid Coördinatie Brussel, projectsubsidie Coördinatie Vlaamse Rand en bijkomende financiële middelen

Gerealiseerd De vernieuwde websites werden in de loop van oktober 2018 online gezet.

Timing Gefaseerde start vanaf 2016, i.f.v. financiële mogelijkheden

Effect - Verhogen van de snelheid performantie van de website en vooral van de databank - Meer automatische koppelingen te voorzien tussen de verschillende functionaliteiten op de website - Verhogen van gebruiksgemak voor de bezoekers

Indicatoren Oplossen van vertragingen van de zoekstroom op piekmomenten

Verantwoordelijke Operationeel medewerker i.s.m. websitebouwer

18

BRIO – Pleinlaan 5 – B-1050 Brussel – T (0)2 614 82 32 – info@briobrussel.be

strategische doelstelling 5 WETENSCHAPSVALORISATIE EN WETENSCHAPSCOMMUNICATIE De matrix wordt ook in 2018 verder uitgebouwd op zowel de BRIO-website als op die van docu.vlaamserand.be. Voor 12 thema’s wordt een selectie van wetenschappelijke en beleidsinformatie aangereikt die toelaat om snel een beeld te krijgen op de stand van zaken betreffende het thema. Het gaat om cijfers, wetenschappelijke kernpublicaties, beeldmateriaal, beleidsdocumenten en meer info.

operationele doelstelling 5.1 Verdere uitwerking van de BRIO-matrix als wegwijzer voor onderzoek over Brussel en de Rand via de thematische fiches, een selectie van recent cijfermateriaal, wetenschappelijke publicaties, beleidsdocumenten en beeldmateriaal.

actie 5.1.1: Opmaak van 8 nieuwe thematische matrix-fiches en updates De matrix-fiches worden op de websites van BRIO en docu.vlaamserand ontsloten en kunnen ook elders worden gepubliceerd. Alle fiches worden door een redactieraad nagekeken. De thema’s worden in het overleg met de opdrachtgevers bepaald.

Gerealiseerd 8 fiches: - Groei in leerlingenaantal en de schoolcapaciteit in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest (https://www.briobrussel.be/node/14805) - Lokale overlegplatforms (LOP’s) en inschrijvingspraktijken in het Brusselse Nederlandstalig onderwijs (https://www.briobrussel.be/node/14802) - 150 jaar fietscultuur in het Brusselse (https://www.briobrussel.be/node/14799) - Werkpendel tussen Brussel en de brede Rand (https://www.briobrussel.be/node/14425) - BRIO-taalbarometer 4: De talen van Brussel (https://www.briobrussel.be/node/14763) - BRIO-taalbarometer 4: Het Nederlands als thuistaal (https://www.briobrussel.be/node/14762) - BRIO-taalbarometer 4: Omgaan met meertaligheid (https://www.briobrussel.be/node/14760) - BRIO-taalbarometer 4: Het Nederlands als officiële taal (https://www.briobrussel.be/node/14761) De 4 fiches m.b.t. de taalbarometer werden ook in het Engels, Frans en Duits vertaald. Vermelding in de media waren er vooral naar aanleiding van het rapport over de Vlaamse Rand en bij de bekendmaking van de resultaten van de Brusselse taalbarometer.

Voorwaarden/middelen Structurele financiering door Vlaamse overheid Coördinatie Brussel en projectsubsidie Coördinatie Vlaamse Rand

Timing Continue opvolging

Effect - Grotere zichtbaarheid en naambekendheid - Toename kennis over Brussel en de Rand

Indicatoren - Jaarlijks 8 nieuwe fiches en updates - Vermeldingen in media - Rapportering in jaarverslag

Verantwoordelijke Wetenschappelijk personeel en operationeel medewerker

19

BRIO – Pleinlaan 5 – B-1050 Brussel – T (0)2 614 82 32 – info@briobrussel.be

actie 5.1.2: Aanvullen en updates van de indicatoren

Voorwaarden/middelen Structurele financiering door Vlaamse overheid Coördinatie Brussel en projectsubsidie Coördinatie Vlaamse Rand, i.s.m. Studiedienst van de Vlaamse Regering

GEREALISEERD (deels) – Als gevolg van de vernieuwingsoperatie ging veel aandacht naar de overzetting en controle van de backend van de nieuwe website => n.a.v. de vernieuwing van de websites werd overleg georganiseerd met de opdrachtgevers en met Statistiek Vlaanderen/Steunpunt Data en Analyse

Timing Continue opvolging en 2-jaarlijkse update van de cijfers (juni/december)

