‘ Ενδοσχολική βία ’

‘ Ενδοσχολική βία ’

ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΔΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΑΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ

ΔΥΤΙΚΗΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ

ΓΡΑΦΕΙ0 ΑΓΩΓΗΣ ΥΓΕΙΑΣ

    

Είναι τα φαινόμενα βίας στο σχολείο κάτι ‘καινούριο’;

Σίγουρα όχι, αλλά τα τελευταία χρόνια η βία απασχολεί όλο

και περισσότερο τις σχολικές κοινότητες και φαίνεται ότι εξαπλώνεται στη ζωή των παιδιών με αρνητική πρόγνωση

για το μέλλον.

Όμως, το να θεωρούμε τον εκφοβισμό ως ένα αναπόφευκτο φαινόμενο της σχολικής ζωής, που συνέβαινε ανέκαθεν, είναι

μια δυσλειτουργική αντίληψη που δε μας βοηθά στην καταπολέμησή του.

Βία στο χώρο του σχολείου από το σχολείο ως θεσμό (κλίμα, συναισθηματική ατμόσφαιρα) όσο και από τους ίδιους τους εκπαιδευτικούς κυρίως

μέσω λεκτικής και ψυχολογικής βίας.

Βία στο χώρο του σχολείου μεταξύ ανηλίκων από συμμαθητές ή άλλους μαθητές.

Το φαινόμενο αυτό διεθνώς ονομάζεται «bullying»

(σε Ελληνική απόδοση: «Εκφοβισμός» / «θυματοποίηση» /«παρενόχληση»)

Το “bullying” αποτέλεσε ζήτημα ιδιαίτερης προσοχής από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, ο οποίος και το αναγνώρισε ως πρόβλημα Δημόσιας Υγείας. (W.H.O., 1996, 1998).

Ως “bullying” ορίζεται ένας ιδιαίτερος τύπος βίας με χαρακτηριστικά: α) την πρόθεση της πρόκλησης βλάβης ή δυσαρέσκειας

στο θύμα, β) την επανάληψη της βίαιης ή επιθετικής συμπεριφοράς και γ) την ανισομετρία δύναμης ή ισχύος ανάμεσα σε θύτη και

θύμα με την σαφή υπεροχή της πλευράς του δράστη ή των δραστών (King et al., 1996).

Βία μεταξύ ανηλίκων - Bullying

η εσκεμμένη, απρόκλητη, συστηματική και επαναλαμβανόμενη βίαιη συμπεριφορά, μεγάλου ή/και δυνατού μαθητή ή ομάδας

μαθητών προς ένα μικρότερο ή αδύναμο (ή παιδιά από μειονότητες/ με νοητικά ή σωματικά προβλήματα/ διαφορετικής φυλής, χρώματος,

θρησκείας ), με σκοπό να τον βλάψει.

Άρα εκφοβισμός θεωρείται :

Μορφές βίας μεταξύ ανηλίκων:

Σωματική (σκουντήματα ,κλωτσιές, ξυλοδαρμοί κ.ά)

Λεκτική (πειράγματα, κοροϊδίες, απειλές, διάδοση φημών)

Ψυχολογική (απομόνωση, αποκλεισμός, εκβιασμός)

Σεξουαλική (παρενόχληση, χειρονομίες)

Εκφοβισμός μέσω διαδικτύου ή κινητών τηλεφώνων (Cyber bullying)

Μορφές βίας & εκφοβισμού

Σωματική: φυσικός τραυματισμός ή απειλή τραυματισμού προς κάποιον. Εκδηλώνεται με σπρωξίματα, σκουντήματα, αγκωνιές, γροθιές και κλοτσιές, τρικλοποδιές, χτυπήματα με αντικείμενα, τσιμπήματα και δαγκωνιές, περιορισμό του άλλου μέσω σωματικών πρακτικών.

