Trkiye Cumhuriyet Merkez BankasBlten

ENFLASYON GELMELER

NDEKLER:

2 TCMB ve Banknot Basm

4 Merkez Bankasndan Haberler ve Yaynlar

6 Ksa Ksa... "Banknotlarda Sahtecilie Dikkat!" Ska Sorulan Sorular

TrkiyeCumhuriyet Merkez Bankas

letiim Genel Mdrlstiklal Caddesi No: 10 06100

Ulus-AnkaraTel: (312) 310 36 46

e-posta: iletisimbilgi@tcmb.gov.tr

Say: 7Eyll 2007

TRKYECUMHURYET MERKEZ BANKASI

BLTEN

2007 ylnda enflasyon gelimelerinde etkili olan unsurlarlenmemi gda rnleri fiyatlar yllk art 2007 yl boyunca dalgal bir seyir izlemitir. Mevsim normallerinden farkllk gsteren hava scaklklar ve kuraklk sebebiyle oluan verimlilik kayplar gda fiyatlar zerinde nmzdeki dnemde de etkili olmaya devam edecektir.Hizmet enflasyonunda 2007 ylnda belirgin bir yavalama dikkat ekmektedir. Dayankl tketim mallar fiyatlarnn gerileme eilimi giderek hzlanmaktadr. Enerji fiyatlarnn art hznda geen yla kyasla bir gerileme gzlenmektedir.

2007 ylnn ikinci eyrei ile birlikte enflasyondaki d eilimi giderek belirginlemitir. 2006 yl Haziran ayndan bu yana uygulanan parasal sklatrmann etkileriyle i talep nemli lde yavalam ve bu erevede toplam talep koullarnn enflasyondaki d srecine vermi olduu destek artmtr.

Enflasyonun getiimiz bir yl iinde yksek seviyelerde seyretmesi, ilenmemi gda ve petrol fiyatlarna ilikin belirsizliklerin srmesi ve gelirler politikas uygulamalar enflasyon beklentilerinde katla neden olmakta ve bu durum cret ayarlamalarna ve dolaysyla hizmetler sektr enflasyonuna ilikin risk oluturmaktadr. Yapsal unsurlar nedeniyle katlk gsteren kira benzeri baz hizmet kalemleri enflasyondaki d srecini yavalatabilmektedir. Uluslararas likidite koullarndaki

olas dalgalanmalar enflasyon grnmne dair risk unsurlar arasndadr. Maliye politikalar ve yapsal reformlar ile Avrupa Birlii'ne uyum srecinin devam etmesi de enflasyon hedefine yaknsama ve fiyat istikrarnn salanmas asndan byk nem tamaktadr.

Enflasyonun nmzdeki dnemde kademeli d eilimini devam ettirecei ngrlmektedir.

Bu dorultuda orta vadeli enflasyon hedefi % 4'tr. ,

,

Riskler

2 Trkiye Cumhuriyet Merkez BankasBlten

TCMB VE BANKNOT BASIMI

4 Nisan 2007 tarihli Bakanlar Kurulu Karar

gereince paradan Yeni ibaresi kaldrlarak

1 Ocak 2009 tarihinde

Dokuzuncu Emisyon Grubu

banknotlar dolama

karlacaktr.

*

*

Banknot Basmnn TarihesiOsmanl Devleti dneminde ilk kat para 1840 ylnda karlan kaimedir. lk dnemlerde kaimeler, elle yaplmakta ve her birine resmi mhr baslmaktayd. Ancak taklidi kolay

yapld iin kat paraya olan gvenin azalmas nedeniyle, kaimeler 1842 ylndan itibaren matbaada baslmaya balanmtr. 1863 ylnda Osmanl Devleti, kat para ihrac imtiyazn 30 yl sre ile ngiliz ve Fransz ortak sermayesi ile kurulan

Osmanl Bankasna brakmtr. Ancak, Birinci Dnya Sava srasnda hkmetin avans ve banknot basma isteini Osmanl Bankasnn geri evirmesi zerine,

