Macaristanda eitimMACARSTANDA YABANCI DLDE NVERSTE ETM VE PROGRAMLARIHedef: Macaristan

ERDEKLER:

1 BR ETM ALMAK N VEYA ARATIRMA YAPMAK N MACARSTANA GELN. 31.1 Macaristana dair bilgiler. 31.2 Macaristanla ilgili bilgiler ve rakamlar. 31.3 Dnyaca nl Macarlar. 4

2 MACARSTANDA YKSEK RENM GENEL BR GR. 62.1 Genel olarak yksek renime bir bak. 62.2 niversiteler ve yksek okullar. 62.3 Diplomalar ve dereceler. 72.4 Yksek renim sisteminin yaps. 72.5 Semester bilgileri. 82.6 Kalite ve rekabet zellikleri. 82.7 niversiteler ve irketler arasndaki ilikiler. 8

3 MACARSTANDA DOKTORA ETM VE ARATIRMALAR. 103.1 Macaristanda doktora, PhD eitimi. 103.2 Uluslararas aratrmalarda ibirlii. 103.3 Bilim dnyasnda Macarlarn ulat nemli sonular. 10

4 MACARSTANDA ETM. 124.1 Yabanc bir renci olarak Macaristanda yksek renim. 124.2 Eitim cretleri. 154.3 Macaristanda yabanc renciler. 15

5 PRATKTE BLNMES GEREKEN HUSUSLAR (MACARSTANA GELMEK STEYENLERE BLGLER) 165.1 Macarca. 165.2 Vize. 165.3 kamet izni. 175.4 Gnlk yaam iin gerekli giderler. 185.5 Oturum, konaklama. 205.6 Salk sigortas. 205.7 Hazrlk evresi. Macaristana gelmek isteyenler iin10 yararl adm 21

6 ETMLER VE ARATIRMALARDA ANA BLM DALLARI 227 MACARSTAN NVERSTELERNN VE YKSEK OKULLARININ LSTES. 23

OKULLARIMIZDA OKUMAK STEYEN DEERL RENCLER

Yurtdnda eitim mi almak istiyorsunuz? Avrupann kalbinde, Macaristanda eitim almak ister misiniz? Macaristan tarihsel olarak zengin bir gemii olan bir lkedir. Bu elinizdeki bilgi-lendirme bror ve de sitemiz Macaristan Yksek renim sistemi, ve zellikle de bunun iindeki yabanc dilde eitim, yabanc niversite rencileri iin imkan sunan eitim ve ara-trma alanlar, ve de seyahat etmek isteyenlere gerekli ve pratik bilgileri sunmaktadr (mesela, seyahat ve konaklama imkanlar, niversitelerin yllk cretleri, vize ykmll konusu).

Bu brorn amac yabanc bir lkede eitim almak isteyen ve bu konuda hazrlk yapan rencilerde Macaristanla ilgili ilgi uyandrmak ve Macaristan yksek renim sistemine ki bu diploma ncesi, ya da diploma amal veya doktora sreci (BA, MA, Phd) programlarna katlm tevik etmektir. leriki sayfalar-da Macaristandaki yksek renim sistemi zerine ksa bir bil-gilendirme sunacaz. Bu sayede hem Macaristanla tanacak-snz, ve hem de yabanc rencilere sunulan Macaristandaki eitim retim imkanlar hakknda bilgi sahibi olacaksnz. Umarz burada size sunduumuz bilgilerden yararlanrsnz. Umarz sonuta eitiminizi Macaristanda srdrme karar alr ve bu sayede hem Macaristan yksek renim sisteminin sizin iin sunduu imkanlar kullanr, ve hem de niversite ve yksek okullarmzn misafir sever uygulamalaryla ve de Macaristann zengin tarih ve kltr dnyasyla tanrsnz.

YURTDIINDA ETMN AVANTAJLARI NELERDR?Giderek globalleen ve enformasyona dayal toplumlarn ge-liim anda dnyada yksek renimin andaki genler arasnda niversite eitiminde bir ya da birka semesteri yurt-dnda geirme eilimi yaygnlayor. Bunun nedeni de hem okulda edindii bilgileri pekitirmek ve hem de baka kltr-lerle tanmak, baka lisanlar renmek ve de bu dillerde pratik yaparak yeni deneyimler elde etmektir. Uluslar aras alma hayatnda rekabetin giderek hzlandn da biliyoruz. te bu ortamda i bulma ve alma konusunda yabanc bir lkede edinilen deneyimler avantaj oluturmaktadr. nk her l-kede artk alma faaliyetleri ister istemez uluslararas nitelik kazanmaktadr ve irketlerin alma konusunda gz nnde bulundurduklar kriterler arasnda kltrler aras ilikiler ve alan-daki yetenekler ve edinilmi deneyimler de bulunmaktadr.

CAMPUS HUNGARY PROGRAMI

Campus Hungary Programnn amac renciler arasnda ulus-lar aras platformda deiiklik, karlkl ziyaretler tevik etmek ve bunu Macaristanda da desteklemektir. Bylece amacmz lke-mizde renim gren yabanc rencilerin ve de yurt dnda eitim gren Macar rencilerin saysn arttrmay planlamakta-yz. Bu program hem lkemize gelen ve hem de yurt dna giden niversite rencilerine destek olmay amalamaktadr ve de he-def onlara gerekli bilgi ve enformasyonu sunabilmektir. Campus Hungary Program 2012 ylnda balatlan Ulusal Mkemmellik Programnn bir parasdr. BU programn amac Macaristan Yk-sek renim sisteminin tantlmas ve de poplaritesinin arttrl-masdr. Campus Hungary Program brosu Balassi Enstitsnn bir paras olarak faaliyet gstermektedir. Bu program nsan Kay-naklar Bakanl (alma Bakanl) ve de Yerel dareler ve Adalet Bakanl tarafndan denetlenmektedir.

YKSEK RENM N MACARSTANA GELNZ. BURADA NL BR NVERSTEMZDE YA DA YKSEK OKULUMUZDA UNUTAMAYACAINIZ HAFTALAR, AYLAR VE HATTA YILLAR GERECEKSNZ. UMARIZ SZ OK KISA BR SRE NDE MEMLEKETMZDE DE SELAMLAYABLRZ.

Campus Hungary Ekibi.

