6. Ulusal at & Cephe Sempozyumu 12 13 Nisan 2012 Uluda niversitesi Mhendislik ve Mimarlk Fakltesi - Grkle Kamps - Bursa

atlar, Yangn Ynetmelii ve Su Yaltm

Jozef Bonfil 1

Konu Balk No: 2 at ve Cephe Sistemlerinin Performanslar

ZET

2009 ylnda revize edilen Yangn Ynetmeliinin atlar ile ilgili maddesinin aklanmas, madde iinde geen tanmlarn (Broof, yanmaz malzeme, zor alevlenen malzeme) ve TS EN 13501-1 standardnda tanmlanan yangn snflarnn aklanmas, bu bilgilere bal olarak atlarn bitml ve sentetik rtler kullanlarak su yaltm detaylandrn ve yaplan uygulamalar iermektedir.

ANAHTAR KELMELER Broof, Yanmaz Malzeme, Zor alevlenen Malzeme

1 Jozef Bonfil Inaat Mhendisi BTM bitml Tecrit Maddeleri Sa ve Tic. A./ zmir Tel: 0216 473 3473

Fax: 0216 488 8400, jozef.bonfil@btm.co

GR: atlar, Yangn Ynetmelii ve Su Yaltm:

2009 ylnda revize edilen Yangn Ynetmeliinin atlar ile ilgili maddesinin aklanmas, madde iinde geen tanmlarn (Broof, yanmaz malzeme, zor alevlenen malzeme) ve TS EN 13501-1 standardnda tanmlanan yangn snflarnn aklanmas, bu bilgilere bal olarak atlarn bitml ve sentetik rtler kullanlarak su yaltm detaylandrmasn iermektedir.

9/12/2009 tarihinde yaynlanan yeni yangn ynetmelii atlarda kullanlacak olan malzemeler ile ilgili yeni kurallar getirdi. Buna gre:

Yangn Ynetmelii Madde 28: (1) atlarn inasnda; a) atnn kmesi, b) atdan yangnn girii ve at kaplamas yzeyinin tutumas, c) atnn altnda ve iinde yangnn yaylmas, ) at kl zerindeki rzgr etkileri, d) at klndan binaya yangnn gemesi, e) Yangnn at kaplamasnn d yzeyi zerine veya katmanlarnn ierisine yaylmas ve alev damlalarnn olumas, f) Bitiik nizam binalarda, atlarda kan yangnn komu atya gemesi, ihtimalleri gz nnde bulundurulur. (2) at kaplamalarnn BROOF snf malzemelerden, at kaplamalar altnda yer alan yzeyin veya yaltmn en az zor alevlenici malzemelerden olmas gerekir. Ancak, at kaplamas olarak yanmaz malzemelerin kullanlmas durumunda zerine at kaplamas uygulanan yzeyin en az normal alevlenen malzemelerden olmasna izin verilir. (3) Yksek binalarda ve bitiik nizam yaplarda; a) atlarn oturduklar demelerin yatay yangn kesici niteliinde, b) at tayc sistemi ve at kaplamalarnn yanmaz malzemeden, olmas gerekir. eklindedir.

Yukardaki yaz iinde tane nemli terim yer almaktadr. 1. BROOF 2. Zor alevlenici 3. Yanmaz malzemeden

bu terimleri inceleyecek olursak.

BROOF : at sisteminin zerinde TS EN 13505-5 standardna tanmlanan TS ENV 1187ye gre belli bir boyuta, eimde ve rzgar hzna sahip yangn kartlarak, en st malzeme yzeyindeki alev izi boyu llr. Oluan alev izi standartlarn ngrdnden daha az ise bu malzeme veya sistem BROOF olarak adlandrlr. Malzeme zerinde oluan alev izi standardn ngrdnden fazla ise o zaman bu malzeme veya sistem FROOF olarak adlandrlr. (Resim-1) Resim-1 TS EN 13501-5 Alev izi boyu testi.

