Cap Thoat Nuoc

MUÏC LUÏCPHAÀN MÔÛ ÑAÀU.............................................................................51. NHU CAÀU NÖÔÙC CUÛA CON NGÖÔØI.............................51.1. Nöôùc duøng cho sinh hoaït:........................................51.2. Nöôùc duøng cho saûn xuaát:.......................................51.3. Nöôùc duøng cho chöõa chaùy:.....................................52. LÒCH SÖÛ COÂNG TAÙC CAÁP THOAÙT NÖÔÙC................63. NGAØNH CAÁP THOAÙT NÖÔÙC VAØ PHAÏM VI HOÏC.........7PHAÀN CAÁP NÖÔÙC..........................................................8Chöông 1...........................................................................8KHAÙI NIEÄM CHUNG VEÀ CAÁP NÖÔÙC...............................8I. ÑÒNH NGHÓA VAØ YEÂU CAÀU ÑOÁI VÔÙI HEÄ THOÁNG CAÁP NÖÔÙC......................................................................81.1. Ñònh nghóa.................................................................81. 2. Yeâu caàu ñoái vôùi heä thoáng caáp nöôùc.................9II. PHAÂN LOAÏI HEÄ THOÁNG CAÁP NÖÔÙC.........................92.1. Theo chöùc naêng, muïc ñích........................................92.2. Theo phaïm vi phuïc vuï...............................................92.3. Heä thoáng caáp nöôùc chöõa chaùy............................9III. TIEÂU CHUAÅN DUØNG NÖÔÙC.....................................10IV. TÍNH CHAÁT CUÛA NÖÔÙC:...........................................144.1.Tính chaát cuûa nöôùc aên uoáng duøng cho sinh hoaït yeâu caàu nhö sau:...........................................................144.2. Chaát löôïng nöôùc saûn xuaát:..................................154.3. Yeâu caàu veà chaát löôïng nöôùc:.............................15V. CHEÁ ÑOÄ TIEÂU THUÏ NÖÔÙC.......................................16VI. XAÙC ÑÒNH LÖU LÖÔÏNG NÖÔÙC TÍNH TOAÙN:.............19VII. AÙP LÖÏC TRONG MAÏNG LÖÔÙI CAÁP NÖÔÙC...............20Chöông 2..........................................................................23HEÄ THOÁNG CAÁP NÖÔÙC BEÂN TRONG COÂNG TRÌNH......23I. ÑÒNH NGHÓA................................................................23II. PHAÂN LOAÏI HEÄ THOÁNG CAÁP NÖÔÙC BEÂN TRONG (ÑÔN VÒ DUØNG NÖÔÙC VAØ TRONG NHAØ)......................242.1. Phaân loaïi theo chöùc naêng:....................................242.2. Phaân loaïi theo aùp löïc cuûa ñöôøng oáng caáp nöôùc beân ngoaøi:....................................................................252.3. Heä thoáng caáp nöôùc nhaø cao taàng......................31Chöông 3..........................................................................38MAÏNG LÖÔÙI ÑÖÔØNG OÁNG CAÁP NÖÔÙC TRONG COÂNG

1

TRÌNH..............................................................................38I. NUÙT ÑOÀNG HOÀ ÑO NÖÔÙC........................................381.1.Ñöôøng oáng daãn nöôùc vaøo coâng trình..................381.2.Ñoàng hoà ño nöôùc...................................................41II. CAÁU TAÏO MAÏNG LÖÔÙI CAÁP NÖÔÙC BEÂN TRONG NHAØ.......................................................................................452.1.OÁng vaø caùc boä phaän noái oáng............................462.2.Caùc thieát bò caáp nöôùc trong nhaø.........................48III. THIEÁT KEÁ MAÏNG LÖÔÙI CAÁP NÖÔÙC TRONG NHAØ...523.1.Caùc soá lieäu cô sôû..................................................523.2. Vaïch tuyeán vaø boá trí ñöôøng oáng beân trong nhaø vaø trong ñôn vò duøng nöôùc:.........................................533.3. Chæ daãn laép ñaët oáng vaø caùc voøi nöôùc............563.4. Xaùc ñònh löu löôïng nöôùc tính toaùn........................583.5. Tính toaùn thuyû löïc cuûa maïng löôùi.......................68Chöông 4..........................................................................72HEÄ THOÁNG CAÁP NÖÔÙC ÑAËC BIEÄT.............................72I. HEÄ THOÁNG CAÁP NÖÔÙC CHÖÕA CHAÙY BEÂN TRONG NHAØ...............................................................................721.2. Löu löôïng tính toaùn chöõa chaùy: (thôøi gian chöõa chaùy quy ñònh 3 giôø).....................................................761.3. Aùp löïc nöôùc chöõa chaùy........................................791.4. Heä thoáng caáp nöôùc chöõa chaùy vôi voøi phun chöõa chaùy töï ñoäng................................................................821.5. Heä thoáng caáp nöôùc chöõa chaùy vôùi voøi phun chöõa chaùy baùn töï ñoäng (Drenchers)...........................84II. HEÄ THOÁNG CAÁP NÖÔÙC SAÛN XUAÁT BEÂN TRONG NHAØ...............................................................................85III. HEÄ THOÁNG CAÁP NÖÔÙC TÖÔÙI................................85IV. HEÄ THOÁNG CAÁP NÖÔÙC UOÁNG ÑAËC BIEÄT............86V. HEÄ THOÁNG CAÁP NÖÔÙC TRANG TRÍ...........................87a, b. Kieåu hình noùn cho moät tia nöôùc lôùn vaø nhieàu tia nöôùc nhoû; c, d. Kieåu mieäng thu heïp cho moät tia nöôùc chính maïnh; Kieåu coù loõi kim loaïi, taïo ra moät tia nöôùc ñaëc, maïnh, tieát kieâm nöôùc; e. Kieåu nhieàu loã phun taïo ra nhieàu tia nöôùc cuøng moät luùc...........................88Chöông 5..........................................................................89CAÙC COÂNG TRÌNH CUÛA HEÄ THOÁNG CAÁP NÖÔÙC BEÂN TRONG.............................................................................89

2

I. BÔM VAØ TRAÏM BÔM....................................................891.1. Phöông phaùp choïn maùy bôm..................................891.2. Boá trí traïm bôm.......................................................921.3. Vieäc quaûn lyù töï ñoäng caùc maùy bôm..................93II. KEÙT NÖÔÙC................................................................942.1.Caáu taïo keùt nöôùc:.................................................952.2. Vò trí vaø chieàu cao:.................................................962.3. Xaùc ñònh dung tích keùt nöôùc.................................97III. CAÙC BEÅ NÖÔÙC........................................................983.1. Caùc beå döï tröõ.......................................................983.2. Beå lieân heä (beå ñeäm).........................................100IV. TRAÏM KHÍ EÙP..........................................................102PHAÀN THOAÙT NÖÔÙC..................................................104Chöông 6........................................................................104HEÄ THOÁNG THOAÙT NÖÔÙC TRONG COÂNG TRÌNH........104I. KHAÙI NIEÄM CHUNG...................................................1041.1.Nhieäm vuï cuûa heä thoáng thoaùt nöôùc beân ngoaøi.......................................................................................1041.2. Caùc loaïi nöôùc thaûi..............................................1041.3. Giôùi thieäu sô ñoà thoaùt nöôùc beân ngoaøi ñoâ thò.......................................................................................1051.4. Caùc boä phaän cuûa heä thoáng thoaùt nöôùc.........106II. HEÄ THOÁNG THOAÙT NÖÔÙC BEÂN TRONG NHAØ........1072.1. Khaùi nieäm chung...................................................1072.2. Thieát bò thu nöôùc thoaùt.......................................1102.2.3. Xi phoâng.............................................................1202.2.4. Chæ daãn laép ñaët caùc duïng cuïï veä sinh thu nöôùc thoaùt............................................................................1212.2.5. Caáu taïo maïng löôùi thoaùt nöôùc beân trong nhaø.......................................................................................1262.2.6. Maïng löôùi ñöôøng oáng thoaùt nöôùc trong nhaø: 1302.2.7. Yeâu caàu veõ thieát keá maïng löôùi thoaùt nöôùc.......................................................................................1402.2.8. Tính toaùn maïng löôùi oáng thoaùt nöôùc sinh hoaït beân trong nhaø.............................................................1412.9 Thoaùt nöôùc nhaø cao taàng....................................156III. HEÄ THOÁNG THOAÙT NÖÔÙC MÖA BEÂN TRONG COÂNG TRÌNH............................................................................1573.1. Khaùi nieäm chung:..................................................157

3

3.2. Caùch tính toaùn......................................................1603.3 Thoaùt nöôùc maùi nhaø cao taàng............................163IV. HEÄ THOÁNG THOAÙT NÖÔÙC BEÂN TRONG NHAØ SAÛN XUAÁT............................................................................1644.1 Ñaëc ñieåm nöôùc thaûi trong nhaø saûn xuaát..........1644.2 Ñaëc ñieåm thieát keá...............................................164V. CAÙC COÂNG TRÌNH ÑAËC BIEÄT CUÛA HEÄ THOÁNG THOAÙT NÖÔÙC BEÂN TRONG NHAØ................................1645.1. Traïm bôm nöôùc thoaùt trong nhaø.........................1655.2. Maùy nghieàn raùc...................................................165Chöông 7........................................................................167XÖÛ LYÙ CUÏC BOÄ NÖÔÙC BAÅN.....................................167I. BEÅ LAÉNG CAÙT, LAÉNG CAËN:....................................167II. BEÅ THU DAÀU MÔÕ....................................................1682.1. Beå thu daàu:..........................................................1682.2. Beå thu môõ (thöïc ñoäng vaät)................................169III. BEÅ TÖÏ HOAÏI............................................................1691. Beå töï hoaïi khoâng coù ngaên loïc:............................1702. Beå töï hoaïi coù ngaên loïc.........................................175IV. BAÕI LOÏC NGAÀM......................................................177Chöông 8........................................................................180THIEÁT KEÁ VAØ THI COÂNG HEÄ THOÁNG CAÁP THOAÙT NÖÔÙC BEÂN TRONG COÂNG TRÌNH.................................180I. HÖÔÙNG DAÃN THIEÁT KEÁ HEÄ THOÁNG CAÁP THOAÙT NÖÔÙC BEÂN TRONG NHAØ.............................................1801.1. Caùc taøi lieäu thieát keá.........................................1801.2. Noäi dung vaø khoái löôïng thieát keá.......................180II. THI COÂNG ÑÖÔØNG OÁNG CAÁP THOAÙT NÖÔÙC TRONG NHAØ.............................................................................1822.1. Hoà sô thieát keá.....................................................1822.2. Coâng taùc chuaån bò..............................................1822.3. Thi coâng heä thoáng caáp nöôùc trong nhaø............1822.4. Thi coâng heä thoáng thoaùt nöôùc trong nhaø.........184TAØI LIEÄU THAM KHAÛO ...............................................185PHUÏ LUÏC 1....................................................................186PHUÏ LUÏC 2....................................................................195PHUÏ LUÏC 3....................................................................207PHUÏ LUÏC 4....................................................................223PHUÏ LUÏC 5....................................................................226

4

PHAÀN MÔÛ ÑAÀU

1. NHU CAÀU NÖÔÙC CUÛA CON NGÖÔØI

Veà caáp nước: Nöôùc laø moät nhu caàu khoâng theå thieáu ñöôïc trong ñôøi

soáng cuûa con ngöôøi. Con ngöôøi caàn nöôùc nhö caàn khoâng khí, coù theå nhòn aên haøng tuaàn, caû thaùng nhöng khoâng theå nhòn uoáng ñöôïc vaøi ngaøy (Kyû luïc nhòn uoáng chæ 18 ngaøy).

1.1. Nöôùc duøng cho sinh hoaït:

Nhö aên uoáng taém giaët, rửa nhaø, röûa saân.

1.2. Nöôùc duøng cho saûn xuaát:

Duøng cho coâng nghieäp: cung caáp caùc noàøi hôi, laøm nguoäi maùy moùc, cheá bieán noâng saûn.

Duøng cho noâng nghieäp: cung caáp caùc traïi chaên nuoâi, traïm maùy keùo, xí nghieäp cheá bieán noâng saûn.

Duøng cho giao thoâng vaân taûi: nhö röûa xe, duøng cho caùc ñaàu maùy, toa xe, vaän chuyeån nhieân lieäu...

1.3. Nöôùc duøng cho chöõa chaùy:

Duøng chöõa chaùy baûo veä tính maïng vaø taøi saûn cuûa con ngöôøi.

Ngoaøi ra coøn duøng nöôùc töôùi ñöôøng, töôùi caây, taïo caûnh...

Xaõ hoäi ngaøy caøng phaùt trieån, ñôøi soáng caøng naâng cao thì yeâu caàu duøng nöôùc ngaøy caøng taêng. Ngaøy nay, rieâng nöôùc sinh hoaït ñaõ coù nhöõng thaønh phoá leân ñeán 500, 600 lít/ngöôøi.ngaøy.

Tp Hoà Chí Minh hieän nay khu vöïc coù nöôùc maùy duøng trung bình 150l/ngöôøi.ngaøy. (khaûo saùt naêm 1997)

Veà thoaùt nöôùc: Nöôùc sau khi duøng cho sinh hoaït, saûn xuaát, nöôùc möa rôi

treân maùi nhaø, ñöôøng phoá, saân baõi ñeàu bò nhieãm baån bôûi caùc chaát höõu cô, voâ cô vaø vi truøng. Vì vaäy caùc loaïi nöôùc naøy caàn phaûi ñöa ra khoûi khu daân cö, nôi saûn xuaát vaø laøm saïch thích ñaùng tröôùc khi thaûi ra soâng hoà.

Giaûi quyeát vaán ñeà thoaùt nöôùc baån laø goùp phaàn caûi thieän ñôøi soáng, naâng cao ñieàu kieän veä sinh cho nhaân daân

5

(traùnh hoâi haùm, ruoài muoãi, traùnh caùc beänh truyeàn nhieãm, baûo veä veä sinh caùc nguoàn nöôùc, traùnh luït loäi)

Nöôùc thoaùt coù theå duøng ñeå töôùi ruoäng, caây troàng, caën laéng cuûa nöôùc thoaùt laøm phaân boùn goùp phaàn naâng cao hieäu quaû kinh teá trong noâng nghieäp. Caùc loaïi khí trong caën nöôùc thoaùt ra coù theå duøng trong coâng nghieäp. (CH4, C2H4…)

Ngaønh Kieán truùc, xaây döïng coù lieân quan maät thieát ñeán coâng taùc caáp thoaùt nöôùc. Do ñoù ngöôøi kieán truùc sö, kyõ sö xaây döïng caàn hieåu bieát kyõ thuaät caáp thoaùt nöôùc.

Moät coâng trình xaây döïng, kieán truùc neáu ñeïp, neáu chaéc chaén maø vaán ñeà trang thieát bò kyõ thuaät (caáp thoaùt nöôùc, caáp nhieät, thoâng hôi, thoaùng gioù…) khoâng toát thì coâng trình khoâng hoaøn haûo, thaäm trí khoâng theå söû duïng ñöôïc.

Hieåu bieát kyõ thuaät caáp thoaùt nöôùc seõ giuùp cho chuùng ta coù quan ñieåm toaøn dieän khi thieát keá, xaây döïng coâng trình, traùnh sai laàm laõng phí, taêng hieäu quaû söû duïng.

2. LÒCH SÖÛ COÂNG TAÙC CAÁP THOAÙT NÖÔÙC

Töø xa xöa cuoäc soáng vaø hoaït ñoäng cuûa con ngöôøi ñaõ lieân heä phuï thuoäc vaøo söï phaân boá caùc nguoàn nöôùc maët treân traùi ñaát.

Nhieàu nghieân cöùu ñòa chaát, khaûo coå ñaõ chöùng toå aûnh höôûng quyeát ñònh cuûa caùc nguoàn nöôùc ñeán vieäc hình thaønh caùc ñieåm daân cö ñoâng ñuùc coå ñaïi nhö ôû haï löu soâng Nin, soâng Tigur, soâng Hoaøng Haø (Trung Quoác), soâng Haèng (AÁn Ñoä).

Trong quan nieäm veà theá giôùi tröôùc ñaây ngöôøi ta cho raèng nöôùc laø moät trong naêm thaønh phaàn caáu thaønh vuõ truï (kim, moäc, thuyû, hoaû, thoå).

Hoaït ñoäng cuûa con ngöôøi ngaøy caøng nhieàu qua töôùi tieâu, vaø ñeå laøm chuû nguoàn nöôùc trong khi choáng luït daãn ñeán taäp hôïp soá ñoâng ngöôì daãn ñeán vieäc hình thaønh yù thöùc toå chöùc, kyû luaät haønh chính, ñeán söï phaùt trieån kyõ thuaät vaø boä maùy haønh chính phuø hôïp vôùi con ngöôøi.

Maët khaùc, vì nhu caàu söï soáng veà nöôùc cuûa con ngöôøi, baét buoäc con ngöôøi phaûi laøm chuû thieân nhieân ngay trong nhöõng vuøng khoâng ñaûm baûo nguoàn nöôùc, baèng caùch tìm caùc nguoàn nöôùc ngaàm döôùi ñaát, daãn nöôùc töø nôi khaùc

6

ñeán…Veà caáp nöôùc:Caùch ñaây 3000 naêm, ngöôøi Ai caäp ñaõ xaây döïng caùc

gieáng vaø duøng caùc duïng cuï ñôn giaûn ñeå ñöa nöôùc leân cao. Ngöôøi Ai Caäp, ngöôøi Babilon coå xöa ñaõ duøng caùc oáng goã, goám, chì, ñoàng ñeå vaän chuyeån nöôùc töø caùc hoà, suoái treân cao veà nôi ôû theo ñoä doác (thôøi ñoù chöa bieát tính chaát bình thoâng nhau cuûa nöôùc).

Vieäc xaây döïng heä thoáng caáp nöôùc cho ñoâ thò baét ñaàu töø theá kyû XII theo phöông phaùp töï chaûy.

ÔÛ theá kyû XIII, do kyõ thuaät caáp nöôùc khoâng ñaûm baûo veä sinh coù haøng ngaøn ngöôøi bò beänh dòch.

Töø theá kyû XVI ñeán theá kyû XVIII cuøng vôùi söï ra ñôøi cuûa cheá ñoä tö baûn, neàn coâng nghieäp phaùt trieån, ngaønh coâng nghieäp caáp nöôùc cuõng baét ñaàu phaùt trieån töø ñaây.

Veà thoaùt nöôùc:Caùch ñaây 2500 naêm ôû Ai Caäp ñaõ coù keânh thoaùt nöôùc,

ôû Aán Ñoä, La Maõ caùc coâng trình thoaùt nöôùc coå xöa coøn giöõ laïi ñeán ngaøy nay.

Vieäc xaây döïng heä thoáng thoaùt nöôùc quy moâ xuaát hieän ôû Anh vaøo theá kyû XIV sau ñoù xuaát hieän ôû Phaùp theo nguyeân taéc töï chaûy ra soâng hoà (lieân heä taùc phaåm “nhöõng ngöôøi khoán khoå”).

Naêm 1861 ôû Anh baét ñaàu caùc coâng trình xöû lyù thoaùt nöôùc.

Nöôùc ta, töø laâu nhaân daân ta ñaõ bieát lôïi duïng caùc nguoàn nöôùc soâng suoái ao hoà, nöôùc möông, nöôùc gieáng.

Trong thôøi thöïc daân Phaùp, ôû Vieät nam baét ñaàu xaây döïng caùc heä thoáng thoaùt nöôùc ôû caùc ñoâ thò Haø noäi. Tp Hoà Chí Minh.

Ngaøy nay moãi thaønh phoá, thò traán ôû nöôùc ta ñeàu coù heä thoáng caáp thoaùt nöôùc.

Hieän taïi, nöôùc ñang trôû thaønh nguoàn taøi nguyeân cuûa nhieàu nöôùc, caàn ñöôïc nghieân cöùu, baûo veä, boå sung, tieát kieäm ñeå daûm baûo nhu caàu xaõ hoäi ngaøy caøng taêng.

3. NGAØNH CAÁP THOAÙT NÖÔÙC VAØ PHAÏM VI HOÏC

Caáp thoaùt nöôùc laø ngaønh kyõ thuaät nghieân cöùu giaûi quyeát vieäc cung caáp vaø thoaùt nöôùc ñaõ söû duïng ñeå phuïc

7

vuï sinh hoaït vaø saûn xuaát cuûa con ngöôøi. Ngoaøi ra coøn coù nhöõng ngaønh lieân quan cuøng nghieân cöùu veà nöôùc nhö:

Ngaønh thuyû lôïi laø ngaønh kyõ thuaät nghieân cöùu vieäc cung caáp vaø thoaùt nöôùc phuïc vuï saûn xuaát noâng nghieäp cuûa con ngöôøi.

Ngaønh thuyû ñieâïn laø ngaønh kyõ thuaät nghieân cöùu söû duïng naêng löôïng cuûa nöôùc ñeå saûn xuaát ra ñieän naêng.

Tuyø theo tính chaát, ñaëc ñieåm, quy moâ, phaïm vi maø Caáp thoaùt nöôùc ñöôïc phaân chia caùc loaïi, caùc phaàn khaùc nhau nhö Caáp thoaùt nöôùc ñoâ thò (coøn goïi laø caáp thoaùt nöôùc beân ngoaøi) vaø Caáp thoaùt nöôùc coâng trình (coøn goïi Caáp thoaùt nöôùc beân trong).

Moân hoïc caáp thoaùt nöôùc coâng trình chuû yeáu giôùi thieäu veà heä thoáng caáp thoaùt nöôùc beân trong coâng trình. Moân hoïc naøy ñöôïc giaûng daïy cho ñoái töôïng laø sinh vieân ngaønh Kieán truùc coâng trình; ngaønh Xaây döïng vaø ngaønh Kyõ thuaät haï taàng Ñoâ thò chuyeân ngaønh Caáp thoaùt nöôùc.

PHAÀN CAÁP NÖÔÙC

Chöông 1KHAÙI NIEÄM CHUNG VEÀ CAÁP NÖÔÙC

I. ÑÒNH NGHÓA VAØ YEÂU CAÀU ÑOÁI VÔÙI HEÄ THOÁNG CAÁP NÖÔÙC

1.1. Ñònh nghóa

Heä thoáng caáp nöôùc laø taäp hôïp caùc coâng trình thu nöôùc, vaän chuyeån nöôùc, xöû lyù nöôùc, ñieàu hoaø vaø phaân phoái nöôùc.

Thaønh phaàn chính:Heä thoáng caáp nöôùc goàm caùc coâng trình sau:- Coâng trình thu nöôùc- Coâng trình xöû lyù nöôùc- Coâng trình vaän chuyeån nöôùc- Traïm bôm (coâng trình taêng aùp löïc)- Coâng trình ñieàu hoaø nöôùc- Coâng trình phaân phoái nöôùc

* Cho khu vöïc8

* Beân trong nhaø

Hình 1. 1: Sô ñoà heä thoáng caáp nöôùc thaønh phoá.1. Coâng trình thu vaø traïm bôm caáp I (bôm nöôùc thoâ); 2.

Traïm xöû lyù;3. Traïm bôm caáp II (bôm nöôùc saïch); 4. Ñaøi nöôùc;

5. Maïng löôùi ñöôøng oáng phaân phoái nöôùc

1. 2. Yeâu caàu ñoái vôùi heä thoáng caáp nöôùc

Yeâu caàu ñoái vôùi heä thoáng caáp nöôùc laø baûo ñaûm ñöa ñaày ñuû löôïng nöôùc caàn thieát ñeán caùc nôi tieâu duøng, baûo ñaûm chaát löôïng nöôùc theo yeâu caàu, ñaùp öùng ñöôïc nhu caàu giaù thaønh söû duïng vaø quaûn lyù reû, vieäc xaây döïng vaø quaûn lyù deã daøng, thuaän tieän, coù khaû naêng cô giôùi hoùa, töï ñoäng hoùa cao ñoä vieäc khai thaùc, vaän chuyeån vaø laøm saïch nöôùc.

II. PHAÂN LOAÏI HEÄ THOÁNG CAÁP NÖÔÙC

Heä thoáng caáp nöôùc coù theå chia laøm caùc loaïi sau:

2.1. Theo chöùc naêng, muïc ñích

Heä thoáng caáp nöôùc sinh hoaït.Heä thoáng caáp nöôùc saûn xuaát.Heä thoáng caáp nöôùc chöõa chaùy.Heä thoáng caáp nöôùc keát hôïp (sinh hoaït, chöõa chaùy vaø

saûn xuaát).

2.2. Theo phaïm vi phuïc vuï.

Heä thoáng caáp nöôùc beân ngoaøi (ñoâ thò).Heä thoáng caáp nöôùc tieåu khu (ñôn vò duøng nöôùc goàm

nhieàu coâng trình).Heä thoáng caáp nöôùc trong nhaø (coâng trình).

9

2.3. Heä thoáng caáp nöôùc chöõa chaùy.

Ngöôøi ta chia ra:Heä thoáng chöõa chaùy aùp löïc thaáp:Ñònh nghóa:Heä thoáng chöõa chaùy aùp löïc thaáp laø heä thoáng chöõa

chaùy maø aùp löïc taïi caùc coät nöôùc chöõa chaùy treân maïng löôùi thaáp, khoâng ñuû aùp löïc chöõa chaùy caùc coâng trình. Vì vaäy muoán chöõa chaùy phaûi duøng caùc xe chöõa chaùy coù maùy bôm ñaët saün treân xe ñeå huùt nöôùc töø caùc coät chöõa chaùy naøy vaø taêng aùp löïc chöõa chaùy cho caùc coâng trình trong khu vöïc maø coät chöõa chaùy naøy phuïc vuï.

Heä thoáng chöõa chaùy aùp löïc cao:Ñònh nghóa:Heä thoáng chöõa chaùy aùp löïc cao laø heä thoáng caáp

nöôùc maø ôû taïi caùc coät chöõa chaùy, aùp löïc ñuû ñeå chöõa chaùy caùc coâng trình trong khu vöïc maø coät chöõa chaùy naøy phuïc vuï, neáu gaén vaøo ñoù 1 oáng voøi phun (voøi roàng).

Ngoaøi ra coøn chia:Theo ñoái töôïng phuïc vuï: Heä thoáng caáp nöôùc thaønh

phoá, heä thoáng caáp nöôùc coâng nghieäp, heä thoáng caáp nöôùc noâng nghieâp, heä thoáng caáp nöôùc ñöôøng saét.

Theo phöông phaùp söû duïng: Heä thoáng caáp nöôùc chaûy thaúng, heä thoáng caáp nöôùc tuaàn hoaøn, heä thoáng caáp nöôùc lieân tuïc.

III. TIEÂU CHUAÅN DUØNG NÖÔÙC

Tieâu chuaån duøng nöôùc: laø thoâng soá raát cô baûn khi thieát keá heä thoáng caáp nöôùc. Noù duøng ñeå xaùc ñònh quy moâ hay coâng suaát caùc coâng trình trong heä thoáng caáp nöôùc cho ñoâ thò, khu daân cö, khu coâng nghieäp, xí nghieäp.

Muoán thieát keá heä thoáng caáp nöôùc cho coâng trình, tröôùc heát ta caàn bieát tieâu chuaån duøng nöôùc ñeå xaùc ñònh löôïng nöôùc caàn phaûi cung caáp cuõng nhö deå tính toaùn caùc coâng trình trong heä thoáng caáp nöôùc. Tieâu chuaån duøng nöôùc cao hay thaáp phuï thuoäc vaøo möùc soáng cuûa daân, ñieàu kieän trang thieát bò veä sinh cho caùc ngoâi nhaø (laáy nöôùc chung hay rieâng, soá thieát bò veä sinh nhieàu hay ít), ñieàu kieän khí haäu vaø taäp quaùn sinh hoaït cuûa ngöôøi daân töøng vuøng. Tieâu chuaån duøng nöôùc saûn xuaát phuï thuoäc vaøo loaïi saûn

10

xuaát vaø ñieàu kieän saûn xuaát. Tieâu chuaån duøng nöôùc laø soá lieäu cô sôû ñeå tính toaùn heä thoáng coâng trình vaø maïng löôùi ñöôøng oáng caáp nöôùc.

Qua ñieàu tra laâu daøi veà möùc ñoä tieâu thuï ôû nhöõng nôi coù heä thoáng caáp nöôùc, hay ôû caùc nhaø maùy, xí nghieäp töông töï, ngöôøi ta xaùc ñònh tieâu chuaån duøng nöôùc cho caùc ñoái töôïng duøng nöôùc khaùc nhau, duøng ñeå tính toaùn caùc heä thoáng, coâng trình, maïng löôùi ñöôøng oáng. Moät ñieàu caàn chuù yù laø khi söû duïng caùc baûng tieâu chuaån caáp nöôùc ta phaûi hieåu roõ tieâu chuaån ñoù quy ñònh cho ñoái töôïng naøo vaø duøng ñeå tính cho coâng trình naøo, duøng cho heä thoáng caáp nöôùc beân trong hay beân ngoaøi nhaø “TCXD VN” taäp X Haø Noäi 1996.

Cuï theå:- Ñeå tính toaùn heä thoáng caáp nöôùc ñoâ thò (caáp nöôùc

beân ngoaøi) duøng tieâu chuaån TCXD 33-2006.- Ví duï:

Bảng 1. 1: Tieâu chuaån duøng nöôùc aên uoáng sinh hoaït cho khu daân cö

Ñoái töôïng duøng nöôùc

Tieâu chuaån caáp nöôùc tính theo

ñaàu ngöôøi (ngaøy trung bình

trong naêm) l/ngöôøi.ngaøy

Thaønh phoá lôùn, thaønh phoá du

lòch, nghæ maùt, khu coâng

nghieäp lôùn.

300 - 400

Thaønh phoá, thò xaõ vöøa vaø

nhoû, khu coâng nghieäp nhoû200 - 270

Thò traán, trung taâm coâng -

noâng nghieäp, coâng - ngö

nghieäp, ñieåm daân cö noâng

thoân

80 - 150

Noâng thoân 40 - 60

Chuù yù: - Tieâu chuaån naøy coù keå ñeán nöôùc sinh hoaït khu coâng

nghieäp, coâng trình coâng coäng, nöôùc töôùi ñöôøng, töôùi caây…- Cho pheùp thay ñoåi tieâu chuaån duøng nöôùc sinh hoaït

cuûa ñieåm daân cö 10-20% tuyø theo ñieàu kieän khí haäu, möùc ñoä tieän nghi vaø caùc ñieàu kieän ñòa phöông khaùc.Bảng 1. 2: Tieâu chuaån duøng ñoái vôùi caùc ñieåm daân cö

11

Soá

TT

Ñoái töôïng duøng nöôùc vaø thaønh

phaàn caáp nöôùc

Giai ñoaïn

2010 2020

(1) (2) (3) (4)

I. Ñoâ thò loaïi ñaëc bieät, ñoâ thò loaïi I, khu du lòch, nghæ maùt

a) Nöôùc sinh hoaït:

- Tieâu chuaån caáp nöôùc

(l/ngöôøi.ngaøy): + Noäi ñoâ

+

Ngoaïi vi

- Tyû leä daân soá ñöôïc caáp nöôùc (%):

+ Noäi ñoâ

+

Ngoaïi vi

b) Nöôùc phuïc vuï coâng coäng (töôùi

caây, röûa ñöôøng, cöùu hoaû,…); Tính

theo % cuûa (a)

c) Nöôùc cho coâng nghieäp dòch vuï

trong ñoâ thò; Tính theo % cuûa (a)

d) Nöôùc khu coâng nghieäp (laáy theo

ñieàu 2.4-Muïc 2)

e) Nöôùc thaát thoaùt; Tính theo % cuûa

(a+b+c+d)

f) Nöôùc cho yeâu caàu rieâng cuûa nhaø

maùy xöû lyù nöôùc; Tính theo % cuûa

(a+b+c+d+e)

165

120

85

80

10

10

22 45

< 25

7 10

200

150

99

95

10

10

22 45

< 20

5 8

II. Ñoâ thò loaïi II, ñoâ thò loaïi III



(l/ngöôøi.ngaøy): + Noäi ñoâ

+

Ngoaïi vi


+ Noäi ñoâ

+

Ngoaïi vi

b) Nöôùc phuïc vuï coâng coäng (töôùi

caây, röûa ñöôøng, cöùu hoaû,…); Tính

theo % cuûa (a)

120

80

85

75

10

10

22 45

< 25

8 10

150

100

99

90

10

10

22 45

< 20

7 8

12

Soá

TT

Ñoái töôïng duøng nöôùc vaø thaønh

phaàn caáp nöôùc

Giai ñoaïn

2010 2020

(1) (2) (3) (4)

c) Nöôùc cho coâng nghieäp dòch vuï

trong ñoâ thò; Tính theo % cuûa (a)

d) Nöôùc khu coâng nghieäp (laáy theo

ñieàu 2.4-Muïc 2)

e) Nöôùc thaát thoaùt; Tính theo % cuûa

(a+b+c+d)

f) Nöôùc cho yeâu caàu rieâng cuûa nhaø


(a+b+c+d+e)

III. Ñoâ thò loaïi IV, ñoâ thò loaïi V; Ñieåm daân cö noâng thoân



(l/ngöôøi.ngaøy):


b) Nöôùc dòch vuï; Tính theo % cuûa (a)

c) Nöôùc thaát thoaùt; Tính theo % cuûa

(a+b)

d) Nöôùc cho yeâu caàu rieâng cuûa nhaø


(a+b+c)

60

75

10

< 20

10

100

90

10

< 15

10

Trong caùc khu daân cö duøng nöôùc ôû caùc voøi coâng coäng ngoaøi ñöôøng phoá coù theå laáy tieâu chuaån duøng nöôùc töø 40 – 60 lít/ngöôøi.ngaøy ñeâm.

Khi chöa coù soá lieäu cuï theå veà maët maät ñoä daân cö phaân loaïi theo möùc ñoä tieän nghi coù theå laáy theo tieâu chuaån trung bình nhö sau:

a. Nhaø ôû 1-2 taàng 80-120 lít/ngöôøi ngaøyb. Nhaø töø 3-5 taàng 120-180 lít/ngöôøi ngaøyc. Khu du lòch, nghæ maùt, khaùch saïn cao caáp vaø caùc khu

ñaëc bieät…tuyø theo möùc ñoä tieän nghi laáy töø 180-400 lít/ngöôøi ngaøy.

Bảng 1. 3: tieâu chuaån duøng nöôùc sinh hoaït cho coâng

13

nhaân khi laøm vieäcLoaïi phaân xöôûng Tieâu chuaån duøng nöôùc sinh

hoaït trong cô sôû saûn xuaát

coâng nghieäp tính cho 1 ngöôøi

trong 1 ca (l/ngöôøi/ca)

Heä soá

khoâng

ñieàu hoaø

giôø

Phaân xöôûng toaû

nhieät treân 20

Kcalo/m3. giôø

Caùc phaân xöôûng

khaùc

45

25

2,5

3

Tieâu chuaån nöôùc taém höông sen cho coâng nhaân xí nghieäp coù theå laáy 500 (l/giôø) cho 1 voøi taém höông sen trong voøng 45 phuùt.

Soá coâng nhaân söû duïng moät voøi sen taém phuï thuoäc vaøo ñaëc ñieåm veä sinh cuûa quaù trình saûn xuaát.

Ñaëc ñieåm veä sinh cuûa quaù trình saûn

xuaát

Soá ngöôøi söû duïng

tính

cho 1 voøi höông sen

a) Khoâng laøm baån quaàn aùo vaø tay

chaân

b) Laøm baån quaàn aùo vaø tay chaân

c) Coù duøng nöôùc

d) Thaûi nhieàu buïi hay caùc chaát baån

ñoäc

30

14

10

6

Tieâu chuaån nöôùc töôùi ñöôøng, töôùi caây

Muïc ñích duøng nöôùc Ñôn vò tính

Tieâu chuaån

cho 1 laàn

töôùi (l/m2)

Röûa baèng cô giôùi, maët ñöôøng vaø

quaûng tröôøng ñaõ hoaøn thieän

Töôùi baèng cô giôùi, maët ñöôøng vaø

quaûng tröôøng ñaõ hoaøn thieän.

Töôùi baèng thuû coâng (baèng oáng

meàm) væa heø vaø maët ñöôøng

hoaøn thieän

Töôùi caây xanh ñoâ thò

Töôùi thaûm coû vaø boàn hoa

Töôùi caây trong vöôøn öôm caùc loaïi.

1 laàn röûa

1 laàn

töôùi

1 laàn

töôùi

1 laàn

töôùi

1,21,5

0,50,4

0,40,5

34

46

1015

14

-

1 ngaøy

Tieâu chuaån nöôùc röûa xe oâtoâ: 400 lít/1 laàn röûa cho xe du lòch, 600 lít/ 1 laàn röûa xe taûi.

Tieâu chuaån duøng nöôùc chöõa chaùy (xem tieâu chuaån phoøng chaùy chöõa chaùy)

Tieâu chuaån nöôùc duøng cho saûn xuaát: laáy theo yeâu caàu cuûa töøng loaïi saûn xuaát.

Tieâu chuaån duøng cho nhöõng nhu caàu khaùc: Coâng coäng, chaên nuoâi, noâng nghieäp coù baûng rieâng.

IV. TÍNH CHAÁT CUÛA NÖÔÙC:

Nöôùc ñöôïc cung caáp cho caùc thieát bò sinh hoaït vaø coâng nghieäp caàn coù 1 chaát löôïng nhaát ñònh phuø hôïp vôùi nhöõng ñieàu kieän ñoái vôùi nöôùc aên uoáng vaø nhöõng ñoøi hoûi kyõ thuaät, thöôøng ñöôïc qui ñònh trong tieâu chuaån nhaø nöôùc cho nöôùc sinh hoaït hoaëc loaïi nöôùc saûn xuaát.

4.1.Tính chaát cuûa nöôùc aên uoáng duøng cho sinh hoaït yeâu caàu nhö sau:

a.Lyù hoïc:Nhieät ñoä cuûa nöôùc thay ñoåi theo nguoàn nöôùc vaø thôøi

tieát (nhaát laø nöôùc maët), noù coù quan heä tröïc tieáp vôùi con ngöôøi vaø quaù trình saûn xuaát. Nöôùc aên uoáng coù nhieät ñoä toát nhaát töø 7-12oC.

Ñoä ñuïc cuûa nöôùc (ngöôïc vôùi ñoä trong) ñöôïc xaùc ñònh baèng soá löôïng chaát lô löûng nhö caùt, seùt, buøn, hôïp chaát höõu cô trong nöôùc ñöôïc tính baèng mg/l. Ñoái vôùi heä thoáng caáp nöôùc ñoâ thò, caùc traïm nhoû leû vaø noâng thoân, ñoä ñuïc cuûa nöôùc aên uoáng sinh hoaït laø <2NTU (TCXD 33-2006)

Maøu cuûa nöôùc coù theå laø maøu vaøng, naâu xanh nhaït…Nöôùc aên uoáng phaûi khoâng maøu ( 10 thang maøu Cobalt)

Muøi vò cuûa nöôùc: Nöôùc coù theå coù muøi löu huyønh, coû laï, thôm, moác, tanh, haéc ín, hôi… vaø coù theû coù vò maën, chaùt, ñaéng, kim khí.

Nöôùc aên uoáng phaûi khoâng maøu, muøi, vò.b. Hoaù hoïc:

Ñaëc tröng cô baûn tính chaát hoaù hoïc cuûa nöôùc laø:- Ñoä pH cuûa nöôùc

15

pH = 7 tính trung hoaøpH < 7 tính acidpH > 7 tính bazô (kieàm)

Nöôùc aên uoáng sinh hoaït phaûi coù ñoä pH töø 6.5 – 9.5- Ñoä cöùng cuûa nöôùc bieåu thò löôïng ion Canxi (Ca2+) vaø

ion Magieâ (Mg2+) coù trong nöôùc.Moät ñoä cöùng töông ñöông 10mg ion Ca2+ hay 7.19mg ion

Mg2+ trong 1 lít nöôùc (töùc laø 0.5milimol/l cuûa moãi kim loaïi)Nöôùc coù ñoä cöùng lôùn laøm cho thòt naáu laâu chín, giaët

toán xaø boâng, caën ñoùng nhieàu trong caùc ñaùy noài duøng naáu nöôùc noùng, toán nhieân lieäu ñoát,

Nöôùc aên uoáng phaûi coù ñoä cöùng toaøn phaàn 12 ñoä.- Ñoä chöùa saét cuûa nöôùc bieåu thò baèng soá löôïng Fe2+

hay Fe3+ trong 1 ñôn vò theå tích nöôùc laø 1 lít. Saét trong nöôùc laøm cho nöôùc coù muøi vaø maøu, laøm moïc rong reâu trong ñöôøng oáng nöôùc.

Nöôùc aên uoáng phaûi coù haøm löôïng saét 0.3mg/l- Ñoä chöùa hôi cuûa nöôùc: bieåu thò baèng soá mg boït khí

treân 1 lít nöôùc tính baèng mg/l, caùc loaïi khí thöôøng gaëp trong nöôùc laø CO2, O2, H2S…Chuùng laøm xaáu chaát löôïng nöôùc, gaây ra hieän töôïng aên moøn kim loaïi vaø coù muøi khoù chòu, cho neân yeâu caàu khoâng ñuôïc coù khí, neáu nöôùc coù khí chöùng toû nöôùc ñaõ nhieãm baån höõu cô.

- Ñoä chöùa muoái aên cuûa nöôùc bieåu thò baèng soá löôïng Natriclorua coù trong nöôùc ñöôïc tính baèng mg/l.

Nöôùc aên uoáng phaûi coù haøm löôïng NaCl 70 – 100mg/l.- Caùc hôïp chaát cuûa nitô (NH3, NO2H, NO3H) coù trong nöôùc

chöùng toû nöôùc ñaõ nhieãm baån do nöôùc thaûi laãn vaøo. Nöôùc aên uoáng khoâng ñöôïc pheùp coù nhöõng chaát ñoäc ñoù.

Caùc chaát ñoäc khaùc khoâng ñöôïc coù trong nöôùc nhö Pb, Cu, Zn, As…c. Vi truøng:

- Caàn xaùc ñònh soá vi truøng trong 1 ñôn vò theå tích nöôùc. Trong soá caùc vi truøng nguy hieåm nhaát laø vi truøng ñöôøng ruoät nhö: thoå taû, thöông haøn, kieát lò… Ñaëc tröng ñoä baån veà vi truøng cuûa nöôùc baèng soá löôïng caùc vi truøng ñöôøng ruoät hình ñuõa goïi laø Coli trong 1 lít nöôùc. Nöôùc aên uoáng quy ñònh 20 con Coli/lit.

16

4.2. Chaát löôïng nöôùc saûn xuaát:

Tuyø loaïi saûn xuaát vaø yeâu caàu chaát löôïng nöôùc cuaû saûn phaåm ñoøi hoûi.

4.3. Yeâu caàu veà chaát löôïng nöôùc:

Nöôùc aên uoáng sinh hoaït ñoøi hoûi chaát löôïng raát cao, vì noù quan heä ñeán ñôøi soáng söùc khoeû cuûa ngöôøi daân, cuõng nhö chaát löôïng saûn phaåm, nhaát laø nhöõng nhaø maùy ñoà hoäp, thöïc phaåm, coâng ngheä deät, nhuoäm.

Chaát löôïng nöôùc aên uoáng do cô quan kieåm tra veä sinh nhaø nöôùc quy ñònh (ôû ta laø cô quan y teá vieän veä sinh dòch teã hoïc) chaát löôïng nöôùc saûn xuaát theo yeâu caàu rieâng veà kyõ thuaät cho töøng loaïi saûn xuaát.

Ngoaøi ra, coøn nhieàu tính chaát khaùc quy ñinh trong tieâu chuaån cuûa nhaø nöôùc.

V. CHEÁ ÑOÄ TIEÂU THUÏ NÖÔÙC

Vieäc tieâu thuï nöôùc khoâng phaûi luùc naøo cuõng ñoàng ñeàu, maø coù luùc nhieàu, luùc ít do ñoù ñeå cung caáp ñaày ñu,û thoaû maõn moïi ñoái töôïng duøng nöôùc vaø ñeå thieát keá heä thoáng caáp nöôùc ñöôïc kinh teá vaø caàn phaûi bieát roõ cheá ñoä tieâu thuï nöôùc.

Cheá ñoä tieâu thuï nöôùc raát phöùc taïp vì nöôùc ñöôïc cung caáp cho nhieàu ñoái töôïng khaùc nhau, noù thay ñoåi theo thaùng, muøa naêm, cuõng nhö töøng giôø ngaøy (giôø cao ñieåm duøng nhieàu, ban ñeâm duøng ít), noù phuï thuoäc vaøo cheá ñoä laøm vieäc, nghæ nhôi cuûa con ngöôøi vaø cheá ñoâï laøm vieäc cuûa nhaø maùy, cô quan… Ñeå ñaëc tröng cho cheá ñoä tieâu thuï nöôùc trong ngaøy ngöôøi ta thöôøng thaønh laäp caùc baûng thoáng keâ löu löôïng nöôùc theo töøng giôø trong 1 ngaøy ñeâm theå hieän baèng caùc bieåu ñoà tieâu thuï nöôùc trong ngaøy hay caùc heä soá khoâng ñieàu hoaø ngaøy, giôø.

Caùc baûng vaø bieåu ñoà coù daïng sau:

17

Bảng 1. 4: Baûng thoáng keâ löu löôïng nöôùc theo giôø trong ngaøy ñeâm

Giờ

Qsh aQsh Nước tưới QCNSX Qsh

CN QtCN Lưu lượng tổng cộng

Kh=1,4 m3 Đường Caây m3 PXn PXl PXn PXl m3 %Qng

đ%Qsh m3 m3 m3 % m3 % m3 m3 m3 Q bQ

0 - 1 1 121.5 133.65 133.65 153.70 0.87

1 - 2 1 121.5 133.65 133.65 153.70 0.87

2 - 3 1 121.5 133.65 133.65 153.70 0.87

3 - 4 1 121.5 133.65 133.65 153.70 0.87

4 - 5 2 243 267.3 267.30 307.40 1.73

5 - 6 3 364.5 400.95 400.95 461.09 2.60

6 - 7 5 607.5 668.25 97.2 765.45 880.27 4.96

7 - 8 6.5 789.75 868.725 97.2 965.93 1110.81 6.26

8 - 9 6.5 789.75 868.725 91.13 100 6 0.6

1060.4

6 1219.52 6.87

9 -

1

0 5.5 668.25 735.075 91.13 100 6 0.42 9 0.9 927.53 1066.65 6.01

1

0 -

1

1 4.5 546.75 601.425 91.13 100 12 0.84 12 1.2 794.60 913.78 5.15

1

1 -

1

2 5.5 668.25 735.075 91.13 100 19 1.33 16 1.6 929.14 1068.51 6.02

1

2 -

1

3 7 850.5 935.55 91.13 100 15 1.05 10 1

1128.7

3 1298.04 7.32

1

3 -

1

4 7 850.5 935.55 91.13 100 6 0.42 10 1

1128.1

0 1297.32 7.31

1

4 -

1

5 5.5 668.25 735.075 91.13 100 12 0.84 12 1.2 928.25 1067.48 6.02

1

5 -

1

6 4.5 546.75 601.425 91.13 100 19 1.33 16 1.6 795.49 914.81 5.16

1

6 -

1

7 5 607.5 668.25 97.2 11 0.77 9 0.9 12 16 795.12 914.39 5.15

18

Giờ

Qsh aQsh Nước tưới QCNSX Qsh

CN QtCN Lưu lượng tổng cộng

Kh=1,4 m3 Đường Caây m3 PXn PXl PXn PXl m3 %Qng

đ%Qsh m3 m3 m3 % m3 % m3 m3 m3 Q bQ

1

7 -

1

8 6.5 789.75 868.725 97.2 965.93 1110.81 6.26

1

8 -

1

9 6.5 789.75 868.725 97.16 965.89 1110.77 6.26

1

9 -

2

0 5 607.5 668.25 668.25 768.49 4.33

2

0 -

2

1 4.5 546.75 601.425 601.43 691.64 3.90

2

1 -

2

2 3 364.5 400.95 400.95 461.09 2.60

2

2 -

2

3 2 243 267.3 267.30 307.40 1.73

2

3 -

2

4 1 121.5 133.65 133.65 153.70 0.87

Cộng 100 12150 13365 729.04 485.96 800 100 7 100 10 12 16 15425

17738.

75 100

Qsh: Löu löôïng nöôùc duøng cho sinh hoaït; a: Heä soá keå ñeán löôïng nöôùc duøng cho coâng nghieäp ñòa phöông vaø tieåu thuû coâng nghieäp, a=1,1; QCN

SX: Löu löôïng nöôùc duøng cho saûn xuaát coâng nghieäp; Qsh

CN: Löu löôïng nöôùc sinh hoaït cuûa coâng nhaân trong caùc khu coâng nghieäp; Q tCN:

Löu löôïng nöôùc taém cho coâng nhaân trong caùc xí nghieäp coâng nghieäp.

19

Hình 1. 2: Bieåu ñoà tieâu thuï nöôùc theo giôø/ngaøy – ñeâm (theo baûng 1.4)

Caùc baûng vaø bieåu ñoà naøy (daïng baûng 1.4) cho ta bieát giôø duøng nöôùc nhieàu nhaát cuûa ñoâ thò hoaëc ñieåm daân cö ñeå tính toùan choïn cheá ñoä coâng taùc cuûa maùy bôm vaø xaùc ñònh dung tích cuûa coâng trình döï tröõ nöôùc (ñaøi nöôùc, beå nöôùc). Ngoaøi ra ñeå ñaëc tröng cho cheá ñoä tieâu thuï nöôùc ngöôøi ta coøn ñöa ra khaùi nieäm veà heä soá khoâng ñieàu hoaø giôø (Kg), heä soá khoâng ñieàu hoaø ngaøy(Kng). Heä soá khoâng ñieàu hoaø ngaøy, giôø laø tæ soá giöõa luôïng nuôùc lôùn nhaát vaø löôïng nöôùc trung bình ngaøy hay giôø.

Theo kinh nghieäm ñoái vôùi caáp nöôùc ñoâ thò:Kng = 1.2 ñeán 1.3Kg = 1.35 ñoâ thò lôùnKg = 1.5 ñoâ thò vöøa

VI. XAÙC ÑÒNH LÖU LÖÔÏNG NÖÔÙC TÍNH TOAÙN:

Löu löôïng nöôùc sinh hoaït cuûa khu daân cö

20

Qmax ngaøy ñeâm, Qmax gio, Qmax giaây: Löu löôïng nöôùc lôùn nhaát ngaøy, ñeâm, giôø, giaây

Kngaøy, Kgiôø: Heä soá khoâng ñieàu hoaø ngaøy trong naêm, giôø trong ngaøy.

Kngaøy = 1.1 - 1.3Kgiôø = 1.4 - 1.5qtb: Tieâu chuaån duøng nöôùc trung bình (lít/ ngöôøi

ngaøy.ñeâm)N: Daân soá tính toaùn cho khu daân cö (ngöôøi)

Löu löôïng nöôùc töôùi ñöôøng, töôùi caây coù theå tính theo coâng thöùc sau:

Trong ñoù:Qt.max.ng, Qt.max.h, Qt.max.s: Löu löôïng nöôùc töôùi lôùn nhaát ngaøy

ñeâm, giôø, giaâyF: dieän tích caây xanh hoaëc maët ñöôøng caàn töôùi (ha)qt: Tieâu chuaån nöôùc töôùi (l/m2 ngaøy ñeâm)T: Thôøi gian töôùi trong ngaøy (giôø) 6 giôø

Löu löôïng nöôùc duøng cho saûn xuaát thöôøng ñöôïc coi nhö phaân boá ñeàu trong quaù trình saûn xuaát.(Löu löôïng nöôùc sinh hoaït trong coâng trình ñöôïc tính toaùn treân cô sôû thieát bò veä sinh, loaïi nhaø laø chính, theo heä thoáng caáp nöôùc beân trong coâng trình)

VII. AÙP LÖÏC TRONG MAÏNG LÖÔÙI CAÁP NÖÔÙC

Muoán ñöa nöôùc tôùi nôi tieâu duøng thì taïi moãi ñieåm cuûa maïng löôùi caáp nöôùc beân ngoaøi phaûi coù moät aùp löïc töï do döï tröõ caàn thieát, aùp löïc naøy do maùy bôm hay ñaøi nöôùc taïo ra. Ngöôøi ta ño aùp löïc nöôùc baèng chieàu cao cuûa coät nöôùc. Ñôn vò m (H2O), kyù hieäu laø H.

Muoán vieäc cung caáp nöôùc ñöôïc lieân tuïc thì aùp löïc cuûa maùy bôm hay chieàu cao ñaøi phaûi ñaày ñuû ñeå baûo ñaûm ñöa nöôùc tôùi nhöõng vò trí baát lôïi nhaát cuûa khu daân cö töùc laø

21

ñieåm ñöa nöôùc vaøo ngoâi nhaø cao nhaát hoaëc xa nhaát so vôùi traïm bôm hay ñaøi nöôùc. Ñoàng thôøi taïi nhöõng ñieåm ñoù phaûi coù aùp löïc töï do caàn thieát ñeå ñöa nöôùc tôùi caùc thieát bò veä sinh baát lôïi nhaát cuûa ngoâi nhaø (Thieát bò veä sinh ôû vò trí baát lôïi nhaát coù theå laø cao nhaát hay xa nhaát ñoái vôùi nguoàn caáp cho ngoâi nhaø).

Trong maïng löôùi chöõa chaùy aùp löïc thaáp thì aùp löïc caàn thieát ôû coät laáy nöôùc chöõa chaùy baát lôïi nhaát toái thieåu laø 10m.

Coøn trong maïng löôùi chöõa chaùy aùp löïc cao aùp löïc caàn thieát ôû coät chöõa chaùy baát lôïi nhaát coù theå tính nhö sau:

Trong ñoù:

: Chieàu cao hình hoïc chöõa chaùy tính töø maët ñaát ñeán

van chöõa chaùy baát lôïi nhaát trong ngoâi nhaø coù chaùy (m).

: AÙp löïc caàn thieát ôû voøi phun chöõa chaùy ñeå taïo 1 coät nöôùc ñaëc lôùn hôn hoaëc baèng 10mho: Toån thaát aùp löïc trong caùc oáng vaûi gai traùng cao su (m)hcb: Toån thaát aùp löïc cuïc boä töø coät chöõa chaùy ñeán mieäng laêng phun (m)

Hình 1. 3: Lieân heä veà phöông dieän aùp löïc giöõa caùc coâng trình cuûa heä thoáng caáp nöôùc

Zb, Zñ, Znh: Coát maët ñaát cuûa traïm bôm, ñaøi nöôùc, ngoâi

22

nhaø baát lôïi nhaát (m).Hñ, Hb: Ñoä cao ñaøi nöôùc vaø aùp löïc coâng taùc cuûa maùy bôm (m).

: Aùp löïc caàn thieát cuûa ngoâi nhaø baát lôïi nhaát (m)

hñ: Chieàu cao lôùp nöôùc trong ñaøi (Töø möïc nöôùc thaáp nhaát ñeán möïc nöôùc cao nhaát). (m)h2: Toång toån thaát töø traïm bôm ñeán ñaøi. (m)h1: toång toån thaát töø ñaøi ñeán thieát bò duøng nöôùc ôû vò trò baát lôïi nhaát. (m)Töø sô ñoà treân ta coù theå tính Hñ vaø Hb (m)

Aùp löïc yeâu caàu taïi vò trí baát lôïi nhaát treân maïng löôùi caáp nöôùc beân ngoaøi (TP) coøn goïi laø aùp löïc caàn thieát (aùp löïc caàn thieát cuûa ngoâi nhaø). Coù theå laáy sô boä nhö sau:

Nhaø treät Hct = 810 mNhaø 1 treät + 1 laàu: Hct = 12mTheâm 1 taàng thì Hct theâm 4mThöïc teá maïng löôùi caáp nöôùc beân ngoaøi chæ ñöa nöôùc

ñeán vò trí baát lôïi nhaát moät aùp löïc nhaát ñònh khoâng ñaûm baûo aùp löïc söû duïng cho nhaø coù nhieàu taàng laàu.