1. BR ETM ALMAK N VEYA ARATIRMA YAPMAK N MACARSTANA GELN

1.1 Macaristana dair bilgiler.

Macaristan Avrupann tam kalbinde kk, ancak bin yldan daha fazla bir tarihe sahip olan bir lkedir. Macaristann Hristi-yan bir devlet olarak birleik bir lke olarak yaratlmas ilk Macar kral I. (Aziz) Istvn tarafndan 11. yzylda Roma ile ittifak ku-rularak gerekletirilmitir. 15. yzyla gelindiinde Macaristan blgedeki, hem devlet yaps itibaryla ve hem de ekonomik, kltrel ve askeri hususlar asndan en gl devletlerden biri haline gelmitir. lkemiz kurulduu tarihten itibaren blge ve Avrupa tarihinde ok nemli bir yer stlenmitir. ok yetenekli sanatlarmz, bilim adamlarmz ve politikacllarmz uluslar aras politika, bilim hayat ve kltr alanlarnda nemli grevler stlenmilerdir.

1.2 Macaristanla ilgili bilgiler ve rakamlar.

NFUSUMUZ: 9.935 milyondur.YZLMMZ: 93,030 km2EHRLEME: lke nfusunun yaklak % 70i ehirlerde ya da kasabalarda veya ehirleen yerleim birimlerinde yaamakta-dr. evresindeki varolarla birlikte Budapetenin nfusu lke nfusunun % 30unu tekil etmektedir. Bakent:MacaristannbakentiBudapetedir.ehrinnfusu

1,74 milyondur. Biroklarna gre ehir Avrupann en gzel ehirlerinden biridir.

Bykehirlerimiz:Ennemli ehirlerimizrnein,Debre-cen, Szeged, Pcs ve Gyr, yaygn ulam a yardmyla ba-kentten kolayca ulama imkanna sahip olan ehirlerdir.

DLMZ: lkede resmi dil Macarcadr. Bu dil ayn zamanda lke nfusunun ok nemli bir ksmnn ( % 97) kulland dildir.

KLM DURUMU; lkede Avrupa kara iklimi hkm srmek-tedir.

SYAS YAPILANMA: Devletinrejimi;Macaristanparlamenterdemokrasiyesahip

olan bir lkedir. Macaristan1mays2004tarihindenbuyanaAvrupaBirlii-

nin bir yesidir. Ekonomikrejim:Macaristanpiyasaekonomisininuyguland-

bir lkedir. Geride kalan yirmi yl iinde Macaristan yatrmclar asn-

dan nemli bir hedef lke haline gelmitir. Birok uluslara-ras irket blgesel merkezini lkemizde kurmu bulunmak-tadr. Macar irketleri geride kalan yllar iinde bu blgede ciddi ataklar yapmlar ve pek ok alanda nc pozisyonlar elde etmilerdir.

3

KLTR VE DE MSAFRPERVERLK Macarlarmisafirperverlikvedemutfakkltrbakmndan

nldr. Kltreletkinliklervedespormsabakalarvededieret-

kinlikler (mesela nl opera ve tiyatro etkinlikleri, film prog-ramlar, ve uluslar aras spor turnuvalar) Macaristan gnlk hayatnn nemli bir ksmn oluturmaktadr.

AvrupannenbykpopfestivaliSzigetFestivaliadylayazaylarnda Budapetede Tuna nehrinin en gzel adalarndan birinde dzenlenmektedir.

BU KONULARLA LGL OLARAK MACARSTAN HAKKINDA www.gotohungary.com STESNDEN OK DAHA FAZLA BLG SAHB OLABLRSN.

UNESCO DNYA MRASI LSTESNDE MACARSTAN U YRE VE KONULARDA YER ALMAKTADIR VE BU DA BZM GURUR KAYNAIMIZI OLUTURMAKTADIR: Tunanehrikysyla,BudaKalesemtiylevedeAndrssy bulvaryla birlikte Budapete, Tokajgelenekselarapkltrblgesi, MohaehrindekiBusofestivali;Bumaskelikatlanlar tarafndan gerekletirilen bir ka veda festivalidir. Hollkdebulunangelenekseleskikzyerleim merkezi ve evresi, Fert/NeusiedlerseeKltrblgesi, AggtelekmaarasveSlovakmaaralar HortabgyUlusalParkveovas, PannonhalmaBenedikliKardnallbinasveevresi Pcs(Sopianae)eskihristiyanlarmezarl GelenekselMatynak ahinleavclkMacargelenei

1.3 Dnyaca nl Macarlar.Macarlar yetenekli ve ilgin bululara sahip insanlardr. Bu ne-denden tr de dnyaca nl mcitler, mzisyenler, sporcular karmlardr. Bu konuda dnyada hazrlanan listelerde Macar isimleriylekarlamakolaandr.Bunlardanbazlarntanyalm:

MUCTLER: Albert Szent-Gyrgyi(1893-1986),tpveyaamalanndaNo-

bel dl sahibidir (1937). C vitamininin kefi ve de limon asi-dinin yapsnn ve zelliklerinin kefedilmesi onun adyla anlr.

Jzsef Lszl Br (1899-1985), tkenmez kalemi kefet-mitir.

Ern Rubik (b. 1944)Dnyaca nl boyutlu forma verenk oyunu olan sabr kpn (Rubik kp) kefetmitir.

Jzsef Galamb (1881-1955) makina mhendisidir ve de dnyannilkkitleselretimiyaplanhalkarabasolanFordTmodelini hazrlayanlardan biridir.

Jnos Irinyi (1817-1895) Sessiz ve patlamadan yanan kibriti kefetmitir.

4

Dnes Gbor (1900-1979) 1971de hologram kefederek fi-zik nobel dln kazanmtr.

Tivadar Pusks (1844-1893) mhendistir. 1892 ylnda tele-fonla haber sisteminin patentini almtr. Bu hizmetle dinle-yicilere haberler ve mzik sunulmaktadr. Birok bakmdan bu hizmet radyonun ncs olarak grlmtr.

SANATILARMacar sanatlar, mzisyenleri, ressamlar ve dier dallardaki sanat-lar kendi alanlarnda dnya kltr hayatn gelitirmek adna oknemli hizmetlerde bulunmulardr. (rnein Zoltn Kodly, Bla BartkveVasarelyVictor). Ferenc Liszt (1811-1886), 19 yzyln en nde gelen bestecilerin-

den ve piyanistlerinden biridir. Macar Mzik Akademisinin kurul-masnda da ad ne kmaktadr.