Osmanl Devleti 1915 ylndan itibaren altnlarn ve Alman hazine bonolarn karlk gstererek evrak- nakdiye ad altnda farkl bir banknot karmtr. Bu banknotlar, Cumhuriyetin ilk yllarnda para bastrlamadndan, 1927 yl sonuna kadar tedavlde kalmtr.Bir lkenin paras o lkenin egemenlik ve bamszlnn semboldr. Bu erevede, Cumhuriyetin ilk banknotlarnn baslmasna, Trkiye Byk Millet Meclisi (TBMM) tarafndan 30 Aralk 1925 tarihinde karlan bir kanunla karar verilmitir. Bu kararla, Trkiye Cumhuriyetinin ilk banknotlar olan Birinci Emisyon Grubu banknotlar 5 Aralk 1927 tarihinde dolama karlmtr. Harf Devriminden nce bastrlan bu

banknotlarn ana metinleri eski yaz Trke, kupr deerleri ise Franszca olarak yazlmtr.

3 Ekim 1931 tarihinde ise Trkiye Cumhuriyet Merkez Bankas (TCMB) faaliyete gemi ve banknot basma yetkisine tek elden sahip duruma getirilmitir. Bu erevede banknot ihrac imtiyaz 30 yl sreyle TCMBye verilmitir. Daha sonra bu imtiyaz sresi 1999 ylna kadar uzatlm, 1994 ylnda TCMB Kanununda yaplan deiiklikle sre snrlamas tamamen kaldrlmtr. TCMBnin kurulmasyla Harf Devriminden nce baslan eski yazl banknotlar, Latin alfabesi ile baslm yeni banknotlarla deitirilmitir. TCMB tarafndan dolama karlan ilk banknot ise 5 Trk liralk banknottur. Bu banknotu da ieren kinci Emisyon Grubu banknotlar, 1937-1944 yllar arasnda tedavle karlmtr. 1930lu yllarn sonlarnda TCMB bnyesinde Banknot Matbaas kurulmas almalarna balanm, ancak kinci Dnya Savann balamas ile bu almalara devam edilememitir. 1951 ylnda yeniden balatlan almalar sonucunda 1955-1956 yllarnda Banknot Matbaas kurulmutur. Bu dneme kadar Amerika Birleik Devletleri, ngiltere ve Almanyada bastrlan banknotlarn, artk lkemizde baslmasna balanmtr. Banknot Matbaasnda baslan ilk banknot Beinci Emisyon Grubu III. Tertip 100 Trk liralk banknottur. Bu emisyon grubu ierisinde halk arasnda mor binlik olarak anlan banknot da yer almtr.

Cumhuriyetin kuruluundan gnmze kadar sekiz emisyon grubunda 23 farkl deerde banknot dolama karlmtr. lk alt emisyon grubundaki banknotlarn tamam dolamdan kaldrlm ve on yllk zaman am srelerinin sonunda deerlerini yitirmitir. Bugn, Yeni Trk Liras'na (YTL) geile birlikte tedavle srlen Sekizinci Emisyon Grubu banknotlar

kullanlmaktadr. 2005 yl boyunca YTL banknotlar ile birlikte tedavl eden ve 1 Ocak 2006 tarihinde tedavlden kaldrlan Yedinci Emisyon Grubundaki banknotlar 1 Ocak 2016 tarihinde deerini yitirecektir.4 Nisan 2007 tarihli Bakanlar Kurulu Karar gereince paradan Yeni ibaresi kaldrlarak 1 Ocak 2009 tarihinde Dokuzuncu Emisyon Grubu banknotlar dolama karlacaktr. 31 Aralk 2009 tarihine kadar bu gruptaki banknotlar ile birlikte tedavl edecek Sekizinci Emisyon Grubu banknotlar ise 1 Ocak 2020 tarihinde deerini yitirecektir.

Belirli bir tasarm anlay ve boyut dzeni ierisinde dolama karlan banknot gruplarna emisyon grubu denir. ,