23

Chöông 2HEÄ THOÁNG CAÁP NÖÔÙC BEÂN TRONG COÂNG

TRÌNH(Coøn goïi laø heä thoáng caáp nöôùc beân trong)

I. ÑÒNH NGHÓA

Heä thoáng caáp nöôùc beân trong coâng trình hay 1 ñôn vò duøng nöôùc moät nhoùm nhaø laø nhöõng ñöôøng oáng thieát bò ñeå ñöa nöôùc töø maïng löôùi beân ngoaøi (thaønh phoá) ñeán moïi duïng cuï veä sinh hay maùy moùc saûn xuaát beân trong nhaø.

- Sô ñoà heä thoáng bao goàm caùc thaønh phaàn sau (coù theå): (Hình 2.1)

OÁng daãn nöôùc vaøo nhaø hay vaøo moät ñôn vò duøng nöôùc

Nuùt ñoàng hoà ño nöôùc goàm ñoàng hoà vaø caùc thieát bò khaùc

Beå chöùa nöôùc, keùt nöôùc, ñaøi nöôùcTraïm naâng aùp löïc nöôùc: bôm, khí eùpOÁng phaân phoái beân trong ñôn vò duøng nöôùcOÁng noái töø oáng phaân phoái trong ñôn vò duøng nöôùc

ñeán caùc nhaø.- Thieát bò caáp nöôùc beân trong nhaø goàm: (Hình 3.6)

OÁng phaân phoái trong nhaøOÁng nhaùnh noái töø oáng phaân phoái beân trong ñeán oáng ñöùngOÁng ñöùngOÁng nhaùnh ñeán nhoùm duïng cuï veä sinh, vaø oáng lieân heä ñeán moät thieát bò veä sinh.Duïng cuï veä sinh hay duïng cuï chöõa chaùyNgoaøi ra coøn coù caùc thieát bò phuï tuøng treân maïng löôùi vaø coâng trình keå treân.

Trong sô ñoà heä thoáng caáp nöôùc beân trong döôùi ñaây laø ñaày ñuû tuyø theo yeâu caàu caáp nöôùc cuï theå cuûa ñôn vò duøng nöôùc vaø tình hình maïng löôùi caáp nöôùc beân ngoaøi maø coù theå khoâng caàn 1 soá thaønh phaàn trong sô ñoà.

24

Hình 2. 1: Sô ñoà heä thoáng caáp nöôùc beân trong coâng trình

Maïng löôùi nöôùc thaønh phoá1 OÁng daãn vaøo ñôn vò duøng nöôùc2 Nuùt ñoàng hoà ño nöôùc3, 5 OÁng lieân heä (oáng noái)4 Beå chöùa nöôùc

6 Traïm naâng aùp löïc: Bôm, khí eùp7 OÁng phaân phoái beân trong ñôn vò duøng nöôùc8 OÁng noái, oáng daãn nöôùc vaøo nhaø9 Thieát bò caáp nöôùc beân trong

II. PHAÂN LOAÏI HEÄ THOÁNG CAÁP NÖÔÙC BEÂN TRONG (ÑÔN VÒ DUØNG NÖÔÙC VAØ TRONG NHAØ)

Khi thieát keá heä thoáng caáp nöôùc trong moät ñôn vò duøng nöôùc vaø trong nhaø coù theå coù nhieàu phöông aùn, nhieàu sô ñoà khaùc nhau. Caùc yeáu toá aûnh höôûng ñeán vieäc choïn sô ñoà laø:

1. Chöùc naêng cuûa ngoâi nhaø2. Chieàu cao hình hoïc cuûa nhaø3. Möùc ñoä tieän nghi cuûa ngoâi nhaø, trang thieát bò veä

sinh cao, thaáp.4. Söï phaân boá thieát bò veä sinh trong ñôn vò duøng nöôùc

(taäp trung, phaân taùn…)5. AÙp löïc söû duïng cuûa caùc duïng cuï veä sinh, maùy moùc

(aùp löïc söû duïng)6. Löu löôïng vaø trò soá aùp löïc baûo ñaûm cuûa oáng nöôùc

25

thaønh phoáCô baûn coù theå chia ra caùc loaïi sau ñaây:

2.1. Phaân loaïi theo chöùc naêng:

1. Heä thoáng caáp nöôùc sinh hoaït, aên uoáng2. Heä thoáng caáp nöôùc saûn xuaát3. Heä thoáng caáp nöôùc chöõa chaùy4. Heä thoáng caáp nöôùc keát hôïpHeä thoáng caáp nöôùc saûn xuaát laøm rieâng vôùi nöôùc sinh

hoaït khi chaát löôïng nöôùc saûn xuaát ñoøi hoûi thaáp maø soá löôïng nhieàu, hoaëc yeâu caàu ñaëc bieät nhö cung caáp cho noài hôi; laøm keát hôïp khi chaát löôïng nöôùc saûn xuaát ñoøi hoûi cao nhö aên uoáng hay thaáp hôn nhöng soá löôïng ít.

Heä thoáng caáp nöôùc chöõa chaùy thöôøng laøm chung vôùi nöôùc sinh hoaït, chæ laøm rieâng trong caùc tröôøng hôïp ñaëc bieät nhö trong nhöõng nhaø cao taàng, lôùn hôn 16 taàng hay khi coù heä thoáng caáp nöôùc chöõa chaùy töï ñoäng.

2.2. Phaân loaïi theo aùp löïc cuûa ñöôøng oáng caáp nöôùc beân ngoaøi:

Phaân loaïi theo aùp löïc laø söï phaân loaïi chuû yeáu döïa treân cô sôû töông quan giöõa aùp löïc caàn thieát cuûa ngoâi nhaø (Hct) vaø aùp löïc hieän traïng cuûa oáng caáp nöôùc thaønh phoá daãn ñeán chaân coâng trình.

Hct: Aùp löïc caàn thieát cuûa ngoâi nhaø, laø aùp löïc cuûa ngoâi nhaø ñoøi hoûi phaûi coù ñuû taïi chaân coâng trình ñeå ñöa ñeán taát caû caùc thieát bò veä sinh hay maùy moùc duøng nöôùc coù trong coâng trình, cuõng töùc laø ñöa ñeùn vò trí duøng nöôùc ñoøi hoûi aùp löïc cao nhaát, coøn goïi laø vò trí baát lôïi nhaát. Noù coù theå laø vò trí cao nhaát hay xa nhaát so vôùi ñieåm nguoán cung caáp cho ngoâi nhaø. Noù phuï thuoäc vaøo caùc yeáu toá töø 1-5 noùi treân

AÙp löïc hieän traïng cuûa thaønh phoá cung caáp ñeán chaân cuûa coâng trình so vôùi aùp löïc caàn thieát cuûa coâng trình coù theå laø:

- AÙp löïc baûo ñaûm Hbd: laø tröôøng hôïp aùp löïc nhoû nhaát cuûa heä thoáng caáp nöôùc beân ngoaøi ñeán coâng trình luoân luoân lôùn hôn aùp löïc caàn thieát (Hct)

- AÙp löïc ñaûm baûo khoâng thöôøng xuyeân: laø tröôøng hôïp

26

aùp löïc cuûa heä thoáng caáp nöôùc beân ngoaøi luùc maïnh thì lôùn hôn Hct, luùc yeáu thì nhoû hôn Hct

- AÙp löïc hoaøn toaøn khoâng baûo ñaûm: laø tröôøng hôïp aùp löïc lôùn nhaát cuûa heä thoáng caáp nöôùc beân ngoaøi luoân nhoû hôn Hct

a.Heä thoáng caáp nöôùc ñôn giaûnAÙp duïng khi aùp löïc vaø löu löôïng ñöôøng oáng beân ngoaøi

hoaøn toaøn baûo ñaûm cung caáp ñeán moïi thieát bò beä sinh beân trong nhaø. Nghóa laø aùp löïc caáp nöôùc nhoû nhaát cuûa oáng thaønh phoá ñeán chaân coâng tình lôùn hôn Hct nhaø. Trong thaønh phoá thöôøng nhaø treät hoaëc nhaø 1 treät 1 laàu thì coù sô ñoà naøy ôû nôi aùp löïc thaønh phoá ñuû.

Hình 2. 2: Sô ñoà heä thoáng caáp nöôùc ñôn giaûn1. OÁng daãn nöôùc töø thaønh phoá vaøo nhaø, hay töø ñôn

vò duøng nöôùc vaøo nhaø.2. Van ñoùng môû nöôùc3. Ñoàng hoà ño nöôùc chính4. Van xaû5. OÁng chính phaân phoái beân trong nhaø6. OÁng ñöùng

b. Heä thoáng coù keùt nöôùc treân maùi:Heä thoáng naøy aùp duïng khi aùp löïc thaønh phoá ñaûm baûo

khoâng thöôøng xuyeân. Nghóa laø trong nhöõng giôø duøng nöôùc 27

ít (ban ñeâm) nöôùc coù theå leân ñeán taát caû caùc thieát bò veä sinh beân trong nhaø, coøn nhöõng giôø duøng nöôùc nhieàu thì nöôùc khoâng leân ñöôïc caùc taàng treân cao.

Keùt nöôùc laøm nhieäm vuï döï tröõ aùp löïc vaø löu löôïng khi nöôùc thöøa (aùp löïc ngoaøi phoá cao) vaø cung caáp nöôùc cho ngoâi nhaø trong nhöõng giôø cao ñieåm. Vôùi heä thoáng naøy coù theå chæ thieát keá moät ñöôøng oáng daãn nöôùc leân xuoáng keùt. Khi ñoù ñöôøng oáng phaûi choïn vôùi tröôøng hôïp löu löôïng lôùn nhaát vaø treân ñöôøng oáng daãn nöôùc töø ñaùy keùt xuoáng coù ñaët van moät chieàu ñeå khoâng cho nöôùc vaøo töø ñaùy keùt seõ laøm xaùo troän caùc caën reâu ôû ñaùy laøm baån nöôùc, vaø cuõng phaûi ñaët van 1 chieàu sau ñoàng hoà ñeå khoâng cho nöôùc ra khoûi nhaø. Hoaëc thieát keá ñöôøng oáng daãn nöôùc leân keùt rieâng vaø xuoáng töø keùt rieâng, phöông aùn naøy oáng daãn leân coù ñöôøng kính nhoû hôn oáng daãn xuoáng, deã quaûn lyù, söûa chöõa vaø caùc thieát bò van khoùa, voøi nöôùc duøng ñöôïc beàn hôn. Tröôøng hôïp naøy oáng chính phaân phoái beân trong nhaø ñaët phía treân.

Hình 2. 3: Sô ñoà heä thoáng caáp nöôùc coù keùt nöôùc

a) vôùi 1 oáng ñöùng leân xuoáng keùt; b) vôùi 2 oáng ñöùng

28

leân xuoáng keùt rieâng bieät•Öu ñieåm cuûa heä thoáng

Döï tröõ ñöôïc löu löôïng caàn thieát Khoâng bò maát nöôùc ñoät ngoätTieát kieäm ñieän vì khoâng söû duïng maùy bôm

•Nhöôïc ñieåm cuûa heä thoángVì dung tích lôùn, naëng neân aûnh höôûng ñeán keát caáu

cuûa nhaøÑaët ôû nôi coù chieàu cao lôùn laøm aûnh höôûng myõ quan

kieán truùc nhaøDuøng laâu nöôùc trong keùt bò baånCaùc nhöôïc ñieåm naøy ñöôïc khaéc phuïc baèng giaûi phaùp

keát caáu, kieán truùc vaø quaûn lyù baûo trì.Ví duï: Moät nhaø 4 taàng, aùp löïc nöôùc baûo ñaûm cuûa

maïng löôùi beân ngoaøi laø 16m, töùc laø nöôùc luoân leân tôùi taàng 3 thì choïn sô ñoà keùt nöôùc treân maùi laø hôïp lyù nhaát.c. Heä thoáng caáp nöôùc coù traïm bôm:

AÙp duïng khi maïng löôùi beân ngoaøi khoâng baûo ñaûm aùp löïc (hoaøn toaøn hay thöôøng xuyeân). Trong tröôøng hôïp khoâng thöôøng xuyeân maùy bôm laøm nhieäm vuï thay cho keùt nöôùc. Bôm môû theo chu kyø baèng tay hay töï ñoäng baèng rô-le aùp löïc (khi aùp löïc ñöôøng oáng thaáp, maùy bôm töï ñoäng môû maùy ñöa nöôùc tôùi nhöõng ñieåm tieâu thuï nöôùc). Sô ñoà naøy khoâng kinh teá baèng sô ñoà keùt nöôùc, vì toán ñieän, toán thieát bò, toán ngöôøi quaûn lyù (neáu môû maùy bôm baèng tay).

Tröôøng hôïp aùp löïc ngoaøi phoá hoaøn toaøn khoâng ñaûm baûo thì phaûi coù maùy bôm chaïy lieân tuïc ñeå taêng aùp löïc, vì vaäy khoâng kinh teá, ít duøng, khi aùp duïng phaûi ñöôïc pheùp cuûa sôû nöôùc thaønh phoá vì maùy bôm huùt nöôùc tröïc tieáp töø oáng thaønh phoá.

Noùi chung, heä thoáng caáp nöôùc chæ coù traïm bôm chæ söû duïng taïm khi duøng nöôùc vôùi thôøi gian ngaén hoaëc trong 1 thôøi gian nhaát ñònh naøo ñoù ôû coâng tröôøng hoaëc duøng caáp nöôùc cho tieåu khu, chöù khoâng duøng caáp nöôùc trong nhaø.d. Heä thoáng coù keùt nöôùc vaø traïm bôm:

AÙp duïng cho tröôøng hôïp aùp löïc beân ngoaøi hoaøn toaøn khoâng ñaûm baûo. Maùy bôm laøm vieäc theo chu kyø, chæ môû khi keùt nöôùc gaàn heát nöôùc ñeå cung caáp cho caùc thieát bò veä sinh vaø boå sung cho keùt nöôùc. Trong nhöõng giôø khaùc

29

keùt nöôùc seõ cung caáp nöôùc cho ñieåm duøng nöôùc. Sô ñoà naøy chæ aùp duïngkhi oáng nöôùc ngoaøi phoá lôùn cung caáp ñuû löu löôïng, khoâng aûnh höôûng ñeán söï duøng nöôùc phía sau nguoàn vaø phaûi ñöôïc pheùp cuûa cô quan quaûn lyù maïng löôùi caáp nöôùc thaønh phoá vì maùy bôm huùt nöôùc tröïc tieáp töø oáng thaønh phoá.

Ví duï: Nhaø 4 taàng, aùp löïc ngoaøi phoá baèng 8m, nghóa laø nöôùc coù theå ñöa ñeán taàng treät; coù theå choïn sô ñoà keùt nöôùc vaø traïm bôm neáu ñöôïc cho pheùp.

Hình 2. 4: Sô ñoà heä thoáng coù keùt nöôùc vaø traïm bôme. Heä thoáng coù keùt nöôùc, traïm bôm vaø beå chöùa nöôùc ngaàm:

AÙp duïng trong tröôøng hôïp aùp löïc nöôùc cuûa ñöôøng oáng beân ngoaøi hoaøn toaøn khoâng ñaûm baûo vaø quaù thaáp, ñoàng thôøi löu löôïng laïi khoâng ñaày ñuû (ñöôøng kính oáng beân ngoaøi nhoû). Neáu bôm tröïc tieáp töø ñöôøng oáng beân ngoaøi thì khoâng ñöôïc pheùp vì seõ aûnh höôûng tröïc tieáp ñeán caùc ñôn vò duøng nöôùc gaàn ñoù.

Theo quy phaïm thì aùp löïc ngoaøi nhoû hôn 6m thì phaûi xaây döïng beå chöùa nöôùc ngaàm.

Beå chöùa nöôùc ngaàm thöôøng daët döôùi ñaát, maùy bôm seõ bôm nöôùc töø ñoù vaøo caùc nôi tieâu duøng vaø döï tröõ keùt nöôùc.

30

Öu ñieåm cuûa heä thoáng: Baûo ñaûm vieäc cung caáp nöôùc trong nhaø moät caùch ñoäc laäp, chuû ñoäng vaø raát an toaøn trong söû duïng vaø hieän nay ñöôïc söû duïng nhieàu nhaát cho caáp nöôùc caùc coâng trình.

Hình 2. 5: Sô ñoà heä thoáng coù keùt nöôùc, traïm bôm vaø beå chöùa

Trong sô ñoà naøy coù 2 beå nöôùc laø beå chöùa nöôùc ngaàm vaø keùt nöôùc, caàn phaûi baûo veä, veä sinh cho 2 beå naøy. Trong quaûn lyù söû duïng caàn kieåm tra, suùc röûa theo ñònh kyø.f. Heä thoáng coù traïm khí eùp.

AÙp duïng nhö tröôøng hôïp b, khi khoâng theå xaây döïng keùt nöôùc vì lyù do myõ quan, keát caáu. Heä thoáng naøy quaûn lyù khoù, phaûi duy trì löôïng khí caàn thieát, caùc bình aùp löïc raát maéc tieàn.

31

Hình 2. 6: Sô ñoà heä thoáng caáp nöôùc coù traïm khí eùp (bình aùp löïc)

g. Heä thoáng caáp nöôùc phaân vuøng:Tröôøng hôïp aùp löïc thaønh phoá baûo ñaûm ñöa leân moät

soá taàng (4-5 taàng) thì ta neân söû duïng aùp löïc naøy cho kinh teá, khi ñoù moät soá taàng döôùi laáy nöôùc tröïc tieáp töø maïng löôùi thaønh phoá, caùc taàng treân seõ do keùt nöôùc vaø maùy bôm ñaûm nhieäm. Tröôøng hôïp naøy phaûi theâm moät oáng chính phaân phoái phía treân, vaø theâm khoaù moät chieàu treân oáng ñöùng ôû giöõa bieân giôùi 2 vuøng aùp löïc neáu coù oáng ñöùng ñi chung.

Hình 2. 7: Sô ñoà heä thoáng caáp nöôùc phaân vuøngVôùi nhaø cao taàng thì cuõng duøng sô ñoà naøy, nhöng caùc

vuøng beân treân phaûi duøng maùy bôm taêng aùp löïc, tuøy theo ñoä cao cuûa nhaø maø chia ít hay nhieàu vuøng aùp löïc.

Treân ñaây laø moät soá sô ñoà heä thoáng caáp nöôùc beân trong nhaø, khi thieát keá caàn nghieân cöùu kyõ, so saùnh phöông aùn, so saùnh veà kinh teá, kyõ thuaät, tieän nghi…, ñeå choïn moät

32

sô ñoà thích hôïp nhaát baûo ñaûm thoaû maõn caùc ñieàu kieän sau:

Söû duïng toái ña aùp löïc ngoaøi phoá.Reû, quaûn lyù deã, thuaän tieän.Traùnh söû duïng nhieàu maùy bôm vì toán ñieän, toán quaûn

lyù.Keát hôïp toát vôùi myõ quan kieán truùc cuûa ngoâi nhaø

ñoàng thôøi choáng oàn cho ngoâi nhaø.

2.3. Heä thoáng caáp nöôùc nhaø cao taàng

2.3.1 Ñaëc ñieåm caáp thoaùt nöôùc cho nhaø cao taàng.Theo phaân loaïi nhaø cao taàng laø nhaø töø 9 taàng trôû leân.

Nhaø cao taàng thöôøng laø coâng trình ña chöùc naêng, coù chieàu cao vaø khoái tích lôùn.

Caùc ñaëc ñieåm cuûa nhaø cao taàng coù aûnh höôûng ñeán giaûi phaùp thieát keá xaây döïng heä thoáng caáp thoaùt nöôùc nhö sau:

- Trong moät nhaø cao taàng coù theå coù nhieàu chöùc naêng khaùc nhau, caùc chöùc naêng coù theå ñoäc laäp nhö office, khaùch saïn, nhaø ôû caên hoä, sieâu thò thöông maïi vaø caùc coâng trình phuïc vuï caùc chöùc naêng chính treân nhö taàng kyõ thuaät, nhaø kho, nhaø xe, cöûa haøng (quaày) aên uoáng, bar, dòch vuï phuïc vuï söùc khoûe, theå duïc theå thao, caùc beå bôi, nhaø giaët uûi…

- Nhaø cao taàng coù chieàu cao lôùn, vì vaäy ñeå caùc nhu caàu duøng nöôùc ñöôïc bình thöôøng caàn phaûi quan taâm ñeán vaán ñeà ñieàu hoøa aùp löïc trong heä thoáng caáp nöôùc.

- Nhaø cao taàng, ñaëc bieät laø nhaø coù nhieàu chöùc naêng khaùc nhau, thöôøng coù taàng kyõ thuaät. Taàng kyõ thuaät ñoàng thôøi laø nôi thay ñoåi caùc truïc kyõ thuaät trong nhaø.

- Nhaø cao taàng laø coâng trình coù theå coù moät hoaëc moät soá ñoái töôïng cuøng tham gia quaûn lyù, neân sô ñoà caáp nöôùc coù theå laø taäp trung hay phaân vuøng.

- Nhaø cao taàng laø coâng trình coù nhieàu heä thoáng kyõ thuaät vì vaäy thöôøng toå chöùc laép ñaët caùc heä thoáng kyõ thuaät trong hoäp kyõ thuaät. Hoäp kyõ thuaät coù theå laø hoäp ñaët caùc tuyeán chính cho toaøn nhaø hoaëc hoäp ñaët caùc tuyeán phuï cho töøng boä phaän, töøng phaàn,

33

töøng haïng muïc coâng trình.- Nhaø cao taàng thöôøng ñoøi hoûi tieâu chuaån kyõ thuaät,

tuoåi thoï, ñoä beàn cao vì vaäy trang thieát bò duøng nöôùc, vaät tö ñöôøng oáng vaø maùy moùc cuõng ñoøi hoûi coù chaát löôïng töông öùng.

- Do nhu caàu dieän tích ñeå xe, nhaø kho vaø boá trí caùc haïng muïc kyõ thuaät ôû taàng thaáp, trong khu dieän tích xaây döïng nhoû, ñeå ñaûm baûo myõ quan, traùnh oâ nhieãm cho khu vöïc xung quanh, caùc nhaø cao taàng thöôøng coù taàng haàm. Nhaø coù theå coù moät hoaëc nhieàu taàng haàm. Taàng haàm do thaáp hôn heä thoáng thoaùt nöôùc ngoaøi nhaø neân phaûi toå chöùc thoaùt nöôùc baèng bieän phaùp bôm nöôùc thaûi leân ñeå thaûi vaøo heä thoáng thoaùt nöôùc beân ngoaøi, cho neân caàn haïn cheá ñaët caùc khu veä sinh caùc thieát bò duøng nöôùc döôùi taàng haàm, hoaëc phaûi toå chöùc thaønh khu vöïc thoaùt nöôùc rieâng.

- Nhaø cao taàng coù thang maùy vaø bao giôø cuõng coù khu vöïc giao thoâng coâng coäng noái vôùi heä thoáng giao thoâng ôû moãi taàng, vì vaäy caùc truïc kyõ thuaät thöôøng ñaët trong khu vöïc giao thoâng naøy.

- Nhaø cao taàng vöøa cao vöøa roäng cho neân coù nhöõng tuyeán oáng caáp thoaùt thaúng, daøi hoaëc cao cho neân phaûi chuù yù söû duïng vaät lieäu laøm oáng, caùc giaûi phaùp thieát keá caùc caáu taïo, vò trí, caùch laép ñaët sao cho phuø hôïp, chòu ñöôïc aùp löïc, oáng co giaõn ñöôïc, traùnh ñöôïc rung luùn, traùnh choâ nhieät ñoä cao vaø nhieät ñoä thaáp…

2.3.2 Giaûi phaùp caáp nöôùc nhaø cao taàngÑoái vôùi caùc nhaø cao taàng, nhaát laø nhöõng nhaø coù soá

taàng lôùn hôn 10 taàng, thì vieäc caáp nöôùc caàn löu yù tôùi ñaëc ñieåm aùp löïc, khaû naêng chòu aùp cuûa caùc duïng cuï veä sinh, ñöôøng oáng, phuï tuøng cuõng nhö vieäc tính toaùn löïa choïn bôm vaø ñoä co giaûm cuûa vaät lieäu laøm oáng.

Sô ñoà heä thoáng caáp nöôùc cho nhaø cao taàng laø sô ñoà caáp nöôùc phaân vuøng aùp löïc. Trong moãi vuøng caàn khoáng cheá aùp löïc thuûy tónh khoâng ñöôïc vöôït quaù aùp löïc cho pheùp Hgh = 60m ( ñoái vôùi caáp nöôùc chöõa chaùy Hgh ≤ 90m). Soá vuøng nv phuï thuoäc soá taàng nhaø ntn vaø chieàu cao taàng

34

nhaø Htn

(vuøng)

Treân moãi vuøng cuûa nhaø caàn coù taàng kyõ thuaät ñeå boá trí ñöôøng oáng phaân phoái, caùc beå chöùa, caùc thieát bò vaø phuï tuøng khaùc. Soá taàng nhaø cuûa vuøng thöù nhaát n tn1

laáy phuï thuoäc vaøo aùp löïc khoáng cheá (nhoû nhaát) ôû trong maïng löôùi caáp nöôùc ngoaøi nhaø taïi vò trí laáy nöôùc.

Trong ñoù: 4 laø aùp löïc nöôùc caàn thieát cho moät taàng thöôøng (m)

1.5 coù ñôn vò laø m laø heä soá do taàng treät aùp löïc nöôùc baèng aùp taàng thöôøng coäng 1,5m.

Nöôùc caáp vaøo maïng löôùi cuûa vuøng tieáp theo do maùy bôm taêng aùp thöïc hieän. Neáu nöôùc töø beå chöùa boá trí ôû moät taàng kyõ thuaät, duøng maùy bôm ñöa tôùi beå chöùa phuïc vuï cho vuøng khaùc thì sô ñoà maïng löôùi ñoù goïi laø sô ñoà noái tieáp (hình 2.8a), sơ đồ này được dùng cho nhà có chiều cao bất kỳ. Nếu nhà có

chiều cao quá lớn thì tùy theo tính toán mà bố trí số lượng bể chứa và máy bơm cho phù hợp. Neáu boá trí treân moãi taàng kyõ thuaät traïm bôm taêng aùp thì coâng taùc quaûn lyù vaän haønh phöùc taïp hôn, yeâu caàu phaûi coù keát caáu choáng oàn, choáng rung khi maùy bôm hoaït ñoäng.

Neáu caáp nöôùc cho moãi vuøng baèng maùy bôm taêng aùp boá trí ôû taàng moät ( hoaëc taàng haàm), thì goïi laø sô ñoà song song (hình 2.8b), sơ đồ này chỉ sử dụng cho nhà có chiều cao không lớn để máy

bơm có thể bơm nước từ tầng trệt lên đến trên mái của ngôi nhà, lưu lượng của máy bơm không đòi hỏi cao.

Neáu nöôùc caáp cho caùc vuøng ñöôïc laáy töø oáng ñaåy cuûa moät traïm bôm ñaët ôû taàng treät goïi laø sô ñoà caân baèng beå chöùa keùt nöôùc (hình 2.8c).

Caùc phuï tuøng vaø thieát bò caàn thieát treân sô ñoà caáp nöôùc nhaø cao taàng theå hieän treân hình 2.8, sơ đồ này chỉ sử dụng

cho nhà có chiều cao không lớn để máy bơm có thể bơm nước từ tầng trệt lên đến trên mái của ngôi nhà, lưu lượng của máy bơm đòi hỏi phải cao để có thể cung cấp nước cho toàn nhà.

35

Hình 2. 8: Sô ñoà caáp nöôùc nhaø cao taànga-Noái tieáp; b- song song; c- caân baèng beå chöùa

1- Beå chöùa; 2- bôm taêng aùp; 3- van ñoùng môû nöôùc; 4- van moät chieàu.

Nhaø cao taàng coù chieàu cao lôùn neân aùp löïc cung caáp cuõng lôùn, thaäm chí raát lôùn. Vì vaäy, xeùt veà maët aùp löïc, nhaø cao taàng yeâu caàu bôm phaûi coù aùp löïc lôùn, oáng vaø bieän phaùp noái oáng phaûi chòu ñöôïc aùp löïc coâng taùc vaø aùp löïc thöû cao. Trong maïng löôùi caáp nöôùc moät vuøng phaûi coù bieän phaùp ñieàu chænh aùp löïc traùnh ñeå aùp löïc taàng döôùi quaù lôùn, taàng treân quaù nhoû khoâng ñaùp öùng yeâu caàu döû duïng.

Nhaø cao taàng yeâu caàu thaåm myõ cao, keát caáu baèng BTCT, vì vaäy oáng phaûi ñi ngaàm trong töôøng, traàn hoaëc hoäp kyõ thuaät. Do coù nhieàu tuyeán kyõ thuaät neân trong coâng trình thöôøng coù hoäp kyõ thuaät chung cho toaøn nhaø, coù hoäp daønh rieâng cho töøng khu veä sinh.

Trong töøng khu veä sinh, vieäc phaân phoái nöôùc coù theå phaân phoái döôùi leân hoaëc treân xuoáng. Ñeå haïn cheá ñi qua saøn, ñeå xaû kieät nöôùc trong oáng, toát nhaát neân phaân phoái

36

nöôùc theo hình thöùc töø treân traàn nhaø xuoáng.Giaûm aùp vaø ñieàu hoøa aùp löïc coâng taùc trong nhaø cao

taàng laø vaán ñeà quan troïng. Khi tính toaùn giaûm aùp caàn löu yù trò soá giaûm aùp khoâng neân quaù lôùn, phaûi keát hôïp ñöôøng ñaëc tính cuûa van ñeå xaùc ñònh möùc giaûm aùp cho phuø hôïp. Khi aùp löïc lôùn, ñoä chaân khoâng trong van lôùn, laøm cho oáng bò rung ñoäng gaây tieáng oàn. Tröôøng hôïp caàn giaûm aùp lôùn ngöôøi ta duøng nhieàu van giaûm aùp lieân tieáp. Trò soá aùp löïc caàn giaûm cuûa tuyeán töø keùt xuoáng coù theå tính theo coâng thöùc sau:

+ Trong ñoù:+ H: Trò soá aùp löïc caàn giaûm (m)+ Zk, Zdc coát möïc nöôùc thaáp nhaát trong keùt vaø coát

taïi duïng cuï veä sinh baát lôïi nhaát cuûa vuøng caáp nöôùc (m)

+ ho: aùp löïc töï do taïi duïng cuï veä sinh baát lôïi nhaát (m)

+ a: heä soá toån thaát cuïc boä trong tuyeán caáp nöôùc+ ahd: Toång toån thaát aùp löïc töø keùt nöôùc xuoáng

ñeán duïng cuï veä sinh baát lôïi nhaát cuûa vuøng caáp nöôùc (m)

trò soá aùp löïc caàn giaûm aùp cuûa tuyeán töø thuøng khí neùn leân coù theå tính theo coâng thöùc sau:

Trongđñoù:+ H: Trò soá aùp löïc caàn giaûm (m)+ Zt, Zdc coát möïc nöôùc thaáp nhaát trong thuøng khí

neùn vaø coát taïi duïng cuï veä sinh baát lôïi nhaát cuûa vuøng caáp nöôùc (m)

+ ho: aùp löïc töï do taïi duïng cuï veä sinh baát lôïi nhaát (m)

+ a: heä soá toån thaát cuïc boä trong tuyeán caáp nöôùc, maïng trong nhaø laø oáng ngaén thuûy löïc, a=1.2-1.4

+ ahd: Toång toån thaát aùp löïc töø thuøng khí neùn ñeán duïng cuï veä sinh baát lôïi nhaát cuûa vuøng caáp nöôùc (m)

+ : coät nöôùc aùp löïc toái thieåu trong thuøng khí neùn

37

(m)Sô ñoà caáp nöôùc cho nhaø cao taàng coù keùt nöôùc treân

maùi nhö sau: Nöôùc töø maïng caáp nöôùc thaønh phoá vaøo beå chöùa, töø beå chöùa nöôùc ñöôïc bôm leân treân maùi nhaø vaø caáp xuoáng coâng trình.

Trong moãi vuøng aùp löïc caàn phaûi coù caùc van giaûm aùp ñieàu tieát aùp löïc giöõa caùc taàng sao cho baûo ñaûm khoâng coù taàng naøo aùp löïc quaù yeáu hoaëc quaù maïnh. Caùc van aùp löïc naøy ñöôïc ñaët treân oáng ñöùng. Ngoaøi ra cuøng coøn phaûi tính toaùn ñöôøng kính oáng ñöùng cho phuø hôïp vôùi löu löôïng cuûa töøng ñoaïn.

Hình 2.9: Sô ñoà phaân vuøng caáp nöôùc nhaø cao taàngVí duï: ñoái vôùi 1 ngoâi nhaø 19 taàng vaø 2 taàng haàm, coù

keùt nöôùc treân maùi ñöôïc phaân thaønh 5 vuøng aùp löïc nhö

38

sau:+ Töø taàng 18 trôû leân coù bôm taêng aùp vaø thuøng

kích naêng.+ Töø taàng 15 ñeán taàng 17 ñöôïc caáp tröïc tieáp

(khoâng taêng giaûm aùp)+ Töø taàng 10 ñeán taàng 14, coù van giaûm aùp G1+ Töø taàng 6 ñeán taàng 9, coù van giaûm aùp G2.+ Töø taàng 5 trôû xuoáng, coù caùc van giaûm aùp G3,

G4, G5.Löu löôïng cho nhaø cao taàng thöôøng lôùn vì vaäy dung tích

keùt nöôùc cuõng lôùn. Vieäc ñaët keùt dung tích lôùn treân cao laø raát baát lôïi, aûnh höôûng ñeán ñoä oån ñònh cuûa nhaø. Ñeå phaân boá ñeàu taûi troïng leân heä keát caáu nhaø ngöôøi ta thöôøng phaân thaønh nhieàu keùt, thöïc teá nhieàu tröôøng hôïp ngöôøi ta duøng bình aùp löïc thay keùt nöôùc, coøn goïi laø bình tích naêng (Ví duï cuïm nhaø Deawoo ôû Ngoïc Khaùnh Haø Noäi coù söû duïng loaïi naøy). Traïm khí neùn thöôøng ñieàu khieån bôm nöôùc tö ñoäng vì vaäy seõ ñôn giaûn cho quaù trình quaûn lyù coâng trình. Trong sô ñoà naøy nöôùc töø beå chöùa theo bôm vaøo coâng trình, trong coâng trình phaân thaønh nhieàu vuøng caáp nöôùc. Bình aùp löïc thöôøng ñaët chung vôùi bôm trong moät traïm. Traïm ñaët ngoaøi hoaëc trong nhaø vaø ñaët noåi hoaëc ñaët ngaàm döôùi ñaát.

Heä thoáng caáp nöôùc noùng cho taát caû caùc nhaø cao taàng taïi Vieät Nam hieän chöa coù neùt rieâng, löôïng nöôùc noùng duøng trong coâng trình cuûa caùc tænh phía Nam thöôøng nhoû, caùc tænh phía Baéc muøa Ñoâng duøng nhieàu, song muøa heø thì haàu nhö khoâng ñaùng keå. Vì vaäy heä thoáng caáp nöôùc noùng cuûa ta hieän nay söû duïng heä thoáng nöôùc noùng trung taâm laø khoâng hieäu quaû, chuû yeáu laø heä thoáng nöôùc noùng cuïc boä, giaûi quyeát vieäc ñun vaø caáp ngay taïi nôi duøng nöôùc. Hoaëc cuõng coù theå söû duïng heä thoáng caáp nöôùc noùng duøng pin maët trôøi, vì mieàn Nam vaø muøa heø cuûa mieàn Baéc thì löôïng naêng löôïng maët trôøi coù theå giuùp giaûm chi phí ñieän naêng cho vieäc ñun nöôùc noùng naøy.

39

Chöông 3MAÏNG LÖÔÙI ÑÖÔØNG OÁNG CAÁP NÖÔÙC TRONG

COÂNG TRÌNH

I. NUÙT ÑOÀNG HOÀ ÑO NÖÔÙC

1.1.Ñöôøng oáng daãn nöôùc vaøo coâng trình

1.1.1. Ñònh nghóaOÁng daãn nöôùc vaøo nhaø hay vaøo ñôn vò duøng nöôùc laø

ñeå daãn töø maïng löôùi caáp nöôùc beân ngoaøi vaøo nuùt ñoàng hoà ño nöôùc.

Tuyø sô ñoà caáp nöôùc cho ñôn vò duøng nöôùc maø oáng daãn nöôùc coù theå vaøo ñeán beå chöùa nöôùc taäp trung hay vaøo ñeán heä thoáng phaân phoái beân trong nhaø.

Tuyø yeâu caàu duøng nöôùc cuûa ñôn vò duøng nöôùc maø oáng daãn coù theå coù 1 hay nhieàu oáng.

Coù caùc giaûi phaùp sau:OÁng daãn nöôùc vaøo 1 beân (a)OÁng daãn nöôùc vaøo hai beân (b)OÁng daãn nöôùc vaøo nhieàu ñöôøng, aùp duïng cho nhöõng

nhaø lôùn vaø ñôn vò ôû duøng nöôùc coù thieát bò veä sinh phaân taùn (c)a. Daãn nöôùc vaøo moät beân

b. Daãn nöôùc vaøo hai beân

c. Daãn nöôùc vaøo nhieàu ñöôøng

40

Hình 3. 1: Caùc hình thöùc boá trí oáng daãn nöôùc vaøo nhaø

Coù theå choã ñöôøng daãn nöôùc vaøo ñôn vò duøng nöôùc noái vôùi ñöôøng oáng nöôùc ngoaøi phoá phaûi boá trí moät hố

thaêm trong ñoù coù boá trí caùc van ñoùng môû nöôùc, van 1 chieàu, van xaû khi caàn thieát. Khi D ≤ 40mm coù theå chæ caàn

van 1 chieàu, xaây hoäp baûo veä ñôn giaûn khoâng caàn gieáng.Ñöôøng oáng daãn nöôùc vaøo ñôn vò duøng nöôùc, vaøo nhaø

cuõng choân saâu nhö ñöôøng oáng beân ngoaøi, khoaûng 0.8m nôi coù taûi troïng beân treân vaø choân caïn 10-20 cm neáu nhö ñaët ôû vò trí khoâng xe coä hay coù nhöõng bieän phaùp traùnh ñöôïc löïc ñoäng laøm vôõ oáng.

OÁng theùp vaø oáng theùp traùng keõm khoâng ñöôïc choân tröïc tieáp xuoáng ñaát coù tính aên moøn, ñaát coù nöôùc ngaàm. Muoán choân phaûi coù bieän phaùp choáng aên moøn. Tröôùc ñaây thöôøng duøng oáng gang ≥ 50mm. Nhoû hôn 50mm duøng oáng

saét traùng keõm boïc vaûi vaø bitum choáng aên moøn, ngaøy nay duøng chuû yeáu oáng chaát deûo (oáng nhöïa cöùng)1.1.2. Chi tieát choã noái ñöôøng oáng daãn vaøo vôùi oáng ngoaøi phoá.

Coù caùc caùch sau:a. Duøng teâ thaäp laép saün khi xaây döïng ñöôøng oáng caáp

nöôùc beân ngoaøi tieän lôïi vaø ñôn giaûn, khi caàn noái khoâng phaûi caét nöôùc. (Hình 3.2.a)

41

Hình 3. 2: Chi tieát noái ñöôøng oáng daãn nöôùc vaøo nhaø vôùi ñöôøng oáng caáp nöôùc beân ngoaøi

b. Laép theâm teâ vaøo ñöôøng oáng caáp nöôùc beân ngoaøi hieän haønh, thaùo dôõ oáng laép teâ, ñoùng nöôùc moät thôøi gian ñeå thi coâng. Caùch naøy coù nhieàu thieáu soùt vaø khoâng tieän lôïi.

c. Duøng nhaùnh laáy nöôùc (ñai khôûi thuyû) (hình 3.2.b). Chuïp ngoài (1) ñöôïc aùp vaøo ñöôøng oáng caáp nöôùc beân ngoaøi(3) baèng eâcu. Maùy khoan (6) khoan loã cho nöôùc chaûy ra. Giöõa chuïp ngoài vaø oáng nöôùc beân ngoaøi coù taám neäm cao su (4) hình vaønh khaên ñaët xung quanh loã khoan ñeå nöôùc khoûi roø ræ ra ngoaøi. Loã khoan coù ñöôøng kính nhoû hôn 1/3 ñöôøng kính oáng caáp nöôùc beân ngoaøi. Chuïp ngoài coù theå cheá taïo theo kieåu ren, mieäng loe hoaëc maët bích (hình 3.2.c) ñeå deã daøng noái vôùi khoaù ñoùng nöôùc. Sau khi khoan thuûng oã ñaït yeâu caàu, ruùt khoan ra, nhanh choùng laép khoaù vaøo, ñoùng khoaù laïi roài tieáp tuïc noái ñöôøng oáng daãn nöôùc vaøo nhaø. Khi khoâng coù maùy khoan coù theå duøng phöông phaùp thuû coâng töùc laø duøng ñuïc vaø buùa tay ñeå ñuïc loã, (phöông phaùp naøy hay duøng). Phaûi caét nöôùc trong khi ñuïc loã.

Phöông phaùp duøng chuïp ngoài vaø voøng coå ngöïa coù nhieàu öu ñieåm vaø thi coâng nhanh, khoâng phaûi caét nöôùc. Do ñoù hieän nay ñöôïc söû duïng nhieàu nhaát.

42

1.1.3 Chi tieát ñöôøng oáng caáp nöôùc qua töôøng nhaø.Ñeå ñeà phoøng tröôøng hôïp nhaø bò luùn keùo theo oáng,

laøm xoâ leäch beå vôõ oáng hoaëc hoûng moái noái, khi qua töôøng, moùng nhaø phaûi cho oáng chui qua moät loã hoûng hoaëc moät oáng bao baèng kim loaïi coù ñöôøng kính lôùn hôn ñöôøng kính oáng töø 200 mm trôû leân.

Khe hôû giöõa loã vaø oáng phaûi nheùt ñaày baèng vaät lieäu ñaøn hoài: ñaát seùt nhaõo, vöõa ximaêng.

Trong tröôøng hôïp ñaát aåm öôùt hoaëc coù nöôùc ngaàm neân ñaët oáng trong 1 oáng bao baèng kim loaïi hoaëc baèng chaát deûo coù ñöôøng kính lôùn hôn oáng caáp 200-300mm

Hình 3. 3: Chi tieát ñöôøng oáng caáp nöôùc qua töôøng nhaø

a) Trong möïc nöôùc ngaàm; b) Treân möïc nöôùc ngaàm

1.2.Ñoàng hoà ño nöôùc

1.2.1.Nhieäm vuï cuûa ñoàng hoà ño nöôùc.- Xaùc ñònh vaø ghi löôïng nöôùc tieâu thuï.- Xaùc ñònh löôïng nöôùc hao huït treân ñöôøng oáng ñeå

phaùt hieän nhöõng choã bò ròn vaøvôõ.- Nghieân cöùu vaø ñieàu tra heä thoáng caáp nöôùc hieän

haønh ñeå xaùc ñònh tieâu chuaån duøng nöôùc vaø cheá ñoä duøng nöôùc cho coâng taùc thieát keá.1.2.2. Sô ñoà thieát bò nuùt ñoàng hoà

- Treân ñöôøng oáng daãn nöôùc vaøo nhaø nhaát thieát phaûi coù ñoàng hoà ño nöôùc, coøn tuyø theo sô ñoà cung caáp nöôùc maø coù hay khoâng coù hoá thaêm cho ñoàng hoà.

- Sô ñoà laép thieát bò nuùt ñoàng hoà khaùc nhau tuyø thuoäc soá löôïng, loaïi ñoàng hoà, tuyø thuoäc vaøo ñoä lôùn vaø tính thay ñoåi löu löôïng cuûa ñôn vò tieâu thuï nöôùc.

43

Coù caùc sô ñoà sau ñaây:

a) Khoâng voøng (vôùi D<100mm)

b) Ñaët voøng (vôùi D≥100mm)Hình 3. 4: Caáu taïo nuùt ñoàng hoà ño nöôùc.

Hình 3. 5: Chi tieát ñaàu noái töø oáng ngoaøi phoá vaøo ñoàng hoà ño nöôùc

Nuùt ñoàng hoà ño nöôùc goàm ñoàng hoà ño nöôùc vaø caùc thieát bò phuï tuøng khaùc nhö: Caùc loaïi van ñoùng môû nöôùc, van xaû nöôùc, caùc boä phaän noái oáng…

44

Nuùt ñoàng hoà ño nöôùc thöôøng boá trí treân ñöôøng oáng daãn nöôùc vaøo nhaø sau khi ñi qua töôøng nhaø töø 1-2m vaø ñaët ôû nhöõng nôi cao raùo, deã xem xeùt, ít ngöôøi qua laïi. Thoâng thöôøng ngöôøi ta hay boá trí ñoàng hoà ño nöôùc ôû gaàm caàu thang, trong taàng haàm, trong moät hoá noâng döôùi neàn nhaø taàng 1 (coù theå ôû haønh lang nhöng khoâng qua phoøng ôû), coù naép ñaäy coù theå môû ra ñöôïc. Trong tröôøng hôïp ñaëc bieät cuõng coù theå boá trí beân ngoaøi töôøng nhaø. Ñeå vieäc thi coâng deã daøng, nhanh choùng, coù theå cheá taïo saün caùc hoäp beâ toâng ñaët toaøn boä nuùt ñoàng hoà trong ñoù.

Nuùt ñoàng hoà ño nöôùc coù theå boá trí oáng voøng hoaëc khoâng voøng. Ñaët khoâng voøng thöôøng chæ aùp duïng trong tröôøng hôïp ngoâi nhaø caàn löôïng nöôùc nhoû hoaëc coù nhieàu ñöôøng daãn nöôùc vaøo nhaø (hình 3.4a). Boá trí voøng trong tröôøng hôïp ngoâi nhaø caàn löôïng nöôùc lôùn, yeâu caàu caáp nöôùc lieân tuïc, muïc ñích laø ñeå khi ñoàng hoà hoûng hoaëc caàn söûa chöõa thì vaãn coù ñöôøng daãn nöôùc vaøo nhaø cung caáp cho tieâu duøng (hình 3.4b).

Ñoàng hoà ño nöôùc loaïi caùnh quaït phaûi ñaët naèm ngang, loaïi tuoác bin coù theå ñaët xieân, naèm ngang, hay thaúng ñöùng. Tröôùc vaø sau ñoàng hoà ño nöôùc phaûi coù van ñoùng môû nöôùc khi caàn thieát. Lieàn ngay sau ñoàng hoà thöôøng boá trí van xaû ñeå xaû nöôùc khi caàn thieát hoaëc xaû nöôùc khi xuùc xaû vaø khöû truøng.1.2.3. Choïn ñoàng hoà ño nöôùc.

Caàn phaûi xeùt khaû naêng vaän chuyeån cuûa noù. Khaû naêng cuûa töøng loaïi ñoàng hoà nöôùc khaùc nhau seõ khaùc nhau thöôøng bieåu hieän baèng löu löôïng ñaëc tröng cuûa ñoàng hoà, töùc laø löu löôïng nöôùc chaûy qua ñoàng hoà tính baèng m3/h khi toån thaát aùp löïc cuûa ñoàng hoà laø 10m. Choïn ñoàng hoà phaûi thoûa maõn caùc ñieàu kieän sau.1.2.3.1. Ñieàu kieän veà löu löôïng.

a. Choïn theo löu löôïng ñaëc tröng.(1)

Qng.đ: Löu löôïng nöôùc ngaøy ñeâm cuûa ngoâi nhaø ñoù (m3/ng.ñ). Xaùc ñònh döïa vaøo tieâu chuaån vaø cheá ñoä duøng nöôùc cuûa caùc nhaø.

Qđtr: Löu löôïng nöôùc ñaëc tröng cuûa ñoàng hoà ñöôøng oáng nöôùc (m3/h)

45

b. Choïn theo löu löôïng tính toaùn: Qtt(l/s)Löu löôïng tính toaùn phaûi naèm giöõa giôùi haïn treân vaø

döôùi cuûa ñoàng hoà

(2)

Giôùi haïn döôùi laø löu löôïng nhoû nhaát maø ñoàng hoà coù theå ño ñöôïc, coøn goïi laø ñoä nhaïy cuûa ñoàng hoà, neáu löu löôïng qua ñoàng hoà lôùn hôn löu löôïng ñoù (khoaûng 68% löu löôïng nöôùc trung bình) thì ñoàng hoà seõ chaïy, coøn neáu nhoû hôn thì ñoàng hoà khoâng chaïy hoaëc lôùn hôn thì gaây hoûng ñoàng hoà.

Giôùi haïn treân laø löu löôïng lôùn nhaát cho qua ñoàng hoà maø khoâng laøm cho ñoàng hoà bò hö vaø toån thaát quaù lôùn, giôùi haïn tính toaùn cuûa ñoàng hoà khoaûng 4550% löu löôïng ñaëc tröng.

Ñeå choïn ñoàng hoà ñöôøng oáng nöôùc ta söû duïng caùc baûng töông töï sau ñaây coù ghi ñaày ñuû caùc ñaëc tính cuûa ñoàng hoà ñöôøng oáng nöôùc.

Baûng 3. 1: Baûng ñoàng hoà ño nöôùc cuûa Lieân Xoâ

Loaïi ñoàng

hoà

Côõ ñoàng

hoà

Löu löôïng

ñaëc tröng

(m3/h)

Löu löôïng

lôùn nhaát

cho pheùp

(l/s)

Löu löôïng

nhoû nhaát

cho pheùp

(l/s)

Loaïi caùnh

quaït BK

15 3 0.4 0.003

20 5 0.7 0.04

30 10 1.4 0.07

40 20 2.8 0.14

Loaïi tua bin

BB

50 70 6 0.90

80 250 22 1.70

100 440 39 3.00

150 1000 100 4.40

200 17.000 150 7.20

1.2.3.2. Ñieàu kieän veà aùp löïc.Quy phaïm quy ñònh nhö sau:Toån thaát aùp löïc qua ñoàng hoà: Tröôøng hôïp sinh hoaït thoâng thöôøng:Loaïi caùnh quaït: hñh ≤ 2.5mLoai tuabin: hñh ≤ 1.5m Tröôøng hôïp co cha yLoaïi caùnh quaït: hñh ≤ 5m

46

Loai tuabin: hñh ≤ 2.5mToån thaát aùp löïc qua ñoàng hoà ño nöôùc coù theå xaùc ñònh

theo coâng thöùc sau:

(3)q: löu löôïng nöôùc tính toaùn: (l/s)S: Söùc khaùng cuûa ñoàng hoà ño nöôùc (coù trong tôø chæ

daãn söû duïng ñaëc tính cuûa ñoàng hoà)Coù theå laáy theo baûng 3.2

Baûng 3. 2: Söùc khaùng cuûa ñoàng hoà ño nöôùcCôõ

ñoàng

hoà

(mm)

15 20 30 40 50 80 100 150 200

S 14.

4

5.2 1.3 0.32 0.026

5

0.0020

7

0.00067

5

0.0001

3

0.00004

53

Sau khi döïa vaøo löu löôïng Q ñeå choïn ñöôïc ñoàng hoà thích hôïp, ta caàn kieåm tra laïi ñieàu kieän veà toån thaát aùp löïc qua ñoàng hoà xem coù vöôït qua trò soá cho pheùp hay khoâng.

Theo kinh nghieäm, côõ ñoàng hoà ño nöôùc thöôøng choïn baèng hoaëc nhoû hôn moät baäc so vôùi ñöôøng kính oáng daãn vaøo. Chaúng haïn: ñöôøng kính oáng daãn vaøo Þ50mm choïn côõ ñoàng hoà 40

Ví duï:Moät ngoâi nhaø taäp theå goàm 600 ngöôøi ôû, löu löôïng

nöôùc tính toaùn 5(l/s). Haõy choïn ñoàng hoà ño nöôùc cho ngoâi nhaø ñoù (tieâu chuaån duøng nöôùc laø 100 (l/ngöôøi.ng.ñ)

GiaûiCaùch 1: Choïn theo löu löôïng tính toaùnDöïa vaøo baûng 3.1 choïn ñoàng hoà côõ BB50 vì Qmin = 9 (l/s)

< Qtt = 5 (l/s) < Qmax = 6 (l/s)Theo baûng 3.2 ñoàng hoà BB50 coù söùc khaùng S=0.0265Vaäy toån thaát aùp löïc qua ñoàng hoà laø:Hñh = Sq2 = 0.0265×52 = 0.66 < 1.5m. Choïn BB50 laø hôïp lyùCaùch 2: Theo löu löôïng ñaëc tröng cuûa ñoàng hoàTieâu chuaån duøng nöôùc 100 (l/ng.ng.ñ), do ñoù löu löôïng

duøng nöôùc cuûa ngoâi nhaø:

47

Theo baûng 3.1, ta choïn ñoàng hoà BB50 coù Qñtr = 70m3/h vì Qng.ñ = 60m3 < 2Qñtr = 140m3

Toån thaát ñoàng hoà nhö treân h=0.66m <1.5m

II. CAÁU TAÏO MAÏNG LÖÔÙI CAÁP NÖÔÙC BEÂN TRONG NHAØ

Maïng löôùi caáp nöôùc beân trong nhaø laø söï hôïp thaønh cuûa ñöôøng oáng, caùc boä phaän noái

OÁng (phuï tuøng) vaø caùc thieát bò caáp nöôùc bao goàm:1. OÁng phaân phoái

chính2. OÁng noái töø oáng

chính vaøo nhaø3. OÁng chính phaân

phoái trong nhaø4. OÁng daãn ñeán

oáng ñöùng5. OÁng ñöùng6. OÁng nhaùnh7. OÁng lieân heä

Hình 3. 6: Sô ñoà heä thoáng caáp nöôùc

2.1.OÁng vaø caùc boä phaän noái oáng

a. OÁngOÁng caáp nöôùc trong nhaø thöôøng duøng: oáng theùp traùng

keõm, oáng theùp ñen, oáng gang, oáng nhựa tổng hợp. Ngày nay chủ yếu

dùng ống nhựa tổng hợp cấp nước cho mạng lưới cấp nước bên trong và mạng lưới đường ống phân phối nước bên ngoài, một số nơi còn dùng ống nhựa tổng hợp loại đặc biệt cho cấp nước nóng.

- OÁng theùp traùng keõm: thöôøng coù 1070mm, moãi oáng daøi töø 48m.

- Vôùi nhöõng oáng chính caáp nöôùc trong nhaø, döôùi taàng haàm trong nhaø coâng nghieäp, coøn duøng oáng theùp ñen coù 1570mmb. Caùc boä phaän noái oáng:

+ Caùc boä phaän noái oáng baèng gang (Hình 3.7a)- OÁng loàng ñeå noái hai ñoaïn thaúng vôùi nhau 1)- Teâ, thaäp ñeå baét noái caùc oáng nhaùnh 4)5)6)8)- Cuùt ñeå noái choã ngoaët hoaëc cong 3)

48

- Coân ñeå chuyeån ñöôøng kính to sang ñöôøng kính nhoû 2)- Nuùt bòt ñeå bòt chaët ñaàu oáng 7)- Raéc co ñeå noái caùc ñoaïn oáng thaúng trong tröôøng hôïp

thi coâng khoù khaên (khi söûa chöõa hai ñaàu oáng laép nöôùc)- Caùc boä phaän noái oáng ren trong coù 100mm vaø

thöôøng cheá taïo baèng gang khi aùp löïc laøm vieäc cuûa ñöôøng oáng 10atm, hay baèng theùp khi aùp löïc laøm vieäc lôùn hôn.

+ Caùc boä phaän noái oáng baèng nhöïa (Hình 3.7b)

Hình 3. 7a: Caùc boä phaän noái oáng baèng gang

a. Teâ oáp b. Cuùt c. Cuùt aâm döông d. OÁng loàng

e. Coân cong

aâm döôngf. Nuùt bòt

ren ngoaøig. Coân ren ngoaøi

h. Cuùt Ren - trôn

i. Teâ

j. Khôùp noái

soáng k. Coânl. Teâ ren

Hình 3.7b: Caùc boä phaän noái oáng baèng nhöïac. Phöông phaùp noái oáng:

- OÁng theùp vaø oáng theùp traùng keõm: noái baèng ren raêng hoaëc haøn ñieän:

49

http://vietnamb2b.com.vn/Profiles/ProductDetail.aspx?IdCom=4699&Catid=705&Idpro=5513

Haøn ñieän: thöôøng duøng cho oáng theùp ñen coù ñöôøng kính lôùn chòu aùp löïc cao.