Bla Bartk (1881-1945) 20 yzylda blge halk mziinin ge-leneklerini derleyen buradan hareketle yeni sentezlere varan bir bestecidir.

Zoltn Kodly (1882-1967) Bestecilik hayatna halk trkleri damga vuran bir mzik adamdr. Mzik retiminde yeni bir yntem gelitirmitir ve bu yntem nl bestecinin adyla Ko-dly yntemi olarak anlmaktadr.

SPOR VE ELENCE Macaristansutopu,eskrimvePentathlonbranlarndaolimpiyat-

larda gl bir gelenei temsil etmektedir.. Judit Polgr (1976-)Dnyanneniyi(belkidebirinci)kadnsat-

ran ustasdr. Ferenc Pusks (1927-2006) az 1950li yllarn futbolda Altn Ta-

kmnn kaptandr. Dnya futbol hayatnn gelmi gemi ennemli isimlerinden biri olarak anlmaktadr.

5

2. MACARSTANDA YKSEK RENM GENEL BR GR.

2.1 Genel olarak Macaristan yksek renimi.

Macaristanda yksek renim ok kkl ve eski bir gelenee sahiptir. Bu eitimin kkleri 14. yzyla kadar gitmektedir. l-kenin ilk niversitesi 1367 ylnda Pcs ehrinde kurulmutur. Bu aa yukar Orta Avrupa lkelerinde kurulan niversitelerle ayndnemedenkdmektedir (Prag,Krakko,Viyana).lkederejim deiikliinin ardndan geen yirmi yl iinde hem yksek renim kurumlarnn says ve kapasitesi ve hem de bu okul-larda eitim gren rencilerin says nemli miktarda artmtr. 1990-2010 yllar arasnda Macaristanda yksek renime ba-vuran rendilerin says yaklak 90.000den 400.000e kmtr.

2.2 niversiteler ve yksek okullar.

u an itibaryla lkede 66 adet devlet tarafndan tannan veakredite olan yksek renim kurumu bulunmaktadr. Bunlar devlet,kiliseyadazeltaraflarcailetilmektedir.(19Devletni-versitesi, 9 devlet yksek okulu, 7 devlet d niversite, ve 31 devlet d yksek okul mevcuttur.) Macaristan Akreditasyon Komisyonu tarafndan akredite edilen kurumlarn listesi Cam-pus Hungary Programn resmi sitesinde bulunabilir. Macaris-tan niversitelerinin her biri ya bakentte ya da geleneksel ve tarihi byk kentlerden birinde bulunmaktadrlar. niversite ehirlerimizin her biri gelien niversiteli nfusuyla uluslar aras anlamda da hareketli bir yaama sahiptirler. Tm bunlar Macaristan yabanc lkelerden kendi lkeleri dnda yksek renim yapmak isteyen renciler asndan nemli bir hedef lke haline getirmektedir.

6

2.3 Diplomalar ve dereceler.

Macaristan yksek renim kurumlar tarafndan verilen diplo-malar dnyann her bir yresinde yksek prestije sahip ve de-erlidiplomalardr.Veniversitecretleriasndandauluslararas emsalleriyle kyaslandnda avantajldr. Yine uluslar aras kyaslamayla bakldnda yaama iin gerekli olan konaklama ve beslenme tr harcamalarn grece dk olmas da Ma-caristan bu alanda yabanc renciler iin hedef lke haline getirmektedir.

2.4 Yksek renim sisteminin yaps.

Avrupada egemen olan yksek renim ilkeleriyle uyum iin-deMacaristan2006ylndadereceli(BA/BSc,MA/MSc,PhD/SLA)yksekrenimegemitir.BUyapiindeBA/BSceiti-mi temel dzey diploma almay salamak anlamna gelmek-tedir. Yksek renimin baz dallarnda geleneksel 10 ya da 12 yaryllk btnsel eitim devam etmektedir. (mesela hukuk, ve tpbilimdallarnda).HemBA/BScvehemdeMA/MScderece-lerinin elde edilmesi i ve alma dnyasnda gerekli anslar salamaktadr. Sonucunda diploma verilecek olan eitimlerin dnda yksek renim kurumlar ksa vadeli eitim program-lar da vermektedirler ki bunlar arasnda yaz niversitelerini ve ksm eitimleri sralayabiliriz.

Macaristandaki yksek eitim sisteminde verilen diplomalar unlardr:

Krediler toplamYaryl says

Diplomal eitimler

BA, BSc 180-240 kredi 6-8 yaryl

(MA/MSc) 60-120 kredi 2-4 yaryl

kesintisiz MA 300-360 kredi 10-12 yaryl

PhD, DLA 180 kredi 6 yaryl

Ksmi eitimler

postgradual eitimler 60-120 kredi 2-4 yaryl

Yaz niversiteler, farkl

Ksm eitimler farkl

Yksek retim dzeyinde ve ksa dnem youn eitimler

farkl 2-4 yaryl

7

2.5 renim yl bilgileri.

Birrenimylikiyaryldanolumaktadr.Vede14-15haftalkeitimlerin ardndan 6 haftalk snav dnemi gelmektedir.

2.6 Kalite ve rekabet zellikleri.

niversiteler asndan srekli gelien uluslar aras rekabetle mcadele edebilmek ok nemli ve zor bir grevdir. Bu ne-denle eitim kurumlarnn kalitesinin srekli gelitirilmesi, re-kabet gcnn arttrlmas gerekmektedir. Avrupadaki ve de Blgemizdeki yksek renim kurumlaryla rekabet edebilmek ancak byle mmkndr.Macaristan niversitelerinden diploma alan niversite ren-cileri ve de bu kurumlarda alan retim ve aratrma grev-lileri, aynen Macaristan Yksek renim kurumlar gibi uluslar aras dzeyde yksek prestije sahiptirler. Her retim ylnda ok sayda yabanc niversite rencisi, ve aratrmac Macaris-tana gelip bir yksek retim kurumuna dahil olmakta ve bilgi ve deneyimlerini orada gelitirmek, diploma edinmek veya aratrma yapmak iin faaliyetlere balamaktadr.

