ÇALIŞMA VE SOSYAL GÜVENLİK BAKANLIĞI

21.04.23K. Sami EKEMEN [email protected] 2

KAMİL SAMİ EKEMENKAMİL SAMİ EKEMENMAKİNA MÜHENDİSİMAKİNA MÜHENDİSİBAŞ İŞ MÜFETTİŞİBAŞ İŞ MÜFETTİŞİ

Her hakkı mahfuzdur.


RİSK DEĞERLENDİRMESİ VE

RİSK KONTROLÜ


• Yeni İSG yaklaşımının esasını teşkil eden Risk Değerlendirme çalışmalarının temel kavramları ile uygulama yöntem ve basamakları hakkında bilgi aktarımında bulunmaktır.


Sorular :Tehlike nedir ?Risk nedir ?Kabul edilebilir risk nedir ?Risk Değerlendirmesi ne demektir ?Risk değerlendirmesi adımları nelerdir ?Risk kontrolü ne demektir ?Risk kontrol yöntemleri nelerdir ?

Sorular :Tehlike nedir ?Risk nedir ?Kabul edilebilir risk nedir ?Risk Değerlendirmesi ne demektir ?Risk değerlendirmesi adımları nelerdir ?Risk kontrolü ne demektir ?Risk kontrol yöntemleri nelerdir ?


TEMEL KONULAR :1. TANIMLAR

2. AB MEVZUATINDA RİSK DEĞERLENDİRMESİ

3. NEDEN RİSK DEĞERLENDİRME

4. RİSK DEĞERLENDİRME ADIMLARI

5. RİSK KONTROLÜ

6. RİSK KONTROL YÖNTEMLERİ


Bu iki kavram, Yeni İSG yaklaşımının temelini teşkil etmektedir.

Bu kavramlar ve tanımları üzerinde ortak bir anlayış geliştirilmesine büyük ihtiyaç

bulunmaktadır.


ÜLKEMİZDE İSG UYGULAMALARI

• İSG Uygulamaları Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı

Eksenli, Teftiş, Denetim ve İzleme

ağırlıklıolarak yürütülmektedir.

21.04.23 K. Sami EKEMEN [email protected] 9

İSG FAALİYETLERİ

TEFTİŞ VE MÜFETTİŞ İLE

ÖZDEŞLEŞMİŞ DURUMDADIR.YANİ

İSG FAALİYETLERİNİN MERKEZİNDE

İŞ TEFTİŞ BİRİMİNİN BULUNDUĞUNU

SÖYLEMEK MÜMKÜNDÜR.


YENİ İSG YAKLAŞIMI

EN BELİRGİN ÖZELLİKLERİRİSK DEĞERLENDİRMESİÇALIŞANLARIN KATILIMIUZMAN KATKISI SAĞLANMASIÇALIŞANLARIN BİLGİLENDİRİLMESİ ÇALIŞANLARIN EĞİTİMİKORUMA ÖNLEME ANLAYIŞIACİL DURUM HAZIRLIĞIİŞÇİNİN ÇALIŞMAKTAN KAÇINMASI


KARŞILAŞTIRMAESKİ UYGULAMA YENİ ANLAYIŞ

1 TESBİT BAZLI REAKTİF RİSK BAZLI PROAKTİF

2 SINIRLI NOKTADA ÇALIŞAN KATILIMI

HER KONUDA GENİŞ ÇAPLI ÇALIŞAN KATILIMI

3 SERTİFİKASIZ UZMAN VE YETERSİZ KATGI

SERTİFİKASYON VE GENİŞ UZMAN DESTEĞİ KULLANIMI

4 SINIRLI BİLGİLENDİRME HABERDAR ETME VE DİĞER KİŞİLERİ KAPSAMA

5 YETERSİZ EĞİTİM PROGRAMLI VE NİTELİKLİ EĞİTİM VE BELGELEME

6 SADECE KORUMA ANLAYIŞI ÖNLEME VE KORUMAYA DAYALI ANLAYIŞ


TEHLİKENİN GENEL ANLAMI

• TÜRK DİL KURUMU SÖZLÜĞÜ

• TEHLİKE (isim) Arapça: Tehluke kökünden gelir

• 1. Büyük zarar veya yok olmaya yol açabilecek

durum, muhatara

• 2. Gerçekleşme ihtimali bulunan fakat istenmeyen durum

• RİSK: Fransızca, risque kelimesinden gelir (isim)

• :Rizikowww.tdk.gov.tr


Avrupa Birliğinin 2002-2006 Stratejisi;

İşyerlerinde risk algılama ve önleme kültürünü oluşturmak ve geliştirmek,

İş sağlığı ve güvenliği anlayışına global bir yaklaşım getirmek,

İş sağlığı ve güvenliği uygulamalarında yaygınlık, birlik ve beraberlik oluşturarak, Serbest piyasa şartlarında rekabet eşitliği sağlamak


TEHLİKE ve RİSK NE DEMEKTİR ?

• NASIL ANLAŞILMALI ve TANIMLANMALIDIR ?

• NASIL ÖRNEKLEYEBİLİRİZ ?



TEHLİKE ve RİSK KavramlarınınAnlaşılması


TEHLİKENİN TANINMASI


RİSKLERİN DEĞERLENDİRİLMESİ


RİSKİN KONTROLU


ÖRNEK II



Tehlike ve Risk Kavramları

Bu durumda:

Köpek balığı;

Tehlike midir ?

Risk midir?



• Bu durum için köpek balığı sadece bir TEHLİKEDİR.

• Suya girerseniz köpek balığı bir RİSK olur.

RESİMDE BAŞKA TEHLİKE VAR MIDIR ?



Diğer tehlikeler nelerdir?Ağaç Hindistan cevizi Hava DurumuGüneşYağmurRüzgarMevsimDeniz Gel-gitDalgaKorsanlarSağlıkDeprem




MAKİNALARDANKAYNAKLANAN

TEHLİKELER

KİMYEVİ MADDELER

ISI ETKİLERİ

DİĞERLERİ GÜRÜLTÜ

BASINÇLI AKIŞKANLAR

LAZER VE NON İYONİZAN

IŞINLAR

GAZLAR

BUHARLARTİTREŞİM

ELEKTRİKTEHLİKELERİ

İYONİZAN RADYASYON

MEKANİK TEHLİKELER




PSİKOLOJİK ETKİLER

STRESS vb.