Ren raêng: Duøng ñeå noái oáng beân trong nhaø- Ngöôøi ta cheá taïo taát caû caùc boä phaän noái oáng coù ren

phía trong noái vôùi oángcoù ren phía ngoaøi. Tröôùc khi vaën ren vaøo vôùi nhau, ngöôøi ta quaán quanh choã ren phía ngoaøi (vì khi vaën ren, lôùp traùng keõm choùng ræ bò boùc ñi)

- Ren oáng theo kieåu raêng cöa thaúng ñöùng raát thoâng duïng, ren xieân baûo ñaûm hôn nhöõng ít duøng

- OÁng gang thöôøng cheá taïo moät ñaàu loe, moät ñaàu trôn noái baèng phöông phaùp duøng sôi ñai + bi tum vaø haøn kín mieäng loe baèng chì.

- OÁng chaát deûo duøng xaây döïng maïng löôùi caáp nöôùc trong nhaø coù nhieàu öu ñieåm: ñoä beàn cao, reû, nheï, trôn, do ñoù coù khaû naêng vaän chuyeån nöôùc cao (taêng 8%-10% so vôùi oáng khaùc), choáng xaâm thöïc vaø coù taùc ñoäng cô hoïc toát, noái oáng deã daøng vaø nhanh choùng.

OÁng chaát deûo thöôøng cheá taïo bôûi hai loaïi nhöïa chính: Polietilen vaø poly Clo vinyl, oáng chaát deûo khoâng ñöôïc söû duïng trong tröôøng hôïp nhieät ñoä cuûa nöôùc lôùn hôn hoaëc baèng 50oC. OÁng chaát deûo noái vôùi nhau baèng phöông phaùp daùn keo trong nhaø vaø baèng joint ñoái vôùi oáng coù ñöôøng kính lôùn ngoaøi nhaø. OÁng chaát deûo deã bò bieán daïng khi coù löïc ñeø neùn, bò huyû hoaïi nhanh choùng döôùi taùc duïng cuûa tia naéng maët trôøi. Ngoaøi ra trong moät soá phoøng thí nghieäm vaø kyõ thuaät coøn duøng caùc oáng khaùc khi caàn thieát.

2.2.Caùc thieát bò caáp nöôùc trong nhaø

Goàm caùc thieát bò laáy nöôùc (voøi nöôùc) ñieàu chænh phoøng ngöøa, vaø caùc thieát bò ñaëc bieät khaùc duøng cho y hoïc vaø phoøng thí nghieäm. Caùc thieát bò caáp nöôùc trong nhaø thöôøng cheá taïo baèng kim loaïi, ñoàng, thau, inox, gang, saét maï keõm, titan… duøng trong taát caû caùc coâng trình nhaø coâng nghieäp vaø daân duïng.

Ngaøy nay caùc thieát bò caáp nöôùc coøn ñöôïc cheá taïo baèng nhöïa toång hôïp. Tuy vaäy loaïi naøy chæ duøng trong caùc coâng trình nhaø taïm, oáng vaø thieát bò ñi noåi ngoaøi töôøng ñeå deã söûa chöõa vaø thay theáa. Thieát bò laáy nöôùc: voøi nöôùc

Caùc voøi nöôùc kieåu van môû chaäm deã traùnh hieän töôïng

50

nöôùc va thuyû löïc, thöôøng ñaët treân caùc chaäu röûa tay, röûa maët, chaäu giaët, chaäu taém, caùc voøi troän nöôùc noùng laïnh, voøi röûa chaäu tieåu, hoá xí…ñöôøng kính cuûa voøi thöôøng töø 1020mm cho caùc chaäu khaùc nhau. Boä phaän chính cuûa voøi laø löôõi gaø. Voøi nöôùc kieåu van môû chaäm a) coù löôõi gaø taän cuøng baèng moät ñeäm cao su. Khi quay tay ngöôïc chieàu kim ñoàng hoà löôõi gaø naâng leân cho nöôùc chaûy qua vaø ngöôïc laïi. Voøi kieåu nuùt b) laø moät taám phaúng coù chieàu daøy nhoû, khi quay tay moät goùc 90o thì löôõi gaø seõ naèm doïc hay naèm ngang ñeå cho nöôùc chaûy qua hay ñoùng laïi. Ngoaøi ra do yeâu caàu söû duïng nöôùc ta coøn cheá taïo nhieàu kieåu voøi khaùc nhau.

Voøi nöôùc kieåu môû nhanh thöôøng duøng ñeå laép ôû caùc beå thuøng chöùa nöôùc ñeå laáy nöôùc ra. Ngaøy nay khi ñöôøng oáng thieát bò ñaõ ñöôïc naâng cao chaát löôïng neân caùc kieåu voøi nöôùc môû nhanh ñöôïc söû duïng nhieàu vì tieän lôïi ñôõ maát thôøi gian ñoùng môû.

Hình 3. 8: Caùc loaïi voøi nöôùca. Kieåu van môû chaäm; b. Kieåu nuùt; c. Voøi nöôùc aâu tieåu

b. Thieát bò ñoùng môû nöôùc (thöôøng goïi laø van, khoùa)Duøng ñeå ñoùng môû töøng ñoaïn rieâng bieät cuûa maïng

löôùiKieåu van khi d 50mm thöôøng noái vôùi oáng theo kieåu renKieåu khoaù khi d 50mm thöôøng noái vôùi oáng theo kieåu

maët bíchVan cheá taïo ña soá theo kieåu truïc ñöùng (a) truïc nghieâng ít

duøng (b)

51

Hình 3. 9: Caùc loaïi van caáp nöôùca. Van truïc ñöùng; b. Van truïc nghieâng

Van cöûa nhöïa

tay

Van nhöïa bi Van bi raéc co 2

ñaàu

Van chuïp tam

giaùc

Hình 3. 10: Moät soá loaïi van nhöïa thöôøng duøngThieát bò ñoùng môû thöôøng boá trí taïi caùc vò trí sau:Ñaàu caùc oáng ñöùng caáp nöôùc ôû maët baèng taàng treätÑaàu caùc oáng nhaùnh daãn nöôùc tôùi caùc voøi nöôùcÔÛ ñöôøng daãn nöôùc vaøo, tröôùc sau ñoàng hoà ño nöôùc

tröôùc sau, maùy bôm, treân ñöôøng oáng daãn nöôùc leân keùt, treân ñöôøng oáng daãn nöôùc vaøo bình xaû hoá xí

Trong maïng löôùi voøng ñoùng kín ½ voøng moãi laànTröôùc caùc voøi töôùi, caùc thieát bò duïng cuï ñaëc bieät ôû

beänh vieän, nhaát laø ôû tröôøng hoïc.c. Thieát bò ñieàu chænh phoøng ngöøa (hình 3.11)

- Van 1 chieàu (a) chæ cho nöôùc chaûy moät chieàu, khoâng cho nöôùc chaûy ngöôïc laïi. Thöôøng ñaët sau maùy bôm, ôû ñöôøng daãn nöôùc vaøo nhaø (khi nhaø coù keùt nöôùc ñeå trong giôø cao ñieåm nöôùc trong keùt khoûi chaûy ra ngoaøi) treân ñöôøng daãn nöôùc töø ñaùy keùt ra khi sử dụng chung một đường ống cấp

nước lên xuống két.- Van phoøng ngöøa(b) (giaûm aùp taïm thôøi) ñaët ôû caùc

choã coù khaû naêng aùp löïc naâng cao qua giôùi haïn cho pheùp.- Van giaûm aùp (c) thöôøng xuyeân duøng haï aùp löïc vaø giöõ

cho aùp löïc khoâng vöôït quaù aùp löïc cho pheùp, söû duïng trong

52

nhaø cao taàng ñeå haï aùp löïc trong caùc vuøng hay trong caùc ñoaïn oáng rieâng bieät, trong caùc bình aùp löïc (c)

- Van phao hình caàu (d) duøng ñeå töï ñoäng ñoùng nöôùc khi ñaày beå hay thuøng chöùa, thöôøng ñaët trong caùc beå nöôùc ngaàm, keùt nöôùc, thuøng röûa, hoá xí, khi nöôùc ñaày phao noåi leân vaø ñoùng löôõi gaø laïi. Van coù 10-30mm, tröôøng hôïp oáng coù ñöôøng kính lôùn hôn duøng nhieàu van phao laéng song song. d. Caùc thieát bò ñaëc bieät khaùc (hình 3.12)

Trong caùc nhaø ñoøi hoûi phaûi coù heä thoáng chöõa chaùy, phaûi boá trí caùc hoäp chöõa chaùy. Trong hoäp chöõa chaùy goàm coù: van chöõa chaùy cuõng gioáng nhö van thöôøng, coù ren ôû hai ñaàu, moät ñaàu vaën vaøo oáng nöôùc, ñaàu kia vaën vaøo khôùp noái vôùi oáng vaûi gai chöõa chaùy, ñöôøng kính oâng caáp vaø van 50 hoaëc 65 tuyø löu löôïng CC. Ngoaøi ra coøn coù voøi laép ôû daøn phun kieåu töï ñoäng môû nöôùc khi coù chaùy vaø kieåu baùn töï ñoäng.

Trong moät soá tröôøng hôïp ñaëc bieät trong thí nghieäm y khoa coøn coù nhieàu thieát bò khaùc nhö voøi nöôùc môû baèng tay, chaân… voøi thí nghieäm, coù voøi daøi ñeå noái oáng cao su, voøi chaäu röûa nhaø beáp xoay qua laïi, vöôn daøi ñöôïc… tuyø theo yeâu caàu söû duïng maø ngöôøi ta saûn xuaát theo ñaët haøng.

53

e) Rô le phao duøng trong maùy bôm nöôùc

CD: Caàu daoCC: Caàu chìCM: Chuyeån maïchRLP: Rô le phaoD : Nuùt döøng maùyM : Nuùt môû maùyK : Cuoän huùt cuûa

coâng taéc tôDC : Ñoäng cô maùy

bôm

a. Van moät chieàu; b. Van phoøng ngöøa; c. Van giaûm aùp; d. Van phao hình caàu;

Hình 3. 11: Caùc thieát bò ñieàu chænh

54

a. Voøi nöôùc môû baèng cuøi tay; b. Voøi nöôùc môû baèng

chaân ñaïp; c. Voøi thí nghieäm; d. Voøi coù choài daøi

Hình 3. 12: Caùc thieát bò môû nöôùc ñaëc bieät

III. THIEÁT KEÁ MAÏNG LÖÔÙI CAÁP NÖÔÙC TRONG NHAØ

3.1.Caùc soá lieäu cô sôû

Khi thieát keá caáp nöôùc cho moät ngoâi nhaø caàn phaûi bieát caùc soá lieäu sau:

Chöùc naêng cuûa moät ngoâi nhaø, töùc laø loaïi nhaø gì: nhaø ôû, nhaø coâng coäng, nhaø coâng nghieäp…

Ñieàu kieän yeâu caàu veà chaát löôïng nöôùc: sinh hoaït, saûn xuaát, chöõa chaùy.

Vò trí, ñaëc ñieåm tieâu thuï ôû maët baèng, maët ñöùng, loaïi tieâu thuï (taém, xí, röûa…)

Aùp löïc söû duïng cuûa thieát bò veä sinh, hay maùy moùc saûn xuaát coù duøng nöôùc.

Aùp löïc baûo ñaûm cuûa oáng caáp nöôùc beân ngoaøi, vò trí laáy nöôùc vaøo coâng trình

Nhöõng vaán ñeà treân do nhieäm vuï thieát keá ñeà ra, ñöôïc theå hieän trong hoaï ñoà kieán truùc vaø hieän traïng vò trí caáp nöôùc beân ngoaøi.

Ñeå coù theå thieát keá heä thoáng caáp nöôùc thì treân maët baèng kieán truùc cuaû moãi taàng nhaø ngöôøi ta veõ taát caû caùc ñieåm tieâu thuï nöôùc, ñoù laø caùc thieát bò veä sinh hay vò

55

trí caùc voøi nöôùc duøng cho saûn xuaát.Thoâng thöôøng qua caùc maët baèng kieán truùc ngöôøi ta

bieát ñöôïc yeâu caàu duøng nöôùc cuûa ngoâi nhaø.Khi ñaõ bieát vò trí ñaët vaø loaïi tieâu thuï, soá löôïng tieâu thuï

ta coù theå ñònh ñöôïc vò trí caùc loaïi ñöôøng oáng treân maïng löôùi.

3.2. Vaïch tuyeán vaø boá trí ñöôøng oáng beân trong nhaø vaø trong ñôn vò duøng nöôùc:

Thieát keá maïng löôùi caáp nöôùc trong nhaø laø vieäc vaïch vaø boá trí, ñònh vò caùc loaïi oáng trong maïng löôùi laøm cô sôû ñeå tính toaùn (xem hình 3.6).Caùc ñöôøng oáng goàm:

Ñöôøng oáng chính phaân phoái trong ñôn vò duøng nöôùc. (1)OÁng noái vôùi oáng chính trong ñôn vò duøng nöôùc vaøo

nhaø. (2)OÁng chính phaân phoái beân trong nhaø (3)OÁng noái töø oáng chính phaân phoái beân trong nhaø ñeán

oáng ñöùng (4)OÁng ñöùng (5)OÁng nhaùnh töø oáng ñöùng ñeán caùc duïng cuï veä sinh (6)OÁng lieân heä laø oáng noái vôùi moät duïng cuï veä sinh (7)Söï lieân heä cuûa caùc ñöôøng oáng giöõa caùc khu veä sinh

vôùi nhau ôû caùc taàng laàu chuû yeáu laø theo caùc oáng ñöùng. Caùc oáng ngang chæ lieân heä trong khuoân vieân giôùi haïn 4 ñaø bao quanh khu veä sinh hay chæ trong moät hoä.

Theå hieän maïng löôùi caáp nöôùc beân trong coâng trình baèng baûn veõ: Maët baèng caáp nöôùc, caùc maët caét theå hieän vò trí oáng vaø sô ñoà khoâng gian hay sô ñoà oáng ñöùng.

Khi löïa choïn tuyeán ñöôøng oáng caáp nöôùc caàn chuù yù caùc ñieàu kieän veà kinh teá, thi coâng, baûo ñaûm söï hoaït ñoäng, quaûn lyù, söû duïng vaät lieäu, aâm thanh, tieáng oàn, myõ quan.a. Ñieàu kieän kinh teá:

Choïn löïa tuyeán oáng sao cho giaù thaønh voán ñaàu tö nhoû nhaát vaø tieâu thuï vaät lieäu ít nhaát (ñaëc bieät laø theùp). Vì vaäy tuyeán ñöôøng oáng phaûi ngaén, vaät lieäu ít vaø söï thi coâng baèng tay giaûm caøng nhieàu caøng coù lôïi. Ñieàu kieän naøy daãn ñeán söï löïa choïn maïng löôùi cuït ñeå caáp nöôùc. Maïng löôùi voøng chæ söû duïng khi chöùc naêng baûo ñaûm söï an

56

toaøn vieäc cung caáp nöôùc ñoøi hoûi.Thöôøng oáng ñöùng ñaët gaàn khu veä sinh ñeå oáng lieân

heä ngaén. Vì vaäy thieát keá kieán truùc phaûi coá gaéng ñaët caùc khu veä sinh treân caùc taàng coù cuøng vò trí maët baèng nhö nhau.

Neáu ñieàu kieän an toaøn vaø quaûn lyù söû duïng khoâng giôùi haïn thì oáng phaân phoái beân trong nhaø neân ñaët vuoâng goùc vôùi ñöôøng oáng ngoaøi vaøo noái töø chaân oáng ñöùng vuoâng goùc vôùi oáng phaân phoái beân trong nhaø.b. Ñieàu kieän thi coâng

Ñeå ñaûm baûo thi coâng deã daøng caùc ñöôøng oáng, cuõng nhö laép raùp caùc moái noái, caùc thieát bò vaø caùc lôùp bao boïc oáng, thì caùc oáng phaûi ñaët caùch nhau vaø caùch caùc phaàn töû kieán truùc cuûa nhaø (töôøng, daàm, saøn) moät khoaûng caùch nhaát ñònh (töø 2cm ñeán 5cm). Ñoái vôùi söï thi coâng coâng nghieäp (saûn xuaát tröôùc) thì coù giaûi phaùp khaùc ñeå ñaùp öùng thi coâng laép raùp nhö moãi phoøng coù moät oáng ñöùng rieâng ñeå noái choàng leân nhau deã daøng. OÁng caáp ngang chæ neân lieân heä thieát bò veä sinh trong moät phoøng.c. Ñieàu kieän baûo ñaûm hoaït ñoäng

Tuyeán oáng vaø daïng maïng löôùi cuït hay voøng seõ ñöôïc löïa choïn ñeå ñaûm baûo söï hoaït ñoäng oån ñònh cuûa coâng trình khi coù söï maát nöôùc beân ngoaøi. Trong nhaø coâng nghieäp oáng phaân phoái thöôøng ñi treân traàn, neáu ñi döôùi ñaát thì khoâng ñaët döôùi caùc moùng maùy, oáng coù theå bò rung, luùn laøm hö vaø sinh ra söï phaân taàng, laéng caën trong oáng. Khoâng cho oáng ñi qua phoøng kho vaät lieäu (nhö kho thöïc phaåm, löu tröõ, giaáy, ximaêng) coù theå laøm giaûm caùc baäc söû duïng cuûa chöùc naêng phoøng ñoù, tröôøng hôïp baét buoät ñaët oáng trong ñöôøng haàm baûo veä. Khoâng ñaët trong nhöõng phoøng coù nhieät ñoä nhoû hôn 0oC, oáng nöôùc laïnh traùnh ñaët trong phoøng coù nhieät ñoä cao nhö gaàn beáp, oáng khoùi. Ñeå traùnh nöôùc trong oáng bò ñoùng baêng vaø söôûi noùng thì oáng caáp nöôùc phaûi bao boïc caùch nhieät.

Neáu hai oáng nöôùc noùng laïnh baèng theùp, gang ñaët treân moät maët phaúng thaúng ñöùng thì oáng caáp nöôùc noùng naèm treân, oáng caáp nöôùc laïnh naèm döôùi ñeå oáng nöôùc noùng khoâng söôûi oáng nöôùc laïnh vaø boïc caùch nhieät caû hai oáng. Neáu oáng nöôùc laïnh baèng nhöïa thì oáng nöôùc laïnh ñaët treân

57

vaø bao boïc hai oáng phoøng ngöøa oáng nöôùc noøng roø ræ nhoû gioït xuoáng oáng nhöïa.

Caám laép oáng caáp nöôùc trong nhöõng keânh thoaùt nöôùc, trong oáng thoâng hôi, oáng khoùi hay ñi qua hoá thaêm thoaùt nöôùc, gaàn oáng thoaùt nöôùc dô baån, qua oáng raùc. Caùc khoaûng caùch toái thieåu quy ñònh nhö sau:

Choân oáng döôùi ñaát cuøng ñoä cao thì oáng caáp caùch oáng thoaùt toái thieåu theo quy ñònh ≥2m, caøng xa caøng toát.

Khi oáng caáp vaø oáng thoaùt giao nhau trong ñaát thì oáng caáp ñaët cao hôn oáng thoaùt 30cm, trong khoâng gian 15cm.

Khoâng ñoøi hoûi khoaûng caùch nhoû nhaát cuûa hai oáng caáp, thoaùt ñi song song trong khoâng gian maø chæ caàn khoaûng caùch thi coâng ñöôïc.

Ñeå traùnh nhieãm baån caám lieân heä tröïc tieáp oáng caáp nöôùc aên uoáng vôùi oáng caáp nöôùc khoâng aên uoáng, ngay trong tröôøng hôïp coù ngaên caùch baèng van khoaù.

Caám lieân heä noái tröïc tieáp giöõa oáng caáp vaø thoaùt cuûa caùc beå chöùa nöôùc vaø bình nöôùc cuûa traïm khí eùp.

Khi laép song song hai oáng nöôùc, ñieän, oáng nöôùc ñaët thaáp hôn, ôû choã giao nhau, oáng nöôùc ñaët thaáp hôn oáng ñieän 50cm trong tröôøng hôïp laép choân, vaø 30cm trong khoâng gian.d. Ñieàu kieän quaûn lyù.

Choã ñaët thieát bò phaûi deã daøng ra vaøo. OÁng phaân phoái seõ laép trong taàng haàm coù theå thaêm nom ñöôïc, coù theå boá trí phía treân traàn hay ôû döôùi neàn (H19), cho pheùp laép oáng noái töø oáng phaân phoái ñeán chaân oáng ñöùng trong nhöõng ñöôøng haàm, hay choân döôùi neàn khoâng caàn coù choã ñeå thaêm nom, ñoä doác nghieâng veà phía coù theå vaøo ñöôïc. OÁng ñöùng thöôøng laép trong hoäp, vì vaäy raát khoù troâng nom cho neân caàn phaûi coù cöûa nhoû ñeå khi hö hoûng coù theå thaùo ra söûa chöõa ñöôïc.

Trong nhöõng haàm kyõ thuaät neân laép ñaët caùc oáng moät caùch ñoái xöùng vöøa baûo ñaûm myõ quan, vöøa baûo ñaûm tính ñoàng nhaát cuûa tuyeán oáng trong quaûn lyù.

Ñoä doác oáng caáp nöôùc 0.2%, ôû ñieåm thaáp nhaát cuûa maïng löôùi naøy phaûi coù van xaû.

Treân tuyeán oáng naèm ngang daøi neáu khoâng cho pheùp thöïc hieän ñoä doác, thì phaûi laøm nhöõng choã cong xuoáng cuûa

58

oáng vaø ôû ñoù laép van xaû.Tröôùc moãi duïng cuï veä sinh hay ñaàu oáng nhaùnh ñeán

nhoùm duïng cuï veä sinh caàn coù moät van ñoùng nöôùc ñeà phoøng khi coù caùc voøi bò hö thì khoaù oáng caáp ñeán duïng cuï vaø tieán haønh söûa chöõa.

Hình 3. 13: Sô ñoà boá trí oáng trong nhaøa. OÁng chính ñaët phía treân; b. OÁng chính ñaët voøng

phía döôùie. Ñieàu kieän söû duïng vaät lieäu

Tuyø tính chaát vaät lieäu maø söû duïng cho thích hôïp.OÁng chaát deûo PVC (oáng nhöïa toång hôïp) khoâng ñöôïc

noái thaúng giöõa hai ñieåm, hai oáng coá ñònh maø phaûi coù ñoaïn voøng co giaõn giöõa hai ñieåm coá ñònh, oáng chaát deûo cöù 2 taàng coù moät moái co giaõn.

Khoâng ñi gaàn choã coù nhieät ñoä lôùn.Khi ñaët trong saøn thì oáng chaát deûo ñaët treân oáng nöôùc

noùng ñeå ñeà phoøng khi oáng nöôùc noùng hö chaûy vaøo oáng chaát deûo.

OÁng saét traùng keõm cöù 5 taàng cuõng coù moät moái co giaõn.f. Ñieàu kieän myõ quan.

Ñieàu kieän myõ quan ñoøi hoûi choïn moät tuyeán oáng raát khoâng kinh teá, vì ñöôøng oáng caàn ôû nhöõng vò trí coù theå che ñaâïy ñöôïc daãn ñeán oáng lieân heä daøi ra, oáng ñi aâm trong töôøng laøm cho thi coâng khoù khaên hôn.

Ñeå ñaûm baûo myõ quan oáng phaân phoái neân daët trong taàng haàm hay choân döôùi neàn nhaø.Nhöõng van ñoùng nöôùc

59

ñaët döôùi duïng cuï veä sinh, hay trong tuû töôøng coù naép môû ra ñöôïc. Caùc oáng ñöùng neân ñaët trong hoäp oáng hay chìm trong töôøng.g. Ñieàu kieän aâm thanh, tieáng oàn

Nguyeân nhaân gaây tieáng oàn laø do söï rung ñoäng cuûa maùy bôm, moâtô, nhöõng van (zoaêng cao su trong nhöõng voøi nöôùc) do xiphong thu nöôùc, toác ñoä nöôùc vaù aùp löïc quaù lôùn trong oáng, tröôùc caùc phuï tuøng oáng.

Ñeå traùnh hay laøm giaûm thieåu tieáng oàn trong söï löïa choïn maïng löôùi ñöôøng oáng trong nhaø caàn chuù yù nhöõng chæ daãn sau:

Traùnh ñaët moâtô, maùy bôm döôùi phoøng ôû, laøm vieäc, phoøng beänh vieän, thö vieän…

OÁng ñöùng hay oáng lieân heä giöõa oáng ñöùng vaø duïng cuï veä sinh khoâng ñaët ôû vaùch phoøng taém, beáp, khu veä sinh saùt ngay trong phoøng nguû, laøm vieäc.

3.3. Chæ daãn laép ñaët oáng vaø caùc voøi nöôùc

a. Caùc boä phaän gaén vôùi keát caáu töôøng nhaøÑeå gaén chaët oáng vôùi keát caáu cuûa nhaø coù theå duøng

caùc boä phaän gaén ñôõ oáng nhö sau: moùc, voøng ñai treo, giaù ñôõ…

Hình 3. 14: Caùc boä phaän gaén oáng vôùi keát caáu nhaøb. Chæ daãn caùch ñaët caùc voøi cho duïng cuï veä sinh

Caùc voøi nöôùc thöôøng laép ñaët ôû treân caùc duïng cuï veä

60

sinh hay ngay treân baûn thaân duïng cuï veä sinh. Vieäc xaùc ñònh vò trí caùc voøi nöôùc treân duïng cuï veä sinh tuøy thuoäc vaøo kieåu voøi, daïng vaø kieåu duïng cuï veä sinh, ñieàu kieän thi coâng vaø söû duïng. (xem baûng 6.1 vaø 6.2).

Ví duï: Töø maët treân saøn tôùi voøi chaäu röûaTreû em < 4 tuoåi töø 55 – 65cmTreû em < 4 -6 tuoåi töø 80-90cmNgöôøi lôùn töø 90 -100cmVoøi nöôùc chaäu röûa trong caùc nhaø beáp laép cao hôn maët

treân cuûa chaäu 20-25cm.Voøi nöôùc chaäu giaët laép ôû treân töôøng caùch saøn 125cmVoøi nöôùc chaäu taém laép ôû ñoä cao 10-15cm treân chaäu,

höông sen 210cm so vôùi ñaùy chaäu taém.Boä voøi taém höông sen khoâng chaân: voøi laép cao 120cm,

höông sen cao 210cm so vôùi maët neàn. Neáu laép ñaët trong nhöõng nhaø taém coâng coäng coù saøn goã thì chieàu cao treân tính töø maët saøn goã.

Khoaûng caùch hai voøi taém caùch nhau 90cm vaø caùch töôøng 45cm.

Thuøng nöôùc röûa chaäu xí: tuøy thuoäc kieåu chaäu xí vaø thuøng röûa coù nhöõng kích thöôùc laép ñaët thích hôïp.

OÁng lieân heä cuûa xí coù nhöõng thuøng röûa treân cao caùch saøn 230-250cm, trong nhöõng nhaø coù chieàu cao thoâng thuûy 270-275cm thì laép thuøng röûa chaâuï xí thaáp hôn traàn 20cm.

Ñoái vôùi nhöõng thuøng röûa laép ôû nöûa chieàu cao (löûng) oáng lieân heä ôû 160-180cm. Neáu chaäu röûa laép ôû thaáp thì tuøy thuoäc vaøo raccord noái vôùi thuøng röûa.

OÁng lieân heä ôû chaäu tieåu ôû ñoä cao 100-115cm caùch maët saøn.

Thieát bò caáp nöôùc noùng ôû nöôùc ta neân söû duïng bình nöôùc noùng caáp cuïc boä phuïc vuï taém röûa vôùi caùc voøi troän noùng laïnh. Moät bình nöôùc noùng phuïc vuï cho 1 hay vaøi voøi troän (boàn taém vaø chaäu röûa maët). Ngoaøi ra coù theå duøng loaïi bình nöôùc noùng tröïc tieáp thích hôïp cho loaïi taém ñöùng.

3.4. Xaùc ñònh löu löôïng nöôùc tính toaùn

Sau khi bieát soá löôïng vaø loaïi duïng cuï veä sinh do maët baèng baûn veõ kieán truùc quy ñònh, ta vaïch tuyeán oáng, theå hieän baèng baûn veõ sô ñoà khoâng gian hay sô ñoà ñöùng, tieán haønh xaùc ñònh löu löôïng nöôùc tính toaùn cho töøng ñoaïn oáng

61

cuõng nhö cho toaøn boä ngoâi nhaø vôùi muïc ñích ñeå tính toaùn choïn ñöôøng kính oáng, ñoàng hoà ño nöôùc, traïm bôm, beå chöùa… neáu coù.

Löu löôïng nöôùc tính toaùn phuï thuoäc vaøo caùc yeáu toá:a. Soá löôïng duïng cuï veä sinh trong nhaø.

Trong tính toaùn maïng löôùi caáp nöôùc beân trong moät ñôn vò duøng nöôùc trong nhaø ngöôøi ta tính theo soá löôïng duïng cuï veä sinh trong nhaø. Caùch tính naøy saùt vôùi thöïc teá vaø ñaûm baûo cung caáp ñaày ñuû hôn. Vì moãi duïng cuï veä sinh tieâu thuï moät löôïng nöôùc khaùc nhau, do ñoù ñeå deã daøn tính toaùn ngöôøi ta ñöa taát caû caùc löu löôïng nöôùc rieâng cuûa caùc duïng cuï veä sinh veà daïng löu löôïng ñôn vò töông ñöông goïi taét laø ñöông löôïng ñôn vò. Ñöông löôïng kyù hieäu N

Ñöông löôïng ñôn vò hay moät ñöông löôïng töông öùng vôùi moät löu löôïng nöôùc laø 0,2(l/s), laø löu löôïng cuûa moät voøi nöôùc ôû chaäu röûa coù ñöôøng oáng d15 15mm. Löu löôïng nöôùc tính toaùn cuûa caùc duïng cuï veä sinh coù theå tham khaûo baûng 3.3.

Baûng 3. 3: Löu löôïng tính toaùn cuûa caùc duïng cuï veä sinh, trò soá ñöông löôïng, ñöôøng kính oáng lieân heä vôùi duïng cuï veä sinh vaø aùp löïc söû duïng cuûa duïng cuï veä

sinh

Loaïi duïng cuï veä sinh

Trò soá

ñöông

löôïng

(N)

Löu löôïng

nöôùc tính

toaùn (l/s)

(qtt)

Ñöôøng kính

oáng lieân

heä (mm)

Aùp löïc

söû duïng

cuûa duïng

cuï hdc(m)

(1) (2) (3) (4) (5)

Voøi caùc chaäu truùt

nöôùc baån1 0.2 10-15 2

Voøi cuûa chaäu röûa

maët0.33 0.07 10-15 2

Voøi cuûa chaäu tieåu

treo0.17 0.035 10-15 2

Moät meùt oáng röûa

maùng tieåu0.3 0.06

15-20

Tuøy daøi

ngaén

2

Voøi cuûa bình xaû chaäu

xí0.5 0.10 10 2

Voøi xaû chaäu xí kieåu 6-7 1.2-1.4 25-32 6

62

Loaïi duïng cuï veä sinh

Trò soá

ñöông

löôïng

(N)

Löu löôïng

nöôùc tính

toaùn (l/s)

(qtt)

Ñöôøng kính

oáng lieân

heä (mm)

Aùp löïc

söû duïng

cuûa duïng

cuï hdc(m)

(1) (2) (3) (4) (5)

khoâng coù bình xaû

Voøi coù bình xaû töï

ñoäng duøng cho chaäu

xí, tieåu

1 0.2 15 2

Voøi troän nöôùc noùng

laïnh beå taém nôi coù

heä thoáng taém nöôùc

noùng taäp trung

1.5 0.3 15 3

Voøi chaäu giaët, chaäu

röûa1 0.2 15 2

Voøi chaäu veä sinh nöõ

(Biñe)0.33 0.07 10-15 2

Voøi taém höông sen

ñaët theo nhoùm1 0.2 15 3

Voøi taém höông sen

ñaët trong töøng caên

nhaø ôû

0.67 0.134 15 3

Voøi cuûa chaäu röûa ôû

trong phoøng thí

nghieäm, chaäu röûa

duïng cuï ôû trong

phoøng

1 0.2 15 2

Voøi cuûa chaäu truùt

nöôùc baån ôû trong

phoøng thí nghieäm

0.5 0.1 15 2

Voøi töôùi 1.5-2.5 0.3-0.5 20-25 10

Voøi phun nöôùc uoáng 0.17 0.035 10-15 2

b. Söï hoaït ñoäng ñoàng thôøi cuûa caùc duïng cuï veä sinh.Trong thöïc teá caùc duïng cuï veä sinh khoâng phaûi luùc naøo

cuõng söû duïng heát cuøng moät luùc, trong moät thôøi ñieåm naøo ñoù coù theå duïng cuï naøy ñoùng, duïng cuï kia môû. Cho neân coâng thöùc tính toaùn coù theå hieän söï hoaït ñoäng ñoàng thôøi cuûa caùc duïng cuï veä sinh, coù nghóa laø löu löôïng nöôùc tính

63

toaùn phuï thuoäc vaøo:- Chöùc naêng töøng loaïi ngoâi nhaø: nhaø ôû heä soá hoaït

ñoäng ñoàng thôøi thaáp, nhaø coâng coäng cao vì nhieàu ngöôøi söû duïng cuøng moät luùc.

- Soá löôïng duïng cuï veä sinh trong ñoaïn oáng tính toaùn: caøng nhieàu duïng cuï veä sinh thì heä soá hoaït ñoäng ñoàng thôøi caøng thaáp.

- Tieâu chuaån duøng nöôùc möùc ñoä trang thieát bò kyõ thuaät veä sinh trong ngoâi nhaø (soá ngöôøi söû duïng duïng cuï veä sinh caøng nhieàu thì heä soá hoaït ñoäng ñoàng thôøi caøng cao).

Vì vaäy, ñeå xaùc ñònh löu löôïng nöôùc tính toaùn, ngöôøi ta söû duïng caùc coâng thöùc coù daïng phuï thuoäc vaøo soá löôïng duïng cuï veä sinh vaø aùp duïng theo töfng tieâu chuaån cho caùc loaïi nhaø khaùc nhau. Caùc coâng thöùc naøy thaønh laäp treân cô sôû ñieàu tra thöïc nghieäm veà söï hoaït ñoäng ñoàng thôøi cuûa caùc duïng cuï veä sinh trong caùc loaïi nhaø.3.4.1. Nhaø ôû kieåu gia ñình – Bieät thöï

Coù caùc daïng:- Caên hoä trong chung cö coù caáp nöôùc rieâng.- Nhaø ôû kieåu phoá.- Nhaø bieät thöï

(4)Vôùi N > 1; Vôùi N < 1 thì q=0.2N

q. Löu löôïng nöôùc tính toaùn cho töøng ñoaïn oáng (l/s)N: Toång soá ñöông löôïng cuûa ñoaïn oáng tính toaùna: Ñaïi löôïng phuï thuoäc vaøo tieâu chuaån duøng nöôùc laáy theo baûng 3.4K: Heä soá phuï thuoäc vaøo toång soá ñöông löôïng N laáy theo baûng 3.5.

Baûng 3. 4: Trò soá cuûa ñaïi löôïng a

Tieâu chuaån duøng nöôùc

(l/ngöôøi.ngaøy)

10

0125 150 200 250 300 350 400

a 2.2 2.1

6

2.1

5

2.1

4

2.0

5

2.0

0

1.90 1.85

Tieâu chuaån duøng nöôùc laáy theo baûng 1 (TCVN 4513-1988)

Baûng 3. 5: heä soá K phuï thuoäc vaøo toång soá ñöông löôïng

Soá ñöông löôïng <300 301-500 501-800 801-1200 >1200

64

Trò soá K 0.002 0.003 0.004 0.005 0.006

Coâng thöùc (4) cuõng aùp duïng tính cho moät ñôn vò duøng nöôùc kieåu nhö tieåu khu nhaø ôû.

Ñoái vôùi nhaø ôû kieåu gia ñình coâng thöùc löu löôïng tính toaùn phuï thuoäc vaøo toång soá ñöông löôïng N coù theå tra tröïc tieáp trong baûng tính saün (Baûng 3.6)

Baûng 3. 6: Löu löôïng nöôùc tính toaùn cho caùc nhaø ôû gia ñình

Phuï thuoäc vaøo toång ñöông löôïng caùc duïng cuï veä sinhToång

soá

ñöông

löôïng

N

qtt =Löu löôïng nöôùc (l/s) khi tieâu chuaån duøng nöôùc tính

baèng l/ngöôøi.ngaøy ñeâm

100 125 150 200 250 300 400

a=2.2 a=2.16 a=2.15 a=2.14 a=2.05 a=2.00a=1.85

(1) (2) (3) (4) (5) (6) (7) (8)

1 0.2 0.2 0.2 0.2 0.2 0.2 0.2

2 0.28 0.28 0.28 0.28 0.28 0.28 0.28

3 0.34 0.34 0.34 0.34 0.34 0.35 0.37

4 0.37 0.39 0.39 0.39 0.41 0.41 0.44

5 0.41 0.43 0.43 0.43 0.45 0.46 0.47

6 0.46 0.47 0.48 0.48 0.49 0.50 0.54

7 0.50 0.50 0.50 0.50 0.53 0.54 0.58

8 0.53 0.54 0.55 0.55 0.57 0.59 0.63

9 0.56 0.57 0.58 0.58 0.60 0.62 0.67

10 0.57 0.60 0.61 0.63 0.64 0.65 0.71

12 0.64 0.66 0.66 0.66 0.70 0.71 0.78

14 0.70 0.72 0.73 0.74 0.77 0.78 0.86

16 0.74 0.75 0.76 0.76 0.81 0.83 0.92

18 0.78 0.80 0.81 0.81 0.86 0.89 0.99

20 0.82 0.84 0.85 0.85 0.90 0.93 1.04

25 0.91 0.93 0.94 0.95 1.01 1.05 1.18

30 1.00 1.02 1.02 1.04 1.11 1.15 1.32

35 1.08 1.11 1.12 1.12 1.21 1.25 1.36

40 1.15 1.19 1.19 1.20 1.29 1.31 1.38

45 1.22 1.25 1.27 1.28 1.34 1.43 1.64

50 1.28 1.32 1.33 1.34 1.44 1.52 1.75

60 1.40 1.46 1.46 1.47 1.58 1.67 1.96

70 1.50 1.57 1.58 1.60 1.73 1.81 2.12

65

Toång

soá

ñöông

löôïng

N



100 125 150 200 250 300 400

a=2.2 a=2.16 a=2.15 a=2.14 a=2.05 a=2.00 a=1.85

(1) (2) (3) (4) (5) (6) (7) (8)

80 1.61 1.68 1.70 1.71 1.86 1.95 2.24

90 1.70 1.79 1.79 1.81 1.98 2.07 2.43

100 1.82 1.88 1.91 1.92 2.10 2.20 2.62

120 2.00 2.06 2.09 2.12 2.30 2.43 2.88

140 2.21 2.29 2.30 2.32 2.51 2.65 3.17

160 2.33 2.42 2.40 2.48 2.70 2.85 3.42

180 2.47 2.56 2.58 2.62 2.84 3.00 3.64

200 2.63 2.71 2.76 2.78 3.04 3.23 3.89

220 2.77 2.86 2.90 2.94 3.22 3.41 4.08

240 2.91 3.02 3.06 3.06 3.38 3.58 4.34

260 3.03 3.14 3.18 3.20 3.52 3.75 4.52

280 3.15 3.28 3.33 3.34 3.70 3.91 4.74

300 3.26 3.40 3.43 3.46 3.83 4.07 4.98

320 3.74 3.87 3.90 3.92 4.30 4.54 5.46

340 3.87 3.99 4.02 4.06 4.46 4.71 5.67

360 3.99 4.12 4.14 4.20 4.58 4.88 5.88

380 4.12 4.28 4.32 4.32 4.72 5.04 6.07

400 4.25 4.42 4.44 4.48 4.94 5.20 6.40

450 4.63 4.77 4.80 4.88 5.31 5.53 6.73

500 4.93 5.06 5.00 5.16 5.51 5.94 7.14

550 5.73 5.92 5.91 6.02 6.53 6.89 8.25

600 6.08 6.28 6.30 6.34 6.90 7.30 8.68

650 6.46 6.60 6.67 6.70 7.30 7.40 9.22

700 6.76 7.00 7.03 7.06 7.70 8.09 9.69

750 7.07 7.33 7.36 7.40 8.08 7.48 10.10

800 7.40 7.63 7.71 7.80 8.36 8.86 10.56

850 8.58 8.81 8.87 8.93 9.63 10.08 11.85

900 8.93 9.19 9.22 9.30 9.99 10.50 12.28

950 9.25 9.55 9.63 9.65 10.34 10.91 12.86

1000 9.64 9.92 9.96 10.04 10.64 11.32 13.34

1100 10.20 10.46 10.68 10.78 11.56 12.14 14.23

1200 11.02 11.16 11.41 11.48 12.34 12.93 15.15

1300 13.00 13.32 13.40 13.46 14.36 15.01 17.38

66

Toång

soá

ñöông

löôïng

N



100 125 150 200 250 300 400

a=2.2 a=2.16 a=2.15 a=2.14 a=2.05 a=2.00 a=1.85

(1) (2) (3) (4) (5) (6) (7) (8)

1400 13.80 14.12 14.80 14.32 15.26 15.85 18.20

1500 14.54 14.90 14.98 15.08 16.02 16.74 19.10

Ví duï 2:Xaùc ñònh löu löôïng nöôùc tính toaùn cho moät ngoâi nhaø ôû

goàm 40 hoä trong moãi hoä coù moät chaäu röûa, moät chaäu röûa maët, moät voøi taém höông sen, moät xí coù thuøng röûa. Bieát tieâu chuaån duøng nöôùc 100 l/ngöôøi.ngaøy.

Baøi giaûi:Xaùc ñònh toång ñöông löôïng cho moät hoä. Tra baûng 3.3 ta

tìm ñöôïc Chaäu röûa coù ñöông löôïng laø 1 Chaäu röûa maët coù ñöông löôïng laø 0,33 Höông sen coù ñöông löôïng 0,67 Thuøng röûa xí coù ñöông löôïng 0,5

Vaäy toång ñöông löôïng cho moät hoä laø: 2,5. Toång ñöông löôïng cho ngoâi nhaø laø: N = 2.5×40 = 100. Laáy tieâu chuaån duøng nöôùc laø 100(l/ngöôøi.ngaøy), tra baûng 3.6 ta tìm ñöôïc löu löôïng nöôùc tính toaùn cho ngoâi nhaø laø 1.82 (l/s). Neáu tieâu chuaån duøng nöôùc laø 200 l/ngöôøi.ngaøy thì q=1.92 (l/s).3.4.2. Nhaø coâng coäng.

Goàm caùc loaïi sau: Nhaø treû maãu giaùo Beänh vieän ña khoa Cô quan haønh chính Cöûa haøng Tröôøng hoïc Caùc cô quan giaùo duïc Beänh vieän Nhaø an döôõng, ñieàu döôõng Khaùch saïn, nhaø ôû taäp theå

(5)Vôùi N > 1; Vôùi N < 1 thì q=0.2N

q. Löu löôïng tính toaùn (l/s)N: Toång soá ñöông löôïng cuûa caùc duïng cuï veä sinh

67

trong ñoaïn tính toaùnα: Heä soá phuï thuoäc vaøo chöùc naêng cuûa ngoâi

nhaø laáy theo baûng 3.7Baûng 3. 7: Heä soá

CAÙC LOAÏI NHAØ COÂNG COÄNG

He

ä

so

á

α

Nhaø

treû,

maã

u

giaù

o

Phoøng

khaùm,

beänh

vieän

ña khoa

CQ h.

chính,

cöûa

haøng,

K.saïn,

nhaø ôû

taäp theå

coù veä

sinh

rieâng

Tröôøn

g hoïc,

cô quan

giaùo

duïc

Beänh

vieän

chuyeân

khoa, nhaø

an döôõng,

ñieàu

döôõng,

traïi thieáu

nhi

Khaùch

saïn,

nhaø ôû

taäp

theå,

veä sinh

chung

Caùc

phoøn

g ñaëc

bieät

α 1.2 1.4 1.5 1.8 2 2.5 3

(1

)

(2) (3) (4) (5) (6) (7) (8)

Khi ñaõ bieát toång ñöông löôïng N coù theå tra baûng tính saün tröïc tieáp tìm ñöôïc löu löôïng nöôùc tính toaùn cho caùc ngoâi nhaø coâng coäng. ( baûng 3.8)

Baûng 3. 8: Löu löôïng tính toaùn cho caùc nhaø coâng coäng phuï thuoäc vaøo toång soá ñöông löôïng caùc duïng cuï veä

sinhqtt (l/s)

N 1.2 1.4 1.5 1.8 2 2.5 3

Coät (1) Coät (2) Coät (3) Coät (4) Coät (5) Coät (6) Coät (7) Coät (8)

1 0.20 0.20 0.20 0.20 0.20 0.20 0.20

1.45 0.29 0.29 0.29 0.29 0.29 0.29 0.29

2.00 0.35 0.39 0.40 0.40 0.40 0.40 0.40

3.00 0.42 0.48 0.52 0.45 0.60 0.60 0.60

3.25 0.43 0.50 0.54 0.65 0.65 0.65 0.65

4 0.48 0.56 0.60 0.72 0.80 0.80 0.80

5 0.54 0.62 0.78 0.80 0.98 1.22 1.22

6.00 0.59 0.69 0.74 0.88 0.98 1.22 1.22

6.25 0.60 0.70 0.75 0.90 1.00 1.25 1.25

7 0.63 0.74 0.79 0.95 1.06 1.32 1.40

68

qtt (l/s)

N 1.2 1.4 1.5 1.8 2 2.5 3


8 0.68 0.79 0.85 1.04 1.13 1.41 1.60

9 0.72 0.84 0.90 1.08 1.20 1.50 1.80

10 0.76 0.88 0.95 1.14 1.26 1.58 1.90

12 0.83 0.97 1.04 1.25 1.38 1.73 2.07

14 0.89 1.04 1.12 1.34 1.49 1.87 2.24

16 0.96 1.12 1.20 1.44 1.60 2.00 2.40

18 1.02 1.19 1.27 1.53 1.70 2.11 2.54

20 1.07 1.25 1.34 1.61 1.78 2.23 2.67

22 1.12 1.31 1.41 1.68 1.87 2.34 2.81

24 1.17 1.37 1.47 1.76 1.96 2.45 2.96

26 1.22 1.43 1.52 1.83 2.04 2.54 3.05

28 1.27 1.48 1.58 1.90 2.11 2.64 3.16

30 1.31 1.53 1.64 1.97 2.18 2.74 3.27

35 1.42 1.68 1.77 2.13 2.36 2.96 3.55

40 1.52 1.17 1.90 2.27 2.53 3.16 3.80

45 1.61 1.88 2.01 2.41 2.68 3.35 4.02

50 1.69 1.98 2.12 2.55 2.83 3.54 4.24

55 1.78 2.08 2.22 2.67 2.96 3.70 4.45

60 1.86 2.17 2.32 2.79 3.10 3.88 4.65

65 1.93 2.25 2.41 2.90 3.22 4.02 4.82

70 2.00 2.34 2.51 3.01 3.35 4.18 5.02

75 2.07 2.42 2.60 3.11 3.46 4.33 5.20

80 2.15 2.50 2.68 3.22 3.57 4.47 5.38

85 2.22 2.58 2.77 3.32 3.69 4.61 5.54

90 2.28 2.66 2.86 3.42 3.80 4.74 5.70

100 2.40 2.80 3.00 3.60 4.00 5.00 6.00

110 2.52 2.94 3.15 3.78 4.20 5.24 6.29

120 2.63 3.07 3.29 3.94 4.38 5.48 6.57

130 2.74 3.19 3.42 4.10 4.56 5.70 6.84

140 2.84 3.31 3.55 4.26 4.73 5.92 7.10

150 2.94 3.43 3.67 4.41 4.90 6.12 7.35

160 3.04 3.54 3.79 4.55 5.06 6.32 7.59

170 3.13 3.65 3.91 4.69 5.22 6.52 7.82

180 3.22 3.76 4.02 4.83 5.37 6.71 8.05

69

qtt (l/s)

N 1.2 1.4 1.5 1.8 2 2.5 3


190 3.31 3.86 4.14 4.96 5.51 6.89 8.27

200 3.39 3.96 4.24 5.09 5.66 7.07 8.49

220 3.56 4.15 4.45 5.34 5.93 7.42 8.90

240 3.72 4.34 4.65 5.58 6.20 7.75 9.30

260 3.87 4.51 4.84 5.80 6.45 8.06 9.67

280 4.02 4.69 5.02 6.02 6.69 8.37 10.04

300 4.16 4.85 5.20 6.24 6.93 8.66 10.39

320 4.29 5.01 5.37 6.44 7.16 8.94 10.73

340 4.43 5.16 5.53 6.64 7.38 9.22 11.06

360 4.55 5.31 5.69 6.83 7.59 9.49 11.38

380 4.68 5.46 5.85 7.02 7.80 9.75 11.70

400 4.80 5.60 6.00 7.20 8.00 10.00 12.00

420 4.92 5.74 6.15 7.38 8.20 10.25 12.30

440 5.03 5.87 6.29 7.55 8.39 10.49 12.59

460 5.15 6.01 6.43 7.72 8.58 10.72 12.87

480 5.26 6.13 6.57 7.89 8.76 10.95 13.15

500 5.37 6.26 6.71 8.05 8.94 11.18 13.42

Ghi chuù: Ñoái vôùi giaù trò N trong khoaûng 1,00 < N < 9 ñöôïc ñaët treân vaïch ñaäm taùch rôøi trong baûng thì qtt = 0.2N.

Ví duï 3:Xaùc ñònh löôïng nöôùc tính toaùn cho moät beänh vieän,

bieát raèng ôû khu veä sinh coù boá trí 20 hoá xí coù thuøng röûa, 10 chaäu röûa maët, 10 chaäu taém, 10 chaäu tieåu.

Baøi giaûi:Xaùc ñònh toång ñöông löôïng cuûa beänh vieän döïa vaøo

baûng 3.3N = 20×0.5 + 10×1 + 10×0.33 + 1 + 10×0.17 = 35

Tra baûng 3.8 tìm ñöôïc löu löôïng nöôùc tính toaùn q=2.37 (l/s)3.4.3. Caùc nhaø ñaëc bieät khaùc

Goàm veä sinh caùc nhaø khaùn giaû, luyeän taäp theå thao, nhaø aên taäp theå, cöûa haøng aên uoáng, xí nghieäp cheá bieán thöùc aên, taém coâng coäng, caùc phoøng sinh hoaït xí nghieäp. Ñaây laø nhöõng nhaø duøng nöôùc taäp trung moät luùc ñoâng

70

ngöôøi.

(6)

q: Löu löôïng nöôùc tính toaùn (l/s)qo: Löu löôïng nöôùc tính toaùn cho 1 duïng cuï veä sinh (l/s) (baûng 3.3)n: Soá duïng cuï veä sinh cuøng loaïia: Soá % hoaït ñoäng ñoàng thôøi cuûa caùc duïng cuï veä sinh, laáy theo baûng 3.9

Baûng 3. 9: Heä soá a tính baèng soá % hoaït ñoäng ñoàng thôøi cho caùc phoøng khaùn giaû, theå thao, aên uoáng, nhaø sinh

hoaït xí nghieäp.

Loaïi duïng cuï veä

sinh

Khu veä sinh

raïp chieáu

boùng, hoäi

tröôøng, caâu

laïc boä, cung

theå thao

Raïp haùt,

raïp xieác

Nhaø aên

taäp theå,

cuûa haøng

aên uoáng, xí

nghieäp aên

uoáng

Phoøng

sinh

hoaït

cuûa xí

nghieäp

Chaäu röûa tay, röûa

maët80 60 80 30

Hoá xí coù thuøng

röûa70 50 60 40

Chaäu tieåu 100 80 50 25

Voøi taém höông sen 100 100 100 100

Chaäu röûa trong

caên tin100 100

Maùng tieåu

Chaäu röûa cheùn

ñóa100 100 100 100

Chaäu taém 30 50

Coâng thöùc (6) coøn duøng ñeå tính löu löôïng nöôùc saûn xuaát cho coâng trình coâng nghieäp trong ñoù:

qo: Löu löôïng nöôùc caáp cho moät thieát bò (l/s)n: Soá thieát bò cuøng loaïi.a: Soá % hoaït ñoäng ñoàng thôøi cuûa caùc thieát bò cuøng

loaïi.Ví duï 4:Xaùc ñònh löu löôïng nöôùc tính toaùn cho moät cung theå

thao coù 10 voøi höông sen, 10 hoá xí coù thuøng röûa, 10 maùng

71

tieåu, 3 chaäu röûa maët.Baøi giaûi:Döïa vaøo baûng (3.3) vaø (3.9) ta xaùc ñònh löu löôïng nöôùc

tính toaùn theo coâng thöùc (6)Q = 0.2101 + 0.1100.7 + 0.06101 + 0.0730.8 =

3.46 (l/s)Treân ñaây laø nhöõng coâng thöùc thöïc nghieäm cuûa Lieân

Xoâ duøng ñeå xaùc ñònh löu löôïng nöôùc tính toaùn trong maïng löôùi caáp nöôùc trong moät ñôn vò duøng nöôùc hay trong nhaø, hieän nay ta vaãn söû duïng. Khi tính toaùn löu löôïng neân laäp theo baûng tính.

3.5. Tính toaùn thuyû löïc cuûa maïng löôùi.

Ñeå ñaûm baûo söï hoaït ñoäng cuûa taát caû caùc duïng cuï veä sinh ôû moïi ñieåm tieâu thuï thì trong maïng löôùi caàn thieát baûo ñaûm moät aùp löïc ñuû ñeå ñöa nöôùc leân cao, töø ñieåm cung caáp ñeán ñieåm tieâu thuï goàm söï maát maùt aùp löïc vaø baûo ñaûm aùp löïc söû duïng ôû ñaàu voøi. Aùp löïc ñöôïc ño baèng chieàu cao coät nöôùc, ñôn vò meùt coät nöôùc (m.c.n).3.5.1. Coâng thöùc tính toaùn aùp löïc caàn thieát

(7) (m)Trong ñoù:

Hct: AÙp löïc caàn thieát cuûa ngoâi nhaø (m) (töùc laø aùp löïc caàn thieát phaûi ñaûm baûo taïi choã laáy nöôùc ñeå cung caáp cho ngoâi nhaø)Hhh: Ñoä cao hình hoïc ñöa nöôùc leân, tính töø choã laáy nöôùc ñeán duïng cuï veä sinh baát lôïi nhaát (xa nhaát hoaëc cao nhaát so vôùi ñieåm laáy nöôùc) (m)Hñh: Toån thaát aùp löïc cuûa ñoàng hoà ñöôøng oáng nöôùc (m) Hñh 1.52mHtth: Toång toån thaát aùp löïc treân ñöôøng oáng vaø thieát bò veä sinh theo tuyeán baát lôïi nhaát (m).

Trong ñoù:

(m)h1: Toång toån thaát aùp löïc ñöôøng oáng ma saùt theo chieàu daøi cuûa caùc tuyeán oáng tính toaùn (m).hcb: Toång toån thaát cuïc boä (m).Hsd: Aùp löïc söû duïng ôû duïng cuï veä sinh (ñaàu voøi) laáy ôû baûng 4 coøn goïi laø aùp löïc töï do (m).

72

Tröôøng hôïp duøng maùy bôm bôm nöôùc töø beå chöùa thì ñoä cao bôm nöôùc Hb cuõng tính nhö (7) trong ñoù Hct chính laø Hb

chæ khaùc laø Hhh tính töø möïc nöôùc thaáp nhaát trong beå chöùa ñeán duïng cuï veä sinh baát lôïi nhaát.

Neáu bôm nöôùc tröïc tieáp töø ñöôøng oáng beân ngoaøi coù aùp löïc thöôøng xuyeân baûo ñaûm Hbñ thì ñoä cao bôm nöôùc cuûa maùy bôm seõ laø:

(m)Hb: Aùp löïc maùy bôm (m)Hbñ: Aùp löïc baûo ñaûm thöôøng xuyeân cuûa ñöôøng oáng thaønh phoá (m).

Ñeå xaùc ñònh toång toån thaát Htth treân tuyeán oáng baát lôïi nhaát, ta caàn xaùc ñònh toån thaát aùp löïc treân töøng ñoaïn oáng, vaø töøng thieát bò phuï tuøng cuûa tuyeán oáng.