Uluslar aras standartlar ve uluslar aras anlamda artk kabul edilen yksek eitim dzeyinin gvence edilebilmesi iin ok sert kalite denetim sistemleri devreye girmektedir. Macaristan Akreditasyon komisyonu hem kurumsal anlamda ve hem de programlarn akreditasyonu anlamnda ve de denetleme fa-aliyetleri anlamnda eitim srelerini srekli izlemektedir ve bu srecin Avrupa Standartlar Temel lkeleriyle uyum iinde kalmasna zen gstermektedir.

2.7 niversiteler ve irketler arasndaki ilikiler.

niversiteler ve irketler arasndaki ibirlii Macar yksek -renim srecinin modernizasyonu ve kalite gelitirme kriterleri asndan belirleyici neme sahiptir. Bu balamda yakn ge-mite uygulanmaya balanan bir program Macar Bilimler Aka-demisi ve baz niversitelerde devam etmekte olan aratrma faaliyetlerinde ibirlii temelinde destek sunmasn salamak-tadr. Bu yeni program dnyaca nl aratrmaclarn, program kapsamnda Macaristana davet edilebilmelerini de mmkn klmaktadr. niversiteler ve irketler arasndaki ibirliinin, ei-tim amal olarak somutlat ve bu srete aratrma innovas-yon faaliyetlerinin ne kt pek ok rnei bulunmaktadr.

8

niversiteler ve irketler arasnda ibirliinin hayata geirilmesi zerine birka rnek

BublgeninndegelenpetrolirketiolanMOLMacarPetrolveGazSanayiiNyrt.SekizMacaristanvesekizSlovakyaniver-sitesiyle stratejik partnerlik antlamas imzalamtr.

Bosch grubu birok niversite ve yksek okula gelitirmeprojelerinde ve de rencilerin staj faaliyetlerinde yardmc olabilmek amacyla staj eitim frsatlar salamaktadr.

Otosanayindedeibirliifrsatlarbulunmaktadr:- Gyr ehrindeki Szchenyi Istvn niversitesi ve Audi

Hungaria irketi arasnda imzalanm bulunan ibirlii er-evesindeniversiteninTeknikBilimlerFakltesibamszbirAudiOtoMhendisliiFaklteGrubuoluturmutur.

- Kecskemt ehrinde bulunan Mercedes otomobil fabri-kas Kecskemt Yksekokuluyla stratejik ortaklk gelitir-mitir. Buna gre ikili eitim ilikileri kapsamnda okulda fabrikann teknik talepleri dorultusunda zel eitim program uygulanmas gndeme gelecektir.

Enformasyon teknolojisi alannda sanayi dalyla ibirliifaaliyetleri- Ericsson irketinin Budapetede oluturduu uyumluluk

merkezi telekomnikasyon alannda en nde gelen mer-kezlerden biri haline gelmi bulunmaktadr.

Salkveilasektralanndabusanayidalylaibirliifaaliyetleri- Macaristan la Sanayinin en belirleyici gruplarndan biri

olan Richter Gedeon Grubuyla birok yksek retim ku-rumlar arasnda varlan anlama eczaclk eitiminde nemli frsatlar yaratmaktadr.

- Macar Bilimler Akademisi, EGIS grubu ve dier baz irketler arasndavarlanibirliisonucundaGneyOvaNeurobiolojiBilim Merkezi oluturulmutur. Bu ibirlii sonucunda yeni tehis ara ve donanmlar ve zellikle de beyin ve omurilik alannda yeni frsatlar yaratmaktadr.

9

3. MACARSTANDA DOKTORA ETM VE ARATIRMALAR.

3.1 Macaristanda doktora, PhD eitimi.

Macaristan yksek reniminin en gl alanlarndan biri doktora (PhD)eitimindevearatrmalardavebualandakiprojelerdegizli-dir. Macaristandaki niversitelerde elde edilecek doktora dereceleri uluslar aras anlamda da nemli prestije sahiptir.

3.2 Uluslararas aratrmalarda ibirlii.

Aratrma ve gelitirme alanlarnda temel dallarda ve de uygu-lamal aratrmalarda niversite ve de akademik aratrmalarda her anlamda nemli uluslar aras ibirlii olumutur. Kanmz-ca bu alandaki son derece nemli sonularn, aratrma dene-yimlerinin ve elde edilen nihai sonularn partner kurumlarla ve enstitlerle paylalmas uluslar aras faaliyetin en nemli yanlarndan biridir. Macar aratrma kurumlar pek ok projede grev almaktadrlar.

3.3 Bilim dnyasnda Macarlarn ulat nemli sonular.

Macaristandnyabilimhayatna13Nobeldllbilimadamve pek ok mucit armaan etmitir. Bu ad geen kiilerin keif-leri arasnda pek ok kullanm nesnesi bulunmaktadr. Bunlara rnekverecekolursak;tkenmezkalem,gvenliklikibrit,elekt-rikli lokomotif ve telefonla komnikasyon.

YAKIN GEMTE ULAILAN BAZI NEML MACAR BLMSEL SONULARI:

Wigner Fizik Aratrma Merkezi (CERN) Wigner FizikAratrmaMerkezi,CERNverimerkeziolarakhizmetvermek-tedir. Avrupadaki en byk bilgi akm kapasitesine sahip olan dnyann en modern aratrma merkezlerinden biridir. WignerVeriMerkeziyardmylaMacaristanAvrupaaratrmasrelerine ok nemli bir katkda bulunmu olmaktadr. Bu merkez yaklak elli aratrmacya dnyann en gelimi ve yeni teknolojik imknlarn sunmaktadr.

Extreme Light Infrastructure (ELI). ELI (Avrupa Birlii-nin en nemli bilimsel byk projelerinden biridir) u an itibaryla (2013)Szeged ehrinde oluturulma aamasnda-dr. Macar lazer aratrmaclar geride kalan otuz yllk tarihi periyot iinde bu alanda hem nc ilevi olan aratrmalar yapmlardr. Bunlarn bir sonucu olarak da ELI kurulmutur. Aratrma kurumunun ilk etab 2015 ylnda tamamlanacak-tr. Bunu takip eden ylda ise Avrupada ilke kez bu alanda byk aratrma porjeleri gndeme gelecektir. ELI Orta ve DouAvrupannenbykByKlazeraltyapsdr.

10

Biyonik Merkez. Macaristan yksek reniminin en nemli kazanmlarndan biri de biyonikin (bu bir ok alt bilim bran-n ieren yeni bir bilim daldr) Macaristandaki geliimidir. Biyonik biyoteknoloji ve elektronik enformasyon teknolo-jisinin birlemesiyle domutur amzn en hzl gelien en dinamik high tech sanayi daldr. On iki Macar aratrma merkezinin koordinasyonuyla ortaya kan Macaristan info Biyonik Aratrma Merkezi bu balamda domutur.