• Λεκτική: συστηματική χρησιμοποίηση υβριστικών εκφράσεων, φραστικών επιθέσεων, προσβολών και απειλών, αγενών σχολίων και ειρωνείας, χρήση παρατσουκλιών. Οι λέξεις πονάνε…..

Μορφές εκφοβισμού

• Ηλεκτρονικός: αποστολή απειλητικού ή υβριστικού υλικού μέσω του ηλεκτρονικού ταχυδρομείου, των υπηρεσιών MMS και SMS που παρέχουν τα κινητά τηλέφωνα και των διαδικτυακών τόπων κοινωνικής δικτύωσης, χρήση ή παραποίηση των προσωπικών δεδομένων κάποιου ατόμου, αποκλεισμός του από μια δικτυακή ομάδα, κλήσεις στο κινητό του από άγνωστο νούμερο.

Μορφές εκφοβισμού

Ρατσιστικός: διάδοση αρνητικών σχολίων εξαιτίας της καταγωγής, της κοινωνικής τάξης, της οικονομικής κατάστασης, της διαφορετικότητας.

• Σεξουαλικός: υβριστικά σχόλια, σκίτσα και γκράφιτι με σεξουαλικό περιεχόμενο, ανήθικες χειρονομίες, ανεπιθύμητο άγγιγμα, μέχρι και σοβαρές σεξουαλικές επιθέσεις.

Ποιοι είναι οι “νταήδες”;

Οι νταήδες μπορεί να είναι και αγόρια και κορίτσια τα αγόρια χρησιμοποιούν περισσότερο την σωματική τους

δύναμη, τα κορίτσια πιο διακριτικούς τρόπους όπως το να διαδώσουν

ανυπόστατα μια κατηγορία ή να περιθωριοποιούν άλλα παιδιά

. Παρόλο που οι νταήδες τις περισσότερες φορές είναι παιδιά που δείχνουν σκληρά, δυνατά και δημοφιλή, υπάρχουν και περιπτώσεις που ένα παιδί, ακριβώς επειδή υστερεί σε κοινωνικές δεξιότητες και νιώθει ανασφαλές, προσπαθεί να καλύψει αυτό το κενό κάνοντας άλλα παιδιά να νιώθουν αδύναμα και λιγότερο ενδιαφέροντα.

Δεν αποκλείεται κάποιοι θύτες να είχαν υπάρξει θύματα του bullying στο παρελθόν ή να αναπαράγουν ένα πρότυπο επιθετικής συμπεριφοράς, φυσικής ή λεκτικής, μέσα από την οικογένεια.

Λόγοι που οδηγούν στον εκφοβισμό

Τα άτομα που εκφοβίζουν επιδιώκουν: Να επιβληθούν Εκδηλώνουν ζηλοτυπία Οι ίδιοι υπήρξαν θύματα εκφοβισμού Η χαλαρή επιτήρηση από την οικογένεια Η ανασφάλεια Η απόρριψη Η χαμηλή απόδοση στο σχολείο Η έλλειψη επιβράβευσης και κινήτρων. Έρευνες έχουν δείξει πως τα περισσότερα άτομα που έχουν τάσεις

εκφοβισμού καταλήγουν στην εγκληματικότητα και στη χρήση αλκοόλ. Σχεδόν το 60% αυτών των παιδιών έχουν καταδικαστεί τουλάχιστον μία φορά μέχρι την ηλικία των 24 χρόνων.

Ποια παιδιά πέφτουν θύματα του bullying

Δεν υπάρχουν συγκεκριμένοι λόγοι που ορισμένα παιδιά γίνονται εύκολος στόχος από τους συμμαθητές τους,

συνήθως όμως είναι παιδιά που δείχνουν με διάφορους τρόπους να διαφέρουν από τα υπόλοιπα.

Η εμφάνιση, η θρησκεία, η επίδοσή τους στα μαθήματα, ακόμη και το όνομά τους μπορεί να γίνουν αιτία να ξεκινήσει αυτή η ιστορία.