Toån thaát aùp löïc treân ñöôøng oáng phuï thuoäc vaøo nhieàu yeáu toá: chieàu daøi caùc ñoaïn oáng, tính chaát doøng chaûy trong oáng, vaät lieäu laøm oáng, toác ñoä nöôùc trong oáng. Ña soá caùc yeáu toá ñöôïc xaùc ñònh hay cho tröôùc. Coøn laïi toån thaát aùp löïc phuï thuoäc vaøo toác ñoä doøng chaûy trong oáng.3.5.2.Toác ñoä kinh teá trung bình

Vôùi moät löu löôïng tính toaùn neáu taêng ñöôøng kính oáng thì toác ñoä doøng chaûy seõ giaûm daãn tôùi toån thaát aùp löïc giaûm vaø ngöôïc laïi. (vì )

Neáu cho pheùp toác ñoä lôùn keát quaû ñöôøng kính d cuûa oáng nhoû giaù thaønh xaây döïng giaûm nhöng toån thaát aùp löïc taêng, aùp löïc caàn thieát taêng daãn tôùi giaù thaønh traïm bôm vaø gía thaønh quaûn lyù khai thaùc veà sau, do söï tieâu thuï ñieän taêng. Döïa vaøo keát quaû tính toaùn kinh teá ngöôøi ta ñöa ra nhöõng giaù trò cuûa toác ñoä kinh teá trung bình cuûa ñöôøng oáng nhö sau:

Baûng 3. 10: Toác ñoä kinh teá trung bình cuûa ñöôøng oáng D.

Ñöôøng kính oáng

mm

10-

2025-32 40-50 65-80 100-150 >150

Toác ñoä kinh teá

trung bình (m/s)0.6-1 0.65-1.2 0.95-1.5 1.1-1.6 1.2-1.8 1.4-2

Trong tröôøng hôïp coù chaùy toác ñoä nöôùc chaûy trong oáng cho pheùp taêng leân nhöng khoâng ñöôïc vöôït quaù giôùi haïn cho pheùp vì toác ñoä lôùn seõ gaây hö hoûng ñöôøng oáng, moái noái

73

gaây ra tieáng oàn khoù chòu.Toác ñoä lôùn nhaát cho pheùp: Vmax (m/s)Ñoái vôùi oáng caáp nöôùc sinh hoaït ôû beänh vieän, phoøng

khaùn giaû, nhaø ôû Vmax=1.5(m/s)Caáp nöôùc sinh hoaït ôû caùc nhaø khaùc Vmax = 2 (m/s)Nöôùc caáp cho caùc voøi cöùu hoûa Vmax = 3 (m/s)Cung caáp cho quaù trình coâng ngheä Vmax = 3 (m/s)Cung caáp cho voøi phun chöõa chaùy töï ñoäng, baùn töï ñoäng

Vmax = 5 (m/s)Toác ñoä nhoû nhaát cho pheùp cuûa nöôùc trong oáng ñöôïc

xaùc ñònh theo ñieàu kieän kinh teá vaø caàn xaùc ñònh cuï theå treân cô sôû tính toaùn kyõ thuaät.3.5.3.Xaùc ñònh toån thaát aùp löïc Htth

(8)Toån thaát aùp löïc toaøn boä treân moät tuyeán oáng bao

goàm toån thaát do ma saùt cuûa nöôùc theo chieàu daøi vaø toån thaát cuïc boä do ma saùt cuûa nöôùc qua caùc choã ngoaët, phuï tuøng treân tuyeán oáng tính toaùn.a. Toån thaát aùp löïc theo chieàu daøi moät ñoaïn oáng (hl ).

Coâng thöùc xaùc ñònh:

(9)

Trong ñoù:: Heä soá söùc khaùng do ma saùt theo chieàu daøi phuï thuoäc vaøo vaät lieäu laøm oáng vaø ñoä nhaùm cuûa oáng.v: toác ñoä nöôùc chaûy trung bình trong oáng. (m/s)g: Gia toác troïng tröôøng g=9.81m/s2

D: ñöôøng kính oáng (m)l: Chieàu daøi ñoaïn oáng (m)

Toån thaát aùp löïc ñôn vò theo chieàu daøi: (coøn goïi laø ñoä doác thuûy löïc)

Laø tyû leä toån thaát aùp löïc theo chieàu daøi cuûa moät ñoaïn oáng treân chieàu daøi cuûa chính noù.

(10)

Vôùi l=1 i=h (m). Vaäy i töùc laø toån thaát aùp löïc theo chieàu daøi moät meùt oáng. Thöôøng goïi laø toån thaát aùp löïc ñôn vò, hay ñoä doác thuyû löïc cuûa oáng.

Döïa vaøo coâng thöùc74

Döïa vaøo coâng taùc ñieàu tra nghieân cöùu maïng löôùi caáp nöôùc hieän haønh ngöôøi ta xaùc ñònh ñöôïc heä soá cho caùc loaïi oáng khaùc nhau, vôùi caùc toác ñoâï nöôùc khaùc nhau trong oáng vaø laäp caùc baûng hay bieåu ñoà tính toaùn thuûy löïc cho caùc loaïi oáng gang, theùp, fibrociment, chaát deûo, trong ñoù coù trò soá 1000i töùc laø toån thaát aùp löïc treân ñoaïn oáng daøi 1km töông öùng vôùi caùc trò soá q, v, d khaùc nhau, ñoä doác thuûy löïc i khoâng coù thöù nguyeân, (xem caùc baûng tính toaùn xaùc ñònh toån thaát aùp löïc trong töøng loaïi oáng gang, oáng theùp, chaát deûo hoaëc bieåu ñoà toån thaát aùp löïc trong caùc loaïi oáng töôøng öùng – phuï luïc). Khi ñaõ bieát löu löôïng q ta coù theå duøng baûng naøy ñeå tìm caùc trò soá d, v, 1000i töông öùng vaø töø ñoù seõ tính ñöôïc toån thaát aùp löïc theo chieàu daøi ñoaïn oáng theo coâng thöùc:

(11)b. Toån thaát cuïc boä.

Coâng thöùc xaùc ñònh:

(12)

Trong ñoù:: Heä soá söùc khaùng cuïc boä tuøy thuoäc daïng cuûa thieát bò phuï tuøng oáng.v: Toác ñoä nöôùc tröôùc khi vaøo choã coù toån thaát cuïc boä (m/s)g: Gia toác troïng tröôøng g=9.81m/s2

Ngöôøi ta xaùc ñònh nhöõng trò soá cuûa vaø laäp bieåu ñoà ñeå xaùc ñònh toån thaát cuïc boä.

Trong tính toaùn thieát bò caáp nöôùc beân trong nhaø ngöôøi ta khoâng ñoøi hoûi ñoä chính xaùc cao cho neân coù theå laáy nhö sau: xem baûng 3.11

Baûng 3. 11: Toån thaát cuïc boäLoaïi Toån thaát cuïc boä (hcb)

Heä thoáng caáp nöôùc sinh hoaït

Heä thoáng caáp nöôùc chöõa

chaùy

Heä thoáng caáp nöôùc sinh hoaït

hcb = 2030% hl

hcb = 10% hl

hcb = 1520% hl (trong ñoù nhaø

saûn xuaát laáy 15%, nhaø ôû, nhaø

75

vaø chöõa chaùy keát hôïp coâng coäng 20%)

Tính toaùn thuûy löïc maïng löôùi caáp nöôùc trong ñôn vò duøng nöôùc, trong nhaø thoâng thöôøng laø tính cho tröôøng hôïp maïng löôùi cuït, trong tröôøng hôïp ñôn vò duøng nöôùc, hay ngoâi nhaø thieát keá theo maïng löôùi voøng thì ta coù theå tính toån thaát aùp löïc cho töøng nöûa voøng theo hai chieàu nöôùc chaûy. Neáu sai soá toån thaát theo hai nöûa voøng 0.5m thì ñaït yeâu caàu, neáu khoâng ñöôïc ta ñieàu chænh laïi löu löôïng hay ñöôøng kính oáng vaø tính toaùn laïi cho ñeán khi ñaït keát quaû treân.

Muïc ñích cuûa tính toaùn löu löôïng qc vaø thuûy löïc H laø nhaèm ñeå xaùc ñònh, choïn ñöôøng kính oáng caáp kinh teá nhaát baûo ñaûm cung caáp ñuû löu löôïng vaø aùp löïc cho caùc ñoái töôïng duøng nöôùc.

Ñeå tính toaùn thuûy löïc, ngöôøi ta choïn ñöôøng kính oáng theo caáu taïo, theo kinh nghieäm tröôùc, treân cô sôû toác ñoä kinh teá trung bình cuûa caùc ñöôøng kính oáng (côõ oáng) theo baûng 3.10, khi tính neân choïn toác ñoä nhoû trong khoaûng toác ñoä trung bình cuûa ñöôøng kính oáng ñeå coù söï an toaøn cao.

76

Chöông 4 HEÄ THOÁNG CAÁP NÖÔÙC ÑAËC BIEÄT

I. HEÄ THOÁNG CAÁP NÖÔÙC CHÖÕA CHAÙY BEÂN TRONG NHAØ

Nöôùc laø moät phöông tieän chöõa chaùy raát quan troïng vaø ñöôïc söû duïng phoå bieán.

Duïng cuï chöõa chaùy baèng nöôùc goàm: Hoäp chöõa chaùy, voøi phun chöõa chaùy töï ñoäng vaø voøi phun chöõa chaùy baùn töï ñoäng.

Loaïi cuõng nhö soá löôïng duïng cuï chöõa chaùy phuï thuoäc vaøo tính chaát nguy hieåm khi sinh ra chaùy, ñoä lôùn vaø taàm quan troïng cuûa coâng trình, soá taàng vaø soá ngöôøi söû duïng coâng trình.

Yeáu toá chæ tính chaát nguy hieåm veà chaùy laø baäc chòu löûa cuûa coâng trình (5baäc) vaø haïng nguy hieåm sinh ra chaùy laø do chöùc naêng söû duïng cuûa coâng trình. (7 haïng)

Nhöõng yeáu toá naøy ñöôïc quy ñònh trong tieâu chuaån quy phaïm veà phoøng chaùy, chöõa chaùy.

1.1.Hoäp chöõa chaùy: (heä thoáng caáp nöôùc chöõa chaùy vôùi caùc hoäp (hoïng, coät) chöõa chaùy)a. Caáu taïo

77

Hình 4. 1: Caáu taïo hoäp chöõa chaùy

Hoäp chöõa chaùy coù caùc kích thöôùc khaùc nhau tuøy thuoäc vaøo caùc thieát bò beân trong. Coù theå coù caùc kích thöôùc 620856mm, 665740mm. Trong hoäp chöõa chaùy boá trí caùc van chöõa chaùy, loõi cuoän oáng vaûi gai… OÁng coù theå baèng vaûi hay vaûi traùng cao su, beân trong nhaø duøng loaïi 10m vaø 20m daøi. Loaïi 10m duøng ôû nhöõng nôi coù boá trí ñoà ñaïc chaät choäi hay caáu truùc phoøng oác phöùc taïp nhö saân khaáu, phoøng bieåu dieãn. Trong hoäp coøn coù oáng voøi phun chöõa chaùy, oáng voøi phun laø moät oáng kim loaïi hình choùp cuït, moät ñaàu coù ñöôøng kính baèng ñöôøng kính oáng vaûi gai: 50, 60, ñaàu kia ñöôøng kính nhoû hôn: 13, 16, 19, 22. Ngoaøi ra ôû ñaàu cuûa van coøn coù khôùp noái ñeå noái vôùi oáng vaûi gai. Taát caû boá trí trong moät hoäp coù ñaäy baèng kính, beân ngoaøi coù ghi “cöùu hoûa” hay “Hoäp chöõa chaùy”.b. Söû duïng

Khi coù chaùy xaûy ra, ngöôøi ta ñaäp beå kính cöûa, noái khôùp oáng vaûi gai vaøo van, môû van chöõa chaùy, caàm laêng phun, keùo oáng vaûi gai ra vaø baén tia nöôùc vaøo ngoïn löûa ñeå daäp taét chaùy.c. Vò trí

- Hoäp chöõa chaùy phaûi ñöôïc ñaët trong caùc coâng trình:

Nhaø ôû gia ñình töø 4 taàng trôû leân

78

Caùc nhaø ôû taäp theå, khaùch saïn, cöûa haøng aên uoáng töø 5 taàng trôû leân.

Caùc cô quan haønh chính 6 taàng, tröôøng hoïc cao 3 taàng trôû leân.

Caùc nhaø ga, kho haøng hoùa, coâng trình coâng coäng, caùc nhaø phuï xí nghieäp, cô quan khaùm chöõa beänh, nhaø treû, maãu giaùo khi khoái tích nhaø 5000m3.

Raïp haùt, chieáu boùng, caâu laïc boä, nhaø vaên hoùa.Khaùn ñaøi coù choã ngoài xem 5000 choã ngoài.Hieän nay nöôùc ta söû duïng roäng raõi hoäp chöõa chaùy ñaët

trong nhaø thöôøng keát hôïp vôùi heä thoáng caáp nöôùc sinh hoaït hay saûn xuaát. Khi keát hôïp chuùng ta chæ caàn noái töø oáng ñöùng hay oáng ngang caáp nöôùc sinh hoaït hay saûn xuaát daãn ñeán hoäp chöõa chaùy.

Hoäp chöõa chaùy thöôøng ñaët caùch maët saøn 1.25m tính töø maët treân saøn ñeán van chöõa chaùy, ñaët ôû choã deã nhìn thaáy nhö: loàng caàu thang, haønh lang, caïnh cöûa ra vaøo phoøng, coù theå ñaët chìm trong töôøng neáu töôøng daøy >200mm hoaëc ñaët ngoaøi töôøng, maët ngoaøi hoäp che baèng cöûa kính hay löôùi theùp vaø ñeà chöõ ñoû: “Hoäp chöõa chaùy” hay “Cöùu hoûa” vaø ñoùng kín laïi.

- Vò trí ñaët hoäp chöõa chaùy vaø soá löôïng cuûa noù ñöôïc xaùc ñònh cuï theå cho töøng khoâng gian caàn thieát chöõa chaùy, treân cô sôû tính toaùn phuï thuoäc vaøo caùc yeáu toá:

Soá hoäp chöõa chaùy caàn phun ñeán moãi ñieåm beân trong nhaø. Noùi chung taát caû moïi ñieåm trong nhaø, trong phoøng ñeàu phaûi coù moät voøi phun nöôùc ñeán.

Vôùi caùc nhaø, phoøng quan troïng hoaëc deã sinh ra chaùy thì ñoøi hoûi taïi moãi ñieåm beân trong phaûi coù hai voøi phun chöõa chaùy ñaït ñeán nhö caùc nhaø coâng nghieäp, caùc coâng trình vaên hoùa, nôi taäp trung ñoâng ngöôøi hay coù taøi saûn quyù ñaõ ñöôïc quy ñònh trong quy phaïm phoøng chaùy, chöõa chaùy.

Baùn kính hoaït ñoäng lyù thuyeát cuûa moãi hoäp chöõa chaùy: Rcc.

Vuøng hoaït ñoäng lyù thuyeát cuûa moät voøi phun chöõa chaùy laø vuøng ñöôïc giôùi haïn baèng voøng troøn coù baùn kính baèng baùn kính hoaït ñoäng cuûa noù Rcc.

Treân cô sôû thí nghieäm vôùi caùc goùc nghieâng khaùc nhau

79

cuûa coät nöôùc khi phun ra khoûi mieäng laêng phun luùc ñaàu laø coät nöôùc ñaëc, phaàn cuoái laø boù nöôùc tung toùe.

Giôùi haïn xa nhaát cuûa coät nöôùc ñaëc laø voøng troøn coù baùn kính baèng chieàu daøi cuûa coät nöôùc ñaëc (ñöôøng giôùi haïn abcd).

Taùc duïng chöõa chaùy chæ tính trong khoaûng chieàu daøi coät nöôùc daøy ñaëc vì chieàu daøi naøy khoâng thay ñoåi khi phun vôùi caùc goùc nghieâng khaùc nhau. Vì vaäy chieàu daøi coät nöôùc ñaëc phaûi xaùc ñònh ñeå ñaït ñöôïc ñeán ñieåm xa nhaát hay cao nhaát coù theå chaùy trong phoøng. Chieàu daøi naøy khi tính toaùn phaûi laáy lôùn hôn 6m hay 9m theo quy phaïm ñoái vôùi töøng loaïi nhaø. Ngoaøi ra phaûi chuù yù ñeán khoaûng caùch an toaøn giöõa hình chieáu baèng cuûa ñieåm chaùy vaø vò trí hoaït ñoäng cuûa ngöôøi ñieàu khieån chöõa chaùy phaûi 4m.

Hình 4. 2: Bieåu ñoà thay ñoåi cuûa coät nöôùc ñaëc vaø coät nöôùc tung toùe

Ñeå xaùc ñònh baùn kính hoaït ñoäng cuûa hoäp chöõa chaùy ta caàn xaùc ñònh chieàu daøi chieáu baèng cuûa coät nöôùc ñaëc vaø chieàu daøi chieáu baèng cuûa oáng vaûi gai.

+ Chieàu daøi chieáu baèng cuûa coät nöôùc ñaëc:

Trong ñoù:Lcñ: Chieàu daøi coät nöôùc ñaëc (m)h: Chieàu cao phoøng (laáy choã cao baát lôïi nhaát)Lbcñ: Chieàu daøi hình chieáu baèng cuûa coät nöôùc ñaëc

4m

80

+ Chieàu daøi chieáu baèng cuûa oáng vaûi gai baèng chieàu daøi cuûa oáng vaûi gai tröø ñi moät ñoaïn do söï cong queo cuûa oáng treân maët baèng vaø maët ñöùng khoaûng 2.53m.

Baùn kính hoaït ñoäng lyù thuyeát cuûa moät hoäp chöõa chaùy laø toång chieàu daøi coät nöôùc ñaëc vaø chieàu daøi chieáu baèng cuûa oáng vaûi gai.

Baùn kính hoaït ñoäng thöïc teá thöôøng nhoû hôn Rcc vì khi keùo oáng vaûi gai ñeå chöõa chaùy coøn phaûi raûi voøng qua maùy moùc, ñoà vaät, baøn gheá, töôøng cöûa… cuï theå cuûa töøng khoâng gian chaùy.

Vieäc xaùc ñònh khoaûng caùch thöïc teá caùc hoäp chöõa chaùy, töùc soá löôïng hoäp phuï thuoäc Rcc vaø hoaøn caûnh cuï theå cuûa töøng phoøng oác töùc laø coøn phuï thuoäc: Ñoä lôùn, hình daïng, chöùc naêng vaø boá cuïc beân trong phoøng cuõng nhö thieát bò maùy moùc vaät duïng toàn taïi trong phoøng.

- Khoâng boá trí hoäp chöõa chaùy trong nhöõng nhaø sau ñaây: nhöõng nhaø theo tieâu chuaån caáp nöôùc chöõa chaùy khoâng baét buoäc.

Nhaø saûn xuaát thuoäc haïng ít nguy hieåm veà chaùy (E,D) hay haïng C maø theå tích <1000m3 ôû trong nhöõng khu vöïc maø söï cung caáp nöôùc chöõa chaùy laáy töø nhöõng beå chöùa.

Nhöõng nhaø baäc chòu löûa I, II ñöôïc trang bò maùy moùc, duïng cuï khoâng chaùy, saûn xuaát saûn phaåm khoâng chaùy, hoaëc vaät lieäu chaùy nhöng öôùt, aåm nhö xöôûng tieän, ñuùc, giaët coâng nghieäp len sôïi, xöôûng boät giaáy nöôùc.

Nhöõng Xiloâ, kho nguõ coác baäc chòu löûa I, II.Traïm bôm, traïm xöû lyù chaát loûng khoâng chaùy.Kho cuûa nhöõng nhaø baäc chòu löûa I, II chöùa nhöõng chaát

khoâng chaùy.Nhaø ñeå xe maùy khoâng chaùy, ñaàu taøu hoûa chaïy ñieän,

chöùa maùy ñaøo, gara oâtoâ < 5 xe.Khoâng ñöôïc ñaët hoäp chöõa chaùy trong nhöõng nhaø maø

trong ñoù vieäc söû duïng nöôùc chöõa chaùy gaây ra hieän töôïng chaùy noå, hay nhöõng tai naïn khaùc nhö ñieän giaät.

1.2. Löu löôïng tính toaùn chöõa chaùy: (thôøi gian chöõa chaùy quy ñònh 3 giôø)

Löu löôïng nöôùc chöõa chaùy ñöôïc tính toaùn treân cô sôû 81

tieâu chuaån quy phaïm veà caáp nöôùc chöõa chaùy.Baûng 4. 1: Tieâu chuaån löôïng nöôùc cho moät hoäp chöõa

chaùy vaø moät soá hoäp chöõa chaùy hoaït ñoäng ñoàng thôøi.

Loaïi nhaø

Soá coät

nöôùc

chöõa

chaùy

Löôïng nöôùc

tính cho moãi

coät (l/s)

(1) (2) (3)

Nhaø haønh chính cao töø 6-12 taàng coù

khoái tích ñeán 25.000m31 2.5

Nhaø ôû gia ñình cao töø 4 taàng trôû leân,

khaùch saïn vaø nhaø taäp theå, nhaø coâng

coäng cao töø 5 taàng trôû leân coù khoái tích

ñeán 25.000m3

1 2.5

Beänh vieän, caùc cô quan phoøng beänh,

nhaø treû, maãu giaùo, cöûa haøng thöông

nghieäp, nhaø ga, nhaø phuï trôï cuûa coâng

trình coâng nghieäp coù khoái tích töø 5000-

25.000m3

1 2.5

Caùc phoøng boá trí döôùi khaùn ñaøi cuûa

saân vaän ñoäng coù khoái tích töø 5.000-

25.000m3 vaø caùc gian theå thao coù khoái

tích ñeán 25.000m3

1 2.5

Nhaø an döôøng, nhaø nghæ maùt, nhaø baûo

taøng, thö vieän, cô quan thieát keá coù khoái

tích töø 7.500-25.000m3, nhaø trieån laõm coù

dieän tích tröng baøy döôùi 500m2

1 2.5

Hoäi tröôøng, caùc gian khaùn giaû coù trang

bò maùy chieáu phim coá ñònh coù söùc

chöùa töø 300-800choã

1 2.5

Nhaø ôû caùc loaïi cao töø 12-16 taàng 2 2.5

Nhaø haønh chính cao töø 12-16 taàng vôùi

khoái tích treân 25.000m32 2.5

Khaùch saïn, nhaø ôû taäp theå, nhaø an

döôõng, nhaø nghæ, beänh vieän, nhaø treû,

maãu giaùo, nhaø baûo taøng, thö vieän,

nhaø trieån laõm, caùc loaïi cöûa haøng, nhaø

ga, tröôøng hoïc coù khoái tích lôùn hôn

2 2.5

82

Loaïi nhaø

Soá coät

nöôùc

chöõa

chaùy

Löôïng nöôùc

tính cho moãi

coät (l/s)

(1) (2) (3)

25.000m3

Nhaø phuï trôï cuûa coâng trình coâng

nghieäp coù khoái tích lôùn hôn 25.000m32 2.5

Caùc gian phoøng boá trí döôùi khaùn ñaøi

cuûa saân vaän ñoäng vaø caùc gian theå

duïc theå thao coù khoái tích lôùn hôn

25.000m3. Hoäi tröôøng coù söùc chöùa töø

800 choã trôû leân

2 2.5

Nhaø haùt, raïp chieáu boùng, caâu laïc boä,

nhaø vaên hoaù, raïp xieác, phoøng hoaø

nhaïc coù treân 800 choã. Vieän nghieân cöùu

khoa hoïc

2 2.5

Nhaø saûn xuaát tröø nhöõng ñieàu ñaõ quy

ñònh trong ñieàu 1.62 2.5

Caùc nhaø kho coù khoái tích töø 5.000m3

trôû leân chöùa vaät lieäu deã chaùy hoaëc

vaät lieäu phoøng chaùy baûo quaûn baèng

caùc vaät lieäu deã chaùy.

2 2.5

Chuù thích:Khi tính toaùn söû duïng caùc thieát bò chöõa chaùy caàn aùp

duïng:1. Neáu oáng voøi roàng baèng vaûi baït ñöôøng kính töø 66mm

daøi 125m vaø ñöôøng kính ñaàu phun cuûa laêng phun laø 19mm thì löu löôïng nöôùc laø 5l/s

2. ÔÛ nhöõng khu daân duïng hay ôû caùc ga xe löûa phuï, trong tröôøng hôïp ñaëc bieät thì ôû vò trí baát lôïi nhaát aùp löïc nöôùc töï do coù theå haï thaáp xuoáng 7m.Baûng 4. 2: Chieàu cao caàn thieát cuûa coät nöôùc ñaëc (m)

Tính chaát cuûa ngoâi nhaø vaø

coâng trình

Chieàu cao caàn thieát cuûa coät

nöôùc phun daøy ñaëc (m)

Nhaø ôû, coâng trình coâng coäng,

nhaø phuï coù baäc chòu löûa I, II6

Nhaø ôû, coâng trình coâng coäng,

nha phuï vaø saûn xuaát coù baäc

Chieàu cao caàn thieát ñeå coù theå

phun ñeán 1 ñieåm cao nhaát vaø

83

chòu löûa I vaø II trong quaù trình

saûn xuaát coù söû duïng vaät lieäu

deã chaùy

xa nhaát cuûa ngoâi nhaø nhöng

khoâng ñöôïc thaáp hôn 6m

Chuù thích:1. Khi tính toaùn aùp löïc nöôùc ôû ñaàu laêng phun nöôùc phaûi

tính ñeán toån thaát aùp löïc trong oáng voøi roàng baèng vaûi baït daøi 10 hay 20m, ñöôøng kính mieäng laêng phun nöôùc laø 13, 16, 19, 22mm.

2. Ñeå ñaûm baûo cho coät nöôùc chöõa chaùy coù löu löôïng 2,5 l/s oáng voøi roàng daãn nöôùc phaûi coù ñöôøng kính 50mm vaø ñöôøng kính ñaàu phun cuûa laêng ít nhaát 13mm. Ñoái vôùi löu löôïng 5l/s phaûi duøng oáng voøi roàng coù ñöôøng kính 65mm vaø ñöôøng kính ñaàu phun cuûa laêng ít nhaát 16mm.

3. Ñoái vôùi caùc ngoâi nhaø aùp löïc nöôùc beân ngoaøi thöôøng xuyeân khoâng ñuû ñeå cung caáp nöôùc cho caùc hoïng chöõa chaùy trong nhaø thì caàn phaûi ñaët maùy bôm ñeå taêng aùp vaø coù boä phaän ñieàu khieån maùy töø xa, boá trí ôû ngay caïnh hoäp chöõa chaùy.

*Chuù yù:Löu löôïng nöôùc cuûa moät hoäp chöõa chaùy coù theå thay

ñoåi tuøy theo baùn kính hoaït ñoäng vaø coät nöôùc ñaëc cuûa voøi phun nhöng khoâng ñöôïc nhoû hôn tieâu chuaån quy ñònh cuûa baûng treân (neáu thieát keá cuï theå thì phaûi tính laïi ñeå kieåm tra, neáu khoâng ñuû thì phaûi thay ñoåi ñöôøng kính oáng hoaëc maùy bôm).

- Ñoái vôùi maïng löôùi caáp nöôùc chöõa chaùy rieâng thì:

qttcc: Löu löôïng tính toaùn cuûa moät ñoaïn oáng khi coù

chaùy.qcc: Tieâu chuaån nöôùc cung caáp trong baûng 11

- Ñoái vôùi heä thoáng keát hôïp:

qmax sh (l/s): Löu löôïng nöôùc caáp sinh hoaït lôùn nhaát (l/s)qsx (l/s): Löu löôïng nöôùc saûn xuaát (l/s)qcc (l/s): Löu löôïng nöôùc chöõa chaùy theo baûng 11 (l/s)

Neáu ngoâi nhaø coù nöôùc taém ñaët theo nhoùm thì trong tröôøng hôïp coù chaùy, trong thaønh phaàn nöôùc sinh hoaït qmax sh

chæ tính 15% löu löôïng nöôùc taém tính toaùn, töùc laø khi coù

84

chaùy löu löôïng nöôùc taém giaûm 85%.Theå tích nöôùc chöõa chaùy ñöôïc tính trong 3giôø.

Ví duï 5: Xaùc ñònh löu löôïng nöôùc tính toaùn chöõa chaùy cho moät nhaø ôû taäp theå sinh vieân 5 taàng coù khoái tích <25.000m3.

Theo sô ñoà:Theo quy phaïm nhaø ôû taäp theå 5

taàng phaûi thieát keá chöõa chaùy vôùi c hoäp chöõa chaùy.

Baûng 4.1: cho nhaø coù moät hoäp chöõa chaùy hoaït ñoäng ñoàng thôøi vôùi löu löôïng 2.5l/s. tröôøng hôïp naøy khoûi tính toaùn vì taát caû moïi ñoaïn oáng phaûi ñaûm baûo moät löu löôïng chöõa chaùy laø qcc = 2.5(l/s)

Ví duï 6: Xaùc ñònh löu löôïng nöôùc tính toaùn cho nhu caàu sinh hoaït vaø chöõa chaùy cho moät nhaø taäp theå sinh vieân 5 taàng coù khoái tích < 25.000m3 theo sô ñoà sau:

Theo sô ñoà:Theo quy ñònh nhaø taäp theå

cao treân 5 taàng phaûi coù thieát bò chöõa chaùy ôû beân trong laø hoäp chöõa chaùy ñaët ôû moãi taàng. Theo tieâu chuaån (baûng 4.1) moät hoäp chöõa chaùy coù qcc

= 2.5(l/s). Tröôøng hôïp naøy vöøa caáp nöôùc sinh hoaït vöøa caáp nöôùc chöõa chaùy neân löu löôïng tính toaùn cho töøng ñoaïn oáng nhö baûng sau, coù löôïng nöôùc taém giaûm 85%.

- Sô ñoà ví duï 6. ta thaáy hoäp chöõa chaùy treân cuøng ñöôïc noái vôùi moät chaäu röûa laø ñeå nöôùc trong oáng caáp chöõa chaùy ñöôïc löu thoâng baûo ñaûm veä sinh cuûa heä thoáng caáp nöôùc chöõa chaùy keát hôïp nöôùc sinh hoaït

85

Baûng 4. 3: Baûng tính toaùn löu löôïng caùc ñoaïn oáng

Ñoaï

n

oáng

Soá DC VS vaø

chöõa chaùy boå

sung tieáp theo

Soá

ñöông

löôïng

boå sung

tieáp

theo

Toång

soá

ñöông

löôïng

moãi

ñoaïn

Löu löôïng tính

toaùn ôû moãi

ñoaïn Ghi

chuù

qsh qcc

qtc

=

1 Moät chaäu röûa 1 1 0.2 -

26 Moät hoäp chöõa

chaùy

- - - 2.5

14 Taùm chaäu röûa

15 taém hoa sen

ñaët theo nhoùm

8

2.25

(giaûm

85%)

11.25 1.6

5

2.5 4.15

15 Moät chaäu röûa 1 12.25 1.7

5

2.5 4.25

1.3. Aùp löïc nöôùc chöõa chaùy.

- Aùp löïc caàn thieát ôû van chöõa chaùy tính theo coâng thöùc sau:

hv: Aùp löïc caàn thieát ôû mieäng voøi phun ñeå taïo ra coät nöôùc ñaëc 6m, 9m tuøy loaïi nhaø. Aùp löïc naøy thay ñoåi phuï thuoäc vaøo ñöôøng kính mieäng voøi phun, coù theå tính theo coâng thöùc sau:

Trong ñoù:: Heä soá tæ leä giöõa chieàu daøi coät nöôùc tung toùe Lctt vôùi chieàu daøi coät nöôùc ñaëc Lcd laáy theo baûng 4.4:

Baûng 4. 4: Xaùc ñònh heä soá Lcñ 6 8 10 12 16

1.19 1.19 1.19 1.20 1.24

: Heä soá phuï thuoäc ñöôøng kính mieäng voøi phun laáy theo baûng 4.4:

Baûng 4. 5: Xaùc ñònh heä soá d 12 13 14 16 19 20 22

0.0183 0.0165 0.0149 0.0105 0.0097 0.0090 0.0077

86

ho (m): Toån thaát aùp löïc theo chieàu daøi cuûa oáng voøi roàng.

Chuù yù: Tuøy theo vò trí, khaû naêng cuûa nguoàn trong caùc tröôøng hôïp cuï theå maø xaùc ñònh Hhh

cc cho chính xaùc.

qcc: Löu löôïng nöôùc cuûa voøi phun chöõa chaùy.l: Chieàu daøi oáng voøi roàng 10m, 20m tuøy loaïi.A: Söùc khaùng ñôn vò cuûa oáng voøi roàng (baûng 4.6).

Baûng 4. 6: Söùc khaùng ñôn vò cuûa voøi roàng (A)Ñöôøng kính oáng OÁng vaûi gai OÁng vaûi trong cao su

D50 A=0.012 A=0.0075

D66 A=0.00385 A=0.00177

Ta cuõng coù theå tra tröïc tieáp theo baûng 4.7.

87

Baûng 4. 7: Hieäu suaát tính toaùn vaø aùp löïc cuûa hoïng chöõa chaùy phuï thuoäc vaøo ñöôøng kính laêng phun nöôùc

vaø chieàu daøi cuûa coät nöôùc ñaëcChieà

u cao

coät

nöôù

c

(chie

àu

cao

phoø

ng)

m

Ñöôøng kính mieäng laêng phun nöôùc

13 16 19 22

Löu

löôï

ng 1

hoä

p

AÙp löïc

cuûa

hoäp cc

(m) khi

voøi

roàng

Löu

löôï

ng 1

hoä

p

AÙp löïc

cuûa

hoäp cc

(m) khi

voøi

roàng

Löu

löôï

ng 1

hoä

p

AÙp löïc

cuûa

hoäp cc

(m) khi

voøi

roàng

Löu

löôï

ng 1

hoä

p

AÙp löïc

cuûa

hoäp cc

(m) khi

voøi

roàng

10

m

20

m

10

m

20

m

10

m

20

m

10

m

20

m

a) Hoïng chöõa chaùy coù d=50mm (van oáng voøi roàng)

6 2.5 9.2 10.

2

3.5 9.6 11.

4

8 2.5 18.

9

19.

8

2.9 12 13.

2

4.1 12.

9

15.

4

10 3.4 15 17.

4

4.6 16.

8

19.

9

12 2.6 20 21 3.7 20 22.

1

5.2 21.

6

25

16 3.2 31.

3

32.

8

4.6 29.

7

32.

9

18 3.6 39 41 5.1 36 40

20 4 49.

7

51.

6

5.8 44.

1

49

b) Hoïng chöõa chaùy coù d=66mm (van oáng voøi roàng)

6 2.6 8.8 9 3.3 7.3 7.7 4.4 7.6 8.3

8 2.5 18.

3

18.

6

2.9 10.

9

11.

2

4 10.

8

11.

8

5.3 11 12.

1

10 3.3 14 14.

6

4.6 17.

3

15.

1

6.1 14.

6

16.

1

12 2.6 19.

8

20.

1

1.8 18.

7

19.

3

5.2 18.

1

19.

2

6.9 18.

6

20.

5

14 3 26.

4

26.

7

4.3 24 24.

8

5.9 23.

4

24.

3

7.7 23.

2

25.

5

16 3.4 34 34. 4.8 29. 30. 6.5 28. 30 8.5 28. 31.

88

Chieà

u cao

coät

nöôù

c

(chie

àu

cao

phoø

ng)

m

Ñöôøng kính mieäng laêng phun nöôùc

13 16 19 22

Löu

löôï

ng 1

hoä

p

AÙp löïc

cuûa

hoäp cc

(m) khi

voøi

roàng

Löu

löôï

ng 1

hoä

p

AÙp löïc

cuûa

hoäp cc

(m) khi

voøi

roàng

Löu

löôï

ng 1

hoä

p

AÙp löïc

cuûa

hoäp cc

(m) khi

voøi

roàng

Löu

löôï

ng 1

hoä

p

AÙp löïc

cuûa

hoäp cc

(m) khi

voøi

roàng

10

m

20

m

10

m

20

m

10

m

20

m

10

m

20

m

5 9 8 4 3 1

18 3.8 42.

2

42.

8

5.4 37.

8

39 7.3 33 37 9.4 34.

7

38.

1

20 4.4 56.

8

57.

7

6.1 48.

3

49.

7

8 43 45.

5

10.4 42.

3

46.

5

- Aùp löïc caàn thieát cuûa moät ngoâi nhaø trong tröôøng hôïp chöõa chaùy tính theo coâng thöùc sau (suy ra töø coâng thöùc chung)

: Chieàu cao hình hoïc chöõa chaùy laø chieàu cao

tính töø nguoàn caáp nöôùc ngoaøi nhaø (truïc ñöôøng oáng beân ngoaøi hoaëc möïc nöôùc thaáp nhaát trong beå) ñeán van chöõa chaùy ôû vò trí baát lôïi nhaát.

: Aùp löïc caàn thieát cuûa van chöõa chaùy ôû vò

trí baát lôïi nhaát (baûng 4-7).

: Toån thaát aùp löïc qua ñoàng hoà khi coù chaùy

: Toång toån thaát aùp löïc theo chieàu daøi cuûa

tuyeán baát lôïi nhaát khi coù chaùy.

: Toång toån thaát aùp löïc cuïc boä theo tuyeán

baát lôïi nhaát khi coù chaùy.

Ghi chuù:Caáp nöôùc trong nhaø thöôøng laø maïng löôùi keát hôïp. Khi

thieát keá tính toaùn ta chæ tính vôùi nöôùc sinh hoaït vaø saûn xuaát, choïn ñöôøng kính vôùi vaän toác kinh teá. Sau ñoù ta tính toaùn kieåm tra vôùi tröôøng hôïp coù chaùy cuõng vôùi ñöôøng

89

kính ñoù vaø so saùnh vôùi Vmax cho pheùp neáu Vtt>Vmax ôû ñoaïn oáng naøo ñoù ta môùi thay ñoaïn ñoù vôi D lôùn hôn vaø tính toaùn Hct

cc sau khi ñaõ theâm löu löôïng nöôùc chöõa chaùy vaø chænh söûa ñöôøng oáng lôùn hôn vaø choïn bôm cho sinh hoaït vaø chöõa chaùy.

1.4. Heä thoáng caáp nöôùc chöõa chaùy vôi voøi phun chöõa chaùy töï ñoäng

Heä thoáng caáp nöôùc chöõa chaùy vôi voøi phun chöõa chaùy töï ñoäng thöôøng söû duïng trong nhöõng nhaø raát nguy hieåm vaø chaùy nhö: caùc xöôûng, kho boâng vaûi sôïi, ñoà nhöïa, cao su, chaát deûo, ñoà goã, giaáy vaûi, phim aûnh, kho chöùa caùc chaát deã noå, caùc saân khaáu, raïp haùt, caâu laïc boä. ÔÛ caùc nöôùc co quy ñònh cuï theå veà quy moâ vaø loaïi coâng trình söû duïng voøi phun chöõa chaùy töï ñoäng.

Maïng löôùi voøi phun chöõa chaùy töï ñoäng goàm:a. Voøi phun

1-Thaân baèng ñoàng 2- Khung3- Höông sen4- Maøng ngaên5- Löôõi gaø thuûy tinh6.7. 8- Khoùa kim loaïi noùng

chaûy9- Boä phaän ñôõ löôõi gaø

Hình 4. 3: Voøi phun chöõa chaùy töï ñoäng

(Sprinkler)Voøi phun chöõa chaùy töï ñoäng coù boä phaän chuû yeáu

cuûa voøi laø khoùa (nuùt ñoùng) baèng hôïp kim ñoàng thau vaø löôõi gaø thuûy tinh hoaëc nuùt ñoùng baèng nhöïa.

Khi nhieät ñoä trong phoøng taêng leân ñeán möùc naøo ñoù (72oC, 93oC, 140oC, 182oC) caùc khoùa seõ chaûy ra, löôõi gaø thuûy tinh rôi xuoáng vaø nöôùc phun ra. Voøi phun coù ñöôøng kính 13mm. Moãi voøi phun coù dieän tích chöõa chaùy khoaûng 9-12m2

tuøy loaïi, qv < 0,6(l/s), Hv>5m.b. Thieát bò baùo hieäu môû nöôùc.

Khi coù chaùy ôû moät voøi naøo ñoù, to to chaûy cuûa khoùa voøi phun, nöôùc laäp töùc phun ra. AÙp suaát trong maïng löôùi bò tuït xuoáng laøm tua bin trong heä thoáng truyeàn ñoäng quay

90

truyeàn chuyeån ñoäng ñeán heä thoáng buùa, heä thoáng buùa ñaäp vaøo chuoâng baùo hieäu coù chaùy, ñoàng thôøi môû maùy bôm chöõa chaùy.c. Maïng löôùi ñöôøng oáng chính vaø phaân phoái nöôùc.

Coù theå laø oáng voøng, nhöõng nhaùnh cuoái cuøng caáp nhieàu nhaát laø 6 voøi phun.

Trong maïng löôùi caáp nöôùc chöõa chaùy vôùi voøi phun töï ñoäng ngöôøi ta chia ra thaønh nhieàu heä thoáng (khu vöïc), moãi heä thoáng coù 600 hay 1200 voøi. Caùc oáng chính vaø oáng phaân phoái laøm baèng theùp coù ñoä doác 25% höôøng xuoáng veà phía oáng ñöùng. Ñöôøng kính oáng trong maïng löôùi chöõa chaùy töï ñoäng trong khi choïn sô boä coù theå laáy theo baûng sau:Baûng 4. 8: Ñöôøng kính oáng cho maïng löôùi chöõa chaùy

töï ñoängSoá voøi phun chöõa chaùy töï

ñoäng

3 5 9 18 28 46 86

Ñöôøng kính oáng (mm) 25 32 40 50 65 75 100

Nöôùc cung caáp cho caùc heä thoáng nhö sau:Khi maùy bôm chöõa chaùy môû tay (ít duøng) trong 10 phuùt

ñaàu khi coù chaùy nöôùc töø keùt nöôùc, hay traïm khí eùp cung caáp sau ñoù maùy bôm cung caáp vôùi q < 30 50 (l/s).

Aùp löïc töï do caàn thieát ôû ñaàu voøi phun chöõa chaùy töï ñoäng toái thieåu laø 5m.d. Nhöõng chæ daãn caùch boá trí voøi phun chöõa chaùy töï ñoäng

Nhöõng phoøng boá trí voøi phun chöõa chaùy töï ñoäng phaûi ñöôïc caùch ly vôùi caùc phoøng khaùc baèng caùc phaàn töû khoâng chaùy vaø khaû naêng chòu löûa cao.

Trong nhöõng coâng trình caàn boá trí voøi phun töï ñoäng, neáu traàn nhaø laø vaät lieäu khoâng chaùy maø coù nhöõng phaàn töû kim loaïi khoâng ñöôïc baûo veä vaø traàn khoù chaùy thì voøi phun chöõa chaùy töï ñoäng phaûi boá trí baûo veä traàn. Khi traàn coù nhöõng daàm, daøn loài xuoáng thì voøi phun ñaët giöõa caùc daàm daøn.

Ñeå boá trí caùc voøi phun töï ñoäng trong caùc coâng trình ngöôøi ta chia laøm hai loaïi:

Nhöõng phoøng coù tính chaát nguy hieåm thoâng thöôøng veà chaùy vaø nguy hieåm lôùn veà chaùy vaø coù quy ñònh cuï theå veà möùc ñoä vaø caùch boá trí noù.

91

Hình 4. 4: Sô ñoà heä thoáng caáp nöôùc chöõa chaùy töï

ñoäng1. oáng daãn nöôùc thaønh

phoá.2. oáng daãn nöôùc vaøo3. oáng chính4. thieát bò baùo hieäu

môû nöôùc 5. oáng phaân phoái6. voøi phun töï ñoäng7. keùt nöôùc

Khi laép caùc voøi phun chöõa chaùy töï ñoäng caàn boá trí nhöõng ñieåm sau:

- Laép thaønh hình vuoân treân khaép dieän tích chöõa chaùy.

- Mieäng voøi phun töï ñoäng ñaët caùch traàn toái thieåu 8cm, toái ña 30cm.

- Baûo ñaûm khoâng gian beân döôùi voøi phun >90cm.- Giöõa voøi phun vaø töôøng, daàm loài xuoáng traàn

caùch toái thieåu 60cm.- ÔÛ nhöõng traàn caàn baûo veä choáng chaùy thì soá voøi

phun ñaët höôøng leân traàn ñeå baûo ñaûm töôùi nöôùc khaép traàn vaø neàn nhaø.

- Vôùi caùc phoøng coù nhieät ñoä <0oC thì ñoaïn oáng trong phoøng naøy baûo ñaûm chöùa ñaày khoâng khí ñeå khoûi bò ñoùng baêng.

1.5. Heä thoáng caáp nöôùc chöõa chaùy vôùi voøi phun chöõa chaùy baùn töï ñoäng (Drenchers)

Heä thoáng caáp nöôùc chöõa chaùy vôùi voøi phun chöõa chaùy baùn töï ñoäng söû duïng trong caùc coâng trình raát nguy hieåm veà chaùy, töông töï nhö voøi phun töï ñoäng nhaèm ngaên

92

caûn söï lan truyeàn veà chaùy vaø daäp taét chaùy.Voøi phun chöõa chaùy baùn töï ñoäng thöôøng ñöôïc duøng

vaøo muïc ñích baûo veä caùc loã thoâng nhau cuûa coâng trình, caùc cöûa soå, cöûa ñi trong nhaø vaên hoùa, coâng nghieäp, nhaø nguy hieåm lôùn veà chaùy maø do quaù trình kyõ thuaät phaûi thoâng nhau giöõa chuùng.

Boä phaän chính laø voøi phun baùn töï ñoäng coù caáu taïo gioáng nhö voøi phun töï ñoäng luùc ñaõ hoaït ñoäng, nghóa laø khoâng coù maøng ngaên, löôùi gaø thuûy tinh vaø khoùa..

Khi duøng ñeå daäp taét chaùy söû duïng gioáng nhö caùch duøng cuûa voøi phun töï ñoäng.

Khi duøng laøm maøng nöôùc ngaên chaùy thì ñaët thaønh haøng khoaûng caùch giöõa chuùng toái ña laø 1.5m vaø caùch meùp loã 0.250.75m, ñaët caïnh daàm hay töôøng khoâng chaùy, ñöôøng kính loã töôùi 513mm. Khoaûng caùch hai voøi < 1m thì moät caùi höôùng xuoáng, moät caùi höôùng leân lieân tieáp.

Khi duøng baûo veä loã troáng cuûa thoâng phoøng thì voøi phun baùn töï ñoäng laép ôû ñoä cao treân loã ít nhaát laø 40cm vaø höôùng voøi phun thaúng xuoáng döôùi.

Khi söû duïng baûo veä caùc phaàn töû cuûa nhaø thì khoaûng caùch giöõa chuùng lôùn nhaát 2,5m vaø caùch meùp cuûa phaàn töû ñoù lôùn nhaát 1,2m.

Trong tröôøng hôïp khi maø khoaûng caùch giöõa chuùng < 1,5m thì phaûi laép xen keõ moät caùi höôùng vaøo moät caùi höôùng ra lieân tieáp.

*Chuù yù: Tuy caáu taïo kieåu hoa sen maø ñaët hoa sen veà phía caàn baûo veä hay ngöôïc laïi sao cho nöôùc töôùi ra phuû kín phaàn töû caàn baûo veä.

Khi coù chaùy ta môû van treân ñöôøng oáng vaø taát caû caùc voøi phun sau van ñoù hoaït ñoäng chöõa chaùy vaø ngaên chaùy.

Moãi voøi phun coù löu löôïng 0,6 (l/s).

II. HEÄ THOÁNG CAÁP NÖÔÙC SAÛN XUAÁT BEÂN TRONG NHAØ

Heä thoáng naøy duøng ñeå ñöa nöôùc ñeán caùc maùy saûn xuaát trong caùc phaân xöôûng. Heä thoáng caáp nöôùc trong nhaø coù theå thieát keá rieâng hay chung vôùi heä thoáng caáp nöôùc sinh hoaït, hay chöõa chaùy nhö ñaõ chæ daãn ôû phaàn treân. Ñeå ñaûm baûo an toaøn vaø lieân tuïc cho saûn xuaát thì aùp löïc

93

nöôùc, soá löôïng nöôùc phaûi luoân luoân ñaày ñuû cho caùc maùy moùc, do ñoù khi thieát keá heä thoáng caáp nöôùc cho saûn xuaát thöôøng thieát keá nhieàu ñöôøng daãn vaøo coù dung tích döï tröõ vaø duøng maïng löôùi voøng. Tröø phaàn xaùc ñònh löu löôïng, veà cô baûn caùc böôùc ñöôïc tính toaùn gioáng nhö maïng löôùi caáp nöôc sinh hoaït, sau khi ñaõ xaùc ñònh ñöôïc löu löôïng nöôùc tính toaùn, ta tieán haønh choïn ñöôøng kính oáng vaø tính toån thaát ñeå tính aùp löïc caàn thieát Hct.

III. HEÄ THOÁNG CAÁP NÖÔÙC TÖÔÙI

Duøng ñeå töôùi caây xanh, töôùi hoa, ñöôøng xaù xung quanh nhaø hay ñeå röûa saïch saøn vaø töôøng phoøng trong caùc nhaø saûn xuaát vaø veä sinh coâng coäng. Heä thoáng caáp nöôùc töôùi goàm caùc voøi töôùi ñaët theo chu vi nhaø caùch nhau 70m, boá trí trong caùc hoäp chìm trong töôøng cao hôn maët ñaát hay maët saøn khoaûng 1,25m. Ñaàu voøi töôùi coù khôùp noái ñaëc bieät gioáng nhö voøi chöõa chaùy hay coù choài daøi ñeå noái vôùi oáng nhöïa meàm nhanh choùng ñöa nöôùc ñeán caùc khu vöïc töôùi.

Ñöôøng kính voøi coù theå töø 19-25-32mmKhoaûng caùch giöõa hai voøi laø 70m

Hình 4. 5: Boá trí voøi töôùia) OÁng caëp theo töôøng; b) OÁng ôû giöõa vöôøn

IV. HEÄ THOÁNG CAÁP NÖÔÙC UOÁNG ÑAËC BIEÄT

Trong caùc phaân xöôûng saûn xuaát, caùc coâng trình xaây döïng lôùn cuõng nhö caùc coâng vieân, nhaø nghæ maùt, saân vaän ñoäng v.v… Ngöôøi ta thöôøng boá trí heä thoáng nöôùc uoáng

94

ñaëc bieät goàm caùc voøi phun nöôùc uoáng coù chöùa hôi, muoái v.v… (Ví duï nöôùc khoaùng chaát cho nôi nghæ maùt, nöôùc maën cho caùc phaân xöôûng noùng, laøm vieäc ra moà hoâi nhieàu …)

Trong caùc phaân xöôûng moät voøi phun nöôùc uoáng phuïc vuï cho khoaûng 50-100 ngöôøi, boá trí caùch nhau töø 75-125m.

Löu löôïng nöôùc tính toaùn cho moät voøi phun nöôùc uoáng laø 2l/phuùt, heä soá hoaït ñoäng ñoàng thôøi cuûa caùc voøi phun nöôùc uoáng töø 30-60%. Heä thoáng naøy hieän nay ôû nöôùc ta coøn duøng ít.

Hieän nay thöuôøng söû duïng caùc bình nöôùc uoáng coâng coäng baèng nhöïa 20 l hoaëc maùy caáp nöôùc noùng laïnh coâng coäng duøng ñieän.

V. HEÄ THOÁNG CAÁP NÖÔÙC TRANG TRÍ

Duøng ñeå trang trí cho caùc vöôøn hoa, quaûng tröôøng, saân nhaø… goùp phaàn taêng cöôøng myõ quan vaø caûi thieän ñieàu kieän veä sinh cho khu vöïc ñoù (laøm thaám öôùt khoâng khí, phaàn naøo laøm saïch khoùi buïi…)

Ñaøi vaø voøi phun nöôùc coù nhieàu kieåu, loaïi khaùc nhau. Khi choïn caàn keát hôïp vôùi ñòa hình, myõ quan sao cho phuø hôïp vôùi cô caáu kieán truùc chung. Nguoàn nöôùc töø maïng löôùi caáp nöôùc chung hay rieâng.

Hình 4. 6: Caùc loaïi ñaøi phun nöôùc.a. Khi oáng nöôùc ngoaøi ñuû aùp löïc; b. Khi thieáu aùp löïc;

95

c. Khi tieát kieäm nöôùc; d. Khi nguoàn nöôùc treân caoHình daùng, chieàu cao vaø löu löôïng tia nöôùc phun phuï

thuoäc vaøo ñöôøng kính, keát caáu ñaàu voøi phun (nghieâng hay ñöùng) vaø aùp löïc coät nöôùc ôû ñaàu voøi phun v.v…

Kieåu hình noùn cho moät tia nöôùc lôùn vaø nhieàu tia nöôùc nhoû.

Kieåu mieäng thu heïp cho moät tia nöôùc chính maïnh, tieát kieäm nöôùc.

Kieåu noøng xoaén oác cho moät boù nöôùc tung toùe roäng.

Kieåu coù loõi kim khí: taïo ra moät tia nöôùc ñaëc nhöng tieát kieäm nöôùc.

Kieåu nhieàu loã phun: taïo ra nhieàu tia cuøng moät luùc

Hình 4. 7: Caùc loaïi voøi phuna, b. Kieåu hình noùn cho moät tia nöôùc lôùn vaø nhieàu tia nöôùc nhoû; c, d. Kieåu mieäng thu heïp cho moät tia nöôùc chính maïnh; Kieåu coù loõi kim loaïi, taïo ra moät tia nöôùc

ñaëc, maïnh, tieát kieâm nöôùc; e. Kieåu nhieàu loã phun taïo ra nhieàu tia nöôùc cuøng moät luùc.

96

Chöông 5CAÙC COÂNG TRÌNH CUÛA HEÄ THOÁNG CAÁP NÖÔÙC

BEÂN TRONG

I. BÔM VAØ TRAÏM BÔM

Ñeå ñaûm baûo caáp nöôùc beân trong nhaø trong tröôøng hôïp oáng ngoaøi phoá khoâng ñuû thì phaûi trang bò theâm caùc maùy bôm ñeå naâng cao aùp löïc nöôùc.

Maùy bôm duøng trong nhaø thöôøng laø loaïi maùy bôm ly taâm chaïy ñieän noái vôùi ñoäng cô treân cuøng moät truïc.

1.1. Phöông phaùp choïn maùy bôm.

Muoán choïn maùy bôm phaûi bieát hai chæ tieâu caên baûn sau:

- Löôïng nöôùc bôm Qb tính baèng m3/h hay l/s- Ñoä cao bôm nöôùc Hb hay aùp löïc coät nöôùc cuaû maùy

bôm tính baèng mTrong tröôøng hôïp sinh hoaït bình thöôøng löôïng nöôùc bôm

baèng löôïng nöôùc tieâu thuï lôùn nhaát cuûa ngoâi nhaø (töùc taïi thôøi ñieåm duøng nöôùc lôùn nhaát trong ngaøy).

Trong tröôøng hôïp coù chaùy thì löôïng nöôùc bôm cuûa maùy bôm chöõa chaùy baèng toång löu löôïng nöôùc sinh hoaït lôùn nhaát vaø löu löôïng nöôùc chöõa chaùy cuûa ngoâi nhaø ñoù nhö coâng thöùc 22

Ñoä cao bôm nöôùc cuûa maùy bôm H xaùc ñònh theo coâng thöùc 7 vaø 8 ñaõ hoïc ôû chöông III.

Khi ñaõ bieát Qb vaø Hb ta coù theå duøng caùc quyeån “Caåm nang veà maùy bôm” ñeå choïn loaïi maùy bôm thích hôïp. Nghóa laø loaïi maùy bôm coù Qb vaø Hb töông ñöông nhö ta ñaõ tính toaùn.

Caùc chæ tieâu veà tính naêng cuûa maùy bôm trong quyeån caåm nang thöôøng cho döôùi daïng baûng hoaëc bieåu ñoà ñöôøng ñaëc tính cuûa maùy bôm nhö sau:

97

Baûng 5. 1: Caùc chæ tieâu veà tính naêng cuûa maùy bôm

Loaïi

maùy

bôm

Löu löôïng

bômAùp

löïc

ma

ùy

bô

m

Hb

m

Soá

voøn

g

quay

n

v/ph

Coâng suaát

N, KWHieä

u

sua

át

maù

y

bôm

%

Ñoä cao

huùt

nöôùc

chaân

khoâng

cho

pheùp

H0, m

Ñöôøng kính Troïng

löôïng

maùy

bôm

khoân

g keå

ñoäng

cô kg

m3/

hl/s

Treân

truïc

maùy

bôm

Nb

Ñoä

ng

cô

ñieä

n Nñ

Baù

nh

xe

coân

g

taùc

D

Oán

g

huùt

Oáng

ñaåy

(1) (2) (3) (4) (5) (6) (7) (8) (9) (10) (11) (12) (13)

1 ½

K6

6

14

1.6

3.9

20.

