HUNRobotX 2012

C ile Programlama

İbrahim GAZALOĞLU

HUNRobotX 2012

Dennis MacAlistair Ritchie (d. 9 Eylül 1941 - ö. 12 Ekim 2011)

Uzun süre birlikte çalıştığı arkadaşı Ken Thompson ile birlikte C programlama dilini ve Unix işletim sistemini yazan saygın ABD'li bilgisayar mühendisi. 1983’te Turing Ödülü’nü, 1999’de Ulusal Teknoloji Madalyası ödülünü aldı. 12 Ekim 2011'de hayatını kaybetmiştir.

YENİ BİR DİL DOĞUYOR!

HUNRobotX 2012

Yazılım Nedir?YAZILIM : Komutlar zinciri kullanarak bir problemin çözümü için geliştirilen bilgisayar programlarıdır.

PROBLEM : 1’den 10’a kadar olan sayıların toplamını bulma

YAZILIMSAL ÇÖZÜM# include <stdio.h>

int main(){ int toplam=0, sayi=0; while(sayi<=10) { toplam+=sayi; sayi++; }printf(“TOPLAM : %d”,toplam);}

HUNRobotX 2012

DERLEYİCİ NEDİR ?

Derleyici yazdığınız kodları yorumlayan ve onları makine(genellikle) diline çeviren aracı yazılımlardır.

HUNRobotX 2012

Derleme AşamalarıOBJ,Çalıştırılabilir bir kod değildir. Makina kodu ve apileri içerir

OBJ = Nesne Kodu Bütün programlama dilleri için aynıdır

Bağlayıcı = Birden fazla nesne kodunun birleştirilip makina kodu yapılması

HUNRobotX 2012

PROGRAMLAMA DİLLERİNİN DEĞERLENDİRME ÖLÇÜTLERİ

+ Seviye

Yazılım dilinin insan algısına yakınlığının ölçütüdür. Yüksek seviyeli dil kullanışlı ve güçlü dil anlamına gelmez

C dili orta seviyeli bir dildir .

+ Okunabilirlik

Okunabilirlik kaynak kodun çabuk ve iyi algılanabilmesi için gerekli ve önemli bir kriterdir.

Yazılımın başkaları tarafından okunup anlaşılabilmesi ve geliştirilebilmesi için muhakkak uygulanmalıdır.

HUNRobotX 2012

#include <stdio.h> #include <iostream> int main() { int sayi,i;

printf("Ust sinir girin : \n");scanf("%d",&sayi); // Kullanıcıdan sayı iste

printf("CIFTLER\t\t\ TEKLER\”);printf(“n=======\t\t=======\n\n");for(i=0;i<=sayi;i++) { if(i%2==0) printf(" %d\n",i); else printf(" \t\t%5d\n",i); // Çift değilse atla }system("pause"); }

Kodlarınız okunaklı olmalı

#include <stdio.h> #include <iostream> int main() {int sayi,i;printf("Ust sinir girin : \n");scanf("%d",&sayi);system("cls");printf("CIFTLER\t\t\ EKLER\n=======\t\t=======\n\n");for(i=0;i<=sayi;i++) {if(i%2==0) { printf(" %d\n",i); } else printf(" \t\t%5d\n",i); }system("color c");system("pause"); }

BÖYLE OLMASIN

HUNRobotX 2012

+ Taşınabilirlik- Bir sistem için yazılan programın farklı sistemler üzerinde çalışabilme yetisidir.- Javanın hemen her platformda çalışabilmesi

+ Verimlilik

- Programın hızlı ve mümkün olduğunca düşük RAM tüketmesi

HUNRobotX 2012

* C dili orta seviyeli bir dildir : İnsan diline yakındır kolay anlaşılır. Bu getirisinin yanında Makine dilinin hakimiyetinden çok az şey kaybeder

* C algoritmik bir dildir : Problemin belirli adımlar zinciri izleyerek çözülmesini sağlar.

* C diğer dillerle kıyaslandığında taşınabilirliği çok yüksek olan bir dildir : Genel kabul görmüş yaygın standartlara sahiptir.

