Bulanik Ahp Sunumu

1

BULANIK AHP

2

Sunum erii1. Bulank Mantk

2. Bulank Kmeler Teoremi Ve yelik Fonksiyonlar3. Bulank Saylar Ve gensel Bulank Saylar 3.1. gensel Bulank Saylarda lemler 4. Bulank Analitik Hiyerari Prosesi 5. Bulank AHP Yntemleri Ve ERP Paket Program Seiminde Uygulanmas 5.1. Kk lekli letme in ERP Paket Program Seimi 5.1.1. Chang YntemiRETM SSTEMLER AHP / BULANIK AHP

5.1.2. Liou Ve Wang Yntemi5.1.3. Abder-kader Yntemi 5.2. Orta lekli letme in ERP Program Seimi 5.3.Byk lekli letmeler in ERP Program Seimi 5.4. Bulank AHP Sonularnn Deerlendirilmesi 6. Farkl lekteki letmeler in ERP Paket Program Seiminde Bulank AHP Ve AHP Sonularnn Karlatrlmas

3

1. BULANIK MANTIK

Her insan, gnlk hayatnda kesin olarak bilinemeyen, bazen de ncedenkarlar. Gerek hayatta insanolunun karlat olaylar belirsizlik iermektedir. Belirsizlik, karar verme srecini karmaklatran nedenlerin banda gelmektedir. Belirsizlik hakknda kullanlabilecek pek ok yntem bulunmaktadr.Bulank mantk da belirsizlii ifade etmenin matematiksel yollarndan biridir. (en, 2001). Bulank Mantk temel olarak Evet / Hayr , Doru/Yanl, Siyah/Beyaz gibiRETM SSTEMLER AHP / BULANIK AHP

sanki kesinmi gibi dnlen ama sonuta kesinlik arz etmeyen durumlarla

Klasik Mantk ifadeleri ile bunlar arasndaki deerleri kullanan bir mantktr. rnekolarak Bulank Mantk az lk veya ok souk gibi ifadelerin matematiksel olarak formlletirilerek bilgisayarlar tarafndan ilenmesinde kolaylk salyor.Bu yolla, bilgisayarlarn insan dncesine yakn olarak programlanmasna imkan veriyor.

4

2. BULANIK KMELER TEOREM VE YELK FONKSYONLARI lk defa Azerbaycan asll L.A. Zadeh (1965) tarafndan gelitirilen bulank kme teorisi esas olarak insan dnce ve alglarndaki belirsizlikle ilgilenmekte ve bu belirsizlii saysallatrmaya almaktadr. rnein, hava scak dendiinde herkes hava kelimesinin gnlk hayattaki kullanmn anlamaktadr. Ancak scak kelimesinin ifade ettii anlam greceli olarak birbirinden farkl olabilir. Kutuplarda bulunan bir kiinin scak iin 15 Cyi alglamasna karlk, ekvator civarndaki bir kii iin bu 35 Cyi bulabilir. Bylece scak kelimesinin altnda, belirsiz bir durum bulunmaktadr. Bu belirsizliktir ve bu ekilde kelimelerin ima ettikleri belirsizliklere bulanklk (fuzziness) denir. nsann fiziki olaylar hakkndaki bilgi ve yorumlar genellikle kiisel grler seklinde ortaya kmaktadr. Bu bakmdan insan dncesinde saysal olmasa bile belirsizlik vardr ve bu bir bilgi kaynadr.Bulank kmeler teorisi bu gibi bilgi kaynaklarnn, eitli olaylarn incelenmesinde kullanlmasna imkan salamaktadr. Bulank kme kavramlar szelden saysala gei iin bir kpr vazifesi kullanmaktadr.** Zekai Sen, Bulank Mantk ve Modelleme lkeleri, T nsaat Fakltesi, Bilge Sanat Yapm Yaynlar, 2001, s.12-13.

RETM SSTEMLER AHP / BULANIK AHP

5

yelik derecesi o kmeye ait olmay, olmamay ya da kmeye ne kadar ait olduunu ifade etmektedir.Klasik kme mantnda yelik derecesi olarak ile ifade edilir. Bir eden dierine gei keskin ve aniden deien yelikRETM SSTEMLER AHP / BULANIK AHP

kmeye ait olan elemann derecesi 1 ile, kmeye ait olmayan elemann derecesi 0

dereceleri sayesinde olmaktadr. Bulank kme mantnda ise yelik derecesi[0,1] kapal aralnda bir deerle gsterilir. nk bu geite belirsizlik, hayal gc ve sezgi gibi grler rol oynamaktadr. yelik dereceleri [0,1] kapal aralndaki geek saylarla temsil edilirler. rnein, gneli kavramn temsil eden bir bulank kmede, %0 bulutlu havaya 1lik, %20 bulutlu havaya 0,8lik, %60 bulutlu havaya 0,4lk, %100 bulutlu havaya 0,0lk deer atayacak ekilde dorusal bir yelik fonksiyonu atanabilir.

