• ROKETSAN ve İLKLERİMİZ• TASARIM ve MÜHENDİSLİK GÜCÜMÜZ• ROKETSAN’LI OLMAK

Roketsan, bir TSKGV kuruluşudur.

ŞUBAT 2013 / ISSN 1302-1435

SAYI

2

3

yayın kurulu’ndansayı 2 şubat 2013

Uzun bir aradan sonra 2012 yılında ye-niden çıktığımız “Roketsan Dergisi” yol-culuğumuzun 2’nci sayısı ilehuzurunuzda olmanın sevinci ve heye-canı içindeyiz. Şirketimizin çeyrek yüzyılıdevirdiği bu yılda yayınlanacak sayıları-mızda 25’inci yıl ruhunu sizlerle paylaş-mayı amaçladık.

“Ülkemizde roket ve füze tasarımı ve üre-timi konusunda lider bir kuruma sahipolunması” amacıyla kurulan Roketsan,bugün geldiği nokta ile gerek yurt içindegerekse yurt dışında birçok alandaki ba-şarılarıyla kendini kanıtlamış bir dünyaşirketi haline gelmiştir. Geçmiş çeyrekasrın tecrübesi, Roketsan’ın, yüksek tek-nolojiye sahip ürünleri ve bugün1.500’ü aşkın çalışanı ile daha büyük ba-şarılara imza atacağına olan inancımıztamdır.

25’inci yılımızda çıkan bu ilk sayıda siz-

lerle; ulaştığımız teknolojik seviyenin çık-tıları olan bazı özgün ürünlerimizi, tasa-rım ve mühendislik gücümüzdegeldiğimiz son noktayı, çalışanlarımız ta-rafından hazırlanan teknik makaleleri vekatıldığımız fuar/organizasyonlar ile ilgiligelişmeleri paylaştık. Bunlara ek olarakRoketsan’lı arkadaşlarımızın hayatımızakattığı iş dışı değerlere de yer verdik. Ke-yifle okuyacağınızı ümit ediyoruz.

1’inci sayıya gösterilen yoğun ilgi nede-niyle 2’nci baskıyı 3.000 adet olarak yap-tık. Bu sayıda da aynı ilginin devamedeceğini umuyoruz.

25’inci yaşına giren Roketsan’ımıza geç-mişinde olduğu gibi başarılı, alanındalider ve güçlü nice yaşlar diliyoruz.

Saygılarımızla,

Yayın Kurulu

Değerli Okurlarımız

roketsan ve ilklerimiz

4

roketsan dergisi

20’nci Y.Y.’ın sonlarınadoğru daha da hızlananteknolojik gelişmelersayesinde savunma sanayiürünleri de gittikçe artanoranda ileri teknolojikullanılarak tasarlanmayave üretilmeye başlamıştır vedaha önce silahlı kuvvetlerplanlarında yer almayanyeni ürünler ve harpyöntemleri ortaya çıkmıştır.

Bunun neticesinde yeni savunma sa-nayi ürünlerinin tedarikinde dışa bağım-lılık oranının ve riskinin gittikçe arttığıfark edilmiş ve süratle tedbir alınması ih-tiyacı görülmüştür. Modern silah ve teç-hizata sahip olma mecburiyetiylegelişmeleri yakından izleyerek ihtiyaçla-rını ve önceliklerini belirlemekte olanTürk Silahlı Kuvvetleri, günümüz harple-rinin vazgeçilmez silahı haline gelenmuhtelif roket ve füzeleri yurt içindeüretme iradesini ortaya koymuştur. Bukapsamda, MSB.lığı, Avrupa ortak üre-tim programı olan Stinger Programı’namüdahil olmuş ve Stinger füzelerindekullanılan ve günümüzün gelişmiş roketmotoru yakıtı olan kompozit katı yakıtüretim hattının kazanılmasını sağlamayıöngörmüştür. Türkiye’de katı yakıt tek-nolojisi olmadığı için MSB.lığı, bu iş pa-ketini üretmek üzere yeni bir şirketkurulmasını değerlendirmiş ve SSM.lığınıRoketsan A.Ş.’nin kurulması yönündegörevlendirmiştir. Bu değerlendirme vetaleplerin neticesi olarak Roketsan A.Ş.14 Haziran 1988 tarihinde, SavunmaSanayi İcra Komitesinin T.S.K.’nin roketve füze ihtiyaçlarının karşılanmasını sağ-layacak bir sanayi kurumunun oluşturul-

ması maksadıyla kurulmuştur. Roketsan,bu önemli kararın gereği olarak roket vefüze alanında güçlü bir milli sanayi oluş-masını sağlamak üzere yola çıkmıştır.

1988 yılındaki kuruluş kararını takiben İs-kitler’de kiralık bir dairede, sınırlı sa-vunma sanayi deneyimine sahip ancakkendilerine verilen milli görevin heyeca-nıyla dolu 25 kişilik çekirdek kadro ile ça-lışılmaya başlanmış, Avrupa StingerKonsorsiyumu’nun gereklerine yönelikplanlama ve hazırlık çalışmalarına paralelolarak o tarihte bir bozkır olan Elma-dağ'da MKEK tarafından SSM'ye devre-dilen ve daha sonra Roketsan'a 49yıllığına kiralanan yaklaşık 1.000 dö-nümlük arazi üzerinde tesis inşa çalışma-ları yürütülmüş ve gerekli bina ve altyapıinşaatı 1991 yılında tamamlanmıştır.Aynı yıllarda tesisleşme çalışması da ta-mamlandıktan sonra kalifikasyon kafilesiolarak ilk 38 adet füze motoru üretimihatasız olarak yapılarak zamanındanönce Konsorsiyum’a teslim edilmiş, söz-leşme gereği Stinger füzelerinin fırlatmave uçuş motorlarının seri üretimine baş-lanmıştır. Bu proje kapsamında, AvrupaStinger Konsorsiyumu’na üye bütün ül-kelerin ihtiyacını karşılayacak şekilde sevksistemi üretim ve ihracını gerçekleştirenRoketsan, Program’a katılan yerli ve ya-bancı 15 üretici firma arasında ikincibüyük iş payına sahip olmuştur. Roket-san, bu Program sayesinde, ülkemizinihtiyaç duyduğu başta kompozit yakıtteknolojisi olmak üzere pek çok ileri tek-noloji ve deneyimi elde edilmiş, bu ka-zanımlar sonraki projeleringerçekleştirilebilmesinde en büyük des-teği sağlamıştır. Stinger Projesi’nin baş-langıcında henüz tesisi bile olmaması vedeneyimsiz olması nedeniyle diğer Prog-ram ortakları tarafından şüpheyle ve gü-vensizlikle karşılanan Roketsan,MSB’lığının destek ve himayesinde hatkalifikasyonunu tamamlayan ilk Konsor-

siyum firması olarak, Program takvimininönünde ve sıfır hata ile sevkiyat yapmış-tır. Bir hava savunma füzesine ait sevksistemlerinin üretimini içeren SingerProgramı devam ederken, roket/füze sis-temleri için komple sistem sorumlusuolma hedefini benimseyen Roketsan,katı yakıtlı motor seri üretim faaliyetininparalelinde oluşturduğu roket ve füzesistemleri tasarım altyapısı sayesindeStinger Projesi’nin 1999 yılında tamam-lanmasından önce Türk Silahlı Kuvvet-leri’nin ihtiyacını karşılamak üzereDünya’daki emsallerinden çok daha ge-lişmiş ve tamamen özgün kompozit ya-kıtlı 11 km menzile sahip TR-107 Roketi,40 km menzilli TR-122 Roketi ve T-122Sakarya ÇNRA Silah Sisteminin tasarımınıve üretimini gerçekleştirmiştir. Bu silahsistemi ve roketlerin 1996 yılında KaraKuvvetleri envanterine alınması Roket-san ve Türk Silahlı Kuvvetleri için önemlibir kilometre taşı oluşturmuştur.

Kara Kuvvetlerimizin derinlikte ateş gü-cünü arttıracak uzun menzilli roket vefüzelerin üretilmesi amacıyla Milli Sa-vunma Bakanlığı’nca 90’lı yılların sonla-rına doğru başlatılan projelerigerçekleştirebilmek için üretim altyapısıkuvvetlendirilmiş ve çeşitlendirilmiştir.Yeni teknolojilerin de elde edildiği bugayretler neticesinde Kasırga Roketleri

roketsan’ın tarihçesi, ulusal teknoloji birikimine katkısıve savunma sanayiindeki yeri

İlk Savunma Sanayii Müsteşarı Vahit ERDEM

ve Yıldırım Füzeleri TSK envanterine ka-zandırılmıştır.

Yine Kara Kuvvetlerimizin ihtiyacı doğ-rultusunda 2004 yılında Milli SavunmaBakanlığı’nca başlatılan ve desteklenen2,75” Lazer Güdümlü Havadan YereFüze (Cirit) Projesi’nde Dünya’daki em-sallerinden üstün ve baştan sona özgüntasarım çalışmaları ile lazer güdüm, arasafha güdüm, duyarsız roket motoru veduyarsız harp başlığı… gibi ileri tekno-lojiler kazanılmıştır. 2004 yılından itiba-ren Roketsan tasarımı roketler ilebunların fırlatma platformları olan ÇokNamlulu Roketatar Silah Sistemleri’ninihracına yönelik sözleşmeler imzalanmış-tır. Böylece yurt dışına sistem seviye-sinde ürün ve hizmet satışı dönemibaşlatılmıştır.

2005 yılında SSM tarafından başlatılanözgün füze sistemleri (Uzun MenzilliTanksavar Füzesi - UMTAS; Orta MenzilliTanksavar Füzesi - OMTAS, Alçak veOrta İrtifa Hava Savunma Füze Sistem-leri) geliştirilmesi çalışmaları kapsamındaRoketsan ile imzalanan projeler saye-sinde Roketsan ana yükleniciliğindeveya liderliğinde oluşan geniş bir sanayiyapılanması ortaya çıkmıştır. Ayrıca buprojeler ile Füze Üstü RF Veri Bağı, Gö-rüntüleyici Kızılötesi (IIR) Arayıcı Başlık,

Duyarsız Tandem Harp Başlığı ve Plat-form Entegrasyonu teknolojileri de ka-zanılmıştır. 2006 Yılında SSM ile KarşıTedbir Atım Sistemi Destek Merkezi(CSC) tesis edilmesine yönelik çalışmalarıbaşlatılmıştır. Bu destek merkezindekarşı tedbir atım sistemleri için en etkinve güvenilir atım senaryoları oluşturula-rak Türk Silahlı Kuvvetleri’nin hizmetinesunulacaktır.

Milli Savunma Bakanlığı tarafından baş-latılan ve NATO NAMSA ile yürütülen,raf ömrü tamamlanmış mühimmatınemniyetli ve çevreye zarar vermeksizinimha edilmesi amacıyla anahtar teslimiMühimmat Ayırma ve Ayıklama Tesisi(MAAT) kurulması çalışmaları neticesindetesis 2007 yılının Kasım ayında tamam-lanarak teslim etmiştir. Yine NAMSA ilebirlikte yürütülen anahtar teslimi Mü-himmat Ömür Belirleme Tesisi’nin inşası2010 Yılı içerisinde tamamlanmıştır.

Kasım 2009’da SSM ve Roketsan ara-sında imzalanan sözleşme gereği başla-tılan ve Milli Tank Projesi ile diğer çeşitlizırh sistemlerinin tasarımı, geliştirilmesi,üretimi ve testi için gerekli altyapının bu-lunduğu bir Balistik Koruma Merkezi(BKM) kurulması çalışmaları Roketsan ta-rafından tamamlanmış ve hizmete alın-mıştır.

1991 yılında 1.000 dönüm arazi üze-rinde inşa ettiği toplam 21.150 m2’lik ka-palı alana sahip 37 adet binada üretimebaşlayan Roketsan, bugün itibariyle ikiayrı yerleşkede yaklaşık 80.000 m2’si ka-palı alan olmak üzere toplam 5.6 Milyonm2’ye yakın geniş bir arazi üzerinde tesisedilmiş 120 adet binada, başarıya odak-lanmış personeliyle faaliyetlerine devameden dev bir savunma sanayi kuruluşuhaline gelmiştir.

Daima kendi teknolojisini yaratabilmeyive kullanmayı hedeflemiş olan Roketsan2001 yılında açılmış olan ve daha genişyerleşim imkanı sunan yeni bir yerleşkesibulunmaktadır. Roketsan, 2009 yılındaBilkent Cyberpark’da, Ar-Ge faaliyetleri-nin bir kısmını üniversiteler ve diğer tek-nopark firmaları ile daha yakın işbirliğiiçinde yürütebilmek maksadıyla Roket-san Teknopark Merkezi’ni açmıştır. Aynıyıl içinde yeni Ar-Ge yasası kapsamında,Elmadağ ve Lalahan yerleşkelerindekimevcut araştırma birimleri iki ayrı Ar-GeMerkezi olarak T.C. Bilim, Sanayi ve Tek-noloji Bakanlığı tarafından tescil edilmiş-tir. DzKK.lığı ile ortaklaşa yürütülençalışmalarda yakın koordinasyon sağla-nabilmesi için özel bir mühendislik ekibide İstanbul / Tuzla’da 2009 yılından iti-baren görev yapmaya başlamıştır.

1988 yılında 25 kişilik çekirdek kadro-suyla faaliyetine başlayan Roketsan, sa-yısı ve kapsamı gittikçe artan projelerinyarattığı ihtiyaç neticesinde bugün itiba-riyle %51’i mühendis olmak üzere per-sonel sayısını 1.600’ler seviyesineulaştırmıştır.

Roketsan üretime ilk başladığı yıl olan1991'de 2.778 TL, 1999'da 21 MilyonTL, 2012'de ise %30'u ihracat olmaküzere 415 Milyon TL toplam satış ger-çekleştirilmişken, sadece 2012 yılındatoplam değeri 1 Milyar TL’yi aşan yenisözleşme imzalanmıştır. Roketsan, sahipolduğu yetenekler, yarattığı güven vedoğru pazar geliştirme gayretleri saye-sinde hedeflerine ulaşmış, ileriki yıllaraumut ve güvenini taşıyabilmiştir.

roketsan ve ilklerimizsayı 2 şubat 2013

5

Kuruluş Yıllarında Roketsan

roketsan ve ilklerimiz

6

roketsan dergisi

Roketsan’ın isim babası vekuruluşunda büyük bir roloynayan Yük. Müh. Tuğg.(E) Cemal ALAGÖZ’esoruyoruz: Roketsan nasılve ne şartlarda kuruldu?

