Buiksloterweg - Amsterdam · Verkenning Gemeente Amsterdam November 2015 Monumenten en Archeologie Verkenning van Buiksloterweg 29, 39 -43, 47, 49 51, 53 55 en 57 7 2 Stedenbouwkundige

Verkenning

November 2015

Buiksloterweg 29, 39-43, 47, 49-51, 53-55 en 57

Verkenning Hester Aardse, Gabri van Tussenbroek

3 november 2015

Amsterdam

Verkenning Gemeente Amsterdam

November 2015 Monumenten en Archeologie

Verkenning van Buiksloterweg 29, 39-43, 47, 49-51, 53-55 en 57 2

Inhoud

Inleiding en beleidskader 3

1 Conclusie en Advies 4

2 Stedenbouwkundige context 7

3 Cultuurhistorische context 12

4 Pandbeschrijvingen 17

Buiksloterweg 29 18

Buiksloterweg 39-43 21

Buiksloterweg 47 25



Buiksloterweg 55 37

Bronnen en literatuur 39

Colofon 40




Inleiding en beleidskader

Stadsdeel Noord heeft Monumenten en Archeologie (MenA) verzocht te adviseren over de monumentale waarden van

de panden Buiksloterweg 29, 39-43, 47, 49-51, 53-55 en 57 (10 juli 2015). De aanleiding hiervoor is dat de eigenaar, Eigen

Haard, de intentie heeft om deze panden te slopen en te vervangen door nieuwbouw. MenA heeft in de maand juli een

bezoek aan een groot deel van de woningen kunnen brengen. Daarmee is niet elke individuele woning bezocht, maar kon

van elk bouwblok wel een woning bezocht worden, zodat er een redelijk beeld van de gemiddelde interieurwaarden is.

De vraag of een pand in aanmerking komt voor de status van gemeentelijk monument, wordt getoetst aan de hand van

de selectiecriteria die door de gemeente zijn vastgesteld, te weten: architectonische, stedenbouwkundige en

cultuurhistorische waarde, gaafheid/herkenbaarheid en zeldzaamheid. Een pand hoeft niet aan alle criteria te voldoen

om monumentwaardig te zijn. In Nederland gaat de wetgever er echter nadrukkelijk van uit dat er meer waardevolle

cultuurhistorische elementen en structuren zijn, die weliswaar geen monument zijn, maar die bescherming verdienen.

Dat kan zijn door de bescherming van stedenbouwkundige structuren en beeldbepalende bebouwing door middel van de

status van beschermd gezicht. Maar het Rijk geeft ook aan dat cultuurhistorische waarden ingebed moeten worden in de

ruimtelijke ordening.

Daarom is de monumentenzorg de afgelopen jaren gemoderniseerd en erop gericht om cultuurhistorische waarden in

planontwikkelingen en ruimtelijke ordening te borgen, weten regelgeving zijn daartoe aangepast. Bij cultuurhistorische

waarden gaat het over sporen, objecten, patronen en structuren die zichtbaar of niet zichtbaar onderdeel uitmaken van

onze leefomgeving en een beeld geven van een historische situatie of ontwikkeling. In veel gevallen bepalen deze

cultuurhistorische waarden de identiteit van een plek of gebied en bieden ze aanknopingspunten voor toekomstige

ontwikkelingen. Het is meestal niet nodig alle cultuurhistorische elementen aan te wijzen als beschermd monument of

gezicht. Het is wel van belang dat cultuurhistorische waarden worden betrokken in de planvorming en worden

meegewogen in de besluitvorming over de inrichting van een gebied.

In het geval van de Buiksloterweg is de afweging met betrekking tot deze cultuurhistorische waarden reeds gedaan; het

gebied maakt onderdeel uit van het rijksbeschermd stadsgezicht Amsterdam-Noord dat in 2013 is aangewezen. Met

betrekking tot de individuele panden heeft het stadsdeel al in 1997 een lijst vastgesteld met potentieel

monumentwaardige bouwwerken waarop een aantal van deze panden aan de Buiksloterweg staat. Het idee van deze

lijst was, dat op te zijner tijd basis van stadsbrede selectieprojecten een afweging gemaakt wordt omtrent de

monumentwaardigheid. Zo is voor de woningbouw in de uitbreidingswijken van de negentiende-eeuwse Ring en Gordel

20-40, boerderijen, kerken en scholen het Gemeentelijk Monumenten Project 1850-1940 uitgevoerd. Voor andere

categorieën, waaronder pre-stedelijke bebouwing, is nog geen bestuurlijke opdracht gegeven en zijn stadsbreed ook nog

geen ordekaarten gemaakt.