Baz nemli aratrma sonular:

Endre Szeverdi (doum tarihi. 1940) Matematikidir. Bu alandaki almalar 2012 ylnda Abel dlyle taltif edilmi-tir. Bu dl matematik bilimleri alannda verilen en yksek dzeydekidldrveNobeldlyleedeerdir.Szemer-di Endre kombinatorik, say teorileri ve algoritm alannda nemli sonulara varm ve bu sonular nedeniyle de ulus-lar aras dle layk grlmtr.

Lszl Lovsz (doum tarihi 1948) akademisyen 2010 y-lnda Kyoto- dlne layk grlmtr. Bu dl de Japon Nobeldlolarakbilinmektedir.dl bilimadamnate-mel bilimler dalnda ilimli yaplar zerine gerekletirdii aratrmas nedeniyle verilmitir. Gerekelendirmeye gre Lovsz Lszl matematik alannda farkl dallar arasndabalant kurmas ve de bilimsel almalarnn matematie dayal bilim dallarnda yapt etkiler nedeniyle dle layk grlmtr.

2011ylndaBrain-dl Macar beyin aratrmacs-na verilmitir. Gyrgy Buzski, Tams Freund ve Pter Somogyi renme ve hafzaya alma srelerinde belirleyi-ci olan sinir alarnn kendi aralarndaki balantlarn ve de alma ekillerini ortaya karma konusundaki faaliyetleri nedeniyle bu dle layk grlmlerdir. Macar bilim adam-larnn aratrma alan sinir alarnn hangi mekanizmalar yardmyla var olan bilgileri beyinde kaydettikleridir.

MASAT-1: Sadece Macar mhendisler tarafndan gelitiri-len ilk uydu 2012 yl balarnda yrngeye sokulmutur. Bu olgunun kendisi, Macar mhendisliinin aratrmalarn ve eitimdeki yeni gelimelerin hangi dzeye vardn kant-lamaya da yetmektedir. A MASAT-1 niversite ve doktora rencilerinin ve niversite retim grevlilerinin ortak faa-liyetleri sonucunda hazrlanmtr.

Enerji tasarruflu ara: Shell Eco-Maraton Avrupa 2012 yarmas Macar zaferi getirmitir. niversite rencileri ve retim grevlileri tarafndan oratklaa bir ekilde hazrla-nan ara bir litre benzinle 2696 kilometre yol kat etmeyi ba-arm ve de bu ok nemli sonula yarmada takm olarak gm madalyayla taltif edilmitir.

11

4. MACARSTANDA ETM.

4.1 Yabanc bir renci olarak Macaristanda yksek renim.

YABANCI DLDE ETM MKANLARIGeride kalan yllar iinde Macaristan yabanc renciler asn-dan niversite eitimi balamnda nemli bir hedef lke ha-line gelmitir. nk yksek renimin seviyesi ve kalitesi de yksektir. Bunun yan sra beslenme ve konaklama giderlerinin de grece dk olmas bu tercihte nemli rol oynamaktadr.

YABANCI DLDEK ETMLER VE PROGRAMLARMacaristan yksek reniminde elde edilecek BA/BSc, MA/MScve doktora(PhD/DLA)diplomalarAvruaBirliilkele-rinde ve de dnyann dier lkelerinde kabul edilen ve deer verilen diplomalardr. Macar niversitelerinin ve yksek okul-larnn yabanc dilde yaptklar eitimler ve uygulanan eitim programlar Bat Avrupa lkelerinde niversitelerde uygulanan programlarla edeerdedir. Macar yksek renim kurumla-rndasunulanyabanckdildekiBA/BSc,MA/MScvedoktora(PhD/DLA)eitimvekursalrnadairdahagenibilgiCampusHungary Programn resmi sitesinde bulunabilir.

Yabanc renciler iin yabanc dilden srdrlen yksek renim eitimleriyle ilgili olarak daha geni bilgi iin www.campushungary.org weboldalStudyFindermaddesinden yardm alnabilir.

12

YABANCI RENCLER N YAYGIN ALTERNATFLER.Macaristan yksek renimin kurumlar yksek renimde hem okul ve hem de kurslar ve eitimler anlamnda yabanc renci-ler iin ok yaygn imknlar sunmaktadr. Bunlar ksa program-lar, renci deiim programlar ve de bilim dnyasnn her bir branndan sonuta diploma veren niversite ve yksek okul dersprogramlardr.Diplomayaynelikyksekeitimlerinyansra bu kurumlar derece vermeyen bir farkl eitim de vermekte-dirler. Bunlara rnek olarak yksek uzmanlk eitimi, postgradual (BA/BSc,yadaMA/MScdiplomatemelli)uzmanlkeitimi,yazniversiteleri, ve ksmi eitimler de olabilir.

Macaristan yksek renim kurumlarndaki eitimler , eitim ve aratrma programlar ok yaygn bir alanda yabanc dilde eitimidemmkn klmaktadr (BA/BSc,MA/MSc ve PhD/DLAdzeyindede).2012-2013eitimylndaniversitelerveyksek okullar 400n zerinde yabanc dilde eitim progra-m balatmlardr. Bunlarn % 85i ngilizce, % 11i Almancadr. Yabanc dilde devam eden eitimler tm bilim dallarn kapsa-yacak yaygnlktadr. (tp bilimleri, eczaclk ve ila bilimleri, di sal bilimleri, mhendislik bilimleri, ekonomi, doal bilimler, toplumsal bilimler, sosyal bilimler, sanat ve mzik de bunlarn arasndadr. Sitemizde bu eitim dallarnn aranmasnda kulla-nabileceinizbiraramamotorudabulunmaktadr.(StudyFin-der). Campus Hungary Study Finderde bulunan veri taban Macar yksek renim alannda faaliyet gsteren kurumlar tarafndan balatlan ve yabanc dillerde eitim imkan veren 400 akn eitimle ilgili ayrntl bilgiler sunmaktadr.