“1970’li yıllarda, Türkiye’de roket ko-nusu telaffuz ediliyor ancak modern biryakıt olan kompozit yakıt üretimi olma-dığı için öncelikle böyle bir yakıt imalathattına ihtiyaç duyuluyordu. Bu için de8-10 Milyon ABD Doları gibi bir kay-nağa gereksinimimiz vardı. Ancak buplanlanamadığından Türkiye’de roketsanayi oluşturulamıyordu. Bu teknolojiyialıp kazanmak da kolay bir iş değildi.

1981 - 1982 yıllarında NATO Savunmabursu ile Kanada’da (Ouebec City’deDefense Research/Valcartier) araştırmayaparken kompozit yakıtlı CRV-7 roketiile tanıştım ve bu konu sürekli kafamımeşgul ediyordu. 1980’li yılların ba-şında başlatılan ve Binbaşı rütbesiyle1983 yılından itibaren yürütme komitesiüyeliğine atandığım Avrupa Stinger Pro-jesi konsorsiyumunda ilk talip olduğumiş paketi, kompozit yakıtlı fırlatma veuçuş motoru olmuştur (Avrupa Stingerprojesi, ABD lisansı altında; Almanya,Hollanda, Yunanistan ve Türkiye’denoluşan konsorsiyum üyelerinin StingerFüzesi ihtiyacını karşılamak üzere ger-çekleştirilen projedir). Bu teknolojininTürkiye’ye kazandırılması yoğun müza-kereler sonucunda gerçekleşmiş ve böy-lece bugünkü Roketsan A.Ş.’nin temeliatılmıştır.

1983 - 1988 yılları arasında altı yıl sürenmüzakerelerde fırlatma ve uçuş motor-larının Türkiye’de üretilmesinin konsor-

siyum üyesi ülkeleri riske soktuğu, Türksanayiinin bu tür motorları üretme ye-teneğinin olmadığı, Türkiye’nin bunuüretememesi halinde Stinger füzelerininüretilemeyeceği, böylece en büyük his-seye sahip olan Türkiye başta olmaküzere bu projeden beklenen sonucunalınamayacağı, konsorsiyum üyesi ülketemsilcilerince defalarca ve ısrarla vur-gulanmıştır.

Uzun süren yoğun müzakereler so-nunda, 1988 yılında Türkiye’nin isteğikabul ettirilmiştir. Ancak esas iş bundansonra başladı. Çünkü bu iş paylaşımınadayalı kontrat imzalandı ve takvim dön-meye başladı: peki bu motorlar neredeüretilecekti? Yaklaşık 20 ay gibi birzaman vardı. Bu zaman zarfında 38adet motorun üretilip konsorsiyuma tes-lim edilmesi gerekiyordu.

Proje Subayı olarak bunu nasıl çözüle-bilir diye düşündüm ve o dönemde tek-lif verme çalışmalarını yürüten MKEK'inmotorları üretecek deneyimi olmaması,bir KİT olması nedeniyle de bu kadarkısa sürede yatırım yapamayacak ol-ması, yapsalar bile eleman eğitimi gibihususların kendilerini çok zorlayacağınıdeğerlendirdim.

Türkiye’de başka bir kuruluş olmadığı vedaha önemlisi zaman da süratle akıpgittiği için, MSB Teknik Hizmetler DaireBaşkanı merhum Y. Mühendis (E) Tüm-general Sedat TOKGÖZ komutanıma;“Bu motorları üretmek üzere bir ‘Roket-san’ kuralım,” diye arzda bulundum.“Ama bu şirket; MKEK, Aselsan,TSKGV'nin ortak olduğu bir özel sektörşirketi olmalı” dedim. Komutanım görüş-lerime her zaman değer verdiği için buönerimi kabul etti.

MSB Müsteşarı imzası ile, o tarihlerdeyeni kurulmuş olan (1985) Savunma Sa-nayii Müsteşarlığı’na (SSM) (o tarihler-deki adıyla Savunma Sanayii Geliştirmeve Destekleme İdaresi Başkanlığı -SaGeB), kendisine has kanunu da bunaimkan verdiği için, Roketsan’ın kurul-ması amacıyla müracaatta bulunduk.SSM’nin girişim ve telkinleri doğrultu-sunda; %20 STFA, %20 Kutlutaş, %15Aselsan, %15 TSKGV, %15 Kalekalıp ve%15 MKEK dağılımındaki hisse yapısı al-tında Savunma Sanayii İcra Komitesi(SSİK) kararı ile Roket Sanayii ve TicaretA.Ş. kuruldu (zaman içinde hisse oran-ları değişti). Şirket merkezi, TSKGV’ninbağış yolu ile sahip olduğu İskitler’dederme çatma bir bina idi. Genel Müdür-lüğe ise Aselsan’da Stinger Projesi so-rumlusu Doç. Dr. Cemil ARIKANgetirildi. ARIKAN bir taraftan elemantemin edip eğitirken, diğer taraftan datasarım sahibi ABD firması Atlantic Rese-arch Corporation (ARC)’dan Stinger fü-zelerinin fırlatma ve uçuş motoru üretimbilgi paketini alarak, imalat alt yapısınıoluşturdu. İstihdam ettiği personelin ge-celi gündüzlü büyük özverisi sonucu El-madağ / Ankara’daki mevcut tesisininşaatı tamamlandı ve sonuç olarak 38adet roket motoru yine bu personelinbüyük gayreti ile zamanından öncekonsorsiyuma teslim edildi. Hepsinisaygı ile anıyorum.

Roketsan’ın halihazırda konuşlu olduğuaraziyi bulmak da başka bir zorlu uğraşolarak karşımıza çıktı. Şirketin kurulacağıen az 1.000 dönümlük bir araziye ihti-yaç duyulmaktaydı. Birbirini kovalayanhaftaları böyle bir araziyi nasıl buluruzarayışı içinde geçirdik. ARIKAN ile birliktesonunda MKEK Genel Müdürlüğü’nün;Elmadağ / Ankara’daki mevcut araziyi%15 hisse karşılığında SSM’ye devret-

türkiye, roket sanayiini nasıl kazandı?

mesi, bilahare SSM’nin de burayı Roket-san’a 49 yıllığına kiralaması yöntemiyle,arazi sorununu çözdük. Böylece süratleinşaat faaliyetlerine başladık ve kısa za-manda üretim için tesisler hazır halegelmiş oldu.

Hatasız olarak üretilen bu motorlarınkonsorsiyuma teslimatını müteakip, Stin-ger Projesi program yöneticisinin söyle-diği şu sözleri hiç unutamam: “CemalALAGÖZ, bu iş paketindeki ısrarın sıra-sında bütün projeyi tehlikeye attığın içinsana çok kızmıştık. Ama seni şimdi kut-luyorum. Sanayicinle ne kadar övünsenazdır. Sizin sanayiciyi anlamak çok zor.Herhalde ya işe susamışlar, ya da başarıiçin tatil, bayram demiyor, çalışıyorlar.”

İşte bu girişimler sayesinde kurulan Ro-ketsan, tüm konsorsiyum üyelerinin ih-tiyacı olan motorları hatasız olarak ürettive büyük bir bilgi birikimi ve kalifiye ele-man kazandı. Şimdilerde çok dahabüyük projelerin üstlenilebilmesinde,bu gerçek yatmaktadır.

Stinger Projesindeki başarı Roketsan’ındaha uzun menzilli roket/füze üretiminigerçekleştirmesinde büyük rol oynamış-tır. 1991 yılında ARIKAN’dan sonra Ro-ketsan Genel Müdürlüğü’ne Erk İNGERatandı. Yaklaşık 12 yıl süren Genel Mü-dürlüğü sırasında Roketsan, çok büyükprojeleri gerçekleştirerek, yeni sistemle-rin TSK envanterine alınmasını sağlamış-tır. Bu süre içerisinde, ilk önceleri Albayrütbesi ile, bilahare sekiz yıl süren ve2003 yılında kadrosuzluktan emeklioluncaya kadar Yüksek Mühendis Tuğ-general olarak sürdürdüğüm MSB Tek-nik Hizmetler Daire Başkanlığımsırasında Silah, Mühimmat ve RoketŞube Müdürlüğü ve ekibinin özverili ça-lışmaları sonucunda büyük projeleri ha-yata geçirmenin mutluluğunu yaşadım.

Sonuç olarak; Türkiye’nin tüm ihtiyaçla-rının karşılığı olarak yaklaşık 1 MilyarABD Doları tutan Stinger Projesi’nde,Türkiye hissesine düşen iş payının tama-mını almış, ödenen paranın %50 - 55kadarı, çeşitli vergiler altında tekrar Ha-

zine’ye dönmüş, geri kalanı da şimdi-lerde çok daha sofistike sistemleri ürete-bilen 1.500 personelin çalıştığıgeleceğimizin teminatı Roketsan’ın veAselsan’ın geliştirilmesinde kullanılmıştır.

Son söz olarak çalışmalarımda banadestek olan komutanlarımdan aramız-dan ayrılanlara Cenab-ı Haktan rahmet,hayatta olanlara en derin saygılarımı su-narım. Yine çalışmalarımda emeğigeçen MSB Teknik Hizmetler Başkanlığıpersoneli ve Roketsan’ın çok kıymetli ça-lışanlarına da sağlık ve sıhhat diler, sev-gilerimi sunarım.”

Cemal ALAGÖZYönetim Kurulu Üyesi

roketsan ve ilklerimizsayı 2 şubat 2013

7

1. Giriş

TSK envanterindeki klasik mühimmat veyüksek teknoloji ürünü roket/füze sis-temlerinde kullanılan tapalar, bugünekadar kısmen yurt içinde üretilmiş ol-makla birlikte, büyük oranda yurt dışın-dan tedarik edilmiştir. Mühimmatıncinsi, kullanım yeri ve teknolojisine bağlıolarak söz konusu tapalar zaman zamankritik önemi haiz olmuş ve uluslararasıkısıtlamalara ve ambargolara maruz ka-lınmıştır.

Bu kapsamda yurt içinde tapa tasarımve üretim yeteneğinin kazanılması ve bufaaliyetlerin "tek çatı" altında yürütülmesimaksadıyla 2001 yılında Tapasan A.Ş.kurulmuş, ancak tapa üretimini tek kay-naktan yürütme stratejisi yerine dağınıkbir yapılanmanın olması, bu konudaülke politikasının henüz belirlenmemişolması ve bu amaçla kurulan TapasanA.Ş.’nin faaliyette bulunduğu 10 yıl bo-yunca misyonuna uygun modern veyeterli kapasitede bir tesise sahip olama-ması ve en önemlisi kurumsallaşama-

ması nedeniyle Türkiye’nin ihtiyaç duy-duğu tapalar büyük oranda yurt dışın-dan tedarik edilmiş, bu da savunmasanayiinde stratejik bir ürün olan tapadadışa bağlılığın devam etmesine ve kay-nak israfına neden olmuştur.

Bu doğrultuda 2012 Temmuz ayındaTapasan A.Ş.'nin tasfiyesiz infisah yo-luyla Roketsan A.Ş. ile birleşme işlemleritamamlanmış ve Tapasan A.Ş.'nin uhde-

sinde bulunan tapa tasarım, geliştirmeve üretim faaliyetleri Roketsan A.Ş. tara-fından üstlenilmiştir. Bu kapsamda Ro-ketsan A.Ş. bünyesinde teşkil edilenTapa Direktörlüğü organizasyonu yuka-rıda gösterilmiştir.

2. Tapalar Hakkında Genel Bilgi

Tapa; mühimmat harp başlığı-nın atış sonrası hedefe çarp-

direktörlüklerimizroketsan dergisi

tapa direktörlüğü

8

sayı 2 şubat 2013

direktörlüklerimiz

9

masıyla veya ayarlanan sürede veyaayarlanan mesafede veya dışarıdan ve-rilen komutla infilak etmesini sağlayan,ateşleme zincirini başlatan, hassas veteknolojik bir üründür. Tapalar, gerek klasik mühimmatta ge-rekse de roket ve füze sistemlerindeharp başlığı ve diğer patlayıcı ünitelerinistem dışı faaliyete geçmesine engel ola-cak şekilde emniyet ve kurma özelliğinesahiptir.

Genel yapısı itibarıyla tapalar; • Emniyet ve Kurma Ünitesi (mekanikveya elektronik emniyet ve kurma terti-batı),• Patlatma / Ateşleme Başlatma Zinciri(Başlatma elemanları / kapsül, patlayıcıve piroteknik malzemeler),ve bunlara ait yapısal ve elektriksel ak-samlardan oluşur.

2.1. Uygulama Alanları:

Tapalar; top mühimmatı, tank mühim-matı, obüs mühimmatı, havan mühim-matı, deniz mühimmatı, uçakbombaları, uçaksavar mühimmatı,bomba atar mühimmatı, fişek mermileri,

el bombaları, mayınlar ve benzeri tümklasik mühimmatta, roket ve füzelerdekullanılır.

2.2. Tapa Tipleri:

Çalışma Sistemine Göre:• Mekanik Tapa• Elektro-mekanik Tapa• Elektronik Tapa

Aktivasyon Metoduna Göre:• Çarpma Tapa • Gecikmeli Tapa• İntiharlı Tapa• Zaman Ayarlı Tapa• Yaklaşmalı Tapa• Çok Maksatlı Tapa• Akıllı Tapa

Montaj Yerine Göre:• Baş / Burun Tapası• Dip / Kuyruk Tapası

3. Tapa Direktörlüğü’nün Amaçları

Roketsan ile Tapasan’ın birleşmesi son-rası, yurt içi savunma sanayii ihtiyacımuhtelif mühimmat için gerekli olanmekanik, elektro-mekanik ve elektroniktapaların tasarım, geliştirme, kalifikasyon

ve seri üretimi ile testlerinin, Roketsanbünyesinde gerçekleştirilmesi hedeflen-mektedir.