1 Conclusie en advies

De panden Buiksloterweg 29, 39-43, 47, 49-51, 53-55 en 57 zijn gelegen in de Volewijck. De Volewijck met het

Noordhollands Kanaal, en sluiscomplex met omringende bebouwing liggen in het beschermd dorpsgezicht Amsterdam-

Noord. De nadere typering van de te beschermen waarden zijn als volgt omschreven in de ‘Toelichting’.

Wat betreft het 19e-eeuwse uitbreidingsgebied in en rond de Volewijck is van groot algemeen historisch, cultuurhistorisch en

stedenbouwkundig belang:

de duidelijk karakterbepalende havens en waterwegen uit de 19e en begin 20e eeuw en de daaraan gelieerde, historische bebouwing.

de nog steeds aanwezige sterke relatie tussen dit gebied en het water, zowel visueel, als functioneel, zij het tegenwoordig steeds minder door de beroepsvaart en steeds meer door plezierjachten en woonboten, maar ook door de pont op Amsterdam.

de losse, kleinschalige bebouwing, en het groen en de bomen langs het water geven het gebied – op het IJ-tunneltracé na – een open, groen en vriendelijk karakter, dat nauw aansluit bij het oorspronkelijk landelijke karakter van Noord en de omliggende tuindorpen.

De panden aan de Buiksloterweg, waaronder de nummers 29, 39-43, 47, 49-51, 53-55 en 57, zijn de beeldbepalende

dragers van het historische ensemble dat hier in samenhang met het Noordhollands Kanaal en de Willemssluizen

verrees. Andere bebouwing in dit deel van Noord wordt gevormd door het Tolhuis dat van nog vroeger tijd dateert,

restanten van de 19e en 20e-eeuwse industrie aan de IJ-oever, volkswoningbouw in de vorm van het tuindorp Van der

Pekbuurt uit het eerste kwart van de 20e eeuw en de recente ontwikkeling van Overhoeks. Al deze delen representeren

een specifiek aspect van de ontwikkelingsgeschiedenis van Noord en de wijze waarop de gemeente Amsterdam haar

gronden aan de overzijde van het IJ benutte. Het bebouwingsensemble rond de Willemssluizen representeert een nieuwe

fase in deze geschiedenis en kan gezien worden als de eerste stap van stedelijke ontwikkelingen in Noord.

De kleinschalige morfologie, het bebouwingssilhouet en de historische gelaagdheid die door deze historische bebouwing

bepaald wordt is van betekenis. De panden zijn alle eenvoudig en zorgvuldig ontworpen, passend bij destijds landelijke,

pre-stedelijke context en de groeiende economische mogelijkheden. Op de kaart bij de Toelichting op het

rijksbeschermde gezicht Amsterdam-Noord staan deze panden daarom als ‘bijzonder gebouw’ aangegeven. Door brand

zijn in de afgelopen jaren de panden tussen 29 en 39 verloren gegaan. Daardoor is een gat geslagen in het tot dan toe

grotendeels gave historische gevelbeeld. Dat maakt het belang van het behoud van de overige aaneengesloten nog

bestaande pre-stedelijke bebouwing als weefsel en relict groter.

In de loop van de tijd is een deel van de originele details van de bebouwing verloren gegaan, zoals de topgevels van

nummer 29, de balkonhekken van nummer 47, dakbedekkingen en de ramen. Deze onderdelen zijn echter eenvoudig

terug te brengen – zie ter vergelijking de verbeteringen in de afgelopen jaren in de negentiende-eeuwse Ring en Gordel

20-40. Door de eenvoud en de geringe interieurwaarden komen de panden wellicht niet in aanmerking voor aanwijzing

als gemeentelijk monument (hetgeen door het stadsdeel aan Commissie IV van Welstand en Monumenten voorgelegd

zou moeten worden), maar het is evident dat ze als beeldbepalend, karakteristiek pand behandeld moeten worden –

vergelijkbaar met een orde 2 status in het beschermde stadsgezicht van stadsdeel Centrum. Dat betekent behoud van en

een restauratieve aanpak voor de gevels en ruimte voor vernieuwing daar achter. Op die manier blijft het gelaagde

historisch stadsbeeld van dit deel van het rijksbeschermd stadsgezicht Amsterdam-Noord intact.

Ook is de beleving van het oorspronkelijk open ruimtelijke karakter, met een sterke relatie met het water van de

veerhaven, momenteel niet meer goed beleefbaar doordat de omvang van de woonboten en bijbehorende bouwwerken

het zicht blokkeren. Dat kan echter relatief eenvoudig door middel een aangepast ruimtelijk beleid vrij aangepast

worden. Verder is het straatprofiel en behoud van de oude doorsteken met bijbehorende bestrating van belang.