Bunun dnda ynetmelik herhangi bir test yaplmasna gerek kalmakszn baz malzemeleri BROOF olarak kabul eder. Bunlar da aadaki Ek-2/ Yap Malzemelerinin TS EN 13501-1e gre yanclk snflar tablosunda vermektedir. (Tablo-1)

Tablo-1

(1) Bu tablolar, TS EN 13501-1e gre malzemelerin yanclk snflarn gstermektedir. TS 1263de verilmi olan yanclk snflarna sahip yap malzemelerinin, TS EN 13501-1de verilen yanclk snflarna denklii iin, sz konusu yap malzemelerinin TSE EN 13501-1de belirtilmi olan ilgili snfa ait test standartlar artlarn salamas gerekir. (2) Yap Malzemeleri Ynetmelii (89/106/EEC) kapsamnda, Avrupa Birlii Komisyonunun ilgili kararlar ile ortaya konulmu, uyumlatrlm standartlara tabi yap malzemelerinin uyacaklar Avrupa Snflardr.

Zor Alevlenici ve Yanmaz Malzeme : Ek-2/ Yap Malzemelerinin TS EN 13501-1e gre yanclk snflarna gre zor alevlenici ve yanmaz malzeme tanmlar aadadr. (Tablo-2 A ve Tablo 2/B) Tablo-2A

Tablo-2B

Yap Malzemeleri Ynetmelii (89/106/EEC) Kapsamnda malzemeler eer test edilmeden A1 ve A1fl snf olarak deerlendiriliyorsa, aadaki malzemelerden sadece bir veya birkandan olumaldr Genelde doal malzemeler (ta, mermer vs), metaller, bunlardan imal edilen malzemelerin tm yanmaz veya zor alevlenir malzemelerdir. (Tablo-3)te grld gibi.

Tablo-3 Malzeme Notlar Genlemi kil Genlemi perlit Genlemi vermikulit Mineral yn Seller cam Beton Hazr kartrlm beton ve prekast betonarme ngerilmeli ve n sktrmal

malzemeler Beton (integral s izolasyonlu olan agregalar hari youn ve hafif mineral agregalar)

Katk maddeleri ve ilaveler (rnein: PFA), pigmetler ve dier malzemeleri ierebilir. Prekast birimleri de kapsar.

Gaz (gzenekli) beton niteler imento ve/veya kire gibi su bazl balayclarn ince maddeler (silisli maddeler, PFA, uucu frn crufu) ve gzenek reten maddeler ile birlemesiyle retilen birimler. Prekast birimleri de kapsar.

Elyafl(telcikli) imento imento Kire Yksek frn crufu/toz uucu kl(PFA) Mineral agregalar Demir, elik ve paslanmaz elik Tamamen ayr bir formda olmamak zere (ekilsiz) Bakr ve bakr alamlar Tamamen ayr bir formda olmamak zere (ekilsiz) inko ve inko alamlar Tamamen ayr bir formda olmamak zere (ekilsiz) Alminyum ve alminyum alamlar Tamamen ayr bir formda olmamak zere (ekilsiz) Kurun Tamamen ayr bir formda olmamak zere (ekilsiz)

Al ve al bazl svalar Katk maddeleri (geciktiriciler, dolgu maddeleri, lifler, pigmentler, hidrate olmu kire, hava ve su tutucular ve plastikletiriciler), youn agrega (rnein: doal veya krma kum) veya hafif agregalar (rnein: perlit veya vermikulit) ierebilir.

norganik balayc elemanlar olan harlar Dzeltme/svama harlar ve bir veya birden fazla inorganik balaycya dayanan aplar, rnein: imento, kire, duvar imentosu ve al.

Killi malzemeler Kilden ve kum, yakt veya dier katk maddeleri ieren veya iermeyen dier killi maddelerden yaplm birimleri, tulalar, karolar, deme karolar ve mine birimlerini (rnein: baca tulalar) kapsar.

Kalsiyum silikat birimler Kire ve doal silisli maddelerden (kum, silisli akl veya kaya ya da bunlardan yaplm karmlar) yaplm birimler, renklendirici pigmentler ierebilir.

Doalta ve arduvaz birimler Doal talardan (magmatik, tortul veya metamorfk kayalar) veya arduvazlardan elde edilmi ilenmi ya da ilenmemi elemanlar.