3

14

29000.7

1.0

1.7 44

53

6.6

6.0128 40 32 25

1 ½

K6a

5

13.

5

1.4

3.8

16

11.

2

29000.6

0.91.7

38

50

6.5

6.1115 40 32 25

2K6

2KM6

10

30

2.8

8.3

34.

5

24

29001.8

3.04.5

50.6

63.5

8.7

5.7162 50 40 28.8

2K6a10

30

2.8

5.3

23.

5

20

29001.2

1.62.8

54.5

61.1

8.7

9.7148 50 40 28.8

2K911

22

3

6.1

21

17.

5

29001.2

1.62.8

56

66

8.0

6.4129 50 40 27

2K9a10

21

2.8

5.8

16.

8

13.

2

29000.8

1.21.7

54

63

8.1

6.6118 50 40 27

3K630

70

8.3

19.

5

62

44.

5

29009.4

13.9

14

20

54.4

63

7.7

4.7218 80 50 92

3K6a30

65

8.3

18

45

302900

6.4

8.8

10

14

55

59.5

7.5

5.3192 80 50 92

98

Hình 5. 1: bieåu ñoà ñaëc tính cuûa maùy bôm loaïi 1 1/2Ghi chuù:- Tính naêng caùc loaïi maùy bôm treân laø bôm do Lieân Xoâ

saûn xuaát, ta ñaõ saûn xuaát ñöôïc caùc loaïi töông töï 1-1/2K………- Trong caùc baûng treân ñöa ra caùc chæ tieâu thuoäc giôùi

haïn treân vaø döôùi, coù theå coù nhieàu chæ tieâu trung gian giöõa hai giôùi haïn ñoù (Khi Qb taêng thì Hb giaûm)

- Soá voøng quay n laø soá voøng quay cuûa baùnh xe coâng taùc cuûa maùy bôm cuõng töùc laø soá voøng quay cuûa ñoäng cô ñieän.

Ví duï 9: Choïn maùy bôm cho moät ngoâi nhaø bieát raèng Qb=5l/s, Hb=20m.

Baøi giaûi: Döïa vaøo ñöôøng ñaëc tính ôû bieåu ñoà loaïi maùy bôm 2K6a ta thaùy khi Qb=5l/s thì Hb=20m. Nhö vaäy choïn bôm 2K6a cho ngoâi nhaø laø hôïp lyù. Caùc chæ tieâu khaùc tra treân bieåu ñoà töông öùng vôùi Qb=5l/s, =60%, Nñoäng cô = 28kW, Ho=7.4m.

Xem baûng 15 ta cuõng thaáy raèng choïn maùy bôm 2K6a laø hôïp lyù.

Ñoäng cô ñieän neân choïn loaïi ñoäng cô coù soá voøng quay khoâng ñoåi, duøng ñieän xoay chieàu, vì keát caáu cuûa noù ñôn

99

giaûn, ít hö hoûng. Toác ñoä nöôùc chaûy trong oáng huùt vaø oáng ñaåy cuûa maùy bôm coù theå laáy töông öùng nhö sau:

OÁng huùt v=11.2m/s, OÁng ñaåy v=1.52m/s ; ñöôøng kính oáng huùt thöôøng lôùn hôn ñöôøng kính oáng ñaåy moät baäc.

Hình 5. 2: bieåu ñoà ñöôøng ñaëc tính cuûa maùy bôm loaïi 2K6a vaø 2KM6

1.2. Boá trí traïm bôm

Bôm coù theå boá trí trong taàng haàm, döôùi loàng caàu thang, hay beân ngoaøi nhaø.

Xaây döïng traïm bôm beân ngoaøi thì ñaét vaø aûnh höôûng xaáu ñeán myõ quan, kieán tröùc ngoâi nhaø. Tuy nhieân veà phöông dieän kyõ thuaät thì toát hôn.

Traïm bôm boá trí ôû trong loàng caàu thang thì tieát kieäm nhöng choã chaät heïp khoù boá trí maùy bôm vaø gaây tieáng oàn, khi nöôùc bò roø ræ gaây aåm öôùt.

Trong traïm bôm bao giôø cuõng coù maùy bôm laøm vieäc ñoàng thôøi laïi coù maùy bôm döï tröõ ñeå ñeà phoøng söï coá hö hoûng. Soá maùy bôm coâng taùc caøng nhieàu thì soá maùy bôm döï tröõ caøng lôùn, toái thieåu moät traïm bôm phaûi coù moät

100

maùy bôm döï tröõ.Phoøng ñaët mayù bôm phaûi saùng suûa, khoâ raùo, thoâng

gioù, xaây baèng vaät lieäu khoâng chaùy hoaëc ít chaùy. Phaûi coù kích thöôùc, dieän tích ñaày ñuû ñeå deã daøng thao taùc vaø thaùo laép maùy bôm khi söûa chöõa (theo tieâu chuaån cuûa ta khoaûng caùch giöõa hai boä maùy bôm hay khoaûng caùch töø meùp boä maùy bôm tôùi töôøng nhaø toái thieåu laø 0.7m, phía oáng huùt toái thieåu laø 1.0m). Caàn phaûi coù bieän phaùp choáng oàn cho traïm bôm ñeå khoûi aûnh höôûng tôùi ngöôøi soáng trong nhaø, coù theå giaûi quyeát baèng moät vaøi bieän phaùp sau:

- Ñaët beä maùy treân moät neàn caùt- Duøng oáng ñaøn hoài (cao su) noái vôùi oáng huùt vaø ñaåy

cuûa maùy bôm- Duøng taùm neäm ñaøn hoài (cao su, goã meàm, loø xo) ñaët

döôùi beä maùy.Treân ñöôøng oáng ñaåy cuûa maùy bôm phaûi boá trí khoaù,

van 1 chieàu vaø aùp löïc keá, treân ñöôøng oáng huùt – khoaù ñoùng nöôùc.

Laép song song hai maùy bôm coù cuøng Hb khi môû caû hai maùy löu löôïng coù theå taêng leân gaáp ñoâi baèng toång löu löôïng cuûa hai maùy. H Hbi ; Qb Qi

Laép noái tieáp hai maùy bôm coù cuøngQb, aùp löïc coät nöôùc sau khi qua hai maùy bôm coù theå taêng leân gaáp ñoâi. Hb = Hbi

(m) ; Qb = Qbi(l/s).

1.3. Vieäc quaûn lyù töï ñoäng caùc maùy bôm

Hình 5. 3: Sô ñoà laép maùy bômMoät vaán ñeà quan troïng trong vieäc quaûn lyù caùc traïm

bôm laø thöïc hieän töï ñoäng hoaù vieäc ñoùng môû caùc maùy

101

bôm, vì noù taïo ñieàu kieän thuaän lôïi deã daøng cho quaûn lyù, tieát kieäm ngöôøi quaûn lyù ñoàng thôøi ñaûm baûo cho heä thoáng caáp nöôùc laøm vieäc ñöôïc tin töôûng hôn. Ñeå giaûi quyeát vaán ñeà töï ñoäng hoaù cuûa traïm bôm, ngöôøi ta thöôøng duøng caùc thieát bò sau ñaây:

1) Rô le phao aùp duïng khi ngoâi nhaø coù keùt nöôùc treân maùi, hoaït ñoäng döïa treân nguyeân taéc: Khi nöôùc ñaày keùt, phao noåi leân rô le seõ caét ñieän vaø maùy bôm döøng. Khi nöôùc treân keùt caïn gaàn tôùi ñaùy, phao haï xuoáng, rô le seõ ñoùng ñieän vaø töï ñoäng môû maùy bôm. (Hình 5.4a)

2) Rô le aùp löïc hay coøn goïi laø aùp löïc keá tieáp xuùc, duøng khi khoâng coù keùt nöôùc. Boä phaän chuû yeáu cuûa noù laø moät oáng kim loaïi deã uoán cong, co daõn gaén lieàn vôùi moät kim di ñoäng coù mang boä phaän coâng taùc ñieän. Khi aùp löïc trong maïng löôùi bò haï thaáp hay naâng cao ñeán giôùi haïn ñaõ tính toaùn, kim seõ di ñoäng ñeå ñoùng hay ngaét ñieän vaø maùy bôm seõ môû hay döøng. (Hình 5.4b)

3) Rô le tia hoaït ñoäng döïa treân nguyeân taéc khi toác ñoä chuyeån ñoäng cuûa nöôùc trong oáng thay ñoåi seõ töï ñoäng ñoùng ngaét ñieän ñeå môû vaø döøng maùy bôm. Rô le tia thöôøng duøng ñeå môû maùy bôm chöõa chaùy, thöôøng ñaët ôû ñaàu moãi oáng ñöùng chöõa chaùy. (Hình 5.4c)

- Ngoaøi ra trong caùc traïm khí eùp ngöôøi ta coøn duøng maøng ñieàu chænh aùp löïc ñeå ñieàu ñieàu khieån ñoùng ngaét maùy bôm.

102

Hình 5. 4 Caùc loaïi rôle thöôøng duønga) Rô le phao; b) Rôle aùp löïc; c) Rôle tia

II. KEÙT NÖÔÙC

Trong tröôøng hôïp aùp löïc ngoaøi phoá khoâng ñaûm baûo thöôøng xuyeân hay hoaøn toaøn khoâng ñaûm baûo thì heä thoáng caáp nöôùc beân trong nhaø ngöôøi ta thöôøng xaây döïng caùc keùt nöôùc.

Keùt nöôùc coù nhieäm vuï ñieàu hoaø nöôùc töùc laø döï tröõ nöôùc khi thöøa vaø cung caáp nöôùc khi thieáu. Ñoàng thôøi taïo aùp löïc ñeå ñöa nöôùc ñeán caùc nôi tieâu duøng.

Keùt nöôùc coøn laøm nhieäm vuï döï tröø moät phaàn chöõa chaùy beân trong nhaø:

103

2.1.Caáu taïo keùt nöôùc:

Hình 5. 5: Caáu taïo keùt nöôùcKeùt nöôùc coù daïng troøn hay chöõ nhaät, coù theå xaây

baèng gaïch, beâtoâng coát theùp, ngaøy nay thöôøng söû duïng boàn inox, compoziz beân ngoaøi coù theå phuû baèng lôùp sôn maøu phuø hôïp vôùi myõ quan kieán truùc.

Duøng gaïch, beâtoâng phaûi coù bieän phaùp choáng thaám tích cöïc ñeå nöôùc khoâng roø ræ ra thaønh vaø ñaùy keùt. Khi aáy coù theå laùng maøu vöõa ximaêng coù troän chaát choáng thaám, oáp gaïch men ñaûm baûo veä sinh. Choã oáng qua töôøng beâ toâng phaûi laøm laù chaén (vaønh ñai) baèng theùp haøn ñeå traùnh roø ræ. Keùt nöôùc coù theå gaén lieàn vôùi keát caáu maùi hay ñaët treân saøn hay caùc coät ñôõ neáu cao quaù. Khoaûng caùch giöõa caùc keùt nöôùc, thaønh keùt vôùi caùc keát caáu cuûa nhaø 0.71m.

Keùt nöôùc ñöôïc trang bò caùc loaïi oáng sau ñaây:- OÁng daãn nöôùc leân keùt coù theå chia thaønh nhieàu

ñöôøng, treân moãi ñöôøng coù boá trí khoaù vaø van phao hình caàu, ñaët caùch traàn keùt 100200mm keå ñeán ñænh oáng.

- OÁng daãn nöôùc xuoáng ñaët cao hôn ñaùy keùt 100mm vaø thöôøng noái vôùi oáng daãn leân, treân ñöôøng oáng noái giöõa hai oáng leân vaø xuoáng thöôøng boá trí van ñoùng môû vaø van 1 chieàu.

- OÁng traøn ñeå thaùo nöôùc ñi, ñeà phoøng khi van phao

104

hoûng laøm tung naép keùt hay nöôùc chaûy leânh laùng ra maùi nhaø. Thöôøng ñaët caùch maët döôùi cuûa naép keùt 50mm. Ñöôøng kính oáng traøn baèng 1.52 laàn ñöôøng kính oáng daãn nöôùc leân. Oáng traøn khoâng ñöôïc noái kín vôùi oáng thoaùt nöôùc, maø phaûi theo kieåu hôû ñeå ñaûm baûo veä sinh cho keùt nöôùc.

- OÁng xaû caën ñöôøng kính 4050mm ñaët ôû ñaùy keùt, choã thaáp nhaát ñeå xaû caën laéng, rong reâu khi röûa beå vaø thöôøng noái vôùi oáng traøn, treân oáng xaû caën coù van ñoùng môû khi caàn thieát.

- Thöôùc ño hay thieát bò chæ (tín hieäu) möùc nöôùc trong keùt hay oáng tín hieäu noái töø oáng traøn ñeán chaäu röûa cuûa phoøng thöôøng tröïc traïm bôm… ñeå bieát khi naøo nöôùc ñaày quaù thì taét maùy bôm (môû tay) hay ñoùng khoaù laïi khi söû duïng aùp löïc beân ngoaøi.

2.2. Vò trí vaø chieàu cao:

Keùt nöôùc thöôøng ñöôïc boá trí ôû haàm maùi hay treân maùi nhaø. Chieàu cao keùt ñöôïc choïn treân cô sôû baûo ñaûm aùp löïc ñeå ñöa nöôùc tôùi caùc duïng cuï veä sinh baát lôïi nhaát khi nöôùc töø keùt xuoáng (thöôøng laø vò trí cao nhaát, ôû taàng treân cuøng ). Neáu keùt nöôùc cao quaù cuõng khoâng coù lôïi cho keát caáu nhaø cuõng nhö myõ quan kieán truùc. Khi ñoù coù theå choïn ñöôøng kính daãn nöôùc lôùn hôn hay aùp löïc töï do taàng treân cuøng laáy giaûm coøn 0,5m ñeå cho chieàu cao keùt giaûm.

Tröôøng hôïp ñöôøng oáng chính ôû beân döôùi ngöôøi ta thöôøng thieát keá ñöôøng oáng leân xuoáng keùt coù ñöôøng kính baèng nhau nhaèm vaän chuyeån ñöôïc löu löôïng nöôùc tính toaùn lôùn nhaát.

Chieàu cao hình hoïc cuûa keùt.

(Hsd 0.5m)

105

Sô ñoà a)

Sô ñoà b)Hình 5. 6: Sô ñoà xaùc ñònh chieàu cao hình hoïc cuûa keùt

Hhh K: Chieàu cao hình hoïc cuûa keùt nöôùcHhh: Chieàu cao hình hoïc cuûa voøi nöôùc baát lôïi nhaátHsd: AÙp löïc söû duïng cuûa voøi nöôùc baát lôïi nhaát

2.3. Xaùc ñònh dung tích keùt nöôùc

Dung tích keùt nöôùc coù theå xaùc ñònh theo coâng thöùc sau:a. Theo kinh nghieäm:

106

- Coù maùy bôm:Khi maùy bôm môû töï ñoäng dung tích keùt nöôùc Wkn khoâng

ñöôïc nhoû hôn 5% löu löôïng nöôùc ngaøy ñeâm Qng.ñ tính cho ngoâi nhaø.

Trong caùc ngoâi nhaø nhoû, löôïng nöôùc duøng ít coù theå cho pheùp Wkn leân tôùi 50-100%Qng.ñ.

- Khoâng coù maùy bôm:Ñoái vôùi nhaø trong khu vöïc maø maïng löôùi caáp nöôùc

thaønh phoá khoù ñaûm baûo thöôøng xuyeân vaøo giôø cao ñieåm, aùp löïc khoâng ñöa leân taàng treân cao thì dung tích keùt 50-100%Qng.ñ.b. Theo cheá ñoä môû maùy bôm:

AÙp duïng cho maùy bôm môû töï ñoäng tính theo coâng thöùc sau:

Qb: Löôïng nöôùc bôm m3/h cuûa giôø duøng nöôùc lôùn nhaát trong ngaøy.

n: Soá laàn môû maùy bôm trong moät giôø (1-6 laàn)Trong caùc ngoâi nhaø coù heä thoáng caáp nöôùc chöõa

chaùy thì dung tích keùt nöôùc phaûi keå ñeán phaàn döï tröõ nöôùc chöõa chaùy, theo quy phaïm cuûa ta thì phaûi boå sung theâm 10 phuùt löu löôïng nöôùc chöõa chaùy (neáu bôm môû töï ñoäng chæ caàn 5 phuùt).

III. CAÙC BEÅ NÖÔÙC

Caáu taïo goàm caùc boä phaän gioáng keùt nöôùcTuøy vò trí chöùc naêng cuûa caùc beå nöôùc trong heä thoáng

caáp nöôùc maø coù caùc beå vôùi teân goïi theo chöùc naêng khaùc nhau.

Dung tích cuûa beå xaùc ñònh tuøy tröôøng hôïp cuï theå veà khaû naêng cung caáp cuûa nguoàn, cheá ñoä tieâu thuï nöôùc, loaïi tieâu thuï (sinh hoaït, chöõa chaùy, döï phoøng hö hoûng cung caáp töø nguoàn) vaø yeâu caàu tieâu thuï (lieân tuïc hay cho pheùp giaùn ñoaïn).

3.1. Caùc beå döï tröõ.

Laø caùc beå chöùa nöôùc ñeå cung caáp cho sinh hoaït vaø saûn xuaát. Noù xuaát hieän khi Qcaáp (l/s) <qtt (l/s) (hoaëc khi Qc >qtt

107

nhöng caàn döï phoøng maát nöôùc).Vieäc tính toaùn döïa treân bieåu ñoà hay baûng thoáng keâ

cheá ñoä tieâu thuï nöôùc trong caùc giôø lieân tieáp cuûa ngaøy duøng nöôùc nhieàu nhaát.

Döïa vaøo bieåu ñoà cung caáp vaø tieâu thuï nöôùc (hình : Theå tích höõu ích cuûa beå laø söï khaùc nhau lôùn nhaát giöõa löu löôïng cung caáp vaø löu löôïng tieâu thuï trong caùc giôø lieân tieáp cuûa ngaøy duøng nöôùc nhieàu nhaát.

(trong suoát thôøi gian qc < qtt)

Hình 5. 7. Sô ñoà xaùc ñònh dung tích beå chöùa nöôùc ngaàm

Ñeå xaùc ñònh dung tích cuûa beå chöùa ta laáy toång dung tích cuûa phaàn A so vôùi toång dung tích cuûa phaàn B, phaàn naøo lôn hôn chính laø dung tích cuûa beå chöùa

Neáu nguoàn cung caáp löu löôïng nhoû hôn löu löôïng sinh hoaït vaø chöõa chaùy thì beå coøn döï tröõ nöôùc duøng khi coù chaùy. Theå tích phaàn nöôùc döï tröõ duøng trong thôøi gian coù chaùy (quy ñinh chöõa chaùy trong thôøi gian 3 giôø) ñaây chính laø dung tích döï tröõ phuïc vuï cho sinh hoaït vaø chöõa chaùy cuûa ngoâi nhaø.

: Theå tích beå nöôùc döï tröõ duøng cho sinh hoaït,

saûn xuaát, vaø chöõa chaùy trong thôøi gian 3 giôø.Wcc: Theå tích nöôùc chöõa chaùy trong 3 giôø.

108

:Theå tích nöôùc caàn thieát baûn ñaûm cho söï tieâu

thuï sinh hoaït, saûn xuaát trong thôøi gian coù chaùy.Wbs: Theå tích nöôùc nhoû nhaát ñöôïc caáp boå sung trong thôøi gian chaùy (theo quy ñònh laø 3 giôø).

Trong tröôøng hôïp khoù xaùc ñònh Wbs, ñeå an toaøn coù theå coi Wbs 0.

Hình 5. 8: Sô ñoà minh họa công thức 26 xaùc ñònh dung tích beå döï tröõ

Ngoaøi ra, trong khu vöïc thaønh phoá hay bò maát nöôùc thì theo kinh nghieäm ñoái vôùi caùc ñôn vò duøng nöôùc sinh hoaït + saûn xuaát khoâng nhieàu coù theå laáy. Wđtr bằng 50% đến 100% Qtth. ngày

Wdtr: Dung tích höõu ích cuûa beå (m3)Qtth-ngaøy: Löu löôïng nöôùc tieâu thuï cuûa coâng trình trong moät ngaøy ñeâm (m3/ngaøy).

3.2. Beå lieân heä (beå ñeäm)

Khi maïng löôùi caáp nöôùc thaønh phoá cung caáp ñuû löu löôïng thì khoâng caàn thieát beå döï tröõ, trong tröôøng hôïp naøy neáu Hbd < Hct thì söï lieân heä giöõa maïng löôùi thaønh phoá vaø traïm bôm thöïc hieän baèng beå lieân heä (beå ñeäm).

Theo caáu taïo coù hai loaïi:Beå lieân heä hôû (khoâng aùp): Lieân heä giöõa maïng löôùi

thaønh phoá vaø traïm bôm( taêng aùp löïc) ñeå laøm giaùn ñoaïn aùp löïc cuûa maïng löôùi oáng thaønh phoá vaø beân trong ñôn vò duøng nöôùc hay beân trong nhaø. Beå naøy khoâng taän duïng ñöôïc aùp löïc oáng thaønh phoá song deã quaûn lyù.

Beå lieân heä kín (coù aùp): Taän duïng ñöôïc aùp löïc toàn taïi

109

cuûa maïng löôùi caáp nöôùc thaønh phoá.Theå tích beå coù theå tính cho sinh hoaït vaø saûn xuaát.* Beå hôû:

W: Theå tích cuûa beå (l)Qb: Löu löôïng cuûa bôm (l/s)

Trong tröôøng hôïp beå hôû coøn duøng cung caáp cho hoäp chöõa chaùy thì theå tích beå coøn ñaûm baûo söï tieâu thuï cuûa hoäp chöõa chaùy hoaït ñoäng trong 10 phuùt hoaëc 5 phuùt khi chöa coù söï cung caáp nöôùc töï ñoäng bôûi maùy bôm ñieàu khieån töï ñoäng.

* Beå kín:

W: Theå tích cuûa beå (l)Qb: Löu löôïng cuûa bôm hoaït ñoäng (l/s). neáu traïm nhieàu maùy bôm thì Qb laø löu löôïng cuûa bôm hoaït ñoäng coù löu löôïng lôùn nhaát.t: Thôøi gian maùy bôm ñi vaøo hoaït ñoäng oån ñònh (2-3s)Ha-max: AÙp löïc lôùn nhaát trong oáng huùt m nöôùc. Khi maùy bôm baét ñaàu hoaït ñoäng bôm.Ha-min: AÙp löïc nhoû nhaát trong oáng huùt m nöôùc. Khi maùy döøngAr: Tieát dieän beå m2

L: Chieàu daøi cuûa oáng huùt (m)Va: Toác ñoä nöôùc trong oáng nöôùc (m/s)A: tieát dieän cuûa oáng huùt (m2)g: Gia toác troïng tröôøng.C: Chieàu cao nhoû nhaát cuûa raéc co noái oáng huts ño töø ñaùy beå.

Caáu taïo vaø thieát bò cuûa beå nöôùc:Beå chöùa nöôùc xaây ngaàm thöôøng coù caáu taïo baèng

beâtoâng coát theùp, vôùi keát caáu naøy beå daïng hình truï laø kinh teá nhaát, chieàu cao kinh teá 3-4m, maùi cuûa beå coù theå laø nhöõng taám beâtoâng baèng daïng hình caàu hay saøn naám vaø ñöôïc choáng thaám baèng nhieàu lôùp cuõng nhö caùch nhieät baèng moät lôùp ñaát daøy ôû nhöõng nôi coù nhieät ñoä thay ñoåi nhieàu. Nöôùc ta coù theå laøm beå noåi moät phaàn treân maët ñaát coù bieän phaùp maùi che, phaûi baûo veä khoâng ñeå ngöôøi

110

vaø xe coä ñi laïi.Ñaùy beå phaûi coù ñoä doác 0.5-1% veà phía loã thaùo nöôùc

trong beå.Beå coù theå laøm moät hay hai ngaên. Caùc choã noái oáng

caáp nöôùc oáng thaùo beå, oáng traøn boá trí sao cho coù theå kieåm tra thöôøng xuyeân, coù theå boá trí moät hoá van rieâng.

OÁng cung caáp nöôùc cho beå coù theå daãn ñeán moät oáng phaân phoái coù 2.3.4 van phao. Vì van phao chæ coù ≤30.

OÁng huùt cuûa bôm neáu ñeå caáp nöôùc sinh hoaït thì mieäng huùt coù theå ñaët döôùi möùc nöôùc döï tröõ chöõa chaùy nhöng phaûi coù moät loã ôû phía treân cuûa phaàn nöôùc döï tröõ chöõa chaùy ñeå ñaûm baûo söï löu thoâng cuûa nöôùc ôû phaàn döôùi beå ñoàng thôøi khoâng ñeå huùt phaàn nöôùc döï tröõ chöõa chaùy duøng vaøo luùc sinh hoaït bình thöôøng.

Naép beå phaûi boá trí cacù oáng thoâng hôi ñeå thay ñoåi khoâng khí trong caùc ngaên beå.

111

3500

OÁNG HUÙT MAÙY BÔM

-0.450

OÁNG HUÙT MAÙY

MAËT CAÉT 1-1

5000

COÙ KHOÙA BAÛO VEÄ

MIEÄNG BEÅ ÑAÄY NAÉP

200

200

1001000 100100

100

SINH HOAÏTBÔM CÖÙU HOÛA

DUNG TÍCH NÖÔÙC CHÖÕA CHAÙY

DUNG TÍCH NÖÔÙC ÑIEÀU HOØA

ÑUÏC LOÃ D=10mm

Hình 5. 9. Caáu taïo beå chöùa nöôùc ngaàm

IV. TRAÏM KHÍ EÙP.

Laøm nhieäm vuï ñieàøu hoaøvaø taïo aùp löïc thay keùt nöôùc vôùi khaû naêng cung caáp nöôùc lôùn hôn vaø traùnh ñöôïc nhöôïc ñieåm cuûa keùt nöôùc veà keát caáu vaø myõ quan coâng trình. (Bình khí eùp ñöôïc ñaët sau maùy bôm).

Tính toaùn theå tích bình khí eùp: Ñeå tính toaùn ta ñaët caùc kyù hieäu sau ñaây:

Wt: Theå tích toaøn boä bình khí eùp.Wp: Theå tích khoâng khí öùng vôùi aùp löïc khôûi ñoäng

cuûa maùy bôm Pb

Wo: Theå tích khoâng khí öùngvôùi aùp löïc döøngcuûa maùy bôm Po

WI: Theå tích khoâng khí öùng vôùi aùp löïc ñaàu tieân PI

Wu: Theå tích chöùa nöôùc höõu ích cuûa beå (nöôùc söû duïng)

Wa: Theå tích nöôùc döôùi möùc oáng ñöa nöôùc ra vaøo bình.

Theo ñònh luaät Boy-Mariotte veà söï giaõn nôû cuûa theå khíW ×P=Const

Vaäy coù theå vieát:

112

Chöùng minh ñöôïc theå tích höõu ích cuûa beå

Qb: Löu löôïng nöôùc bôm (m3/h)n: Soá laàn môû maùy bôm trong moät giôø. (töø 1-6 laàn)Wa: Coù ñoä lôùn khoaûng 10%Wt

Hình 5. 10: Sô ñoà bình khí eùp

PHAÀN THOAÙT NÖÔÙC

Chöông 6HEÄ THOÁNG THOAÙT NÖÔÙC TRONG COÂNG TRÌNH

I. KHAÙI NIEÄM CHUNG

1.1.Nhieäm vuï cuûa heä thoáng thoaùt nöôùc beân ngoaøi.

Nhieäm vuï cuûa heä thoáng thoaùt nöôùc laø ñöa ra khoûi khu daân cö, xí nghieäp, nhaø maùy, coâng nghieäp taát caû caùc loaïi nöôùc thaûi vaø caùc chaát buøn, raùc röôûi coù trong nöôùc thaûi do hoaït ñoäng cuûa con ngöôøi suùc vaät vaø saûn xuaát gaây ra, tieán haønh laøm saïch vaø söû duïng caùc chaát höõu ích trong

113

ñoù.

1.2. Caùc loaïi nöôùc thaûi.

a. Nöôùc thaûi sinh hoaïtNöôùc thaûi sinh hoaït laø nöôùc thaûi chaûy ra töø caùc duïng

cuï veä sinh nhö: taém, giaët, röûa, xí tieåu v.v… loaïi naøy coù nhieàu hôïp chaát höõu cô vaø vi truøng, do ñoù baån nhaát vaø nguy hieåm nhaát, caàn phaûi laøm saïch thích ñaùng tröôùc khi thaûi ra soâng hoà.

Trong nöôùc thaûi sinh hoaït thì nöôùc phaân, tieåu, nöôùc chaäu röûa ôû nhaø beáp laø baån nhaát.b. Nöôùc thaûi saûn xuaát:

Nöôùc thaûi saûn xuaát laø nöôùc thaûi chaûy ra töø caùc maùy moùc saûn xuaát (nöôùc laøm nguoäi maùy, saûn xuaát kim loaïi, nhuoäm vaûi, loø saùt sinh, xöôûng thuoäc da, xöôûng laøm men…),coù ñoä baån khaùc nhau raát nhieàu tuøy theo quaù trình saûn xuaát ñoâi khi coù caû chaát ñoäc vaø vi truøng gaây beänh.

Theo ñoä baån nöôùc thaûi saûn xuaát coù theå chia ra caùc loaïi sau ñaây:

Loaïi raát baån ñoøi hoûi phaûi laøm saïch tröôùc khi thaûi ra soâng hoà: coù nhieàu chaát höõu cô hay hoaù chaát ñoäc haïi.

Loaïi quy öôùc laø trong nhö nöôùc laøm nguoäi caùc maùy saûn xuaát loaïi naøy coù theå söû duïng laïi hay thaûi tröïc tieáp ra soâng hoà maø khoâng caàn phaûi laøm saïch.c. Nöôùc möa vaø caùc loaïi nöôùc töôùi.

Nöôùc möa treân caùc maùi nhaø, ñöôøng phoá quaûng tröôøng, vöôøn töôïc chaûy vaøo heä thoáng thoaùt nöôùc möa. Nöôùc töôùi ñöôøng, töôùi caây thöôøng cuøng cho vaøo heä thoáng naøy. Loaïi naøy coù theå thaûi thaúng vaøo soâng hoà maø khoâng caàn laøm saïch

Ngoaøi ra trong caùc thaønh phoá hieän ñaïi ngöôøi ta coøn khöû raùc baèng heä thoáng thoaùt nöôùc. Khi ñoù trong töøng nhaø coù ñaët maùy nghieàn raùc, raùc ñöôïc nghieàn nhoû vaø cho troâi theo doøng nöôùc trong caùc oáng thoaùt nöôùc daãn ñeán coâng trình laøm saïch.

1.3. Giôùi thieäu sô ñoà thoaùt nöôùc beân ngoaøi ñoâ thò.

Heä thoáng thoaùt nöôùc thöôøng chia ra caùc loaïi sau ñaây:a. Heä thoáng thoaùt nöôùc chung.

Heä thoáng thoaùt nöôùc chung laø heä thoáng chæ coù moät

114

maïng löôùi ñöôøng oáng duy nhaát daãn taát caû moïi thöù nöôùc thaûi (sinh hoaït, saûn xuaát, nöôùc möa) ñeán coâng trình laøm saïch tröôùc khi thaûi ra soâng hoà.b. Heä thoáng thoaùt nöôùc rieâng.

Heä thoáng thoaùt nöôùc rieâng laø heä thoáng coù hai hay nhieàu maïng löôùi ñöôøng oáng rieâng bieät. Maïng löôùi naøo baån nhieàu (ví duï nhö sinh hoaït) thì tröôùc khi thaûi vaøo soâng hoà phaûi qua laøm saïch. Maïng löôùi naøo nöôùc ít baån (nöôùc möa) thì thaûi thaúng vaøo soâng hoà.

Tuyø theo ñoä baån, nöôùc thaûi saûn xuaát coù theå cho chaûy chung vôùi nöôùc thaûi sinh hoaït (neáu ñoä baån cao) hay chung vôùi nöôùc möa (nöôùc thaûi saûn xuaát ñöôïc quy ñònh laø trong). Neáu trong nöôùc thaûi saûn xuaát coù nhieàu chaát ñoäc thì nhaát thieát phaûi coù moät maïng löôùi rieâng hay phaûi xöû lyù cuïc boä taïi nôi phaùt sinh nöôùc coù chaát ñoäc haïi tröôùc khi ñöa vaøo maïng löôùi chung.

Heä thoáng thoaùt nöôùc rieâng coøn chia ra laøm hai loaïi: rieâng hoaøn toaøn vaø rieâng khoâng hoaøn toaøn. Neáu rieâng hoaøn toaøn thì taát caû caùc loaïi nöôùc thaûi ñeàu chaûy trong caùc maïng löôùi ñöôøng oáng rieâng bieät, tröôøng hôïp rieâng khoâng hoaøn toaøn thì coù nöôùc baån chaûy trong oáng, coøn nöôùc quy öôùc saïch (nöôùc möa, saûn xuaát trong) chaûy theo caùc keânh, maùng hôû ra soâng hoà caïnh ñoù.c. Heä thoáng thoaùt nöôùc nöûa rieâng

Heä thoáng thoaùt nöôùc nöûa rieâng laø heä thoáng coù 2 phaàn, phaàn ñaàu (nöûa ñaàu) laø maïng löôùi thoaùt nöôùc chung, phaàn cuoái(nöûa cuoái) laø maïng löôí thoaùt nöôùc rieâng goàm maïng löôùi thoaùt nöôùc möa, chaûy tröïc tieáp ra soâng hoà vaø maïng löôùi thoaùt nöôùc baån sinh hoaït, saûn xuaát chaûy ñeán coâng trình laøm saïch. Hai phaàn ñaàu vaø cuoái cuûa heä thoáng noái vôùi nhau baèng caùc ngaên thaûi nöôùc möa coøn goïi laø gieáng traøn, hay ngaên taùch nöôùc möa. Taïi caùc ngaên thaûi nöôùc möa, nöôùc möa cuûa traän möa nhoû hay phaàn ñaàu cuûa traän möa lôùn thöôøng baån nhieàu vaø coù löu löôïng ít seõ chaûy vaøo phaàn cuoái cuûa heä thoáng laø ñöôøng coáng goùp cuûa nöôùc baån sinh hoaït ñeán traïm xöû lyù nöôùc thaûi.

Khi möa to moät phaàn nöôùc baån vaãn hoøa vôùi nöôùc möa ra soâng ngoøi.

115

Hình 6. 1: Caùc loaïi heä thoáng thoaùt nöôùc.d. Heä thoáng thoaùt nöôùc hoãn hôïp

Heä thoáng thoaùt nöôùc hoãn hôïp laø heä thoáng keát hôïp taát caû caùc heä thoáng treân.

Treân ñaây laø moät soá öu vaø khuyeát ñieåm cuûa caùc heä thoáng thoaùt nöôùc. Tuyø theo ñieàu kieän ñòa phöông, tình hình cuï theå döïa treân söï so saùnh veà kinh teá, kyõ thuaät maø ta choïn heä thoáng naøy hay heä thoáng kia cho thích hôïp. Trong ñieàu kieän Vieät Nam laø nôi möa nhieàu, moät ngaøy möa lôùn ôû Haø Noäi coù theå baèng moät naêm möa ôû Maùt cô va, löu löôïng nöôùc möa coù khi gaáp 100 laàn löu löôïng nöôùc sinh hoaït thì xaây döïng heä thoáng rieâng hay nöûa rieâng laø hôïp lyù hôn caû. Khi ñoù nöôùc möa coù theå cho chaûy trong coáng hay möông, keânh hôû roài chaûy vaøo soâng hoà gaàn ñoù. Ñeå giaûm bôùt giaù thaønh xaây döïng (giaûm ñöôøng kính, kích thöôùc) ñöôøng oáng, keânh maùng thì coù theå xaây döïng caùc hoà ñieàu hoaø ñeå chöùa nöôùc möa (khi möa to thì moät phaàn nöôùc chöùa vaøo ñoù, heát möa tieáp tuïc chaûy ñi), ñoàng thôøi laáy ñaát san neàn, taïo caûnh quan ñoâ thò.

Trong caùc thaønh phoá cuûa ta phaàn lôùn laø heä thoáng thoaùt nöôùc chung vaø khoâng ñöôïc laøm saïch thì caàn caûi taïo laïi theo kieåu nöûa rieâng ñeå ñaûm baûo veä sinh vaø myõ quan cho thaønh phoá. Khi ñoù coù theå xaây döïng theâm ôû phaàn cuoái moät maïng löôùi ñöôøng oáng ñoùn laáy nöôùc baån ôû caùc cöûa thaûi nöôùc ra soâng cuûa heä thoáng chung hieän nay ñeå daãn caùc loaïi nöôùc baån ñeán coâng trình laøm saïch. Choã gaëp nhau giöõa cöûa thaûi nöôùc cuûa heä thoáng chung vaø ñöôøng oáng xaây döïng theâm seõ boá trí caùc ngaên thaûi nöôùc möa.

116

1.4. Caùc boä phaän cuûa heä thoáng thoaùt nöôùc

Heä thoáng thoaùt nöôùc goàm coù caùc boä phaän chính sau ñaây:

Duïng cuïï thu nöôùc thaûi: Duïng cuïï veä sinh, caùc mieäng (pheãu) thu nöôùc ôû saøn, caùc hoá, caùc gieáng thu vaø caùc xi phoâng…

Maïng löôùi thoaùt nöôùc beân trong nhaø vaø caùc coâng trình xöû lyù cuïc boä

Maïng löôùi thoaùt nöôùc trong ñôn vò duøng nöôùc hay tieåu khu, duøng ñeå vaän chuyeån nöôùc thoaùt töø trong nhoùm nhaø ra maïng löôùi ngoaøi ñöôøng phoá.

Maïng löôùi thoaùt nöôùc ngoaøi ñöôøng phoá duøng ñeå vaän chuyeån nöôùc thaûi tôùi caùc coâng trình laøm saïch, hay ra soâng hoà.

Traïm bôm vaø caùc oáng daãn duøng ñeå vaän chuyeån nöôùc thaûi khi noù khoâng theå töï chaûy ñöôïc do ñöôøng oáng ñaët saâu quaù, phaûi bôm leân cao nöôùc môùi tieáp tuïc chaûy ñöôïc.

Caùc coâng trình ñeå laøm saïch nöôùc thaûi vaø cheá bieán caën.

Caùc cöûa thaûi nöôùc ra soâng hoà

Hình 6. 2: Sô ñoà lieân heä giöõa heä thoáng thoaùt nöôùc

117

trong nhaø vaø tieåu khu

II. HEÄ THOÁNG THOAÙT NÖÔÙC BEÂN TRONG NHAØ

2.1. Khaùi nieäm chung

2.1.1. Giôùi thieäu heä thoáng thoaùt nöôùc beân trong nhaø.

Tuyø theo tính chaát vaø ñoä baån cuûa nöôùc thaûi, ngöôøi ta thöôøng thieát keá xaây döïng caùc heä thoáng thoaùt nöôùc beân trong nhaø sau ñaây:

Heä thoáng thoaùt nöôùc sinh hoaït: ñeå daãn nöôùc thaûi chaûy ra töø caùc duïng cuïï veä sinh (hoá xí, chaäu röûa, taém…)

Heä thoáng thoaùt nöôùc saûn xuaát: Tuyø theo thaønh phaàn vaø soá löôïng nöôùc saûn xuaát, heä thoáng naøy coù theå coù moät hay vaøi heä thoáng rieâng bieät.

Heä thoáng thoaùt nöôùc möa: Ñeå daãn nöôùc möa rôi treân maùi nhaø, saân vöôøn ra heä thoáng thoaùt nöôùc ngoaøi phoá.

Caùc heä thoáng thoaùt nöôùc beân trong coâng trình coù theå thieát keá xaây döïng rieâng reõ nhö treân hay coù theå xaây döïng chung laøm moät sao cho töông öùng vôùi maïng löôùi thoaùt nöôùc thaønh phoá. Nöôùc thaûi saûn xuaát coù theå cho chaûy chung vôùi heä thoáng thoaùt nöôùc sinh hoaït hay nöôùc möa tuyø thuoäc vaøo ñoä baån cuûa noù nhieàu hay ít. Caùc loaïi nöôùc sau ñaây: Nöôùc thoaùt saûn xuaát coù chaát ñoäc, nhieàu daàu, môõ, axit thì phaûi khöû ñoäc, thu daàu môõ, trung hoaø axit. Nöôùc thaûi phaân tieåu vaø caùc loaïi chaát höõu cô coù nhieàu vi truøng gaây beänh ñoå ra coáng thaønh phoáø khoâng coù xöû lyù thì phaûi xöû lyù cuïc boä baèng beå töï hoaïi, beå saùt truøng tröôùc khi ñöa ra maïng löôùi ñöôøng oáng ngoaøi phoá.

* Heä thoáng thoaùt nöôùc beân trong nhaø bao goàm caùc boä phaän sau:

Caùc thieát bò thu nöôùc thaûi: Chaäu röûa maët, chaäu giaët, caàu xí, caàu tieåu, löôùi thu nöôùc, hoá thu…

Xi phoâng (taïo taám chaén thuyû löïc)Maïng löôùi ñöôøng oáng goàm: OÁng lieân heä, oáng nhaùnh,

oáng ñöùng, oáng thu, oáng thaùo nöôùc ra khoûi nhaø vaø caùc thieát bò xem xeùt, taåy röûa, thoâng hôi treân ñöôøng oáng.

Maïng löôùi oáng thoaùt nöôùc trong saân nhaø daãn nöôùc ra coáng thaønh phoá.

118

Trong tröôøng hôïp caàn thieát, heä thoáng thoaùt nöôùc beân trong nhaø coøn coù theâm caùc coâng trình xöû lyù cuïc boä nhö: beå laéng caùt, beå thu daàu môõ, beå laéng buøn, beå pha loaõng, beå trung hoaø, beå saùt truøng, beå töï hoaïi.

Hình 6. 3: Maïng löôùi thoaùt nöôùc sinh hoaït trong nhaø2.1.2. Nhieäm vuï cuûa heä thoáng thoaùt nöôùc beân trong

Heä thoáng thoaùt nöôùc beân trong nhaø coù nhieäm vuï ñöa caùc loaïi nöôùc thaûi töø trong coâng trình ra heä thoáng thoaùt nöôùc thaønh phoá hoaëc soâng hoà2.1.3. Ñieàu kieän thaûi nöôùc ra heä thoáng thoaùt nöôùc thaønh phoá.

Tuyø theo heä thoáng thoaùt nöôùc Thaønh Phoá coù xöû lyù laøm saïch nöôùc thaûi taäp trung hay khoâng ngöôøi ta quy ñònh tieâu chuaån, ñieàu kieän ñeå nöôùc thaûi cuûa heä thoáng beân trong coâng trình ñöôïc pheùp ñoå vaøo heä thoáng beân ngoaøi.a) Ñoái vôùi thaønh phoá coù heä thoáng xöû lyù taäp trung.

Ñeå coù theå thaùo nöôùc vaøo maïng löôùi thoaùt nöôùc thaønh phoá thì nöôùc thaûi caàn phaûi coù caùc ñieàu kieän sau:

119

- Khoâng chöùa caën naëng coù theå laéng trong oáng laøm thu heïp oáng thoaùt nöôùc.

- Khoâng aên moøn vaät lieäu thi coâng maïng löôùi thoaùt: axit, bazô…

- Khoâng chöùa nhöõng chaát nheï deã chaùy noå: xaêng, daàu môû.

- Khoâng chöùa nhöõng chaát ñoäc noàng ñoä cao coù theå gaây nguy hieåm cho ngöôøi quaûn lyù maïng löôùi.

- Khoâng chöùa vi truøng gaây beänh dòch.- Khoâng coù nhieät ñoä >40oC 50oC Nöôùc thaûi sinh hoaït thoâng thöôøng coù caùc ñieàu kieän

treân tröø moät soá nöôùc ôû nhaø taém nöôùc noùng, nöôùc baét nguoàn töø beänh vieän(hoaù chaát), töø caùc phoøng thí nghieäm, nhaø aên coâng coäng (môõ caùt…)

b) Ñoái vôùi thaønh phoá khoâng coù traïm xöû lyù nöôùc thaûi taäp trung:

Ngoaøi nhöõng ñieàu kieän treân caàn phaûi laøm saïch sô boä nhöõng nöôùc thoaùt do phaân tieåu cuûa ngöôøi vaø suùc vaät tröôùc khi ñoå vaøo maïng löôùi thoaùt nöôùc thaønh phoá. Coâng trình laøm saïch sô boä naøy thöôøng laø beå töï hoaïi.

2.2. Thieát bò thu nöôùc thoaùt

2.2.1. Thieát bò thu nöôùc thoaùtÑeå thu nöôùc thoaùt sinh hoaït ngöôøi ta thöôøng duøng caùc

duïng cuïï nhö: Chaäu xí, chaäu tieåu, maùng tieåu, thieát bò veä sinh cho phuï nöõ, chaäu röûa tay, röûa maët, chaäu giaët, chaäu röûa nhaø beáp, chaäu taém, pheãu hoaëc hoá thu nöôùc ñaët ngaàm v.v… tuyø theo tính chaát cuûa ngoâi nhaø (nhaø ôû, nhaø ôû taäp theå, nhaø coâng coäng…) maø ta trang bò duïng cuïï veä sinh cho thích hôïp. Ñeå thu nöôùc thoaùt saûn xuaát coù theå duøng hoá thu, pheãu thu, chaäu röûa v.v… coøn thu nöôùc möa thì coù caùc maùng nöôùc vaø pheãu hay hoá thu nöôùc möa.

* Caùc duïng cuïï thu nöôùc thoaùt1) Hoá xí: coù hai kieåu, xí xoåm (Thoå Nhó Kyø), xí keät (kieåu

Anh)a)Xí xoåm: laøm baèng gang, saønh, ngaøy nay chuû yeáu

baèng söù traùng men.Neáu duøng xiphong xieân ñaët treân saøn, oáng ngang cuõng

treân saøn thì maët beä caùch maët saøn toái thieåu 0.425m. (Hình 6.4b)

120

Neáu xiphoâng ñöùng ñaët treân saøn, oáng ngang cuõng ñaët treân saøn thì maët beä caùch saøn 0.65m. (Hình 6.4c)

Neáu xiphoâng ñaët döôùi saøn (ôû traàn) thì beä xí caùch saøn toái thieåu 0.2-0.25m (khoâng neân duøng vì möïc nöôùc trong hoá xí quaù saâu) (Hình 6.4d)

Xiphong ñöùng treân saøn, oáng ngang döôùi saøn thì maët beä caùch saøn 0.380m (Hình 6.4a)

Hình 6. 4 Caùc kieåu boá trí xíb) Xí kieåu Anh: coøn goïi laø xí beät hay baøn caàu ñöùng,

thöôøng laøm baèng söù, cheá taïo beä vaø xiphong lieàn nhau, coù hai daïng.

Daïng chaäu coù ñaùy hình ñóa luoân coù lôùp nöôùc khoaûng 1cm ôû ñaùy coù taùc duïng laøm cho phaân khoâng dính baùm vaøo chaäu, doäi röûa deã daøng, ñoàng thôøi khi söû duïng khoâng bò vaêng nöôùc leân, thöôøng duøng trong nhaø ôû gia ñình.

Daïng chaäu coù ñaùy hình pheãu thoâng xuoáng loã thoaùt nhö caùi pheãu, loaïi naøy phaân rôi taïi pheãu, ngaâm trong nöôùc, doäi röûa deã daøng nhöng khi söû duïng deã bò nöôùc baén leân.

Treân ñaây laø moät soá chaäu xí cheá taïo lieàn vôùi xiphoâng. Caùc loaïi xí cheá taïo theo kieåu cuûa Thoå Nhó Kyø thì rieâng reõ khoâng coù xi phoâng cuõng thuoäc loaïi hình pheãu.

Xi phoâng cuûa chaäu xí noùi chung coù chieàu saâu lôùp nöôùc khoaûng 6cm, coù ñöôøng kính trong vaø ngoaøi mieäng xaû laø 85 vaø 105mm.

Hình 6. 5: Caùc loaïi chaäu xí 121

beät ( kieåu Anh)a, b: Loaïi hình ñóa; c,d: Loaïi

hình pheãu2) Thieát bò röûa hoá xí: Goàm hai loaïi, thuøng röûa vaø voøi

röûaThuøng röûa thöôøng boá trí trong caùc nhaø ôû vaø nhaø

coâng coäng laø loaïi thoâng duïng hôn caû. Thuøng röûa hieän nay thöôøng laøm baèng söù

Voøi röûa thöôøng ñaët trong caùc nhaø veä sinh coâng coäng ngoaøi phoá, coâng vieân, nhaø ga.

Caùc yeâu caàu ñoái vôùi thieát bò röûa laø:Baûo ñaûm röûa saïch hoaøn toaøn vaø khoâng ñeå cho vi

truøng vaø chaát baån töø maïng löôùi thoaùt nöôùc vaøo maïng löôùi caáp nöôùc.

Röûa phaûi thöïc hieän nhanh choùng.Baûo ñaûm ñuû nöôùc röûa, ñoàng thôøi tieát kieäm nöôùc.Bình röûa (thuøng röûa) coù theå ñaët thaáp hay treân cao

(caùch saøn khoaûng 0.6-2m tính ñeán taâm thuøng) coù theå laø loaïi tay giaät, baám nuùt hay töï ñoäng. Vôùi loaïi xí ngoài xoåm hay söû duïng loaïi tay giaät vaø ñeå treân cao. Khi ta giaät ñoøn baåy naâng chuïp uùp leân vaø nöôùc theo oáng röûa rôi xuoáng. OÁng nöôùc röûa coù ñöôøng kính khoaûng 32mm baèng nhöïa hay theùp traùng keõm, cuoái oáng coù ñaàu beïp vaø tieát dieän thu heïp cho nöôùc phun maïnh vaø roäng ñeå röûa chaäu xí. Vôùi baøn caàu ñöùng baèng saønh söù traùng men thì bình röûa baèng saønh söù ñaët ngay phía sau boàn caàu.

Loaïi töï ñoäng coù caáu taïo sao cho cöù 12-20 phuùt nöôùc xaû ra moät laàn ñeå röûa xí. Loaïi naøy khoâng kinh teá chæ neân duøng ôû caùc nhaø veä sinh coâng coäng ñoâng ngöôøi duøng.

Boä phaän chuû yeáu cuûa loaïi naøy laø gaàu laät nhaøo vaø xiphong. Gaàu laät nhaøo coù ñoái troïng giuùp cho noù ôû vò trí naèm ngang. Khi nöôùc vaøo ñaày nöôùc seõ laät nhaøo cho nöôùc rôi xuoáng thuøng, cöù nhö vaäy cho ñeán khi naøo möïc nöôùc trong ruøng cao hôn ñænh xiphoâng thì nöôùc töï ñoäng traøn vaøo oáng röûa ñeå röûa chaäu xí. Dung tích thuøng baèng 8 lít, löu löôïng nöôùc röûa 1/2 – 1/4 l/s.

Thuøng röûa coù theå cheá taïo baèng gang saønh söù hay chaát deûo. Dung tích thuøng töø 6-8 lít nöôùc, thôøi gian truùt saïch nöôùc trong thuøng töø 4-5 giaây. Trong thuøng coù boá trí van phao

122

hình caàu ñeå töï ñoäng ñoùng nöôùc khi ñaày thuøng.Voøi röûa: coù hai kieåu (pit toâng vaø maøng ngaên), voøi röûa

coù theå ñaët hôû hay giaáu trong töôøng, khi ta baám nuùt hay tay ñaåy, chaân gaït, nöôùc seõ töï ñoäng phun ra röûa hoá xí. Ngoaøi ra trong nhaø ôû gia ñình coøn coù theå duøng voøi röûa thoâng thöôøng vôùi d=25-32mm khi nöôùc coù aùp lôùn hôm 3m.

Hình 6. 6: Voøi röûa kieåu pittoâng3) Duïng cuïï tieåu: Bao goàm chaäu tieåu hay maùng tieåu, chaäu chia ra laøm hai

loaïi treo treân töôøng vaø treân saøn nhaø duøng trong caùc nhaø coâng coäng ñaëc bieät, maùng tieåu chia ra maùng tieåu nam vaø nöõ (thöôøng duøng trong caùc nhaø taäp theå nôi coâng coäng)

a. Chaäu tieåu nam treân töôøng: Thöôøng laøm baèng söù traùng men gaén chaët treân töôøng baèng 2-4 ñinh oác.

Vieäc röûa chaäu tieåu ñöôïc thöïc hieän baèng caùc voøi röûa môû tay, gaén vaøo oáng röûa nhoâ leân ôû phía treân chaäu tieåu hay nuùt aán. OÁng röûa laø moät vaønh ñai coù chaâm nhieàu loã nhoû naèm xung quanh meùp treân cuûa chaäu tieåu, nöôùc phun ñeàu qua caùc loã ñeå röûa chaäu tieåu.

123

Hình 6. 7: AÂu tieåu treo töôøng

Hình 6. 8: Nhoùm aâu tieåu treo töôøng

124

Hình 6. 9: Moät soá hình daïng tieåu nam thöôøng duøng

b. Maùng tieåu nam: Ñaùy vaø thaønh maùng coù theå laøm baèng gaïch oáp men söù hay granito, laùng vöõa xi maêng, maùng coù theå laøm baèng inox. Ñaùy maùng coù ñoä doác toái thieåu imin=0,01. Maùng coù chieàu daøi < 3m vaø roäng saâu toái thieåu töông öùng laø 100-200 vaø 100mm chieàu cao töø saøn ñeán meùp chaäu tieåu, maùng tieåu 600 tuyø löùa tuoåi. Nöôùc tieåu theo ñoä doác cuûa ñaùy maùng chaûy vaøo löôùi thu. Nöôùc röûa maùng thöôøng ñöôïc thöïc hieän baèng caùc oáng chaâm loã. OÁng nöôùc röûa coù ñöôøng kính d=15-25mm, ñaët cao caùch saøn 1m, coù caùc loã ñöôøng kính 1-2mm, caùch nhau 5-10cm sao cho tia nöôùc phun vaøo töôøng nghieâng 1 goùc 45o so vôùi maët töôøng. Maùng coù theå ñaët treân saøn hay treo treân töôøng, chieàu roäng cuûa maùng khoâng neân > 200 vì nhö vaäy vieäc phun röûa baèng caùc tia nöôùc khoâng ñaûm baûo veä sinh.

c. Maùng tieåu nöõ.Maùng tieåu nöõ cuõng chia ra laøm nhieàu ngaên nhö chaäu

tieåu treân saøn được ốp lát bằng gaïch men granito. Ñaùy moãi ngaên coù beä nhö hoá xí kieåu ngoài xoåm; coù raõnh chaûy nöôùc tieåu vaøo maùng chung. Vieäc röûa maùng coù theå thöïc hieän ñöôïc baèng oáng nöôùc ñaët trong beä cho nöôùc chaûy ra qua caùc loã chaâm hay caùc mai ruøa (oáng beïp tieát dieän thu heïp nhö oáng röûa hoá xí) ñaët ôû caùc raõnh nöôùc tieåu ôû moãi ngaên.