Effect Actuele data voor elk van de 12 thema’s van de BRIO-matrix

Indicatoren 2-jaarlijkse actualisering van de indicatoren

Verantwoordelijke Wetenschappelijk personeel en operationeel medewerker

actie 5.1.3: Selectie wetenschappelijke literatuur en beleidsdocumenten

Voorwaarden/middelen Structurele financiering door Vlaamse overheid Coördinatie Brussel en projectsubsidie Coördinatie Vlaamse Rand

GEREALISEERD - aanvullen BRIO-matrix

Timing Continue opvolging

Effect - Bundeling van alle relevante informatie in een virtuele bibliotheek en thematische bibliografie

Indicatoren - Aantal publicaties - SEO-zoekresultaten

Verantwoordelijke Wetenschappelijk personeel en operationeel medewerker

actie 5.1.4: Vertaling van de matrix

Voorwaarden/middelen Structurele financiering door Vlaamse overheid Coördinatie Brussel, projectsubsidie Coördinatie Vlaamse Rand en bijkomende financiële middelen

Deels gerealiseerd De 4 fiches m.b.t. de taalbarometer werden ook in het Engels, Frans en Duits vertaald (zie boven). Timing Nader te bepalen

Effect - Bereik van anderstalig doelpubliek - Implementatie op partnerwebsites

Indicatoren Vertaalde matrix en fiches (in Frans, Duits en Engels)

Verantwoordelijke Wetenschappelijk personeel en operationeel medewerker

20

BRIO – Pleinlaan 5 – B-1050 Brussel – T (0)2 614 82 32 – info@briobrussel.be

De positie van de BRIO-website in zoekmachines

De opvolging van de SEO voor de voornaamste kernbegrippen voor Brussel en Rand zal opnieuw gebeuren zodra de website een jaar online is. operationele doelstelling 5.2 Optimaliseren van de communicatie en promotie van www.briobrussel.be Tegelijk met de vernieuwing van de websites werd ook de mailingapplicatie aangepast en werd de nieuwsbrief in een nieuw kleedje gestoken.

actie 5.2.1: Verspreiding van onderzoeks- en ander relevant nieuws in de BRIO in BRIEF

Voorwaarden/middelen - Structurele financiering door Vlaamse overheid, Coördinatie Brussel - Mailprogramma Contactstudio

Gerealiseerd Nieuwsbrieven: - BRIO in BRIEF uitnodiging studievoormiddag ‘In de ban van de Rand’. -BRIO in BRIEF 42 (o.a. over onze deelname in het YOUNG IN-netwerk, over het onderzoeksproject “Democratische Dialoog”, over MIME, …) -BRIO in BRIEF uitnodiging voorstelling 4de Brusselse Taalbarometer. -BRIO in BRIEF 43 (voorstelling van de taalbarometer-fiches, van het boek ‘Meertaligheid als opdracht’ van Rudi Janssens en de voorstelling van de nieuwe BRIO-website). Vermelding in media: - RingTV: 29/01/2018: Mobiliteit blijft grootste uitdaging in Vlaamse Rand - Randkrant, 01/03/2018: Geen Randgevoel - Nieuwsblad, 13+14/12/2018: De taalstrijd is gestreden.Vlaming doet geen moeite meer om Nederlands te spreken in Brussel: “Het is een evidentie geworden” - De Standaard, 13+14/12/2018: In Brussel is de taalstrijd gestreden - Het Laatste Nieuws, 13/12/2018: Steeds minder Brusselaars kennen Nederlands - De Morgen, 14/12/2018, Kennis van het Nederlands daalt in Brussel, maar gebruik neemt toe - BRUZZ, 14/12/2018: Taalbarometer: Belang van het Nederlands neemt toe in Brussel - BRUZZ, 14/12/2018: Kennis Nederlands daalt: 'maak werk van echt tweetalig onderwijs' - BRUZZ, 14/12/2018: Nederlandstalige Brusselaar: 'ik wil geen Vlaming genoemd worden' - BRUZZ, 14/12/2018: Nederlandstaligen schakelen sneller over op het Frans

Timing De BRIO in BRIEF wordt minstens om de 3 maanden verspreid.