Bu kapsamda Roketsan’ın Stratejik He-defleri, Misyonu ve Vizyonu ile uyumluolacak şekilde Tapa Direktörlüğününamaçları;

• Yüksek teknoloji gerektiren her türlütapanın ve kritik aksamlarının gerek ka-lite gerekse de maliyet açısından yurtdışı tedarik kaynakları ile rekabet edecekşekilde tasarımının, geliştirilmesinin veüretiminin yapılması veya yaptırılması,

• Başta TSK, Roketsan ve MKEK olmaküzere yurt içi taleplerin karşılanarak Tür-kiye’nin tapa tasarımı ve üretimi ala-nında kendi kendine yeterli konumagelmesi, tapa üretiminde kullanılan kritikteknolojilere milli imkânlar ile sahipolunması, yurt dışına bağımlılığın azaltıl-ması ve uzun vadede ortadan kaldırıl-ması,

• Roketsan’ın, kalite ve fiyatı ile yurt dı-şına tapa ihraç eder duruma gelmesiolarak özetlenebilir.

4. Faaliyet Planı ve TapasanA.Ş.’den Devralınan Projeler

Roketsan A.Ş.’nin Tapasan A.Ş. ile birleş-mesi sonrası, ilk aşamada, üretimdekiürünlere ait Teknik Bilgi Paketi ve ÜretimBilgi Paketleri uluslararası tapa standart-ları açısından tekrar değerlendirilmiş vegeliştirilmiştir.

Bu kapsamda Tapa Direktörlüğü olarak,Tapasan A.Ş.’nin Roketsan A.Ş. dışındakimüşterileri ile yürütmekte olduğu söz-leşmeli projeler başta olmak üzere üre-tim faaliyetleri kesintisiz olarak devamettirilmiştir.

Üretim faaliyetleri Tapasan A.Ş.’dendevralınan ve mülkiyeti Roketsan A.Ş.’ye

direktörlüklerimiz

10

roketsan dergisi

ait olan tesislerde sürdürülmektedir.

Halihazırda seri üretimi devam eden ta-palar aşağıda özetlenmiştir.

M505 A3 20 mm Fişek Tapası (Has-sas Çarpma Tapası)

MKE Gazi Fişek Fabrikası Müdürlüğü ileimzalanan sözleşme kapsamında üretimdevam etmektedir. Yıllık üretim kapasi-tesi 420.000 adet olup, üretim kapasi-tesinin artırılması maksadıylaotomasyona gidilmesi öngörülmüştür.

122 mm Roket Tapaları (Hassas veGecikmeli Çarpma Tapası)

Roketsan A.Ş. ve MKE Kurumu tarafın-dan üretilen uzun ve kısa menzilli 122mm roket sistemlerinde kullanılan tapa-lardır. Hassas (122 T1A1) ve Gecikmeli(122 T1) olmak üzere iki konfigüras-yonda üretilmektedir.

107 mm Roket Tapaları (Hassas veGecikmeli Çarpma Tapası)

Roketsan A.Ş. ve MKE Kurumu tarafın-dan üretilen uzun ve kısa menzilli 107mm roket sistemlerinde kullanılan tapa-lardır. Hassas (107 T1) ve Gecikmeli(107 T1A1) olmak üzere iki konfigüras-yonda üretilmektedir.

DSH Roketi Tapası

Roketsan A.Ş. tarafından Dz.K.K.lığı içingeliştirilen Denizaltı Savunma Harbi(DSH) Roketinde kullanılan DSH tapasıkalifiye edilmiş olup yakında seri üreti-mine başlanacaktır.

Cirit Füzesi Tapası

K.K.K.lığı ihtiyacına binaen RoketsanA.Ş. tarafından geliştirilen Cirit füzesindekullanılan tapa Roketsan A.Ş. tarafındantasarlanmış ve kalifiye edilmiş olup seriüretimine başlanmıştır.

T-904/T-905 Tapası

Hv.K.K.lığının daha önce yurt dışındantedarik ettiği Mk 80 serisi Genel MaksatBombalarında kullanılan mekaniki tapaseti için Tapasan A.Ş. tarafından başlatıl-mış çalışmalar Roketsan A.Ş. tarafındanyeniden ele alınmış olup geliştirme faa-liyetleri sürdürülmektedir.

Seri üretim projelerine ilave olarak, TapaDirektörlüğünün uzun vadedeki hedef-leri arasında yer alan elektromekaniktapa geliştirme faaliyetleri de üretim faa-liyetlerine paralel olarak sürdürülmekte-dir. Bu kapsamda hâlihazırdayürütülmekte olan geliştirme projeleriaşağıda belirtilmiştir.

122 mm Elektronik YaklaşmalıTapa Projesi

Söz konusu tapa tasarımında TSK envan-terine teslim edilen kısa ve uzun menzilli122 mm roketlerin (Yüksek İnfilaklı veÇelik Bilyeli) hepsinde kullanılacak ortakbir çözüme gidilmiştir.

300 mm Elektronik YaklaşmalıTapa Projesi

TSK envanterine daha önce teslimatı ya-pılmış olan Kasırga roketleri ile haliha-zırda geliştirilmekte olan uzun menzilli300 mm roketlerde kullanılması planla-nan tapanın geliştirme çalışmalarının

2013 yılı içinde tamamlanması planlan-maktadır.

Tapa Teknolojileri GeliştirmeFaaliyetleri

Başta Uzun Menzilli Tanksavar (UMTAS)füze tapası olmak üzere K.K.K.lığı ihtiyaç-larının Roketsan A.Ş.’nin özgün ürünleriile karşılanması amacıyla tasarım ve tek-noloji geliştirme çalışmalarına başlanmışolup, 2014 yılında seri üretime hazırhale getirilmesi planlanmıştır.

Buna paralel olarak TSK’nın hava sa-vunma füze ihtiyaçlarına uygun millitapa çözümlerinin oluşturulması ama-cıyla tasarım ve teknoloji geliştirme faali-yetleri planlanmıştır.

5. Yatırım İhtiyacı

Tapasan A.Ş.’den devralınan üretim te-sisleri ve test altyapısı ülkemizin kısa, ortave uzun vadedeki ileri teknoloji ürünütapa ihtiyacını karşılayacak yeterlilikte de-ğildir. Bu maksatla 2013 - 2014 döne-minde Tapa Direktörlüğü’nün bina, altyapı ve modern üretim ve test ekipman-ları ile teçhizine yönelik yatırımların ger-çekleştirilmesi öngörülmüştür.

Sonuç olarak, tapa tasarım ve üretimininRoketsan bünyesinde yürütülmesi saye-sinde kısa süre içinde elde edilecek bilgibirikimi ve kazanılacak teknolojiler ile birtaraftan TSK ihtiyaçları karşılanacak diğertaraftan ihracat projelerimizde tapa gibikritik bir alt sistem açısından dışa bağımlıolmaktan kurtulunmuş olacaktır.

Dr. Tuğrul TINAZTEPETapa Direktörü

direktörlüklerimizsayı 2 şubat 2013

11

Ülkemizin ilk milli tasarımtanksavar füzesi olanUMTAS’ın geliştirmeçalışmaları kapsamındagerçekleştirilen ilk GüdümlüTest Füzesi atışında tamisabet kaydedildi.

Uzun Menzilli Tanksavar Füze (UMTAS)Projesi, Türk Silahlı Kuvvetleri’nin uzunmenzilli tanksavar füze ihtiyacını milli im-kanlarla karşılamak üzere başlatılmış birprojedir. Geliştirme çalışmalarına Eylül2008’de başlanan proje sayesindeUMTAS Füzesi, T-129 ATAK Helikopteri-nin tanksavar füzesi olarak TSK envan-terine girecektir.

Helikopterlerden kullanılmak üzere ge-liştirilmiş olan UMTAS, ana muharebetanklarına karşı etkili ve rakip tanksavarsistemlerine üstünlük sağlayan bir çoközelliğe sahip bir füze sistemidir. Kızıl-ötesi görüntüleyici (IIR) arayıcı görüntü-sünün RF veri bağı ile lançere,lançerden kullanıcı ekranına iletilmesi vehassas güdüm-kontrol sistemine daya-nan kullanım konsepti, kullanıcıyagece/gündüz ve kötü hava koşullarındahedefe atış öncesi/atış sonrası kilitleme,hedef güncelleme ve hedef üzerindevuruş noktası seçimi gibi imkanlar sun-maktadır. Füze, sahip olduğu yüksekperformanslı tandem harp başlığı saye-sinde ileri teknoloji tank zırhlarına,beton koruganlara karşı etkili olacaktır.

Sistem, askeri çevre koşulu standartla-rına uygun olarak test edilmekte ve zor-layıcı görev ortamlarına dayanıklı olacakşekilde geliştirilmektedir. Sistemin lan-

çeri, T-129 ATAK helikopterinin yanısıra, diğer modern taarruz heli-

kopterlerine de ko-

laylıkla entegre edilebilecek şekilde,uluslararası askeri standartlar gözönünde bulundurularak tasarlanmıştır.

Projede şu ana kadar Balistik Test Füzesi(BTF) ve Kontrollü Test Füzesi (KTF) atışfaaliyetleri gerçekleştirilmiş ve alt sistemtasarım doğrulama çalışmaları tamam-lanmış, helikopterden emniyetli ayrılmatestleri kapsamında BTF atışları yapılmış-tır. Sistem entegrasyon - test aşamasıdevam etmekte olup Güdümlü Test Fü-zesi (GTF) atış kampanyaları yürütül-mektedir. Bu çerçevede Temmuz2012’de gerçekleştirilen ilk GTF atışkampanyasında 5 km mesafede yeralan hedef başarıyla vurulmuştur. Atışlıtestlere 2013’de devam edilecektir.

Roketsan, aynı zamanda UMTAS Pro-jesi’ndeki kazanımlardan faydalanarakLazer Arayıcı Başlıklı Tanksavar Füzesi(LUMTAS) ve yüksek infilaklı/parçacık et-kili harp başlıklı füze geliştirilmesine yö-nelik faaliyetlerini öz kaynak tahsisederek UMTAS Projesi’nin paralelindebaşarıyla sürdürmektedir.

türkiye’nin ilk milli tanksavar füzesi UMTAS

roketsan dergisi

tasarım ve mühendislik gücümüz

12

sayı 2 şubat 2013

tasarım ve mühendislik gücümüz

13

LAZER UMTAS, havadan

karaya, atış öncesi ve atış

sonrası kilitlenebilen yarı-

aktif laser güdümlü füze

sistemidir.

Füze, taarruz helikopterlerinden ve karaaraçlarından gece/gündüz atılabilmekteve kullanılan harp başlığına göre; ana-muharebe tankı, zırhlı personel taşıyıcı,kamyon, arazi aracı, hafif korugan,siper, bina, alçak irtifada hover yapanhelikopterlere karşı kullanılabilmektedir.

Tasarım Süreci

LAZER UMTAS, orijini olan UMTAS siste-minin teknolojik altyapısı ve konfigüras-yonel ortaklığını azami kullanacakşekilde, modüler olarak tasarlanmıştır.Bu kapsamda, füzenin tasarımında Ara-yıcı ve Harp Başlığı bölümleri modülerolacak şekilde tutulmuş ve diğer bölüm-ler UMTAS sisteminden aynen alınmıştır.Bu sayede 1 Ocak 2012 tarihinden iti-baren bir yıllık kısa bir çalışma sonunda,LAZER UMTAS görev ortamında test edi-lebilecek bir sisteme dönüşmüştür.

LAZER UMTAS, UMTAS Lançerinden atı-labilecek şekilde tasarlanmış, 2012 yılıiçinde, Kara Kuvvetleri Komutanlığı içinyurt içinde geliştirilmekte olan ATAK he-likopterine entegrasyon çalışmaları baş-latılmış ve ATAK helikopterinden hedefinvurulduğu iki başarılı atış gerçekleştiril-miştir.LAZER UMTAS Füze Sistemi

LAZER UMTAS; arayıcı, güdüm, harpbaşlığı ve kontrol bölümleri ile seyir ve

ivme motorundan oluşmaktadır. Arayıcıolarak gövdeye bağlı yarı aktif LAZERarayıcı başlık kullanılmaktadır. Arayıcıbaşlık içerisinde TÜBİTAK tarafından ge-liştirilen dört dilimli milli dedektör ve Ro-ketsan tasarımı optik bütün kullanılmıştır.Arayıcı başlık tasarımında yüksek anlıkgörüş alanı hedef alınmıştır. Bu sayedefüze, orijini olan UMTAS sistemine ve pa-zardaki diğer kardanlı (gimballi) arayıcıiçeren sistemlere eş performans özellik-lerine sahiptir. Bu tasarım yöntemi, sis-

temin performans özelliklerini kardanlıarayıcı içeren sistemlere eş tutarken sis-temin maliyetini ve karmaşıklık düzeyiniaşağıya çekmektedir.

LAZER UMTAS, UMTAS sistemi için geliş-tirilen tanksavar harp başlığını kullana-cak şekilde geliştirilmiştir. Bu harpbaşlığının yanısıra, füze için yüksek infi-laklı parçacık tesirli bir harp başlığı dahageliştirilmiştir. Bu sayede füze ve ağırzırhlı araçlar haricindeki diğer hedeflere

lazer umtas

Şekil 1: Lazer UMTAS

Şekil 2: Tanksavar ailesi teknoloji ortaklığı

roketsan dergisi

14

tasarım ve mühendislik gücümüz

ve personele karşı operasyonel etkinlikkazandırılmıştır. LAZER UMTAS sisteminintemel teknik özellikleri Tablo 1’de özet-lenmiştir.

