1. Razlozi uvođenja slobodne trgovine?- Argument poboljšane alokacije proizvodnje putem međunarodne podjele rada,- Argument specijalističkih prednosti putem međunarodne podjele rada,- Argument povećanja efikasnosti putem svjetske konkurencije,- Argument većeg izbora proizvoda i manjih cijena,- Argument političke stabilnosti,- Argument jačanja međunarodne pozicije, - Argument nižih troškova transakcija i informacija,- Argument povećanja tržišta prodaje,- Argument domaćeg rasta,- Argument komparativnih prednosti u troškovima.

2. Šta su to olakšice u trgovini?Pod pojmom "olakšice u trgovini" podrazumijeva se unaprijeđenje privrednog i političkog okruženja u kojem se obavljaju transakcije, uključujući, ali ne ograničavajući se na usklađivanje i pojednostavljivanje carinskih procedura, veću transparentnost propisa i postupaka, upotrebu IT tehnologija, kao i reformu i koordinaciju aktivnosti institucija koje su angažirane na implementaciji uvođenja olakšica u trgovini.

3. Šta su spoljnotrgovinski odnosi?Ukupni spoljnotrgovinski odnosi neke zemlje predstavljaju: integralni dio privrednog sistema i ekonomske politike i regulisani su uzajamno povezanim i usklađenim podsistemima i politikama kojima se regulišu carinsko, spoljnotrgovinsko, devizno poslovanje, a posredno i poreskim sistemom i poreskom politikom.

4. Šta čini međunarodne ekonomske odnose?Međunarodne ekonomske odnose čine međunarodno kretanje: robe (i usluga), kapitala, i ljudi.

5. Argumenti uvođenja protekcionizma?- Argument zaštite domaćih privrednih grana- Argument zaštite novih privrednih grana (tzv.”odgojne carine”) – Fridrich List, J.Stuart Mill- Argument vlastitog opskrbljivanja u vremenu krize (tzv.”Autarkie argument”) 6. Definicija carinske politike? 2-3Definicija (Stanković M.): “Pod carinskom politikom jedne zemlje treba podrazumijevati svjesno usmjeravanje od strane društva instrumenata i instituta u vezi sa carinskom zaštitom, razvoja domaće proizvodnje i drugim vitalnim pitanjima koja su od interesa za privredu jedne zemlje”Definicija (Jakupović S.):. "Carinska politika određene države (unije) predstavlja efikasno korištenje njenih definisanih elemenata u cilju unapređenja ukupnog stepena razvoja privrednog sistema države, prije svega u zaštiti domaće proizvodnje, osiguranju uslova za ostvarivanje prihoda državnog budžeta po osnovu indirektnih poreza koji nastaju kao rezultat spoljnotrgovinske robne razmjene, kao i zadovoljavanju i drugih potreba i zahtjeva u okviru definisanih uslova datog društveno-ekonomskog sistema i međunarodnih standarda, u posmatranom vremenskom periodu."

7. Osnovni (dugoročni) instrumenti carinske politike?- Carinske stope,- Carinska osnovica, i Carinski preferencijali.

8. Pomoćni (kratkoročni) instrumenti carinske politike?- Carinski kontigenti-kvote,- Antidampiške carine,- Sezonske carinske stope,- Itd.

9. Definicija carine? najmanje 2 def.Carine su vrsta posrednog poreza na uvoz ili izvoz proizvoda kojim se opterećuje proizvod koji prelazi carinsku granicu. (Čenić, J.G.)Carina je dažbina koja se naplaćuje na stranu robu koja se uvozi na carinsko područje određene zemlje, ili se sa tog područja izvozi. To je iznos davanja uvoznika robe u domaćoj valuti po osnovu uvoza, odnosno prelaska robe preko carinske linije jedne države, odnosno prelaska preko granice. (Todorović,T.)

10. Vrste carina?a) S obzirom na smjer kretanja robe: uvozne, izvozne i tranzitne.b) S obzirom na svrhu carine: zaštitne, fiskalne i prohitibivne.c) S obzirom na osnovicu za obračun carine: carine na vrijednost uvezene robe (''ad valorem'') specifične i kombinovane.d) S obzirom na subjekte odlučivanja: autonomne ili samostalne i ugovorne ili konvencionalne.e) S obzirom na uravnoteženje domaćih i inostranih carina: antidampinške i konsolidovane.