Al birimler Agregalar, doldurucular, lifler ve dier katk maddeleriyle birleen ve pigmentlerle renklendirilebilen kalsiyum slfat ve sudan oluan birimleri ve bloklar kapsar.

imento mozaik Karo mozaikleri ve yerinde dkme yer demelerini kapsar. Cam Is ile glendirilmi, kimyasal olarak katlatrlm, lamine ve telli cam. Cam seramik Billur ve artk cam ieren cam seramikler. Seramik

Toz preslenmi ve kalptan karlm malzemeleri kapsar, srlanm veya srlanmam.

nce toz halinde tlmemi olmas koulu ile.

Yksek Binalar: Yksek bina kavram ile 21,5m ve daha yksek yaplar tanmlanmaktadr.

Su yaltm Malzemeleri: Buna gre atlarda su yaltmnda kullanlan bitml ve sentetik rtler ile bitml shingle rnlerinin TS EN 13501-1e gre test edilip BROOF olduklarnn kantlanmas gerekmektedir.

Bamsz test laboratuar olan Tebar bu test iin akredite bir kurumdur.

irketimizin retiminde olan ve son kat rt olarak kullanlan TS EN 13707e gre retilmi mineral kapl rtler, TS EN 13956ya gre retilen sentetik rtler ve TS EN 544e gre retilen bitml shingle test edilerek BROOF belgeleri alnd. TS EN 13501-5 ve TS ENV1187uygun TEBAR tarafndan verilen BROOF belgeleri (Resim-2, Resim-3,Resim-4, Resim-5)

Resim-2

Resim-3

Resim-4

Resim-5

Yukarda sunulan belgeler dorultusunda su yaltm detaylarn oluturabiliriz

Ayrk Nizam Yaplar ve 21,50myi Amayan Yaplar:

1- Shingle atlar: (Resim-6) at eiminin %30dan daha fazla olmas halinde, BROOF belgeli malzemeden seilen Shingle at kaplama malzemesi altnda kullanlacak olan s yaltm malzemesinin en az zor alevlenici malzeme olmas gerekmektedir. Bu nedenle kullanlacak olan s yaltm malzemesi mineral ynlerdir. Mineral yn ile at kaplama tahtas arasnda muhakkak surette doal havalandrma yaplmal, gerekli hallerde mineral ynler altnda buhar kesici (nefes almayan rt), st tarafnda ise nefes alan rtler kullanlmaldr. (Detay-1)

Resim-6

Detay-1

YangYangn Yn Ynetmelinetmeliine Uygun ine Uygun atatlarlar Ayrk Nizam atlarda h 21,50 m

Mineral YnMNERAL YN

2- Bitml rt Kapl Eimli atlar: (Resim-7) Detayna uygun 2 kat olarak yaplacak olan su yaltmnn, st katman BROOF belgeli mineral kapl rtlerden seilmelidir. at kaplama malzemesi altnda kullanlacak olan s yaltm malzemesinin en az zor alevlenici malzeme olmas gerekmektedir. Bu nedenle kullanlacak olan s yaltm malzemesi mineral ynlerdir. Mineral yn ile at kaplama tahtas arasnda muhakkak surette doal havalandrma yaplmal, gerekli hallerde mineral ynler altnda buhar kesici (nefes almayan rt), st tarafnda ise nefes alan rtler kullanlmaldr. (Detay-1)

Resim-7

3- Hafif Metal atlar: (Resim-8, Resim-9) artnameye uygun, bitm rtlerle 2 kat olarak yaplacak olan su yaltmnn, st katman BROOF belgeli mineral kapl rtler veya artnameye uygun kalnlkta BROOF belgeli, UV dayanml sentetik rtler (PVC, TPO v.b) kullanlmaldr. at kaplama malzemesi altnda kullanlacak olan s yaltm malzemesinin en az zor alevlenici malzeme olmas gerekmektedir. Bu nedenle kullanlacak olan s yaltm malzemesi mineral ynlerdir. 3-a Bitml rt Hafif Metal atlar: (Resim-8)