6

3. BULANIK SAYILAR VE GENSEL BULANIK SAYILAR

Bulank saylar reel saylarn bir bulank alt kmesidir ve gvenlik aralBaz saysal byklkler insanlar tarafndan hassas bir ekildeRETM SSTEMLER AHP / BULANIK AHP

fikrinin gelimi halini temsil ederler. tanmlanamazlar.Bulank saylar bu tr kesin olmayan saysal byklklerin ifade edilmesinde kullanlmaktadr. 60 civarnda, 1e yakn, 2000den kk gibi ifadeler bulank saylara birer rnektir. gensel bulank saylar reel saylarda sral l gibi dnlebilir. Her bir say

bileenden oluur. Bu bileenlerden birinci bileen en alt deeri, ikinci bileen yaniortadaki deer olabilecek optimum deeri ve nc bileende en st deeri gsterir.

7

gensel bir bulank saynn yelik fonksiyonu

3.1. GENSEL BULANIK SAYILARDA LEMLER zellikle ok ltl bulank karar verme problemlerinde yaygn bir biimde kullanlan

gensel bulank saylarla temel aritmetik ilemler u ekildedir:iki BS olsun ; Toplama: arpma : Blme: Negatif: Ters:


8

4. BULANIK ANALTK HYERAR PROSES (BAHP) ok kriterli karar verme metotlarndan biri olan AHP, belirsizlik durumunda BAHP ortaya konmutur.Karar verici genellikle kesin deerler ieren deerlendirme yapmak yerine, aralkl deerlendirme yapmay daha gvenilir bulacaktr. lk blmde de bahsedildii gibi ok ltl karar verme birden fazla, genellikle birbiri ile elien ltlerin olmas durumunda alternatifler arasnda seim yapmak ile ilgilidir.ok ltl bulank modellerde , ok ltl kararRETM SSTEMLER AHP / BULANIK AHP

karar vermeye tam uygun olmadndan, bulank mantkla AHP birletirilerek

vermede olduu gibi karar arlklar ve karar matrisleri ile ifade edilir. Farklyan karar arlklar ve karar matrisi iindeki deerlerin bulank saylarla ifade edilmesidir.

9

Gerek hayatta birok karar verme probleminin zmnde etkin bir biimdekullanlan AHP yntemi, ikili karlatrmalar srecinde gerek saylarn kullanlmas asndan eletirilmitir.Karar verici saysal tahminler yapma konusunda baarszdr, ancak niteliksel tahminlerde saysal tahminlere gre daha etkindir (Kulak ve Kahraman,2005). Klasik AHP de karar vericiler deerlendirmeleri yaparken gerek deerler kullanarak, Bulank AHP de (BAHP) bulank saylar veya dilsel deikenleriRETM SSTEMLER AHP / BULANIK AHP

kullanarak daha kolay deerlendirme yapabilmektedir. (zgrm, Mutlu veGner, 20 Bu yaklamda, karlatrma ilikileri karar vericiden klasik AHP deki gibi szel olarak alnr.

10

Fakat szel ifadeler, ikili karlatrma matrislerinde belirgin saylarla deil

gen bulank saylarla temsil edilir ve her alternatifin bulank faydas genKlasik AHP de zvektr yntemiyle gerekletirilen karlatrmaRETM SSTEMLER AHP / BULANIK AHP

bulank say olarak ortaya kar. Hesaplama admlar AHPdekilerle ayndr. matrislerinden performans puanlar ve lt arlklarna gei bulank AHP yntemlerinde farkl farkl bulunmaktadr.

11

5. BULANIK AHP YNTEMLER VE ERP PAKET PROGRAMI SEMNDE UYGULANMASI Literatrde eitli yazarlar tarafndan nerilen birok Bulank AHP yntemi bulunmaktadr. Bu metotlar Bulank Kme Teorisi kavramn ve hiyerarik yap arlklandrmaya analizini kullanarak bir alternatifin seimi ve ynelik sistematik yaklamlardr.Bulank AHPRETM SSTEMLER AHP / BULANIK AHP

yntemlerinden kullanlarak her bir iletme iin (kk lekli, orta lekli, byk lekli) ERP paket program seiminde en iyi sralama yaplmtr.