C ‘nin Bazı Üstünlükleri

HUNRobotX 2012

Sayı Sistemleri 10 (Decimal) tabanında bir sayı ; (1478)10 = 8*10^0 + 7*10^1 + 4*10^2 + 1*10^3 2 (Binary) tabanında bir sayı ;(1010)2 = 0*2^0 + 1*2^1 + 0*2^2 + 1*2^3 Bilgisayar sistemlerinde 2’lik sayı sistemi kullanılır.Binary system

Binary sistemdeki her rakama bit (=binary digit kelimesinden türemiştir)

Bilgisayar sistemlerinde ölçüler :8 bit = 1 byte1024 byte = 1 Kilobyte (KB) 1024 Megabyte = 1 Gigabyte (GB)1024 kilobte = 1 Megabyte (MB) 1024 Gigabyte = 1 Terabyte (TB)

HUNRobotX 2012

Sistem programcılığında kullanılan daha küçük birimler

8 bit 1 byte16 bit 1 word32 bit 1 double word64 bit 1 quadro word

Onluk Sayı Sisteminden İkilik Sayı Sistemine DönüşümÖrnek olarak 87 sayısı ikilik sayı sisteminde ifade edilmek istensin:

HUNRobotX 2012

Onaltılık (HEX) ve Sekizlik (OCTAL) Sayı Sistemleri

Onaltılık sayı sisteminde 16 simge bulunur.0, 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9A = 10, B = 11, C = 12, D = 13, E = 14, F = 15

Onaltılık sayı sisteminde yazılmış bir sayıyı onluk sistemde ifade etmek : 01AF = (15 * 1) + (10 * 16) + (1 * 256) + (0 * 4096) = 431

Örnek : 2ADF 

2 = 0010 A = 1010 D = 1101 F = 1111Bu durumda2ADF = 0010 1010 1101 1111

Onaltılık (HEX) sayı sisteminden İkilik (Binary) sisteme dönüşüm

HUNRobotX 2012

İkilik sayı sisteminden onaltılık sayı sistemine de benzer şekilde dönüşüm yapılabilir:

1010 1110 1011 0001 = AEB10010 1101 0011 1110 = 2D3E

(13.25)10 = (?)

Kesirli Dönüşümler

Tam sayı kısmı dönüştürülür

13/6 = 2 + kalan 1 6/2 = 3 + kalan 03/2 = 1 + kalan 11/2 = 0 + kalan 1

Burdan 1101 elde edilir.

Kesirli kısım dönüştürülür

0.25 x 2 = 0.5 tam kısmı 00.5 x 2 = 1.0 tam kısmı 1

Burdan 1011.01 elde edilir

HUNRobotX 2012

2 lik sistemde toplama

4 İŞLEM

2 lik sistemde çarpma(10110)2 + (01010)2 = (100000)2

2 lik sistemde toplama

(110101)2 * (111)2 = (?)2

(10110)2 - (01010)2 = (01100)2

(10) =(1010)2

(4) =(100)2

(1010)2 / (100)2 = (?) 2

2 lik sistemde bölme

Veri Türleri

HUNRobotX 2012

1. Önceden Tanımlanmış Türler

Programlama dilinin tasarımından kaynaklanan ve dilin kurallarına göre varlığı güvence altına alınmış olan türlerdir

2. Programcının Tanımlanmış Olduğu Türler

Programlama dillerinin çoğu, önceden tanımlanmış veri türlerine ek olarak, programcınında yeni türler tanımlanmasına izin verir.

HUNRobotX 2012

ÖNCEDEN TANIMLANMIŞ VERİ TÜRLERİ

Tam sayı türleri

HUNRobotX 2012

Gerçek sayı türleri n (Ondalıklı Sayılar)

HUNRobotX 2012

DEĞİŞKENLER

Değişken : Değeri program içinde değişebilen kullanılacak verilerin depolandığı alanlara erişim için atanan değerlerdir

Değişkenlerin Tanımlanması

Değişken tanımlama kuralları :

* İlk harfi sayı olamaz. Harf veya alt çizgiyle başlamalı* _ (altçizgi) işaretinden başka noktalama işareti içeremez* Değişkenler arasında boşluk olamaz* C büyük/küçük harf duyarlı bir dildir ( Case Sensitive)* Anahtar sözcük olamaz