3-b Sentetik rt Kapl Hafif Metal atlar: (Resim-9) Detay-2

Bitiik Nizam ve Yksek Yaplar

1- Ters Teras at: (zeri Gezilemeyen at) (Resim-10) at sisteminin oturaca deme plann projesine uygun yatay yangn kesici olmas gerekmektedir. Su ve s yaltm katmanlarnn stnde yer alacak olan, en st katman olarak doal bir malzeme olan akl (agrega bykl en az 4 mm en fazla 32 mm), en az 50 mm kalnlnda veya 80 kg/m2 ktlede gevek serimli olarak kullanlmaktadr. (Tablo-3 ve Tablo-2).(Detay-3)

Resim 10 Detay 3

min. 5 cm

MNETA YN

2- Bahe atlar (Resim-11)

at sisteminin oturaca deme plann projesine uygun yatay yangn kesici olmas gerekmektedir. Su ve s yaltm katmanlarnn stnde yer alacak olan, en st katman olarak doal bir malzeme olan en az 6cm kalnlkta bitkisel toprak kullanlmaktadr..(Detay-4)

(Resim-11)

(Detay-4)

3- zeri Mermer, Seramik ve Mozaik Kapl Gezilebilen atlar: (Resim-12)

at sisteminin oturaca deme plann projesine uygun yatay yangn kesici olmas gerekmektedir. Su ve s yaltm katmanlarnn stnde yer alacak olan, en st katman olarak beton plaklar, imento harl yaptrc zerinde mermer veya seramik levhalar kullanlmaktadr. (Tablo-3 ve Tablo-2).(Detay-5)

(Resim-12) Detay-5

Sonu:

atlarda yangna kar alnmas gerekli nlemleri ksaca sralarsak: 1- Bina iinden kacak olan yanglarn atya sramamas iin at demesinin yap trne gre en

az 60-90 dakkika yangna dayanm sreli olmalar gerekir. 2- atlara dardan srayacak yangnlara kar ise, atda kullanlacak olan geleneksel

malzemelerden kiremit, metal kaplama veya bitml malzemeler artnamenin n grd koullarda oluturulmas gerekir.

3- Yapm aamasnda ise ahap yzeyler zerinde uygulama yaplrken yangna kar gerekli nlem ve tedbirlerin alnmas gerekir.

TOPRAK DOLGU

Kaynaklar:

1- TS EN 13501-1+A1: naat rnlerinin ve Yap Elemanlarnn Yangnla lgili Snflandrlmas-Blm 1: Yangna Tepki Deneyleri Verilerinin Kullanlmas le Snflandrma

2- TS EN 13501-5 Yap mamulleri ve yap elemanlar - Yangn snflandrmas - Blm 5: atlarn d yangnlara maruz braklmas deneylerinden elde edilen veriler kullanlarak snflandrma

3- Binalarn Yangndan Korunmas Hakknda Ynetmelikin yrrle konulmas; Bayndrlk ve skn Bakanlnn 1/11/2007 tarihli ve 5098 sayl yazs zerine, 7126 sayl Sivil Savunma Kanununun ek 9 uncu maddesine gre, Bakanlar Kurulunca 27/11/2007 tarihinde kararlatrlmtr. 19/12/2007 tarihli Resmi Gazetede yaynlanmtr.

4- Binalarn Yangndan Korunmas Hakknda Ynetmelikte Deiiklik Yaplmasna Dair Ynetmelikin yrrle konulmas; Bayndrlk ve skn Bakanlnn 8/7/2009 tarihli ve 2313 sayl yazs zerine, 7126 sayl Sivil Savunma Kanununun ek 9 uncu maddesine gre, Bakanlar Kurulunca 10/8/2009 tarihinde kararlatrlmtr. 09/09/2009 tarihli Resmi Gazetede yaynlanmtr.

5- Yap Malzemelerinin Yangna tepki Snflarna, Yap Elemanlarnn Yangna Dayankllna, at ve at Kaplamalarnn D Yangn Performansna Dair Tebli (Tebli No: YIG/2011-3) 5 Mart 2011 tarihli Resmi Gazete

6- BTM Bitml Tecrit Maddeleri Sanayi ve Ticaret A Teknik Yaynlar ve Fotoraf Arivi 7- BTM Bitml Tecrit Maddeleri Sanayi ve Ticaret Aye ait TEBAR Test Belgelendirme

Aratrma ve Gelitirme Ticaret Anin test raporlar.