1. Geniletilmi (Changin) Analiz Yntemi(1996)2. Liou ve Wangn Yntemi (1992) 3. Abdel-Kader ve Yntemi (2001)

12

5.1. Kk lekli letme iin ERP Paket Program Seimi 5.1.1. Geniletilmi Analiz (CHANG 1996) Yntemi Changn yaklamna gre ikili karlatrmalar gensel dezavantajlar giderilmeye allmtr. Changin yntemine gre, her bir lt alnr ve her bir hedef iin mertebe analizi uygulanr.Bylece her bir lt iin m tane mertebe analiz deerleri elde edilir. Bu deerler u ekilde gsterilir. bulank saylarlaRETM SSTEMLER AHP / BULANIK AHP

temsil edilmektedir. Bulank saylarn kullanlmas ile tahminden kaynaklanan

Burada tm

(j=1,2,,n) ler gensel bulank saylardr.

13

Changin mertebe analizinin admlar u ekilde zetlenebilir.Adm 1: lt i ye gre bulank sentetik mertebenin deeri u ekilde tanmlanr.

Burada elde ettiimiz karlatrma matrisindeki tm l deerlerini, tm m deerlerini, tm u deerlerini toplayp yazarz.

rnein birinci satr iin S deerini hesaplyorsak , 1. satrla kesien stunlarn tm l deerlerini toplayp yazarz, tm m deerlerini toplayp yazarz, tm u deerlerini toplayp yazarz.

gensel bulank saylarda ters alma ilemi yaplr.


14

Adm 2:

nin olabilirlik derecesi u ekilde tanmlanr:

Burada karlatrlan iki durum iin kesiim noktas bulunuyor. M1 ve M2yi kyaslayabilmek iin V(M2 M1) ve V(M1 M2) deerlerinin her ikisi de gerekmektedir. Adm 3: 1. satr dier tm satrlarla karlatrlr.Bu karlatrmalar sonucunda kan deerlerin minimumu alnr(d(A1)).Ayn ekilde 2. satrda dier tm satrlarla karlatrlr ve minimumu alnr(d(A2)). Bu ilem tm satrlar iin devam ettirilir. Her satr iin bulunan minimum deerler birletirilerek arlk vektr elde edilir. W=(d(A1),d(A2),....,d(An))T Adm 4: Arlk vektr normalize edilir. Burada W , bulank olmayan bir saydr. W= (d(A1),d(A2),....,d( An))T


15

Bu blmde klasik AHP ile zlen problemdeki matrisler bulanklatrlp probleme Geniletilmi Analiz Yntemi ile zm aranmtr. Matrislerde yer alan saylar aadaki izelgeye gre bulank hale getirilmitir.gensel Bulank Say1 2 3 4 5 6 7 8 (1,1,2) (1,2,3) (2,3,4) (3,4,5) (4,5,6) (5,6,7) (6,7,8) (7,8,9)

(1/2,1,1) (1/3,1/2,1) (1/4,1/3,1/2) (1/5,1/4,1/3) (1/6,1/5,1/4) (1/7,1/6,1/5) (1/8,1/7,1/6) (1/9,1/8,1/7)

9

(8,9,9)

(1/9,1/9,1/8)

Kk bir iletme iin ERP Paket Program seiminde en iyi sralamann hiyerarik yaps:


gensel Bulank Saylarn Tersi

16ERP PAKET PROGRAM SEMAMA

ANA KRTERLERLETM SSTEM MALYET LSANS MALYET

TOPLAM MALYET

LEVSELLK

KULLANIM ESNEKLK KOLAYLII

YAZILIMIN YAZILIMIN GVENLRL GVENL

KARAR DESTEKLEME DZEY

SEKTRDEK REFERANS

KURULUM SRELERNE HZMET KALTES SRES UYGUNLUK

DANIMANLI K VE ETM MALYET

YILLIK BAKIM GDER

ALT KRTERLER

NETSSALTERNATFLER

LOGO

ORACLE

SAP

17 5.1.1.1. Ana Kriterlerin Deerlendirilmesimaliyetmaliyet (1,1,1)

ilevsellik(4,5,6)

kolaylk(5,6,7)

esneklik(2,3,4)

gvenilirlik(5,6,7)

gvenlik(6,7,8)

hizmet(3,4,5)

referans(6,7,8)

uygunluk(1,2,3)

karar destek(7,8,9)

kur.sre si (7,8,9)

ilevsellik

(1/6, 1/5, 1/4) (1,1,1)

(2,3,4)

(1/4,1/3,1/2) (1,2,3)

(3,4,5)

(1/3,1/2,1)

(3,4,5)