4) Chaäu röûa maët (lavaboâ)

125

Hình 6. 10: Caùc loaïi chaäu röûaa. Chaäu röûa ñaët rieâng reõ; b. Nhoùm chaäu röûa coù

chung xiphoângchaäu coù nhieàu loaïi khaùc nhau. Theo caáu taïo chia ra:

chaäu röûa maët coù löng hay khoâng löng. Theo hình daùng chia ra: chaäu röûa maët chöõ nhaät, nöûa troøn, chaäu ñaët ôû goùc töôøng (loaïi ¼ troøn). Theo vaät lieäu chia ra: chaäu baèng söù, chaát deûo compozit. Kích thöôùc chaäu tuyø loaïi: daøi 450-654mm, roäng 350mm, saâu 120-170mm, thöôøng ñöôïc trang bò caùc thieát bò sau: voøi nöôùc hay voøi troän nöôùc noùng laïnh, xi phoâng thöôøng laø loaïi hình chai hay hình chöõ U vaø giaù ñôõ (consol) coù 2-4 ñinh oác ñeå giöõ chaäu vaø gaén chaët vaøo töôøng. Treân maët phía sau chaäu röûa (phía giaùp töôøng) thöôøng boá trí töø 1-3 loã vuoâng, troøn kích thöôùc 2828mm ñeå cho ñöôøng oáng nöôùc ñi qua. OÁng thaùo nöôùc coù ñöôøng kính 32mm, loã thaùo nöôùc ôû ñaùy chaäu coù löôùi chaén raùc vaø nuùt ñaäy. Trong caùc nhaø taäp theå, doanh traïi taäp theå, phoøng sinh hoaït cuûa xí nghieäp coù ñoâng ngöôøi thì caàn boá trí chaäu röûa maët taäp

126

theå hay caùc chaäu röûa maët lieân tieáp. Chaäu röûa maët taäp theå coù theå laø loaïi chöõ nhaät daøi töø 1-2.4m, roäng töø 0.6-1.2m phuïc vuï cho 4-8 ngöôøi cuøng moät luùc, coù theå laø loaïi troøn ñöôøng kính töø 0.9-1.8m phuïc vuï töø 5-10 ngöôøi cuøng moät luùc. Khi boá trí thaønh moät nhoùm thì khoâng nhaát thieát moãi chaäu phaûi coù moät xi phoâng rieâng maø coù theå duøng moät xi phoâng chung cho caû nhoùm.

5) Chaäu taém (Boàn taém)

Hình 6. 11: Chaäu taéma. Daïng chung; b. Chi tieát caáu taïo; c. Xiphoâng treân saøn1. Thaønh chaäu; 2. OÁng loàng; 3. Eâcu; 4. OÁng 25mm; 5.

Cuùt; 6. OÁng 25mm;7. Xiphoâng treân saøn; 8. Loã thaùo nöôùc; 9. Loã nöôùc

traøn; 10. Chaân ñôõ chaäu taémChaäu taém thöôøng boá trí trong caùc khaùch saïn, nhaø an

döôõng, nhaø treû, ñoâi khi caû nhaø gia ñình. Ngöôøi ta thöôøng hay duøng loaïi chaäu taém baèng gang traùng men hình chöõ nhaät coù kích thöôùc daøi töø 1510-1800mm, roäng 750mm, saâu khoaûng 460mm (khoâng keå chaân) ñaët treân 4 chaân cuõng

127

baèng gang cao 150mm, gaén chaët vaøo saøn nhaø. Dung tích chaäu khoaûng 225-325 lít nöôùc, chaäu taém coøn coù loaïi laøm baèng theùp, baèng saønh söù (deã vôõ), chaát deûo compozit. Hieän nay coøn cheá taïo caùc loaïi chaäu taém ngoài, nöûa ngoài v.v…

Caùc trang bò cuûa chaäu laø:Voøi nöôùc hay voøi troän d=15mmHöông sen d=15mmLoã thaùo nöôùc coù nuùt ñaäy vaø xi phoâng thöôøng duøng

loaïi ñaët treân saøn (khoâng naèm trong keát caáu cuûa saøn ñeå deã daøng kieåm tra thaùo laép, söûa chöõa, taåy röûa khi caàn thieát)

6) Chaäu röûaDuøng ñeå giaët giuõ, röûa baùt ñóa, röûa rau, thöùc aên nhaø

beáp. Kích thöôùc vaø löu löôïng nöôùc thoaùt loaïi naøy lôùn hôn chaäu röûa maët, chieàu daøi 0.6-0.75m, chieàu roäng 0.4-0.45m, saâu töø 0.15-0.25m, meùp chaäu caùch saøn khoaûng 0.8m. chaäu ñoâi khi laøm hai ngaên cho nhaø beáp kích thöôùc 500450180mm coù voøi nöôùc xoay ñöôïc töø ngaên noï sang ngaên kia. ÔÛ döôùi caùc ngaên coù khi boá trí caùc tuû cuõng chia laøm hai ngaên, moät ngaên ñeå baùt ñóa, moät ngaên boá trí maùy nghieàn raùc loaïi nhoû ñeå nghieàn raùc vuïn ra roài cho chaûy vaøo ñöôøng oáng thoaùt. Chaâïu röûa coù theå cheá taïo hình chöõ nhaät hoaëc nöûa troøn, laøm baèng gang, theùp traùng men, compozit, chaát deûo, inox, gaïch, oáp gaïch men hay laùng vöõa xi maêng v.v… OÁng thoaùt nöôùc cuûa chaäu röûa thöôøng laøm baèng chaát deûo hoaëc inox coù ñöôøng kính 40mm.

Chaäu röûa phoøng thí nghieäm laøm baèng nhöïa, inox khoâng seùt ræ, vaät lieäu choáng hoùa chaát aên moøn vaø ít bò beå, vôõ, oáng thoaùt baèng nhöïa choáng hoùa chaát aên moøn.

7) Buoàng taém vôùi höông senBoá trí trong xí nghieäp coù nhieàu buïi, caùc phan xöôûng

noùng, caùc nhaø maùy thöïc phaåm, caùc nhaø taäp theå, cung theå thao, saân vaän ñoäng, beänh vieän, nhaø taém coâng coäng v.v… vaø caû nhaø ôû gia ñình.

Buoàng taém coù kích thöôùc toái thieåu 0.90.9m, khi boá trí thaønh nhoùm thì vaùch ngaên giöõa caùc buoàng cao toái thieåu 2m, coù theå xaây baèng gaïch hay vaät lieäu khaùc. Trong buoàng taém cuõng trang bò caùc voøi taém hay voøi troän höông sen boá

128

trí ôû ñoä cao thích hôïp (2.1-2.2m) nhö boàn taém. Ñeå thu nöôùc thaûi töø nhaø taém thì trong nhaø taém phaûi boá trí caùc pheãu thu nöôùc coù löôùi chaén raùc vaø xi phoâng ngaên hôi töø coáng leân daãn nöôùc vaøo oáng ñöùng thoaùt nöôùc.

Tröôøng hôïp coù moät nhoùm buoàng taém thì coù theå boá trí chung moät pheãu thu khoâng nhaát thieát moãi buoàng moät pheãu thu, khi ñoù thieát keá caùc raõnh hôû treân saøn ñeå daãn nöôùc veà löôùi thu. Saøn buoàng taém phaûi laøm baèng vaät lieäu khoâng thaám nöôùc vaø coù ñoä doác i=0.01-0.02 veà phía löôùi thu hay raõnh hôû. Raõnh hôû thu nöôùc coù chieàu roäng khoâng nhoû hôn 0.05m vaø coù chieàu saâu ban ñaàu laø 0.05m, coù ñoä doác i=0.01 veà phía löôùi thu. Tuy nhieân loaïi naøy deã thaám nöôùc vaøo saøn khoâng neân laøm ôû laàu cao. Tuyø theo soá löôïng buoàng taém pheãu thu coù ñöôøng kính töø 50mm trôû leân, chieàu roäng haønh lang giöõa hai daõy buoàng taém höông sen toái thieåu laø 1,5m. Moät soá nöôùc coøn xaây döïng loaïi buoàng taém höông sen taäp theå hình troøn coù nhieàu ngaên.

8) Chaäu veä sinh phuï nöõ (Bidet)Boá trí trong caùc phoøng veä sinh cuûa nhaø ôû, cô quan,

phoøng chöõa beänh, nhaø hoä sinh, caùc xí nghieäp vaø caùc phoøng khaùc khi caàn phuïc vuï veä sinh phuï nöõ. Chaäu laøm baèng söù roäng 34cm. ÔÛ giöõa chaäu hay treân thaønh chaäu phía tröôùc maët coù voøi phun qua löôùi höông sen ñeå taïo thaønh nhieàu tia nöôùc nhoû, maïnh, ngoaøi ra coøn coù caùc voøi nöôùc, voøi troän (neáu söû duïng nöôùc noùng) boá trí ôû meùp chaäu. Ñaùy chaäu coù loã thoaùt nöôùc vaø xi phoâng.

9) Voøi phun nöôùc uoángVoøi phun nöôùc uoáng boá trí trong caùc nhaø an döôõng,

coâng vieân, phaân xöôûng saûn xuaát, cung theå thao v.v… voøi thöôøng cheá taïo thaønh hai loaïi: loaïi treân töôøng vaø treân coät, coù chaäu thu nöôùc thöøa vaøo ñöôøng oáng thoaùt nöôùc, chaäu laøm baèng söù hay baèng saét traùng men, d=280-340mm, ñaùy chaäu cuõng coù loã thoaùt nöôùc vaø xi phoâng d=25mm. Meùp chaäu ñaët caùch saøn 0.85m trong caùc nôi coâng coäng vaø 0.7m ôû trong caùc tröôøng hoïc, nguoàn nöôùc cung caáp laø nöôùc voâ truøng. Ngaøy nay thöôøng duøng bình nöôùc baèng nhöïa 10-20 lít mua saün hoaëc tuû ñieän cung caáp nöôùc noùng laïnh ôû nôi coâng coäng.

10) Pheãu thu nöôùc ôû saøn (coøn goïi laø xi phoâng saøn)

129

Pheãu thu nöôùc ôû saøn boá trí treân maët saøn khu veä sinh trong nhaø ôû, nhaø coâng coäng, nhaø saûn xuaát khaùc, ñaùy maùng tieåu, buoàng taém ñeå thu nöôùc taém, nöôùc tieåu, nöôùc röûa saøn… vaøo oáng thoaùt nöôùc.

Pheãu thu nöôùc ôû saøn goàm 3 phaàn: löôùi chaén raùc, pheãu vaø xi phoâng laøm baèng gang traéng, inox hoaëc nhöïa toång hôïp. Ñaëc tröng khaû naêng thu nöôùc cuûa pheãu thu nöôùc ôû saøn laø xi phoâng vì vaäy ngöôøi ta ñaõ goïi pheãu thu coù 50, 100 laø pheãu maø xi phoâng vaø oáng thoaùt coù ñöôøng kính laø 50 vaø 100.

Löôùi chaén raùc thöôøng ñuùc baèng gang xaùm vôùi loaïi lôùn vaø gang traéng, inox vôùi loaïi nhoû.

Khi ñaët pheãu thu vaøo saøn nhaø phaûi coù lôùp caùch thuyû toát ñeå traùnh nöôùc thaám vaøo saøn nhaø. Kích thöôùc pheãu thu thöôøng cheá taïo tuyø kieåu nhö sau: vôùi xi phoâng 50 coù kích thöôùc 150150mm saâu 135mm, xi phoâng 100mm caùc kích thöôùc töông öùng 250250mm, saâu 200mm v.v… Ñöôøng kính loã hay chieàu roäng khe hôû löôùi chaén khoâng lôùn hôm 10mm.

Xi phoâng thöôøng cheá taïo vôùi caùc côõ ñöôøng kính: 32, 40, 50, 75, 100mm, coù oáng thaùo naèm ngang, thaúng ñöùng hay naèm nghieâng 45o. Pheãu thu ôû saøn neáu noái tröïc tieáp vôùi heä thoáng thoaùt nöôùc chung thì khoâng ñöôïc ñaët treân haønh lang vaø nhaø beáp vì nhöõng nôi naøy ít duøng nöôùc, maøng nöôùc trong xi phoâng bò khoâ daãn ñeán khoâng ngaên ñöôïc hôi boác leân töø coáng. Saøn nhaø phaûi coù ñoä doác i=0.005-0.003 höôùng veà phía pheãu thu. Pheãu thu =50mm coù theå phuïc vuï cho 1-3 buoàng taém, coøn 100 phuïc vuï cho 4-8 buoàng taém.

Noùi chung pheãu thu toát laø pheãu thu vôùi xiphoâng coù chieàu cao lôùp nöôùc lôùn.

130

Hình 6. 12: Löôùi thu nöôùca. Loaïi nhoû; b. Loaïi lôùn

2.2. Yeâu caàu cô baûn ñoái vôùi caùc duïng cuïï thu nöôùc.Coù löôùi chaén raùc (tröø hoá xí)Coù xi phoâng ñeå ngaên chaën hôi trong heä thoáng thoaùt

nöôùc vaøo phoøng.Beà maët phaûi trôn nhaün, khoâng baùm caën, khoâng thaám

nöôùc, khoâng bò hoaù chaát aên moønBaûo ñaûm veä sinh, thoaùt nöôùc nhanh, kích thöôùc nhoû,

troïng löôïng nheïCoù hình daùng, ñöôøng neùt ñeïp, maøu saéc phuø hôïp.Caùc boä phaâïn cuûa duïng cuïï veä sinh coù theå thaùo raùp,

thay theá roõ raøng.

2.2.3. Xi phoâng

Xi phoâng coù nhieäm vuï ngaên ngöøa muøi hoâi thoái, caùc hôi ñoäc töø maïng löôùi thoaùt nöôùc bay vaøo phoøng. Xi phoâng coù theå ñaët döôùi moãi duïng cuïï veä sinh (hoá xí) hay moät nhoùm duïng cuï veä sinh (chaäu röûa) coù theå cheá taïo rieâng reõ (chaäu röûa, chaäu röûa maët, chaäu taém v.v…) hay gaén lieàn vôùi thieát bò thu nöôùc (chaäu xí, pheãu thu ôû saøn …)

131

Hình 6. 13: Caùc loaïi xiphoânga. Xiphoâng ñöùng; b. Xiphoâng xieân; c. Xiphoâng ngang;

d. Xiphoâng kieåm tra; e. Xiphoâng hình chaiTheo caáu taïo xi phoâng chia ra caùc loaïi sau ñaây:Xi phoâng uoán khuùc kieåu thaúng ñöùng(a), naèm ngang(c)

vaø nghieâng 45o (b) thöôøng aùp duïng cho chaäu xíXi phoâng kieåm tra (d) thöôøng aùp duïng cho caùc chaäu

röûa, chaäu tieåuXi phoâng hình chai (e) thöôøng boá trí döôùi caùc chaäu röûa

maët, ñoâi khi caû chaäu tieåu treân töôøngXi phoâng treân saøn: aùp duïng cho caùc chaäu taémXi phoâng duøng cho moät chaäu tieåuXi phoâng thu nöôùc saûn xuaátChieàu daøy cuûa lôùp nöôùc maøng ngaên trong xi phoâng

thöôøng töø 55-75mm (rieâng chaäu xí laø 60mm). Xi phoâng coù =32-50-100mm vaø coù theå cheá taïo baèng gang, saønh, kim loaïi maøu, inox, chaát deûo v.v…

Noùi chung xi phoâng naøo cuõng phaûi ñaûm baûo coù maøng ngaên 50mm, ngaøy nay xi phoâng thöôøng ñöôïc cheá taïo lieàn vôùi duïng cuï veä sinh. Treân thò tröôøng hieän nay caùc xi phoâng saøn coù chieàu daøy maøng ngaên raát nhoû khoâng ñaûm baûo kyõ thuaät.

132

2.2.4. Chæ daãn laép ñaët caùc duïng cuïï veä sinh thu nöôùc thoaùt

Ñeå xaùc ñònh loaïi duïng cuï veä sinh caàn phaûi bieát caùc yeáu toá vaø chöùc naêng cuûa ngoâi nhaø, möùc ñoä tieän nghi beân trong nhaø, soá ngöôøi söû duïng ngoâi nhaø, khoâng gian caàn thieát ñaûm baûo söû duïng vaø nhöõng yeâu caàu kyõ thuaät khaùc nhau. Caùch laép ñaêït caùc duïng cuï veä sinh theo höôùng daãn cuûa nhaø saûn xuaát.

Ñoái vôùi nhaø vaên hoaù xaõ hoäi, nhaø ôû gia ñình soá duïng cuï veä sinh xaùc ñònh theo chöùc naêng, soá ngöôøi söû duïng vaø ñoä lôùn cuûa nhaø.

Ñoái vôùi nhaø coâng nghieäp tuyø thuoäc tính chaát veä sinh cuûa quaù trình kyõ thuaät maø beân coâng ngheä cung caáp soá löôïng vaø ñoä lôùn cuûa caùc duïng cuï veä sinh thu nöôùc thaûi.

Ñeå ñaûm baûo ñieàu kieän söû duïng bình thöôøng thuaän lôïi cuûa caùc duïng cuï veä sinh vaø söï ñi laïi deã daøng, caùc duïng cuï veä sinh thu nöôùc thoaùt caàn ñaët theo chæ daãn cuûa baûng sau:Baûng 6. 1: Chieàu cao laép ñaët duïng cuï veä sinh mm cho

pheùp sai soá 5%

STTTeân duïng cuï veä

sinh thu nöôùc thaûi

Chieàu

cao laép

ñaët

Khoaûng caùch

naèm ngangGhi chuù

(1) (2) (3) (4) (5)

1Chaäu röûa maët

(lavaboâ)

Ñoái vôùi treû em

+ Döôùi 4 tuoåi

+ Töø 4-6 tuoåi

+ Töø 6-11 tuoåi

+ Treân 11 tuoåi

vaø ngöôøi lôùn

450

600

700

800

Töø maët treân

cuûa

Lavaboâ ñeán

maët saøn

Voøi ñôn hay voøi

troän ñöôïc laép

treân töôøng

100200Laép ôû truïc

lavaboâ

Töø maët treân

cuûa Lavaboâ ñeán

truïc voøi

Göông soi 1300 -nt- Töø saøn ñeán

meùp döôùi göông

133



Chieàu

cao laép

ñaët

Khoaûng caùch


(1) (2) (3) (4) (5)

Keä (ñeå löôïc, baøn

chaûi)1250 -nt-

Giaù vaét khaên

ñaët caïnh lavaboâ750

Laép beân traùi,

phaûi caùch caïnh

lavaboâ 50100

Giaù vaét khaên

ñaët treân töôøng

tröôùc maët lavaboâ

140015

00

Caùch töôøng

caïnh nhoû nhaát

laø 50

Keä ñeå xaø boâng950125

0

Laép beân traùi,

phaûi caùch caïnh

lavaboâ 50100

2Boàn taém ñoái vôùi

ngöôøi lôùn

Töø maët treân

chaäu ñeán saøn

Chaäu taém (boàn

taém)Max 600

Voøi troän ñaët

treân töôøng100150 Treân maët chaäu

Höông sen coá ñònh 2100

Töø ñaùy chaäu

ñeán maët döôùi

höông sen

Keä ñeå xaø boâng 750850Töø maët saøn

ñeán meùp keä

3Phoøng taém höông

sen

Töø maët saøn goã

ñeå taém

Chaäu, hoá höùng

nöôùc200300

ñeán maët döôùi

höông senVoøi nöôùc110013

00ÔÛ truïc chaäu hoá

Höông sen 2100

Tay vòn (neáu coù)120013

00

4 Taém höông sen

theo nhoùm

900 giöõa truïc hai

voøi

Voøi nöôùc 120013

00

450 töø truïc voøi

ñeán töôøng

134



Chieàu

cao laép

ñaët

Khoaûng caùch


(1) (2) (3) (4) (5)

Höông sen 2100

Töø maët treân

cuûa saøn ñöùng

taém ñeán maët

döôùi höông sen

Tay vòn1200-

1300ÔÛ maët caïnh voøi

Keä xaø boâng 1300

5Chaäu veâï sinh phuï

nöõ (biñeâ)

Theo

caáu taïo

chaäu

6

Chaäu röûa nhaø

beáp

Chaäu 800

Voøi 1150

7

Chaäu röûa coâng

coâng

700 giöõa hai truïc

chaäu, 450 truïc

chaäu ñeán töôøng

beân caïnhVoøi nöôùc 900950

8

Chaäu röûa trong

nhaø ôû

Chaäu 800

Voøi 200250 Treân meùp chaäu

9

Chaäu röûa ôû nhaø

aên khaùch saïn

Chaäu

ÔÛ

chieàu

cao cuûa

baøn

laøm

vieäc

Voøi nöôùc 200250 Treân meùp chaäu

10Xí beät (kieåu Anh)

Chaäu xí Theo vaät

135



Chieàu

cao laép

ñaët

Khoaûng caùch


(1) (2) (3) (4) (5)

Thuøng röûa ôû

treân cao

230025

00

Phaûi ñaûm baûo

khoâng gian

200mm giöõa

phaàn treân

thuøng vaø traàn

Tay giaät 1300

Keä ñeå giaáy 750

11

Xí xoåm (Thoå Nhó

Kyø)

Chaäu xí

200 hay

cao leân

treân

saøn

Tuøy vieäc boá trí

thoaùt nöôùc

Thuøng röûa 2200

Baûo ñaûm khoâng

gian töø treân

thuøng ñeán traàn

Tay giaät 1300

Keä ñeå giaáy 750

12

Chaäu tieåu nam

Treû em 611 tuoåi 450500Töø saøn ñeán

phaàn treân chaäu> 11 tuoåi vaø

ngöôøi lôùn600650

13

Maùng tieåu nam

Treû em 611 tuoåi 450500

> 11 tuoåi vaø

ngöôøi lôùn600650

OÁng nöôùc röûa

Caëp theo töôøng

1525, loã phun

nöôùc 12,

khoaûng caùch loã

50100, nghieâng

vaøo töôøng 45o

14 Maùng tieåu nöõ

Caáu taïo choã ngoài nhö xí xoåm coù maùng thu

nöôùc tieåu vaø oáng röûa nhö maùng tieåu nöõ

ñaët phía sau choã ngoài

136

Chuù yù: khi boá trí laép ñaët neân choïn kích thöôùc nhoû trong baûng treân.

Baûng 6. 2: Khoaûng caùch giöõa caùc duïng cuï veä sinh vaø giöõa chuùngvôùi töôøng mm cho pheùp sai soá 5%

ST

T

Teân duïng cuï

veä sinhKhoaûng caùch ño

Khoâng

coù

khoâng

gian ñi laïi

caïnh

ngöôøi

söû duïng

Coù

khoâng

gian ñi laïi

caïnh

ngöôøi

söû duïng

(1) (2) (3) (40 (5) (6)

1 Chaäu röûa

maët ngöôøi

lôùn (lavaboâ)

Truïc chaäu Töôøng 450 1050

Truïc chaäuTruïc chaäu

khaùc700

Moät caïnh

chaäuTruïc chaäu xí 350400

Truïc biñeâ 350400

Maët tröôùc

chaäuTöôøng 600

Maët tröôùc xí 600

Maët tröôùc

biñeâ600

2 Chaäu röûa

maët treû em

Ñeán 4 tuoåi


Truïc chaäu

khaùc300

Töø 4 6 tuoåi


Truïc chaäu

khaùc600

Töø 6 11 tuoåi


Truïc chaäu

khaùc700

3Chaäu taém

ngöôøi lôùnMieäng chaäu Töôøng 600

Maët tröôùc

lavaboâ

600

137

ST

T

Teân duïng cuï


Khoâng

coù

khoâng

gian ñi laïi

caïnh

ngöôøi

söû duïng

Coù

khoâng

gian ñi laïi

caïnh

ngöôøi

söû duïng

(1) (2) (3) (40 (5) (6)

Maët tröôùc xí 500

Maët tröôùc

biñeâ500

Maët caïnh

lavaboâ

Cho pheùp maët caïnh

lavaboâ laán sang

maët chaäu 30 ñoái

vôùi nhaø coù tieän

nghi thaáp

Truïc xí 400

Biñeâ 400

4 Taém höông senMieäng höông

sen

Töôøng maët

chính600

Maët chính

lavaboâ400

Xí 400

Biñeâ 400

Maët caïnh

lavaboâ0

Truïc xí 300

Truïc Biñeâ 300

Töôøng beân 450

Truïc höông

sen khaùc900

5 Xí hay biñeâ Truïc xí, biñeâ Töôøng 350 400

Maët chính xí,

biñeâ

Truïc xí, biñeâ

khaùc600

Maët chính xí,

biñeâ500

Truïc xí, biñeâ 700

138

ST

T

Teân duïng cuï


Khoâng

coù

khoâng

gian ñi laïi

caïnh

ngöôøi

söû duïng

Coù

khoâng

gian ñi laïi

caïnh

ngöôøi

söû duïng

(1) (2) (3) (40 (5) (6)

6 Chaäu röûa

nhaø beáp

Maët caïnh

chaäuTöôøng 50

Baøn chuaån

bò0

Maët chính Töôøng 600

7 Chaäu röûa Maët caïnh

chaäuTöôøng 450

Maët chính Töôøng 600

8 Chaäu tieåu

Töø 611 tuoåi

Truïc Töôøng 300 300

Truïc tieåu

khaùc600

Maët chính

tieåu khaùc700

Maët chính Töôøng 350 350

Maët chính

tieåu khaùc1100

> 11 tuoåi vaø

ngöôøi lôùn

Truïc Töôøng 350 950

Truïc tieåu

khaùc700

Maët chính

tieåu khaùc800

Maët chính Töôøng 400 1000

Maët chính

tieåu khaùc1200

Chuù yù: khi boá trí laép ñaët neân choïn kích thöôùc nhoû trong baûng treân vaø theo söï chæ daãn cuûa catalo thieát bò

2.2.5. Caáu taïo maïng löôùi thoaùt nöôùc beân trong nhaø.

Maïng löôùi thoaùt nöôùc beân trong nhaø laø söï hôïp thaønh cuûa caùc ñöôøng oáng vaø boä phaän noái oáng (trong ñoù chia ra

139

oáng lieân heä, oáng nhaùnh, oáng ñöùng, vaø oáng thaùo nöôùc ra khoûi nhaø caùc thieát bi xem xeùt taåy röûa vaø thoâng hôi…) (Hình 6.16).5.1. OÁng vaø caùc boä phaän noái oáng.

Ñeå xaây döïng maïng löôùi thoaùt beân trong nhaø ngöôøi ta thöôøng duøng caùc loaïi oáng sau ñaây:a. OÁng nhöïa:

OÁng nhöïa cöùng (oáng chaát deûo) thoaùt nöôùc vaø caáp nöôùc ra ñôøi töø nhöõng naêm 1950 theá kyû XX. Ngaøy nay ñöôïc söû duïng roäng raõi trong coâng trình oáng nhöïa haàu nhö thay theá hoaøn toaøn oáng saønh theùp, gang, fibroximang. OÁng nhöïa nheï, reû, deã thi coâng. Khi duøng oáng nhöïa caàn chuù yù tính co daõn lôùn, chòu neùn keùm, chòu nhieät keùm cuûa noù ñeå coù bieän phaùp khaéc phuïc:OÁng ñi trong hoäp oáng khi oáng ñi xuyeân qua saøn choã öôùt phaûi qua oáng loàng vaø choáng thaám kyõ.

Hình daïng, phuï tuøng oáng nhöïa thoaùt nöôùc gioáng oáng nhöïa caáp nöôùc, song moûng hôn vì khoâng chòu aùp löïc.

Chöõ T cong Chöõ thaäp cong Chöõ T cong kieåm tra

maët sau

Chöõ Y ruùt (Teâ 45o) Boä khôùp noái soáng Bích noái ñôn

Chöõ Y (Teâ 45o) Khaâu noái Khaâu noái ruùt

140




Oáng coù khôùp noái daùn keo

Oáng coù khôùp noái gioaêng cao su

Oáng khoâng coù khôùp noái

Hình 6. 14: Oáng nhöïa thoaùt nöôùc vaø caùc boä phaän noái oáng

b. OÁng gang: Thöôøng duøng trong caùc nhaø coâng coäng quan troïng vaø

coâng nghieäp, oáng thöôøng cheá taïo theo kieåu mieäng loe coù ñöôøng kính 50mm,100mm vaø150mm, chieàu daøy 4-5mm, chieàu daøi 500-3000mm.Ñeå baûo ñaûm nöôùc khoâng thaám ra ngoaøi ngöôøi ta noái oáng nhö sau:2/3 mieäng loe nheùt chaët baèng sôïi gai taåm bitum sau ñoù nheùt vöõa xi maêng phaàn coøn laïi vaø sau cuøng xaûm moät lôùp baèng chì haøn. Mieäng loe bao giôø cuõng ñaët ngöôïc ñöôøng nöôùc chaûy. Cuõng nhö caáp nöôùc ñeå noái caùc choã cong ngoaët, reõ… ngöôøi ta thöôøng duøng caùc boä phaän noái nhö sau: cuùt (90,100,135,150) coân, teâ, thaäp thaúng hay cheùo (45hay 60) coù ñöôøng kính ñoàng nhaát hay töø to sang nhoû, oáng cong chöõ S, caùc oáng ngaén ñeå noái oáng gang vôùi oáng saønh, oáng theùp … oáng gang thoaùt nöôùc, ngaøy nay haàu haàu nhö khoâng coøn söû duïng vì deã vôõ, ñaét tieàn… vaø vì coù oáng nhöïa thay theá toát hôn nhieàu maët.

141

http://sieuthivlxd.com.vn/DetailProduct.aspx?companyid=859&productid=6611&catid=364&parentid=



Hình 6. 15: OÁng gang thoaùt nöôùc vaø caùc boä phaän noái oáng

a. OÁng loaïi thöôøng; b. OÁng loaïi ñaëc bieät; c, d. Cuùt; e. OÁng cong S;

g. OÁng loàng; h,i. Coân; k. Teâ xieân;l. Teâ thaúng; m. Thaäp xieân; n. Thaäp thaúng;

o. OÁng ngaén; p. OÁng kieåm trac. OÁng saønh:

Thöôøng söû duïng trong caùc nhaø ôû gia ñình vaø taäp theå (tieâu chuaån thaáp ) ñoä beàn keùm hôn deã beå vôõ, coù theå duøng laøm oáng thoaùt nöôùc beân trong nhaø cuõng nhö ngoaøi saân, cuõng cheá taïo theo kieåu mieäng loe vaø caùc boä phaän noái oáng cuõng nhö oáng gang D50-150 daøi 0,5-1m, caùch noái oáng nhö oáng gang nhöng chæ xaêm baèng vöõa xi maêng, ngaøy nay chæ duøng cho coâng trình baùn kieân coá, oáng saønh thöôøng ñöôïc söû duïng ôû noâng thoân vì ñöôïc saûn xuaát taïi choã, giaù caû thích hôïp.d. OÁng theùp:

Chæ duøng ñeå daãn oáng nöôùc thoaùt töø nhöõng duïng cuï veä sinh: chaäu röûa, taém, chaäu voøi phun nöôùc uoáng … ñeán oáng gang, saønh trong saøn. OÁng theùp duøng thoaùt nöôùc coù ñöôøng kính nhoû hôn hoaëc baèng 50mm, chieàu daøi ngaén.

142

Ngaøy nay haàu nhö khoâng duøng ñeå thoaùt nöôùc vì vöøa ñaét tieàn, chòu hoaù chaát trong nöôùc thaûi keùm vaø vì coù oáng nhöïa thoaùt nöôùc thay theá hoaøn haûo hôn.e. OÁng fibrociment:

Coù ñöôøng kính D50,100,150mm trôû leân coù theå cheá taïo theo kieåu mieäng loe (D nhoû) hoaëc hai ñaàu trôn (D lôùn) coù theå laøm oáng thoaùt trong nhaø hay saân nhaø. OÁng naøy naëng neà, kích thöôùc lôùn neân chuû yeáu laøm oáng thoaùt beân ngoaøi nhaø, oáng ñöùng thoaùt nöôùc möa nhö tröôøng hôïp duøng oáng gang nhöng ñoä beàn keùm hôn. Haàu nhö khoâng duøng nöõa.f. OÁng beâ toâng:

D lôùn hôn hoaëc baèng 100 daøi 1-2 m thöôøng cheá taïo hai ñaàu trôn vaø chæ duøng laøm oáng thoaùt saân nhaø trôû ra. OÁng beâ toâng ñaët thaúng, noái vôùi nhau thaúng, choã ngoaët cong noái baèng hoá ga. Söû duïng oáng beâ toâng coát theùp chuû yeáu ñeå thoaùt nöôùc cho heä thoáng thoaùt nöôùc thaønh phoá.g. Caùc loaïi oáng khaùc:

Ñeå daãn chaát loûng coù tính chaát xaâm thöïc, ngöôøi ta thöôøng duøng caùc oáng baèng saønh söù, thuyû tinh, thau, chaát deûo, inox.

143

2.2.6. Maïng löôùi ñöôøng oáng thoaùt nöôùc trong nhaø:

Hình 6. 16: Maïng löôùi thoaùt nöôùc sinh hoaït trong nhaø1. OÁng lieân heä; 2. OÁng nhaùnh; 3. OÁng ñöùng;

4. OÁng thaùo (oáng taäp trung); 5. OÁng thoâng hôia. OÁng lieân heä:

OÁng lieân heä laø oáng noái töø caùc mieäng thu nöôùc ( duïng cuï veä sinh, pheãu thu, hoá thu) ñeán oáng nhaùnh, oáng ñöùng hay oáng taäp trung.b. OÁng nhaùnh:

OÁng nhaùnh duøng ñeå daãn nöôùc thoaùt töø nhoùm duïng cuï veä sinh vaøo oáng ñöùng hay oáng taäp trung.

- OÁng nhaùnh vaø oáng lieân heä coù theå ñaët treân saøn, trong saøn nhaø( trong lôùp ñeäm) hay treo döôùi traàn coù daïng oáng treo (khi ñoù neân coù traàn che kín cho myõ quan). Chieàu daøi oáng nhaùnh vaø oáng lieân heä khoâng neân lôùn quaù 10m ñeå traùnh taéc oáng vaø traùnh cho chieàu daøy saøn nhaø quaù lôùn neáu ñaët oáng trong saøn. Khi oáng ñaët döôùi neàn nhaø taàng treät thì chieàu daøi coù theå lôùn hôn nhöng phaûi coù hoá kieåm tra treân moät ñoaïn khoâng lôùn hôn 10m.

144

- Khoâng ñaët oáng treo qua caùc phoøng ôû, beáp, vaø caùc phoøng saûn xuaát khaùc khi saûn phaåm ñoøi hoûi veä sinh cao. Ñoä saâu ñaët oáng nhaùnh vaø oáng lieân heä trong nhaø laáy xuaát phaùt töø ñieàu kieän baûo ñaûm cho oáng khoûi bò phaù hoaïi do taùc ñoäng cô hoïc nhöng phaûi saâu hôn 100mm keå töø maët neàn tôùi ñænh oáng ñoái vôùi oáng deã vôõ. Trong nhaø ôû vaø nhaø coâng coäng khi yeâu caàu myõ quan ñoøi hoûi khoâng cao laém coù theå xaây döïng caùc maùng noái ñeå daãn nöôùc taém giaët ñeán caùc pheãu thu, nhöng tröôùc khi nöôùc chui vaøo oáng ñöùng phaûi qua löôùi chaén raùc vaø xi phoâng. Maùng coù theå laøm baèng gaïch, beâ toâng coù chieàu roäng 100-200mm ñoä doác toái thieåu 1%.c. OÁng ñöùng:

OÁng ñöùng laø oáng taäp hôïp nöôùc töø oáng lieân heä hay oáng nhaùnh vaän chuyeån nöôùc theo phöông ñöùng ñeán oáng taäp trung (naèm ngang döôùi neàn nhaø), thöôøng boá trí ôû goùc töôøng, choã taäp trung nhieàu duïng cuï veä sinh, nhaát laø caùc hoá xí vì daãn phaân ñi xa deã taéc. OÁng coù theå ñaët hôû ngoaøi töôøng hay boá trí trong hoäp chung vôùi caùc ñöôøng oáng, laãn vaøo töôøng, hay naèm trong khe giöõa hai böùc töôøng ( moät töôøng chòu löïc, moät töôøng che chaén). Neáu oáng ñaët kín thì ôû oáng kieåm tra phaûi chöùa caùc cöûa môû ra deã daøng ñeå thaêm nom taåy röûa ñöôøng oáng. Ñöôøng kính oáng ñöùng thoaùt nöôùc trong nhaø toái thieåu 50mm, neáu thu nöôùc phaân thì duø chæ coù moät hoá xí ñöôøng kính toái thieåu 100mm( keå caû oáng nhaùnh). Thoâng thöôøng oáng ñaët thaúng ñöùng töø taàng döôùi leân taàng treân cuûa nhaø, nhöng neáu kieán truùc cuûa nhaø khoâng cho pheùp laøm nhö vaäy thì coù theå ñaët moät ñoaïn ngaén ngang coù höôùng doác leân, khi ñoù khoâng ñöôïc noái oáng nhaùnh vaøo oáng ngang naøy vì noù laøm caûn trôû toác ñoä nöôùc chaûy trong oáng deã sinh ra taéc. Tröôøng hôïp chieàu daøy töôøng, moùng nhaø thay ñoåi thì duøng oáng cong S.d. OÁng thaùo (coøn goïi laø oáng taäp trung hay oáng xaû)

OÁng thaùo laø oáng chuyeån tieáp töø cuoái oáng ñöùng döôùi maët neàn nhaø (taàng treät) hay taàng haàm ra hoá thaêm ngoaøi saân nhaø, chieàu daøi lôùn nhaát khoâng thaêm ñöôïc cuûa oáng thaùo theo qui phaïm laáy nhö sau:

OÁng D=50mm lmax= 10m.OÁng D=100mm lmax= 15mm.

145

OÁng D=200mm lmax= 20m.Treân ñöôøng oáng thaùo ra khoûi nhaø caùch moùng nhaø töø

3-5m ngöôøi ta thöôøng boá trí moät hoá thaêm, choã ñöôøng oáng thaùo gaëp ñöôøng oáng ngoaøi saân nhaø cuõng phaûi boá trí moät hoá thaêm (thöôøng keát hôïp hai hoá thaêm laøm moät). Goùc ngoaët giöõa oáng thaùo vaø oáng ngoaøi saân khoâng ñöôïc nhoû hôn 900 theo chieàu nöôùc chaûy. Coù theå noái moät hay hai, ba oáng thaùo chung trong moät hoá thaêm. OÁng thaùo coù D lôùn hôn hoaëc baèng oáng ñöùng, coù theå noái nhieàu oáng ñöùng vôùi moät oáng thaùo, khi ñoù D cuûa oáng thaùo phaûi tính theo thuyû löïc, choã oáng thaùo xuyeân qua töôøng, moùng nhaø phaûi chöøa moät loã lôùn hôn D oáng, toái thieåu laø 30cm. Khe hôû giöõa oáng vaø loã phaûi bòt kín baèng ñaát seùt nhaõo ( coù theå troän vôùi ñaù daêm gaïch vôõ), neáu laø neàn ñaát khoâ, tröôøng hôïp neàn ñaát coù chöùa nöôùc ngaàm thì phaûi ñaët trong oáng bao baèng theùp hay gang vaø nheùt kín khe hôû baèng sôïi gai taåm bitum. Cho pheùp ñaët oáng thaùo döôùi neàn nhaø thieát bò naëng, nhöng ñöôøng oáng phaûi ñöôïc baûo veä caån thaän traùnh taùc ñoäng cô hoïc gaây beå vôõ. Ñoä doác cuûa oáng thaùo ra ngoaøi nhaø coù theå laáy lôùn hôn tieâu chuaån thoâng thöôøng moät chuùt ñeå baûo ñaûm nöôùc chaûy ra khoûi nhaø ñöôïc nhanh choùng, deã daøng, ít bò taéc. Khoâng ñöôïc noái oáng thaùo vuoâng goùc vôùi nhau ôû döôùi neàn nhaø maø khoâng coù gieáng kieåm tra, hoá thaêm hoaëc co lôi 1350

e. OÁng thoâng hôiOÁng thoâng hôi duøng ñeå thoaùt hôi töø beân trong heä

thoáng thoaùt nöôùc trong nhaø vaø laøm cho heä thoáng thoaùt nöôùc luoân tieáp xuùc vôùi khí quyeån baûo ñaûm söï caân baèng aùp suaát cuûa maïng löôùi thoaùt nöôùc vôùi beân ngoaøi khí quyeån, nhaèm thoaùt hôi ñoäc trong heä thoáng thoaùt nöôùc, laøm giaûm aûnh höôûng ñoäc haïi ñoái vôùi ngöôøi quaûn lyù heä thoáng thoaùt nöôùc vaø traùnh nguy hieåm veà noå chaùy. Caùc oáng thoâng hôi cao hôn maùi nhaø 0,7m, caùch xa cöûa soå, ban coâng nhaø laùng gieàng toái thieåu 4m, ñeå baûo veä oáng khoûi nöôùc möa treân choùp oáng phaûi coù muõ che khoâng cho nöôùc möa vaøo.

Coù nhieàu kieåu oáng thoâng hôi, tuyø chöùc naêng vaø vò trí chia ra 3 loaïi:

OÁng thoâng tröïc tieáp (chính).

146

OÁng thoâng phuï.OÁng thoâng hôi boå sung.

Hình 6. 17: Chi tieát oáng thoâng hôi treân maùi nhaø*OÁng thoâng hôi tröïc tieáp: (coøn goïi laø oáng thoâng hôi chính)

OÁng thoâng hôi tröïc tieáp laø nhöõng oáng ñöùng ñöôïc keùo daøi leân khoûi maùi nhaø. Ñeå giaûm caùc oáng xuyeân qua maùi nhaø coù theå noái caùc oáng thoâng hôi laïi vôùi nhau ôû traàn cuûa taàng treân cuøng thaønh moät oáng chuøn ñeå xuyeân qua leân maùi nhaø. Ñöôøng kính oáng thoâng hôi chung toái thieåu baèng 1,5 laàn ñöôøng kính oáng thoâng hôi lôùn nhaát hoaëc tính theo coâng thöùc:

Trong ñoù: Di laø ñöôøng kính cuûa oáng thöù hai trôû ñi.Dmax laø ñöôøng kính oáng lôùn nhaát.

147

OÁng thoâng tröïc tieáp laøm vieäc toát khi oáng lieân heä, oáng nhaùnh ngaén vaø oáng ñöùng coù chieàu cao nhoû vaø löu löôïng ít.*OÁng thoâng hôi phuï:

OÁng thoâng hôi phuï laø nhöõng oáng keùo daøi cuûa oáng lieân heä, oáng nhaùnh leân treân maùi nhaø. OÁng thoâng hôi phuï caàn thieát khi oáng lieân heä daøi lôùn hôn 10m hay oáng nhaùnh daãn nöôùc thoaùt cuûa nhieàu duïng cuï veä sinh lôùn hôn hoaëc baèng 4 xí hay coù hai duïng cuï thu nöôùc maø coù ñoä ñaày lôùn hôn hoaëc baèng 50%. Trong tröôøng hôïp naøy do löu löôïng thoaùt lôùn vaø chaát thaûi nöôùc coù theå chaûy ñaày trong oáng coù aùp löïc, do aùp löïc khí quyeån toàn taïi treân maët nöôùc, nöôùc trong xi phoâng seõ bò thaùo caïn, maøng ngaên thuyû löïc bò phaù huyû vaø hôi trong heä thoáng thoaùt bay vaøo beân trong nhaø. OÁng thoâng hôi phuï baûo ñaûm aùp löïc trong maïng löôùi thoaùt caân baèng aùp löïc khí quyeån. OÁng thoâng hôi phuï coøn laøm nhöõng tröôøng hôïp thoaùt nhöõng nöôùc deã bay hôi laøm cho nöôùc ôû xi phoâng mau caïn.

OÁng thoâng hôi phuï thöôøng ñöôïc noái vôùi oáng thoâng hôi chính gaàn ñoù ôû traàn taàng treân cuøng hay ôû taàng kyõ thuaät.

Hình 6. 18: OÁng thoâng hôi.1. OÁng thoâng hôi tröïc tieáp.

2. OÁng thoâng hôi phuï.* OÁng thoâng hôi boå sung:

OÁng thoâng hôi boå sung caàn thieát trong tröôøng hôïp chieàu cao oáng ñöùng lôùn hôn 40m ñeå baûo ñaûm cho oáng ñöùng luoân coù moät aùp löïc töông ñöông aùp löïc khí quyeån, vì chieàu cao oáng ñöùng lôùn nöôùc chaûy vôùi vaän toác lôùn deã hình thaønh nhöõng nuùt lieân tuïc baèng nöôùc ruùt caïn nöôùc trong caùc xi phoâng, hay gaây aùp löïc khaùc nhau trong caùc ñoaïn

148

oáng.Vôùi nhaø cao taàng cöù 2 taàng coù moät oáng noái töø oáng

ñöùng qua oáng thoâng hôi boå sung.OÁng thoâng hôi boå sung coøn caàn thieát khi:- Khi oáng ñöùng thoaùt nöôùc coù D= 50mm, maø löu löôïng

nöôùc lôùn hôn 2l/sec- Khi oáng ñöùng thoaùt nöôùc coù D=100mm, maø löu löôïng

nöôùc lôùn hôn 9l/sec- Khi oáng ñöùng thoaùt nöôùc coù D=100mm, maø löu löôïng

nöôùc lôùn hôn 20l/sec.

Hình 6. 19: OÁng thoâng hôi.

1. OÁng thoâng hôi tröïc tieáp.2. OÁng thoâng hôi boå sung.3. OÁng noái

149

Hình 6. 20 Caùc loaïi oáng thoâng hôi1. OÁng thoâng hôi chính; 2. OÁng thoâng hôi phuï; 3. OÁng

thoâng hôi boå sungf. Thieát bò kieåm tra vaø taåy röûa:

Duøng ñeå xem xeùt tình hình laøm vieäc cuûa ñöôøng oáng, ñeå thoâng oáng khi bò taéc vaø taåy röûa saïch ñöôøng oáng khi caàn thieát. Thieát bò kieåm tra taåy röûa goàm 2 loaïi: oáng vaø cuùt (coude) kieåm tra taåy röûa.

* Vôùi oáng ñöùng:- OÁng kieåm tra thöôøng boá trí ôû caùc taàng treân vaø döôùi

cuøng cuûa oáng ñöùng thoaùt nöôùc ( neáu oáng ñöùng coù ñoaïn nhaùnh naèm ngang thì phaûi theâm 1 oáng kieåm tra ôû treân ñoaïn oáng naøy) cao caùch saøn khoaûng 1m25 vaø cao hôn meùp duïng cuï veä sinh noái vôùi oáng ñöùng toái thieåu laø 15cm trong taàng ñoù. Trong caùc nhaø cao taàng töø 5 trôû leân thì toái thieåu 2 taàng phaûi coù 1 oáng kieåm tra.

* Vôùi oáng naèm ngang:- Treân caùc ñoaïn oáng nhaùnh naèm ngang ôû taàng treät

phaûi ñaët caùc oáng kieåm tra taåy röûa, khi ñoù oáng kieåm tra phaûi ñaët trong caùc hoá kieåm tra coù kích thöôùc 70x70cm, coù naép môû nhanh choùng ñeå thaêm nom, taåy röûa ñöôøng oáng neáu ôû taàng treät, neáu ôû saøn caùc taàng khaùc thì phaûi boá trí ñuû choã ñeå coù theå thoâng taåy oáng röûa ñöôïc.

- Cuùt kieåm tra, taåy röûa ñaët ôû ñaàu caùc oáng coù töø 3 duïng cuï veä sinh trôû leân (nhaát laø ôû ñaàu caùc oáng daãn nöôùc phaân töø hoá xí ra) neáu ôû phía döôùi khoâng boá trí oáng

150

kieåm tra. Taïi caùc choã ngoaët cuûa ñöôøng oáng khi goùc ngoaët nhoû hôn 900 thì phaûi boá trí caùc thieát bò kieåm tra taåy röûa.

Baûng 6. 3: Khoaûng caùch lôùn nhaát giöõa caùc oáng kieåm tra taåy röûa treân ñoaïn oáng thaúng naèm ngang.

Ñöôøng kính

oáng(mm)

Khoaûng caùch giöõa caùc oáng kieåm tra taåy röûa

phuï thuoäc vaøo tính chaát

nöôùc thoaùt (m)

Nöôùc thaûi

saûn xuaát trong

Nöôùc thaûi sinh

hoaït vaø nöôùc

thaûi saûn xuaát ít

höõu cô

Nöôùc thaûi saûn

xuaát coù nhieàu

chaát baån höõu

cô

50 15 12 10

100-150 20 15 12

200 25 20 15

Hình 6. 21: Hoá kieåm tra

a. Kieåu vuoâng; b. Kieåu troøn

5.3. Söï lieân heä cuûa maïng löôùi thoaùt nöôùc vaø hoá ga.5.3.1. Söï lieân heä cuûa maïng löôùi thoaùt nöôùc:

151

Hình 6. 22: Lieân heä giöõa thoaùt nöôùc trong vaø ngoaøi nhaø

- Nöôùc thoaùt töø maïng löôùi beân trong nhaø chaûy ra maïng löôùi ngoaøi saân vaøo maïng löôùi thoaùt tieåu khu roài vaøo caùc oáng chính thoaùt nöôùc ngoaøi phoá. Choã gaëp nhau giöõa oáng thaùo vaø oáng thoaùt ngoaøi saân phaûi boá trí moät hoá thaêm, tröôùc khi ñoå ra oáng chính thaønh phoá, treân ñöôøng oáng tieåu khu caùch ñöôøng khoaûng 1-1,5m ngöôøi ta thöôøng boá trí moät hoá kieåm tra. Nhö vaäy caùc maïng löôùi thoaùt nöôùc beân ngoaøi lieân heä vôùi nhau baèng hoá ga.

- Maïng löôùi thoaùt nöôùc saân nhaø cuõng nhö tieåu khu thöôøng xaây döïng song song doïc moùng nhaø, song song ñöôøng caùch moùng toái thieåu töø 2-3m, ñöôùng kính oáng toái thieåu cuûa maïng löôùi ngoaøi saân nhaø laø 150mm vaø baûo ñaûm lôùn hôn oáng trong nhaø, maïng löôùi tieåu khu laø 200mm. Ñoä doác cuûa maïng löôùi saân nhaø vaø tieåu khu laáy theo tính toaùn thuyû löïc coù xeùt ñieàu kieän ñòa hình ñòa phöông vaø ñoä saâu choân oáng beân ngoaøi. Ñoä saâu choân oáng ñaàu tieân ngoaøi saân nhaø phuï thuoäc vaøo ñoä saâu cuûa oáng thaùo ra khoûi nhaø, toái thieåu saâu 0,2m ôû nôi khoâng coù xe coä qua laïi vaø 0,8m nôi coù xe coä qua laïi tính ñeán ñænh oáng.5.3.2. Hoá ga (gieáng):

- Hoá ga laø moät coâng trình treân maïng löôùi thoaùt nöôùc ngaàm beân ngoaøi nhaø. Hoá ga xuaát phaùt töø tieáng Phaùp “Rga”

- Hoá ga ñöôïc xaây döïng ôû caùc choã ñöôøng oáng thoaùt ñoåi höôùng, choã cong, choã caùc oáng gaëp nhau, choã oáng thay ñoåi ñoä doác, thay ñoåi ñöôøng kính. Treân caùc ñoaïn oáng thaúng

152

quaù daøi cuûa maïng löôùi thoaùt nöôùc thì vôùi oáng:+D=150-600mm khoaûng caùch hoá ga nhoû hôn hoaëc baèng

50m.+D=600-1400 khoaûng caùch hoá ga nhoû hôn hoaëc baèng

75m.- Trong hoá ga nöôùc chaûy coù goùc ngoaëc phaûi lôùn hôn 900

ñeå traùnh caën laéng ñoïng laïi trong ñaùy hoá ga, caûn trôû doøng chaûy.

Hoá ga trong saân nhaø hay tieåu khu coù daïng troøn hay vuoâng hay chöõ nhaät, coù ñöôøng kính hay caïnh laø 700mm hay 1000mm, thöôøng coù caáu taïo ñaùy baèng beâ toâng, thaønh xaây gaïch ñaëc daøy 200, naép baèng taám ñan beâ toâng coát theùp.

Hoá ga trong heä thoáng thoaùt nöôùc coù theå chia laøm 3 loaïi:

a. Hoá thaêm (hoá thaêm):Duøng ñeå thaêm nom, thoâng taéc, naïo röûa ñöôøng oáng

thoaùt nöôùc, nöôùc chaûy trong caùc hoá thaêm laø chaûy trong maùng, khoâng ñeå nöôùc ñoïng laïi trong hoá thaêm, ñoàng thôøi khoâng ñeå nöôùc treân maët ñaát, maët saøn chaûy vaøo hoá thaêm. OÁng ra vaøo moãi hoá thaêm coù theå noái theo kieåu ngang ñænh oáng hay kieåu ngang möùc nöôùc. Noái ngang ñænh oáng deã thieát keá, thi coâng hôn, song khoù thöïc hieän vieäc tieát kieäm ñoä doác. Noái ngang möùc nöôùc veà maët thuyû löïc nöôùc chaûy eâm hôn, song thieát keá thi coâng phaûi thieát keá tæ mæ, khoù khaên hôn.

- Rieâng hoá thaêm, choã noái giöõa maïng löôùi oáng thoaùt trong nhaø vôùi ngoaøi nhaø, choã oáng tieåu khu, nhoùm nhaø tröôùc khi ñoå ra oáng thaønh phoá thì phaûi coù tuùi chöùa caën nhö hoá thu nöôùc, nhöng khoâng thu nöôùc treân beà maët.

153

Hình 6. 23: Hoá thaêma. Noái ngang maët nöôùc; b. Noái ngang ñænh oángb. Hoá thu(Gieáng thu):Hoá thu chuû yeáùu duøng ñeå thu nöôùc treân beà maët saøn,

maët ñöôøng nhö nöôùc möa, nöôùc röûa saân, saøn nhaø… Do nöôùc chaûy treân beà maët vaøo hoá ga mang theo caùc caën naëng nhö buøn, caùt…neân ñaùy hoá ga phaûi coù tuùi chöùa ñeå giöõ caën laïi vaø laáy ñi theo chu kì ñeå traùnh ngheït oáng. Treân naép ñaäy hoá ga coù nhieàu loã thu nöôùc 20-30mm hoaëc cöûa thu nöôùc coù löôùi chaén raùc vaø maùng xiphoâng nhö caùc hoá ga treân ñöôøng phoá.

- Neáu hoá thu treân maïng löôùi ñöôøng oáng thoaùt nöôùc chung sinh hoaït vaø nöôùc möa thì phaûi coù xi phoâng ñeå beân treân hoá thu khoâng coù muøi hoâi cuûa coáng. (Hình 6.24a)

- Neáu hoá thu treân maïng löôùi ñöôøng oáng thoaùt rieâng nöôùc möa thì khoâng caàn coù xiphoâng (hình 6.24b)

154

Hình 6. 24 Hoá thu nöôùc möa treân beà maëtc. Hoá chuyeån baäc: Khi caùc oáng thoaùt nöôùc gaëp nhau taïi hoá ga maø coù

cheânh leäch ñoä cao ñaùy oáng vaøo vaø ra lôùn hôn 0,5m thì phaûi xaây döïng caùc hoá chuyeån baäc ñeå doøng chaûy khoâng xoaùy moøn ñaùy vaø thaønh hoá ga.

- Caùc daïng hoá ga chuyeån baäc cuûa maïng löôùi thoaùt nöôùc saân nhaø vaø tieåu khu theo hình veõ:

Hình 6. 25: Caùc loaïi hoá chuyeån baäc

2.2.7. Yeâu caàu veõ thieát keá maïng löôùi thoaùt nöôùc.

+ Vieäc löïa choïn tuyeán oáng, caùch laép ñaët oáng phaûi baûo ñaûm caùc yeâu caàu sau:

- Ñaûm baûo nöôùc chaûy lieân tuïc theo söï rôi töï do vaø chæ phaûi bôm trong tröôøng hôïp baét buoäc.

- Ñöôøng oáng coá gaéng ñaët thaúng, traùnh ñoåi höôùng ñi deã bò taéc, ñoùng caën.

- Chieàu daøi ngaén nhaát.- Ñöôùng oáng phaûi ñöôïc baûo veä traùnh va chaïm nhieàu,

coù theå thaêm nom ñöôïc.- Ñöôøng oáng phaûi ñöôïc thoâng hôi, traùnh hieän töôïng aùp

155

löïc cao hoaëc thaáp trong ñöôøng oáng.- Ñoä doác vaø vò trí tuyeán oáng caàn löïa choïn ñeå khoâng

caûn trôû vieäc ñi laïi vaø cuõng traùnh che ñaäy toán keùm.- Ñöôøng oáng khoâng laøm aûnh höôûng ñeán myõ quan cuûa

coâng trình, neân ñaët oáng trong choã khuaát, gen oáng.- Vaät lieäu laøm oáng phaûi beàn, cho pheùp nöôùc chaûy deã

daøng.+ Khi thieát keá maïng löôùi caáp thoaùt nöôùc coâng trình

thöôøng coù 3 loaïi baûn veõ:- Baûn veõ maët baèng.- Baûn veõ sô ñoà khoâng gian hay sô ñoà oáng ñöùng.- Baûn veõ chi tieát.- Baûn thoáng keá vaät lieäu, thieát bò, phuï tuøng chính.+ Maïng löôùi oáng saân nhaø coù baûn veõ maët baèng vaø

caùc maët caét doïc theo tuyeán oáng vaø chi tieát nhö khi thieát keá maïng löôùi thoaùt nöôùc beân ngoaøi ñöôøng phoá (Thoaùt nöôùc thaønh phoá).

