4
C PLINII SECUNDI NATURALIS r. HISTORI£ L I B E R X X X V I I. T nihil inituto operi dc6t , gemmz fu p erfunt, & in arum coa reru� natur: majdhs, ultis nulta fui e mirabili�r. Tancum tribuunt varie- tati, coloribus, ateri�, decori, violari etiam fignis gemmas nes ducentes. Aliquas v extra pretia ulla, taxationemquc huanarum opum arbitrantes. I ut plerifquc ad fummam abfolutamqoe rerum natur: conccmplationem fatis fit una. aJiqua gemma. Qu: erit origo gemmarum, & quibus initiis in tantum admiratio cxarferit, 1 diximus quadantenus iR meionc auri anulorumque. a fal: primordium a ru פucafea cradunt : Promcthei inculorum intcrpreutione li : primumq ut faxi hujus agmcntum inclufum rro, ac digito circumdatum, hoc iff e anulum, & hoc gemmam. II. His initiis cpit auoritas, in t antum· amorcm ata , ut Poly- Cuur L cti · mio fevcro iofularum li tyranno , licitatis z, I N T E R R E T A T I o. a Ftdts. J Fclicitem f fa t is I tan2 fcmפr alias blaod�nti q uafi �i- minuendam arbitratus eſt , uoam cam vicim traderet, . uc in aHia . cb ad- g oo rdct G h for- crfa �ntirct. · N 0 T . St. J. I• Tmsu !••ntm. ] f mttm p,,,, fr-m i lj+j. Libro (. . N Pr-hiD , i•te r�D. JigitD &irt-·� ., , . [+ it , "m i• : i i fUI iniis ti IJ"'f* f"' f4 ++ tit Ui?•it� :•-m. �ic �r�- _przr. . �intl s, nm t , 1Usgs Flr.] Jnfelact. l11 omn: , , quibufdam plr , /+ti ti. �- F.SIIl.] Vide Senium in ftam •· H fue.] Scnntia eſt, rr Maronia cclm. Ilidorus , lib. u. digi circumdam, anuli •iccm prz• Ocig. cap.'· PrimDrJi" l t r; in· J builf c: g, -i �cntum rw JU!r� • '"f' C•• b l +1 Pr� , y y i j 1q zcdL,(�ooglc

C. PLINII SECUNDI NATURALIS - University of Arizona › uploads › Naturalis...'.1 quam in regionc pra:gelida , vel (i ad vada ufque glacientur amncs. Ca:lefti hamorc , par.va'luc

  • Upload
    others

  • View
    1

  • Download
    0

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: C. PLINII SECUNDI NATURALIS - University of Arizona › uploads › Naturalis...'.1 quam in regionc pra:gelida , vel (i ad vada ufque glacientur amncs. Ca:lefti hamorc , par.va'luc

C. PLINII SECUNDI

NATURALIS

r.

HISTORI£ L I B E R X X X V I I.

T nihil inl\ituto operi dc6t , gemmz fuperfunt, & in ard:um coad:a reru� natura:: majdhs, rnultis nulta fui parte mirabili�r. Tancum tribuunt varie­tati, coloribus, rnateri�, decori, violari etiam fignis gemmas nefas ducentes. Aliquas vero extra pretia ulla, taxationemquc hurnanarum opum arbitrantes. I

ut plerifquc ad fummam abfolutamqoe rerum natura:: conccmplationem fatis fit una. aJiqua gemma. Q.ua:: fuerit origo gemmarum, & qui bus initiis in tantum admiratio ha::c cxarferit, 1 diximus quadantenus iR mentionc auri anulorumque. a fabula:: primordium a rupe Caucafea cradunt : Promcthei :vinculorum intcrpreutione • fatali : primumquc ut faxi hujus fragmcntum inclufum ferro, ac digito circumdatum, .. hoc fuiffe anulum, & hoc gemmam.

II. His initi is co:pit aud:oritas, in tantum· amorcm elata , ut Poly- C.uur L crati · &lmio fevcro iofularum ac lic:orum tyranno , • felicitatis Glz,

I N T E R. l' R. E T A T I o.

a Ftlidtlftis. J Fclicitatem f�Wn fa tis I tan2 fcmper alias blaod�nti quafi �i­minuendam arbitratus eft , uoam cam vicillim trade ret, .uc in aHia . .rcbiU ad-gcmmam li !poou: pcrdcu:t • G hoc for- :vcrfaro �ntirct.