HUNRobotX 2012

Yerel ve Evrensel(Global) değişken• Yerel değişken tanımlandığı alanda(blok) faaliyet gösteren

değişken.Bu alanlar dışında kullanılamaz

Örnek : int main() { { int degisken_1; } int degisken_2; }

int global_degisken; int main () { .... }

• Evrensel değişken programın her yerinden ulaşılabilen değişken• Evrensel değişkenler bütün fonksiyonların dışında tanımlanırlar

HUNRobotX 2012

DEĞİŞKENLERİN BİLDİRİM YERLERİ

• 1. Blokların içinde

• 2. Tüm blokların dışında.

• 3. Fonksiyon parametre değişkeni olarak fonksiyon parantezlerinin içerisinde

HUNRobotX 2012

DEĞİŞKENLERİN TÜRLERİ

• Bildirim yaptığınız değişkeni türü ile birlikte derleyiciye tanıtmalısınız.

• <tür ismi> <degisken adi>;• Örneğin tamsayı tutacak bir değişken

tanımlayacaksanız • int tamsayi_1; şeklinde bir tanımlama

yapmalısınız.

HUNRobotX 2012

İFADE & DEYİM• İFADE (Expression) • a + b / 2 c * 2, • d = h + 34 geçerli ifadelerdir. • DEYİM (statement) • sonuc = sayi1 * sayi2 bir ifadedir. • Ancak sonuc = sayi1 * sayi2 ; bu bir deyimdir

HUNRobotX 2012

ÖNİŞLEMCİ KOMUTLARI Önişlemci komutları derleyicinin derleme

işlemine başlamadan işleme koyduğu komutlardır. Yaygın olarak kullanılan komutlar #define ve #include’dir.

Kodunuz çalıştırılabilir hale gelmeden önce bu komutların gereği yapılır daha sonra kodunuzun gerekleri yerine getirilir.

HUNRobotX 2012

#define

• #define tanımla demektir.Derleyiciye tanımladığınız bir sayıyı,sabiti,fonksiyonu kod içinde farklı şekillerde kullanacağınızı bildirir.

• Örnek : #define PI 3.14 #define YAZ printf(“Önişlemci Komutları #define”);

HUNRobotX 2012

#include • Bu komut dışardan kaynak kodunuza farklı bir dosyanın içeriğini dahil

etmenizi sağlar

• Örnek : #include <stdio.h> #include <fonksiyonlarim.c> . . .

Burda kaynak kodunuza stdio.h ve fonksiyonlarim.cdosyalarinin içeriği derleme sırasında aynen kopyalanır.

** printf ve scanf gibi fonksiyonlar stdio.h dosyasındadır

HUNRobotX 2012

Printf()• Ekrana yazı yazdırmak için kullanılan fonksiyondur.• Kullanımı printf(“HUNROBOTX”); şeklindedir.• Eğer dışardan alınan veri yazdırılacaksa

printf(“Dısaridan alinan sayi : %d”,sayi); gibi bir kullanımı vardır.

• Yazdırdığı karakter sayısını geri döndürür.• Dışardan alınan veri türüne göre tanımlayıcılar

değişir : • %d=integer(tamsayı) • %f=float(kesirli_sayı) • %c=karakter

HUNRobotX 2012

Scanf()

• Kullanıcıdan veri okumak için kullanılır• Kullanımı scanf(“%d”,&okunan_sayi);• Tanımlayıcıları okunacak veri türüne göre değişir• scanf(“%lf”,&okunan_sayi); = Ondalıklı sayı okur• scanf(“%c”,&okunan_karakter); = Karakter okur• Scanf(“%s”,&okunan_string); = String(Cümle) okur• . . .