(1/4,1/3,1/2) (2,3,4)

(5,6,7)

kolaylk

(1/7,1/6,1/5) (1/4,1/3,1/2) (1,1,1)

(1/6,1/5,1/4) (1,1,2)

(2,3,4)

(1/4,1/3,1/2) (2,3,4)

(1/8,1/7,1/6) (3,4,5)

(5,6,7)

esneklik

(1/4,1/3,1/2) (2,3,4)

(4,5,6)

(1,1,1)

(4,5,6)

(5,6,7)

(2,3,4)

(6,7,8)

(1/3,1/2,1)

(4,5,6)

(2,3,4)

gvenilirlik

(1/7,1/6,1/5) (1/3,1/2,1)

(1/2,1,1)

(1/6,1/5,1/4) (1,1,1)

(1,2,3)

(1/5,1/4,1/3) (1,2,3)

(1/8,1/7,1/6) (2,3,4)

(4,5,6)

gvenlik

(1/8,1/7,1/6) (1/5,1/4,1/3) (1/4,1/3,1/2) (1/7,1/6,1/5) (1/3,1/2,1)

(1,1,1)

(1/9,1/8,1/7) (1,1,2)

(1/7,1/6,1/5) (1,2,3)

(2,3,4)

hizmet

(1/5,1/4,1/3

(1,2,3)

(3,4,5)

(1/4,1/3,1/2) (3,4,5)

(7,8,9)

(1,1,1)

(3,4,5)

(1/4,1/3,1/2) (4,5,6)

(5,6,7)

referans

(1/8,1/7,1/6) (1/5,1/4,1/3) (1/4,1/3,1/2) (1/8,1/7,1/6) (1/3,1/2,1)

(1/2,1,1)

(1/5,1/4,1/3) (1,1,1)

(1/8,1/7,1/6) (1,2,3)

(1,2,3)

uygunluk

(1/3,1/2,1)

(2,3,4)

(6,7,8)

(1,2,3)

(6,7,8)

(5,6,7)

(2,3,4)

(6,7,8)

(1,1,1)

(6,7,8)

(4,5,6)

karar destek (1/9,1/8,1/7) (1/4,1/3,1/2) (1/5,1/4,1/3) (1/6,1/5,1/4) (1/4,1/3,1/2) (1/3,1/2,1)

(1/6,1/5,1/4) (1/3,1/2,1) (1/8,1/7,1/6) (1,1,1)

(2,3,4)

kur.sresi

(1/9,1/8,1/7) (1/7,1/6,1/5) (1/7,1/6,1/5) (1/4,1/3,1/2) (1/6,1/5,1/4) (1/4,1/3,1/2) (1/7,1/6,1/5) (1/3,1/2,1) (1/6,1/5,1/4) (1/4,1/3,1/2) (1,1,1)

18

lt 1 e gre bulank sentetik mertebenin deerini hesaplamamz gerekmektedir. Sentetik deer formlnden; =(47, 57, 67)RETM SSTEMLER AHP / BULANIK AHP

=(211.149, 264.522, 320.790)

(0.0031173, 0.0037804, 0.004736) Smaliyet= (47 , 57 , 67 ) (0,0031173, 0,0037804, 0,004736)=( 0,1465147, 0,2154806, 0,31731)

19Ayn ekilde dier ltler iinde bulank sentetik mertebe deerlerini hesaplarz.Smaliyet Silevsellik Skolaylk Sesneklik =(0,146514, 0,215480, 0,317318) =(0,056112, 0,092114, 0,147999)RETM SSTEMLER AHP / BULANIK AHP

=(0,046437, 0,072177, 0,115794) =(0,095338, 0,146804, 0,224958)

Sgvenilirlik =(0,032631, 0,057686, 0,094482) Sgvenlik Shizmet Sreferans Suygunluk =(0,019655, 0,032830, 0,059402) =(0,086350, 0,131997, 0,187860) =(0,015145, 0,029342, 0,050517) =(0,135084, 0,183347, 0,255742)

Elde edilen bu vektrleri kullanarak karlatrma ilemlerini yaparz.Her bir kriteri dier kriterlerle karlatrrz.