2.2.8. Tính toaùn maïng löôùi oáng thoaùt nöôùc sinh hoaït beân trong nhaø

2.8.1. Xaùc ñònh löu löôïng nöôùc thaûi tính toaùn.Muïc ñích laø ñeå choïn ñöôøng kính vaø ñoä doác oáng thích

hôïp.a) Löu löôïng nöôùc thoaùt tính toaùn cuûa caùc ñoaïn oáng ñoái

vôùi nhaø ôû gia ñình vaø nhaø coâng coäng

qth: Löu löôïng nöôùc thoaùt tính toaùn (l/s)qc: Löu löôïng nöôùc caáp tính toaùn cuûa caùc duïng cuï veä sinh caàn thoaùt (coâng thöùc 4 vaø 5 ôû chöông 4)qdc max: Löu löôïng nöôùc thoaùt cuûa moät duïng cuï veä sinh coù löôïng nöôùc thaûi lôùn nhaát chaûy vaøo ñoaïn oáng tính toaùn (baûng 6.4)

b) Löu löôïng nöôùc thoaùt tính toaùn cuûa caùc ñoaïn oáng ñoái vôùi nhaø coâng coäng ñaëc bieät: phoøng khaùn giaû, taém coâng coäng, theå thao, aên uoáng, caùc phoøng sinh hoaït cuûa xí nghieäp tính theo coâng thöùc sau:

qdc: Löu löôïng nöôùc thoaùt tính toaùn cuûa moät duïng cuï veä sinh cuøng loaïi (baûng 6.4)

156

n: Soá löôïng duïng cuï veä sinh cuøng loaïi hay duïng cuï saûn xuaát cuøng loaïi.a: Soá % hoaït ñoäng ñoàng thôøi cuûa caùc duïng cuï veä sinh (laáy theo baûng 3.9 phaàn caáp nöôùc, chöông 4).Rieâng ñoái vôùi hoá xí laáy nhö sau:

Döôùi 3 hoá xí a= 33Töø 3-5 hoá xí a= 20Töø 5-25 hoá xí a=12Töø 25-50 hoá xí a= 8Töø 50-100 hoá xí a= 6

Caùc soá lieäu ñaëc tröng oáng thoaùt nöôùc cuûa caùc duïng cu veä sinh coù theå laáy theo baûng 6.4

Baûng 6. 4: Löu löôïng nöôùc thaûi, ñöôøng kính vaø ñoä doác nhoû nhaát cuûa oáng lieân heä cuûa caùc duïng cuï

veä sinh.


sinh

Löu löôïng

nöôùc thaûi

(l/s)

qdc

Ñöôøng kính

oáng lieân

heä (mm)

D

Ñoä doác

nhoû

nhaát cuûa

oáng lieân

heä

imm

Ñoä doác

trung bình

itb

(1) (2) (3) (4) (5)

Hoá xí coù thuøng

röûa

1.5 100 0.012 0.02

Hoá xí coù voøi röûa 1.2-1.4 100 0.012 0.02

AÂu tieåu töôøng 0.05 30 0.02 0.025

Maùng tieåu tính

cho 1m daøi

0.06 - - -

Chaäu röûa maët 0.17 40-50 0.02 0.035

Chaäu röûa nhaø

beáp 1 ngaên

0.67 40-50 0.025 0.035

Chaäu röûa nhaø

beáp 2 ngaên

1 40-50 0.025 0.035

Boàn taém (Chaäu

taém)

0.67 40-50 0.025 0.035

Voøi taém höông

sen thaûi qua löôùi

thu

0.2 40-50 0.025 0.035

Chaäu veä sinh phuï 0.17 50 0.025 0.035

157


sinh

Löu löôïng

nöôùc thaûi

(l/s)

qdc

Ñöôøng kính

oáng lieân

heä (mm)

D

Ñoä doác

nhoû

nhaát cuûa

oáng lieân

heä

imm

Ñoä doác

trung bình

itb

(1) (2) (3) (4) (5)

nöõ (Biñeâ)

Chaäu voøi phun

nöôùc uoáng

0.035 25-50 0.01-0.02 0.025

Chaäu röûa giaët 0.33 50 0.025 0.035

Ví duï 8:Xaùc ñònh löu löôïng nöôùc thoaùt tính toaùn cho moät ngoâi

nhaø ôû taäp theå veä sinh chung bieát raèng khu veä sinh cuûa ngoâi nhaø ñoù coù boá trí 24 hoá xí coù thuøng röûa, 24m maùng tieåu, 40 chaäu röûa maët, 32 chaäu röûa, 20 voøi taém höông sen.

Baøi giaûi:Löu löôïng nöôùc caáp tính toaùn cho moät ngoâi nhaø theo

coâng thöùc:

Trong ñoù : heä soá ñoái vôùi nhaø taäp theå, =2.5N: toång soá ñöông löôïng caáp nöôùc cho ngoâi nhaøN=240.5+240.3+400.33+321+201=84.4Tra baûng ñoái vôùi nhaø ôû taäp theå khi N=84.4 thì qc=4.6(l/s)Trong caùc duïng cuï veä sinh cuûa ngoâi nhaø thì hoá xí coù

löôïng nöôùc thaûi lôùn nhaát qdc max=1.5(l/s)Löu löôïng nöôùc thoaùt tính toaùn cho ngoâi nhaø laø:qtt= 4.6+1.5= 6.1 (l/s)Ví duï 9: Xaùc ñònh löu löôïng nöôùc tính toaùn cho moät

phoøng sinh hoaït cuûa xí nghieäp trong ñoù boá trí 20 phoøng taém höông sen, 10 hoá xí, 20m maùng tieåu, 10 chaäu röûa maët.

Baøi giaûi:Ta coù löu löôïng nöôùc thoaùt vaø heä soá hoaït ñoäng ñoàng

thôøi cuûa caùc duïng cuï veä sinh nhö sau: 1 hoá xí q=1.5 (l/s) a=121 höông sen q=0.2 (l/s) a=1001 maùng tieåu q=0.6 (l/s) a=100

158

1 chaäu röûa maët q=0.17(l/s) a=30

2.8.2. Tính toaùn thuyû löïc maïng löôùi thoaùt nöôùc.Muïc ñích cuûa vieäc tính toaùn thuûy löïc maïng löôùi thoaùt

nöôùc laø ñeå löïa choïn ñöôøng kính vaø ñoä doác oáng baûo ñaûm thoaùt ñöôïc nhöõng löu löôïng nöôùc thaûi sinh hoaït, coâng nghieäp hay nöôùc möa moät caùch an toaøn vaø tieát kieäm voán trong xaây döïng vaø quaûn lyù.

Ñaëc tính nöôùc thoaùt khaùc nöôùc caáp laø coù nhieàu chaát baån höõu cô vaø voâ cô. Trong thôøi gian chaûy caùc chaát noåi seõ ñöôïc nöôùc cuoán troâi, nhöõng chaát caën lô löûng hoaø tan trong nöôùc seõ ñöôïc cuoán troâi hoaëc baùm vaøo thaønh oáng coøn caën naëng seõ laéng xuoáng laøm cho tieát dieän oáng thu heïp, thaäm chí bò taéc ngheõn.

Maïng löôùi thoaùt nöôùc coøn caàn baûo ñaûm vaän chuyeån caùc caën baõ trong nöôùc moät caùch lieân tuïc, thoâng suoát, nghóa laø baûo ñaûm tieát dieän oáng tính toaùn khoâng bò thu heïp trong quaù trình söû duïng. Doøng chaûy cuûa nöôùc thoaùt trong oáng noùi chung laø chaûy töï do, moät soá tröôøng hôïp chaûy coù aùp nhö trong oáng thoaùt nöôùc möa, oáng ñaåy trong traïm bôm nöôùc thoaùt.

OÁng thoaùt trong maïng löôùi coù hai daïng:OÁng naèm ngang: laø oáng coù ñoä doác nhoû, coù daïng

naèm ngangOÁng thaúng ñöùng:

2.8.2.1. Tính toaùn thuyû löïc oáng naèm nganga. Vaän toác nöôùc chaûy trong oáng

+ Nöôùc chaûy trong oáng ngang caàn coù toác ñoä nhaát ñònh ñeå ñaûm baûo keùo theo taát caû nhöõng caën lô löûng trong nöôùc thoaùt, khoâng ñoùng caën trong oáng. Toác ñoä naøy goïi laø toác ñoä töï laøm saïch, töùc laø toác ñoä nhoû nhaát tính toaùn cho pheùp nöôùc chaûy trong oáng. Vôùi oáng thoaùt trong nhaø, tieåu khu toác ñoä töï laøm saïch:

- Ñoái vôùi oáng kín: vmin=0.7m/s = Vtls

- Ñoái vôùi raõnh, maùng hôû vmin=0.5m/s = Vtls

Toác ñoä töï laøm saïch noùi chung cuõng chæ thöïc hieän ñöôïc töøng thôøi kyø khi maø löu löôïng nöôùc trong oáng ñaït ñeán moät löu löôïng nhaát ñònh.

+ Toác ñoä lôùn nhaát cho pheùp trong thoaùt nöôùc laø toác 159

ñoä nöôùc chaûy coù theå baøo moøn oáng, hö moái noái.Vmax=4m/s ñoái vôùi oáng kim loaïi Vmax=3m/s ñoái vôùi oáng khoâng phaûi laø kim loaïi

b. Ñoä ñaày cuûa oáng thoaùt, kyù hieäu

Ñoä ñaày cuûa oáng laø tyû soá giöõa chieàu cao möùc nöôùc choaùn trong oáng (h) vaø

ñöôøng kính oáng (D) kyù hieäu laø .

Thöïc teá chöùng toû raèng nöôùc thoaùt trong oáng caàn coù maët thoaùng ñeå nöôùc chaûy khoâng aùp, coù nghóa laø nöôùc chaûy khoâng ñaày oáng, phaàn treân laø khoâng khí nhaèm ñaûm baûo:

- Khoâng gian töï do treân maët nöôùc trong oáng ñeå thoaùt hôi trong maïng löôùi thoaùt nöôùc vaøo khí quyeån qua oáng thoâng hôi.

- Giöõ aùp löïc trong maïng löôùi thoaùt nöôùc baèng aùp löïc khí quyeån traùnh hieän töôïng sinh ra aùp löïc cao hay thaáp hôn khí quyeån, laøm ruùt caïn caùc xi phoâng daãn ñeán vieäc hôi trong oáng thoaùt nöôùc chui vaøo nhaø.

- Phoøng ngöøa tröôøng hôïp löu löôïng lôùn xaûy ra trong oáng moät thôøi gian ngaén khoâng ñöôïc döï kieán trong tính toaùn nöôùc vaãn thoaùt ñöôïc.

- Ñoä ñaày lôùn nhaát cho pheùp cuûa oáng thoaùt coøn

goïi laø ñoä ñaày cho pheùp kyù hieäu [ ]

Baûng 6. 5: Tieâu chuaån ñoä ñaày cuûa ñöôøng oáng thoaùt nöôùc

Loaïi ñöôøng oángÑöôøng kính oáng

d(mm)

Ñoä ñaày lôùn

nhaát

Ñöôøng oáng thoaùt nöôùc sinh

hoaït (caû phaân tieåu)

50 – 125

150 – 250

0.5

0.6

Ñöôøng oáng thoaùt nöôùc saûn

xuaát coù nhieàu chaát baån

100 – 150

> 200

0.7

0.8

Ñöôøng oáng thoaùt nöôùc khoâng

baån

Taát caû caùc

loaïi ñöôøng kính 0.8

Maùng, raõnh hôû0.8 chieàu cao

raõnh

160

Vôùi maïng hôû ngöôøi ta quy ñònh ñoä ñaày 0.8 laø ñeå phoøng, choáng traøn.

c. Ñoä doác cuûa oáng thoaùt: kyù hieäu laø ii laø tyû leä cheânh leäch ñoä cao

ñieåm ñaàu vaø cuoái ñaùy oáng, treân chieàu daøi cuûa moät ñoaïn oáng.

Ñeå ñaûm baûo nöôùc chaûy trong oáng thoaùt khoâng aùp thì oáng thoaùt phaûi coù ñoä doác nhaát ñònh. Ñoä doác toái thieåu imin laø ñoä doác taïo ra toác ñoä nhoû nhaát cho pheùp nöôùc chaûy trong oáng töùc laø toác ñoä töï laøm saïch, neáu ñoä doác nhoû hôn thì khoâng laøm saïch ñöôïc oáng.

Ñeå ñaûm baûo maïng löôùi hoaït ñoäng an toaøn trong ñieàu kieän ñòa hình coù theå ñöôïc, ngöôøi ta thöôøng ñaët ñoä doác lôùn hôn ñoä doác toái thieåu, ñoù laø ñoä doác tieâu chuaån itk. Vôùi nöôùc thoaùt sinh hoaït coù theå laáy theo baûng 6.6

Baûng 6. 6: Ñoä doác caùc oáng thoaùt nöôùc sinh hoaïtÑöôøng kính oáng

(mm)

Ñoä doác tieâu chuaån

it/c

Ñoä doác nhoû nhaát

imin

50 0.035 0.025

100 0.02 0.012

125 0.015 0.01

150 0.01 0.007

200 0.008 0.005

Vôùi caùc oáng khaùc lôùn hôn (khoâng coù trong baûng treân)

imin = trong ñoù D laø ñöôøng kính oáng tính baèng mm.

d. Xaùc ñònh ñöôøng kính oáng naèm ngangCaùc oáng naèm ngang caàn phaûi xaùc ñònh ñöôøng kính:- OÁng lieân heä laáy theo caáu taïo, laáy theo baûng 6.4- OÁng nhaùnh, oáng xaû, caùc oáng trong saân nhaø, tieåu

khu caàn phaûi xaùc ñònh theo tính toaùn thuyû löïc hoaëc kinh nghieäm. Trình töï xaùc ñònh ñöôøng kính töøng ñoaïn oáng, töø oáng nhaùnh trôû ñi theo chieàu nöôùc chaûy:

* Böôùc 1: Choïn sô boä ñöôøng kính oáng: DÑaàu tieân theo ñieàu kieän kyõ thuaät vaø quaûn lyù chuùng ta

choïn ñöôøng kính cho töøng ñoaïn oáng.

161

Veà nguyeân taéc thoaùt nöôùc, ñöôøng kính oáng thoaùt phía sau coù ñöôøng kính lôùn hôn hay baèng oáng thoaùt ñoå vaøo noù: d tröôùc d sau

Vôùi oáng nhaùnh: D 40-50 khi khoâng coù thoaùt phaânD 90 - 100 khi coù thoaùt phaân vì oáng nhaùnh thoaùt phaân deã gaây taéc hôn neân caàn coù ñöôøng kính oáng lôùn.

Vôùi oáng xaû, oáng thaùo: D D cuûa oáng ñöùng lôùn nhaát ñoå vaøo noù

D 100 ñeå deã thoâng taéc vì oáng ngaàm döôùi neàn nhaø

* Böôùc 2: Choïn sô boä ñoä doác oáng iTreân cô sôû ñöôøng kính D ñaõ choïn sô boä, ta choïn ñoä

doác i cuûa ñöôøng oáng theo 2 ñieàu kieän.ichoïn imin cuûa ñöôøng kính oáng ñaõ choïn, laø ñoä doác caàn

thieát ñeå taïo neân toác ñoä töï laøm saïch oáng.i phaûi phuø hôïp khaû naêng ñòa hình thöïc teá choã ñaët oáng

cho pheùp.Trong tröôøng hôïp coù theå choïn i itc hoaëc baèng ñoä doác

maët ñaát töùc laø oáng song song vôùi maët ñaát khi ñiaï hình cho pheùp laø raát toát.

* Böôùc 3: Xaùc ñònh vaø v

162

Hình 6. 26: Bieåu ñoà con caùVôùi qtt ñaõ tính toaùn vaø i, D ñaõ choïn ôû böôùc 1, 2 treân ta

laàn löôït xaùc ñònh ñöôïc vaø v.

Neáu ta xaùc ñònh ñöôïc giaù trò vaø v > vmin thì oáng

ñaõ choïn sô boä vôùi D vaø i laø thoaû maõn ñieàu kieän veà thuyû löïc töùc laø ñaûm baûo ñieàu kieän thoaùt nöôùc moät caùch an toaøn.

Vaán ñeà ñaët ra laø khi ta coù qtt (qtth) cuûa ñoaïn oáng, ta ñaõ choïn sô boä i, D cho ñoaïn oáng ñoù roài thì laøm sao tìm ñöôïc giaù

trò vaø v. Ñaâây laø baøi toaùn giaûi heä 4 phöông trình coù 5

aån soá neân ta aùp duïng phöông phaùp giaûi baèng bieåu ñoà ñeå tìm keát quaû. Bieåu ñoà naøy coù daïng gioáng hình con caù neân ngöôøi ta hay goïi laø bieåu ñoà “con caù”. Ngöôøi ta laäp bieåu ñoà con caùc nhö sau:

- Laáy moät ñöôøng troøn coù ñöôøng kính baèng D=1, truïc h laø truïc thaúng ñöùng ñi qua taâm cuûa ñöôøng troøn.

- Truïc hoaønh laø ñöôøng naèm ngang tieáp tuyeán vôùi

ñöôøng troøn ôû vò trí thaáp nhaát laø öùng vôùi haøm

163

soá ; a coù giaù trò töø 0-1.2 vaø öùng vôùi

haøm soá ; b coù giaù trò töø 0-1.2; ngöôøi ta ghi caùc

giaù trò b ôû ñöôøng naèm ngang tieáp tuyeán vôùi ñöôøng troøn ôû vò trí cao nhaát D=1 cuûa bieåu ñoà ñeå tra giaù trò b treân bieåu ñoà.

- Ví duï ôû treân bieåu ñoà khi tìm ñöôïc giaù trò a=0.61 doøng leân caét ñöôøng haøm soá fq, doùng sang truïc tung

h ta coù ñoä ñaày . Ñoàng thôøi khi doùng sang ngang

thì ñöôøng doùng caét haøm soá fv ôû moät ñieåm, töø ñieåm naøy doùng leân truïc hoaønh treân tìm ñöôïc giaù trò b=1.07

Cuõng töø bieåu ñoà naøy ngöôi ta laäp caùc baûng tra thuyû löïc thoaùt nöôùc. Baèng thöïc nghieäm vaø lyù thuyeát ngöôøi ta chöùng minh ñöôïc khi nöôùc chaûy khoâng ñaày oáng, öùng vôùi moät löu löôïng tính toaùn baát kyø naøo ñoù thì qtt coù quan heä

phuï thuoäc vaøo vaø Qñ qua tæ leä cuûa oáng ñoù.

Qñ laø löu löôïng nöôùc chaûy ñaày cuûa oáng maø ta ñaõ coù

i, d xaùc ñònh töùc laø qtt (qtth) phuï thuoäc vaøo vaø a.

Quan heä naøy ñöôïc theå hieän baèng haøm soá fq( , a) treân

bieåu ñoà laø ñöôøng cong fq.Vaø cuõng töông töï nhö vaäy vôùi vtt baát kyø naøo ñoù thì vtt

cuûa oáng coù quan heä phuï thuoäc vaøo vaø vñ laø vaän toác

nöôùc chaûy ñaày cuûa oáng qua tyû leä cuûa oáng coù D, i

xaùc ñònh töùc laø vtt phuï thuoäc vaø b. quan heä naøy ñöôïc

theå hieän baèng haøm soá , treân bieåu ñoà laø ñöôøng cong

fv.

Ngöôøi ta bieåu dieãn quan heä qtth phuï thuoäc vaøo vaø Qñ

cuõng nhö vtth phuï thuoäc vaøo vaø vñ baèng bieåu ñoà con caù

vaø duøng noù ñeå tra ra vaø vtth töông öùng cuûa oáng khi coù

164

baát kyø qtth naøo.Vôùi moãi oáng coù v vaø i khaùc nhau ngöôøi ta ñeàu ño ñöôïc

Qñ vaø vñ vaø thoáng keâ laïi ôû baûng 6.7 ñeå laøm cô sôû cho ta xaùc ñònh giaù trò a vaø b trung gian.

Treân bieåu ñoà ngöôøi ta xaùc ñònh ñöôïc khi nöôùc chaûy

khoâng aùp thì öùng vôùi ñoä ñaày = 0.95 thì coù qmax=1.09 Qñ

vôùi ñoä ñaày = 0.81 ta coù vaän toác laø lôùn nhaát vmax=1.16vñ.

Nhö vaäy nöôùc chaûy ñaày oáng khoâng phaûi coù löu löôïng lôùn nhaát hoaëc vaän toác lôùn nhaát.

* Böôùc 4:

a) Tìm ñoä ñaày .

Khi coù qtth choïn d, i theo böôùc 1 sau ñoù tìm giaù trò Qñ vaø vñ

baèng caùch tra ôû baûng 6.7, khi ñaõ coù qñ ta xaùc ñònh

trong ñoù qtth laø löu löôïng nöôùc tính toaùn cuûa ñoaïn oáng (l/s). Qñ: löu löôïng nöôùc chaûy ñaøy cuûa ñoaïn oáng ñoù (l/s).

Ñem a tìm ñöôïc tra treân bieåu ñoà con caù hoaëc baûng tra

töø bieåu ñoà naøy (baûng 6.8) seõ tìm ñöôïc vaø b.

So saùnh tìm ñöôïc vôùi ñieàu kieän veà ñoä ñaày cho pheùp

vôùi töøng ñöôøng kính vaø loaïi nöôùc thaûi (baûng 6.5 – ñoä ñaày cho pheùp).

Neáu tìm ñöôïc > coù nghóa laø oáng ñaõ choïn khoâng

thoaû maõn ñoä ñaày veà ñoä ñaày, ta phaûi choïn laïi ñöôøng kính

oáng khaùc lôùn hôn vaø laøm laïi quaù trình tìm vaø b cuûa oáng

ñaõ thay ñoåi ñöôøng kính cho ñeán khi coù ñöôïc ñöôøng kính oáng

naøo ñoù thoaû maõn .

b) Tìm vtt

Vôùi oáng ñaõ choïn coù qtth ñaõ tính toaùn, i, D ñaõ xaùc ñònh

vaø thoaû maõn ñoä ñaày cho pheùp, töø a ta tìm ñöôïc giaù trò b

ôû bieåu ñoà hoaëc baûng 6.8, vaø tieán haønh tính toaùn vaän toác nöôùc chaûy trong oáng vtth.

vtth=b×vñ trong ñoù:

165

- vtt: toác ñoä nöôùc thoaùt tính toaùn- b: trò soá tìm ñöôïc treân bieåu ñoà con caù hay baûng 6.8 töø

giaù trò aToác ñoä nöôùc thoaùt tìm ñöôïc vtt phaûi 0.7m/s thì nöôùc

chaûy trong oáng thoaùt ñöôïc choïn môùi coù khaû naêng töï laøm saïch, töùc oáng ñaõ choïn laø hôïp lyù.

Neáu vtt tìm ñöôïc < 0.7m/s thì phaûi choïn laïi oáng naøo ñoù, tính toaùn xaùc ñònh laïi cho ñeán khi coù ñöôïc oáng coù vtt 0.7m/s. Noùi chung ñeán giai ñoaïn naøy ta giöõ nguyeân ñöôøng kính oáng ñaõ choïn, taêng ñoä doác i leân, tìm laïi giaù trò b vaø v tt

cho ñeán khi ñaït yeâu caàu. Chuù yù khoâng phaûi tìm laïi vì khi i

taêng thì seõ giaûm.

Treân ñoà thò ta thaáy:

Vôùi = 0.95 a=1.09: qtt = a.Qñ = 1,09. Qñ

Ta coù löu löôïng nöôùc thoaùt lôùn nhaát Qttmax

Vôùi = 0.81 b=1.16: Vtt = b. Vñ = 1,16 Vñ

Ta coù vaän toác nöôùc chaûy lôùn nhaát Vttmax

Cuõng döïa treân cô sôû bieåu ñoà con caù ngöôøi ta thaønh laäp baûng tra cuøng moät luùc caùc quan heä ñaëc tröng cuûa

ñöôøng oáng thoaùt d, , i, v khi bieát qthoaùt, xem baûng 6.9 . Tuy

nhieân baûng naøy khoâng ñaày ñuû baèng tra bieåu ñoà con caù.

Vì trong baûng chæ coù caùc ñaëc tröng cuûa oáng thoaùt D, , i, v,

q töông öùng vôùi 3 toác ñoä vmax, vtrung bình vaø vmin.Baûng 6. 7a: Löu löôïng chaûy ñaày vaø toác ñoä chaûy ñaày

phuï thuoäc vaøo i, D cuûa oáng gang, saønh, beâ toâng, fibrociment

Ñoä doác

ñaët oáng


D = 50 mm D = 75 mm D = 100 mm

Qñ (l/s) Vñ (l/s) Qñ (l/s) Vñ (l/s) Qñ (l/s) Vñ (l/s)

(1) (2) (3) (4) (5) (6) (7)

0.01 0.82 0.42 2.56 0.54 5.26 0.60

0.015 1.00 0.56 2.90 0.65 6.34 0.80

0.02 1.16 0.59 3.40 0.77 7.44 0.93

0.025 1.30 0.63 3.70 0.85 8.26 1.04

0.03 1.40 0.72 4.16 0.94 9.10 1.14166

Ñoä doác

ñaët oáng


D = 50 mm D = 75 mm D = 100 mm

Qñ (l/s) Vñ (l/s) Qñ (l/s) Vñ (l/s) Qñ (l/s) Vñ (l/s)

(1) (2) (3) (4) (5) (6) (7)

0.035 1.52 0.78 4.43 1.02 9.80 1.23

0.04 1.62 0.83 4.80 1.09 10.52 1.32

0.045 1.72 0.86 5.00 1.16 11.14 1.40

0.05 1.82 0.90 5.02 1.23 11.76 1.43

0.055 1.90 0.98 5.24 1.28 12.32 1.55

0.06 2.00 1.02 5.88 1.33 12.90 1.62

Ñoä doác D = 125 mm D = 150 mm D = 200 mm

0.009 8.81 0.72 14.46 0.82 31.20 1.00

0.010 9.31 0.76 15.44 0.86 32.80 1.05

0.012 10.10 0.82 16.40 0.92 35.36 1.13

0.015 11.16 0.91 18.16 1.02 39.20 1.25

0.020 13.00 1.06 20.88 1.19 45.60 1.45

0.025 14.84 1.21 24.00 1.36 52.00 1.66

0.030 21.00 1.71 34.20 1.93 73.60 2.34

167

Baûng 6. 8b: Löu löôïng chaûy ñaày vaø toác ñoä chaûy ñaày phuï thuoäc vaøo i, D cuûa oáng chaát deûo

Độ

dốc

i

Đường kính D, mm

32 40 50 63 75 90 110 125 140 160

v q v q v q v q v q v q v q v q v q v q

0.00

4

0.6

9 7.66

0.7

5

10.3

9

0.8

2

14.8

8

0.00

5

0.7

8 8.68

0.8

4

11.7

7

0.9

2

16.8

4

0.00

6

0.8

6 9.60

0.9

4

13.0

3

1.0

2

18.6

4

0.00

7

0.9

4

10.5

0

1.0

2

14.2

0

1.1

1

20.3

1

0.00

8

0.9

3 7.99

1.0

2

11.5

0

1.1

0

15.2

9

1.2

0

21.8

7

0.00

9

0.9

9 8.53

1.0

9

12.1

0

1.1

7

16.3

3

1.2

8

23.3

5

0.01

0

0.4

1

0.2

5

0.5

0

0.5

0

0.5

9

0.9

7

0.7

1

1.9

1

0.8

1 3.16

0.9

2 5.27

1.0

6 9.05

1.1

5

12.7

7

1.2

4

17.3

5

1.3

6

24.7

6

0.01

2

0.4

6

0.2

9

0.5

5

0.5

5

0.6

6

1.0

7

0.7

8

2.1

2

0.8

9 3.50

1.0

2 5.84

1.1

7

10.2

0

1.2

7

14.1

5

1.3

8

19.1

6

1.5

0

27.3

9

0.01

5

0.5

3

0.3

3

0.6

2

0.6

2

0.7

5

1.2

2

0.8

9

2.4

0

1.0

1 3.97

1.1

5 6.61

1.3

2

11.3

5

1.4

4

16.0

0

1.5

6

21.7

0

1.7

0

31.0

0

0.02

0

0.6

2

0.3

9

0.7

4

0.7

4

0.8

8

1.4

4

1.0

5

2.8

3

1.9

1 4.66

1.3

5 7.75

1.5

5

13.3

2

1.6

9

18.8

0

1.8

3

25.4

4

1.9

9

36.3

4

0.02

5

0.7

1

0.4

4

0.8

4

0.8

4

1.0

0

1.6

3

1.1

9

3.2

1

1.3

5 5.29

1.5

4 8.80

1.7

6

15.1

0

1.9

2

21.2

8

2.0

7

28.7

9

2.2

6

41.1

1

0.03

0

0.7

9

0.4

9

0.9

3

0.9

3

1.1

1

1.8

1

1.3

2

3.5

5

1.4

9 5.85

1.7

0 9.75

1.9

5

16.6

9

2.1

2

23.5

4

2.2

9

31.8

5

2.5

0

45.4

6

0.03 0.8 0.5 1.0 1.0 1.2 1.9 1.4 3.8 1.6 6.38 1.8 10.5 2.1 18.1 2.3 25.6 2.4 34.5 2.7 49.5

168

5 5 3 1 1 1 7 3 7 3 5 0 2 8 1 4 6 0 2 0

0.04

0

0.9

3

0.5

7

1.1

0

1.0

9

1.3

0

2.1

3

1.5

5

4.1

7

1.7

5 6.87

1.9

9

11.4

0

2.2

8

19.5

8

2.4

9

27.6

0

2.6

8

37.3

3

2.9

3

53.3

0

0.05

0

1.0

5

0.6

5

1.2

5

1.2

4

1.4

8

2.4

1

1.7

5

4.7

3

1.9

8 7.75

2.2

6

13.0

0

2.5

9

22.2

0

2.8

1

31.2

3

3.3

0

42.2

2

3.3

0

60.2

0

0.06

0

1.1

7

0.7

2

0.3

8

1.3

7

1.6

3

2.6

7

1.9

4

5.2

4

2.2

0 8.60

2.5

0

14.4

0

2.8

6

24.5

1

3.1

1

34.5

3

3.3

5

46.6

8

3.6

5

66.5

0

0.07

0

1.2

7

0.7

9

1.5

1

1.5

0

1.7

8

2.9

1

2.1

2

5.7

1

2.4

0 9.40

2.7

2

15.5

0

3.1

1

26.6

8

3.3

9

37.6

0

3.6

5

50.8

0

3.9

8

72.5

0

0.08

0

1.3

7

0.8

5

1.6

3

1.6

2

1.9

2

3.1

4

2.2

8

6.1

5

2.5

8

10.1

0

2.9

3

16.8

0

3.3

5

28.7

3

3.6

4

40.4

7

3.9

2

54.6

0

4.2

8

77.9

0

0.09

0

1.4

7

0.9

1

1.7

4

1.7

3

2.0

6

3.3

6

2.4

4

6.5

7

2.7

6

10.8

0

3.1

4

17.9

5

3.5

7

30.6

6

3.8

9

43.2

0

4.2

0

58.2

5

4.5

7

83.2

0

0.10

0

1.5

6

0.9

7

1.8

5

1.8

4

2.1

8

3.5

6

2.5

8

6.9

6

2.9

4

11.5

0

3.3

2

19.0

0

3.7

9

32.4

9

4.1

2

45.7

6

4.4

3

61.8

0

4.8

4

88.1

5

169

Baûng 6. 9: Xaùc ñònh b vaø phuï thuoäc a

(1) (2) (3) (4) (5) (6) (7) (8) (9)

0.026 0.50 0.10 0.37 0.94 0.42 0.95 1.20 0.74

0.031 0.53 0.11 0.39 0.95 0.43 0.97 1.21 0.75

0.037 0.55 0.12 0.41 0.96 0.44 0.99 1.21 0.76

0.043 0.57 0.13 0.42 0.965 0.45 1.00 1.21 0.77

0.050 0.59 0.14 0.44 0.97 0.46 1.02 1.21 0.78

0.057 0.61 0.15 0.45 0.98 0.47 1.03 1.21 0.79

0.065 0.63 0.16 0.47 0.99 0.48 1.04 1.22 0.80

0.073 0.64 0.17 0.48 0.995 0.49 1.06 1.22 0.81

0.080 0.66 0.18 0.50 1.00 0.50 1.07 1.22 0.82

0.090 0.68 0.19 0.52 1.01 0.51 1.08 1.22 0.83

0.010 0.69 0.20 0.54 1.02 0.52 1.09 1.21 0.84

0.110 0.71 0.21 0.56 1.04 0.53 1.10 1.21 0.85

0.120 0.72 0.22 0.58 1.05 0.54 1.11 1.21 0.86

0.130 0.74 0.23 0.60 1.06 0.55 1.115 1.21 0.87

0.140 0.75 0.24 0.62 1.07 0.56 1.12 1.20 0.88

0.150 0.76 0.25 0.64 1.08 0.57 1.13 1.20 0.89

0.160 0.78 0.26 0.66 1.09 0.58 1.132 1.19 0.90

1.170 0.79 0.27 0.68 1.10 0.59 1.135 1.18 0.91

0.180 0.80 0.28 0.69 1.11 0.60 1.135 1.18 0.92

0.200 0.81 0.29 0.71 1.12 0.61 1.132 1.17 0.93

0.210 0.83 0.30 0.73 1.13 0.62 1.13 1.16 0.94

0.220 0.84 0.31 0.75 1.14 0.63 1.125 1.14 0.95

0.230 0.85 0.32 0.77 1.145 0.64 1.12 1.13 0.96

0.250 0.86 0.33 0.79 1.15 0.65 1.10 1.11 0.97

0.260 0.87 0.34 0.81 1.16 0.66 1.09 1.09 0.98

0.270 0.88 0.35 0.83 1.17 0.67 1.06 1.07 0.99

0.290 0.89 0.36 0.85 1.175 0.68 1.00 1.00 1.00

0.300 0.90 0.37 0.87 1.18 0.69

0.320 0.91 0.38 0.88 1.185 0.70

0.330 0.92 0.39 0.90 1.19 0.71

0.340 0.92 0.40 0.92 1.195 0.72

0.360 0.93 0.41 0.94 1.20 0.73

Baûng 6. 10 Löu löôïng nöôùc thoaùt (l/s) töông öùng vôùi 170

ñoä ñaày tính toaùn, vôùi toác ñoä nhoû nhaát, trung bình, lôùn nhaát cuûa nöôùc chaûy trong oáng thoaùt.

Ñöôø

ng

kính

D

Ñoä

ñaày

tính

toaù

n

Ñoä

doác

i

Toác

ñoä

Vmin

(m/s

)

Löu

löôïn

g q

(l/s)

Ñoä

doác

i

Toác

ñoä

Vtb

(m/s

)

Löu

löôïn

g q

(l/s)

Ñoä

doác

i

Toác

ñoä

Vmax

(m/s

)

Löu

löôïn

g q

(l/s)

(1) (2) (3) (4) (5) (6) (7) (8) (9) (10) (11)

50 0.5 0.03

0

0.67 0.66 0.05

87

0.87 0.85

2

0.15

0

1.50 1.48

75 0.5 0.02

0

0.72 0.59 0.04 1.02 2.25 0.15

0

1.97 4.86

100 0.5 0.01

4

0.73 2.86 0.03 1.07 4.19 0.15

0

2.39 9.37

125 0.5 0.01

0

0.72 4.42 0.02 1.02 6.25 0.15

0

2.78 17.1

0

150 0.6 0.00

7

0.73 8.06 0.01

5

1.06 11.8 0.15

0

3.37 37.3

200 0.6 0.00

5

0.74 14.6 0.01

0

1.05 20.7 0.12

0

3.64 71.7

250 0.6 0.00

35

0.72 22.2 0.00

8

1.09 33.5 0.08 3.45 106

300 0.6 0.00

30

0.76 33.4 0.00

6

1.07 47.3 0.07 3.65 161.

5

350 0.7 0.00

2

0.71 51.2 0.00

45

1.07 76.7 0.06 3.90 280.

7

400 0.7 0.00

16

0.70 65.4 0.00

35

1.03 96.8 0.04 3.48 327.

1

450 0.7 0.00

15

0.73 56.8 0.00

3

1.03 122.

9

0.03 3.27 388.

6

500 0.75 0.00

15

0.79 125.

2

0.00

25

1.02 161.

7

0.02

5

3.24 511.

3

Caùch tra: Khi coù qtth tính toaùn; tìm ôû coät 5, 8, 11 löu löôïng

töông ñöông ta seõ tra ñöôïc i, D, v, vaø . Chuù yù choïn sao cho

thoûa maõn ñieàu kieän cho pheùp vôùi caùc ñöôøng kính D khaùc nhau.2.8.2.2. Tính toaùn thuyû löïc oáng thaúng ñöùng.

171

Tính chaát ñöôøng oáng chaûy trong oáng ñöùng hoaøn toaøn khaùc trong oáng naèm ngang, noù phuï thuoäc nhieàu yeáu toá nhö: chieàu cao oáng, goùc nghieâng choã nöôùc chaûy vaøo oáng ñöùng, löu löôïng.

Vieäc tính toaùn oáng ñöùng nhaèm baûo ñaûm toác ñoä nöôùc chaûy trong oáng khoâng baøo moøn ñöôøng oáng vaø khoâng gaây ra aùp löïc cao hôn vaø thaáp hôn aùp löïc khí quyeån ñeå oáng ñöùng thoâng hôi ñöôïc.

* Böôùc 1: Choïn sô boä theo ñieàu kieän kyõ thuaätChoïn ñöôøng kính D≥50mm hoaëc ≥ ñöôøng kính oáng

nhaùnh lôùn nhaát ñoå vaøo noù.Neáu oáng ñöùng coù daãn phaân D100mm

* Böôùc 2: Sau khi choïn sô doä D vaø coù löu löôïng nöôùc thoaùt tính qtt ta phaûi tính toaùn toác ñoä nöôùc chaûy trong oáng sao cho baûo ñaûm ñieàu kieän vtth < 4m/s ñoái vôùi oáng kim loaïi, vtth < 3m/s ñoái vôùi oáng khaùc.

Vieäc tính toaùn naøy thöïc hieän theo baûng tra thuûy löïc caùc oáng ñöùng( Baûng 6.9).

Ví duï: vôùi Qth = 2l/s choïn D=150mm thì v=0.5m/schoïn D= 75mmv=1.5m/schoïn D= 50mmv=3.5m/s

Hình 6. 27: Nöôùc chaûy trong oáng ñöùng

172

Baûng 6. 11: Toác ñoä nöôùc baån chaûy trong oáng ñöùngToác ñoä

trong

oáng

ñöùng m/s

Löu löôïng nöôùc thoaùt tính toaùn Qth cuûa oáng ñöùng (l/s)

D = 50mm D = 75mmD =

100mm

D =

150mm

D =

200mm

0.5 0.25 0.30 1.30 2.00 4.00

1 0.50 1 2.30 4.50 7.50

1.5 0.80 2 3.50 7 11

2 1 2.50 4.50 9 14

2.5 1.50 3 5.80 11.5 16

3 1.80 3.50 7 14 22

4 2.25 5 9 19 29

5 2.90 6 11 23 37

2.9 Thoaùt nöôùc nhaø cao taàng

2.9.1 Maïng löôùi thoaùt nöôùc nhaø cao taàngHeä thoáng thoaùt nöôùc cho nhaø cao taàng caàn phaûi ñaûm

baûo caùc vaán ñeà sau:- Thieát bò duøng nöôùc phaûi phuø hôïp vôùi loaïi coâng

trình vaø khaû naêng ñaàu tö.- Phaûi öu tieân söû duïng caùc thieát bò xí tieåu töï ñoäng

cho nhaø coâng coäng.- Trong coâng trình phaûi giaûi quyeát ñoàng thôøi vieäc

thoaùt nöôùc vaø thoâng hôi cho heä thoáng thoaùt nöôùc.- Ngoaøi vieäc thoâng hôi baèng oáng ñöùng thoaùt nöôùc

chính coøn phaûi coù caùc oáng thoâng hôi boå sung vaø oáng thoâng hôi phuï ñaày ñuû.

- Phaûi giaûi quyeát toát caùc boä phaän keát noái tuyeán chính vaø tuyeán nhaùnh.

- Phaûi coù bieän phaùp thoâng taéc vaø taåy röûa taïi caùc vò trí caàn thieát, vaø khi xöû lyù khoâng aûnh höôûng ñeán hoaït ñoäng trong coâng trình.

- Vaät lieäu phaûi ñaûm baûo chòu löïc vaø chòu ñöôïc hieän töôïng nöôùc va cuûa nöôùc toát. Thöôøng caùc taàng thaáp, oáng ñöùng söû duïng oáng gang, caùc taàng phía treân laø oáng PVC.

- Oáng ñöùng thoaùt nöôùc phaûi coù moái noái co giaõn ñoàng thôøi ñeå giaûm toác ñoä trong oáng.

- Trong coâng trình thöôøng giaûi quyeát 3 tuyeán rieâng:

173

tuyeán nöôùc thaûi xí tieåu; tuyeán nöôùc thaûi taém röûa; tuyeán thoâng hôi. Vieäc giaûi quyeát naøy caàn phaûi döïa vaøo phöông phaùp xöû lyù nöôùc. Tuyeán thoâng hôi nhaèm thoâng hôi cho beå xöû lyù vaø oån ñònh aùp suaát cho toaøn boä heä thoáng thoaùt nöôùc trong nhaø. Caùc oáng thoâng hôi phaûi noái cao hôn duïng cuï thu nöôùc thaûi.

- OÁng thoaùt nöôùc ñi trong hoäp kyõ thuaät, trong saøn, trong traàn hoaëc trong töôøng.

- Oáng thoaùt phaûi lieân keát chaët vôùi traàn, töôøng.- Toaøn boä caùc tuyeán oáng naèm ngang phaûi ñaët vôùi

ñoä doác tính toaùn lôùn, thöôøng laø i=0.03-0.052.9.2 Xöû lyù nöôùc thaûi nhaø cao taàng.

Xöû lyù nöôùc thaûi laø moät vaán ñeà heát söùc quan troïng, noù aûnh höôûng tröïc tieáp tôùi moâi tröôøng xung quanh vaø trong coâng trình. Nhaø cao taàng coù nhieàu ngöôøi söû duïng, löôïng nöôùc thaûi vaø chaát thaûi trong ngaøy lôùn. Vì vaäy moät trong caùc chæ tieâu xeùt ñeå caáp giaáy pheùp xaây döïng laø vaán ñeà moâi tröôøng, xöû lyù nöôùc thaûi vaø chaát thaûi raén. Bieän phaùp, ñieàu kieän veä sinh xaû nöôùc thaûi vaøo nguoàn phaûi tuaân theo thieâu chuaån thoaùt nöôùc ñoâ thò TCVN 51: 2008 vaø tieâu chuaån xaû nöôùc thaûi coâng nghieäp TCVN 5945:1995 vaø möùc ñoä xöû lyù aûnh höôûng ñeán giaù thaønh ñaàu tö vaø quaûn lyù coâng trình vaø phaûi ñaûm baûo caùc quy ñònh veà luaät baûo veä moâi tröôøng.

Laøm saïch nöôùc thaûi cho nhaø cao taàng thöôøng keát hôïp phöông phaùp cô hoïc, sinh hoïc vaø hoùa hoïc, trong ñoù troïng taâm laø khoái sinh hoïc. Vôùi caùc traïm coù coâng suaát 50-1000m3/ngaøy, daây chuyeàn xöû lyù thöôøng nhö sau:

a. Laøm saïch sô boä vaø xöû lyù baèng beå töï hoaïi keát hôïp vôùi beå suïc khí laøm thoaùng. Ví duï coâng trình khaùch saïn The Lien – Hoà Taây.

b. Laøm saïch nöôùc thaûi theo coâng ngheä aeroten troän naïp gioù baèng maùy suïc khí ñaët chìm, laøm saïch buøn tieáp theo baèng beå meâtan. Coâng trình laøm saïch theo sô ñoà naøy aùp duïng khaù nhieàu, ví duï: Nhaø ôû cho thueâ Hoa Hoàng taïi Giaûng Voõ, Haø Noäi Tower…

174

III. HEÄ THOÁNG THOAÙT NÖÔÙC MÖA BEÂN TRONG COÂNG TRÌNH.

3.1. Khaùi nieäm chung:

Heä thoáng thoaùt nöôùc möa beân trong nhaø coù nhieäm vuï daãn nöôùc möa treân maùi nhaø vaøo heä thoáng thoaùt nöôùc möa beân ngoaøi. Ñaûm baûo coâng trình khoûi doät vaø aûnh höôûng tôùi ngöôøi soáng trong nhaø.

Heä thoáng thoaùt nöôùc thoaùt nöôùc möa trong coâng trình bao goàm:

- Maùng daãn nöôùc möa treân maùi nhaø (senoâ)- Pheãu thu nöôùc möa vaø löôùi chaén raùc- Caùc oáng nhaùnh daãn nöôùc möa töø pheãu ñeán oáng

ñöùng.- OÁng ñöùng daãn nöôùc möa xuoáng maïng löôùi thoaùt

nöôùc ñaët döôùi ñaát, hoaëc heø nhaø.- Maïng löôùi ñöôøng oáng hoaëc raõnh ngaàm, raõnh hôû xung

quanh nhaø daãn nöôùc möa ñeán caùc hoá thaêm, ñeán maïng löôùi ñöôøng oáng thoaùt nöôùc chung cuûa caùc ñôn vò duøng nöôùc.

Hình 6. 28 Sô ñoà heä thoáng thoaùt nöôùc möa trong nhaø daân duïng,

nhaø coâng coäng thoâng thöôøng1. Maùng daãn nöôùc; 2. Pheãu vaø löôùi chaén; 3. OÁng

ñöùng; 4. Raõnh nöôùc heø nhaø

175

Hình 6. 29 Thoaùt nöôùc maùi nhaø coâng nghieäp (maùi beâ toâng coát theùp)

Hình 6. 30 Thoaùt nöôùc maùi nhaø coâng nghieäp (maùi toân)

a. Seânoâ: (maùng daãn nöôùc)Coù theå boá trí moät beân maùi nhaø khi nhaø roäng < 20m,

hoaëc 2 beân. Maùng xaây baèng gaïch coù ñaùy baèng BTCT hay BTCT laép gheùp, chieàu roäng maùng < 500-600, chieàu saâu ôû ñieåm ñaàu 50-100mm, ñieåm cuoái töø 200-300 ôû pheãu. Khoâng neân laøm chieàu roäng maùng lôùn quaù seõ khoù thoaùt nöôùc.

b. Löôùi chaén raéc: Coù ñöôøng kính baèng ñöôøng kính treân (lôùn) cuûa pheãu,

baèng gang ñuùc, hoaëc theùp haøn hình truï hoaëc hình caàu, coù khe hôû chieám 70-80% chu vi löôùi, cao 80-100mm.

176

c. Pheãu thu:Coù ñöôøng kính treân (lôùn) =1.5-2 oáng ñöùng, baèng

gang hoaëc toân theùp haøn; baèng beâ toâng ñoå tröïc tieáp khi oáng ñöùng baèng gang.

Vò trí pheãu laép ôû ñaùy maùng gaàn khe co giaõn, khe luùn, cuoái maùng, toát nhaát ngay treân oáng ñöùng.

d. OÁng nhaùnh: Duøng ñeå noái töø 1-4 pheãu khi khoâng coù ñieàu kieän ñaët

oáng ñöùng döôùi pheãu. oáng nhaùnh nhoû cuûa pheãu vaø i=0.01-0.15. OÁng

nhaùnh khoâng neân daøi hôn 15m, tröôøng hôïp daøi hôn phaûi coù oáng kieåm tra.

e. OÁng ñöùng:Thöôøng ñaët ôû vaùch töôøng, caïnh caùc coät, ôû choã loõm

cuûa töôøng, cöù 2m hoaëc 1 ñoaïn cheá taïo coù moät moùc neo giöõ, ñöôøng kính 75-200mm. Caùch neàn nhaø 1m coù ñaët oáng kieåm tra, 2m caùch neàn thöôøng duøng xaây toâ baûo veä nhaèm traùnh beå, vôõ. Neáu duøng oáng nhöïa cöùng thì khoâng caàn oáng kieåm tra.

f. Maïng löôùi thaùo nöôùc ngaàm: Duøng oáng nhöïa cöùng, beâ toâng, fibro xi maêng hoaëc oáng

saønh, raõnh xaây baèng gaïch.Ñoä saâu choân oáng döôùi neàn nhaø, saân nhaø ñeán ñænh

oáng 0.2-0.4-0.6-1m tuyø taûi troïng, maùy moùc xe coä beân treân.Ñöôøng kính oáng phía sau phaûi lôùn hôn hoaëc baèng caùc

ñöôøng kính treân noù. Ñoä doác tuyø theo ñöôøng kính, ñòa hình coù theå theo baûng:

D 125 150 200 250 300 400 500

i 0.007 0.005 0.004 0.003 0.002 0.0015 0.001

Neáu laøm raõnh noåi thì chieàu roäng 200 treân coù naép ñaäy baèng taám ñan beâ toâng.

g. Hoá ga:Ñaët ôû nhöõng choã ngoaët, thay ñoåi ñöôøng kính, ñoä doác,

choã oáng giao nhau vaø treân ñoaïn thaúng caùch nhau 30-50m tuyø ñöôøng kính.

Hoá ga keát hôïp thu nöôùc möa treân maët thì naép chöøa loã 20 vaø ñaùy gieáng coù tuùi chöùa caën saâu 500mm so vôùi ñaùy oáng.

177

3.2. Caùch tính toaùn.

- Coù nhieàu coâng thöùc tính toaùn nöôùc möa cuûa nhieàu taùc giaû. Trình töï tính toaùn nöôùc möa cuõng töông töï nöôùc sinh hoaït, saûn xuaát. Ta tính löu löôïng vaø thuyû löïc ñeå xaùc ñònh ñöôøng kính, ñoä doác oáng nhaùnh, oáng thaùo cuõng nhö kích thöôùc maùng, raõnh, senoâ.

a. Tính toaùn löu löôïng nöôùc möa treân maùi nhaø

Trong ñoù: : Heä soá doøng chaûy, treân maùi nhaø =1Treân maët ñaát = 0.8-0.9hv: Vuõ löôïng möa tính toaùn mm/h, laø chieàu cao lôùp nöôùc möa rôi treân beà maët maùi nhaø tính trong 1 giôø, noù phuï thuoäc vaøo khí haäu vaø traän möa choïn ñeå tính

hv cuûa traän möa 1 phuùt laø 300mm/hhv cuûa traän möa 5 phuùt laø 240mm/hhv cuûa traän möa 15 phuùt laø 180mm/hhv cuûa traän möa 60 phuùt laø 120mm/h

F: dieän tích taäp trung nöôùc möa (m2) dieän tích chieáu baèng

b. Tính toaùn oáng ñöùng (coâng thöùc kinh nghieäm)

OÁng ñöùng

F: Dieän tích taäp trung nöôùc möa m2

h: Vuõ löôïng möa tính toaùn mm/h438: heä soá tính toaùnd: ñöôøng kính oáng (cm)

Ñöôøng kính oáng ñöùng coù theå tra baûng 6.11Baûng 6. 12: Ñöôøng kính oáng ñöùng thoaùt nöôùc möa

phuï thuoäc vuõ löôïng möa vaø dieän tích maùi

h: vuõ löôïng

möa tính

toaùn

F: Dieän tích maùi (m2)

Ñöôøng kính oáng thoaùt nöôùc möa (mm)

D75 D100 D125 D150

300 82 146 228 328

240 185 282 405

180 243 377 547

120 365 563 821

178

Vuõ löôïng möa h caên cöù vaøo taøi lieäu khí töôïng thuyû vaên ñòa phöông.

Theo kinh nghieäm oáng ñöùng coù theå tính ôû Vieät NamVuøng möa nhieàu 1cm2 dieän tích oáng cho 1m2 maùi (m2

chieáu baèng)Vuøng möa ít 0.7cm2 dieän tích oáng cho 1m2 maùic. Tính ñöôøng kính oáng naèm ngang

Coâng thöùc:

F: dieän tích thu nöôùc möa (m2): tieát dieän höõu ích cuûa oáng (tieát dieän öôùt) m2

v: Vaän toác nöôùc chaûy trong oáng m/sh: vuõ löôïng traän möa tính toaùn mm/h

Töø coâng thöùc treân qua bieán ñoåi tính toaùn ngöôøi ta laäp baûng tra ñöôøng kính oáng ngang khi coù F vaø =1. (Baûng 6.12).

Baûng 6. 13: Ñöôøng kính oáng naèm ngang, toác ñoä, ñoä doác, bieát F, h

D (mm) V (m/s) i Q (l/s)

F (m2)

h=120m

m/h

F (m2)

h=180m

m/h

F (m2)

h=240m

m/h

(1) (2) (3) (4) (5) (6) (7)

D = 100

0.65 0.009 2.55 76 51 38

0.70 0.010 2.75 82 55 41

0.83 0.015 3.17 95 63 48

0.96 0.020 3.77 115 75 57

1.07 0.025 4.20 126 84 63

1.17 0.030 4.50 135 90 67

1.31 0.040 5.15 155 103 77

D = 125

0.66 0.007 4.40 120 81 61

0.71 0.008 4.70 140 94 71

0.78 0.010 4.80 145 96 72

0.97 0.015 5.90 180 118 89

1.12 0.020 6.80 200 136 102

1.21 0.025 7.40 222 148 111

1.37 0.030 8.50 235 170 128

1.90 0.040 11.60 248 232 174

D = 150 0.52 0.005 5.82 157 116 87

179

D (mm) V (m/s) i Q (l/s)

F (m2)

h=120m

m/h

F (m2)

h=180m

m/h

F (m2)

h=240m

m/h

(1) (2) (3) (4) (5) (6) (7)

0.79 0.007 8.85 265 177 133

0.94 0.101 10.40 312 208 156

1.15 0.015 12.70 380 254 191

1.34 0.020 14.90 450 280 224

1.50 0.025 16.60 500 332 249

1.61 0.030 17.90 537 385 269

1.83 0.040 20.30 610 406 305

D = 200

0.68 0.004 21.35 640 427 320

0.75 0.005 23.55 707 471 350

0.89 0.007 27.90 838 553 404

1.07 0.010 33.60 1008 672 419

1.30 0.015 40.80 1162 817 612

1.52 0.020 47.73 1229 955 716

1.70 0.025 53.38 1319 1088 801

1.85 0.030 58.10 1432 1162 872

2.10 0.040 65.94 1602 1319 981

Trong tröôøng hôïp heä thoáng thoaùt nöôùc keát hôïp ta coù theå tính toaùn theo heä thoáng thoaùt nöôùc möa baèng caùch ñoåi löu löôïng nöôùc baån, saûn xuaát, sinh hoaït thaønh dieän tích thu nöôùc möa töông öùng roài coäng vôùi F thu nöôùc möa thöïc teá (chæ neân aùp duïng khi F khoâng lôùn laém)

Coâng thöùc chuyeån ñoåi

Fgt: dieän tích thu nöôùc möa giaû thieátQt: Löu löôïng nöôùc baån saûn xuaát, sinh hoaït l/sk: heä soá thay ñoåi vuõ löôïngvôùi h=120 k=15

h=180 k=20h=240 k=30

Cuõng coù theå tính theo phöông phaùp tính thuyû löïc thoaùt nöôùc töø löu löôïng toång coäng

q=qsx + qsh + qM ñeå choïn i, d cuûa oáng thoaùt nöôùc chung.