,

3 Trkiye Cumhuriyet Merkez BankasBlten

TCMB VE BANKNOT BASIMI

Banknot Basm SreciBanknotlarn basm ve dolamna ilikin ilemler TCMB bnyesinde

bulunan Emisyon Genel Mdrl ile Banknot Matbaas Genel Mdrl tarafndan yrtlmektedir. Bu kapsamda, banknotlarn basm ve dolamnn dzenlenmesi iin bir banknot bask program hazrlanmaktadr. Bu program hazrlanrken bir sonraki yl iin retilecek

banknot adedi belirlenmekte ve bu srete makroekonomik gelimeler, emisyon hacmindeki deimeler, banknotlarn ypranma oranlar, banknot

bask kapasitesi, retim ve yedek banknot politikalar gibi pek ok unsur gz nnde bulundurulmaktadr. Banknot Matbaas Genel Mdrl ise banknotlarn

basmn gerekletirmektedir. Piyasada mevcut banknotlarn yeniden basmnn yan sra, piyasann nakit ihtiyacnn karlanabilmesi ya da meydana gelebilecek fiziki ve teknik sorunlarn almas amacyla dolama yeni deerde banknot karlmas, Banknot Basm Ynetmelii erevesinde gerekletirilmektedir. Mevcut dzenlemeye gre, dolamda ayn emisyon grubunda altdan fazla kupr eidi bulunamamaktadr. Bu nedenle dolama st deerli yeni bir banknot karldnda dolamdaki en kk deerli banknot tedavlden kaldrlmaktadr. Dolamdan kaldrlan banknotlar on yl zaman am sresine tabidir.te yandan, dolamdaki banknotlarn grafik, tasarm ve boyutlar dnda kalan yetkili imzalar, motif, renk, bask teknii, gvenlik zellikleri gibi baz tasarm zelliklerinde de zaman zaman deiiklikler yaplabilmektedir. Bu deiiklikler ise tertip deiiklii olarak ifade edilmektedir.

Banknot retimiBanknot retimi bask ncesi hazrlk, basm aamas ve basm sonras aamalarndan olumaktadr. Bask ncesi hazrlk aamasnda ilk olarak banknotlar toplumun kltrel ve sanatsal zelliklerini yanstacak biimde ve emniyetli basknn estetik yn gz nnde bulundurularak uzman grafikerler tarafndan tasarlanmaktadr. Hazrlanan banknot tasarmlar zerindeki izgi, motif ve deiik karakterlerden oluan zemin desenlerinin oluturulmas iin dz bask kalplar imal edilmektedir. Dier grsel unsurlar iin ise uzman sanatlar tarafndan elik veya bakr kalplara elle oyma ve asit yedirme almalar ile ana kalp hazrlanmaktadr. Bu ana kalp kullanlarak ukur bask kalplar imal edilmektedir. Ayrca bask almalarna geilmeden nce kat ve mrekkep gibi tketim ve iletme malzemeleri temin edilmekte, ukur bask renk ablonlar retilmektedir. Bask ncesi hazrlk almalar tamamlandktan sonra beyaz banknot kadna bask makineleri kullanlarak srasyla dz bask ve ukur bask yaplmaktadr. Bu ilemin ardndan banknot tabakalarna seri ve sra numaralar baslmaktadr. Kat tabakalarn bask ileminin tamamlanmasndan sonra inceleme, kesim ve paketleme almalarn ieren kalite kontrol ilemlerine geilmektedir.

Kalite kontrol aamasndan geen banknot tabakalar kesim makinesinde kesilip kupr haline dntrlmektedir. Hazr hale getirilen banknotlar TCMB ubeleri ve 13 ilde faaliyet gsteren banknot depolar araclyla piyasaya srlmektedir. Ayn zamanda ulusal parann temiz kuprlerden olumasn salamak amacyla ypranm banknotlar, banknot depolar, stanbul Anadolu Yakas'ndaki vezne merkezi, gezici vezne ve komisyonsuz nakit ekilii uygulamalar, T.C. Ziraat Bankas ibirlii ile piyasadan ekilmektedir.

Banknot kadnn hammaddesi pamuktur. Filigran ve emniyet eridi gibi baz gvenlik zellikleri banknot kadnda hazr bulunmaktadr. ,

,

Basm Kontrol Paketleme

Banknotlar TCMB Banknot Matbaas Genel Mdrl tarafndan, madeni paralar ise T.C. Babakanlk Hazine Mstearl Darphane ve Damga Matbaas Genel