·

N 0 T A!.

Stll. J. I• T.>Uimsu !•JUl•ntmNS. ] f mtt'bnlm p,.;,,, friiJ-t•m {•uri lj11j.. Libro B· (c:Cl . ... NMO tU Pr-tthiD •• ,. i•tlMJiJJe r�J'TD. '" JigitD &irt-·�

.,,.;. [11/t.Uf• 11rbitr#r , 'f'""'f"llm ;n; tliJ"• : iif'fUI initiis ttr.f!ifc •IIJJ,• "'f* fWf"' fnr4""! 1111111- tkJit IUUi?•it� � :•-�tm. �ic .&: lri�r�IHi- in_przfar. . • �intlllllmlfSH stl, nm ttflllllllll , mt1Usgs J· F•t�tlr.] Jnfelact. lt.a l1bc1 omnca: -wJMit, non , ut quibufdam plucr , /11titi.

�- F.SIIl..] Vide Senium in fc:xtam •· H.c fuij[e.] Scntcntia eft, fcrrwa Maronia cclog:am. Ilidorus , lib. u. digito circumdatum, anuli •iccm prz• Ocig. cap.'· PrimDrJ.i" ltmlllllrll»>; in· J builfc: gcmmz., Cu-i fra�cntum 6:rw '-JU!r� • '"f' C•Hl•/i :F�tblll• {m1111 Pr� .i.Jadufaal,

y y ij

..;1q zcdL,(�ooglc

Page 2: C. PLINII SECUNDI NATURALIS - University of Arizona › uploads › Naturalis...'.1 quam in regionc pra:gelida , vel (i ad vada ufque glacientur amncs. Ca:lefti hamorc , par.va'luc

3 6 + · C. P L I N I I N A T U R. H I S T 0 R. ves rigent : J glaciemque elfe ce�tum eft : + unde & nomen Gr�ci dcder� Oriens & hanc mittit , s quoniam Indicz nulla przfertur. ' Nafcitur & in Afia viliffima circa Alabanda , & Orthofum, finitimifquc mo� tibus, item in Cypro. Sed laudata in Europa: 1 Alpium jugis. J u�

J aut\:or dl:, & in quadam infula Rubri maris ante Arabiam fica nafci� ' qua: Nee ron vocctur , ' & in ea ,. qua: juxta gemmam. topaz ion fe­.rat , 10 cubitalemque dfo([am a Pythagora Ptolema:.i regis pr�feelB. 11 Cornelius Bocchus & in Luiitania nafci perquam mirandi ponderis 1: Ammaenfibu� jugis, dcpreffis ., ad librsmentum aq�tz. puteis. M�

10 rnm & quod ){enocrates tradit Ephdius, aratro in Afia & Cypro ex� citari. Non enim invcniri in terrc;ao , nee nift inter c.utes. creditum fuerat. Similius vero dl, qu<;>d idem Xenocrates tradit, torrentib� fa�pc dcportari. Sudines vero negat niG ad meridiem fpeetantibus lo­cis ·nafci � quod ccrtum ell : non enim rep!!ritur in aq!}ofis , quan.r-

'.1 quam in regionc pra:gelida , vel (i ad vada ufque glacientur amncs. Ca:lefti hamorc , par.va'luc nivc id: fieri needle eft : ideo caloris im­patiens , 1+ non nifi frigido potui addicitur. �rc fexangulis nafca­tnr latcribus ,. 1� non facile ratio inve�ri potdl : 16 eo magis quod nc-

J• Gfacitm1fut ej[t. ) Glaciem intefiige, I n. Ct>rneli.u Bmhw. ) Laudatur hii:' 11on ca:leftcm aquam , in extimis mon- fane in Iodice hujus libri , ex M S S. ,ium jugis , fed fuccum potius in ccrra: omnib11s. Hoc loco cameo iidcm codi­'l'ifceribus, atquc inter cautes , uti mox

I ces , non Bocehus , fed N rpt>s habcot.:

clicctur , vchemenciore gclu concr.ctam : mendofc. N am i pic P liuius hoc ipfum frirroris vi conglurinatum & coa!lurn. repetens inf�rius , ti:<l. 4J· Bgcch,s, in-�. Vnlft & nt>mm.) K�:!'i<tM� a fri- quit, 11ultor rft , & in Hi/piUJi• rrptrtM, gore 1 � � IC,flivs. quo in lo� "J'ft3-llum ditir 11tl libr�mnt-