GEÇİCİ İŞİTME KAYBI

KALICI İŞİTME KAYBI

İLETİŞİM GÜÇLÜĞÜ

GÜRÜLTÜDENKAYNAKLANANİSG RİSKLERİ




YANIKLARELEKTRİĞE

KAPILMA(ŞOK)

YANGIN

ELEKTRİK

PATLAMALAR

ELEKTRİK TEHLİKE MİDİR ?

Tehlike Kaynaklarını Belirle veyaYukarıdaki sonuçların nasıl ortaya çıktığını belirle


YANIKÖLÜM

DÜŞMELER

ELEKTRİĞEKAPILMA

ŞOK

UZUV KAYIBLARI


AŞIRI YÜKLÜ HATLAR

FİŞLER PRİZLER

ELEKTRİKLİ EL ALETLERİ

ALET / TEÇHİZAT

KABLO /YALITIM

ELEKTRİK

İNSANELEKTRİKÇİ&KULLANICI


TEHLİKE KAYNAKLARI

NASIL VE NEDEN BİR TEHLİKEOLUŞTURUR ? (HATA ANALİZİ)

KABLO / YALITIM * Mekanik hasar, * Yanlış akım tesbiti

*Çevresel etkenler * Uygunsuz yalıtım *Diğer nedenler

ALET / TEÇHİZAT * Mekanik Hasar * Uygun olmayan topraklama

* Çevresel etkiler *Uygun Olmayan Tasarım

* Yanlış yalıtım * Eksik BakımTAŞINABİLİR

ELEKTRİKLİ ALET

* Eksik Bakım * Eğitimsiz veya yanlış kullanıcı

* Çevresel Etkiler * Yanlış Sigorta kullanımı

FİŞLER VE PRİZLER * Aşırı yüklenme * Hatalı Bağlantı * Hatalı Seçim

*Uygun olmayan Ortam * Mekanik Hata,

*Yanlış Yerleştirme, * Uygun Olmayan Ortam

YERÜSTÜ ELEKTRİK HATLARI

*Yetkisiz Bağlantı, * Yüksek Yükler veya araçlar

* Dolaylı etkiler, * Fark edilmeme, * Çevresel Etkiler


RİSKLERİN GRUPLANDIRILMASI VE DERECELENDİRİLMESİ

Bu tehlike ve riskleri belirli gruplar altında toplamak mümkün müdür ?

Bu tehlikeler ve riskler arasında bir büyüklük küçüklük ilişkisi var mıdır ?

Risklere karşı tedbir almak için bu değerlendirmeler önemli midir?




TEHLİKE VE RİSK KAVRAMI





TEHLİKE: Çalışma ortam ve şartlarında var olan, ya da dışarıdan gelebilecek kapsamı belirlenmemiş, maruz kimselere, işyerine ve çevreye zarar yada hasar verme potansiyeli


RİSK

RİSK :Tehlikelerden kaynaklanan bir olayın, meydana gelme ihtimali ile zarar verme derecesinin bir bileşkesidir.

ZARAR - HASAR

İ

H

T

İ

M

A

L

Risk = İ x Dİ : İhtimalD: Zararın derecesi



Tanım : TS 18001 Madde 3.15’e göre

RİSK DEĞERLENDİRMESİ

Tüm proseslerde, riskin büyüklüğünü

tahmin etmek ve rİske tahammül edilip

edilemeyeceğine karar vermek.


Riskin büyüklüğünün tahmin edilmesini ve riskin kabul edilebilirolup olmadığının tanımlanmasını kapsayan süreç.

Riskin büyüklüğünün tahmin edilmesini ve riskin kabul edilebilirolup olmadığının tanımlanmasını kapsayan süreç.

Risk Değerlendirmesi

( BS 8800’e göre Tanım : 3.14 )



• (TS 1050 Risk Değerlendirmesi)

•Tehlikelerin, (belirlenerek)

sistematik bir yolla gözden

geçirilmesine imkan veren bir

dizi mantık adımıdır.


İLO-OSH 2001 İSGYS REHBERİ

İŞTEKİ TEHLİKELERDEN ORTAYA ÇIKAN

SAĞLIK VE GÜVENLİK RİSKLERİNİ

DEĞERLENDİREN BİR PROSESTİR.

RİSK RİSK DEĞERLENDİRMESİDEĞERLENDİRMESİ


Sistematik metotlarla çalışma ortamı, şartları ya da

çevrede var olan Tehlikeleri belirlemek,

Riskleri ortaya çıkarmak ve Riskleri kontrol etmek

için uygun nitel ve/veya nicel yöntemler kullanılarak yapılan çalışmaların

bütünüdür.


Kabul Edilebilir Risk

Kanuni zorunluluklar ve işletmenin kendi sağlık ve güvenlik politikası ve uygulamaları dikkate alındığında, kabul edebilecek düzeye indirilmiş risk


Tehlİke tanımlama rİsk değerlendİrme

R İ s k k o n t r o l

İSG YÖNETİM SİSTEMİNDE Risk Değerlendirmesi ve

Risk Kontrolü çalışmalarının yeri

Tehlike Tanımlama Risk Değerlendirme ve Risk Kontrol süreçleri ile bunların çıktıları İSGYS’ nin tamamı için temel oluşturmaktadır. (TS 18002 4.3.1)


İSG YÖNETMELİĞİNDE (89/391 EEC) Risk Değerlendirilmesinin Yeri

Md : 6/2.b-3.a İşverenlerin Genel Yükümlülükleri :Kullanılan kimyasal maddeler veya terkipler, iş makinalarının seçimi, işyerlerinin uygunluğu yönündenİş sağlığı güvenliği risk değerlendirmesi yapacak;

Md 9/1.a - İşverenlerin Muhtelif Yükümlülükleriİşveren: İşçi sağlığı iş güvenliği risk değerlendirmesi yapacak, tehlikeye maruz kalacak işçi gruplarını bilecektir.