Taktik Kullanım

LAZER UMTAS, sahip olduğu arayıcı baş-lığın geniş görüş açısı ve yüksek algılamakapasitesi sayesinde yüksek kullanımkapasitesine sahiptir. Füze, NATO stan-dartlarına uygun işaretleyicilerle çalışa-cak şekilde tasarlanmış olup, kullanılanLAZER kodunun operasyon esnasındave atış öncesinde değiştirilmesi müm-kündür. LAZER işaretleme, füzenin atıla-cağı platformdan yapılabileceği gibi,operasyon koşullarına bağlı olarak yerbirlikleri, insansız hava araçları ya da atıcıplatform haricindeki hava birlikleri tara-fından da yapılabilecektir. Her iki du-rumda da füze, atış anından dalış anınakadar ara safha güdüm yapmakta, dalışnoktası füze tarafından hesaplanmaktave hedefin etkin bir şekilde vurulmasısağlanmaktadır. Bütün bunlara ek ola-rak füze, hedeflerin karşı tedbir atakla-rına karşı son güncel noktaya güdümalgortimalarına sahiptir.

Sistemin tasarımında kullanım basitliğiön planda tutulmuştur. Füzeyi, kullanımzarfı içerisinde, atış doğrultusuna yönel-tip ateşlemek yeterlidir. LAZER UMTAS,500 m’den 8 km’ye kadar olan menzil-lerdeki hedeflere karşı etkindir. Bu zarfiçerisinde sistem, atış öncesi kilitlenme(AÖK) ve atış sonrası kilitlenme (ASK)olmak üzere iki farklı atış tipi ile kullanıla-bilir. AÖK atış tipinde füze, platformdanişaretlemelerde 5 km’de, 3 km’den ha-rici işaretlemelerde ise 7 km mesafedenhedefe kilitlenebilmektedir.

Gelişme Potansiyeli

LAZER UMTAS öncelikle taarruz helikop-terlerinden atılması planlanmış bir sis-

temdir. Ancak, gelişen teknolojiye paral-lel olarak, ses hızı altında uçan insanlı veinsansız uçaklardan veya stabilize sabitkara/deniz platformlarından kullanıla-bilme kapasitesi mevcuttur. Sabit kanatlıhava platformlarında, atış yüksekliğininartmasına paralel olarak, 8 km olanetkin azami menzilin de artması muhte-meldir.

LAZER UMTAS tasarım gereksinimleriaşağıdaki faktörlerin en iyileştirilmesibakış açısıyla tanımlanmıştır.

• Kullanıcı’nın tanksavar harekat kabili-yetinin çeşitlendirilmesi ve artırılması,

• Asgari olarak tanksavar füze pazarın-daki lazer güdümlü sistemlerin perfor-mans özelliklerini hedefleyen bir sistemperformansı,

• Tank haricinde anti-personel ve hafifzırhlı/zırhsız araç hedeflerine yönelikkullanım esnekliği,

• Birim maliyet etkinliği.

Proje çalışmaları, Roketsan’ın lazer ara-yıcı ve güdüm teknolojilerindeki yetkin-liği sayesinde çok kısa bir sürede ürünedönüştürülmüş ve 2012 yılı içinde uçuştestleri yapılarak sistem etkinliği kanıtlan-mıştır.

Şekil 3: LAZER UMTAS uçuş testi - 15 Ağustos 2012, Karapınar

Şekil 4: LAZER UMTAS bölümleri

sayı 2 şubat 2013

15

tasarım ve mühendislik gücümüz

LAZER UMTAS, performans kabiliyetleri-nin yanısıra platformlara hızlı entegreedilebilirliği, kolay kullanım özellikleri vemaliyet etkinliği sayesinde IIR UMTAStamamlayıcı önemli bir üründür. LAZERUMTAS kullanılacak harp başlığı tipinebağlı olarak, etkinlik ve birim maliyet açı-sından CİRİT ve IIR UMTAS sistemleriarasında bir füze sistemi olarak konum-landırılabilmektedir.

Güneş AYDINKara Taktik Füze SistemleriModelleme ve SimülasyonSorumlusu

Şekil 5: LAZER UMTAS kullanım konsepti

Şekil 6: LAZER UMTAS platformları

Tablo 1: LAZER UMTAS teknik özellikleri

16

roketsan dergisi

tasarım ve mühendislik gücümüz

çok darbeli motor teknolojileri ile itki kontrolü

Konvansiyonel katı yakıtlıroket motorlarında, tümkatı yakıt tek bir yakıt bloğuşeklinde yanma odasındayer almakta, motor bir kereateşlendiği zaman yakıtbitene kadar yanmareaksiyonu devametmektedir. Bu şekildemotordan beklenen itki,yakıtın ateşlenmesi iletükenmesi arasında kalansüre içinde tek bir seferdeüretilmektedir. Bir kereateşlendiğinde oksitleyicisiniiçinde barındıran katı yakıtınyanma reaksiyonunudurdurmak pratik olarakmümkün olmamaktadır.Konvansiyonel katı yakıtlıroket motorlarında, itkiseviyesinin ayarlanmasıüretim sırasında katı yakıtaverilen form ilegerçekleştirilmekte, motorçalışması sırasında itkiseviyesinin ayarlanmasımümkün olmamaktadır.

Çok darbeli motor teknolojileri, katı ya-kıtlı roket motorlarında itki kontrolününsağlanması amacıyla oluşturulmuştur.Dünyada farklı uygulamalar bulunma-sına rağmen genelde iki yöntem üze-

rinde yoğunlaşıldığı görülmektedir. İlkyöntemde farklı yakıt çekirdekleri bir bi-rinden bir yalıtım vasıtasıyla ayrılmakta-dır. Bu yalıtım, birinci yakıt çekirdeğininateşlenmesi sırasında meydana gelenısıl etkilerden ikinci yakıt çekirdeğini ko-rumakta ve meydana gelen basınç yü-künü ikinci yakıta aktarmamaktadır.Takip eden ikinci darbe ateşlemesi ilebirlikte yalıtım ikinci yakıt çekirdeğindenayrılarak lüleden dışarı atılmaktadır.

Diğer yöntemde ise farklı yakıt çekirdek-leri aynı gövde içerisinde fiziksel olarakbir darbe ayırıcı bariyer vasıtasıyla birbi-rinden ayrılmaktadır. Bu şekilde aynıyanma odası içinde yer alan yakıt çekir-dekleri bağımsız olarak farklı zaman-larda ateşlenebilmektedir.

Görevi gereği, darbe ayırıcı bariyerin bi-rinci yakıt çekirdeğinin ateşlenmesi sıra-sında oluşan ısı ve basınca karşıbütünlüğünü ve sızdırmazlığını koru-ması, takip eden ikinci yakıt çekirdeğininateşlenmesi ile de akışa izin vererek açıl-ması ve bu sırada lüleye zarar verecekherhangi bir katı parçacık atılmaması is-tenmektedir.

Çok darbeli roket motorları kullanıldık-ları füze sistemlerine taktik avantajlarsağlamaktadırlar. Yüksek hızla hareketeden hedeflere karşı kullanılan sa-vunma sistemlerinde (özellikle hava sa-vunma ve hava hava füzeuygulamalarında) füzenin hedef yakın-larında yüksek manevra kabiliyetinesahip olması istenmektedir.

Şekil 1: Darbe ayırıcı yalıtımlı çok darbeli motor

Şekil 2: Darbe ayırıcı bariyerli çok darbeli motor

sayı 2 şubat 2013

17

Tek darbeli roket motorlarına sahip kon-vansiyonel füze sistemlerinde fırlatmayıtakiben ilk ivmelenme aşamasında ula-şılan yüksek uçuş hızlarının, uçuşun ileriaşamalarında korunamadığı, uçuş hızı-nın hedefe ulaşılan son aşamada havasürüklenmesi kaynaklı olarak düştüğü,bu sebeple de hareketli hedeflere karşıyüksek manevra gerektiren terminaluçuş aşamasında aerodinamik kontroletkinliğinin sınırlandığı bilinmektedir.Çift darbeli motora sahip bir füzede isehedef yakınlarında ikinci darbenin ateş-lenmesi ile füze tekrar hız kazanmakta,böylece manevra kabiliyeti ve hedefeçarpma hızı büyük ölçüde iyileştirilmek-tedir.

Çift darbeli motorlarda füzenin azamihızı, tek darbeli konvansiyonel motor-lara göre daha düşük olmasına rağmentüm uçuş zarfı boyunca ulaşılan orta-lama itki seviyesi daha yüksek olabilmek-tedir. Bu durum, hava sürüklenmesikaynaklı kayıplarda da bir düşüş getir-mesi sebebiyle aynı yakıt miktarı iledaha uzun menzile ulaşılmasını sağla-maktadır.

Farklı iki darbenin tek yanma odasını ve

tek bir lüleyi paylaşması sebebiyle, top-lam ağırlık olarak çift darbeli motor,benzer etkinin sağlanması için tasarla-nacak iki farklı motorun kullanıldığı çiftkademeli sistemin toplam ağırlığındandaha düşüktür.

Kademe ayırma olmaksızın iki farklı mo-torun kullanıldığı roket/füze sistemle-rinde motorlardan bir tanesinde tek lülekullanılırken diğerinde genellikle çoklulüle konfigürasyonuna ihtiyaç duyul-duğu bilinmektedir. Çoklu lüle bulunanmotorlara itki vektör kontrol sistemleri-nin uygulanması tasarım olarak zorlayıcıbir konudur. Çift darbeli motorlardaortak tek bir lüle kullanılması sebebiylebunlara itki vektör kontrol sistemlerininadapte edilmesi daha kolay olmaktadır.

Roketsan’ın bu kritik teknolojiye sahipolması için çift darbeli motor teknolojisiile ilgili bir geliştirme çalışması 2011 -2012 yılları içinde yürütülmüştür. Bu ça-lışma kapsamında teknik isterlere uygunolarak görevini tutarlılıkla yerine getire-bilen bir motor konfigürasyonu gelişti-rilmiştir. Çalışma sonucunda çift darbelimotor teknolojisi bir test konfigüras-yonu üzerine uygulanarak çalışırlığı yer

testleri ile gösterilmiştir. Bu teknolojininürünlere uygulanması için çalışmalarsürdürülmektedir.

Ömer ÇAKIRİtki Sistemleri Tasarım Mühendisi

tasarım ve mühendislik gücümüz

Şekil 3: Konvansiyonel ve çift darbeli katı yakıtlı roket motoru hız-menzil grafiği

Şekil 4: Çift darbeli test motoru yer testi

18

roketsan dergisi

tasarım ve mühendislik gücümüz

duyarsız mühimmat sistemleri içinyüksek voltaj detonatörü geliştirme faaliyetleri90’lı yılların başlarındanitibaren, enerjikmalzemelerin hassasiyetseviyesini düşürmek veduyarsız mühimmatgeliştirmek amacıyla dünyaçapında birçok adımatılmıştır. Geçmişte “öncefonksiyon” olarakdüşünülen tasarım anlayışıgünümüzde “önce güvenlikve güvenilirlik” olarakdeğişmiştir.

Özellikle roket ve füze sistemlerinin gü-venliği ve güvenilirliği düşünüldüğündeakla ilk olarak ateşleme sistemleri gel-mektedir. Ateşleme sistemlerinin hassa-siyetinin düşürülmesi, bu sistemlerin RF(radio frequency - radyo frekans), EMI(electromagnetic interference - elektro-manyetik girişim), ESD (electrostatic disc-harge - elektrostatik deşarj) gibielektriksel etkilerden etkilenmeyecekhale getirilmesi ile mümkün olmaktadır.Ayrıca düşük hassasiyetli birincil patlayıcıyerine duyarsız yüksek patlayıcı kullanıl-ması, olumsuz çevre koşullarına dayanık-lılığı artırırken, duyarsız ateşlemesistemleri oluşturulmasına da olanaksağlamaktadır.

İngilizcesi Exploding Foil Initiator (EFI),Türkçe’ye çevrilmiş hali ile Patlayan Fol-yolu Başlatma Elemanı veya çalışmaprensibinden hareketle Yüksek VoltajDetonatörü, roket motoru ve harp baş-lığı ateşleme zincirleri için bilinen en du-yarsız başlatma elemanıdır. EFIdetonatörler basitçe, yüksek voltaj ileyüklenmiş bir kapasitörün deşarjı sonucupatlayan metal bir köprü plakanın yarat-tığı plazma ile üzerinde bulunan plastikbir plakayı (uçan plaka) belirli bir yol bo-

yunca (namlu) hızlandırarak yüksek pat-layıcıya çarptırması ve bu patlayıcınınpatlaması prensibine göre çalışmaktadır(Bkz. Şekil 1). Bu sistemin güvenliği,gerek kullanılan enerjik malzemelerinduyarsızlığından gerekse sistemi ateşle-yebilmek için özel olarak tasarlanmış biryüksek voltaj ünitesinden gelmektedir.

Yüksek Voltaj Detonatörü, 1965 yılındaJohn Stroud tarafından Lawrence Liver-more National Laboratory’de keşfedile-rek, yüksek patlayıcıların şok ilepatlatılması amacı ile kullanılmaya baş-lanmıştır. Özellikle Amerika’da, uzun sü-reler boyunca laboratuvar ölçeklitestlerde patlayıcıların şok hassasiyetleri-nin belirlenmesinde kullanılmıştır. Boyut-ların giderek küçülmesi ile Yüksek VoltajDetonatörleri, roket ve füze sistemleriiçerisinde yer alabilecek konfigürasyonadönüştürülmüş, roket/füze elektronik ta-palarında başlatma elemanı olarak kulla-nılmaya başlanmıştır. Nükleer başlıklarıntestlerinin gerçekleştirilebilmesi için EFI’ınilk türü olan EBW (Explosive BridgewireInitiator) tipi detonatörlerin kullanıldığı

bilinmektedir. Yüksek Voltaj Detonatör-leri ayrıca sismik çalışmalar ve madencilikgibi sivil alanlarda da güvenle kullanıla-bilmektedir.

Yüksek Voltaj Detonatörleri dünyada bir-kaç firma tarafından üretilmektedir. Buteknolojide öncü firmalar arasında ikiAmerikan şirketi, Teledyne RISI ve Exceli-tas gelmektedir (Bkz. Şekil 2). Avrupakaynaklı şirketler arasında ise AlmanDiehl Defence firması ve İngiliz e2V fir-malarının adı geçmektedir. Dünya üze-rindeki birçok tapa üreticisi bufirmalardan tedarik ettiği Yüksek VoltajDetonatörlerini kullanmaktadır.