Skarardestek =(0,015517, 0,024891, 0,043103) Skur. sr =(0,009475, 0,013325, 0,022067)

20

V(SmaliyetSilevsellik) =1,00 V(SmaliyetSkolaylk) = 1,00

(mmaliyet=0,215480 milevsellik=0,092114) (mmaliyet=0,215480 mkolaylk=0,072177)

Dier kriterleri de karlatrma sonucu elde edilen sonu:RETM SSTEMLER AHP / BULANIK AHP

V(Smaliyet >=Si) 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 Mini mum deerl er 1

V(Silevselli >=Si) 0,010 1 0,490 1 1 0,610 1 0,120 1 1

V(Skolaylk >=Si) 0 0,750 0,220 1 1 0,330 1 0 1 1

V(Sesneklik >=Si) 0,530 1 1 1 1 1 1 0,710 1 1

V(Sgvenilirli >=Si) 0 0,530 0,770 0 1 0,100 1 0 1 1

V(Sgvenlik >=Si) 0 0,050 0,250 0 0,520 0 1 0 1 1

V(Shizmet >=Si) 0,330 1 1 0,860 1 1 1 0,510 1 1

V(Sreferans >=Si) 0 0 0,090 0 0,390 0,900 0 0 1 1

V(Suygunlk >=Si) 0,770 1 1 1 1 1 1 1 1 1

V(Skarardeste >=Si) 0 0 0 0 0,240 0,750 0 0,860 0 1

V(Skur.sres >=Si) 0 0 0 0 0 0,110 0 0,300 0 0,360

0,010

0

0,530

0

0

0,330

0

0,770

0

0

21

Her bir kriterin dier kriterlerle karlatrlmas sonucu elde edilen deerlerinRETM SSTEMLER AHP / BULANIK AHP

minimumunu alarak arlk vektrn olutururuz. W =(1 , 0.010 , 0 , 0.530 , 0 , 0 , 0.330 , 0 , 0.770 , 0 , 0)T Bu vektr normalize edildiinde ise srayla kriterlerin arlklar; W =( 0.38 , 0 , 0 , 0.20 , 0 , 0 , 0.13 , 0 , 0.29 , 0 , 0)T olur.Buna gre ana kriterlerden elde edilen sonu , kriterlerin nem dereceleri yzde olarak ifade edilirse; kk iletme iin maliyet %38, esneklik %20, hizmet % 13, firmann i srelerine uygunluk %29 neme sahiptir.

22

5.1.1.2. Alt Kriterlerin DeerlendirilmesiAna kriterler deerlendirildikten sonra toplam maliyete ait alt kriterlerin nem dereceleri belirlenir.Sentetik deerler, karlatrma deerleri ve arlklar bulunur.Karlatrma matrisi:iletim lisans danmanlk yllk bakm iletim (1,1,1) (2,3,4) (1/8,1/7,1/6) (1/6,1/5,1/4) lisans (1/4,1/3,1/2) (1,1,1) (1/9,1/9,1/8) (1/8,1/7,1/6) danmanlk (6,7,8) (8,9,9) (1,1,1) (2,3,4) yllk bakm (4,5,6) (6,7,8) (1/4,1/3,1/2) (1,1,1) RETM SSTEMLER AHP / BULANIK AHP

izelgeye gre elde edilen sentetik deerler: Siletim=(11.25, 13.33, 15.52) (0.02 ,0.03, 0.03)=(0.25 , 0.34 , 0.47)Siletim= (0,25163, Slisans= (0,38024, Sdanmanlk= (0,03324, Syllkbakm= (0,07362, 0,33958, 0,50937, 0,04042, 0,11060, 0,46930) 0,66610) 0,05424) 0,16400)

23

Elde edilen bu vektrleri kullanarak karlatrma yaparsak:V(Siletim>=Si) 0,34 1 1 Minimum deer 0,340 V(Slisans>=Si) 1 1 1 V(Sdanmanlk>=Si) 0 0 0 V(Syllkbakm>=Si) 0 0 1

1

0

0

Elde edilen bu deerlere gre arlk vektr ; W = (0.34 , 1 , 0 , 0 )T Normalize edildiinde ise kriterlerin arlklar; W= (0.26 , 0.74 , 0 , 0)T olur. Buna gre alt kriterlerden elde edilen sonu , kriterlerin nem dereceleri yzde olarak ifade edilirse; iletim sistemi maliyeti %26 , lisans maliyeti %74 neme sahip grlr.