11. Efekti carina prema C.Weertu?1. uticaj na cijene,2. uticaj na preraspodjelu (gubitak efikasnosti i blagostanja),3. fiskalni uticaj za ubiranje državnih prihoda,4. argument za carinske pregovore (Evropske zajednice),5. odbrana od zaštitnih mjera drugih država (retorzione ili kaznene carine),6. odbrana od dampinga drugih država (antidampinške mjere).

12. Definicija carinske stope i kako se izračunava?Carinska stopa je brojčano izražena visina carine koja se naplaćuje za jednu vrstu robe. Ona se u carinskoj tarifi može pojaviti u vidu procenta (ako se naplata carine vrši po vrijednosti robe) ili u određenom fiksnom novčanom iznosu (ukoliko se carina naplaćuje po jedinici mjere robe). Carinska stopa d se određuje putem carinskog tarifnog svrstavanja u Carinskoj tarifi (c, customs classification) i zavisi od zemlje porijekla (o, origin) i vremenskog perioda podnošenja carinske prijave (ti, time). (Weerth, C.) d = co, ti

13. Kako se izračunava visina carinskih dažbina?Visina carinskih dažbina (t, tariff) se proračunava uz pomoć tri varijable (Weerth, C.):

- Carinske vrijednosti (v, value),- Stope carine (d, duty), i - Količine (q, quantity).

Formula: Proračun visine carinskih dažbina:t = v*d*q, (u novčanim jedinicama).q = 1 (kod “ad valorem” stopa),v = 1 ( kod specifičnih car.stopa).

14. Pobrojati najznačajnije necarinske instrumente?- Kontigenti i kvote (Kvantitativno ograničenje uvoza ili izvoza)- Dobrovoljno ograničenje izvoza - Otvaranje tržišta pregovorima - Sanitarne, fitosanitarne i tehničke prepreke trgovini

15. Šta je GATT, WTO i WCO?GATT – Opšti sporazum o carinama i trgovini (1947.)WTO – Svjetska trgovinska organizacija (1994. Ženeva)WCO – Svjetska carinska organizacija (1994. Brisel) je nezavisno međuvladino tijelo čija je misija poboljšanje efektivnosti i efikasnosti carinskih uprava u svijetu i olakšavanje procedura trgovina, transporta roba i putovanja ljudi širom svijeta.

16. Šta označava pojam MFN (prvi princip najpovlaštenijih nacija)?Obaveza države da tretman koji daje svojima najpovlaštenijim trgovinskim partnerima proširi na sve svoje trgovinske partnere. Na primjer, ukoliko Bosna i Hercegovina uvede 2% carinu na uvoz jabuka iz Poljske, MFN tretman bi zahtijevao da isti tretman proširi na uvoz jabuka iz drugih članica WTO-a. Zajedno sa Nacionalnim tretmanom, MFN predstavlja jezgro principa nediskriminacije koji je sadržan u “srcu” trgovinskog prava."

17. Koja je razlika između GATT-a 1947. GATT-a 1994. i WTO?GATT 1947. - Multilateralni trgovinski sporazum između autonomnih ekonomskih subjekata (nije ograničeno na države, npr. carinska teritorija) koji ima za cilj povećanje međunarodne trgovine kao način za povećanje blagostanja u svijetu. GATT 1994. - Predstavlja glavnu reviziju Opšteg sporazuma o carinama i trgovini. Nastao je u pregovorima Urugvajske runde u periodu 1986. - 1994. i predstavlja kamen temeljac WTO pravila o trgovinskim odnosima u području roba i carina. GATT 1994 je priložen kao aneks WTO Sporazumu i sadrži poziv na GATT 1947. WTO 1995. - jedinstveni institucionalni okvir koji obuhvata Opšti sporazum o carinama i trgovini (GATT) i sve sporazume i pravne instrumente koji su dogovoreni Urugvajskom rundom. (MVT i EO)WTO sačinjava zajednički institucionalni okvir za trgovačke odnose između zemalja i carinskih područja čije su vanjskotrgovinske veze potpuno autonomno konstituisane.(Lux, M.) U razdoblju od 1947. do 1994. god. održano je 8 rundi pregovora GATT-a koje su se razlikovale prema dužini trajanja, sadržaju pregovora i prema ostvarenim rezultatima.WTO 1994. zamjenjuje GATT, a GATT prestaje da radi.