Yüksek Voltaj Detonatörlerinin Avantaj-ları aşağıdaki gibi sıralanabilir:

• RF, EMI, ESD gibi elektriksel etkilerekarşı duyarsız olması sebebiyle istenme-yen ateşlemelere yol açmaması,• Patlayan metal folyo ile patlayıcı ara-sında plastik uçan plaka ve namlu olmasıyani detonatörün çalışan ilk elemanınınenerji üretecek patlayıcı ile temas ha-

Şekil 1: Patlayan folyolu başlatma elemanı bileşenleri ve çalışma prensibi

sayı 2 şubat 2013

19

linde olmaması,• Patlayıcıların çok yüksek yoğunluklardapreslenerek kullanılabilmesi,• HNS gibi duyarsız patlayıcılarla ateşle-nebilmesi,• Füze sistemlerinde yer kaplayan elek-tro-mekanik emniyet kurma mekanizma-ları yerine tamamen elektronik emniyetkurma mekanizmaları ile birlikte kullanı-labilmesi ve sistemde hacimsel avantajsağlaması.

Bilindiği gibi, özellikle enerjik malzeme-lerin yurt dışından temininde, ihracatizni alınması ve özel nakliyeye ilişkinuzun süre gerektiren işlemler, tasarım veüretim çalışmalarını olumsuz etkilemek-tedir. Bu bağlamda, yeni nesil füzelerinroket motoru ve harp başlığı ateşlemezincirlerini duyarsız hale getirebilmek içinkritik olan bu teknolojinin yurt içinde ka-zanılması ve milli imkanlarla üretilerektestlerinin yapılabilmesi önem arz etmek-tedir. Yüksek Voltaj Detonatörü tasarımve geliştirme faaliyetleri OES Grup Baş-kanlığı’na bağlı Harp Başlığı ve PiroteknikSistemler Tasarım Müdürlüğü bünye-sinde gerçekleştirilmiştir. Bu süreç içeri-sinde temel olarak yüksek voltaj

ateşleme ve test ekipmanları ile çalışmayeteneğinin ve Yüksek Voltaj Detona-törü tasarım ve prototip üretim kabiliyet-lerinin kazanılması hedeflenmiştir.

Yüksek Voltaj Detonatörünün üretim ye-teneğinin tamamen yurt içi kaynaklarlagerçekleştirilebilmesi için bir mikro-elek-tronik uygulaması kapsamında ODTÜMEMS Araştırma ve Uygulama Merkeziile ortak bir çalışma başlatılarak yurt içiüretim yeteneği kazandırılması adına ilkadım atılmıştır.

Roketsan bünyesinde tasarımı yapılmışve yurt dışı imkanlarla üretilerek komple-lendirilmiş olan Yüksek Voltaj Detona-törü prototipleri ile performans testleribaşarıyla gerçekleştirilmiştir. İlerleyen ça-lışmalarda farklı parametrelere sahip ta-sarımlar test edilerek optimum tasarımparametrelerinin elde edilmesi hedeflen-mektedir.

Tasarım sürecine paralel devam etmekteolan performans modelleme sürecindeise bir modelleme yazılımı ile farklı meka-nik ve termodinamik temellere dayalıolarak patlama anı, öncesi ve sonrası,

uçan plaka hızı gibi kritik değişkenlerinzamana bağlı olarak değişimi modellen-miştir. Bu yetenek, sonraki tasarım aşa-malarında, sistem gereksinimlerinedayalı performans gereksinimlerini belir-lemek için kullanılması gereken paramet-releri tahmin edebilmek amacıylakullanılacaktır.

Giderek artan duyarsız mühimmat geliş-tirme gereksinimlerine ayak uydurabil-mek adına roket ve füze sistemlerininateşleme zincirlerini güvenli ve güvenilirhale getirmek için Yüksek Voltaj Detona-törü kullanılması gerekliliği ve bu baş-latma elemanının yurt dışındantemininde yaşanabilecek sorunlar gözönünde bulundurulduğunda, gerek Ro-ketsan gerekse ülkemiz açısından böylekritik bir komponenti yurt içi imkanlarlatasarlayıp üretmek füze harp başlığı vetapa sistemlerinin emniyeti açısından atıl-mış önemli bir adım olarak değerlendi-rilmektedir. Roketsan tarafından tasarımıyapılıp üretilmiş Yüksek Voltaj Detonatö-rünün, yine yurt içi imkanlarla tasarlana-rak üretilecek olan Elektronik EmniyetKurma ve Ateşleme Birimi (EEKAB) ile bir-likte yeni nesil füze sistemlerinde yakıngelecekte kullanılması hedeflenmektedir.

Yusuf YILMAZBurak KIZILKAYAPiro Teknik SistemlerTasarım Mühendisi

tasarım ve mühendislik gücümüz

Şekil 2: Hazır ticari ürünler

Şekil 3: Tasarım faaliyetleri kapsamında hazırlanmış EFI katı modelleri

Şekil 4: Performans testleri çıktısı vemodelleme karşılaştırılması

roketsan dergisi

20

roketsan ve kalite

Son dönemde başarıgrafiğini hızla yükseltenRoketsan’ın geldiği bunoktada her türlüoperasyonda süreçmükemmelliğine ulaşmakiçin verimliliğin artırılması,maliyetlerin ve işlemsürelerinin azaltılması gibisürekli iyileştirmefaaliyetlerinin artarakdevam ettirilmesi kritikönem arz etmektedir.

Bu doğrultuda Ürün ve Süreç KalitesiDirektörlüğü koordinasyonu ile baştaüretim/entegrasyon ve tasarım olmaküzere her türlü operasyonel ve yönetselsüreçlerimizde sürekli iyileştirme faali-yetleri 2009 yılından beri yoğun bi-çimde uygulanmakta ve artarak devametmektedir.

2012 yılı süreç iyileştirme faaliyetleri kap-samında tüm operasyonel ve yönetselsüreçlerimizde Yalın 6 Sigma, Deney Ta-sarımı (DOE), 5S gibi metotların kullanı-mıyla iyileştirme projeleriyürütülmektedir. Yapılan faaliyetlerin da-ğılımı Şekil 1’de gösterilmiştir. Bu faali-yetleri gerçekleştirebilmek için yöneticilerdahil beyaz yakalı personelimizin vemavi yakalı personelimizin katıldığı 6Sigma Yeşilkuşak, Yalın, Deney Tasarımıve 5S eğitim programları düzenlenmiş-tir. İyileştirme çalışmaları eğitimler ile pa-ralel yürütülmektedir.

Yalın 6 Sigma çalışmalarımızda müşteriodaklı hareket eden proje ekipleri oluş-turulmaktadır. Şekil 2’de gösterilenTÖAİK metodolojisi kullanımı ile problembeş aşamalı şekilde detaylı tanımlanır,mevcut süreç ile ilgili ölçümler alınır, ileriistatistiksel araçların kullanımı ile analizleryapılır ve problemlerin kök nedenlerineinilerek kalıcı iyileştirmeler elde edilmesihedeflenir.

Özellikle tasarım süreçlerinde yürütülenDeney Tasarımı (DOE) çalışmalarındaönemli kazanımlar elde edilmektedir.Mevcut sistemlerin karakteristiklerininbelirlenmesi, performansının artırılması,tasarım problemlerinin çözümü, yeni ta-sarım alternatiflerinin yaratılması, alter-natif malzeme kullanımı gibi konulardadeney tasarımı metodu, istenilen çıktı ilegirdi faktörlerinin bilimsel bir yaklaşımla

2012 yılı süreç iyileştirme faaliyetleri

Şekil 1: 2012 yılı süreç iyileştirme uygulamaları dağılımı

Şekil 2: Yalın 6 Sigma TÖAİK problem çözme metodolojisi

sayı 2 şubat 2013

21

roketsan ve kalite

modellenmesi sayesinde parasal kazançve zaman tasarrufu sağlamaktadır (Bkz.Şekil 3).

Süreçlerdeki verimliliği artırmak için ön-celikle çalışma ortamlarında verimliliğinartırılması ihtiyacı vardır. Şekil 4’de özet-lenen 5S Metodu ile beş adımda çalışmaortamlarında tertip ve düzen iyileştiril-miş, daha verimli ve israfın asgari sevi-yeye indirildiği ortamlar yaratılmaya

çalışılmıştır. Bu çalışmalarda özellikle atöl-yelerde çalışan mavi yakalı personelimi-zin özverili çalışmaları ile üretim veentegrasyon atölyelerinden kimyasal la-boratuvarlara, temiz odalardan ambar-lara her türlü çalışma alanlarında 5Suygulamaları bir yaşam biçimi, operas-yonların bir parçası haline gelmiştir.

Süreç iyileştirme faaliyetleri, Roketsan’asağladığı verimlilik ve performans artışı-

nın yanı sıra parasal kazanç da getirmek-tedir. 2009’da başlayan faaliyetlerin pa-rasal getirisi, eğitim, bilinç ve farkındalıkile birlikte giderek artmaktadır. 2012 yı-lındaki faaliyetlerin tamamlanması ileyaklaşık 8,7 Milyon TL/yıl parasal kaza-nım elde edilmesi hedeflenmektedir.

Süreç iyileştirme faaliyetleri Roketsan’akazanımlar sağlamakta olup süreç mü-kemmelliği hedefiyle faaliyetlerimiz arta-rak devam edecektir. 2013 yılında 5Suygulamalarının tüm operasyonel ça-lışma ortamlarına yaygınlaştırılmasını,Yalın 6 Sigma ve Deney Tasarımı iyileş-tirme proje sayılarımızın iki katına çıkma-sını hedeflemekteyiz.

Temel amaçlarımız:

• Karlılık seviyesinde artış,• Açıklık ve şeffaflık,• Operasyonel ve yönetsel süreçlerde;➢ Verimlilik artışı,➢ Etkin sürdürülebilirlik,➢ Yönetilebilirlik artışı,

• İsrafların önlenmesi,• Etkin kaynak kullanımı,• Çalışan memnuniyetinde artış / iş tat-mini,• Ürün veya hizmetin;

➢ Zamanında,➢ Kaliteli, ➢ Düşük maliyetli sunumu.

Serkan ERDURALSüreç Yönetim Lideri

Şekil 3: 5S uygulaması öncesi ve sonrası durum örneği

Şekil 4: Roketsan 5S metodu

1. Giriş

Günümüzde, mühendislik problemleri-nin daha karmaşık hale gelmesiyle bir-likte bu problemlerin çözümü içintasarlanan mühendislik sistemlerinin kar-maşıklığı da artmış ve sistemlerin kendi-lerinden beklenen işlevleri tanımlanankoşullar altında gerçekleştirebilmelerininsağlanması güçleşmiştir.

Ancak kullanıcılar söz konusu sistemlerinöncelikle güvenilir olmasını istemekte vebu anlamda güvenilirliği bir karşılaştırmakriteri olarak kullanmaktadırlar. Güvenilirürünlerin elde edilmesi ile, müşterimemnuniyetinin ve dolayısıyla firmapazar payının arttırılması, sınırlı olan mal-zeme kaynaklarının daha etkin kullanıl-ması, ömür döngüsü idamemaliyetlerinin düşürülmesi sağlanabil-mektedir. Bu etkiler, artan rekabet koşul-larında firmaları daha güvenilir ürünlertasarlamaya sevk etmektedir. Tüm bu et-kilerle günümüzde güvenilirlik, bir mü-hendislik sisteminin en önemliperformans göstergelerinden biri halinegelmiştir.

2. Güvenilirlik Kavramı

2.1. TanımıGüvenilirliğin literatürde farklı tanımla-rına rastlanmaktadır. Genel olarak güve-nilirlik, bir sistemin, tanımlanan koşullaraltında doğru şekilde kullanıldığında, ta-nımlanan zaman aralığında kendisindenbeklenen fonksiyonları gerçekleştire-bilme olasılığıdır [1].

Özellikle savunma sistemlerinde güveni-lirlik ifadesi yerine “görev güvenilirliği”ifadesi kullanılmaktadır. Görev güvenilir-liği ise, bir sistemin kendisi için tanımla-nan görev profili süresince kendisindenbeklenen fonksiyonları yerine getire-bilme olasılığıdır [1]. Görev profilineuygun olarak ilgili fonksiyonların yerinegetirilebilmesi için bu sistemlerde yedek-leme çözümlerine gidilmektedir. Yedek-

leme çözümleri ile birlikte sistemleri oluş-turan bileşen sayısında artış görülmekte-dir. Bu durum, sistemin ağırlık, boyutvb. kısıtlamalarına uygun şekilde tasarımçalışmalarının yürütülmesini gerektir-mektedir.

2.2. GelişimiGüvenilirlik kavramına olan ilgi, gelişenteknolojiye bağlı olarak özellikle son yüz-yılda hızla artmış, ihtiyaç makamlarıncagüvenilirlik kriteri ön plana çıkarılmıştır. 1930’ların başında telefon, elektronvakum tüpleri gibi teknolojik ürünler pi-yasaya sürülmüştür. Bu ürünlerin yüksektalep görmesi ve üreticiler arasında re-kabetin doğmasıyla bunları daha güve-nilir ve ekonomik yapmak bir amaçolarak ortaya çıkmıştır.

İkinci Dünya Savaşı yıllarında kullanılanuçak radyolarının yaklaşık olarak sadece%17’sinin görev sahasında çalıştığı gö-rülmüştür. Yine aynı yıllarda “uçanbomba” olarak da isimlendirilen ve dö-nemin yenilikçi silah sistemi olan V-1 ro-ketlerinde 11 fırlatma denemesindesadece bir başarı elde edilmiştir (~%9.1). Bu son derece düşük güvenilirlikdeğerleri, kısıtlı olan kaynakların dahaetkin kullanılması gerekliliğini ön plana

çıkarmıştır [2].

Robert Lusser’ın, elektron vakum tüplerikonusunda elde ettiği güvenilirlik bilgisi,V-1 roketlerinin güvenilirliğinin nicelikselolarak değerlendirilmesi çalışmalarındave Wernher Von Braun’un V-2 roketinitasarlaması esnasında kullanılmıştır [2].