J. §l!loniAm Tntiie� •• ) Vide NGtas & 1· mmtllm R'f"" p:<ttis titfolfis intl� trMtAIIII, Erntnd. num. J V. Nunc per univerfam J t . .Am11Jilenfibus j,ugir. } Vide Noas Jndiam reperiri null am cryllal lum a'iunr: & Emend. num. V. }'uific olim luculcntus eft au!lor Strabo, IJ . .Ail l.br•mmtlun 111ftU. ] Ubi fo­lib 1 y . pag. 717. Solinus irem, & Mar- , diuntur fcrobcs feu putci ad duccnd.un bodeus , laudaodi infc:rius , felt. lJ· ex hbramemo aquam. De hac voce di-

6. N.fcitur& in Afi•· ) Solimts , cap. I ximus lib. p .. felt ;1. Jf· pag. J6 . . in Scythia. Sttabo , lib. IJ· 14. Nt>nnifi frigitlo. J Vide Notas & pag. J + o . in Cappadocia. De Alab.todis, l Emend. num . . v l.

. Ortholiaquc, hb. 1· fetl. '-'· · IJ · Non f""le ratro.] Affignare tamcn 7 . .Aipium jug is. ) Sic I1idorut , lib. (ardanus «fi aafus , quem ob c.1m rem

J'. 0 rih. cap. lJ. Scaligcr cxagitar , Exercit. u 8. s. fi0A Nccron 1Jt>Ctlur. l Sic M s s. l 1.6. Et> m•gis. ] Mucronum quidem

emnes , Reg. 1. Co lb. J . .etus Dalec. &c. n�mcrum fer vat narura di ligcmer : fpc:­Tar ru.piir mfula ,. Ntcrt>nnefos I hoc eft, c1em , live formam , ac limilicudineru, mnr cuorum : ur Macaronnclos , � �- � non item. Nicol. Chorier , Jib. 1. hill. �CSLe�•. Libri editi, Ntrm ,. mendefc. Delph. pag. 71 •. auctor ell , io monti-

9· 'Et in t4 qu' jMxr•.] De hac infu- bus Ebrodunenfibus , Dieotibufque, io la dictum eft,. Jib. 6. felt. J4· , Oclphinatu·, cryftallura cjufccmodia�

·l.l, C�tbitldtmqu,, ] Cryfta:I.ura. bro paflimque rcpcriri.

..;11) zcdby(�ooglc

Page 3: C. PLINII SECUNDI NATURALIS - University of Arizona › uploads › Naturalis...'.1 quam in regionc pra:gelida , vel (i ad vada ufque glacientur amncs. Ca:lefti hamorc , par.va'luc

· J,.4 C. l"'L I N I I N A T U R. HfSTOlt. turbz pr:afius : cu j:us altecum genus fapgu���s punGtis abhor ret : � tium ell virgulis tribus difrinGkum candidis. � Praiertur his cbryfo­prafius, porri Cuccum & ipfa refu.-�ns , fod hzc pa�l1,1m clcdinans a topazio in aurum. Hllic & amplitu.do ea. ell, uc cym.bia etiam e� ca-

l fiant : cylindri quidtm cclerri.et. X X XV. India & has gcncra.t , ' & NU�n- 1 fulgqr� hebeti ac bre•

vi , & cum iotuearc , falllKi •. Sudincs dicit .� in Syv�rQ Atticz flu� mine nafci. E.ft au.ten\ color fumido:r t.opa�ii ,. aut aliq�ndo mellcz. J uba iu A!.thiopia gigoi m.<lit , in>li�ioribus amnis , quem �lum vo-

to camus , 8c inde nomen trahore •.

X X X V 1. 1 Non traaO..K�t rnolockices • fpHlius vi rens , & craffius. qu.� fmaragdus , a colore ma.lv� nomine a'!ccpto , reddend.is laa­aata flgnis' • & infantiom cuiodia. �11)',. iun;tto contra pcricu� i pforum med4camine. Nafcitw-in Ara.bia..

sj X X X V l I. Viret, & fzpc uanO..cet �fpis :r etiam G. vi& a muf-tis , antiquitatis tamen gloriaat retioens. Plurimz fetunt earn gentffi " fmaragdo fimilcm Indt : Cypros dlltam a. glaucoque pingui : Perfa: aeri fimilem : ob id· vocatur • acrizufa. Talis & Cafpia efr : cztulca,. circa Thermodoontem amm:m : in Phrygia , pnrpurca : in Cappado-