Mdrl tarafndan baslmaktadr. ,

,

Banknot Matbaas Genel Mdrl

4 Trkiye Cumhuriyet Merkez BankasBlten

MERKEZ BANKASINDAN HABERLER VE YAYINLAR

2. OECD DNYA, STATSTK, BLG VE POLTKA FORUMU2. OECD Dnya statistik, Bilgi ve Politika Oluturma Forumu 27-30 Haziran 2007 tarihleri arasnda stanbulda gerekletirilmitir. Toplantya katlan Bakan Ylmaz, Finansal Gvenlik ve stikrar (Financial Security and Stability) konulu bir konuma yapmtr. Bakan Ylmaz konumasnda finansal istikrarn, para politikas etkinliine katks erevesinde merkez bankalarnn gelitirdikleri ara ve yntemlere deinmi, finansal gvenlik ile finansal istikrar arasnda nemli bir balant olduunu ifade ederek konuyla ilgili olarak Trkiye rneine vurgu yapmtr. Daha Fazla Bilgi in: http://www.tcmb.gov.tr (Bakann Konumalar)

TCMBNN 75. KURULU YILDNM ETKNLKLER KAPSAMINDA KONFERANSTCMB, 75. Kurulu Yldnm etkinlikleri erevesinde 1 Haziran 2007 tarihinde Ankarada uluslararas bir konferans dzenlemitir. Bakan Ylmaz, konferans a konumasnda TCMBnin tarihindeki nemli deiimleri vurgulam, para politikasndaki gncel gelimelere ve bu erevede TCMB bamszlna dikkat ekmitir. TCMB'nin geirdii kurumsal geliim srecine deinen Bakan Ylmaz, konumasnn son blmnde ekonominin geleceine dair nemli unsurlar, iyi ynetiim ilkelerinin hayata geirilmesi dorultusunda ifade etmitir. Konferansa Avrupa Merkez Bankas Bakan Jean-Claude Trichet konuk konumac olarak katlm ve Yeni Bir Kresel Grnm izmek: Gelimekte Olan Piyasalarn Dnya Ekonomisi zerindeki Byyen Etkisi (Charting a New Global Landscape: The Growing Impact of Emerging Markets on the World Economy) konulu bir konuma yapmtr.Konferansta, eitli lkelerden merkez bankas bakanlar ve st dzey yetkilileri, yabanc misyon temsilcileri, ulusal ve uluslararas dnce kurulular, finans kesimi, medya kurulular ve niversitelerden ok sayda katlmc yer almtr.Daha Fazla Bilgi in: http://www.tcmb.gov.tr (Bakann Konumalar)

TCMB BASIN SZCLNE YEN ATAMAletiim Genel Mdrl, Genel Mdr Yardmcs Aydn zmenin TCMB New York Temsilcilii grevine atanmas nedeniyle, kamuoyu ile ilikilerin kesintisiz ve salkl bir ekilde srdrlmesini teminen 13 Haziran 2007 tarihinden itibaren medya mensuplar ile ilikileri letiim Genel Mdrl, Kamuoyu ile likiler Mdr Cihan Akta yrtmeye balamtr.

SVL TOPLUM KURULULARINI BLGLENDRME TOPLANTILARITCMBnin i dnyas ve sivil toplum kurulular ile iletiimini glendirme ve ekonomik gelimelerle ilgili bilgilendirme amac erevesinde; 7 Haziran 2007 tarihinde Gaziantep Gen adamlar Dernei ve Dnya Gazetesi ibirlii ile Gaziantepte, 15 Haziran 2007 tarihinde ise Trkiye Giyim Sanayicileri Derneinin organizasyonu ile stanbulda toplantlar dzenlenmitir. Bakan Ylmaz, toplantlarda ekonomik grnme ilikin olarak enflasyon, para politikas uygulamalar, byme,

istihdam ve cari ak konularna deinen sunumlar yapmtr.Daha Fazla Bilgi in: http://www.tcmb.gov.tr (Bakann Konumalar)

5 Trkiye Cumhuriyet Merkez BankasBlten

ALIMA TEBLLER Kresel Finansal Riskler Karsnda Trkiyede Reel Sektr Finansal Yaps ve Bor Dolarizasyonu (Erdal zmen, Cihan Yaln, alma Teblii No. 07/06, Temmuz 2007) Interest Rate Pass-Through in Turkey (Halil brahim Aydn, Working Paper No. 07/05, June 2007) The Monetary Transmission Mechanism in Turkey: New Developments (Erdem Ba, zgr zel, ar Sarkaya, Working Paper No. 07/04, June 2007) Daha Fazla Bilgi in: http://www.tcmb.gov.tr (Aratrmalar)