Kore Savaşı yıllarında (1950 - 1953), gaztürbünleri, helikopterler gibi birçok yeniteknoloji ürünü kullanılmaya başlanmış-tır. Aynı yıllarda Amerikan Savunma Ba-kanlığı bünyesinde güvenilirlikle ilgiliolarak ilk büyük kuruluş olan "AdvisoryGroup on Reliability of Electronic Equip-ment (AGREE)” faaliyete başlamıştır. Bukuruluşun yaptığı ilk çalışmalar, Kore Sa-vaşı esnasında her 1$’lık yatırım için yıllık2$’lık bakım maliyeti ödendiğini göster-miştir. Bunun neticesinde askeri sistem-lerin idame maliyetlerinin düşürülmesiiçin çalışmalar başlatılmış ve MIL-STDstandartları ortaya çıkmıştır [2].

1960’ların başında NASA tarafından in-sanlı uzay programları için güvenilirlik ileilgili ilk kitaplar yayınlanmıştır. Aynı yıl-larda güvenilirlik için ilk yüksek lisansprogramı Amerikan Hava Kuvvetleri Tek-noloji Enstitüsü’nde açılmıştır.

güvenilirlik kavramı ve savunma sistemlerindeki önemi

Şekil 1: Optimum güvenilirlik seviyesi

roketsan dergisi

22

roketsan ve teknoloji

sayı 2 şubat 2013

23

roketsan ve teknoloji

70’ler ve 80’lerde güvenilirlik prensiple-rinin uygulandığı gaz türbün motorları,nükleer reaktörler, otomobiller gibi bir-çok teknolojik ürün geliştirilmiştir.

90’ların ortasında, sürekli üretim endüs-trisinde (petrokimya gibi) de maliyetleriazaltma ve güvenilirliği artırma ihtiyacıdoğmuştur. Artan rekabet koşullarındafirmalar, güvenilirliğe daha fazla önemvermek durumunda kalmışlardır. Bu se-beple güvenilirlik konusunda uzmanlaş-mış personele ihtiyaç doğmuştur [2].

Günümüzde güvenilirliğin önemi arta-rak devam etmekte ve rekabet gücü açı-sından kritik bir unsur olarak öneçıkmaktadır.

3. Savunma SistemlerindeGüvenilirlik

Savunma sistemleri, güvenilirlik çalışma-larının yoğun bir biçimde ele alındığı sis-temlerdir. Savunma sistemleri, tasarımaçısından son derece karmaşık, modernteknolojinin üst düzeyde kullanıldığı pa-halı sistemlerdir. Bu sistemlerin, zorluoperasyon koşullarında görevlerini bek-lenildiği şekilde gerçekleştirebilmelerininsağlanması, detaylı güvenilirlik çalışma-larının yürütülmesini kaçınılmaz kılmak-tadır.

Ancak çok yüksek güvenilirliğe sahip bir

sistemin elde edilmesi için yüksek yatırımve işgücü gerekmektedir [4]. Düşük gü-venilirliğe sahip bir sistem için ise kulla-nım süresince yüksek idame maliyetlerisöz konusudur. Buna göre güvenilirlikçalışmalarında, güvenilirliği artırma ma-liyeti ile güvenilirsizliğin maliyetinin top-lamının en düşük olduğu seviyeninaranması esastır.

Roketsan tarafından tasarlanan ve geliş-tirilen roket, füze ve fırlatma sistemleri ilebunların alt sistemleri, güvenilirlik hesap-lamaları açısından farklı ihtiyaçlar ortayakoymaktadır. Yakıt, piroteknik, patlayıcıgibi enerjik malzemeler içeren ve tek kul-lanımlık olan roket ve füze sistemlerinde,depolanma koşullarına göre zamanabağlı olarak değişen güvenilirlik değer-leri en yüksek seviyelere çekilmeye çalı-şılmakta, çok kullanımlı fırlatmasistemlerinde ise sistem ömür döngüsüsüresince kullanılabilirlik oranını istenenoranda sağlayacak ancak toplam bakım-onarım maliyetlerini asgari seviyelere çe-kecek güvenilirlik değerlerine ulaşmakhedeflenmektedir.

Sistem Mühendisliği’nin ayrılmaz bir par-çası olan güvenilirlik çalışmalarının ürüntasarım, geliştirme ve kullanım süresinceele alınması gerekmektedir [3]. Roket-san’da roket, füze ve fırlatma sistemleriiçin bu kapsamda yapılan temel çalışma-lar, sistemlerin ömür döngüsü aşamala-

rına göre Şekil 2’de gösterilmektedir. Buçalışmalar, Roketsan Grup Başkanlıklarıbünyesinde yer alan Sistem Mühendis-liği ve Teknoloji Yönetimi Birimleri tara-fından yürütülmektedir.

4. Sonuç ve Değerlendirme

Güvenilirlik, malzeme kaynaklarının enverimli şekilde kullanılabilmesi ve kullanı-cıların sistemlerden uzun süreler isteni-len performansı elde edebilmeleri içinönemlidir. Ancak sistemlerden beklenengüvenilirlik seviyelerinin belirlenmesindetoplam maliyet unsuru da dikkate alın-malıdır. Gereğinden yüksek güvenilirlikseviyelerinde sistem elde etmek maliyetaçısından zafiyet yaratabilmektedir.

Güvenilir sistemler elde edebilmek içinsistemlerin ömür döngülerinin tamamınıdikkate alacak şekilde güvenilirlik çalış-malarının yürütülmesi gerekmektedir.

Referanslar

[1] MIL-STD-721C, “Definitions of Termsfor Reliability and Maintainability”,Department of Defense, United Statesof America, 1981.[2] Barringer H.P., “An Overview Of Re-liability Engineering Principles”, EnergyWeek Organized by PennWell Confe-rences & Exhibitions, Houston, TX Janu-ary 29 - February 2, 1996.[3] Kuran B., “Savunma Sanayii TedarikProjelerinde Güvenilirlik MühendisliğiÇalışmalarının Konumu”.[4] Dhillon B.S., “Reliability, Quality, andSafety for Engineers”, CRC Press, 2005.

Dr. Yiğit Koray GENÇSistem Mühendisliği veTeknoloji Yönetim Sorumlusu

Şekil 2: Tasarım, geliştirme ve operasyon dönemi güvenilirlik çalışmaları

fuar ve organizasyonlarroketsan dergisi

AAD Fuarı, Kara, Havave Deniz alanındagerçekleştirilen Afrika’nınen önemli savunma sanayiifuarıdır. Her iki senede birdüzenlenen AAD Fuarı’na,Roketsan olarak 2010 ve2012 yıllarında SavunmaSanayii Müsteşarlığı (SSM)koordinasyonunda “MilliKatılım” gerçekleştirilmiştir.

19 - 23 Eylül 2012 tarihleri arasında Pre-toria’da gerçekleştirilen AAD 2012 Fuarı,ülke delegasyonu ve ziyaretçi sayısıyla Af-

rika’nın en büyük savunma sanayi fuarı-dır. Fuar süresince T.C. Pretoria Büyükel-çisi Kaan ESENER, Mili Savunma Bakan(MSB) Yardımcısı Hasan Kemal YAR-DIMCI, MSB Müsteşar Yardımcısı ve SSMUluslararası İşbirliği Daire Başkanı LütfiVAROĞLU standımızı ziyaret etmiştir.Kendileri ile gündemdeki projeler hak-kında detaylı görüşmeler yapılmıştır.

BAE’de yerleşik Tawazun firması heyetiile kendileri ile sürdürülen işbirliği konu-sunda toplantı yapılmıştır.

Güney Afrika Savunma Tedarik Direktörüstandımızı ziyaret etmiş, kendisine CİRİTve UMTAS konusunda detaylı bilgi akta-rılmıştır. Güney Afrika’da yerleşik Denelfirması ile yapılan çeşitli toplantılar sıra-sında devam eden projelere yönelik ile-

riye dönük muhtemel işbirlikleri görü-şülmüştür. Güney Africa - ParamountGroup firması ile, firmanın üretmiş ol-duğu kara araçlarına CİRİT entegrasyonuve diğer işbirliği imkanları hakkında bilgialış verişinde bulunulmuştur.

Güney Afrika, Nijerja, İsviçre ve Avus-tralya ülkelerinden çeşitli üst düzey yet-kililer standımızı ziyaret etmiş, kendilerineürünlerimiz hakkında sunuş yapılmış, Ro-ketsan tarafından yürütülmekte olanprojeler kapsamında işbirliği imkanlarıgörüşülmüştür.

aad 2012

Roketsan standı genel görünümü

Güney Afrika heyetinin Roketsan standını ziyareti

T.C. Pretoria Büyükelçisi Kaan ESENER ileMSB ve SSM heyetlerinin ziyareti

Tawazun heyetinin Roketsan standını ziyareti

24

fuar ve organizasyonlarsayı 2 şubat 2013

25

raber platformun ana mühimmatı ola-rak sergilenmiş olmasıdır.

Almanya’nın başkentiBerlin’de 11 - 14 Eylül 2012tarihlerinde gerçekleştirilenILA Berlin 2012 Havacılık veUzay Fuarı’na öncelikleAvrupa ağırlıklı olmak üzerebirçok ülkeden katılımolmuştur.

A400M, Eurofighter ve NH90 gibi ge-lişmiş platformların gösterileri ile renkligörüntülere sahne olan fuarda Türk Yıl-dızları da gösteri uçuşu yapmıştır.

Roketsan, fuarda stand açmamış ancakEurocopter tarafından geliştirilenEC635 Silahlı Keşif Helikopteri ile birlikteCİRİT füzesini sergilemiştir. Bilindiğiüzere Roketsan ve Eurocopter, IDEF2011 fuarı esnasında EC635 platfor-muna CİRİT entegre edilmesine yönelik

bir mutabakat imzalamışlardır.

ILA Fuarının Roketsan açısından önemi,CİRİT Füzesi’nin, uluslararası bir fuarda,ilk kez entegre edildiği platform ile be-

ila 2012

roketsan dergisi

26

fuar ve organizasyonlar

Roketsan, 22 - 24 Ekimtarihleri arasındaWashington DC, ABD’degerçekleştirilen AUSA 2012Savunma Fuarı’na katılımsağlamıştır.

Fuar sırasında T.C. Washington Büyük-elçisi Namık TAN, ABD Harp Akade-misi’nde görevli Bangladeş, Fas veSuudi Arabistan subayları gibi birçoküst düzey delegasyon Roketsan stan-dını ziyaret etmiştir. Uluslararası sa-vunma sanayiinin önde gelenfirmalarının üst düzey yöneticileri ile gö-

ausa 2012

Sikorsky Aircraft firması ile standımızda NDA imzalanmasıIOMAX USA firması yetkililerinin standımızı ziyareti

MBDA Almanya firması üst düzey yetkililerinin standımızı ziyareti

ABD Harp Akademisi Subayları’nın standımızı ziyareti

BAE Silahlı Kuvvetlerinden General TOUMAJAN’ın standımızı ziyareti

T.C. Washington Büyükelçisi Namık TAN’ın standımızı ziyareti

rüşmeler ve işbirliği toplantıları yürü-tülmüştür.

Uluslararası katılımcılardan BAE, Sudan,İtalya ve ABD heyetleri de Roketsan stan-dını ziyaret edip projeler hakkında de-taylı bilgi almışlardır.

sayı 2 şubat 2013

Roketsan, 7 - 11 Kasımtarihleri arasında Karachi,Pakistan’da gerçekleştirilenIDEAS 2012 SavunmaFuarı’na katılım sağlamıştır.

Fuar sırasında Pakistan Başbakanı RajaPervez EŞREF, Pakistan Hava KuvvetleriKomutanı, Pakistan Kara Kuvvetleri Ko-mutanı, Pakistan Deniz Kuvvetleri Komu-tanı, Pakistan Hava Kuvvetleri KomutanYardımcısı gibi birçok Pakistan üst düzeydelegasyonu Roketsan standını ziyaretetmiştir.

ideas 2012

27

fuar ve organizasyonlar

Pakistan Hava Kuvvetleri Komutan Yardımcısı Hava MareşaliFarhat Hussain KHAN’ın standımızı ziyareti

Türkmenistan Deniz Kuvvetleri heyetinin Roketsan standını ziyareti

Pakistan Hava Kuvvetleri Komutanı Mareşal Hamid S HASHMIRoketsan standını ziyareti

BAE Genelkurmay Başkanı Hammad Althani ALRUMANI’ninstandımızı ziyareti

İtalya Genelkurmay Başkanı Graziano CLOUDIORoketsan standını ziyareti

Pakistan Başbakanı Raja Pervez EŞREF ve Pakistan Genelkurmay BaşkanıOrgeneral Halid ŞAMİM’in Roketsan standını ziyareti

28

roketsan dergisi

Jakarta / Endonezya’da heriki senede bir düzenlenenINDODEFENCE EXPO &FORUM - UluslararasıSavunma Fuarı’na 7 - 11Kasım 2012 tarihinde

Roketsan olarak 2’nci kezkatılım sağlanmıştır.

Endonezya Savunma Bakanı PrunomoYusgiantoro, Endonezya Hava, Kara veTopçu Kuvvetleri Komutanları, Brunei

Savunma Bakanı Dato Hj Mustappa ilebirebir üst düzey görüşmeler yapılmıştır.Endonezya Büyükelçisi Zekeriya AKÇAMstandımızı ziyaret etmiş ve projelerle ilgilibilgi almıştır.

indodefence 2012

fuar ve organizasyonlar

TSKGV Genel Müdürü Hayrettin UZUN’un Roketsan standını ziyaretiEndonezya Kara Kuvvetleri Komutanı’nın Roketsan standını ziyareti

Endonezya Hava Kuvvetleri Komutanı’nın Roketsan standını ziyareti

Brunei Savunma Bakanına verilen Roketsan tanıtım brifingi

Brunei Savunma Bakanı’nın ziyareti

Endonezya Savunma Bakanının Roketsan standını ziyareti

sayı 2 şubat 2013

29

25 Eylül 2012 tarihinde İstanbulKongre Merkezi’nde 1. Ar-Ge Merkez-leri Zirvesi düzenlenmiştir. Zirve bo-yunca; Ar-Ge Merkezlerinin bugünekadar yürüttükleri faaliyetler ve karşılaş-tıkları sorunlar tartışılmış, 5746 SayılıKanun kapsamında sağladıkları kaza-nımlar, Ar-Ge Merkezlerinin sorunlarıve çözüm önerileri değerlendirilmiş ve2008 yılından bugüne kadar sağlanangelişmeler ile Üniversite Sanayi İşbirlik-lerini geliştirmek yönündeki önerilertartışılmıştır.