Waarderingskaart 7 uit de Toelichting bij het Rijksbeschermd stadsgezicht Amsterdam-Noord

Kaart Tolhuis, behorend bij de selectie Aanwijzing Gemeentelijke Monumenten Amsterdam-Noord die door het

stadsdeelbestuur is vastgesteld in 1997.




Kadastrale kaart 1832




2 Stedenbouwkundige context

De panden Buiksloterweg 29, 39-43, 47, 49-51, 53-55 en 57 zijn gelegen in de voormalige landtong de Volewijck. Deze

landtong stak vanaf het dijkdorp Buiksloot zuidwaarts het IJ in. De landtong werd tegen het water beschermd door

middel van een zomer- en winterdijk. Met de aanleg van de Nieuwendammerham- en Buiksloterhampolder halverwege

de negentiende eeuw ging de landtong deel uitmaken van een groter grondgebied ten zuiden van de Waterlandse

Zeedijk.

Buiksloterweg 29-57 maakt onderdeel uit van een cluster pre-stedelijke bebouwing dat in de loop van de negentiende

eeuw in het zuidelijk deel van de Volewijck tot stand kwam, nadat in 1825 het Noordhollands Kanaal en de nabijgelegen

Willem I-sluis waren aangelegd. Het nieuwe kanaal werd aan beide zijden voorzien van een dijklichaam met daarop

jaagpaden. De nieuwe activiteiten brachten enige economische ontwikkeling en dus bebouwing met zich mee. Ten

westen van de Buiksloterweg lag de zomerdijk van de Volewijck en ten westen daarvan kwam de omdijking voor de

Buiksloterhampolder. Daartussen is de verhoogde Laanweg aangelegd naar een van de boerderijen (Huis den Ham) die in

de polder gevestigd waren. Hier ontwikkelde zich het zogenaamde Laanwegkwartier, dat evenwel vrijwel volledig

gesloopt werd ten behoeve van stadsvernieuwing in het laatste kwart van de twintigste eeuw. De verhoogde weg vormt

de achterperceelsgrens van de woningen aan de Buiksloterweg 29-57.

Aan de westkant van de Willemsluis kwam een oversteek voor passanten zodat die onafhankelijk van de sluistijden

tussen Amsterdam en Noord Holland konden reizen. Deze oversteek verbindt het doodlopende werkhaventje tussen de

Buiksloterweg en het sluiscomplex, van waaruit de schuiten van en naar het noorden vertrokken, met de destijds

doodlopende Buiksloterveerhaven voor de schepen die van en naar Amsterdam voeren. Er was een doorsteek tussen

Buiksloterweg 29 en 31 – dit is nog altijd herkenbaar in het straatprofiel, onder andere in de vorm van oude straatklinkers

en lage zijmuren. Er is eveneens een smal voetpad tussen de Willemsluis en de Buiksloterweg.

Uitsnede kadastrale kaart 1832




Met de aanleg van de Willem I-sluis en de veerhaven kwam ook enige bedrijvigheid naar de Buiksloterweg en rond 1900

was hier een min of meer aaneengesloten rij bebouwing ontstaan. Uit historisch kaartmateriaal blijkt dat nummer 29 als

politiepost werd gebruikt (in 1915 overgenomen door de nieuw gebouwde politiepost op nummer 9B) en dat nummer 31

in gebruik was als wachtruimte. Van deze oude functies is niets meer herkenbaar. Passend bij dit soort locaties waren er

ook een handelaar in tweedehands scheepsbenodigdheden (een tagrijn) en een herberg. In de loop der tijd zijn de

oorspronkelijke panden op nr. 23, 31, 31A, 33 35, 37 en 45 verloren gegaan door brand en sloop. Behalve een café,

brommerwinkel en aan huis-gebonden kantoren bestaat alle bebouwing tegenwoordig uit woningen.

Uitsnede van de kaart van Amsterdam door Van der Stock, 1881

De historische bebouwing aan het begin van de Buiksloterweg (9C tot en met nummer 29) bestaat uit relatief

eenvoudige, kleinschalige negentiende- (arbeiders)woningen van een bouwlaag onder een kap, doorgaans met de nok

evenwijdig aan de dijk, of twee bouwlagen onder een plat dak. Enkele van deze panden hebben gevels met een houten

beschot, soms met een stenen voorgevel. De historische panden vanaf nummer 39 zijn overwegend twee lagen onder

een kap waarvan de nokrichting ook evenwijdig aan de weg is. Alleen het forse gebouw op nummer 47 wijkt hiervan af

met drie lagen en een kap. Al deze panden zijn in baksteen opgetrokken. Het zijn steeds enkele woningen of kleine rijtjes

met meerdere woningen. Tussen de vrijstaande gebouwen zijn smalle paden, soms met een doorzicht naar de

achtertuinen. De percelen van 35-37 zijn in 2014 verkocht als zelfbouwkavels voor maximaal vijf woningen van drie

bouwlagen. Nummer 45 betreft detonerende nieuwbouw uit de jaren 1990 van twee en drie bouwlagen onder een plat

dak. Alle bebouwing aan de Buiksloterweg is rondom zichtbaar.