MERKEZ BANKASINDAN HABERLER VE YAYINLAR

ENFLASYON RAPORU Enflasyon Raporunun 2007 yl nc says 27 Temmuz 2007 tarihinde yaplan bir basn toplants ile kamuoyuna aklanmtr. Raporda Nisan-Haziran 2007 dnemine ilikin ekonomik gelimeler, enflasyon gelimeleri ve beklentiler, toplam arz ve talep, mali piyasalar, kamu maliyesine ilikin gelimeler, mevcut duruma ilikin saptamalar, tahminler ve risk unsurlarn ieren orta vadeli ngrler ayrntl bir ekilde incelenmitir. nceki saylarda olduu gibi bu sayda da gncel konulardaki zet aratrmalara kutularda yer verilmitir. Bu sayda hazrlanan iki kutuda son dnem tarmsal hammadde fiyatlar gelimeleri ve 2001 yl sonras Trkiyenin ihracat performansndaki yapsal deiim incelenmitir. Raporda ayrca enflasyonun dmeye devam edecei, ll faiz indiriminin veri ve bilgi akna bal olduu ve risklerin para politikasn her iki ynde de etkileyebilecei vurgulanmtr.

Daha Fazla Bilgi in: http://www.tcmb.gov.tr (Sreli Yaynlar)

LKDTE SENETLER HRACI TCMB, bnyesindeki bankalararas para piyasasndaki Yeni Trk Liras depo ilemleri ve stanbul Menkul Kymetler Borsas (MKB) Repo-Ters Repo Pazarndaki ters repo ilemleri ile gecelik vadede piyasadaki likidite fazlasn ekmektedir. Ancak gecelik vadeli ilemlerle ekilen fazla likiditenin artt grlm ve bu durumun, likidite ynetiminin esnekliini ve etkinliini azaltabilecei saptamas yaplmtr. Bu nedenle mevcut para politikas aralarna ilave olarak likidite senetlerinin ihra edilmesine karar verilmitir. lk likidite senedi 20 Temmuz 2007 tarihinde 32 gn vadeli olarak ihra edilmitir. Ayrca likidite ynetiminin etkinlii dikkate alnarak gerekli grlmesi halinde, likidite senedi ihra ilemlerine devam edilecei aklanmtr.Daha Fazla Bilgi in: http://www.tcmb.gov.tr (Basn Duyurular)

75. YIL ETKNLKLER KAPSAMINDA TRK SANAT MZ CDSTCMB, 75. Kurulu Yldnm etkinlikleri kapsamnda T.C. Kltr ve Turizm Bakanlnn da katklaryla bir mzik CDsi yapmn gerekletirmitir. Bu almada, 18. ve 19. yzyl dneminin nde gelen Trk bestekarlarnn eserleri ef Uur Bayrak ynetiminde Ankara Devlet Klasik Trk Mzii Korosu tarafndan seslendirilmitir.Bankamz sponsorluunda karlan CD'lere eriim iin: http://www.tcmb.gov.tr (Filmler ve CD'ler)

FNANSAL STKRAR RAPORU Ylda iki kez yaymlanan Finansal stikrar Raporunun drdnc says 31 Mays 2007 tarihinde kamuoyuna sunulmutur. Raporda 2006 ylnn Mays - Haziran dneminde mali piyasalarda yaanan dalgalanmalarn Trkiye ekonomisinin ve finansal kurumlarn dayanklln gsteren nemli bir deneyim olduu, gerekletirilmi olan yapsal reformlarla, zamanl ve etkili para politikas kararlar sayesinde kresel likidite okunun genel ekonomi ve kurumlar zerindeki etkilerinin snrl kald saptamas yaplmtr.Daha Fazla Bilgi in: http://www.tcmb.gov.tr (Sreli Yaynlar)