Etkinlik süresince firmalar, kurdukları

küçük standlarda tanıtımlarını yapmış-lardır. Ayrıca Bilim, Sanayi ve Teknoloji

Bakanı Nihat ERGÜN tarafından yetki-lilere yemek verilmiştir.

1. ar-ge merkezleri zirvesi savunma sanayii günleri̇

6 - 8 Aralık 2012 tarihlerinde, Türkiye İh-racatçılar Meclisi (TİM) tarafından İstan-bul Kongre Merkezi’nde düzenlenenTürkiye İnovasyon Haftası’na Roketsankatılım sağlamıştır.

Etkinlik kapsamında Ar-Ge ve İnovasyonpaneline Barlas ORTAÇ konuşmacı ola-rak katılmıştır. Sergi alanındaki Roketsanstandında katılımcılara ürünler ve yete-nekler hakkında bilgi verilmiştir.

inovasyon haftası

1. üniversite - sanayi işbirliği zirvesi ödülüT.C. Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığıtarafından 22 Kasım 2012 tarihinde İs-tanbul’da düzenlenen 1. Üniversite -Sanayi İşbirliği Zirvesi’nde üniversitelerile işbirliğindeki başarılı çalışmaları ne-deniyle Roketsan’a ödül verilmiştir.

Ödül, Bilim, Sanayi ve Teknoloji BakanıNihat ERGÜN tarafından, Roketsan’ıtemsilen, Roketsan A.Ş. Genel MüdürYardımcısı Dr. Yavuz AKA’ya takdimedilmiştir.

fuar ve organizasyonlar

2011 yılında değerlendirme merkeziuygulamasının ardından eğitimlerinebaşlayan 2’nci Grup yönetici adayları,birinci modül kapsamında “ProblemÇözme ve Karar Verme”, “VerimliliğinAnahtarı”, “Vay Canına Dedirtmek”,“Etkileme ve İkna”, “Cayenne İş Simü-lasyonu” eğitimlerini tamamlayarakikinci modül olan Yönetsel EğitimlerModülü eğitimlerine başlamıştır.

Bu kapsamda ilk eğitim olan “SonuçOdaklı Durumsal Liderlik Eğitimi”ni 12

- 13 Kasım 2012 tarihlerinde, “Perfor-mans Odaklı Etkin Liderlik Eğitimi”ni ise19 - 21 Aralık tarihlerinde tamamlamış-lardır.

roketsan dergisi

roketsan’lı olmak

32

2010 yılından bu yana E-Kampüs üze-rinden yürütülen Oryantasyon eğitimi-nin son halkası olarak 2012 Haziran ayıitibariyle aramıza katılan çalışma arka-daşlarımıza yönelik Grup Başkanlığı veDirektörlük seviyesindeki tanıtımları 9 ve16 Kasım tarihlerinde tamamlanmıştır.

Eğitimin ardından katılımcılar günüDevlet Opera ve Balesi Perküsyon Sa-natçısı Yalçın BAYDIN önderliğinde ger-çekleştirilen ritm çalışması ilenoktalamıştır.

Aramıza katılan tüm çalışma arkadaşla-rımıza tekrar “HOŞGELDİNİZ” diyoruz.

oryantasyoneğitimi

yönetici yetiştirme eğitimleri2. modül ile devam ediyor

Hedeflerle yönetme ve yönetilmeyibir kültür haline getirme yolundahızla ilerleyen şirketimizde 2012 yılıhedeflerinin ara dönem izlenmesiamacıyla “Hedefleri İzleme Çalıştayı”düzenlenmiştir.

İlgili çalıştayda Müdürler sene ba-

şında sahip oldukları hedeflere erişimdurumları ve önlerindeki dönemde busürece nasıl devam edeceklerine dairbilgi paylaşımında bulunmuşlardır.

Söz konusu çalıştaylar ADİSA Danış-manlık’tan Hüseyin ADANALI koordina-törlüğünde gerçekleşmiştir.

hedef izleme çalıştayı

roketsan’lı olmaksayı 2 şubat 2013

33

18 Eylül 2012 tarihinde “Gaziler Günü”münasebetiyle Roketsan çalışanlarınında katılımı ile düzenlenen bir törenle Yö-netim Kurulu Başkan Yardımcısı ZaferÇAMLICA tarafından Roketsan A.Ş.’deçalışan gazilerimiz Şinasi YALÇIN, OrhanKARACA, Bülent ÇETİN, Aladin TATAR veOsman ÇAKMAK’a hediyeleri takdimedilmiştir.

Tüm gazilerimize sağlık ve esenlikler, şe-hitlerimize tanrıdan rahmet diliyoruz.

5 - 15 Ekim 2012 tarihlerinde Rusya’da12 ülkenin katılımı ile gerçekleştirilenDünya Ampute Futbol Şampiyonası’ndaçalışanlarımızdan Osman ÇAKMAK’ın dayer aldığı Türk Milli Ampute TakımımızDünya 3’üncüsü olmuştur. Karakuvvet-leri Karagücü Ampute Takımı’nda kap-tan, Mili Takım’da defans ve orta sahaoyuncusu olarak görev alan ÇAKMAKkendisi ve takımda yer alan diğer gaziarkadaşları adına büyük bir mutluluk vegurur yaşadıklarını belirtmiştir.

amputefutbol takımı

capm sertifika töreni gerçekleştirildi Programlar Direktörlükleri’nde görevliproje çalışanlarının, PMP sertifikası süre-cinde önemli bir adım olan CAPM (Cer-tified Associate Project Manager)sertifikası alabilmeleri için Nisan ayındabaşlayan "Proje Yönetiminin Esasları veCAPM Sertifika Sınavı Hazırlık Eğitimi" ilkiki grup için tamamlanmıştır.

Karma eğitim modeli ile (sınıf eğitimi +Roketsan Eğitim Kampüsü üzerindenonline sınavlar) Eren AKDUR tarafındangerçekleştirilen eğitimin sonunda dü-zenlenen online sınavda başarılı olankatılımcılara sertifikaları Genel Müdürü-müz Selçuk YAŞAR tarafından takdimedilmiştir.

gaziler günü

roketsan dergisi

2012 yılı 6 SigmaYeşilkuşak, Yalın, HızlıKazanım ve Deney Tasarımı(DOE) süreç iyileştirmeprojelerinin 13 Kasım 2012tarihinde proje ekipleritarafından aradeğerlendirme sunumlarıgerçekleştirilmiştir.

Sunum programı, Genel MüdürümüzSelçuk YAŞAR’ın açılış konuşması ile baş-lamış, tamamlanan ve çalışmalarıdevam etmekte olan proje sunumları

6 sigma sertifika töreniile ilerlemiştir.

Kasım 2012 ayı itibariyle aşağıda liste-lenen beş adet proje iyileştirme aşama-sını başarı ile tamamlamış, projelerizlemeye alınmış ve kapatılmaya hazırhale gelmiştir. Diğer projeler ise genelolarak ölçme ve analiz aşamalarındadırve Şubat ayına kadar projelerin başarıile kapatılması planlanmaktadır.

İyileştirmesi tamamlanan beş projeden,Yönetim Muhasebesi ve Mali Analiz Mü-dürlüğü’nden alınan işçilik maliyetlerin-den yola çıkarak yaklaşık 240.000 TL/yılkazanım sağlanmıştır.

1. RS-QW-2012-001 Aspide Nozul Çe-kirdek Komplesi Tezgah İşçilik Azaltma

(OES ÜRETİM MÜHENDİSLİĞİ MD.)2. RS-QW-2012-002 Aspide Nozul Çe-kirdek Yalıtımı Tezgah İşçilik Azaltma(OES ÜRETİM MÜHENDİSLİĞİ MD.)3. RS-QW-2012-003 Detaylı Aerodina-mik Analizlerde Kullanılan Çözüm AğıÜretim Sürecinin İyileştirilmesi (TFS AE-RODİNAMİK TASARIM ve ANALİZ MD.)4. RS-QW-2012-004 Ambar MalzemeHazırlama Süreçlerinin İyileştirilmesi(KURUMSAL KAYNAK ve STR. PLAN-LAMA MD.)5. RS-YALIN-2012-004 Sürekli YazılımEntegrasyonu (GÖMÜLÜ YAZILIM SİS-TEMLERİ MD.)

Devam etmekte olan projelerin başarı iletamamlanması ile 10 Milyon TL/yıl’ayakın bir kazanım olması beklenmektedir.

34

roketsan’lı olmak

2012 yılı başarı ödülleri tüm Roketsançalışanları tarafından yapılan önerilerdoğrultusunda sahiplerini buldu.

Bireysel ve takım düzeyinde kurumunsürdürülebilir başarısına; insan, müş-teri, kalite, iş güvenliği ve gelişim odaklıyaklaşımlar ile kurum aidiyetini güçlen-diren girişimlerin teşvik edilmesininamaçlandığı başarı ödülleri 2012 yılıiçin altı farklı kategoride 25 kişiye veril-miştir.

başarı ödüllerisahiplerini buldu

En İyi İşyeri Ödülü:Kenan ÖZYER, Uzman MühendisMehtap DOĞAN, Destek Hiz. GörevlisiAlev POLAT, Hemşire

Yaratıcılık Yenilikçilik Ödülü:Halil İbrahim DİNÇ, Usta TeknisyenBaşak Yiğitsoy KAMIŞLI, Uzman Müh.Abdulkadir ÖZDEMİR, TeknisyenKoray Savaş ERER, Kıdemli Uzman Müh.

Mükemmele Doğru Elele Ödülü:Bülent ACAR, Yönetici MühendisEsat TUĞLA, Kıdemli Uzman MühendisMustafa ÇABUK, Mühendis

Girişimci Çözümler Ödülü:İbrahim ESER, Usta Teknisyen

Seyit Rıza DOĞAN, Usta TeknisyenÖmer KARSLI, Usta TeknisyenMehmet KELEŞ, Usta Teknisyen

Gizli Kahramanlar Ödülü:Onur AKKUZU, Destek Hizmet GörevlisiKenan KAMIŞ, Destek Hizmet GörevlisiHamit MANAV, Kıdemli İdari GörevliMuhammet Mustafa ÖRS, TeknisyenKenan PEKMEZ, Destek Hizmet GörevlisiHüseyin SEYMEN, Usta Teknisyenİsa TUFAN, Usta TeknisyenDuran ÜLSÜ, Usta Teknisyen

Önce Müşterim Gelir Ödülü:Şerife Aytuğ BALCI, MühendisÇetin KARAKÜLAH, Destek Hiz. GörevlisiGürsel AKKAYA, Usta Teknisyen

sayı 2 şubat 2013

35

roketsan’lı olmak

ODTÜ Kariyer Fuarı 7 - 8Kasım 2012 tarihlerindeODTÜ Kültür ve KongreMerkezi’nde Türkiye’ninönde gelen şirketlerindeçalışan kişilerin katılımıylagerçekleşmiştir.

Her yıl olduğu gibi Roketsan A.Ş.de ka-labalık bir kadro ile bu fuara katılmış,stand açarak şirketimizin tanıtımını ger-çekleştirmiştir.

odtü kariyer fuarıStandda görevli çalışanlarımız tarafındanşirketimizdeki kariyer ve staj olanakları ileilgili merak edilen konularda öğrencilerebilgi aktarılmıştır.

Özellikle Makine, Elektrik-Elektronik, Ha-vacılık ve Uzay, Metalurji ve Malzeme,Endüstri, Kimya, Fizik Mühendisliği bö-lümlerinde okuyan öğrencilerin standailgisinin yoğun olduğu gözlemlenmiştir.

roketsan çalışanları hobilerini keşfediyorRoketsan Sosyal Etkinlik Topluluğu(ROSET) bünyesinde gerçekleştirilmeyebaşlanan, lezzet avcıları için yemekkursu, hayatın ritmini yakalamak isteyen-lere ritm atölyesi çalışması ve dans seven-lere Arjantin Tango kursları ile Roketsançalışanları hobilerinin peşinden gidiyor.

Yemek kursunda dünya mutfaklarındançeşitli lezzetlere yolculuk yapan çalışan-larımız keyifli dakikalar yaşadı. ROSET faa-liyetleri ritm ve dans kursları ile 2013yılında da devam edecek.

Şirket üst düzey yöneticilerimize yönelik olarak 6 Ekim 2012 tarihinde “Delegasyon Eğitimi” düzenlenmiştir. Profilo YönetimKurulu Eski Üyesi Nesim LEVİ tarafından gerçekleştirlen eğitimde yöneticilerimiz keyifli bir eğitim günü geçirmiştir.

delegasyon eğitimi

36

roketsan dergisi

roketsan’lı olmak

2012 yılı içerisindeRoketsan’a toplam 756 stajbaşvurusu yapılmıştır.

Roketsan’ın Elmadağ ve Lalahan yerleş-kelerinde yer alan çeşitli birimlerde 88stajyer stajlarını tamamlamıştır.

Stajlar; 11 Haziran - 6 Temmuz, 9 Tem-muz - 10 Ağustos ve 13 Ağustos - 14Eylül tarihleri arasında olmak üzere üçfarklı dönemde gerçekleştirilmiştir.

roketsan’da stajVerimli İş Hayatının Sırrı:STRES

Her yıl kişisel gelişim seminerleri başlığıaltında tüm Roketsan personeli ve aile-leri için düzenlenen seminerler dizi-sinde bu yıl, yoğun iş tempomuz veyaşantımız göz önünde bulundurula-rak “Verimli İş Hayatının Sırrı: STRES”başlığında Prof. Dr. Zuhal BALTAŞ’ı

stres semineri konuk ettik. İş yaşamı ile davranış bilim-lerini buluşturan çalışmalarıyla BALTAŞ;sağlık psikolojisi, yönetim felsefesininkurumsallaşması, kurumsal yapılanma,bireysel yetkinlik gelişimi ve teknoloji-insan davranışı etkileşimindeki iş model-leri ile yaratıcı ve girişimci kişiliközellikleri üzerine çalışmaktadır.