180

3.3 Thoaùt nöôùc maùi nhaø cao taàng.

Ñaëc ñieåm chung cuûa caùc nhaø cao taàng laø khoâng coù xeânoâ ngoaøi töôøng bao maùi. Vì vaäy haàu heát caùc pheãu thu nöôùc phaûi boá trí trong phaïm vi maët baèng maùi vaø soá löôïng oáng ñöùng thöôøng haïn cheá. Heä thoáng thoaùt nöôùc maùi nhaø cao taàng phaûi ñaûm baûo caùc yeâu caàu sau:

- Vaät lieäu söû duïng phaûi coù ñoä beàn cao, ñaëc bieät laø khaû naêng choáng aùp suaát nöôùc doäi töø treân cao xuoáng, phaûi ñaûm baûo choáng thaám, choáng doät toát.

- Caùc tuyeán nhaùnh töø pheãu thu tôùi oáng ñöùng boá trí trong traàn phaûi coù chaát löôïng moái noái toát.

- Phaûi tính toaùn khaû naêng thoaùt khí trong oáng thoaùt nöôùc möa, ñaûm baûo khoâng coù tieáng ñoäng khi nöôùc chaûy trong oáng.

- Nhaø coù nhieàu khoái khaùc nhau phaûi toå chöùc thaønh nhieàu vuøng thoaùt nöôùc khaùc nhau, phaûi tính toaùn an toaøn khi coù moät trong caùc oáng bò söï coá.

- OÁng thoaùt nöôùc möa trong nhaø thöôøng ñi trong hoäp kyõ thuaät chung cuûa nhaø.

- Phaûi giaûi tuyeát toát vaán ñeà tieâu naêng taïi chaân oáng ñöùng vaø bieän phaùp giaûi quyeát söï co giaõn caùc oáng ñöùng vì chieàu cao lôùn.

IV. HEÄ THOÁNG THOAÙT NÖÔÙC BEÂN TRONG NHAØ SAÛN XUAÁT

4.1 Ñaëc ñieåm nöôùc thaûi trong nhaø saûn xuaát.

Nöôùc thaûi trong nhaø saûn xuaát coù nhieàu loaïi khaùc nhau: nöôùc sinh hoaït cuûa ngöôøi saûn xuaát, nöôùc laøm nguoäi, röûa saûn phaåm, veä sinh coâng nghieäp… Trong moät soá tröôøng hôïp nöôùc thaûi saûn xuaát coøn chöùa caùc chaát ñoäc haïi, axit hoaëc kieàm. Do vaäy caàn phaûi naém ñöôïc thaønh phaàn, tính chaát cuûa töøng loaïi nöôùc thaûi ñeå thieát keá, xöû lyù cho phuø hôïp vaø kinh teá nhaát.

4.2 Ñaëc ñieåm thieát keá.

Tuyø theo tính chaát vaø möùc ñoä baån maø nöôùc thoaùt saûn xuaát coù theå chaûy theo ñöôøng oáng rieâng hay cho chaûy chung vaøo caùc heä thoáng ñöôøng oáng khaùc. Nöôùc thaûi saûn

181

xuaát baån nhieàu thöôøng cho chaûy chung vaøo heä thoáng thoaùt nöôùc sinh hoaït, nöôùc thoaùt saûn xuaát töông ñoái thoâng thöôøng cho chaûy vaøo heä thoáng thoaùt nöôùc möa. Neáu nöôùc thaûi saûn xuaát coù nhieàu chaát ñoäc, nhieàu axit, kieàm, bazô, môõ… thì phaûi thieát keá heä thoáng ñöôøng oáng rieâng hay phaûi xaây döïng caùc coâng trình xöû lyù cuïc boä tröôùc khi cho chaûy vaøo heä thoáng chung, ví duï nhö caùc beå khöû ñoäc, beå trung hoaø axit hay kieàm (traùnh hieän töôïng xaâm thöïc phaù hoaïi ñöôøng oáng, traùnh aûnh höôûng xaáu ñeán vieäc laøm saïch baèng phöông phaùp vi sinh vaät), caùc beå laéng daàu, laéng môõ…

Nöôùc thoaùt saûn xuaát chaûy vaøo ñöôøng oáng qua caùc pheãu thu, löôùi thu, löu löôïng nöôùc thoaùt saûn xuaát xaùc ñònh döïa theo caùc thieát bò duøng nöôùc vaø caùc maùy moùc saûn xuaát, caùc chuyeân gia coâng ngheä cung caáp. Khi ñaõ bieát löu löôïng ta choïn ñöôøng kính, ñoä doác, ñoä daøy oáng… theo tính toaùn thuyû löïc thoâng thöôøng.

V. CAÙC COÂNG TRÌNH ÑAËC BIEÄT CUÛA HEÄ THOÁNG THOAÙT NÖÔÙC BEÂN TRONG NHAØ

Caùc loaïi nöôùc thaûi sau söû duïng ñeàu baån ñöôøng oáng chöùa caùc chaát caën voâ cô, höõu cô vaø vi truøng.

Caùc ñoái töôïng tieáp nhaän nöôùc thaûi nhö coáng thaønh phoá, ao hoà, soâng, ruoäng theo khaû naêng töï laøm saïch cuûa mình chæ cho pheùp nöôùc thaûi vaøo coù moät ñoä baån nhaát ñònh. Vì vaäy, vôùi loaïi nöôùc thaûi coù ñoä baån vöôït treân khaû naêng tieáp nhaän cuûa noù, phaûi ñöôïc laøm saïch sô boä (laøm saïch töøng phaàn). Caùc coâng trình laøm saïch naøy goïi laø caùc coâng trình laøm saïch cuïc boä, goàm:

Beå laéng caùt, caën, daàu môõ, beå töï hoaïi, beå saùt truøng, beå trung hoaø, traïm bôm thoaùt nöôùc, maùy nghieàn raùc…

5.1. Traïm bôm nöôùc thoaùt trong nhaø

Khi ngoâi nhaø bò ngaäp luït hay ñöôøng oáng beân trong nhaø naèm saâu hôn ñöôøng oáng beân ngoaøi (ga xe ñieän ngaàm, caùc coâng trình ngaàm…) thì phaûi toå chöùc caùc traïm bôm nöôùc thaûi beân trong nhaø ñeå vaän chuyeån nöôùc thaûi ra khoûi nhaø. Khí ñoù caàn boá trí caùc beå chöùa nöôùc thaûi ngoaøi nhaø. Beå chöùa coù theå laøm baèng gaïch, beâ toâng, beâ toâng coát theùp

182

vaø phaûi coù caùch thuyû toát, coù oáng thoâng hôi, oáng baùo hieäu khi nöôùc ñaày beå. Tuyø theo thaønh phaàn, tính chaát cuûa nöôùc thoaùt, maùy bôm coù theå choïn loaïi bôm buøn, bôm caùt, bôm phaân… neân ñaët maùy bôm theo kieåu huùt (ruùt) vaø trang bò töï ñoäng hoaù cho traïm bôm.

5.2. Maùy nghieàn raùc

Raùc röôûi trong khu daân cö vaø xí nghieäp goàm caùc loaïi rau, giaáy, voû, laù, quaû, xöông, hoa heùo… caàn phaûi ñöa ra khoûi caùc nôi naøy. Trong caùc thaønh phoá cuõ thöôøng duøng oâ toâ chôû raùc haøng ngaøy ra ñoå ôû caùc ngoaïi thaønh laáp caùc ao hoà, ñaàm laày…. Ñeå baûo ñaûm veä sinh hôn, ngöôøi ta thöôøng thieát keá caùc oáng raùc gaén lieán vôùi töôøng beáp thoâng suoát caùc taàng nhaø, ôû moãi taàng coù cöûa xoay ñeå ñoå raùc vaøo oáng, ôû cuoái oáng raùc coù haàm chöùa raùc, sau moät vaøi ngaøy oâ toâ chôû ñi, tuy nhieân vaãn coù muøi hoâi vaø baån. Moät soá nöôùc coøn thieát keá caùc loø ñoát raùc vaøo ban ñeâm ôû cuoái caùc oáng raùc, phöông phaùp naøy baûo ñaûm dieät heát vi truøng nhöng quaûn lyù phöùc taïp vaø toán keùm. Trong caùc thaønh phoá hieän ñaïi ngöôøi ta thöôøng taän duïng heä thoáng thoaùt nöôùc vaøo vieäc khöû raùc (löôïng raùc cho moät ngöôøi ngaøy ñeâm laø 0.5kg) khi ñoù caàn trang bò cho heä thoáng thoaùt nöôùc caùc maùy nghieàn raùc. Maùy naøy coù nhieàu loaïi to nhoû khaùc nhau, coù theå ñaët döôùi caùc chaäu röûa beáp hay löôùi chaén raùc phuïc vuï cho moät phaàn nhaø hay nhoùm nhaø (ví duï loaïi 1KX-M1 cuûa Lieân Xoâ nghieàn ñöôïc 50-60kg raùc trong 1 giôø, naëng 10kg, coâng suaát ñieän 0.6Kw). Raùc röôûi ñöôïc maùy nghieàn raùc nghieàn nhoû ra roài cho chaûy troâi theo doøng nöôùc trong ñöôøng oáng thoaùt. Löôïng nöôùc cho theâm vaøo ñeå nghieàn raùc khoaûng 8-10 lít cho 1kg raùc.

Treân ñaây laø moät soá coâng trình, hieän nay ta chöa söû duïng roäng raõi. Tuyø theo tình hình thöïc teá, yeâu caàu caàn thieát maø ta quyeát ñònh thieát keá.

183

Chöông 7XÖÛ LYÙ CUÏC BOÄ NÖÔÙC BAÅN

Caùc loaïi nöôùc thaûi sau khi söû duïng ñeàu baån do chöùa caùc caën voâ cô, höõu voâ cô vi truøng…

Caùc ñoái töôïng tieáp nhaän nöôùc baån töø trong coâng trình thaûi ra laø coáng raõnh thaønh phoá, hoaëc ao hoà soâng raïch, ruoäng ñoàng. Theo khaû naêng laøm saïch cuûa mình, caùc ñoái töôïng naøy chæ cho pheùp nöôùc thaûi vaøo coù moät ñoä baån nhaát ñònh. Vì vaäy vôùi nöôùc thaûi coù ñoä baån vöôït treân khaû naêng tieáp nhaän cuûa noù thì phaûi ñöôïc laøm saïch sô boä, laøm saïch töøng phaàn ñeå ñuû ñieàu kieän cho pheùp thaûi vaøo(xem ñieàu kieän thaûi nöôùc ra heä thoáng thoaùt nöôùc Thaønh Phoá)

Caùc coâng trình naøy goïi laø caùc coâng trình laøm saïch cuïc boä nöôùc baån goàm:

Beå laéng caùt, laéng caën: taùch caën naëngBeå thu (laéng) daàu môû: taùch caën nheï deã chaùyBeå töï hoaïi: taùch caën höõu côBeå saùt truøng: laøm saïch vi truøngBeå trung hoaø: trung hoaø axit, bazô.Ngoaøi ra coøn caùc traïm bôm thoaùt nöôùc, caùc maùy

nghieàn raùc beân trong coâng trình.

I. BEÅ LAÉNG CAÙT, LAÉNG CAËN:

Ñaây laø 2 beå duøng laéng caùc vaät naëng coù trong nöôùc thaûi. Beå laéng caùt duøng laéng caùc haït lôùn hôn 0,2 mm. Beå laéng buøn duøng laéng caùc haït nhoû hôn < 0,2 mm.

Veà nguyeân lyù laøm vieäc, caáu taïo cuûa beå gioáng nhau, chæ khaùc nhau veà toác ñoä nöôùc chaûy qua beå. Muoán laéng caùt haït nhoû, mòn thì toác ñoä nöôùc qua beå phaûi nhoû, phaûi raát chaäm.

Caùc beå laéng caùt, laéng caën thöôøng ñöôïc xaây döïng ñeå thu nöôùc möa treân saân coâng trình, nöôùc röûa xe maùy ôû caùc traïm röûa xe, röûa caùc saûn phaåm kim loaïi, choå saûn xuaát coù nhieàu caùt ñaát, trong nhaø ôû, trong saân laø choã saøn nöôùc nhaàm ñeå taùch caën naëng ra khoûi nöôùc thaûi tröôùc khi ñoå vaøo heä thoáng thoaùt nöôùc Thaønh Phoá.

184

Coâng thöùc chung vôùi beå chöõ nhaät:

- Tieát dieän ngang cuûa beå:

- Chieàu daøi beå:

- Chieàu saâu H khoâng neân < 1m, H caøng saïn caøng toát.Trong ñoù: q tính baèng l/s ; v = mm/s ; t = phuùt.+ Vôùi beå laéng caùt: duøng laéng caùc haït coù 0,2 mm Toác ñoä nöôùc chaûy qua beå vmin = 0,1m/s ñoát vôùi

laéng ngang. vmin = 0,2 m/s ñoái vôùi laéng ñöùng Thôøi gian laéng t = 1 phuùt ; thôøi gian laáy caën 2 ngaøy

1 laàn+ Vôùi beå laéng caën: duøng laéng caùc haït mòn hôn < 0,2

mm Toác ñoä nöôùc chaûy qua beå: v = 0,005 – 0,1 m/s

Thôøi gian laéng : t = 5 – 10 phuùt

Hình 7. 1: Beå laéng caùt, laéng caën

II. BEÅ THU DAÀU MÔÕ

2.1. Beå thu daàu:

Thöôøng ñöôïc ñaët ngoaøi nhaø sau beå laéng caùt, caën duøng ñeå thu daàu môû coâng nghieäp: xaêng, daàu hoaû, môû xe maùy, caùc loaïi chaát deã chaùy. Nhaàm loaïi tröø caùc chaát nheï deã chaùy deã noå. Beå laøm baèng vaät lieäu chòu löûa, kín, kích thöôùc nhoû ñeå khoâng cho pheùp döï tröû nhieàu chaát deå chaùy trong beå.

Theå tích nöôùc trong beå > 30 laàn Q thoaùt trong 1 giaây.Löôïng daàu môû laáy ra khoûi beå moät laàn 5 – 6 l

185

Hình 7. 2: Beå thu daàu Hình 7. 3: Beå thu môõ

2.2. Beå thu môõ (thöïc ñoäng vaät)

Duøng ñeå thu daàu môû trong caùc nhaø aên, caùc cöûa haøng thöïc phaåm, xöôûng cheá bieán thöùc aên chín.

- Dung dòch toái thieåu = 50l- Xaùc ñònh baèng löôïng nöôùc qua beå trong 5 – 10 phuùt- Dung tích laøm môû laéng (noåi) > 25 % dung tích beå.- Chieàu saâu beå 1 m. nöôùc vaøo 2 beå naøy khoâng coù

nöôùc sinh hoaït, saûn xuaát khaùc.

III. BEÅ TÖÏ HOAÏI.

Beå töï hoaïi (thöôøng goïi haàm phaân) laø moät coâng trình laøm saïch sô boä hoaëc hoaøn toaøn nöôùc thaûi phaân tieåu cuûa ngöôøi vaø gia suùc, nöôùc thaûi coù nhieàu chaát höõu cô tröôùc khi ñoå ra soâng hoà hay heä thoáng thoaùt nöôùc Thaønh Phoá, ñoái vôùi Thaønh Phoá coù heä thoáng thoaùt nöôùc chung maø khoâng coù xöû lyù taäp trung.

Vôùi nhöõng coâng trình xaây döïng, nhaø ôû rieâng leû, nhoùm nhaø ñoäc laäp nôi khoâng coù heä thoáng thoaùt nöôùc thì xöû lyù nöôùc phaân tieåu, nöôùc nhieàu chaát höõu cô baèng beå töï hoaïi roài thaûi ra laø hieäu quaû, khaû thi vaø ñuùng söï cho pheùp cuûa Tieâu Chuaån Vieät Nam.

Beå töï hoaïi coù 2 loaïi: beå töï hoaïi khoâng ngaên loïc vaø beå töï hoaïi coù ngaên loïc

1. Beå töï hoaïi khoâng coù ngaên loïc:

Beå töï hoaïi khoâng coù ngaên loïc laø beå thoâng duïng nhaát, ñöôïc khuyeán khích söû duïng vì thuaän lôïi nhieàu.1.1 Veà caáu taïo:

Beå töï hoaïi khoâng ngaên loïc gioáng nhö moät beå chöùa nöôùc hoaøn toaøn kín, coù theå coù 1, 2, 3 ngaên hình chöõ nhaät vôùi nhöõng beå nhoû coù theå laøm moãi ngaên baèng 1 oáng beâ toâng truï troøn.

Khi löu löôïng nöôùc vaøo beå 5m3/ngaøy coù theå laøm 1 ngaên

Khi löu löôïng nöôùc vaøo beå > 5m3/ngaøy thì laøm 2,3 ngaên.Beå töï hoaïi 2 ngaên: ngaên ñaàu baèng 2/3, ngaên sau baèng

1/3 dung tích.Beå töï hoaïi 3 ngaên: ngaên ñaàu baêng 1/2, ngaên sau ¼ dung

186

tích toaøn, caùc ngaên coù theå ñeå saùt hoaëc xa nhau.Chieàu roäng, daøi moãi ngaên noùi chung 1m, ñaây laø kích

thöôùc phuïc vuï coâng taùc thi coâng, quaûn lyù söûa chöõa.Chieàu saâu töø möïc nöôùc ra ñeán ñaùy toái thieåu 1,3m

caøng saâu caøng toát song khoâng neân lôùn hôn 3m vì khoù thi coâng …

Khoaûng troáng treân möïc nöôùc ñeán ñaùy naép beå 0,4 – 0,5m. Ñeå chöùa boït vaø vaät noåi trong beå ñoàng thôøi ñeå thoaùt hôi.

Beå coù theå xaây döïng ñaùy baèng beâ toâng, thaønh xaây gaïch ñöôïc toâ traùt kyõ choáng thaám toát, xung quanh beå boïc ñaát seùt daøy 0,5m.

Beå coù theå ñaët trong hay ngoaøi nhaø, neáu ngoaøi nhaø thì neân coù 2 hoá thaêm oáng vaøo vaø ra saùt beå, neáu trong nhaø thì khoâng neân gaén vôùi moùng nhaø, cuõng khoâng ñaët döôùi caùc ñaø kieàng, coù theå ñeå moãi ngaên trong 1 oâ ñaø kieàng. Beå töï hoaïi boá trí trong neàn nhaø coù öu ñieåm laø lôïi duïng chieàu cao neàn ñôõ phaûi ñaøo saâu, nöôùc ra cao theâm ñieàu ñoù coù lôïi cho thoaùt nöôùc nhaát laø vuøng coù möïc nöôùc ngaàm cao, vuøng ñoàng baèng coù thuyû trieàu leân cao. Beå trong nhaø ñöôïc baûo veä toát, nhieät ñoä oån ñònh taïo ñieàu kieän leân men caën toát hôn.

Trong beå thöôøng boá trí caùc oáng sau:- OÁng nöôùc vaøo vaø ra khoûi beå coù ñöôøng kính baèng

oáng thaùo nöôùc ra khoûi nhaø vaø phaûi 100. Ñaàu beân trong beå cuûa oáng vaøo ra beå phaûi noái vôùi moät Teâ ñeå deã daøng thoâng röûa, ñoàng thôøi cuõng laø ñeå thoâng hôi cho beå qua oáng thaùo, oáng ñöùng beân trong nhaø, Teâ naøy phaûi ñaët thaúng xuoáng lôùp nöôùc trong beå 0,5m.

- OÁng thoâng hôi coù theå ñaët thaúng xuyeân qua naép beå leân cao ~2m neáu beû ngoaøi nhaø vaø xa nhaø, hoaëc ñaët naèm ngang döôùi saùt naép beå ñi vaøo hoäp gen trong nhaø roài keùo leân khoûi nhaø nhö thoâng hôi cuûa oáng ñöùng hoaëc coù theå noái vaøo oáng ñöùng ôû taàng treät. Vieäc thoâng hôi cho beå töï hoaïi laø caàn thieát vaø baét buoäc nhaèm thoaùt caùc loaïi khí sinh ra töø söï phaân huûy höõu cô trong beå ñoàng thôøi laøm caân baèng aùp suaát trong beå vôùi khí quyeån.

- Loã thoâng nöôùc boá trí ôû 1/2 chieàu saâu höõu ích cuûa beå (0,4 – 0,6 H) vaø neân boá trí sole treân maët baêng ñeå keùo daøi

187

ñöôøng chaûy laøm taêng hieäu quaû laéng caën, loã thoâng nöôùc coù kích thöôùc 200 x200 soá loã caøng nhieàu doøng nöôùc qua caøng eâm.

+ Loã thoâng hôi giöõa caùc ngaên ñaët saùt naép beå, toái thieåu hai loã moãi vaùch ngaên vaø kích thöôùc 100×200.

+ ÔÛ saùt ñaùy beå caùc vaùch ngaên coù theå chöøa hai loã 200×200 ñeå thoâng caën, thuaän tieän cho vieäc huùt caën sau naøy.

+ Naép beå ñan beâ toâng moãi ngaên chöøa loã troøn ñaäy baèng naép beâ toâng D300 ñeå laøm cöûa ñöa oáng huùt caën vaøo beå. Sau moãi laàn laáy caën thì ñaäy laïi vaø traùm baèng vöõa xi maêng. Loã ñeå huùt caën cuõng coù theå chöøa ôû thaønh beå saùt ñaùy naép beå vaø ñaët oáng nhöïa 300 coù naép chuïp (khoâng daùn keo ñeå deã thaùo ra) ôû beä töôøng nhaø. Khi caàn môû naép chuïp ñöa oáng vaøo beå huùt caën ra.

188

Hìn

h 7

. 4

: B

eå t

öï h

oaïi 3

ng

aên

xaây g

aïc

h

189

- Loã thoâng hôi treân cuøng: Cao 0.1m roäng 0.15m – 0.2m boá trí ≥ 2 loã/ngaên

- Loã thoâng nöôùc ôû giöõa vaø loã thoâng caën ôû ñaùy neáu loã coù kích thöôùc 0.15x0.15 thì boá trí lôùn hôn hoaëc baèng 2 loã cho moät ngaên, neáu kích thöôùc loã 0.2x0.2 thì boá trí 2 loã cho moät ngaên.

Hình 7. 5 Beå töï hoaïi 1 ngaên baèng beâ toâng1.2 Veà xöû lyù.

Beå töï hoaïi khoâng ngaên loïc laø moät coâng trình laøm saïch cô hoïc nöôùc thaûi, laø moät beå kín, moâi tröôøng beân trong laø yeám khí (khoâng coù oxy) coù theå xöû lyù toaøn boä nöôùc thaûi keå caû nöôùc röûa, nöôùc taém giaët ôû gia ñình, hay xöû lyù nöôùc phaân tieåu, nöôùc coù nhieàu chaát höõu cô, nöôùc töø caùc chaäu röûa ôû nhaø aên vaø nhaø beáp.

Khi nöôùc thaûi chaûy qua beå noù ñöôïc laøm saïch nhôø quaù trình laéng caën cô hoïc laøm cho nöôùc trong cho pheùp chaûy ra ngoaøi vaø quaù trình leân men caën (laøm saïch sinh hoïc) laøm cho caën bò phaân huyû.

Quy trình laøm saïch nöôùc thaûi cuûa beå töï hoaïi nhö sau:+ Phaàn nöôùc:Nöôùc thaûi sinh hoaït chaûy qua beå vôùi toác ñoä raát chaäm

(thôøi gian doøng chaûy löu laïi trong beå töø 1-3 ngaøy) neân quaù trình laéng caën trong beå xem nhö laéng tónh döôùi taùc duïng cuûa troïng löôïng baûn thaân, caùc haït caën (caùt, buøn, chaát höõu cô) laéng daàn xuoáng ñaùy beå. Toác ñoä nöôùc caøng

190

chaäm thì hieäu quaû laéng caøng cao, nöôùc ra khoûi beå caøng trong cho pheùp ñoå ra coáng raõnh thaønh phoá hoaëc soâng hoà. Khi nöôùc ra khoûi beå töï hoaïi khoâng loïc gaëp moâi tröôøng hieáu khí (coù oxy) caùc chaát caën mòn coøn laïi tieáp tuïc bò oxy hoaù, vi sinh vaät yeám khí bò tieâu dieät trong moâi tröôøng töï nhieân.

+ Phaàn caën:Nhôø söï hoaït ñoäng cuûa caùc vi sinh vaät yeám khí caën

laéng höõu cô seõ bò phaân giaûi thaønh caùc chaát khí C2H4, CO2, H2S… caën leân men maát muøi hoâi, theå tích giaûm, theo chu kyø (khoaûng 1-2 naêm hay khi ñaày beå) ñöôïc huùt ra xöû lyù laøm phaân boùn.

Toác ñoä leân men phaân huyû buøn phuï thuoäc vaøo nhieät ñoä vaø ñoä pH cuûa nöôùc thaûi.

Nhieät ñoä moâi tröôøng caøng noùng, caøng aám thì söï leân men phaân huyû caøng nhanh, ôû nöôùc ta thôøi gian hoaøn thaønh söï leân men caën T=60 ngaøy vaøo muøa heø (nhieät ñoä trung bình 30oC) T=100 ngaøy vaøo muøa ñoâng (nhieät ñoä trung bình 13oC).

Öu ñieåm cuûa beå töï hoaïi khoâng ngaên loïc: coù khaû naêng giöõ laïi caën lô löûng cao, keát caáu ñôn giaûn, deã söû duïng, deã quaûn lyù, öu ñieåm lôùn laø möïc nöôùc vaøo vaø ra beå baèng nhau hoaøn toaøn thuaän lôïi cho vieäc thaûi nöôùc ra coáng raõnh thaønh phoá, ra soâng hoà ôû vuøng ñoàng baèng.

Nhöôïc ñieåm cuûa beå töï hoaïi khoâng ngaên loïc: laø vieäc boå sung lieân tuïc caën laéng töôi vaøo beå, qua trình nöùt taùch caùc chaát höõu cô chöùa caùc cacbon luoân taïo thaønh caùc axit beùo laøm chaäm quaù trình leân men trong beå. Maët khaùc trong quaù trình phaân giaûi caën laéng caùc boït khí CO2, H2S noåi leân keùo theo caùc haït caën ñaõ laéng taïo thaønh moät lôùp vaùng caën daøy coù khi tôùi 0.5-1m roài lôùp vaùng naøy laïi rôi xuoáng laøm cho nöôùc ñaõ trong laïi baån ñi, nöôùc ra khoûi beå coù muøi H2S khoù chòu, nöôùc coù tính axit (do coù H2S) neân caùc keát caáu beâ toâng coát theùp nhö naép, thaønh beå deã bò hö haïi. Chính vì moâi tröôøng nöôùc trong beå coù tính axit neân cho pheùp nöôùc taém giaët coù chaát bazô vaøo beå. Tröø tröôøng hôïp nhaø giaët uûi coâng coäng coù löôïng bazô quaù lôùn môùi khoâng cho pheùp ñoå vaøo beå.1.3 Tính toaùn dung tích beå.

Dung tích beå töï hoaïi W coù theå tính theo coâng thöùc sau:

191

Wn: Dung tích nöôùc cuûa beå (m3) coù theå tích baèng 1-3 laàn löu löôïng nöôùc ngaøy ñeâm chaûy vaøo beå (soá laàn nhoû khi löu löôïng nöôùc lôùn)

Wb: Dung tích phaàn buøn cuûa beå (m3) tính theo coâng thöùc sau:

Ñeå tính sô boä vôùi T=180, Wb = 60 lít/ngöôøi. 1/2 naêm; 10 l/ngöôøi.thaùng; 0.3 l/ngöôøi.ngaøy

a: Löôïng caën laéng trung bình cuûa moät ngöôøi trong moät ngaøy ñeâm laáy baèng 0.7-0.8l/ngöôøi.ngaøyT: thôøi gian giöõa hai laàn laáy caën laéng ra khoûi beå (90-180-360 ngaøy), neân laáy T=180 ngaøy ñeå tính toaùn.W1: Ñoâï aåm cuûa caën laéng töôi khi vaøo beå thöôøng laáy baèng 95%W2: Ñoä aåm cuûa caën laéng ñaõ leân men thoái röõa, khi ra khoûi beå laáy baèng 90%b: Heä soá keå ñeán söï giaûm theå tích cuûa caën laéng ñaõ leân men trong beå ñeå taêng nhanh quaù trình töï hoaïi, thöôøng laáy b=0.7 (giaûm 30%)c: heä soá keå ñeán vieäc ñeå laïi moät phaàn caën ñaõ leân men trong beå ñeå taêng nhanh quaù trình töï hoaïi thöôøng laáy baèng 1.2 (ñeå laïi 20%)N: Soá ngöôøi maø beå phuïc vuï

Thôøi gian ñeå caën laéng töôi hoaøn thaønh vieäc leân men thoái röõa phuï thuoäc vaøo nhieät ñoä cuûa nöôùc thoaùt vaøo beå, theo soá lieäu cuûa Lieân Xoâ

to = 20oC T = 1 thaùngto = 12oC T = 3 thaùngto = 7oC T = 6 thaùng

Lieân heä vôùi ñieàu kieän cuûa ta nhieät ñoä nöôùc thoaùt töông ñoái cao, chæ 1-3 thaùng laø caën laéng ñaõ leân men thoái röõa heát vaø coù theå laáy ra khoûi beå ñöôïc, tuy nhieân neáu caøng ñeå laâu trong beå thì caën laéng caøng khít mòn, töùc laø theå tích vaø ñoä aåm caøng giaûm ñi.

Neáu 6 thaùng môùi laáy caën ra 1 laàn vôùi caùc soá lieäu ôû treân thì löôïng buøn vaøo beå tính cho 1 ngöôøi ngaøy laø

192

m3/ngöôøi.ngaøy

= 0.3 (l/ngöôøi. ngaøy) = 60 (l/ngöôøi.6 thaùng)

2. Beå töï hoaïi coù ngaên loïc

Beå töï hoaïi coù ngaên loïc gioáng nhö beå töï hoaïi khoâng loïc moät ngaên hoaëc 2 ngaên nhöng coù theâm ngaên cuoái laø ngaên loïc.

Caáu taïo:

Hình 7. 6: Beå töï hoaïi coù ngaên loïc

Veà khoâng gian thì caùc ngaên loïc vaø khoâng loïc khoâng ñöôïc ñeå khoâng khí thoâng nhau. Nöôùc töø beå töï hoaïi khoâng loïc vaøo ngaên loïc theo kieåu traøn. Trong ngaên loïc ngöôøi ta xeáp caùc vaät lieäu voâ cô beàn vöõng (vaät lieäu coù nhieàu loã roãng, xæ than, ñaù, gaïch, cuoäi, soûi) beàn vöõng trong moâi tröôøng nöôùc coù ñoä pH thaáp, hoaëc caùc maùng traøn taïo cho nöôùc nhoû gioït xuoáng ñoàng thôøi ñaûm baûo thoâng hôi ñöôïc nhieàu nhaát thaäm chí neáu coù ñieàu kieän khoâng caàn ñaäy naép caøng toát. Loïc ôû ñaây laø loïc sinh hoïc laøm thoaùng laøm cho nöôùc tieáp xuùc vôùi oxy trong khoâng khí caøng nhieàu caøng toát, khoâng phaûi loïc cô hoïc nhö nhieàu ngöôøi laàm töôûng laø caùc haït caën keït ôû caùc khe cuûa vaät lieäu loïc.

Nguyeân lyù laøm saïch:Trong beå loïc ngöôøi ta taïo moâi tröôøng hieáu khí (nhieàu

oxy) ñeå oxy hoaù caùc chaát höõu cô coøn laïi trong nöôùc ñaõ xöû

193

lyù töø beå khoâng loïc chaûy qua. Loïc ôû ñaây phaûi hieåu laø laøm saïch nöôùc hôn qua laøm thoaùng, laøm cho caùc haït caën baùm dính vaøo vaät lieäu loïc tieáp xuùc vôùi oâxy. Trong beå loïc naøy caùc caën m òn coøn laïi trong nöôùc seõ bò oâxy hoaù trieät ñeå ñoàng thôøi caùc vi sinh vaät yeám khí cuõng bò tieâu dieät. Nöôùc ra khoûi beå seõ trong hôn, khoâng coøn maøu vaøng nhaït, khoâng coøn muøi H2S, nöôùc ñöôïc laøm saïch hoaøn toaøn.

Trong ngaên loïc nöôùc chaûy khoâng aùp töø treân xuoáng döôùi vaø ra ôû ñaùy ngaên loïc.

Öu ñieåm:Beå töï hoaïi coù ngaên loïc nöôùc ra saïch hôn, khoâng coøn

muøi H2S.Nhöôïc ñieåm:Nhöôïc ñieåm lôùn nhaát cuûa noù laø coát oáng nöôùc ra ôû

ñaùy beå, chính ñieàu naøy laøm cho vieäc aùp duïng trong thöïc teá laø khoù khaên. Ñoái vôùi caùc thaønh phoá ôû vuøng ñoâng baèng, vuøng coù möïc nöôùc ngaàm cao, thuyû trieàu cao nhö thaønh phoá Hoà Chí Minh, muoán söû duïng phaûi xaây beå leân cao, caùc thieát bò veä sinh phaûi ñeå leân cao, vöøa baát tieän, vöøa toán keùm trong xaây döïng (caùc beå töï hoaïi coù loïc tröôùc ñaây coøn thaáy ôû caùc tröôøng hoïc– ñeàu phaûi ñi töø treät leân 7-8 baäc môùi tôùi neàn khu veä sinh) nhö tröôøng Leâ Quyù Ñoân, tröôøng Mari Cuirie ôû Quaän 1.

Taát caû caùc beå töï hoaïi coù loïc maø thieát keá oáng thoaùt ra ôû treân cao töông ñöông vôùi oáng vaøo, ngaên loïc ngaäp nöôùc vaø ñaày vaät lieäu loïc ñeàu sai nguyeân lyù sinh hoïc cuûa beå, ñoàng thôøi tröôùc sau gì oáng cuõng bò taéc hoaëc neáu coù oáng thoâng thaúng ñöùng töø ñaùy leân qua lôùp vaät lieäu loïc thì cuõng khoâng coù yù nghóa gì.

Tieâu chuaån TCVN khuyeán caùo khoâng neân duøng beå töï hoaïi coù ngaên loïc (trang 618 taäp IX).

Xaùc ñònh dunh tích:- Phaàn loïc theo kinh nghieäm coù theå tính vôùi dieän tích

0.11m2/ngöôøi, hoaëc theå tích nhoû nhaát tính 0.11m3/ngöôøi.- Phaàn laéng (laéng + chöùa): Tính toaùn theo coâng thöùc beå

töï hoaïi khoâng loïc hoaëc theo kinh nghieäm coù theå tính vôùi caùc beå nhoû:

1-6 ngöôøi 0.25m3/ngöôøi 7-50 ngöôøi 0.2 m3/ngöôøi

194

> 50 ngöôøi 0.16 m3/ngöôøi Beå laéng coù ngaên chöùa baèng 1/2 –2/3 phaàn laéng cuûa

beå.

IV. BAÕI LOÏC NGAÀM

Laø coâng trình laøm saïch tieáp theo sau beå töï hoaïi khoâng ngaên loïc, muïc ñích ñaït yeâu caàu laøm saïch cao hôn vaø tieâu dieät vi truøng nhieàu hôn. Öu ñieåm cuûa noù laø nöôùc thoaùt khoâng laøm baån khoâng khí, khoâng gaây ra ruoài muoãi laø möùc ñoä laøm saïch cao.

Nguyeân taéc laøm vieäc laø cho nöôùc thaûi chaûy döôùi lôùp ñaát treân maët, nöôùc ngaám qua ñaát vaø ñöôïc laøm saïch (moät phaàn caën laéng ñöôïc giöõ laïi trong ñaát, moät phaàn bò caùc vi sinh vaät phaân huyû). Quaù trình naøy ñöôïc thöïc hieän trong lôùp ñaát saâu 0.3-1m.

Ñeå laøm vieäc ñoù ngöôøi ta cho nöôùc (sau khi qua beå töï hoaïi) chaûy vaøo moät heä thoáng oáng phaân phoái nöôùc (coøn goïi laø heä thoáng oáng huùt nöôùc) coù theå laøm baèng saønh hay fibrociment d=100 coù chaâm nhieàu loã nhoû ñaët vôùi ñoä doác i=0.003-0.005 (coù theå laøm möông ruùt nöôùc baèng ñaù, ñaù daêm xeáp laïi, töø ñoù nöôùc thaám qua ñaát). Khoaûng caùch giöõa caùc oáng coù theå laáy töø 1-4m tuyø thuoäc vaøo loaïi ñaát, chieàu daøi moãi ñoaïn oáng thaúng khoâng lôùn hôn 25m, coâng trình naøy ñoøi hoûi ñaát phaûi thaám nöôùc, phaûi boá trí cao hôn möùc nöôùc ngaàm toái thieåu 1m, phaûi xa nguoàn cung caáp nöôùc ít nhaát 50m, khi möa to khaû naêng laøm vieäc keùm.

195

Hình 7. 7: Sô ñoà baõi loïc ngaàmKhaû naêng tieâu nöôùc cuûa 1m oáng trong moät ngaøy

ñeâm trong ñieàu kieän vuõ löôïng trung bình 500mm/naêm coù theå laáy nhö sau: (Soá lieäu cuûa Lieân Xoâ)

Trong ñaát aù seùt 4.5-9.5(lít)Trong ñaát aù caùt 8-16 (lít)Trong ñaát caùt 16-30 (lít)

Khi vuõ löôïng möa trung bình lôùn hôn 600mm/naêm, tieâu chuaån treân taêng töø 20-30%

B. Tröôøng hôïp ngoâi nhaø khoâng coù heä thoáng caáp thoaùt nöôùc beân trong.

Nöôùc taém röûa, giaët coù theå cho chaûy theo caùc möông, raõnh hôû ra ngoaøi soâng, hoà, ao, ñoàng ruoäng caïnh ñoù hay cho chaûy vaøo caùc gieáng loïc. Ñeå xöû lyù phaân töôi coù theå duøng caùc hoá xí khoâ 2 ngaên.

Gieáng loïc: AÙp duïng khi löu löôïng nöôùc thaûi nhoû hôn 5m3/ngöôøi.ñeâm. Gieáng coù theå laøm hình troøn hay vuoâng xaây baèng gaïch, beâ toâng, hay ñaù hoäc. Ñôn giaûn coù theå ñaøo tröïc tieáp vaøo ñaát. Gieáng coù ñöôøng kính töø 1.2-2m, chieàu saâu möïc nöôùc trong gieáng 0.5-1.5m. gieáng coù caùc khe hôû ôû thaønh beân vaø ñaùy ñeå cho nöôùc chui qua, ngaám qua ñaát vaø ñöôïc loïc saïch. Gieáng phaûi boá trí caùch xa nhaø toái

196

thieåu 10m, caùch xa gieáng khoan saâu tôùi 30m toái thieåu 50m, vaø gieáng khoan saâu hôn 30m toái thieåu 15m vaø phaûi ñöôïc söï ñoàng yù cuûa cô quan kieåm tra veä sinh nhaø nöôùc, ôû nhöõng khu lao ñoäng trong thaønh phoá Saøi Goøn hieän nay vaãn coøn duøng loaïi naøy.

Dieän tích loïc (töùc laø dieän tích caùc khe hôû thaønh beân vaø ñaùy) cho 100l/ngaøy coù theå laáy nhö sau:

Vôùi ñaát caùt khoâng nhoû hôn 0.25-0.5m2

Vôùi ñaát aù caùt khoâng nhoû hôn 0.7-1m2

Vôùi ñaát aù seùt khoâng nhoû hôn 1-2m2

197

Chöông 8THIEÁT KEÁ VAØ THI COÂNG HEÄ THOÁNG CAÁP

THOAÙT NÖÔÙC BEÂN TRONG COÂNG TRÌNH

I. HÖÔÙNG DAÃN THIEÁT KEÁ HEÄ THOÁNG CAÁP THOAÙT NÖÔÙC BEÂN TRONG NHAØ

Thieát keá heä thoáng caáp thoaùt nöôùc beân trong nhaø nhaèm ñaûm baûo thoaû maõn caùc yeâu caàu cuûa khaùch haøng, nghóa laø thoaû maõn caùc yeâu caàu duøng nöôùc, yeâu caàu veä sinh vaø tieän nghi cho ngoâi nhaø. Tuy nhieân caàn ñaûm baûo thieát keá ñöôïc reû vaø söû duïng quaûn lyù ñöôïc deã daøng, tieän lôïi, coá gaéng söû duïng caùc thieát keá maãu, ñieån hình söû duïng caùc thieát bò veä sinh hieän ñaïi vaø aùp duïng phöông phaùp kyõ ngheä hoaù vaø cô giôùi hoaù trong xaây döïng, töï ñoäng hoaù trong quaûn lyù.

1.1. Caùc taøi lieäu thieát keá

Caùc taøi lieäu cô sôû ñeå thieát keá heä thoáng caáp thoaùt nöôùc trong nhaø goàm:

1. Maët baèng khu vöïc nhaø trong ñoù coù vò trí ngoâi nhaø xaây döïng lieân quan vôùi caùc coâng trình khaùc, coù ghi caùc ñöôøng ñoàng möùc ( hoaëc cao ñoä ) thieân nhieân cuõng nhö thieát keá, vò trí caùc ñöôøng oáng caáp thoaùt nöôùc ñaõ coù saün ngoaøi saân nhaø, tieåu khu hay thaønh phoá ; ñöôøng kính vaø ñoä saâu ñaët oáng beân ngoaøi…, tæ leä 1: 500.

2. Maët baèng caùc taàng nhaø vaø maët caét ngoâi nhaø, trong ñoù coù ghi roõ vò trí caùc duïng cuï veä sinh, tæ leä 1: 100.

3. Caùc taøi lieäu veà aùp löïc baûo ñaûm cuûa ñöôøng oáng caáp nöôùc beân ngoaøi, vò trí gieáng coù saün vaø caùc thieát bò trong ñoù, caùc taøi lieäu veà ñaát ñai, nöôùc ngaàm…

4. Soá lieäu veà caùc yeâu caàu ñaëc bieät cuûa khaùch haøng.

198

1.2. Noäi dung vaø khoái löôïng thieát keá

Thieát keá heä thoáng caáp thoaùt nöôùc beân trong nhaø coù theå chia laøm caùc böôùc sau ñaây:

1. Thieát keá sô boä coù döï toaùn.2. Thieát keá thi coâng.

Nhieàu khi hai böôùc naøy nhaäp chung laøm moät.Khoái löôïng theå hieän:

1. Baûn veõ maët baèng khu vöïc nhaø trong ñoù coù ghi caùc ñöôøng oáng daãn nöôùc vaøo nhaø, caùc ñöôøng oáng thoaùt nöôùc ra khoûi nhaø, chieàu daøi, ñöôøng kính vaø ñoä doác caùc ñöôøng oáng ñoù, vò trí vaø soá lieäu caùc hoá thaêm caáp thoaùt nöôùc…tæ leä 1: 500.

2. Baûn veõ maët baèng caáp nöôùc caùc taàng nhaø vôùi

tæ leä 1: 100 1: 200, treân ñoù coù caùc duïng cuï veä sinh, maïng löôùi ñöôøng oáng caáp vaø thoaùt nöôùc ( caùc oáng chính, oáng thaùo, oáng ñöùng, oáng nhaùnh…) thieát keá, chieàu daøi, ñöôøng kính vaø ñoä doác cuûa caùc oáng, soá hieäu caùc ñöôøng oáng caáp vaø thoaùt, caùc thieát bò laáy nöôùc, duïng cuï veä sinh…

3. Baûn veõ sô ñoà maïng löôùi caáp nöôùc veõ treân hình

chieáu truïc ño vôùi tæ leä ñöùng 1: 50 1: 100 vaø tæ leä

ngang 1: 100 1: 200, treân ñoù theå hieän roõ caùc thieát bò laáy nöôùc baèng kyù hieäu, ghi soá lieäu cuûa chuùng, ghi chieàu daøi vaø ñöôøng kính oáng, chieàu cao ñaët caùc duïng cuï veä sinh vaø ñaùnh soá caùc ñoaïn oáng tính toaùn.

4. Baûn veõ maët caét doïc qua caùc oáng ñöùng thoaùt nöôùc ñeán hoá thaêm ñaàu tieân ngoaøi saân nhaø vôùi tæ leä ñöùng 1: 100 vaø tæ leä ngang 1: 200, treân ñoù theå hieän caùc thieát bò thu nöôùc, caùc ñöôøng oáng nhaùnh, oáng ñöùng vaø oáng thaùo, ghi roõ ñöôøng kính, ñoä daøi, ñoä doác vaø chieàu cao ñaët oáng… Ngoaøi ra, coù theå thay ñoåi baûn veõ naøy baèng baûn veõ sô ñoà maïng löôùi thoaùt nöôùc veõ treân hình chieáu truïc ño gioáng nhö caáp nöôùc.

5. Baûn veõ maët caét doïc ñöôøng oáng thoaùt nöôùc ngoaøi saân nhaø töø hoá thaêm ñaàu tieân ñeán maïng löôùi thoaùt nöôùc tieåu khu hay thaønh phoá vôùi tæ leä ñöùng 1:

100 vaø tæ leä ngang 1: 200 1: 500, treân ñoù ghi roõ soá hieäu gieáng, khoaûng caùch ñöôøng oáng giöõa caùc gieáng ngoaøi saân nhaø, ñöôøng kính, ñoä doác oáng, coát maët

199

ñaát, coát ñaùy oáng vaø ñoä saâu choân oáng ngoaøi saân nhaø.

6. Caùc baûn veõ thi coâng vôùi tæ leä töø 1: 10 1: 50, treân ñoù theå hieän roõ caùc chi tieát cuûa heä thoáng caáp thoaùt nöôùc beân trong nhaø, ngoaøi saân nhö: chi tieát caùc keát caáu, caùc nuùt phöùc taïp cuûa maïng löôùi, chi tieát caùc thieát bò, caùc boä phaän noái oáng ñaëc bieät treân ñöôøng oáng, chi tieát ñöôøng oáng daãn nöôùc vaøo, nuùt ñoàng hoà ño nöôùc, caùc baûn veõ veà traïm bôm, beå chöùa keùt nöôùc, maët baèng, maët caét caùc hoá thaêm, chi tieát naép gieáng, beä oáng, moái noái oáng, caùc baûn veõ maët baèng, maët caét khu veä sinh coù boá trí oáng vaø chöøa loã phoái hôïp vôùi kieán truùc…

7. Baûng thoáng keâ caùc thieát bò, phuï tuøng, trong ñoù ghi roõ soá löôïng caùc loaïi ñöôøng oáng, caùc boä phaän noái oáng, caùc duïng cuï veä sinh…laøm baèng vaät lieäu gì, ñaëc ñieåm ra sao…Baûng naøy coù theå ghi trong caùc baûn veõ sô ñoà heä thoáng caáp thoaùt nöôùc.

8. Baûn thuyeát minh tính toaùn trong ñoù coù ghi nhieäm vuï thieát keá, ñaëc ñieåm cuûa ngoâi nhaø, tieâu chuaån ñaõ duøng ñeå thieát keá, moâ taû sô boä heä thoáng caáp thoaùt nöôùc ñaõ thieát keá, so saùnh vaø choïn caùc phöông aùn, caùc soá lieäu tính toaùn thuûy löïc, maïng löôùi caáp thoaùt nöôùc, tính toaùn caùc traïm bôm, beå chöùa, keùt nöôùc…

9. Baûng thoáng keâ vaät lieäu, soá löôïng, chuûng loaïi trang thieát bò caáp nöôùc, thieát bò veä sinh.

10. Baûng döï toaùn – tính giaù thaønh toaøn boä heä thoáng caáp thoaùt nöôùc beân trong nhaø.

II. THI COÂNG ÑÖÔØNG OÁNG CAÁP THOAÙT NÖÔÙC TRONG NHAØ.

2.1. Hoà sô thieát keá

Thi coâng ñöôøng oáng nöôùc trong nhaø caàn nhöõng hoà sô thieát keá sau:

- Baûn veõ kyõ thuaät: Bình ñoà, maët baèng coâng trình thi coâng vaø caùc coâng trình lieân quan (ñöôøng oáng caáp, thoaùt ngoaøi nhaø…) sô ñoà khoâng gian heä thoáng, vò

200

trí caùc thieát bò veä sinh. Caùc maët caét chi tieát oáng (oáng qua töôøng, saøn moùng, xí, tieåu…)

- Baûn thuyeát minh kyõ thuaät tính toaùn, kích thöôùc.- Baûn khoái löôïng, tieân löôïng döï toaùn…

2.2. Coâng taùc chuaån bò

- Nghieân cöùu hoà sô thieát keá, laäp bieän phaùp, keá hoaïch tieán ñoä thi coâng.

- Keát hôïp beân xaây ñeà ta nhöøng tieán ñoä vaø caùc bieän phaùp thi coâng ñöôïc saùt vaø hôïp lyù.

- Chuyeân chôû nguyeân vaät lieäu ñeán vò trí.- Gia coâng nguyeân vaät lieäu.- Chuaån bò nhaân löïc

2.3. Thi coâng heä thoáng caáp nöôùc trong nhaø.

2.3.1 Thi coâng ñieåm laáy nöôùc giöõa ñöôøng oáng caáp nöôùc ngoaøi nhaø vaø ñöôøng oáng daãn nöôùc vaøo nhaø hoaëc nhoùm nhaø.

a. Duøng teâ EUB keát hôïp oáng loàng, xaûm moái noái baèng chì

Hình 8. 1: Sô ñoà baét oáng nhaùnh vaøo nhaø- Trình töï thi coâng laép baèng khi laép baèng teâ EUB: Chuaån

bò nguyeân vaät lieäu: OÁng, daây ñay, ximaêng, chì, bitum, buùa, ñuïc, cöa,…; chuaån bò coâng taùc an toaøn lao ñoäng, giao thoâng, ñaøo möông, ñaùnh daáu choã ñònh noái; duøng ñuïc, cöa saét ñeå caét oáng; khi caét gaàn ñöùt oáng ñoùng van khoùa hai ñaàu ñoaïn oáng caáp nöôùc thaønh phoá, tieáp tuïc caét ñöùt haún, laép maêng-xoâng; laép teâ EUB, xaûm noái baèng chì, laép van khoùa ñaàu oáng nhaùnh. Thi coâng tieáp phaàn coøn laïi ñöôøng oáng vaøo nhaø.

Ñaëc ñieåm phöông phaùp thi coâng duøng teâ EUB laø phaûi

201

caét nöôùc oáng chính trong khi thi coâng.b. Duøng ñai khôûi thuûy. Hình veõ (hình 3.2b), chöông 4, maïng löôùi ñöôøng oáng caáp

nöôùc beân trong coâng trình. Trình töï vaø phöông phaùp thi coâng nhö sau:

- Duøng ñuïc hoaëc khoan ñuïc oáng, kích thöôùc loã ñuïc phuø hôïp vôùi kích thöôùc oáng nhaùnh, ñöôøng kính loã ñuïc khoâng ñöôïc lôùn quaù 1/3 ñöôøng kính oáng chính.

- Khi ñuïc gaàn thuûng, laép ñai khôûi thuûy vaø van khoùa vaøo, tieáp tuïc ñuïc thuûng haún, ñoùng van khoùa vaø thi coâng tieáp ñoaïn oáng vaøo nhaø.

Ñaëc ñieåm phöông phaùp thi coâng duøng ñai khôûi thuûy laø khoâng phaûi caét nöôùc ñöôøng oáng chính trong khi thi coâng.2.3.2. Thi coâng maïng löôùi caáp nöôùc trong nhaø.

a. Moät soá ñieàu caàn löu yù:- Keát hôïp vôùi beân xaây chöøa loã oáng chui qua töôøng,

ñaët moùc ñôõ giöõ oáng traùnh ñuïc phaù.- Coù keá hoaïch vaø bieän phaùp thi coâng thích hôïp.

b. Trình töï vaø phöông phaùp thi coâng- Chuaån bò toát phöông tieän thi coâng, nghieân cöùu kyõ

baûn veõ thieát keá.- Duøng phaán maøu ñaùnh daáu vò trí tuyeán oáng ñi doïc

theo töôøng, traàn nhaø, vò trí oáng chui qua töôøng, saøn nhaø.

- Keát hôïp giöõa kích thöôùc trong baûn veõ vaø kích thöôùc ño thöïc teá ñeå tieán haønh caét ren oáng.

- Thi coâng oáng ñöùng tröôùc, oáng nhaùnh sau. Tröôøng hôïp oáng nhaùnh daøi coù theå thi coâng töø ñaàu oáng nhaùnh laïi, noái oáng nhaùnh vôùi oáng ñöùng baèng raéc-co.

- Trong thi coâng coù theå laép caùc chi tieát vôùi oáng thaønh töøng cuïm sau ñoù laép toång hôïp caùc cuïm laïi vôùi nhau.

- Sau khi laép xong maïng löôùi caáp nöôùc tieán haønh thöû aùp löïc: ñoùng caùc voøi, van laáy nöôùc, duøng bôm bôm nöôùc vaøo maïng oáng (thöôøng ñöôïc laép bôm vaøo vò trí caùc van xaû caën) hoaëc coù theå lôïi duïng aùp löïc cuûa ñöôøng oáng thaønh phoá ñeå thöû aùp löïc. AÙp löïc thöû baèng aùp löïc coâng taùc 5at

202

nhöng khoâng ñöôïc quaù 10at.Khi bôm ñeán aùp löïc thöû ñeå 10phuùt, theo doõi ñoàng hoà

aùp löïc giaûm khoâng quaù 0,5at thì ñaït yeâu caàu.Thöû aùp löïc ñaõ ñaït yeâu caàu tieán haønh caùc thuû tuïc

nghieäm thu vaø baøn giao.

2.4. Thi coâng heä thoáng thoaùt nöôùc trong nhaø.

2.4.1 Thi coâng oáng xaûThi coâng oáng xaû phaûi caên cöù vaøo baûn veõ thieát keá,

tieán haønh thi coâng töông töï nhö thi coâng ñöôøng oáng ngoaøi nhaø.

Khi thi coâng chuù yù ñaûm baûo ñoä doác thoaùt nöôùc, ôû vò trí oáng xaû qua töôøng phaûi chöøa loã Dloã = Doáng + 30cm2.4.2 Thi coâng maïng löôùi thoaùt nöôùc trong nhaø.

- Thi coâng oáng ñöùng tröôùc, oáng nhaùnh sau.- Chuù yù ñaûm baûo ñoä doác thoaùt nöôùc cho oáng nhaùnh,

neo giöõ oáng chaéc chaén.- Xaûm oáng thoaùt nöôùc: OÁng gang thoaùt nöôùc xaûm daây

ñay daàu + vöõa xi maêng maùc 502.4.3 Laép caùc thieát bò veä sinh

- Keát hôïp vôùi beân xaây chöøa loã- Tieán haønh laép caùc thieát bò.- Chuù yù ñaûm baûo ñoä thaêng baèng vaø ñoä kín khít cuûa

caùc thieát bò.

TAØI LIỆU THAM KHẢO

1. Tieâu chuaån XDVN - TCXD 33 – 2006 - Caáp nöôùc maïng löôùi beân ngoaøi vaø coâng trình. Tieâu chuaån thieát keá.

2. Tieâu chuaån XDVN - TCXD 51 – 84 - Thoaùt nöôùc maïng löôùi beân ngoaøi vaø coâng trình - Tieâu chuaån thieát keá.

3. Tieâu chuaån Vieät Nam - TCVN 4513 – 1988 - Caáp nöôùc beân trong nhaø vaø coâng trình – Tieâu chuaån thieát keá

4. Tieâu chuaån Vieät Nam - TCVN 4474 – 1987 - Thoaùt nöôùc beân trong nhaø vaø coâng trình - Tieâu chuaån thieát keá

5. Nguyeãn Vaên Ñöùc – Moät soá coâng thöùc vaø baûng tra caáp thoaùt nöôùc beân trong caùc coâng trình kieán truùc daân duïng – Tröôøng ÑH Kieán Truùc Tp.HCM, 2003.

203

6. Vuõ Minh Ñöùc – Chuyeân ñeà caáp thoaùt nöôùc cho nhaø cao taàng – Tröôøng ÑH Kieán Truùc Haø Noäi.

7. Nguyeãn Thò Hoàng – Caùc baûng tính toaùn thuûy löïc – NXB Xaây Döïng, 2001.

8. Tröôøng ÑH Kieán truùc Haø Noäi – Giaùo trình caáp thoaùt nöôùc – NXB XD, 2004.

9. GS.TS. Traàn Hieáu Nhueä ( chuû bieân ) – Caáp thoaùt nöôùc – NXB KHKT, 1996.

10. Ñònh höôùng phaùt trieån caáp nöôùc ñoâ thò ñeán naêm 2020. Nhaø xuaát baûn xaây döïng.

204

Documents

Cap Thoat Nuoc