•İnsanların riski nasıl

algıladıkları konusu ilmi alanda

üzerinde çalışılan bir konudur.


Riskin nasıl algılandığını anlamak için;

insanların riski nasıl tanımladıklarına

bakmak gereklidir.

Risk insanlarca oldukça farklı

şekilde tanımlanmaktadır.


•Risk kaybetme ihtimalidir.•Risk muhtemel kaybın miktarıdır.


Risk bir fonksiyondur ve ihtimal ve kayıp seviyesinin çarpımı olarak ifade edilir. Risk belirli bir tehlike karşısında kişinin şahsi varlıklarından bir kısmının veya tamamının kaybedilme ihtimalidir.


•Risk, riskli hareketin muhtemel

sonuçlarının ihtimal dağılımının

varyansıdır.


•Risk, varsayılmış bir referans değere göre,

sadece negatif sonuçlar kullanılarak bulunan

bütün sonuçların dağılımının yarı varyansıdır.


•Risk tüm muhtemel sonuçların dağılımının

varyansı ve beklenen değerlerinin ağırlıklı

doğrusal kombinasyonudur.


Psikoloji Disiplininin tanımı:

•Risk, muhakemelerin karar alternatifleri

üzerine negatif değerlendirmeler halinde

yayılmasını ifade eder.

•Risk, Kişilerin gerçekleşmesini istemedikleri

sezgilerdir.


•Üzerinde uzlaşılan manada risk,

güvenliğin zıddı bir durumdur ve

riskle ters orantılı olarak değişir.

•(Kumamoto ve Henley 1996)


II. I.


•Bir önceki resimde gerçek risk :

I. Şahsın algıladığı gibi midir ?

II. Şahsın algıladığı gibi midir ?


•Gerçekte riskin;•Ne olduğunu? •Nerede olduğunu? ve •Ne büyüklükte olduğunu?

buradan söylemek imkansızdır ?•Yani gerçek risk ne I. Şahsın nede

II. Şahsın algıladığı gibi değildir.


Deneysel Psikoloji alanında yapılan

çalışmalarla risk algılanmasını etkileyen

faktörler belirlenmeye çalışılmaktadır.

Üzerinde durulan konulardan biriside ;

•Riskler kişiler tarafından nasıl algılanır,

•Riskler toplum tarafından nasıl algılanır,

Konusudur.


•Korkutuculuk düzeyi

•Anlaşılabilirlik düzeyi

•Etkilenecek kişi sayısı


•Tehlikenin ne ölçüde anlaşılabildiği

•Tehlikenin ne denli eşit dağıldığı

•Tehlikeyi ne derece önleyebileceği

•Riskin bireyce gönüllü olarak

üstlenilip üstlenilmediği


BİREYİN ALGILAMA VE EYLEM SİSTEMİ

ALGIBİLGİ

DEPOLAMABİLGİ

DEĞERLENDİRMEKARAR VE

EYLEM

BELLEK

BİLGİ GİRDİLERİ

EĞİTİM

UYGULAMA

DENEYİMETKİ MEKA NİZMASI

DUYUM ORGANLARINDAN GELEN GİRDİMEKANİZMASI

MERKEZİ MEKANİZMA- Beslemeler & Sezgi

DEPOLAMA BECERİSİ

(Hafıza)

KAS AKTİVİTESİ


RİSK ÖZELLİKLERİ ALGILAMAYI ETKİLEYEN FAKTÖRLER

Felaket potansiyeli Ölüm ve yaralanmaların aynı anda yada gelişigüzel olması

Aşinalık Riskin önceden bilinip bilinmediği

Anlaşılabilirlik Risk etki mekanizmasının yada işlemin anlaşılabilirliği

Kendi kendini denetleyebilme Kişinin kendini kontrol edebilirliği

Gönüllü maruziyet Riskin gönüllü olarak alınıp alınmadığı

Çocuklar üzerindeki etkisi Çocukları ne şekilde etkilediği

Etkinin hızı Hemen etki yada zamana yayılmış etki

Gelecek kuşaklara etkileri Gelecek nesilleri etkileyip etkilemediği

Mağdur tanımı kimler nasıl etkilenecektir

Korkutuculuğu Şahıslar üzerindeki korkutuculuk seviyesi

Kurumlara güven İlgili kurumlara olan güven duygusu

Medya ilgisi Medyanın konuya verdiği önem

Kaza geçmişi Geçmişte büyük yada önemli kazalara sebep olup olmadığı

Faydaları Bilinen faydalar yada açık olmayan bilinmeyen faydaların varlığı

Fayda-maliyet dağılımı Risklerin ve faydalarının düzgün olmayan dağılımı

Etki sonrası tersinebilirlik Etkilenmenin geri döndürülebilir yada kalıcı olması

Kaynağı Doğadan mı yoksa insan hatasından mı kaynaklandığı


Risk Algılama Seviyesinin Zamanla Değişimi


ZamanZaman

Ris

kR

isk

alg

ılam

a a

lgıl

ama

RİSK-1Risk belirlendiğinde bir önem Seviyesinde algılanır. Ancak zamanla önem seviyesinde birdüşüş gözlenir. (kanıksama)


Ciddi kazaCiddi kaza

ZamanZaman

Ris

kR

isk

alg

ılam

a a

lgıl

ama

RİSK-2 Ciddi bir kaza sonrası risk algılama Seviyesi aniden yükselir.





Ris

kR

isk

alg

ılam

a a

lgıl

ama

ZamanZaman

RİSK-3Zaman geçtikçe risk algılama Seviyesi tekrar azalır.

?




ZamanZaman

Ris

kR

isk

alg

ılam

a a

lgıl

ama


Bu noktadaBu noktada uyulacak kurallar uyulacak kurallarkonmuş ve gündemdedir fakat konmuş ve gündemdedir fakat umursamazlık ve kanıksama sonucu umursamazlık ve kanıksama sonucu

Algılamada Algılamada zamanlazamanla azalma azalma meydana gelir. meydana gelir.




•İŞYERİ

RİSKLERİ

NELERDEN

KAYNAKLANIR ?