Stresin hayatımızdaki yeri ve streslebaşa çıkmak için etkili yöntemlere yöne-lik bilgiler katılımcılar ile paylaşılmışolup, seminer sonrasında katılımcılar,kitaplarını Prof. Dr. Zuhal BALTAŞ’a im-zalatmıştır.

Roketsan, Ankara SanayiOdası tarafından 2011 yılı“İhracat Ödülü”ne layıkgörülmüştür.

Ankara Sanayi Odası’nın (ASO) kuruluşu-nun 49’uncu yılı çerçevesindeki “49. YılÖdül Töreni” 27 Aralık 2012 tarihindeBaşbakanımız Recep Tayyip ERDO-ĞAN’ın onurlandırmalarıyla gerçekleşti-rilmiştir. Roketsan, 2011 yılı içerisindekiçalışmalarından dolayı 2011 yılı “İhracat

2011 yılı “ihracat ödülü”nü aldıkÖdülü”ne layık görülmüştür.

Ödül, Devlet Bakanı Hayati YAZICI tara-fından Roketsan Yönetim Kurulu BaşkanYardımcısı Zafer ÇAMLICA’ya takdim edil-miştir.

Başbakanımız Recep Tayyip ERDOĞANödül törenindeki konuşmasında; ''... Ankara, Aselsan gibi Tusaş, Roketsan,Havelsan gibi dünya çapında büyük fir-malarıyla sadece başkent olarak değil,sanayi merkezi olarak da dünyada bir yıl-dız gibi parlıyor. Elektronikte, savun-

mada, yazılımda, insansız uçak üreti-minde, zırhlı personel taşıyıcı üretiminde,bilyalı rulman dişli kutusu tasarım ve üre-timinde Ankara artık dünya ile rekabetediyor...” ifadesinde bulunmuştur.

leki öğrenim gören Elmadağ Şehit Ser-taç Uzun Meslek Lisesi öğrencilerinefarklı modüller içerisinde koçluk yapma-larını içermektedir. Proje ile meslek lisesiöğrencilerinin, Roketsan gönüllülerininrol modelliğinde gelişmesi ve ülkemizinen büyük ihtiyaçlarından olan yetişmiş,kalifiye ara eleman açığının giderilme-sine yönelik entelektüel sermayeninzenginleştirilmesi amaçlanmaktadır. Bukapsamda, Koçluk Programı’nın uygu-lanmasıyla, meslek lisesi öğrencilerininyetkinlikleri gelişirken, gönüllü koçlar dahem kendilerini geliştirme hem de kali-teli ve ihtiyaçları karşılayacak yeni iş güç-lerinin yetişmesine katkısağlayacaklardır.

Elmadağ Şehit Sertaç Uzun Meslek Li-sesi’nde hayata geçirilecek olan projedeyer alacak gönüllülerimiz Ocak ayında al-dıkları iki günlük eğitimin ardından Şubatayında çalışmalara başlayacaklardır.

37

sayı 2 şubat 2013

roketsan’lı olmak

Bir organizasyonun hem iç,hem de dış çevresindekitüm paydaşlara karşı “etik”ve “sorumlu” davranması,bu yönde kararlar alması veuygulaması olaraktanımlanan Kurumsal SosyalSorumluluk çalışmaları sonyıllarda giderek artan biröneme sahiptir.

Bu doğrultuda ülkemizin önde gelenkuruluşlarından olan şirketimizde deaşağıda yer alan amaçlar doğrultu-sunda kurumsal sosyal sorumluluk pro-jesi çalışmasına başlanmıştır.

• Roketsan’ın kuruluşu itibari ile yer al-dığı Elmadağ ilçesinin insan sermayesinizenginleştirmek,• “Kaliteli insan kaynağımızı” ve bunungetirmiş olduğu entellektüel, sosyal vekültürel birikimi topluma faydalı işler ya-pılmasına yönelik kullanmak,• Kurumsal Sosyal Sorumluluk / Gönül-lülük kültürünün ve farkındalığının Roket-san çalışanlarında oluşmasını sağlamak,

• Şirket içi sinerjiyi arttırmak ve çalışan-larımızın günlük iş stresi içinden uzakla-şıp sosyal ortamda da beraber bir amaçiçin biraraya gelerek bölümlerarası ileti-şimi güçlendirme, liderlik vasıflarını kuv-vetlendirme ve kurum kültürünüyaygınlaştırma.

Bu kapsamda Özel Sektör GönüllülerDerneği’ne üye olunarak “Meslek LisesiKoçları” programına dahil olunmuştur.

Proje Koç Grubu tarafından uzun yıllar“Meslek Lisesi Memleket Meselesi” adı al-tında sürdürülmüş olup 2012 yılı itibariile “Meslek Lisesi Koçları” adıyla Özel Sek-tör Gönüllüler Derneği’ne devredilmiş-tir. Proje ilk yılında İstanbul’da 20’yeyakın şirket ve Ankara’da da Roketsan’ınkatılımıyla başlatılmıştır.

Meslek Lisesi Koçları projesi, Roketsançalışanlarının uzmanlık alanlarında mes-

roketsan’da kurumsal sosyal sorumluluk

38

20 Kasım 2012 tarihinde; Yönetim Kurulu Başkanı Dr. Eyüp KAPTAN, Yönetim Kurulu Başkan Vekili Zafer ÇAMLICA, Yönetimve Denetim Kurulu Üyeleri, Genel Müdür ve Roketsan çalışanları ile Anıtkabir ziyaret edilmiştir.

Büyük Önder, Ebedi Başkomutan, Yüce Atatürk;Aramızdan ayrılışınızın 74’üncü yıldönümünde sevgimizi ve saygımızı sunmak, ilke ve devrimlerinize bağlılığımızı yinelemekiçin Roketsan A.Ş. ailesi olarak huzurunuzdayız. Ulusumuz sizi her gün artan bir gönül borcuyla anmakta, size olan özleminiortak duygu ve düşüncelerle dile getirmekte, aydınlık yarınlara ulaşmak için çabalarını kararlılıkla sürdürmektedir. Roketsan A.Ş.; çağdaş teknoloji ürünü harp silah ve araçlarını, özgün tasarımlarla, üstün eğitim ve bilgi birikimine sahip per-soneli ile üretmekte, Türk Savunma Sanayi şirketi olarak, ‘‘TÜRKİYE’NİN GURURU’’ olmaya devam edecektir.Yüce Atatürk;Sarsılmaz bir kararlılıkla bağlı olduğumuz Atatürkçü düşünce sisteminin ulusumuz için taşıdığı önemin farkında olarak, azizhatıralarınız önünde saygıyla eğiliyoruz.Ruhunuz Şad Olsun!...

Dr. Eyüp KAPTANRoketsan A.Ş. Yönetim Kurulu Başkanı

anıtkabir ziyareti

roketsan dergisi

roketsan’lı olmak

misafirlerimizsayı 2 şubat 2013

39

25 Mayıs 2012

BAE Tawazun Heyeti tarafından Roket-san ziyaret edilmiştir.

12 Eylül 2012

Hava Harp Akademisi Komutanlığı per-soneli tarafından Roketsan ziyaret edil-miştir.

20 Eylül 2012

Suudi Arabistan Heyeti tarafından Ro-ketsan ziyaret edilmiştir.

3 Ekim 2012

Kazakistan Savunma Bakanı YardımcısıSergey GROMOV ve Heyeti Roketsan’ıziyaret etmiştir.

10 Ekim 2012

Yabancı Askeri Ateşeler Roketsan’ı ziya-ret etmiştir.

31 Ekim 2012

Belarus Heyeti Roketsan’ı ziyaret etmiş-tir.

14 Kasım 2012

Astsubay Üst Karargah Komutanlığınaait 74 kişilik Heyet Roketsan’ı ziyaret et-miştir.

21 Kasım 2012

İngiltere Savunma ve Güvenlik Başkan-lığı (DSO) Askeri Danışmanı Tümgene-ral Nigel MADDOX Başkanlığındakiheyet Roketsan’ı ziyaret etmiştir.

13 Aralık 2012

Cezayir Heyeti Roketsan'ı ziyaret etmiş-tir.

roketsan ve sanat

40

roketsan dergisi

Çalışanlarımızdan M. AkınERDEM’in kişisel resimsergisinin açılışı, GenelMüdürümüz Selçuk YAŞARve Genel MüdürYardımcımız Dr. Yavuz AKAtarafından 9 Kasım 2012tarihinde Türk JaponVakfı’nda gerçekleştirilmiştir.

Açılış kokteyline şirketimiz çalışanları, ER-DEM’in çalışmalarını yürüttüğü GaleriSanatyapım atölyesindeki ressam arka-daşları, sanatçı-eğitimci Prof.Dr. HasanPEKMEZCİ, fotoğraf sanatçısı İbrahimDEMİREL başta olmak üzere çok sayıdasanatsever katılmıştır.

Açılışta; Genel Müdürümüzce, BüyükÖnder Atatürk’ün “Hepiniz milletvekiliolabilirsiniz, bakan olabilirsiniz, hattacumhurbaşkanı olabilirsiniz fakat sanatçı

resim sergisi açılışı

olamazsınız” sözü hatırlatılarak toplumtarafından sanat ve sanatçıya layık ol-duğu değerin verilmesinin önemi vur-gulanmıştır.

Sergide ERDEM’in, Kayıhan KESKİNOKAtölyesi’nde çalıştığı süre zarfında yap-mış olduğu çalışmalardan 50’nin üzerin-deki resmi yer almıştır.

Reprodüksiyonlar arasında, ünlü İtalyanressam Michelangelo Merisi da Caravag-gio’nun “Judith and Holofernes” adlıeseri ve Fransız akademik ressam Wil-liam Adolphe Bouguereau’un “Nymphsand Satyr” ile ilgili çalışmalar dikkati çek-miştir. Bu tablolarda, Rönesans ile baş-layan ve 19. yüzyıl sonuna kadar üçyüzyıl süren ve koyu-açık (clair-obscour)

olarak adlandırılan anlayışın altyapısınıoluşturan “Kamaiyo Tekniği” tatbik edil-meye çalışılmıştır.

19. yüzyılda Fransa'da doğan izlenimci-lik (empresyonizm) akımının öncü res-samları; Édouard Manet, Claude Monet,Edgar Degas, Pierre-Auguste Renoir’ınaralarında bulunduğu çok sayıda repro-düksiyon da sergide yer almıştır. Bu ça-lışmalarda ise izlenimcilikle başlayan vedevrim olarak nitelenen büyük anlayışdeğişikliğinde, ışık nasıl renk ise gölge-nin de renk olduğu, klasik resmin kah-verengi gölgeleri yerine; mavi, mor veçeşitleri ile bu renklerin, renkli grilerinkullanılması ile ilgili temeller uygulan-maya çalışılmıştır.

Ayrıca sergide, Fransız post-empresyo-nist ressam ve modern sanatın babasıolarak gösterilen, İzlenimcilik ve Kübizmarasında köprü oluşturan Paul Cézanne(1839 - 1906) öğretisine dayalı çalışma-lar da yer almaktadır.

Pierre-Auguste Renoir, The Reader (YoungWoman Reading a Book), Musée d'Orsay,

Paris, Fransa

Vincent van Gogh, Still Life withMackerels,Lemons and Tomatoes, OskarReinhart Foundation, Winterthur, İsviçre

Paul Cézanne, The Lac d'Annecy, TheCourtauld Gallery, Londra, İngiltere

roketsan ve sanatsayı 2 şubat 2013

41

M. Akın ERDEM, Natürmort,tuval üzerine yağlıboya

Özgeçmiş

1976 yılında Ankara’da doğdu. 1998 yılında Gazi Üniversitesi Mühendislik MimarlıkFakültesi Endüstri Mühendisliği Bölümü’nden, 2000 yılında ise Endüstri MühendisliğiMaster Programından mezun oldu.

Üniversite yıllarında, halası ressam Fitnat ERDEM kendisine resim sevgisini aşıladı ve ça-lışmalarına büyük destek verdi. Galeri Sanatyapım Kayıhan Keskinok Atölyesi’ne devameden M. Akın ERDEM, burada düzenlenen geleneksel sene sonu öğrenci sergilerinekatıldı. 2007 - 2011 döneminde “İleri Düzey Başarı Belgesi” almaya hak kazandı.

Resmi, yaşamının ayrılmaz bir parçası olarak gören ERDEM Avrupa’nın önemli müze-lerinde incelemelerde bulunmaktadır. Galeri Sanatyapım Kayıhan Keskinok Atölyesi’ndeçalışmalarını sürdürmektedir.

M. Akın ERDEM, Manzara,tuval üzerine yağlıboya

M. Akın ERDEM, Natürmort,tuval üzerine yağlıboya

M. Akın ERDEM, Manzara,tuval üzerine yağlıboya

M. Akın ERDEM, Anamur,tuval üzerine yağlıboya

M. Akın ERDEM, Şemsiyeli Kız,tuval üzerine yağlıboya

ERDEM’in özgün eserlerinde, 1900’lü yılların başlarında Fransa'da geliştirilen, tüpten çıkmış gibi çiğ ve bağıran renklerin doğ-rudan kullanımına dayalı Fovizm sanat akımının ve dışa vurumculuğun (ekspresyonizm) etkisinde kaldığı gözlemlenmektedir.

basın’da roketsanroketsan dergisi

Savunmave Havacılık

Savunmave Havacılık

42

basın’da roketsansayı 2 şubat 2013

43

DefenceMilitaryTechonology

DefenceTurkey

Taraf

basın’da roketsan

44

roketsan dergisi

Star

Ekonomi İstiklal MSI

basın’da roketsansayı 2 şubat 2013

45

ZamanMemleket

Vatan

TürkiyeGazileri

SakaryaHalk

Hürriyet