CA 115 : Development of Integrated Creative Thinkingสาขาวชานเทศศาสตรบรณาการ

คณะศลปศาสตร

มหาวทยาลยแมโจ

โดย อาจารยณฏฐพงษ สายพณ

CA 115 : Development of Integrated Creative Thinking

การคด(Thinking)

หมายถง?

CA 115 : Development of Integrated Creative Thinking

“กจกรรมทางความคด

ทมวตถประสงค เฉพาะเจาะจง

เรารวาเรากาลงคด

เพอวตถประสงคอะไรบางอยาง

และสามารถควบคมใหคด

จนสามารถบรรลเปาหมายได”

การคด(Thinking)

(ศ.ดร. เกรยงศกด เจรญวงศศกด)

CA 115 : Development of Integrated Creative Thinking

ทาไมมนษยจงตองคด ?การคดสาคญอยางไร

เพอความอยรอด

ความตองการ

สงแปลกใหม

สภาพปญหา

ความสงสย

?

CA 115 : Development of Integrated Creative Thinking

องคประกอบของการคด

• วตถ / ภาพ / เสยง / ขอมล / สญลกษณ / กจกรรม สถานการณตางๆสงเรา

• โดยใชประสาทสมผสทง 5การรบร

• คดเพออะไร สงใหม / สรางสรรคจดมงหมาย

• เลอกใชใหตรงจดมงหมายในการคดนนๆวธคด

• จากการคนควา / ประสบการณขอมลเนอหา

• ผลทไดจากการปฏบตงานของสมองผลของการคด

CA 115 : Development of Integrated Creative Thinking

“บคคลทคดเปนจะสามารถเผชญปญหาใน

ชวตประจาวนไดอยางมระบบ บคคลผ น

จะสามารถพนจพจารณาสาเหตของปญหา

ทเขากาลงเผชญอย และสามารถรวบรวมขอมลตาง ๆไดอยางกวางขวางเกยวกบทางเลอกเขาจะพจารณา

ขอดขอเสยของแตละเรอง โดยใชความสามารถ

เฉพาะตวคานยมของตนเองและสถานการณ

ทตนเองกาลงเผชญอยประกอบการพจารณา”

“คดเปน”

ดร. โกวท วรพพฒน

อดตปลดกระทรวง

ศกษาธการ

CA 115 : Development of Integrated Creative Thinking

ขอมลตนเอง

ขอมลสงคมและ

สงแวดลอม

ขอมล

3 ดานขอมลทางวชาการ

ขอมล 3 ดานในการคด

ดร.โกวท วรพพฒน

เสนอวา

การคดแตละครง

ควรประกอบดวย

ขอมล 3 ดาน

CA 115 : Development of Integrated Creative Thinking

วธคดในรปแบบตางๆ 12 มต

การคดเชงวพากษ

การคดเชงประยกต

การคดเชงอนาคต

การคดเชงระบบ

การคดเชงสงเคราะห

การคดเชงวเคราะห

การคดเชงมโนทศน

การคดเชงสรางสรรค

การคดเชงกลยทธ

การคดเชงบรณาการ

การคดแบบเหรยญ

แหงคณคา 6 รปแบบ

การคดแบบ

โยนโสมนสการ

CA 115 : Development of Integrated Creative Thinking

การคดเชงวพากษ

(Critical Thinking)

CA 115 : Development of Integrated Creative Thinking

วพากษ

ไมใช วจารณ

CA 115 : Development of Integrated Creative Thinking

วจารณหมายถงใหคาตดสน

เชน วจารณวรรณกรรมโดยศลปนแหงชาตสาขาวรรณศลป

CA 115 : Development of Integrated Creative Thinking

วพากษ หมายถง การพจารณาตดสนเรองใดเรองหนง

ดวยการทาทาย โตแยงขอมลและเหตผลทนามากลาวอาง

การทาทายเกดจากความสงสย ความคลางแคลงใจ

ไมอยากเชอขออางนน

การวพากษชวยใหเกดการพสจนขอมลนนอกครงหนง

CA 115 : Development of Integrated Creative Thinking

การคดเชงวพากษ (Critical Thinking)