6 Trkiye Cumhuriyet Merkez BankasBlten

Emisyon nedir? Emisyon hacmini belirleyen ekonomik gstergeler nelerdir?Emisyon kelimesi; karmak, yaymak, ihra etmek, dolama sokmak gibi anlamlara gelmektedir. Bir lkede kat para, tahvil ve bono, hisse senetleri gibi deerlerin ilk kez piyasaya srlmesine emisyon denilmektedir. Emisyon hacmi ise, TCMB tarafndan ihra edilen (piyasaya srlen) banknotlarn toplam tutarn ifade etmektedir. Emisyon hacmi temel olarak bireylerin para talebi tarafndan belirlenmektedir. Bireylerin gelirleri, faiz oranlar, enflasyonda gerekleen veya gereklemesi beklenen deimeler ile para teknolojisindeki gelimeler emisyon hacmini belirlemektedir. Emisyon hacminin bir dier belirleyicisi ise emisyon arzdr. Bu kapsamda, TCMB'nin ak piyasa ilemleri ile devlet i borlanma senetlerini alp satmas, ihaleler ve/veya dorudan mdahaleler yoluyla dviz alp satmas, zorunlu karlk oranlarn deitirmesi gibi ilemler emisyon arzn etkileyerek emisyon hacmi zerinde belirleyici olmaktadr.

TCMB Faiz Oranlar*Gecelik (o/n. %)

TCMB Dviz Kurlar*1

DolarEuro

Bor Alma17,50

Dviz Al1,29581,7869

Bor Verme22,50

Dviz Sat1,30201,7955

Merkez Bankas Dviz Rezervleri(31.08.2007. Milyar ABD Dolar)

Enflasyon-Austos 2007(TFE, Yllk %)

71,87

7,39

TrkiyeCumhuriyet Merkez

Bankas tarafndan ayda bir yaymlanr.

Say: 7Eyll 2007

TrkiyeCumhuriyet Merkez

Bankas adna Sahibi ve Sorumlu Yaz

leri Mdr: Nesrin Doaneli

Yayn Kurulu: Aydn zmen lhan Koaker

Ufuk enolYcel Yazar

Gamze DoanAyen stnTangl Hnal

Dilek KalndemirMesut KmbetlioluZeynep zge Yetkin

Bask: Trkiye

Cumhuriyet Merkez Bankas Banknot Matbaas Genel

Mdrl

cretsiz datlmaktadr. Abonelik iin:

iletisimbilgi@tcmb.gov.tr

SIKA SORULAN SORULAR

KISA KISA...

* 10 Eyll 2007 tarihi itibaryla, 1Gsterge niteliinde

Banknotlarda Sahtecilie Dikkat!Banknotlarda sahtecilik hakknda kamuoyunun bilgilendirilmesini salamak ve bu konudaki bilinci artrmak amacyla TCMB, Emniyet Genel Mdrl ve Jandarma Genel Komutanl ibirlii ile bir kitapk hazrlanmtr. Kitapkta sahtecilikle mcadelenin iki boyutuna dikkat ekilerek bunlardan ilkinin sahte banknotlarn piyasaya kmadan nce polisiye tedbirlerle kaynanda ele geirilmesi, ikincisinin ise banknotlarn gvenlik zelliklerinin gelitirilmesi ve kamuoyunun bu zellikler hakknda bilgilendirilmesi olduunun alt izilmitir. Bu erevede gerekletirilen tm almalar T.C. Adalet Bakanl, TCMB, T.C. ileri Bakanl Emniyet Genel Mdrl, T.C. ileri Bakanl Jandarma Genel Komutanl ve Trkiye Bankalar Birliinin yakn ibirlii ile yrtlmektedir.Trk Ceza Kanunu'na gre sahte para retmek, lkeye sokmak, nakletmek veya tedavle koymak bir sutur ve bu ilemleri gerekletiren kiiler iki yldan on iki yla kadar hapis ve on bin gne kadar adl para cezas ile cezalandrlmaktadr. Banknotlarda

sahtelerinden ayrt edilmelerini salayacak, halka ve profesyonellere ynelik olmak zere toplam 11 adet gvenlik zellii bulunmaktadr. Sahte bir banknot ele geirildiinde bunun Cumhuriyet Basavclklarna ya da kolluk glerine (polis veya jandarma) intikal ettirilmesi hem bir vatandalk grevidir, hem de yasal olarak mecburiyet arz etmektedir. Daha Fazla Bilgi in: http://www.tcmb.gov.tr (Banknotlar/Sahte Banknotlar)