De Buiksloterveerhaven werd in de negentiende eeuw ook in gebruik genomen als Petroleumhaven voor de voorloper

van Shell en werd in de twintigste eeuw verder doorgetrokken en ontwikkeld tot het Buiksloterkanaal zoals we dat nu

kennen. De veerhaven in het Noordhollands Kanaal is nog altijd intact, zij het grotendeels aan het zicht onttrokken door

de steeds groter en hoger geworden woonarken die er met de bijbehorende opstallen, hagen en schuttingen liggen. Dat

doet afbreuk aan de oorspronkelijke, meer open beleving. Kenmerkend voor het gebied zijn verder de hoogteverschillen

van de dijklichamen en verhoogde Laanweg.

Uitsnede van de kaart van Amsterdam door Scheltema voor Publieke Werken, 1900

Uitsnede van de kaart van Amsterdam door Publieke Werken uit 1922




Uitsnede van de kaart van Amsterdam door Publieke Werken uit 1952

De verhoogde Laanweg, links Buiksloterweg 57 Doorzicht, hier dichtgezet, tussen 55-57




Sluisweggetje tussen Willemsluis en Buiksloterweg, opname 2012 (SAA D10120004458)

Sluisweggetje tussen Buiksloterweg en voormalige Veerhaven, opname 2015 (MenA)




3 Cultuurhistorische context

De ontstaansgeschiedenis van de bebouwing aan de Buiksloterweg hangt nauw samen met de verbindingsroute tussen

Noord-Holland en Amsterdam. De oversteek over het IJ, dat vroeger veel breder was en in het noorden tot aan de

Waterlandse Zeedijk liep en in het zuiden tot de Haarlemmmer- en Zeedijk, kon bij slecht weer een moeizame

aangelegenheid zijn. Bovendien ging de haven van de stad na zonsondergang op slot. De landtong de Volewijck, ten

zuiden van het dijkdorp Buiksloot, reikte het dichtst bij het centrum van Amsterdam. In 1622 werd in deze landtong een

rijweg met een trekvaart naar Buiksloot aangelegd. In 1660 verleenden de Staten van Holland en West-Friesland octrooi

voor het aanleggen van de Noordhollandse “trekwegen en vaerten ten gerieve van de passanten”. In dat jaar sloten de

steden Amsterdam, Hoorn, Edam, Monnickendam en Purmerend ook een overeenkomst tot verbetering van het

Buiksloterveer. Op wat destijds het eindpunt van de Volewijck was, kwam het Tolhuis te staan. Later werd de landtong

verder aangeplempt, waardoor de locatie nu wat wonderlijk ver landinwaarts is. De trekvaart werd in 1825 onderdeel van

het Noordhollands Kanaal, dat in opdracht van Koning Willem I en naar ontwerp van militair ingenieur Jan Jansz. Blanken

werd aangelegd om een betere vaarverbinding voor zeeschepen naar Den Helder en de Noordzee te realiseren. Het IJ en

de Amsterdamse haven kampten met dichtslibben en de route via de ondiepe Zuiderzee was lang en eveneens

moeizaam bevaarbaar met laag water. Als onderdeel van de nieuwe waterverbinding werd het Willem I-sluiscomplex

aangelegd met ter weerszijden daarvan sluiswachters- en dienstwoningen en een inmiddels gesloopt sluiskantoor.

Het historische karakter van het bebouwingsensemble met de Willem I-sluis heeft grotendeels nog het pre-stedelijke

karakter. Het is van betekenis als ensemble dat de ontwikkelingsgeschiedenis van de Volewijck als belangrijke

doorvaartroute tussen Amsterdam en Noord Holland nog altijd illustreert en het representeert een belangrijke fase in de

ontwikkeling van Noord als gebied van de gemeente Amsterdam. Alleen de vijf zelfbouwkavels en de nieuwbouw uit de

jaren negentig van de twintigste eeuw hebben een ander karakter in opzet, schaal en/of architectuur.

Eigen Haard is sinds enige decennia eigenaar van de panden Buiksloterweg 29-57. In 1998 heeft Marina Roosebeek,

architect in opdracht van Eigen Haard, een haalbaarheidsonderzoek uitgevoerd naar Buiksloterweg 29, 31, 31A en 33.