24 5.1.1.3. Kriterlerle Alternatiflerin Karlatrlmas1.letim Sistemi Maliyetinin Alternatiflere Gre Karlatrlmasletim sistemi maliyetinin alternatifler arasnda karlatrlarak aadaki izelge elde edilir.Srayla yapay deerler, karlatrma deerleri ve arlklar bulunur.NETSS LOGO ORACLE SAPRETM SSTEMLER AHP / BULANIK AHP

NETSS LOGO ORACLE (1,1,1) (2,3,4) (3,4,5) (1/4,1/3,1/2) (1,1,1) (2,3,4) (1/5,1/4,1/3) (1/4,1/3,1/2) (1,1,1) (1/8,1/7,1/6) (1/6,1/5,1/4) (1/4,1/3,1/2)

SAP (6,7,8) (4,5,6) (2,3,4) (1,1,1)V(Snetsis>=Si) V(Slogo>=Si) V(Soracle>=Si) V(Ssap>=Si)

Snetsis= (0,32214, 0,49031, 0,74252) Slogo= (0,19463, 0,30508, 0,47439) Soracle= (0,09261, 0,14981, 0,24063) Ssap= (0,04138, 0,05479, 0,07906) Minimum deer

1 1 1 1

0,45 1 1 0,450

0 0,23 1 0

0 0 0 0

25

Arlk vektr; W = (1 , 0.45 , 0 , 0)T Normalize edildiinde; W=(0.69 , 0.31 , 0 , 0)TRETM SSTEMLER AHP / BULANIK AHP

Dier 3 alt kriter iinde bu ilem yaplr ve toplam maliyete ait alt kriterlerin alternatiflere gre toplam arlk vektrleri bulunur.Alt Kriterlerin Arlk Vektr Programlar

0,26letim Maliyeti

0,74Lisans Maliyeti

0Danmanlk Maliyeti

0Yllk Bakm Maliyeti Toplam Arlk Vektr

NETSS LOGO ORACLE SAP

0,69 0,31 0 0

1 0 0 0

0,48 0,41 0,11 0

0,09 0,27 0,24 0,4

0,919 0,081 0 0

Toplam maliyetin alternatiflerle karlatrlmas toplam arlk vektrlerine eittir.Son tabloda toplam arlk vektr bulunurken alternatiflerle karlatrlmasnda bu deerler kullanlr. toplam maliyetin

26Ana kriterlerin birbiriyle karlatrlmas sonucu elde edilen arlk vektrleriAna Kriterlerin Arlk Vektr

0,380

0

0

0,200

0

0

0,130

0

0,290

0KARAR DESTEK

0KUR. SRES


0,919 0,081 0,000 0,000

0,090 0,270 0,240 0,400

0,670 0,290 0,030 0,000

0,670 0,330 0,000 0,000

0,090 0,270 0,240 0,400

0,110 0,260 0,290 0,340

0,850 0,150 0,000 0,000

0,980 0,020 0,000 0,000

0,140 0,260 0,240 0,360

0,090 0,270 0,240 0,400

0,470 0,260 0,230 0,030

0,6340,192 0,070

0,104

Maliyetin alt kriterlerinin alternatiflerle karlatrlmas sonucu elde edilen arlklardr.

CHANG YNTEMNE GRE KK LETME N ERP PAKET PROGRAMI SEMNDE EN Y SIRALAMA

0.634

0.192 0.07 0.104

NETSS

LOGO

ORACLE

SAP


Programlar

MALYET

LEVSELLK KOLAYLIK ESNEKLK GVENLRLK GVENLK

HZMET

REFERANS

UYGUNLUK

TOPLAM AIRLIK VEKTR

27

5.1.2. Liou ve Wangn Yntemi (1992) Liou ve Wangn toplam entegral deer ynteminde; Karar vericinin iyimserlik endeksi olarak tanmlanan ; 0 1 dir. [0,1] iyimserlik endeksi olmak zere; M=(l,m,u) eklinde verilen BS iin, toplam entegral deer u ekilde hesaplanr:RETM SSTEMLER AHP / BULANIK AHP

Her bir kriter iin hesaplanan toplam entegral deerleri, arlk vektr W yioluturur.Bu arlk vektr normalize edilir ve W ler bulunur. Liou ve Wang tarafndan nerilen yntem geniletilmi analiz ynteminin 2. admndan sonra bulank saylarn sralanmas esasna dayanmaktadr.Bu yntemle

hem ana kriterlerin arlk vektrleri hem de alt kriterlere ait arlk vektrleribulunmutur.