HUNRobotX 2012

UYGULAMA

DAIRENIN ALANININ HESAPLANMASI

HUNRobotX 2012

SABİTLER • Programcı tarafından doğrudan girilen

verilerdir. • Sabitlerin sayısal değerleri derleme zamanında

tam olarak bilinmektedir.• x = y + z;• d = x + 10;

HUNRobotX 2012

TAM SAYI SABİTLERİ

• Bunlar tipik olarak int türden değişkenlerine atanan ve tamsayı biçiminde olan sabitlerdir

• C’de int türü sınırları içinde olan her tamsayı birer tamsayı sabit (ya da int türden sabit ) olarak ele alınır.

• -25• 30000• 25789

HUNRobotX 2012

KARAKTER SABİTLERİ (CHAR)• char sabitleri tipik olarak char türden nesnelere atanan sabitlerdir.

• 'a' 'J' 'Ç' ':' '8' '<‘

• '\0' '\x0' '\0' NULL karakter 0 • '\a' '\x7' '\07' çan sesi (alert) 7 • '\b' '\x8' '\010' geri boşluk (back space) 8 • '\t' '\x9' '\011' tab karakteri (tab) 9 • '\n' '\xA' '\012' aşağı satır (new line) 10 • '\v' '\xB' '\013' düşey tab (vertical tab) 11 • '\f' '\xC' '\014' sayfa ileri (form feed) 12 • '\r' '\xD' '\015' satır başı (carriage return) 13 • '\"' '\x22' '\042' çift tırnak (double quote) 34 • '\\' '\x5C' '\134' ters bölü (back slash) 92

HUNRobotX 2012

• '\x41' /* 41H numaralı ASCII karakteridir */ '\xff‘ /* FFH numaralı '2' karakter sabitidir */

'\x1C' /* 1C numaralı ASCII karakter sabitidir. */

• '\012' /* 10 numaralı ASCII karakteri */ '\16‘ /* 14 numaralı ASCII karakteri */

'\123' /* 83 numaralı ASCII karakteri. */

OPERATÖRLER

•Operatör, operand•Öncelik sırası

HUNRobotX 2012

Operatör nedir?

• Operatörler, nesneler veya sabitler üzerinde önceden tanımlanmış birtakım işlemleri yapan atomlardır.

HUNRobotX 2012

• C de her ifade en az bir operatör içerir.• c=a*b/2; 3 operatör var: =*/• d=fonk(); 2 operatör var: =()• c=a>4; 2 operatör var: =>• ++x; 1 operatör var: ++

HUNRobotX 2012

• Her operatörün operandları vardır. Operandlar operatörlerin işleme soktukları nesneler ya da sabitlerdir.

• a+b operatör: +, operandları: 2 tane a,b• c++ operatör: ++, operandları: 1 tane c• b>c operatör: >, operandları: 2 tane b,c

HUNRobotX 2012

Düşük Öncelik

Yüksek Öncelik

HUNRobotX 2012

UYARI

• Operatörlerin içinde bir kısmı soldan sağa incelenir,

• Bir kısmı da sağdan sola incelenir.

HUNRobotX 2012

() soldan sağa! ,++ ,-- sağdan sola* , / , % soldan sağa+, - soldan sağa> ,>=, <, <= soldan sağa== ,!= soldan sağa&& soldan sağa|| soldan sağa= sağdan sola

Operatörlerin hangi yönde önceliklerine bakılacağını gösteren tablo

HUNRobotX 2012

Operatörler arasındaki öncelik ilişkisi

• c=a+b*2; ifadesi derleyici tarafından şu sırada ele alınır.• işlem1: b*2;• işlem2: a+işlem1;• işlem3: c=işlem2;

HUNRobotX 2012

• x=a*b-2/3;• işlem1: a*b;• işlem2: 2/3;• işlem3: işlem1 – işlem2;• İşlem4: x=işlem3;

• Aynı önceliğe sahip olan operatörler arasında işlem sırası iki şekilde de olabilir.

HUNRobotX 2012

• a=x-b/2*c;• Bölme ve çarpma operatörleri aynı önceliğe

sahiptir. • İ1: b/2• İ2: İ1*c• İ3: x-İ2• İ4: a=İ3

HUNRobotX 2012

• C de atama operatörü sağdan sola öncelikli operatördür.