Μάλιστα είναι φορές που ένα ήσυχο και διακριτικό παιδί στοχοποιείται, ακριβώς επειδή δίνει την εντύπωση ότι δεν μπορεί να υπερασπιστεί τον εαυτό του.

Χαρακτηρισμός τυπικού θύματος στοχοποίησης

Έχει ανησυχία και αισθάνεται ανασφάλεια Είναι ευαίσθητο Έχει χαμηλή αυτοεκτίμηση Αισθάνεται αποτυχημένο, αντιδρά στην επίθεση με κλάμα Ντρέπεται Αισθάνεται ανόητο και καθόλου ελκυστικό Αισθάνεται μοναξιά και εγκατάλειψη Δεν έχει φίλους Είναι μικροκαμωμένο. Μερικές φορές όμως το θύμα μπορεί να είναι προκλητικό λόγω

ανησυχίας, έλλειψης αυτοσυγκέντρωσης και πρόκλησης εντάσεων μέσα στην τάξη. Είναι επιπλέον υπερκινητικό και αυτό δημιουργεί αρνητικές αντιδράσεις.

Έρευνες έχουν δείξει πως τα θύματα εκφοβισμού κατέληξαν σε ενήλικες με χαμηλή αυτοεκτίμηση και κατάθλιψη.

Ψυχοκοινωνικές επιπτώσεις στα παιδιά-θύματα εκφοβισμού

Να νοιώσουν έντονο άγχος & αισθήματα ανασφάλειας

Να έχουν φοβίες Να παρουσιάζουν σχολική άρνηση Να απουσιάζουν συχνά από το σχολείο Να οδηγηθούν σε σχολική αποτυχία Να εμφανίσουν μαθησιακές δυσκολίες,

ψυχοσωματικά προβλήματα (πονοκεφάλους,κατάθλιψη,διαταραχές ύπνου,ενούρηση κ.α.)

Έρευνα για ενδοσχολική βία

7,8% ασκούν λεκτική βία 4% ασκούν σωματική βία 12% γίνονται θύματα λεκτικής βίας 7,7% γίνονται θύματα ψεμάτων & φημών 5,9% βιώνει πρακτικές κοινωνικού αποκλεισμού 10% φοβάται ότι θα υποστεί πρακτικές εκφοβισμού 56,1% υιοθετούν την πρακτική της αγνόησης της βίας

Τα αγόρια σε σχέση με τα κορίτσια εμπλέκονται πιο συχνά σε περιστατικά βίας, σε αναλογία 3 προς 1.Τα περιστατικά ενδοσχολικής βίας και εκφοβισμού εκδηλώνονται με μεγαλύτερη συχνότητα στο δημοτικό και στο γυμνάσιο, ενώ στο λύκειο μειώνονται. Οι μισοί από τους μαθητές που δέχονται επιθέσεις εκφοβισμού και βίας στο σχολείο δεν αναφέρουν πουθενά το γεγονός, ενώ οι υπόλοιποι μισοί συνήθως το αναφέρουν σε φίλους τους και σπανιότερα στους εκπαιδευτικούς ή τους γονείς τους.

Ήξερες ότι...

60% των περιπτώσεων Bullying σταματά εντός 10 δευτερολέπτων όταν άλλοι επεμβαίνουν.

85% των περιστατικών bullying συμβαίνουν παρουσία μαρτύρων.

Σε μελέτες πραγματικών περιστατικών

παρατηρήθηκε ότι η επέμβαση συνομηλίκων σταμάτησε το bullying σε περισσότερες περιπτώσεις απ’ ότι η επέμβαση ενηλίκων.