28

rnek olarak; alt kriter karlatrlmasn yaparsak ;NETSSNETSS LOGO ORACLE SAP (1,1,1) (1/4,1/3,1/2)

olan

iletimORACLE(3,4,5) (2,3,4) (1,1,1)

sistemiSAP(6,7,8) (4,5,6) (2,3,4) (1,1,1)

maliyetinin

alternatiflerle

LOGO(2,3,4) (1,1,1)

(1/5,1/4,1/3) (1/4,1/3,1/2)

(1/8,1/7,1/6) (1/6,1/5,1/4) (1/4,1/3,1/2)

Snetsis= (0,32214, 0,49031, 0,74252) Slogo= (0,19463, 0,30508, 0,47439)

Soracle= (0,09261, 0,14981, 0,24063) Ssap= (0,04138, 0,05479, 0,07906)

W=(0.48848, 0.305485, 0,15114, 0.054935)T


29Ana kriterlerin birbiriyle karlatrlmas sonucu elde edilen arlk vektrAna Kriterlerin Arlk Vektr

0,217

0,093

0,073

0,147

0,058

0,034

0,129 0,0294 0,182

0,025 0,013 TOPLAM AIRLIK VEKTR


0,495 0,126 0,271 0,245 0,143 0,224 0,091 0,404

0,458 0,286 0,209 0,046

0,485 0,311 0,148 0,055

0,126 0,245 0,224 0,404

0,099 0,189 0,209 0,502

0,546 0,519 0,235 0,254 0,086 0,185 0,131 0,040

0,126 0,244 0,224 0,405

0,126 0,433 0,245 0,235 0,224 0,215 0,404 0,116

0,352

0,2600,175 0,213

Maliyetin alt kriterlerinin alternatiflerle karlatrlmas sonucu elde edilen arlklardr.

LOU VE WANG'IN YNTEMNE GRE KK LETME N ERP PAKET PROGRMI SEMNDE EN Y SIRALAMA

0.352 0.26 0.175 0.213

NETSS

LOGO

ORACLE

SAP


Programlar MALYET

LEVSELL K KOLAYLIK

ESNEKLK

GVENL RLK GVENLK

HZMET REFERANS UYGUNLUK

KARAR DESTEK

KUR. SRES

30

5.1.3. Abdel-Kader Yntemi (2001)

Burada da Chang ynteminde oluturulan ikili matrisler geerli olup, sentetikdeerler aynen kullanlmtr.Deien ksm kriterlerin karlatrlmasdr.Her bir sentetik deer iin V(Si ) deerleri aadaki formle gre bulunur.RETM SSTEMLER AHP / BULANIK AHP

Abdel-Kader ynteminde sentetik deerleri oluturan gensel bulank saylar tek bir kme olarak dnlr maksimum ve minimum deerler belirlenir.

V(Si ) deerleri normalize edilerek W arlk vektrleri bulunur.

31Yine rnek olarak; alt kriter karlatrlmasn yaparsak ;NETSS NETSS LOGO ORACLE SAP (1,1,1) (1/4,1/3,1/2) LOGO (2,3,4) (1,1,1)

olan

iletim

sistemi

maliyetinin

alternatiflerle

ORACLE (3,4,5) (2,3,4) (1,1,1)

SAP (6,7,8) (4,5,6) (1,1,1)RETM SSTEMLER AHP / BULANIK AHP

(1/5,1/4,1/3) (1/4,1/3,1/2)

(2,3,4)

(1/8,1/7,1/6) (1/6,1/5,1/4) (1/4,1/3,1/2)

Snetsis= (0,32214, 0,49031, 0,74252) Slogo= (0,19463, 0,30508, 0,47439) Soracle= (0,09261, 0,14981, 0,24063) Ssap= (0,04138, 0,05479, 0,07906)