Effect Bereik van ruim doelpubliek

Indicatoren - Vermelding in media - Min. 4 nieuwsbrieven per jaar - bereikt doelpubliek (statistieken opening mails, toename en actualiseren adressenbestand)

Verantwoordelijke Wetenschappelijk personeel en operationeel medewerker

21

BRIO – Pleinlaan 5 – B-1050 Brussel – T (0)2 614 82 32 – info@briobrussel.be

Tabel 4. Overzicht van de verstuurde infobrieven in 2018 en respons

BRIO in BRIEF Datum aantal adressen verstuurd

Unieke adressen geopend

Uitnodiging 25/01/2018 * *

nr. 42 13/10/2918 2.792 627 Uitnodiging 24/11/2018 2.617 565 nr. 43 21/12/2018 2.692 558

* O.w.v. de crash van het mailingprogramma in 2018 en de ingebruikname van een nieuw mailingprogramma, kunnen wij pas vanaf oktober 2018 cijfers hieromtrent aanleveren.

strategische doelstelling 6 BRIO ALS CENTRUM VOOR GEBRUIKSGERICHT ONDERZOEK

Samenwerkingen werden opgezet met onderzoekers uit de academische wereld en daarnaast is er in het kader van het het meerjarenplan 2016-2020 een gebruiksgerichte benadering van onderzoek ten dienste van het Brusselse en Rand-middenveld. BRIO versterkte in 2018 de maatschappelijke betrokkenheid door een dienstverlenend engagement in diverse initiatieven. In 2018 werd BRIO door het Huis van het Nederlands Brussel aangezocht om mee de activiteiten rond Model NL uit te werken en sprekers aan te leveren. In het kader van dit stadsforum werden vijf initiatieven opgezet over het Nederlands in Brussel (https://modelnl.be/). BRIO betrok het Huis van het Nederlands Brussel ook bij de eigen studiedag, waarop de vierde taalbarometer werd gepresenteerd. De samenwerkingsovereenkomst met het AMVB werd verdergezet. BRIO verleent daarbij wetenschappelijke en beleidsondersteuning aan het AMVB.

actie 6.1: Interactie met het ‘Brussel-/Randveld’: BRIO continueert de samenwerkingen met Brussel-/Randorganisaties en zet nieuwe samenwerkingsverbanden op (o.a. vzw ‘de Rand’, AMVB, BRUTUS, Het Huis van het Nederlands (Brussel en Vlaams-Brabant), BrusselOnthaal (BON), EVA Integratie en Inburgering, Erfgoedcel Brussel, BRAL, Muntpunt, Huis voor Gezondheid, media in Brussel en de Rand, Studiedienst van de Vlaamse Regering, BISA, Steunpunt Sociale Planning, lokale overheden, VOKA

Voorwaarden/middelen Structurele financiering door Vlaamse overheid Coördinatie Brussel en projectsubsidie Coördinatie Vlaamse Rand

GEREALISEERD - aanwezigheid in Raad van Bestuur van het Huis van het Nederlands Brussel en samenwerking m.o.o. activiteiten - GO!, BRUTUS - samenwerkingen met BON, SVR en BISA - BRIO-AMVB: samenwerkings-overeenkomst

Timing Doorlopend

Effect - Bereik van ruim doelpubliek - Vinger aan de pols op terrein - Meer gebruiksgerichte werking - Dienstverlening aan derden - Nieuwe samenwerkingen in functie van het jaarthema

Indicatoren - Vermelding in media - Aantal samenwerkingsverbanden (bestaande vertegenwoordigingen continueren en i.f.v. projecten/activiteiten nieuwe samenwerkingen realiseren)

Verantwoordelijke Wetenschappelijk personeel i.s.m. operationeel medewerker

22

BRIO – Pleinlaan 5 – B-1050 Brussel – T (0)2 614 82 32 – info@briobrussel.be

Samenwerkingsovereenkomst BRIO-AMVB

In oktober 2016 kwam een verregaande samenwerking tot stand tussen BRIO en het AMVB. BRIO verbindt zich ertoe aan het AMVB wetenschappelijke en beleidsondersteuning te verlenen. Concreet is Ann Mares als waarnemend directeur aangesteld bij het AMVB voor 1/5de VTE. Naast de dagelijkse beleidsvoering, volgde zij ook het overleg op met de sector en het beleid naar aanleiding van de opmaak van een nieuw cultureel erfgoeddecreet CED 2017. Op vraag van het beleid was eerder al een visienota AMVB+ opgesteld waarin de krijtlijnen voor de AMVB-werking van de toekomst worden opgesteld. In 2018 gaf BRIO onder meer ondersteuning bij het het opzetten en uitwerken van het project Velomuseum.brussels, een pop-up tentoonstelling in het AMVB over de fietscultuur in Brussel.

23

BRIO – Pleinlaan 5 – B-1050 Brussel – T (0)2 614 82 32 – info@briobrussel.be

CONTACTINFORMATIE BRIO

Brussels Informatie-, Documentatie- en Onderzoekscentrum p.a. Vrije Universiteit Brussel Pleinlaan 5 1050 Brussel tel.: 02 614 82 32 info@briobrussel.be www.briobrussel.be Contactpersoon: Dimokritos Kavadias: dimokritos.kavadias@vub.ac.be