" • cia , ex pnrpur:i cznth:a, atquc. non refulgens. Amifos lndicz fimi­lem mittit , Calchcdon turbidam. Sed minus reftrt nacioncs , qua� bonitates, difringuer.�. Optima ergo , qua: purpurz q.ui4quf1m bakct :. fccunda , qua: rota: : tertia , qua: fmaragdi. Singulis autcm Grzci 4 nomina ex argumen.r.o d�d,iirq. Q.�r¥L a.pud cos vocatur s Borea ,

:tJ. czlo autumnali matltcino fimilis : & hzc erit ilia, quz vocatur aeri­• • N o 'iAl;

Ei} cnim '1tes/lllo' Gr:rcc viridis • ...£rugi- l 2.. � molochiJJatii, aped P4utum 1 at uci coloris , iricht> � x�itt- a Thcophr. , diximus Jib. u felt u nora ,: Vid� dicitur , Jib ..ei Ai3�r , pa.g. s. Iiida: Noras llc l:rncnd. num. X V I I. rus, lib. J6. Orig. t<�p. 7. Pr.jius pro 2.. Et infanrium. ) Solin us, cap. H· viriti•JI" u(ort titllus , [ttl vilu. Cujtts pa.g. 6J. & Ma.1bod. Jib. de lapid. prct. a1rer�tm genus f•ngui1Jtis pun!lil ttbh�r�l: .up. 4 +-(· Sic llc Plioiani c.odices : fOrte oblrrJJ._ s�. X X X V 1'1. J, SmM.r.g •• } ret: ). Tertium t��pin!lum virgulis tri�IIS "l«arcs -.c-fiJ'Yl'ii:;ur, DioCcoridi 1 hO·J• canliitlu. Sic llc Marbodcus, Jib. dcJ-la. l cap.J'-o. ' iid. prct. cap. 11· .

. : a. Glt�Nr� pi�Jfl#i. J Sanui coloria. a..- l'r/.fr.rt¥r hu. '!''7fopu[JH. J M·ixro 1: J· .A•ria.f•· J. 'Aaei�w-. Haac dro

to lore aun cum vmq1. II oofins appcl- � quam Tur�hefiarn nolhi yoccm, �­]atur , Prlnu-d'.:mtrAIIpe. . . . �uli� c�i�imat, ia . �olin. pag. 2.oa..

Sell. X X X V. J, Et Ntlrm. ) D1- fecutus Agncolam. Uiofwridi , Joe. cit. aam ab amno N ilo. eft '/,.._.,, .Cced;w. Sell, X X X V J.. J . �Dn tr11njllte.t I +· N1mia11 m ��r:-mu. ] N.cmpr ,c-�rhiw.) H.r� Hidoras plane ,ad vcr- \ lllf������' i&arrlhs , ;�il;•"s., ,,_. bum Jib u. Ong_. cap, 7� MIM�, .cl &>'�l)�. �ll.ri.;)!l rnalvarn lonar. Hinc Molochi- 4· Bm11. l BtpHo� fepcawi•aalaa aus color apud Nonium, cap. �. ou.m •. t (ooar.

·

..;11) zcdby(�ooglc

Page 4: C. PLINII SECUNDI NATURALIS - University of Arizona › uploads › Naturalis...'.1 quam in regionc pra:gelida , vel (i ad vada ufque glacientur amncs. Ca:lefti hamorc , par.va'luc

L I B B R. T R I C E S I MUS S E P T I M US . . U.9

· .CUwi: quz. quidcll\f«:rip(Mfc eos DoD inc c:bntemptu & irrifu. gene· ris luunaa.i arbici'Of. . .

. X L I. M.ultdll) ab. ca dil\u 1 hyaciotho� , tam en· e vicino clcfcea• icns •. Daffcrcotia hfi , quod )Jic cmicans ia amcthyfto ·fulger viola-

: ccus , dilutus � in hyuintho. Primo quoque afpe4u g.ratas , eva- J aefcit anteqll3m fatiet , adroqu.c tM>Il implet GC¥�109, ut pzne non at-

. ciogac., marc�fCCDs celerius a nomlnis fw Sort� . XL It. Hyacinthos ..£thiopia mittit, & 1 chryfolithos , aureofiilg.o­

rc tratdluccac:es. Pr:Eferunwdis a Indict, k fi variz non ftm, • Ti-. baranz Decerrim:&.auccm Arabtcz , qvoniana turbidz fl.Hlt & variz , ro:

4 & fulgcntcs intcrpeUata nubil.o macularu� ,. ctiam que limpida COil· tingere , vchtti fE:obe fua refemr. Optim2 vero font • quz·• in colla­tionc aurum albicarc quadam argenti bcic: togunt. s iunda iRdlleun­tur pcrfpicuz. I> Ceteris ful..>)icitur awichalrom.