KREDLERN TANINMASI.Macaristan 2004 ylndan bu yana Avrupa Birliinin yesi bulunmaktadr. Bu nedenle de kurumlarmz Avrupa Yksek renim Alannn bir parasdr. Buna uygun olarak da Ma-caristanda elde edilecek olan diplomalar ve krediler baka bir lkeye tanabilir ve Avrupa kurumlar tarafndan da tannr. ECTS, yani European Credit Transfer Systemin 2003 ylnn eyll ayndan itibaren Macar yksek renim sistemine bal tm kurumlarda uygulanmaktadr.Kredi sisteminin uygulanmaya balanmasnn en nemli amac farkl yksek renim sistemleri arasnda uyum salamak ve de farkl lkelerdeki niversite rencilerini tevik etmek idi. Bu srecin bir sonucu olarak Avrupa lkeleri yksek renim ku-rumlar Macaristanda salanan kredileri tanmaktadrlar ve de bunun tersi de dorudur, yani Macaristan yksek renim ku-rumlar yabanc lkelerde temin edilen kredileri tanmaktadr.

13

KALTE DENETM VE AKREDTASYON.Macaristan yksek renimin kurumlarn ve de bu alandaki eitimleri Macaristan Akreditasyon Komisyonu (MAB) akredi-te etmektedir. MAB bamsz bir kurulutur. Bu kurulu ayn zamanda uluslar aras yksek renim kalite denetim kurulu olan International Network for Quality Assurance AgenciesinHigherEducationun (INQAAHE)dabiryesidir.MABhemkurumlar ve hem de bu kurumlardaki eitimleri akredite et-mektedir.Veaynzamandabuniversiteveyksekokullardadevam etmekte olan eitim ve aratrma srelerindeki dzeyi de denetlemektedir. Bu alandaki kalite garantisi ve kalite de-netlemesi, yllk eitim programnn, kriterlerin, ve de eitim veren elemanlarn sistemli ve dzenli olarak kontrol edilme-siyle salanmaktadr. Bu denetlemeler sz konusu kurumlarn balatt her eitim ve program iin ayr ayr yaplmaktadr.

GR KRTERLER MACARSTAN YKSEK RENM SSTEMNE KATILMANIN KOULLARI.Bu alandaki faaliyetleri dzenleyen yasa uyarnca gndz ba-chelor(BA/BSc)eitimvedesreklimaster(MA)srecineka-tlm bu konudaki kriterlerin var olmasyla mmkndr. Kayt iinbavurununkoullar:herhangibiryksekrenimkuru-muna devam edebilmek iin a) bir Macar okulundan verilmi bulunan olgunluk snav belgesi, ya da b) bununla yurtdnda-ki edeer kurumlardan alnan diploma ya da c) Macaristanda akredite edilmi ya da burada da kabul edilen herhangi bir yksek eitim kurumundan alnan bir diploma. Baz durumlar-da pratik veya uygulamal snav da sz konusu olabilir. Sanat ve mzik alanlarnda mracaat edenler iin sanatsal birikimleri yetenekleri hakknda bir mlakat sz konusu olabilir.

Eer lkemizde PhD/DLA derecesinin temin edilmesi amaise bu alandaki bavurunun temel koulu MA diplomasyla edeerde bir niversite belgesine ya da diplomasna sahip olmaktr.DoktorasrecinekatlabilmeninkouluMA/MScdip-lomasna sahip olmaktr.

Baz dallarda, bu daldaki eitime nasl dahil olunabileceinin ayrntlar sitemizden takip edilebilir. (www.campushungary.org). Eer nerede, hangi kurumda ve okulda eitim yapaca-nza artk karar vermiseniz bu durumda sz konusu kurumun kendi sitesinden de bilgi alabilirsiniz.

Eitim kurumunun bir paras olarak faaliyet yapan Macar E-deerlilik ve Enformasyon Merkezinin devi yurtdnda elde edilen diplomalarnve diploma nitelikli belgelerin burada da kabul edilmesi ilemleri ve de Macaristanda elde edilen ei-timlerin yurtdnda da tannmas konusundaki admlarn haya-ta geirilmesidir.

4.2 Eitim cretleri.

Yksek renim kurumlarnda ki bu kurumlarn devlet ya da zel statde olmasndan bamsz bir ekilde devlet tarafn-dan cretsiz olarak sunulan ve de zel, yani cretli olarak sr-drlebilen kontenjanlar bulunmaktadr. Bunun yan sra baz kurumlar kendi rencileri iin burs imkanlar da sunmaktadr. Devlettarafndankarlananyanicretsizeitimdenkakiininyararlanabilecei hususu her yl hkmet tarafndan belirlen-mektedir. Bu srete cretin ne kadar olaca da hkmet ka-rarnameleri tarafndan belirlenen koullar erevesinde olmak kaydyla yksek renim kurumu tarafndan belirlenmektedir.Eitim cretleri Bat Avrupa lkelerindeki eitime kyasla Ma-caristandabelirginbirekildedahaazdr;1200Euro/1500Eurodan balamaktadr. Tp eitimleri ki bunlar her yerde en pahal eitimler arasndadr- yaryl bana 3000-5000 Euro civarndadr.

4.3 Macaristanda yabanc renciler.

2012-2013 eitim ylnda Macaristanda 20 500 yabanc renci eitim almtr ve bunlarn nemli bir ksm da yabanc dilde eitimi tercih etmitir. Academic Cooperation Association (ACA) tarafndan yaplan lmlere gre Macaristan ngilizce eitimler alannda Avrupada en ok tercih edilen lkeler ara-snda bulunmaktadr.

5. PRATKTE BLNMES GEREKEN HUSUSLAR (MACARSTANA GELMEK STEYENLERE BLGLER)

5.1 Macarca.

Akc olarak Macarca bilmeniz gerekir mi? Hayr, nk yksek renim kurumlarndaki Bachelor, master, ve doktora eitim-leri yabanc dillerde devam eden ok sayda alternatif sunmak-tadr. Budillerdezellikle ngilizce,Almanca ve Franszcadr.(Ancak baz yabanc dillerde devam edilen eitimlerde bir mik-tar Macarca bilmenin yararl olaca alanlar da bulunmaktadr. Bu zellikle eitimin pratik yanyla ilgili bir husustur. Mesela tp bilimleri eitiminde yaplmas zorunlu olan zorunlu hastane stajlarnda, hastalarla olan iteimde bir miktar Macarca bilin-mesi bu balamda rnek verilebilir).