W=(0.662, 0.270, 0.064, 0.004)T

32

Ana Kriterlerin Arlk Vektr

0,322

0,066

0,041

0,159

0,026

0,008

0,127

0,006

0,24

0,004

0,001TOPLAM AIRLIK VEKTR

Programlar NETSS LOGO ORACLE SAP

MALYET

LEVSELLK

KOLAYLIK

ESNEKLK

GVENLRLK GVENLK HZMET REFERANS UYGUNLUK

KARAR DESTEK

KUR. SRES

0,743 0,190 0,048 0,020

0,047 0,2 0,185 0,568

0,614 0,251 0,132 0,003

0,655 0,279 0,062 0,004

0,047 0,2 0,185 0,568

0,049 0,207 0,284 0,46

0,789 0,153 0,014 0,043

0,721 0,183 0,095 0,002

0,047 0,2 0,185 0,568

0,047 0,2 0,185 0,568

0,624 0,176 0,162 0,037

0,490 0,205 0,098 0,207

ABDEL-KADER YNTEMNE GRE KK LETME N ERP PAKET PROGRAMI SEMNDE EN Y SIRALAMA

0.49

0.205 0.098

0.207

NETSS

LOGO

ORACLE

SAP


335.2. ORTA LEKL LETME N ERP PAKET PROGRAMI SEMNDE YNTEMLERE GRE EN Y SIRALAMACHANG LIOU WANG ABDEL-KADER

0.3170.261

0.324

0.3280.285 0.276RETM SSTEMLER AHP / BULANIK AHP

0.242

0.2010.179

0.212

0.22

0.153

NETSS

LOGO

ORACLE

SAP

34

5.3. BYK LEKL LETME N ERP PAKET PROGRAMI SEMNDE YNTEMLERE GRE EN Y SIRALAMACHANG LOU WANG ABDEL-KADER

0.4640.386

0.221 0.2260.184 0.149

0.251 0.2390.188

0.076

0.07

NETSS

LOGO

ORACLE

SAP


0.558

35

5.4. Bulank AHP Sonularnn Deerlendirilmesi

Pek ok lte bal olan ERP paket program seiminin bir ok ltl bulank karar verme problemi olarak ele alnp zlebilecei grlmtr. Model esnek yapsndan dolay gelitirilmeye aktr. ltleri daha ayrntl bir biimde ele almak ve hassasiyet analizleri ile ana hedefe etkilerini gzlemek mmkndr. Changin sralama yntemi aslnda ok kk olan performans deerlerini sfr olarak semekte ve muhtemel hatal sonulara sebep olmaktadr. Sonuta arlk vektrleri birletirilerek ana hedefe doru hesap yaplrken, arpanlardan birinin sfr olmas, aslnda nemli etkisi olabilecek baz deerleri yok etmektedir. rnein ana ltlerin normalize edilmi arlklarna bakarsak, dier sralama yntemlerine gre de olduka kk bir deer alan Hizmet ltnn arl, Changn yntemiyle sfr olarak alnmaktadr. Bu almadan kan sonulardan biri olarak, Changin ynteminin farkl bir sralama yntemiyle kullanlmas daha uygundur diyebiliriz. stelik bu yntemde, matris boyutu bydke, ikili kyaslamalarn adedi de bymektedir.rnein; aratrma ltnn altndaki 11x11 lik matris iin 11in ikili permutasyonu kadar, yani 110 adet kyaslama gerekmektedir.


36 6. FARKLI LEKTEK LETMELER N ERP PAKET PROGRAMI SEMNDE BULANIK AHP VE AHP SONULARININ KARILATIRILMASICHANG NETSS 0,634 LOGO ORACLE SAP 0,192 0,07 0,104 CHANG NETSS LOGO ORACLE SAP 0,317 LIOU WANG ABDEL-KADER

AHP

12 4 3 2

0,3520,26 0,175 0,213 LIOU WANG 0,261

12 4 3 2

0,490,205 0,098 0,207 ABDEL-KADER

13 4 2

0,3590,239 0,169 0,232

12 4 3 2

AHP

0,3240,276 0,179 0,22

12 4 3

0,268

0,3280,201 0,153

13 4

0,2850,242 0,212

13 4

0,2780,233 0,221

13 4

Orta lekli iletme iin sadece bulank AHP yntemlerinden olan Abdel- Kader ynteminde NETSS ilk srada kmtr.Dier yntemlerde LOGO tercih edilmektedir.

CHANG NETSS LOGO 0,076 0,221

LIOU WANG

ABDEL-KADER

AHP

ORACLE 0,251 SAP

4 3 2

0,149 0,226 0,239

4 3 2

0,07 0,184 0,188

4 3 2

0,149 0,217 0,234

4 3 2

Byk lekli iletme iin kullanlan tm yntemlerde SAP ilk srada yer almaktadr.

0,464

1

0,386

1

0,558

1

0,401

1


Kk lekli iletme iin kullanlan tm yntemlerde NETSS ilk srada kmtr.

37

Bulank AHP ve AHP ile yaplan uygulamada sralamalarn byk lde

deimedii fakat Bulank AHPde yksek nem derecesine sahip kriterlerinarlnn azaldn grmekteyiz. Bylece Bulank AHPnin iyi olan daha yukar ekerken, kt olan da daha aa iterek sonucu belirginletirdii sonucu karlabilmektedir. Bu alma ile AHP ve Bulank AHP yntemi incelenmi, ok kriterli karar verme problemlerinde etkin sonular verdii grlmtr.zellikle kiisel yarg veRETM SSTEMLER AHP / BULANIK AHP

arlnn daha da arttn, dk nem derecesine sahip kriterlerin de

tecrbelerin karar verme srecine dahil edilmesi yntemin duyarllnartrmtr. Sonu olarak, yazlm seimine karar verirken AHP veya Bulank AHP yntemini kullanarak, iletmelerin iini kolaylatracak baarl bir yazlm seimi yaplabilecei gsterilmitir.

38

TEEKKRLER

Documents

Bulanik Ahp Sunumu