• 1. İşyerinde Yapılan İşler,

ya da Yürütülen Faaliyetlerden,

*İşletme,

*Bakım onarım,

*Temizlik,

*Sosyal Tesislerden vb. faaliyetler)

RİSKLER


II. İşlemler (operasyonlar)

•İşyerinde üretimi sağlamak üzere yürütülen operasyon süreçleri,

* Mekanik İşlemler, (Delme, Kesme,

Kaynak vb.)

* Kimyevi prosesler,


III. Kullanılan Maddeler

•İşyerinde Yürütülen her türlü faaliyetler

için kullanılan

•a) Ham,

•b) Yarı mamul ve

•c) Mamul maddeler


IV. Makina ve donanımlar

•Üretimin bütün safhalarında

kullanılan her türlü makina alet ve

edevatlar kısaca İŞ EKİPMANLARI,

•Tesisat ve tertibatlar,

•Düzen ve sistemler,

•Vb.


V. İnsanlar

•İşyerinde üretim, iş takibi, Eğitim, Ziyaret,

danışmanlık vb. işler için bulunan kişiler,

•Çalışan,

•Stajyer,

•Ziyaretçi,

•İşveren veya vekilleri

•vb.)


VI. Organizasyonlar

•İşyerinde işin yapılması ve yürütülmesi için

oluşturulan her türlü organizasyonlar,

•Hiyerarşik yapı,

•Yönetim Sistemleri (Kalite, İSG, Çevre, Gıda, vb.)

•Eğitim Organizasyonu,

•Yangın, Tahliye vb. Organizasyonlar


VII. İş Çevresi

•İşyeri çevresinde yer alan unsurlardan

•Çalışma Çevresi,

•Fiziki Çevre,

•Biyolojik Çevre,

•Coğrafi Çevre,

•Jeolojik Çevre


•Bütün sayılan bu faktörlerin birden

fazlasının birbirleri ile olan

etkileşimlerinden uyum yada

Uyumsuzluklarından



KURULUŞLARDA Risk Değerlendirme Çalışmaları

a. İşe başlama aşamasında

b. İşyerinde Bir Değişiklik Olması Durumunda,

c. İş Kazası, Meslek Hastalığı, Olay sonrasında,

d. Düzenli Aralıklarla:


RİSK DEĞERLENDİRMESİ RİSK DEĞERLENDİRMESİ KİM yada KİMLERKİM yada KİMLER

TARAFINDAN YAPILMALIDIR ?TARAFINDAN YAPILMALIDIR ?


Risk Değerlendirmesi birey tarafından yapılmalıdır ?

Risk Değerlendirmesi takım tarafından yapılmalıdır ?

X X


! BİREY YAKLAŞIMININ YARARLARI

B ÇABUK NETİCE ALINMASINI SAĞLAR

B KİŞİNİN MESLEKTAŞLARI TARAFINDAN YÖNLENDİRİLMESİNİ ENGELLER

B BİREYİN KENDİSİNİ BİR TAKIMIN PARÇASI OLARAK HİSSETMESİNİ SAĞLAR

B MALİYETİ DÜŞÜKTÜR.


! BİREY YAKLAŞIMININ MAHZURLARI

B TEKNİK UZMANLIK GEREKTİRİR.

B YÖNETİMİN İSG İŞ GÜVENLİĞİ DEPARTMANININ İŞİDİR” ANLAYIŞININ DEĞİŞMESİ GEREKLİDİR.

B BİREY YAKLAŞIMININ TEK BOYUTLU OLMASI YETERSİZLİK GETİREBİLİR.

B KATILIM SAĞLANAMADIĞINDAN İNSANLAR TEHLİKELERİN KENDİ BÖLÜMLERİNDE OLMADIĞINI DÜŞÜNÜRLER.

B BİREYLERİN FARKLI KAVRAMA SEVİYELERİ DEĞERLENDİRMEYİ ETKİLEYEBİLİR.

B KORUMA FAALİYETLERİNİN BİREYLERİ ETKİLEMESİ DEĞERLENDİRMEYİ ETKİLEYEBİLİR.


! TAKIM YAKLAŞIMININ YARARLARI

B GEREKLİ BİLGİ TÜM ÇALIŞANLAR TARAFINDAN SAĞLANABİLİR

B HERKESİ TATMİN EDECEK SONUÇLAR ELDE EDİLEBİLİR

B KATILANLARA AİDİYET VE İŞBİRLİĞİ RUHU KAZANDIRIR

B YÖNETİCİLERİN KATILIMI SONUÇLARAÇALIŞANIN DA SAHİP ÇIKMASINI SAĞLAR


! TAKIM YAKLAŞIMININ YARARLARI

B TAKIM ÇALIŞMALARINDAN NETİCE DAHA GEÇ ALINABİLİR.

B TAKIM İÇİ ETKİLEŞİM SONUCU ETKİLEYEBİLİR

B ÇALIŞILMASI GEREKEN ZAMAN VE MALİYET YÜKSEK OLUR.


Takım Üyeliği

B ELE ALINAN HER TEHLİKE TEKTİR .

B BU SEBEPLE HER TEHLİKELİ DURUM FARKLI BİR YAKLAŞIM GEREKTİREBİLİR

B BU YAKLAŞIMIN ÇEŞİDİ İŞLEMİN KARMAŞIKLIĞINA BAĞLIDIR


TEHLİKE

TEHLİKENİN BÜYÜKLÜĞÜ İLE UZMANLIK İHTİYACI ARARSINDAKİ İLİŞKİ

Çalışan Şef Yönetici Uzman ekip


!TAKIM OLUŞUMU VE KAYNAK KULLANIMI

!TAKIM ÜYELERİ YETENEKLERİNE GÖRE BELİRLENMELİDİR

! UYGUN BİR DEĞERLENDİRME METODU SEÇİLMELİDİR.

! İŞ BİLGİSİ VE UZMANLIK DEĞERLENDİRİLMELİDİR

! TAKIM İÇİ VE DIŞI ETKİLEŞİMLER VE MÜDAHELELER DİKKATE ALINMALIDIR .

! ÖNEMLİ KAYNAK KULLANIMI YÖNETİMCE YAPILMALIDIR.