X L I I I. 1 Jam ctiam el'pcrtes gemmanun ufd , appdlantMr aliqui If 4c a. cbcyfefethi, m ooJorcm delhi fieclinaRCcS·, DlalUtino taDWm a'-

I N � E 1t I' 1\ 'B T A T 1 0;

•· In ,DUAtimt. J �ndo c:um auro ,. ,., ft�nt •ltimt. IIDtt., fubjic:itur aaricha.t� confer tor lie componimr.. ci braClea � 2111. tr•njl11cert &oz••· II Ctmis. J Ceteris chryfolirhis , p•

N 0 T ..e.

Sttf. X [ 1. 1. J H.'tll�inthos. "J',c'Jc,eo�, +· 'Et fotgmtts int�t?tllil!l. J Sf�· colon: fubpurpureu, �c���eiCou , in, M S s. omnes. Iditi :& fu/<gDris mf"'tlllfti. CJUit Epiphanius , pag . u 8. H yacinrhum f· Ft�ntln &&. ] Vide quz de hac: voce ex rubiaorum c:ffe geoere quidam· 'fO- at ferma loquendi dixirnus , fe�. J7· luot, uc animadverrir G.uc:ias ab Hor- � St/J. X L I I I. J· /•m ttiAm tx�tts· to , in hill. A rom. pa�. UL. ' .tnnm•r•m -f••· ] Q£o11ia• DCC fuada· :L• N.,.;7Ns flU Jl-. j H)laCintho ,,'lui inl:ladutfur •. nee fuur ad. ligNndum uti· ,AXiwM .,., ,. uc dic:twn efi lib. · u• Ia , ut> �� 1diq-. M:rG in .w.s.s. Ject JS\ 6c lcguarur, ,.,. ,;., •» ,_,, "' ,,_

Stli. X L u. ,.. chry{olithDt. J �- ,.,.,;, ll{u. Ja. od itis: • Mnmfi j•• IX• �dlt.( , ab aufe'O colore : XP'-Ciil;•• ·1 �..,..,. �rwn uf•• F.xpwt11m f-• 6o · """, inquic Epiphaniu:s , peg u,. Gem- forrunis , SalluiHus : txperttm mrtH, •x­Jn&r.i.i ho.liernt Topazium· vocaar� Mac- }'"'- tl,. . R Lwnn 4iJLic; Conjicicba� Lodcus, caF· x J. I Salmalius. W. SmWI. Pa&•· 4o07• ��

At.lri�s l•P.•s 11ohi1'. hA�n llfin.re ,,,.,. & p��rfo: ttm-•• in II[.. Jtpptl-I""I'INm , &c:. lAntt�r &c:. ur cllec fcnceoria, auricbat.-

s;. INticA. ]. Chrylolithi fci1icer. · cum ' olflll It per fe in ufu p111arum: · . J· Tilumtf't., J lo M s..s. B.cg. & [ diu apud veccrcs in admiratiooe failfe :.. £,olb. ZibArllllt.. Nos Tib•rM¥ fcripli- f Q_�s 'Nro ufiiS• ille flaea;it • nco. ipfe ex· mn, lie. quad Poncicu paulo pofi Rem- � ptCIIt , ncque me faccor i�tl�lligore. nus cjufdem fere genetis- nlioius•cam.- 2.. Clrryfikari. ) llliderua· , lib. •'· nacoM£ : k quod;T.ibar�i , feu· Tib;l- :a rig. c:ap. 14. Chry[tltflrus fimilis ••r-,, raui poptali , ad· l'Cllltum fiti· fWlC , 1Jt \[ttl in e•I•,.., tltlJri·<t�.,.t'W;IIIAflltiM ,..,._ �· mus lib. '· fed. +· LibU. cdici , ,,. AfPHI- j11,.U,s, "'f"'if{tl'll• ittNUJ,. BMiri-11• , male. ,6- ji ji#Mif fll!r� .• rtl,.,;,, 11rtUjt�e� • .

..;11) zcdby(�ooglc

1 I