• a=b=c;• İ1: b=c• İ2: a=İ1

HUNRobotX 2012

• a=(b+2)*80;• İ1: (b+2)• İ2: İ1*80• İ3: a=İ2

HUNRobotX 2012

Operatörleri 3 sınıfa sınıflandırılır

• İşlevlerine göre• Operand sayılarına göre• Operatörün konumuna göre

HUNRobotX 2012

İşlevlerine göre operatörler

1. Aritmetik 2. İlişkisel3. Mantıksal4. Bit5. Gösterici6. Özel amaçlı operatörler

HUNRobotX 2012

Aritmetik operatörler

Dört işlemle ilgili olan;• * çarpma• / bölme• % mod alma (bölümden kalan)• + toplama• - çıkartma

HUNRobotX 2012

İlişkisel(karşılaştırma)operatörleri

• > büyük• < küçük• >= büyük yada eşit• <= küçük yada eşit• == eşit• != eşit değil

HUNRobotX 2012

Mantıksal operatörler

• ! Değil (not)• && ve (and)• || veya(or)

HUNRobotX 2012

Artırma(++) Eksiltme(--)

• ++, 1 artır -- 1 eksilt anlamındadır• ++a ile a++; aynı anlamda değildir• --a ile a--; ikisi de aynı anlamdadır

HUNRobotX 2012

İlişkisel operatörler

• C’de ilişkisel operatörlerin ürettiği değer, koşul sağlanıyorsa 1, sağlamıyorsa 0 değerini üretir.

• a=5>2; /*a=1*/• b=3==3 /*b=1*/• c=4<=1 /*c=0*/

HUNRobotX 2012

x=10;y=20;z=y<=x+10; /*z değeri nedir?*/

a=5;b=10;c=a==10<b+1; /*c değeri nedir?*/

a=10*2+1>=4*4+5==5>5-3*2; /*a değeri nedir?*/

HUNRobotX 2012

• İ1: 10*2 20• İ2: 4*4 16• İ3: 3*2 6• İ4: İ1+1 21• İ5: İ2+5 21• İ6: 5-İ3 -1• İ7: İ4>=İ5 1• İ8: 5>İ6 1• İ9: İ7==İ8 1• İ10: a=İ9• Sonuç a=1

HUNRobotX 2012

Mantıksal operatör

• ! değil tek operandlı• && ve iki operandlı• || veya iki operandlı

İlişkisel operatörlerde; koşul sağlanıyorsa 1, sağlamıyorsa 0 değerini alır. Mantıksalda ise;

Sayı 0 ise YANLIŞ, sıfır değil(sıfır dışında bir sayı) ise DOĞRU değerini alır.

HUNRobotX 2012

• a=!6 /*a nin değeri nedir?*/6 sayısı sıfır dışı bir sayı olduğu için DOĞRU dur.

Ancak “!” ile bunun tersi alınmıştır. Doğrunun tersi yanlıştır. Sonuç yanlış olacaktır.

HUNRobotX 2012

• b=10+4>5+!2; /*b nin değeri nedir?*/İ1:!2 0İ2:10+4 14İ3:5+i1 5İ4:i2>i3 1İ5:b=i4 1Sonuç 1 dir.

HUNRobotX 2012

• a=10;• b=!++a>10!=5; /*b nin değeri nedir?*/• i1: ++a 11• i2: !i1 0• i3: i2>10 0• i4: i3!=5 1• i5: b=i4 1• sonuç 1 dir.

HUNRobotX 2012

Ve(and) - && operatörü

• İlişkisel operatörlerin hepsinden düşük önceliklidir. Operandların ikisi doğru ise doğru(1) değerini, operandların bir tanesi yanlış ise yanlış değerini(0) alır.

• a=4 && 0; /*a değeri 0 dir*/• b=10 && -4 /*b değeri 1 dir*/• c=0 && 0 /*c değeri 0 dir*/• Yani bir operand 0 ise sonuç 0 dır.

HUNRobotX 2012

• a=5;• b=!a>10&&fonk()==10;/*b nin değeri nedir?*/

• a=15;• x=a>=10&&a<=20;/*x nin değeri nedir?*/

HUNRobotX 2012

HUNRobotX 2012

UYGULAMALAR