GÖZDEN KAÇAN TEHLİKE TİPLERİ

I. UZMAN OLMAYANLARCA FARK EDİLEMEYENLER

ARAŞTIRMA VE GÖZLEM GEREKİR* HER YERE BAKILMALIDIR* NE, NEDEN, NEREDE, NASIL, NE ZAMAN

SORULARI SORULMALIDIR

II. SÜREKLİ OLMAYANLAR

* TEHLİKELİ DAVRANIŞLAR, KABA ŞAKALAR

III. ÖN BELİRTİ GÖSTERMEYENLER

* DİĞER OLAYLAR NETİCESİNDE ORTAYA ÇIKANLAR



DEVLET AÇISINDAN

ÇALIŞANLAR AÇISINDAN İŞVERENLER AÇISINDAN


1

2

3

4

ÇALIŞANLAR ve

RİSK DEĞERLENDİRMESİ

Dengeli

Katılım

Haberdar

olma,

Sorumluların belirlenmesi

Kayıtlar

Ulaşma

5

6

7

8

Doğrudan Çalışan yerine

bütün çalışanları kapsama

Kuralların önceden belirlenmesi

Proaktif yaklaşım

Sürekli gelişim

Acil durum hazırlığı

İç denetim


İŞVERENLER veRİSK DEĞERLENDİRMESİ

Proaktif yaklaşımla acil durumlar için her an hazırlıklı olma

Uluslararası saygınlık ve geçerlilik

Tehlike ve risklerini önceden görebilme

İstenmeyen durumların önlenmesi ile kayıpların azaltılması

Sorumlulukların ve görevlerin belirlenmesi ve paylaşımı

Güvenli teknoloji seçimi ile güvenli çalışma ortamı temini


DEVLETve

DEĞERLENDİRMESİ

DENETİM

KOLAYLIĞI

ÇALIŞMALARA KATILIM İLE YÜKÜN AZALMASI

DÜZENLİ VERİ AKIŞI

ÇALIŞMA

BARIŞIN

A

KATKI

KAYIPLARIN AZALMASI

ULUSLARARASI

SGYS HAZIRLIK

SÜREKLİ GELİŞME

RİSK

KÜLTÜRÜ

ÜNDE

GELİŞM

E


RİSK YÖ NET İM İ

İn ce lem e Tesb it

Teh l. B e lirlen m es i

R isk Tah m . R isk K ıym et.

R isk H esap l.

R isk A n a liz i

R isk Ö n lem e R isk A za ltm a

R isk K on tro lü

R isk D eğ erlen d irm es i

G ö zd en G eç irm e D ü ze lt ic i İş l.

İz lem e ve D ü ze ltm e Terc ih K u llan ım ı

R isk Y ö n e tim i


İSG YÖNETİM SİSTEMİ ve RİSK DEĞERLENDİRME ÇALIŞMALARINDA

ÜST YÖNETİMİN ROLÜNEDİR ?

• Kuruluşta İSG Yönetim Sistemi oluşturmak ve Risk Değerlendirme uygulanmasına geçmek için, bu konuda üst yönetim stratejik bir karar almak zorundadır.


• Yönetici; yükümlülüklerinin ve sorumluluklarının neler olduğunu belirlemeli, dikkate alması gerekli hususları değerlendirerek, öncelik sıralaması yapmalı ve

• Öncelikler arasında İSG konusuna hangi sırada yer vereceğine karar vermelidir.


GÜVENLİKMaliyet Üretim/Hizmet

Kalite

RİSK YÖNETİMİ - YÖNETİCİNİN ROLÜ


RİSK YÖNETİMİ - YÖNETİCİNİN ROLÜ

Azami Üretim ve Kar

İŞÇİLER / ÇALIŞANLAR

DENETMEN

İŞVERENLER / YÖNETİM

YÖNETİCİ HER İKİSİNİ BİRLİKTE SAĞLAMALIDIR.

İş Tatminiİyi MaaşKonforlu Çalışma Ortamı


ÜRETİM KAYITLAR

BAKIM ONARIM

KALİTE

ÇALIŞANLARIN TATMİNİ

MÜŞTERİMEMNUNİYETİ

İLETİŞİMİMAJ

MALİYETLER

KURULUŞTA YÖNETİCİNİN GÖREVLERİ


PLANLAYAN

Risk değerlendirmelerini

tasarlayıp hazırlamak

MOTİVE EDİCİ

Çalışanların yüksek

verimle çalışmalarını

sağlamak

KOORDİNE EDEN

İşin yerinde ve

zamanında yapmasını

temin etmek

İLETİŞİMCİ

Personel, tedarik

çi ve

müşterilerin

gerekenleri

bilmelerin

i

KONTROL EDEN Etkili bir izleme kontrol sistemi

kurmak fonksiyonlarını

üstlenebilmelidir

YÖNETİCİ


Sistem ve Çevresinin Analizi

Tehlikelerin Belirlenmesi

Kaza İhtimali Sonuçların Tahmini

Riskin Kıymetlendirilmesi

Kabul EdilebilirliğinTanımlanması

Risk Kabul Edilebilir mi?

Sistemi Değ.Gözden geçir

Sistem Uygun BulunduGüv.Tedb.Listele

Hayır

EVET

Risk Değerlendirme Modellemesi

Daha çok Tasarım ve İmalat Aşamalarında Kullanılır


RİSK DEĞERLENDİRMESİBEŞ temel adımdan oluşur

1.ADIMTEHLİKELERİ TANI

5.ADIMİZLE VE TEKRAR ET

2.ADIMRİSKLERİ DEĞERLENDİR

4.ADIMKONTROL TEDBİRLERİNİ

TAMAMLA

3.ADIMKONTROL TEDBİRLERİNE

KARAR VER

Bu konuda elinizdeki

bu kaynakları takip edin

EVET

HAYIR

Tanımladığınız tehlikelerle ilgili olarak herhangi bir mevzuat, standart, rehber veya madde güvenlik bilgi formu var mı ?


ÖN TEHLİKE BELİRLEMESİ İşe başlanmadan şu veriler toplanıp değerlendirilmelidir.