Met de uitkomsten is destijds niets gedaan, nr. 29 staat nog, maar de overige panden zijn door brand verwoest. In 2002

heeft de corporatie een open oproep gedaan voor herontwikkeling als woonwerkpand van nr. 57, het pand dat de

bebouwingsrij aan de noordzijde beëindigt. Eigen Haard heeft de werkzaamheden uitgevoerd, waaronder de renovatie

van de gevels en vernieuwing van het interieur. Sinds 2003 wordt het verhuurd als woning op de verdiepingen en

kantoorruimte op de begane grond aan degene die in 2002 het meest passende plan had ingediend. Het toont aan dat de

historische bebouwing zicht goed leent voor modern gebruik in combinatie met behoud van het authentieke karakter.

Buiksloterweg en Veerhaven, datum opname onbekend (SAA 010003002600)




`

Buiksloterweg en Veerhaven, datum onbekend (SAA 010003002616)

Van links naar rechts Buiksloterweg 25-31, datum opname onbekend (SAA 010003002594)




Buiksloterweg 57, ca. 1920 (SAA 010003004066)




Buiksloterweg en Veerhaven, datum opname onbekend (SAA 010003023196)

Buiksloterweg vanaf 25, opname 1968 010122012361




Buiksloterweg 31, 31A (inmiddels afgebrand, opname 1968 (SAA 010122012363)

Buiksloterweg 35-37 en daarachter nr. 47, opname 1968 (SAA 010122012364)




4 Pandbeschrijvingen

Zicht op de Buiksloterweg vanaf nummer 57 zuidwaarts, datum opname onbekend (Historisch Centrum Amsterdam

Noord)




Buiksloterweg 29 Datum: 29 juli 2015

Auteur: Gabri van Tussenbroek

Bezoekdatum:13 juli 2015

Architect: onbekend

Ontwerpjaar: onbekend

Bouwjaar: 1819/1830?

Gebouwtype en bouwgeschiedenis in hoofdlijnen

Buiksloterweg 29 is een eenlaags huis met zadeldak met de kap parallel aan de straat. Het pand gaat terug tot de vroege

negentiende eeuw en is waarschijnlijk bij de aanleg van het Noordhollands Kanaal, in 1819, gebouwd. In de tweede helft

van de twintigste eeuw is het pand van binnen geheel van een nieuwe afwerking voorzien. Circa tien jaar geleden is een

deel van de houten beplanking aan de buitenzijde vervangen.

Architectonische verschijningsvorm

Exterieur

Het eenlaags pand is rondom van een betimmering met rabatdelen voorzien, waarbij de delen aan de voorzijde, een deel

van de linkerzijde en een deel van de achterzijde recent zijn vernieuwd. Het pand staat met de lange zijde aan de straat.

De voorgevel is voorzien van drie H-vensters onder een rechte lijst. De linker gevel bevat de voordeur, die is voorzien van

een gedeeltelijk oudere betimmering. De achtergevel gaat voor het grootste deel schuil achter een aanbouw, de rechter

gevel is op de begane grond blind uitgevoerd, op de zolder is een dubbel, openslaand venster aanwezig. Het door een

brede lijst geaccentueerde dak is gedekt met gesmoorde, opnieuw verbeterde Hollandse pannen.

Interieur

Het interieur van het object is vrijwel geheel modern afgewerkt. Hierdoor zijn er geen historische interieuronderdelen in

het zicht. Slechts op de zolder kon een aantal balken van de kapconstructie worden waargenomen. Deze betreft een

eenvoudig gordingenkapje, dat voor het grootste deel echter ook is afgetimmerd.

Cultuurhistorische context

Buiksloterweg 29 is een voorbeeld van landelijke houtbouw uit de vroege negentiende eeuw. In het eerste decennium

van de twintigste eeuw was het enige tijd als politiepost in gebruik.

Conclusie

Buiksloterweg 29 bezit te weinig historische elementen om in aanmerking te komen voor de monumentstatus. Het pand

heeft echter een sterk beeldbepalend karakter.










Buiksloterweg 39-43

Datum: 29 juli 2015



Architect: onbekend

Ontwerpjaar: 1878

Bouwjaar: 1878/ kort daarna


Buiksloterweg 39-43 is een woonblok bestaande uit begane grond, eerste verdieping en zolder met een zadeldak met de

nok parallel aan de straat. Het pand is gebouwd in 1878, met woningen op de begane grond en de verdieping, die telkens

voorzien waren van een dwarse scheidingswand, zodat een voor- en achterkamer ontstond. Centraal was één ruimere

woning voorzien.

Het pand is in de twintigste eeuw ingrijpend verbouwd, waarbij de oude indeling sterk is gewijzigd en de ramen zijn

gemoderniseerd. Tevens zijn dakkapellen toegevoegd.


Exterieur

Het pand is opgebouwd uit een begane grond en eerste verdieping onder een zadeldak met de nok parallel aan de straat.