คอทกษะการคดเกยวกบ

• ความตงใจทจะพจารณาตดสนเรองใดเรองหนง

โดยการไมเหนคลอยตามขออางตางๆ

• แตตงคาถามทาทาย หรอโตแยงขออางนน

เพอเปดแนวทางความคดออกสทางทแตกตาง

• อนนาไปสการแสวงหาคาตอบทสมเหตสมผล

CA 115 : Development of Integrated Creative Thinking

• คดเชงวพากษทาใหเราไมปกใจเชอ แตจะตงคาถาม

ทาทายเพอคนหาวา สงนนมความเปนมาอยางไร จรงหรอไม

พสจนขอสมมตวา เหมาะสมหรอไม ดหรอยง เหมาะกบยค

สมยแคไหน

ความสาคญของการคดเชงวพากษ

•หลกท 1 ใหสงสยไวกอน อยาเพงเชอ

•หลกท 2 เผอใจไวอาจจะจรง หรออาจจะไมจรงกได

•หลกท 3 เปนพยานฝายมารยงคาถาม ซกคาน

CA 115 : Development of Integrated Creative Thinking

• คนไมชอบทจะเปลยนแปลง

• ถาตองเผชญหนาระหวางการเปลยนแปลงกบ การพสจน คนเรามกจะเลอกเดนไปกบการพสจน

มากกวา

อปสรรคการคด

CA 115 : Development of Integrated Creative Thinking

จตใจลง สมองจระเข และโซลามชาง

อปสรรคการคด

CA 115 : Development of Integrated Creative Thinking

จตใจลง สมองจระเข และโซลามชาง

• จตใจลง

oเปนสงปกตทจตใจของผ ทไมไดฝกจะวอกแวกงายคลายกบลง

สงเกตเวลาทเราทางานบอยครงทเราจะใจลอยออกไปจากงาน

ทเราทา

oเราตองฝกสตใหจดจออยกบงานทเราทาตองทาใหเปนปกตใหได

อปสรรคการคด

CA 115 : Development of Integrated Creative Thinking

จตใจลง สมองจระเข และโซลามชาง

• สมองจระเข

oในบางครงเราใชสมองสวนทเปนสมองโบราณ หรอสมองของ

สตวเลอยคลาน เพราะสองสวนนเปนสวนทใชตอบสนองแบบ

สญชาตญาณ เราทาโดยอตโนมต

oเราตองใชสมองใหญสวนสตปญญาใหมากกวาสวนสมอง

โบราณน

อปสรรคการคด

CA 115 : Development of Integrated Creative Thinking

จตใจลง สมองจระเข และโซลามชาง

• โซลามชาง

oคนเรามกตดกรอบความคด หรอประสบการณในอดตของ

ตนเอง

oเหมอนกบการเลยงชางในอนเดย ทมการใชโซขนาดใหญลาม

ลกชางไว เพอสรางกรอบความคดวาโซเปนสงทเอาชนะไมได

จนมนเปนชางใหญ แมจะเปนโซเสนทชางสามารถดงขาดได

อปสรรคการคด

CA 115 : Development of Integrated Creative Thinking

• ตองควบคมลง (อยาใหออกนอกลนอกทาง)

• เลยงจระเขใหเชอง (อยาทาอะไรโดยไมไตรตรอง) และ

• ตดโซพนธนาการชางใหขาดออกไป (อยายดตดกบ

ประสบการณทผานมา)

อปสรรคการคด

CA 115 : Development of Integrated Creative Thinking

• เฮนรฟอรด เคยกลาววา การคด

(แบบ Critical) เปนงานทยากทสด มนอาจเปนเหตผลท

ทาใหมคนชอบคดนอยเหลอเกน

• ฟอรดเปนผแรกทประยกตระบบ

สายพานการผลตเขากบการ

ผลตยานยนต

อปสรรคการคด

Henry Ford : ผกอตงบรษทฟอรดมอเตอร

CA 115 : Development of Integrated Creative Thinking

ขนตอนของการคดเชงวพากษ

1. ระบ

ปญหา

2. วเคราะห

3. สรปและประเมนผล

CA 115 : Development of Integrated Creative Thinking

1. ระบปญหา

o ถามคาถามตวเองโดยใชหลก 5W 1H หรอ 5Why

o พยายามพดหรอบรรยายตวปญหาออกมา

o อภปรายรวมกบผ อน

ขนตอนของการคดเชงวพากษ

CA 115 : Development of Integrated Creative Thinking

ปจฉา

• What• When• Where• Who• Why• How

WhyWhyWhyWhyWhy

5W 1H 5 Why

ตงเปาหมายหรอระบประเดน

ในการคดใหชดเจน

CA 115 : Development of Integrated Creative Thinking

• จะเกดอะไรขน ถาหาก .....................................................

• เรองนนาสนใจมาก มเหตผลอะไรถงตอง ............................

• ดเหมอนวาเราคดถถวนทกอยางแลว แตเราลองคดถงเรอง.......น

หรอยง

• มทางเลอกอนทนอกเหนอจากนอกไหม?

• จะเปนอยางไร ถาหาก .......................................................