18. Šta je carinska unija?Definicija (prema GATT-u): “Pod carinskom unijom podrazumijeva se zamjena dvaju ili više carinskih područja jednim carinskim područjem kada ta zamjena ima za poljedicu:- Da se carina i druga trgovinska ograničenja ukidaju za najveći dio trgovinske razmjene između područja koja sačinjavaju uniju, ili bar najveći dio razmjene proizvoda porijeklom sa tih područja,- Da carine i druga ograničenja koje članovi unije primjenjuju na trgovinu sa državama van unije budu u suštini identične.”

19. Koji su efekti carinske unije?PODJELA EFEKATA CARINSKE UNIJE NA STATIČKE I DINAMIČKE (Strahinja, D.):STATIČKI EFEKTI CARINSKE UNIJE: - efekti na trgovinu – efekt stvaranja trgovine i efekt skretanja trgovine, - efekat supstitucije proizvoda – slično kao i efekat potrošnje, - efekat na relokaciju proizvodnje – bescarinska trgovina unutar carinske unije potiče proces relokacije resursa i porizvodnje od porizvođača s višim troškovima prema proizvođačima s nižim troškovima,- efekti na uslove razmjene – ukidanjem međusobnih carina mijenja se i odnos njihovih cijena, zavisno o prethodnoj visini carinskog opterećenja, a o visini efekta naročito je bitan odnos elastičnosti između ponude i potražnje.DINAMIČKI EFEKTI CARINSKE UNIJE:- efekat povećanja konkurencije – proširivanjem tržišta država članica povećava se i konkurentnost, a smanjuju monopolističke tendencije,- efekat na ekonomiju obima – makroekonomski efekti ekonomije obima rezultiraju iz proširenja nacionalnih u integralno tržište,- efekat na investicije – povećanjem tržišta povećava se i ukupna potražnja, kao i kupovna moć stanovništva, a što stvara preduslove za intenziviranje novih investicija.

20. Definicija carinskog sistema prema S.Jakupoviću?"Carinski sistem države predstavlja relativno izolovanu cjelinu (podsistem) u okviru njenog sistemskog okruženja, sastavljen od strukture koja, u posmatranom vremenskom periodu, funkcioniše u skladu sa postavljenim kriterijima i sinergijski upravlja tokovima robe, ljudi, kapitala, ideja i informacija koje su neophodne za ostvarivanja utvrđenih ciljeva datog carinskog sistema, kao i ciljeva ukupnog sistemskog okruženja.“ (JAKUPOVIĆ, S.)

23. Nacionalni izvori carinskog prava?(I) zakoni:

1. Zakon o carinskoj politici Bosne i Hercegovine,2. Zakon o carinskoj tarifi Bosne i Hercegovine, i3. Zakon o Upravi za indirektno oporezivanje;

(II) podzakonski akti:1. Odluka o provedbenim propisima Zakona o carinskoj politici Bosne i Hercegovine,

2. Odluka o usaglašavanju i utvrđivanju Carinske tarife Bosne i Hercegovine.

24. Međunarodni izvori trgovačkog i carinskog prava?1. Bilateralni sporazumi o:- slobodnoj trgovini (uključujući i carinska pitanja) koje je Bosna i Hercegovina zaključila sa: Turskom;- carinskoj saradnji koje je BiH zaključila sa: Hrvatskom, Srbijom, Crnom Gorom, Turskom i Slovenijom 2. Multilateralni sporazumi o:- trgovini (uključujući i carinska pitanja) koje je BiH zaključila u okviru: Sporazuma CEFTA i Sporazuma o stabilizaciji i pridruživanju sa Evropskom unijom (SSP);- carinskih konvencija (WCO) koje je ratifikovala BiH: (i) Konvencija o uspostavi Vijeća za carinsku saradnju.

26. Šta je carinska tarifa?CARINSKA TARIFA u užem smislu je propisom utvrđen sistematizovani spisak robe koja podliježe naplati carine, sa naznačenim carinskim stopama. Carinska tarifa u širem smislu obuhvata navedeni spisak sa naznačenim carinskim stopama za pojedine robe obuhvaćene spiskom ali i odredbe o načinu utvrđivanja carinske vrijednosti, o oslobađanjima od plaćanja carine, odredbe o fleksibilnim carinskim instrumentima i druge odredbe u vezi naplate carine.