De voorgevel is opgebouwd uit negen vensterassen, waarbij de indeling op de begane grond iets afwijkt. De middenpartij

is met omtimmerde deuromlijstingen geaccentueerd.

In de kap zijn drie dakkapellen aanwezig.

Interieur

Het interieur van het pand is sterk gewijzigd. Zo zijn de linker en middelste benedenwoning met elkaar verbonden tot

één woning (nr. 39a). De vloer, de wanden en de plafonds zijn in deze woning geheel modern afgewerkt. Ook de linker en

middelste bovenwoning zijn samengevoegd (niet bezocht). De twee woningen die oorspronkelijk in het rechter deel

aanwezig waren, zijn eveneens samengevoegd, dit keer verticaal. In deze woning (nr. 43) kon op de begane grond de

oorspronkelijke, van een kwartrond profiel voorziene balklaag worden waargenomen. Ook was hier de kapconstructie uit

de bouwtijd nog aanwezig.


Buiksloterweg 39-43 heeft een hoofddraagconstructie uit 1878 en gaat daarmee terug tot de periode dat de bebouwing

langs de weg een meer permanent karakter kreeg. Het ontwerp van de eenvoudige woningen vertoont enige ambitie,

door de verbijzondering van de middenpartij van de voorgevel.

Conclusie

Buiksloterweg 39-43 bezit te weinig historische elementen om in aanmerking te komen voor de monumentstatus. Het

pand heeft echter een sterk beeldbepalend karakter.







Buiksloterweg 39-43, achtergevel




Buiksloterweg 43, balklaag begane grond

Buiksloterweg 43, kap en detail






Bezoekdatum:28 juli (47 A-2)

Architect: Louis Mohrmann

Ontwerpjaar: 1902

Bouwjaar: 1902


Het forse gebouw Buiksloterweg 47, op de ontwerptekeningen aangeduid als ‘Kanaalzicht’, is gebouwd als café op de

begane grond, bovenwoningen op de twee verdiepingen en een zolderverdieping onder een afgeplat mansardedak. Het

werd naar ontwerp van Louis Mohrmann in 1902 gebouwd. Mohrmann zou twee jaar later de Atheneumboekhandel op

het Spui ontwerpen.


Exterieur

De voorgevel is opgebouwd uit een begane grond en twee verdiepingen onder een mansardedak met centrale dakkapel.

Het metselwerk is uitgevoerd in kruisverband. De begane grond is onregelmatig geleed in zeven assen, met dubbele deur

links van het midden en twee enkele deuren links en rechts. Tussen de deuren zijn telkens twee vensters aanwezig,

waarbij die in het linker deel kleiner zijn dan die aan de rechter zijde. De gevelopeningen op dit niveau worden alle

afgesloten met een boog. Hierboven zijn de verdiepingen geleed in zes vensterassen. Voor de vier traveeën is een zich

over twee verdiepingen uitstrekken balkon aangebracht, dat in opzet teruggaat tot de bouwtijd, maar waarvan in de loop

van de twintigste eeuw aanzienlijke onderdelen zijn vernieuwd.

Interieur

Het interieur van de woning op 47a is bezocht. Hierbij werd duidelijk dat zowel het trappenhuis als inpandig in de woning

nog interieurelementen uit de bouwtijd aanwezig zijn. Het betreft hier behalve de indeling ook deuren, een zwart

marmeren schouw en vloerdelen.


Buiksloterweg 47 heeft een hoofddraagconstructie uit 1902 gaat daarmee terug tot de periode dat de bebouwing langs

de weg werd verhoogd. Het ontwerp van Louis Mohrmann is een wat afwijkend type in deze bebouwingsreeks en toont

de verwachting van toenemende economische ontwikkelingen.

Conclusie

Buiksloterweg 47 bezit te weinig historische elementen om in aanmerking te komen voor de monumentstatus. Het pand

heeft echter een sterk beeldbepalend karakter.




Buiksloterweg 47, ontwerptekening uit 1902

Buiksloterweg 47, voorgevel




Buiksloterweg 47, achtergevel




Woonkamer/keuken 47A-2




Zolder nr. 47A-2 Trappenhuis 47




Buiksloterweg 49-51

Datum: 29 juli 2015



Architect: onbekend


Bouwjaar: hersteld 1959


Buiksloterweg 49-51 is een huizenblok met begane grond en verdieping onder een schilddak met een lage aanbouw aan

de achterzijde. Het huidige blok omvat drie woningen, de oorspronkelijke dispositie van de woningen week af van de

huidige situatie. Mogelijk is de bebouwing op deze plaats ontstaan als rijtjeshuis, dat zich uitstrekte van nummer 49 tot

en met nummer 55. Het metselwerk in kruisverband met gele strekken boven de vensters is homogeen. Hierboven is het

metselwerk echter uitgevoerd in halfsteensverband, waarbij een groter steenformaat is toegepast. De lijst die de

bouwlagen van elkaar scheiden, bestaat bij nummer 49-51 uit een rechte lijst, terwijl dat bij de nummers 53-55 een

muizentandlijst is. Op een negentiende-eeuwse foto is zichtbaar dat het linker gedeelte van een iets hoger dak was

voorzien dan het rechter.