Kimyevi, fiziki ve biyolojik ajanlar listesi İş aktivitelerinin gözden geçirilmesi Ortam ölçüm raporlarının incelenmesi İş kazası ve hadise (olay) raporlarının incelenmesi Literatür taraması (standart vb.) İmalatçı verilerinin değerlendirilmesi Uzman görüşlerinden yararlanılması Teknik periyodik kontrol raporlarının incelenmesi İSİG Kurulu yıllık faaliyet raporlarının değerlendirilmesi, Benzeri diğer işyerlerinden elde edilen veriler,


İşyeri, tehlike belirleme timi (TBT) tarafından, iş akış ya da yerleşim planı uyarınca incelenerek ön çalışmalardan elde edilen tehlike listesinin işyerine uygunluğu kontrol edilmelidir.

Bu çalışmalar sırasında karşılaşılan yeni tehlikeler varsa listeye ilave edilmelidir.


RİSKLERİ DEĞERLENDİR

R = İ X DR= Risk

İ= İhtimal

D= Zararın Derecesi


Aşağıdaki faktörler bir kaza ya da olayın meydana gelme ihtimalini etkileyebilir; Riske maruz kalan kişiler, Riske maruz kalmanın tipi, sıklığı ve süresi, Riske maruz kalma ile tesirleri arasındaki ilişki, İnsan faktörleri, Güvenlik fonksiyonlarının güvenilirliği, Güvenlik tedbirlerinin işlemez hale getirilme veya yanıltılma imkanları, Güvenlik tedbirlerinin idame ettirilebilme kabiliyeti.


İşyerinde bir olayın gerçekleşme ihtimalini

göstermek için aşağıdaki ihtimal skalası kullanılır;

İhtimal Ortaya çıkma sıklığı / frekans için

derecelendirme basamakları

------------------- --------------------------------------------------

ÇOK KÜÇÜKÇOK KÜÇÜK YILDA BİRYILDA BİR

KÜÇÜKKÜÇÜK ÜÇ AYDA BİRÜÇ AYDA BİR

ORTA ORTA AYDA BİRAYDA BİR

YÜKSEKYÜKSEK HAFTADA BİRHAFTADA BİR

ÇOK YÜKSEKÇOK YÜKSEK HER GÜNHER GÜN


SONUÇLARA KARAR VERİLMESİ

Muhtemel bir olay sonrası beklenen zarar veya hasarın Muhtemel bir olay sonrası beklenen zarar veya hasarın derecelendirilmesi için aşağıdaki skala kullanılır.derecelendirilmesi için aşağıdaki skala kullanılır.

SONUÇ DERECELENDİRME--------------- -----------------------------------------ÇOK HAFİFÇOK HAFİF :: İş saati kaybı yok, ilkyardım gerektirenİş saati kaybı yok, ilkyardım gerektirenHAFİF HAFİF :: İş günü kaybı yok, ilk yardım gerektirenİş günü kaybı yok, ilk yardım gerektirenORTA ORTA :: Hafif yaralanma, tedavi gerekirHafif yaralanma, tedavi gerekirCİDDİCİDDİ :: Ölüm, Ciddi yaralanma, meslek hastalığıÖlüm, Ciddi yaralanma, meslek hastalığıÇOK CİDDİ ÇOK CİDDİ :: Birden çok ölüm, sürekli iş göremezlikBirden çok ölüm, sürekli iş göremezlik


RİSK DÜZEYİ VEYA RİSK SKORURİSK DÜZEYİ VEYA RİSK SKORU

ZARARIN AĞIRLIĞI

ZARARIN AĞIRLIĞI

OLASILIK

Çok Hafif (1)

Hafif (2)

Orta (3)

Ciddi (4)

Çok Ciddi (5)

Çok Küçük (1)

Anlamsız 1

Düşük 2

Düşük 3

Düşük 4

Düşük 5

Küçük (2)

Düşük 2

Düşük 4

Düşük 6

Orta 8

Orta 10

Orta (3)

Düşük 3

Düşük 6

Orta 9

Orta 12

Orta 15

Yüksek (4)

Düşük 4

Orta 8

Orta 12

Yüksek 16

Yüksek 20

ÇokYüksek (5)

Düşük 5

Orta 10

Orta 15

Yüksek 20

Tolore Edilemez 25

SONUÇSONUÇ

OLASILIKOLASILIKÇOK HAFİFHAFİFORTACİDDİÇOK CİDDİ

ÇOK YÜKSEK

YÜKSEK

ORTA

KÜÇÜK

ÇOK KÜÇÜK

YÜKSEK YÜKSEK

5

4

3

2

1

5 4 3 2 1

25YÜKSEK

YÜKSEK

20 15ORTA

10DÜŞÜK

5

20YÜKSEK DÜŞÜKORTA ORTA

16 12 8 4

YÜKSEK ORTAORTA DÜŞÜK DÜŞÜK

DÜŞÜKORTA ORTA DÜŞÜK DÜŞÜK

DÜŞÜK DÜŞÜKDÜŞÜKDÜŞÜKDÜŞÜK

15 12 9 6 3

10 8 6 4 2

5 4 3 2 1


SONUÇ EYLEM

20, 25 20, 25

15, 1615, 16

KABUL EDİLEMEZ RİSKKABUL EDİLEMEZ RİSK

Bu risklerle ilgili hemen çalışma yapılmalıBu risklerle ilgili hemen çalışma yapılmalı

10, 1210, 12

8, 98, 9

DİKKATE DEĞER RİSKDİKKATE DEĞER RİSK

Bu risklere mümkün olduğu kadar çabuk Bu risklere mümkün olduğu kadar çabuk müdahale edilmelimüdahale edilmeli

4, 5, 6 4, 5, 6

1, 2, 31, 2, 3

KABUL EDİLEBİLİR RİSKKABUL EDİLEBİLİR RİSK

Acil tedbir gerektirmeyebilirAcil tedbir gerektirmeyebilir

KABUL EDİLEMEZ RİSK

DİKKATE DEĞER RİSK

KABUL EDİLEBİLİR RİSK


RİSK DEĞ:CETVELİ


Maliyet Doğrulama için Kullanılır

G.F.Kinkey-Wiruth Pratik Risk Analizi ve Güvenlik Yönetimi


KONTROL TEDBİRLERİNE KARAR VERME

Bu adımda risklerin kabul edilebilir düzeye indirilmesi için gerekli kontrol tedbirlerine karar verilir.