27. Šta je carinska vrijednost robe?Carinska vrijednost robe predstavlja osnovicu za obračun carine. Takođe, bitna za davanje dozvola za uvoz pojedinih vrsta robe kao i u postupku koji se vodi povodom učinjenog carinskog prekršaja – radi utvrđivanja iznosa kazne. Utvrđivanje carinske vrijednosti je carinska procedura koja se primjenjuje radi određivanja vrijednosti uvezene robe za potrebe carinjenja. Elementi carinske vrijednosti: fakturna vrijednost robe, troškovi prevoza i osiguranja robe i dažbine i takse koje se naplaćuju izvan carinskog područja BIH.

28. Šta je porijeklo robe?Svrha utvrđivanja porijekla robe je dokazivanje da je određena roba u potpunosti dobijena ili proizvedena u nekoj (poimenično navedenoj) zemlji.Porijeklo robe dokazuje se radi primjene:1. jedinstvene carinske stope na osnovu Zakona o Carinskoj tarifi (nepreferencijalno porijeklo);2. preferencijalne (povlašćene) carine u skladu sa nekim međunarodnim ugovorom (preferencijalno porijeklo);Oblici porijekla robe:1. nepreferencijalno (Carinska tarifa);2. preferencijalno (primjenjuje se stopa iz bilateralnog ili multilateralnog sporazuma).Prihvatljivi dokaz o porijeklu robe je: Originalni certifikat EUR 1, Račun s tekstom izjave na račun ovlaštena uvoznika i izjava na računu bilo kog izvoznika za pošiljku u ukupnoj vrijednosti od 6.000Є.

29. Metode za utvrđivanje carinske vrijednosti?1. Transakcijska vrijednost robe; 2. Transakcijska vrijednost iste robe;3. Transakcijska vrijednost slične robe;4. Deduktivni metod;5. Metod obračunate vrijednosti;6. Metod raspoloživih podataka u republici.

30. Kada se ne primjenjuje Acquis Communautaire u carinskom zakonodavstvu Evropske unije?Nacionalno pravo dražava članica ima svoju sopstvenu funkciju kao materijalno pravo samo onda kada evropsko pravo nije uredilo to područje. Princip subsidijariteta znači da pojedinačne države članice posjeduju pravne nadležnosti samo za uređivanje onih političkih područja koja nisu prenesena na EZ.

21. Grafički prikaz modela carinskog sistema

5/3/ 2011 1

Država

Društveno-ekonomski sistem

Privredni sistem

Socijalni sistem

Zdravstveni sistem

...... sistem

Poreski sistem

Sistem međ. ekonomskih

odnosa

Sistem cijena

...... sistem

SPOLJNO- TRGOVINSKI

SISTEM

DEVIZNI SISTEM

...... sistem

CARINSKI SISTEM

CILJEVI

ELEMENTI

RELACIJE

KRITERIJI

Granica sistemskog okruženja carinskog sistema

Granica carinskog sistema kao relativno

izolovane cjeline

Grafički prikaz - Model carinskog sistema kao relativno izolovane cjeline u odnosu na sistemsko okruženje (S.Jakupović)

5/3/ 2011 1

22. Opšti procesni model carinskog sistema

5/3/ 2011 66

Grafički prikaz – Opšti procesni model carinskog sistema (S.Jakupović)

Procesi P= f(K,C)

Upravljački podsistem (Carinska uprava)

Ulazne veličine (Xu):

- ljudi, - roba, - novac, - ideje, - informacije

Izlazne veličine (Yi): -usluge, -ljudi, -roba, -novac, -ideje, - informacije

Tokovi informacija, ideja, robe,

ljudi, kapitala T (Tin, Tid, Tr, Tlj, Tk)

Ulazna okolina (Ou): -ekonomski operatori, -vlada, -vladine agencije, -parlament, -međunarodni subjekti, -financijske institucije, -lokalna zajednica (građani/javnost), -akademska zajednica, -nevladine organizacije, itd.

Izlazna okolina (Oi): -ekonomski operatori, -vlada, -vladine agencije, -parlament, -međunarodni subjekti, -financijske institucije, -lokalna zajednica (građani/javnost), -akademska zajednica, -nevladine organizacije, itd.

P=f(K,C), gdje su K-kriteriji, a C-ciljevi Kriteriji su: -osnovna legislativa carinskog sistema ("carinsko zakonodavstvo":carinski zakon, zakon o carinskoj tarifi, zakon o carinskoj upravi, međunarodni izvori prava), -ostala relevantna legislativa, -druga definisana pravila unutrašnje i vanjske okoline.

T T

T

5/3/ 2011 66