Na de verhoging was er waarschijnlijk sprake van onder- en bovenwoningen. Het pand raakte op 18 juli 1959 in brand.

Hierbij brandde de bovenverdieping geheel uit en ontstond op de begane grond waterschade. Op nummer 49 stortte een

muur van de zijkamer in, de kap is gedeeltelijk ‘vernietigd’, terwijl in de keuken de schoorsteen is ingestort. Het resultaat

was dat alles boven de begane grond werd gesloopt en herbouwd. Tegenwoordig zijn er in het resterende gedeelte met

verdieping twee woningen ondergebracht, op nummer 51 rest alleen de begane grond. Dit gedeelte is niet bezocht.


Exterieur

De voorgevel bestaat uit een begane grond en eerste verdieping onder een eenvoudige geprofileerde lijst. Het rechter

gedeelte bestaat slechts uit een begane grond. De voorgevel van dit blok is opgebouwd uit acht vensterassen. In de

derde en zesde as bevindt zich een voordeur. De begane grond is opgetrokken in metselwerk in kruisverband en wordt

afgesloten door een rechte gemetselde lijst. Hierboven is het metselwerk uitgevoerd in halfsteens verband. Het ritme

van de vensters volgt dat van de gevelopeningen op de begane grond. Tussen de vensters zijn smeedijzeren ankers

zichtbaar, boven de vensters zijn gemetselde strekken van gele baksteen aangebracht.

Interieur

Het interieur van Buiksloterweg 49-51 is vrijwel geheel modern vormgegeven. Zowel de woning op nr. 49a als 49b

beschikken over een moderne trap, en hebben recente vloer- wand en plafondafwerkingen. Mogelijk bevindt zich achter

de voordeur nog een geheel weggetimmerde trap, die een onderdeel vormt van de vroegere indeling. Het lage gedeelte

op nummer 51 is niet bezocht.


Buiksloterweg 49-51 heeft een hoofddraagconstructie uit de late negentiende eeuw en gaat daarmee terug tot de

periode dat de bebouwing langs de weg een meer permanent karakter kreeg. Het ontwerp van de eenvoudige woningen

vertoont enige ambitie, door de geaccentueerde strekken boven de vensters en de rechte waterlijst.

Conclusie






De Buiksloterweg op een foto van Jacobus van Eck, 1922.




Buiksloterweg 51, voorgevel







Buiksloterweg 53-55

Datum: 29 juli 2015



Architect: onbekend


Bouwjaar: onbekend


Buiksloterweg 53-55 is een huizenblok met begane grond en verdieping onder een schilddak en heeft een lagere

aanbouw aan de achterzijde. Het huidige blok omvat drie woningen; een beneden- en bovenwoning aan de linkerzijde,

een woning van twee bouwlagen rechts. Mogelijk is de bebouwing op deze plaats ontstaan als rijtjeshuis, dat zich

uitstrekte van nummer 49 tot en met nummer 55. Het metselwerk in kruisverband met gele strekken boven de vensters

is homogeen. Hierboven is het metselwerk echter uitgevoerd in halfsteensverband, waarbij een groter steenformaat is

toegepast. De lijst die de bouwlagen van elkaar scheiden, bestaat bij nummer 49-51 uit een rechte lijst, terwijl dat bij de

nummers 53-55 een muizentandlijst is. Op een negentiende-eeuwse foto is zichtbaar dat het linker gedeelte van een iets

hoger dak was voorzien dan het rechter.


Exterieur

De voorgevel is opgebouwd uit een begane grond en verdieping, uitgevoerd in metselwerk. Drie deuren bevinden zich

links, in het midden en rechts en geven toegang tot de drie woningen. Tussen de deuren zijn telkens twee vensterassen

aangebracht, de muurdammen boven de deuren zijn blind. De gevel wordt afgesloten met een geprofileerde lijst. Het

metselwerk van de begane grond is opgetrokken in kruisverband en bevat gele strekken boven de gevelopeningen. Het

metselwerk van de verdieping is uitgevoerd in halfsteens metselwerk. Beide bouwlagen worden van elkaar gescheiden

door een muizentandfries. Op de verdieping zijn smeedijzeren ankers zichtbaar.