Kontrol Öncelikleri;Temel kural:

TEHLİKENİN ORTADAN KALDIRILMASIDIR BU MÜMKÜN DEĞİLSE RİSKE MARUZİYET EN AZA

İNDİRİLMELİDİR.


HENRİCH’e GÖRE KAZALARIN ÖNLENMESİ

RİSKLERİN KONTROLÜ

1. MÜHENDİSLİK VE REVİZYON ÇALIŞMALARI

2. İKNA VE TEŞVİK UYGULAMALARI

3. ERGONOMİ KURALLARINDAN YARARLANMA

4. DİSİPLİN ÇALIŞMALARI

Disiplin – kabiliyet bazlı personel disiplini, (ör. iyi eğitimli kadro) ve

kural bazlı organizasyonel disiplin (ör. iş prosedürlerine bağlılık).


Risk Kontrolü-Zaman İlişkisiKAZALAR

Prosedürel

İyileştirme

Çalışmaları

ZAMAN

Mühendislik

İyileştirme

Çalışmaları

Davranış Değişikliği

A. TEHLİKELİ DURUMLARIN ÖNLENMESİNDE ÖNCELİKLER

B. TEHLİKELİ DAVRANIŞLARIN ÖNLENMESİNDE

1 GÜVENLİ TEKNOLOJİ SEÇİMİ,

a) İlk Kuruluşta,b) Sürekli Olarak,

1 EĞİTİM VE ÖĞRETİM ÇALIŞMALARI a) İşe Girişte b) İş Başında c) Periyodik

2 UYGUN İŞ ORGANİZASYONUNUN KURULMASI

2 İKNA VE TEŞVİK UYGULAMALARI,

3 İKAME (Değiştirme) 3 ÇALIŞAN İŞ ARASI UYUMUN SAĞLANMASI

4 TECRİT (Ayırma) 4 VARDİYA DEĞİŞİMİ,MONOTON İŞ YÜKÜNÜN İRDE

5 ÖRTME (Kapatma) 5 KİŞİSEL KORUYUCULARIN KULLANIMININ SAĞLANMASI

6 HAVALANDIRMA a) Genel b) Lokal

6 DİSİPLİN KURALLARININ UYGULANMASI

7 MARUZİYET SÜRESİNİ AZALTMA

8 PERİYODİK BAKIM VE KONTROL

9 KİŞİSEL KORUYUCULARIN TEMİNİ

İSG YÖNETMELİĞİ (89/391 EEC ÇERÇEVE DİREKTİF) UYARINCA RİSK KONTROLÜ

İşverenler aşağıdaki genel prensiplere uygun tedbirleri alacaktır.

a)Tehlikeleri ortadan kaldırmak,

b)Ortadan kaldırılamayan tehlikeleri değerlendirmelere tabi tutmak,

c)Tehlikeler ile kaynağında mücadele etmek,

d)İşleri kişilere uygun hale getirme, özellikle işyeri tasarımında, iş makinası, çalışma ve üretim yöntemi seçimlerinde, üretim temposunun sağlığa etkilerini düşünmek ve monotonluğunu azaltmak,

e)Teknik gelişmeleri adapte etmek,

f)Tehlikelerin yerine tehlikesizleri veya daha az tehlikelileri ikame etmek,

g)Çalışma ortamına ilişkin bütün şartları, teknolojiyi, iş organizasyonunu, çalışma şartlarını ve sosyal ilişkileri bir arada değerlendirerek birbirini destekler mahiyette tedbirler politikası geliştirmek,

h)Toplu korunma önlemlerine kişisel korunma önlemlerinden daha çok öncelik vermek,

i)İşçilere uygun talimatları vermek.


KONTROL TEDBİRLERİNİN UYGULANMASI Bu adımda seçilen kontrol tedbirleri işyerinde uygulanarak tamamlanır Kontrol tedbirlerinin uygulanması şu hususları içerir;

Çalışma yöntemlerinin geliştirilmesi İletişim Eğitim ve öğretimin sağlanması Denetim Bakım


RİSK ANALİZİ YÖNTEMLERİ

•Kontrol Listeleri (Check- List)

•Normal Sistemden Sapma ve Etkileri Analizi (FMEA)

•Tehlike ve Çalışılabilirlik Analizi (HAZOP)

•Hata Ağacı Analizi (FTA)

•Kaza Sonuç Analizi (ETA)

•Tehlike Analizi ve Kritik Kontrol Noktaları (HACCP)


Son adım tedbirlerin etkinliğinin izlenmesi ve tekrar

edilerek gözden geçirilmesidir

Bu adımda en azından şu sorular cevaplandırılmalıdır.Bu adımda en azından şu sorular cevaplandırılmalıdır. Seçilen kontrol tedbirleri planlandığı gibi tamamlanmış mı ? Seçilen kontrol tedbirleri yerinde tedbirler mi ? Bu kontrol tedbirleri uygulanmış mı ? Bu kontrol tedbirleri doğru bir şekilde uygulanmış mı ? Seçilen yöntem çalışıyor mu ? Yapılan değişiklikler amaçlarınıza uygun sonuçlanmış mı? Değerlendirilen risklere maruziyet ortadan kaldırılmış veya yeterince azaltılmış mı ?

İZLE VE TEKRAR ET


1. Sistematiklik Prensibi

2. Toplu Koruma Prensibi

3. İlave risk oluşturmama “

4. Koruma-önleme “

5. Ekonomik olma “

6. Risklerin özgünlüğü “

7. Risk algılamasının değişkenliği “

8. Sübjektiflik prensibi “

9. Katılımcılık prensibi “

10. Proaktivite prensibi (Aksiyonerlik) “

11. Mali yük getirmeme

12. Koruma düzeyini yükseltme “

13. Diğer Yönt. Sistem. entegre olması “

14. Gözden geçirme ve sürekli iyileştirme “


•Risk Değerlendirme çalışmaları

•başından sonuna kadar

•sistematik bir yaklaşım ve kurgu

•içinde yürütülmelidir.


Risk kontrol çalışmalarında öncelik, Kişisel korunma tekniklerine değil Toplu korunma tekniklerine tanınacaktır.