MACARCA RENMEKTm bunlardan bamsz olarak da Macaristanda bulunduu-nuz zaman dilimi iinde Macarca renme konusunda imkan-lar mevcut olacaktr. Bu hem gnlk yaamn daha kolay hale getirilmesinde ve hem de istenirse eitimin Macarca alnabil-mesinde yararl olacaktr.Eer Macaristandaki eitiminizi Macarca olarak srdrmek istiyorsanz bu durumda giri ilemlerinin bir paras olarak Macarca dil snavna girmeniz gerekecektir. Macarca rene-bilmek iinBalassi Enstits imkanlar salamaktadr.Devam-la, hedeflenen niversite eitimi ncesinde gerekirse bir yllk hazrlk ve lisan hazrlk kursu da gerekirse deerlendirilebilir. Balassi Enstits btn yl deiik dzeylerde olmak zere ya-banc rencilere ynelik Macarca lisan kurslar balatmaktadr.

5.2 Vize.

AVRUPA BRL VE DE AVRUPA EKONOMK TOPLULU-U YES LKELERDEN GELEN RENCLER AISIN-DAN VZE ZORUNLULUUAvrupa Birlii ve de Avrupa Ekonomik Topluluu yesi lkeler-den gelen renciler ve devamla Avrupa Konseyi tarafndan yaynlanan 539/2001/EC kararnamesinin 2. Ekiminde (AnnexII) sralanan lkelerin vatandalar Macaristanda vize muafiyeti tamaktadrlar, yani vize gerekmeden de lkemize gelebilir-ler. Bunun koulu olas ikamet sresinin 90 gn amamasdr. kamet alnmasylailgili yaplmas gerelen bavurular aada tantlmtr.

16

AVRUPA BRL YES OLMAYAN LKELERDEN GELECEK OLAN AHISLARLA LGL OLARAK GEREKL VZE YKM-LLKLER (VSA REGULATONS FOR NTERNATONAL STUDENTS FROM OUTSDE THE EUROPEAN UNON) Avrupa Birlii dndan gelecek olan renciler, eer Avrupa Konseyi tarafndan yaynlanan 539/2001/EC kararnamesinin 2.ekinde(AnnexII)sralananlkelerinvatandalardeillerse,vizealmalargerekmektedir.Vizebavurular,kendileriiindaimiika-metlerinin bulunduu lkedeki Macar Bykeliliklerinde veya konsolosluklarnda yaplmaldr. Eer bulunduklar lkede Macar diplomatik misyonu bulunmuyorsa bu durumda bu misyonun bulunduu bir baka lkede de bavuruyu yapabilirler. Vizebavurusunun yaplmas esnasnda renci olduu konusunda statkantbelgesidesunulmaldr.Vizeninhazrlanmasyaklakbir ay iinde gerekleecektir.

5.3 kamet izni.

Vizealndndaikametizninedegerekduyulacaktr.Bukonudayaplacak olan bavuruya vizenin, seilen blmden alnan bel-genin ya da cretsiz eitim izninin, veya okul cretinin denmi olduunu kantlayan makbuzun, konaklanacak yerin belgesinin, hayatn idame ettirilmesiyle ilgili belgenin ve salk sigortas bel-gesinin de eklenmesi gerekmektedir. kamet izninin karlmasnn iki ay bile srebileceini unutmamak gerekir.

Vizeyle ve lkeye girile ilgili dier bilgiler. www.campushungary.org (Welcome guide /makingpreparations/visaandresidencepermitmaddesinde) GmenlikveVatandalkKurumusitesi: http://www.bmbah.hu(ingilizce) MacaristanDileriBakanl http://www.kormany.hu/en/ministry-of-foreign-affairs

17

5.4 Gnlk yaam iin gerekli giderler.

Beslenme giderleri, evle ilgili giderler, ve yolculuk giderleriyle birlikte ve de bo zamanlarn deerlendirilmesinde harcanan giderlerdedikkatealndnda aylkenaz150000Forint ih-tiyacnolacaktr(buyaklak520Euroveya690Dolareder)Bututarn ev kirasn, (ya da yurt cretini) evin dier giderlerini, gnlk alverileri, ulam giderlerini) karlamas gerekir. An-cak okul creti elbet bunun dndadr. Konaklama giderleri hayatn srdrlebilmesi iin gerekli giderlerin nemli bir kale-mini oluturduundan, bu doal olarak, oda m tuttuuna, ev mi kiraladna veya yurtta m kaldna da bal olarak dei-ecektir. Corafi olarak hangi ehirde kaldna gre de kk farkllklar ortaya kabilir. Budapete tara ehirlerine gre bir miktar daha pahaldr.

FYATLARLA LGL OLARAK BRKA RNEK1 Euro = yaklak 290 HUF, 1 USD = yaklak 220 HUF Kkbirevin(aylk)kirasBudapetede:60.000-70.000HUF +evzorunlugiderleri(200-230EURveya280-330USD) Budapetedeulam:10.000HUF(35Euro-22USD) Budapetedebirotobsbileti:350HUF(1,5EUR2USD) 1ekmek;270HUF(1EUR1,5USD) 1bira;250HUF(1EUR1,4USD) 1iearap;1,000HUF(3,5EUR3,5USD) 1litrest;250HUF(1EUR1,4USD) restorandayemek:1,5002,500HUF(5-8EUR-6-12USD) Sinemabileti;1,000HUF(4EUR5,5USD)

Gncel dviz kurlarn takip edebilmeniz iin Macar Merkez Bankasnn resmi sitesini neriyoruz : http://english.mnb.hu/

18

5.5 Oturum, konaklama.

niversitelerin bulunduu ehirlerde kalacak yer bulunmas asndan birden fazla yol imkan bulunmaktadr. niversite-nin yurdunda kalabilirsiniz, ya da ister kendi banza, isterse arkadalarnzla oda veya daire kiralayabilirsiniz. Bu konuda alacanz karar, maddi koullarnz ondan sonraki dnem iin-de belirleyecek niteliktedir. nk aylk giderlerinizin belki de yarsndan fazlasn konaklama konusu alacaktr. Ayrca unu da unutmayn ki, yurtlarda odalar (ki bunlar genellikle iki yatakl-dr) snrl sayda bulunmaktadr.ahslartarafndankiralananevlerleilgiliolarakyagazetelerinilgili ilan ksmlarnda ya da okullarn ilan panosunda bilgi bula-bilirsiniz. Okullarda yabanc rencilerin sorunlaryla ilgilenen brolar veya baz yardm kurulularndan da bu konuda yardm alnabilir. Kiralar genel olaral 50.000-70.000 Forintten (180-25-Euro-250-330USD)balamaktadr.Budaszkonusuevinmuhitine gre deiebilir. Eer bir evi ya da oday birka kii birden paylarsanz bu da giderleri azaltacaktr.