Interieur

Van dit blok werd de woning op nummer 53 en op 55 bezocht. Buiksloterweg 53 is een benedenwoning die voorzien is

van een moderne afwerking. De aanbouw aan de achterzijde ligt iets hoger. Ook de woning die op nummer 55 (begane

grond, eerste verdieping en zolder) is gelegen, is geheel modern afgewerkt. Met uitzondering van het casco uit de

bouwtijd zijn er geen historisch waardevolle onderdelen waargenomen.


Buiksloterweg 53-55 heeft een hoofddraagconstructie uit de late negentiende eeuw en gaat daarmee terug tot de

periode dat de bebouwing langs de weg een meer permanent karakter kreeg. Het ontwerp van de eenvoudige woningen

vertoont enige ambitie, door de geaccentueerde strekken boven de vensters van de begane grond en het

muizentandfries.

Conclusie















Architect: onbekend


Bouwjaar: circa 1880, hersteld in 2002


Vrijstaand woonhuis, vermoedelijk gebouwd als café met bovenwoning, bestaande uit begane grond, verdieping en

zolder. Het pand werd in het laatste kwart van de negentiende eeuw gebouwd. In de twintigste eeuw vonden er

verschillende verbouwingen plaats, waarbij het oorspronkelijke interieur grotendeels verdween. Aan de noordzijde is een

serre met balkon aanwezig geweest. De serre is verdwenen, op de verdieping is een scheepskajuit aan de gevel gehangen

(!). Na een restauratie in 2002 is het pand in gebruik als woonhuis/ kantoor.


Exterieur

De voorgevel is opgebouwd uit een begane grond en verdieping en wordt afgesloten door een brede lijst, met daarboven

een zadeldak met de nok parallel aan de straat. Het metselwerk is opgetrokken in kruisverband. De sober vormgegeven

gevel is opgedeeld in drie vensterassen, met links de voordeur met omtimmering en rechts daarvan twee getoogde

vensters, die zijn voorzien van gemetselde waterslagen en bogen. De vensters op de verdieping zijn eveneens getoogd

en van gemetselde bogen voorzien. De waterslagen ontbreken hier, in plaats daarvan zijn moderne vensterbanken

aangebracht. De zijgevel heeft op de begane grond een venster. Het venster op de verdieping is veranderd in een deur die

toegang geeft tot de scheepskajuit. Ook op zolderniveau is een venster aanwezig. De achtergevel is grotendeels blind.

Slechts aan de zuidzijde bevindt zich een venster dat correspondeert met die aan de voorzijde.

Interieur

De begane grond is modern afgewerkt en als kantoorruimte in gebruik. Een moderne steektrap voert naar de eerste

verdieping, die ongedeeld is. Een trap uit de bouwtijd voert naar de zolder. De hoofddraagconstructie stamt samen met

de kap uit de bouwtijd.


Buiksloterweg 57 is een sober vormgegeven pand uit het laatste kwart van de negentiende eeuw. De

hoofddraagconstructie stamt uit de bouwtijd, een bijzonder element is de scheepskajuit die ter hoogte van de eerste

verdieping tegen de zijgevel hangt.

Conclusie

Buiksloterweg 57 bezit te weinig bijzondere historische elementen om in aanmerking te komen voor de

monumentstatus. Het pand heeft echter een sterk beeldbepalend karakter.







Bronnen en literatuur

Stadsarchief Gemeente Amsterdam – beeldbank.

BWT-archief Stadsdeel Noord, dossier 4417 (Buiksloterweg nr. 51), 9140 (Buiksloterweg nr. 47).

Historisch Centrum Amsterdam Noord.

Archief Monumenten en Archeologie gemeente Amsterdam.

Marina Roosebeek, Buiksloterweg, haalbaarheidsonderzoek Buiksloterweg 29, 31, 31A een 33 te Amsterdam-Noord, in

opdracht van Eigen Haard, 1998.

Hester Aardse, Kees Volkers, Toelichting bij het besluit tot aanwijzing van het beschermd stadsgezicht Amsterdam-Noord, Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed, 2012. Amsterdam-Noord in oude ansichten, Europese Bibliotheek, Zaltbommel, 1973.




Colofon

Datum: 3 november 2015

Status: definitief

Redactie: Jeroen Schilt

Tekst: Hester Aardse, Gabri van Tussenbroek

© Monumenten en Archeologie, Gemeente Amsterdam, 2015 Postbus 10718, 1001 ES Amsterdam, 020-2514900 Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm of op enigerlei andere wijze, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van MenA. MenA aanvaardt geen aansprakelijkheid voor eventuele schade voortvloeiend uit de toepassing van de adviezen of het gebruik van de resultaten van dit onderzoek.

Documents

Buiksloterweg - Amsterdam · Verkenning Gemeente Amsterdam November 2015 Monumenten en Archeologie Verkenning van Buiksloterweg 29, 39 -43, 47, 49 51, 53 55 en 57 7 2 Stedenbouwkundige