Παριστάμενοι / Μάρτυρες Οποιοσδήποτε γνωρίζει ότι συμβαίνει το bullying Ως παριστάμενοι/μάρτυρες θεωρούνται και αυτοί που δεν

είναι παρόντες την ώρα του bullying αλλά :

Ξέρουν για αυτό Μιλούν για αυτό Δέχονται γραπτά μηνύματα για αυτό

“Δεν υπάρχουν αθώοι μάρτυρες” Author William Burroughs

Ένας τρόπος για να αποφασίσεις αν μια συγκεκριμένη συμπεριφορά είναι bullying ή διαμάχη ή τίποτα από τα δύο είναι να ρωτήσεις

τον εαυτό σου τρεις ερωτήσεις:

o Είναι δίκαιο αυτό που συμβαίνει;

o Πώς αισθάνεται αυτός που παρενοχλείται;

o Επαναλαμβάνεται αυτή η συμπεριφορά;

Αν πιστεύεις ότι αυτό το άτομο νιώθει αναστατωμένο,

φοβισμένο

ή τρομοκρατημένο

τότε είναι οπωσδήποτε bullying

Λόγοι που δεν επεμβαίνουν οι μάρτυρες

Φόβος μη χτυπήσουν οι ίδιοι Φόβος μήπως γίνουν και οι ίδιοι στόχοι Φόβος μην επιδεινώσουν την κατάσταση Δεν ξέρουν τι πρέπει να κάνουν

Η δύναμη των «θεατών»

Υπάρχουν τρεις τρόποι για να αντιμετωπίσει ένας παριστάμενος το bullying

1. Μην συμμετέχεις στο bullying

2. Πρόσφερε τη βοήθεια σου

3. Ανάλαβε δράση εναντίον του bullying.

1. Μην συμμετέχεις στο bullying

Όταν αρνείσαι να συμμετάσχεις στο bullying στέλνεις ένα ξεκάθαρο μήνυμα πως το θεωρείς Λάθος

Μη γελάς Μη μένεις να παρακολουθήσεις Μην ενθαρρύνεις να συνεχιστεί Μη διαδίδεις φήμες

Γιατί το να παρακολουθείς το bullying αποτελεί μέρος του προβλήματος;

Τα άτομα που παρενοχλούν αρέσκονται να έχουν κοινό και ενθαρρύνονται.

Δίνεις το μήνυμα ότι είναι «εντάξει» να παρενοχλείς.

Όταν υπάρχουν θεατές το Bullying μπορεί να γίνει πιο έντονο και βίαιο.

1. Μην συμμετέχεις στο bullying

2. Πρόσφερε τη βοήθεια σου

Μίλα στο άτομο → Αισθάνεται λιγότερη μοναξιά

Πρόσφερε βοήθεια → Μπορεί να του δώσει κουράγιο να το αντιμετωπίσει

Κράτα του/της συντροφιά → Θα νιώσει ασφαλής

3. Ανάλαβε δράση εναντίον του bullying.

Τράβα την προσοχή αυτού που παρενοχλεί

Φύγε μαζί με το άτομο που παρενοχλείται.

Πες του να σταματήσει.

Μίλα σε ένα ενήλικα που εμπιστεύεσαι για ό,τι συμβαίνει.

Το Bullying είναι έγκλημα

Σε περιπτώσεις που ο εκφοβισμός περιέχει βία ή απειλή βίας είναι ποινικό αδίκημα.

Συμβουλευτική τηλεφωνική γραμμή Άμεσης ΒοήθειαςΕΨΥΠΕ 801-801-1177

Τηλεφωνική Γραμμή Συνηγόρου του Παιδιού: 800-11-32000

Για ηλεκτρονική παρενόχληση: Safeline.gr800-11-800-15

CREATE : An icon to explain your characteristic

1.Grab an 11 ½ x 17 inch piece of paper & colors.

2.Draw & color an animal, creature or object that symbolizes or represents your chosen characteristic square.

3.Add a title: bully, victim or bystander

4.Answer the question: How does your creature feel? What causes your creature to behave or feel that way? Be specific.

.