5.6 Salk sigortas.

Avrupa Ekonomik Topluluuna bal olan lkeler ve de svi-re vatandalar, eer kendi lkelerinde salk sigortas hakkna sahip iseler, Macaristanda da bu haktan yararlanabilirler. An-cak bunun yan sra Avrupa Salk Garant Karn da karmalar gerekecektir.Macaristana bu konuda ikili anlamalar balayan lke vatan-dalar, acil durumlarda cretsiz salk yardm alabilirler. Uluslar aras deiim programlar erevesinde ve burslu olarak Maca-ristana gelen renciler Macaristanda salk hizmetlerinden cretsiz yararlanrlar. Dierlkelerdengelenrenciler tamkapsaml salk sigor-tas batlamakla ykmldrler. Macaristanda ikamet eden yabanc renciler Ulusal Salk Sand (OEP) ile batlanan szleme uyarnca saplk hizmetlerinden yararlanrlar.

20

5.7 Hazrlk evresi. Macaristana gelmek isteyenler iin10 yararl adm-.

Eitimin veya programn saptanmas 1. Uygun eitimin bulunmas veya seilmesi 2. Uygun niversitenin veya yksek okulun bulunmas veya seilmesi

Koullarn ve kriterlerin gzden geirilmesi 3. Yksek renim kurumuna bavuru ve giri koullar 4. Lisan kriterleri 5. cretler/Finansman

Bavuru/Vize/Konaklama 6. Belli bir eitim iin bavuru 7. lkeyegirikoullar/Vize 8. Konaklama

Yolculuk ncesi yardm 9. Campus Hungary Program Brosundan alnacak yardm 10. Eitim fuarlar.

21

6. ETMLER VE ARATIRMALARDA ANA BLM DALLARI.

Tarm BilimleriEkonomiPedagoji ve PsikolojiMhendislik BilimleriSosyal BilimlerEnformasyon teknolojisiHukuk ve toplumsal bilimlerTp ve EczaclkFen BilimleriTeoloji

22

7. MACARSTAN NVERSTELERNN VE YKSEK OKULLARININ LSTES.

DEVLET NVERSTELERBudapete Teknik ve Ekonomi Bilimleri niversitesi

Budapete Corvinus niversitesi

Etvs Lornd Bilimler niversitesi

Macar Gzel Sanatlar niversitesi, Budapete

LisztFerencMzikniversitesi

Moholy-NagySanatlarniversitesi

Ulusal Gvenlik niversitesi

Pannon niversitesi

Semmelweis niversitesi

Szchenyi Istvn niversitesi

Szent Istvn niversitesi

buda niversitesi

Debrecenniversitesi

TiyatroveFilmSanatlarniversitesi

Kaposvr niversitesi

Miskolc niversitesi

Pcs Bilimler niversitesi

Szeged Bilimler niversitesi

Nyugat-Magyarorszgniversitesi

DEVLET DII NVERSTELERAndrssy Gyula Budapete Almanca niversitesi

Merkez Avrupa niversitesi

DebrecenReformistTeolojiniversitesi

Evangelik Teoloji niversitesi

DevletselYahudiDinAdamlarniversitesi

Kroli Gspr Reformist niversitesi

Pzmny Pter Katolik niversitesi

DEVLET YKSEK OKULLARIBudapete Ekonomi Yksek Okulu

DunajvrosYksekOkulu

NyregyhzaYksekOkulu

Szolnok Yksek Okulu

EtvsJzsefYksekOkulu

Eszterhzy Kroly Yksek Okulu, Eger

MacarDansSanatlarYksekOkulu

Kecskemt Yksek Okulu

23

DEVLET DII YKSEK OKULLARAdventist Teoloji Yksek Okulu

VeszprmBaPiskoposDinBilimleri

Baptist Teoloji Akademisi

BhaktivedantaDinBilimleriYksekOkulu

Genel Giriimcilik Yksek Okulu

BudapeteModernDanslarYksekOkulu

Budapete Komnikasyon ve Giriimcilik Yksek Okulu

Golgota Teoloji Yksek Okulu

Bilim Kaps Budist Yksek Okulu

Edutus Yksek Okulu

GborDnesYksekOkulu

GlFerencDinBilimleriYksekOkulu

International Business School, Budapest

Uluslararas Pet Enstits

WesleyJnosDinYksekOkulu

Zsigmond Kirly Yksek Okulu

Kodolnyi Jnos Yksek Okulu

PpaReformistDinBilimleriYksekOkulu

Adventist Teoloji Yksek Okulu

SapientiaDinBilimleriYksekOkulu

Srospatak Reformist Teoloji Yksek Okulu

Sola Scriptura Teoloji Yksek Okulu

AzizAtanzYunanKatolikDinbilimleriYksekOkulu

Aziz Pl Akademisi

EgriDinBilimleriYksekOkulu

EsztergomDinBilimleriYksekOkulu

GyrDinBilimleriYksekOkulu

PcsiDinBilimleriYksekOkulu

Tomori Pl Yksek Okulu

Wekerle Sndor Giriimcilik Yksek Okulu

24

BZE ULAIM:

BALASS ENSTTSCAMPUS HUNGARY PROGRAM BROSU

web:www.campushungary.orgemail:info@campushungary.hutel.:+36-1-666-7930fax:+36-1-666-7909

Budapete BromuzH-1016Budapest,Somliu.51.

Pcs Bromuz7633,SzntKovcsJnosu.1/B.

Balassi Enstits. Budapete, 2013 Her hakk sakldr. Bu materyal hibir ekilde oaltlp kullanlamaz

www.campushungary.org

Balassi Institute

AVRUPA HARITASININ DA KULLANIMIYLA, SADECE BUDAPETE DEIL,

DIER BYK MACAR EHRLERNN DE KULLANIMIYLA

(PCS, SZEGED, DEBRECEN, GYR, VESZPRM, MISKOLC)

MACARISTAN

The projects are supported by the European Union and co-financed by the European Social Fund.

National Development Agencywww.ujszechenyiterv.gov.hu

06 40 638 638