Riskler için kontrol yöntemi seçim ve uygulamasında : • Operatörler ve• Diğer çalışanlar için;İlave risk oluşturulmamasına azami dikkat edilmelidir.


Kontrol tedbirleri iki aşamada uygulanmalıdır.1. Koruma Tedbirleri : İşletme safhasından önce alınan tedbirler,2. Önleme Tedbirleri : İşletme safhasında alınan tedbirler,

Kullanım ömrünün safhaları :1. Tasarım 5. Deneme 2. İmalat 6. İşletme3. Nakliyat 7.Bakım4. Montaj 8. Onarım

9. Hurdaya ayırma


4. Ekonomik olma

* Risk kontrol yöntemi ile koruma derecesi

arasında ekonomiklik açısından bir bağıntı

bulunmalıdır.

* Diğer bir ifade ile en az harcama ile en

yüksek koruma derecesini sağlayan kontrol

yöntemleri araştırılarak tercih edilmelidir.


* Her kuruluşta risklerin ve kontrol yöntemlerinin kuruluşa özgü olduğu unutulmamalıdır.

* Benzer makina, ekipman ve şartlardan bile farklı riskler kaynaklanabileceği ve farklı risk kontrol yöntemlerinin uygulanabileceği dikkate alınmalıdır.

* Dikkat : İki makina resmi eklenecek

5. Risklerin özgünlüğü


6. Risk Algılama değişkenliği

* Mevcut riskler algılayıcıların (kişilerin) özelliklerinden dolayı farklı düzey ve şekillerde algılanabilirler.

* Bu farklılığın başlıca sebepleri arasında;

* Eğitim, kültür, statü, sosyal yapı, ekonomik durum gibi sebepler yer almaktadır.


7. Sübjektiflik prensibi

Risk Değerlendirmesi işleminin bütün aşamaları

sübjektif kabul ve kararlara dayanmaktadır.

Risk algılaması, gerçekleşme ihtimali,

zarar-hasarın derecesi, kontrol tedbirlerinin etkinliği,

tecrübe gibi bütün konular sübjektif konular olup

kişiden kişiye farklılık göstermektedir.

Bu farklılığın ortadan kaldırılması ya da asgariye

indirilmesi için geniş kapsamlı ve detaylı,

milli ve kuruluş bazında veri tabanları oluşturulmasına

ihtiyaç vardır.


8. Katılımcılık Prensibi * Risk değerlendirme ve kontrol çalışmalarından

beklenen olumlu gelişmenin sağlanabilmesi için

katılımcı bir yaklaşımla hazırlanması gereklidir.

Yönetim ve iş gücünün katılımı ile:

* Tehlike ve risklerin ortak algılama ile belirlendiği,

* Çalışmanın gerekli ve işe yarar olduğu,

* İstenmeyen durumları önlemede başarılı olunacağı

fikri herkes tarafından kabul edilir hale

gelebilecektir.


9. Proaktif Yaklaşım

• Risk değerlendirme ve kontrol uygulamaları, İSG faaliyetleri içinde proaktif davranışın kaynağını oluşturur.

• Proaktif davranış; kuruluşta istenmeyen olayların ortaya çıkmasından önce, harekete geçerek, varsayım, öngörü, değerlendirme ve analizlere dayanarak koruma ve önleme tedbirlerini almak,

• Yani araba devrilmeden yol göstermek demektir.


10. Mali yük getirmeme

Risk Kontrol çalışmaları sonucu alınacak hiç bir sağlık ve güvenlik tedbiri çalışanlara mali yük getirmeyecektir.


11. Koruma düzeyini yükseltme

•Kontrol tedbirleri

çalışanların sağlık ve güvenlik

koruma düzeyini yükseltmelidir,


12. Diğer sistemlere entegre olması

İSG koruma ve önleme çalışmaları kuruluşun diğer bütün yönetim sistemlerine entegre olmalıdır.


13. Gözden geçirme ve sürekli iyileştirme

Gözden geçirme çalışmaları ile sağlık ve güvenlik düzeyinin sürekli olarak iyileştirilmesi sağlanacaktır.






Yangın

Sel / Dere TaşmasıTerörist Saldırılar /

Sabotaj

Deprem

Trafik Kazaları

Uçak / HelikopterDüşmesi

Amonyak / LPG Kaçağı

Yıldırım Tehlikesi veElektriksel Yük Kaçağı

Kontrolü

Kötü Hava Şartları

Toprak, Su ve Havanın Kirlenmesi

Bulaşıcı Hastalıklar / Gıda Zehirlenmesi

Prosesin KontrolDışı Kalması ve

Bakım Servis Hizmetleri

Savaş

Kimyasal Mlz.Dökülmesi


İŞTEFTİŞ

NOKSANLIKLARINGİDERİLMESİNİ

TAKİP

PROGRAM HAZIRLAMAÖNCELİK BELİRLEMESİ VE MAKRO SEVİYEDE RİSK DEĞERLENDİRME

KONTROL TEFTİŞ

İŞYERİ ZİYARETLERİGENEL TEFTİŞ

NOKSANLAR VE TAVSİYELER MEHİL VERME

ÖN TEHLİKE VERİSK ANALİZİ(MEVZUAT UYARINCA)

CEZAİ UYGULAMA

KLASİK İŞ TEFTİŞ UYGULAMASI


İSTATİSTİK VE VERİ HAZIRLAMA

HİZMETLERİ

MEVZUAT VE İSG

STANDARTLARININ

HAZIRLANMASI

EĞİTİM VE REFERANS LABARATUARIHİZMETLERİ

SERTİFİKASYON

HİZMETLERİ

* ŞAHSİ

* KURUM

RİSK DEĞERLENDÇALIŞMALARINDA

BİRLİK SAĞLANMA

SG GİRDİ

SAĞLAMA ve

ORTAM

ÖLÇÜM

HİZMETLERİ

ÖNCELİKLERİN

BELİRLENM

ESİ

PROGRAMLARIN

HAZIRLANM

ASI

İŞ TEFTİŞ

BİRİMİ

Documents

ÇALIŞMA VE SOSYAL GÜVENLİK BAKANLIĞI