ปจฉา

**ทมา : คดอยางมกน แปลจาก business think

CA 115 : Development of Integrated Creative Thinking

2. วเคราะห

o ประมวลขอมลทงดานขอมลทมอยและคนควาเพมเตม

o วเคราะหและเลอกขอมลทจะใชในการคดได

o ประเมนขอมลได

o ใชหลกเหตผลในการพจารณาขอมลและเสนอคาตอบ/

ทางเลอกทสมเหตสมผลได

• ตวอยางคาถามทจะฝกใหคดวเคราะห ไดแก อะไรคอขอแตกตาง

อะไรคอผลทได จงเปรยบเทยบ จงแยกแยะ ประโยคตอไปนจรง

หรอไมอยางไร

ขนตอนของการคดเชงวพากษ

CA 115 : Development of Integrated Creative Thinking

3. สรปและประเมนผล

o ตองเลอกทางเลอกทเหมาะสม

o พจารณาถงผลทจะตามมาและคณคาหรอความหมาย

ทแทจรงของสงนน

o เลอกทางเลอกหรอลงความเหนในประเดนทคดได

ขนตอนของการคดเชงวพากษ

CA 115 : Development of Integrated Creative Thinking

ผงกางปลา (Fish Bone Diagram)

สาเหต

ของ

ความ

เครยด

ความคด ครอบครว

ความผดปกต

วตกกงวล

ความกลว

ครอบครวตงความหวงสง

รสกตาตอยในหมญาตพนอง

ทางรางกาย

สมอง

พฤตกรรม

ทาความผด

อารมณรนแรง

CA 115 : Development of Integrated Creative Thinking

แผนผงความคดแบบใยแมงมม (Web)

อาหาร

ญป น

จน

ไทย

อตาเลยน

เวยดนาม

อเมรกน

ตมซา

หฉลาม

CA 115 : Development of Integrated Creative Thinking

การพฒนานสยนกคดเชงวพากษ

กลาวพากษความคดของตวเอง

เปดใจกวาง

รอบคอบไมดวนสรป

จตใจมนคงไมหวนไหวงาย

แสวงหาความรเพอตอบขอสงสย

ระวงการคดแบบสองขวตรงขาม

อยารสกวา "ฉนดกวา""ของฉนถกตองกวา"

อยาเลอกรบขอมลเฉพาะทเราสนใจ

อยาลาเอยง - ยดหลกความยตธรรม

อยาทาเปนแสรงร

อยาม..อคต...ตอการเปลยนแปลง

DO DO NOT

CA 115 : Development of Integrated Creative Thinking

ระบประเดนสาคญได

เปรยบเทยบ

ความเหมอนกนและ

ความแตกตางกน

ตดสนใจไดวาขอมลใด

ใชไดหรอเกยวของกบ

ปญหานน ๆ

ตงคาถามทเหมาะสมได

แยกแยะระหวางความจรงกบ

ความคดเหนได และตดสน

ไดวาการกระทาใดเปน

การกระทาท สมเหตสมผล

ตรวจสอบความคงทได

(Checking consistency)

ผ ทมทกษะการคดเชงวพากษจะสามารถทากจกรรม 12 อยางไดดงน (Morrison, 2000)

CA 115 : Development of Integrated Creative Thinking

การคดเชงวพากษ

เปนการทางานของสมองซกซาย

(สวนทใชเหตผล)

CA 115 : Development of Integrated Creative Thinking

ระบความคด / สมมตฐาน

ทแฝงไวได

(Unstated ideas)

รวาอะไรเปนการพดแบบ

Stereotype

รวาขอมลใดเบยงเบน

(Bias) ขอมลใดเปนการ

ชวนเชอ หรอลาเอยง

รบรถงคานยมทแตกตาง

กน และรวาอะไรเปนสงท

ดหรอไมด

ประเมนไดวาขอมลท

จาเปนมอะไรบาง ตองใช

ขอมลมากเพยงใด

คาดเดาผลทจะเกดขน

ภายหลงได

(Consequences)

ผ ทมทกษะการคดเชงวพากษจะสามารถทากจกรรม 12 อยางไดดงน (Morrison, 2000)

CA 115 : Development of Integrated Creative Thinking

ในการปฏบตใหประสบความสาเรจอยางดนน

จาเปนตองพฒนาการคดในมตอนๆ เปนองคประกอบรวมดวย

เพราะการวพากษชวยใหเกดการ

“ฉกคด” ในมมตรงขามกบขอมลทไดรบ

ขณะทมการคดในมตอนๆ จะชวยใหเราคนพบคาตอบทตองการ

การพฒนาวธคดเชงวพากษ