Các vấn đề cần lưu tâm khi đánh giá thoái hóa đất tỉnh Cà Mau · 2018-04-19 · ĐỘ PHÌ NHIÊU HIỆN TẠI CỦA ĐẤT TỈNH QUẢNG NINH ... II. ĐỀ

i

MỤC LỤC

MỞ ĐẦU ............................................................................................................................. 1

I. TÍNH CẤP THIẾT ............................................................................................. 1

II. CƠ SỞ PHÁP LÝ ............................................................................................. 2

III. MỤC TIÊU, PHẠM VI, NỘI DUNG VÀ SẢN PHẨM ................................. 2

IV. PHƯƠNG PHÁP THỰC HIỆN ...................................................................... 4

V. BỐ CỤC CỦA BÁO CÁO TỔNG HỢP .......................................................... 8

Chương 1 KHÁI QUÁT ĐIỀU KIỆN TỰ NHIÊN VÀ KINH TẾ - XÃ HỘI .............. 9

I. ĐIỀU KIỆN TỰ NHIÊN .................................................................................... 9

1. Vị trí địa lý ................................................................................................................. 9

2. Địa hình .................................................................................................................... 10

3. Khí hậu ..................................................................................................................... 11

4. Thủy văn .................................................................................................................. 15

II. THỰC TRẠNG PHÁT TRIỂN KINH TẾ - XÃ HỘI .................................... 17

1. Tăng trưởng và chuyển dịch cơ cấu kinh tế ........................................................... 17

2. Thực trạng phát triển ngành nông, lâm nghiệp và thủy sản .................................. 19

3. Dân số, lao động ...................................................................................................... 23

III. NHẬN XÉT CHUNG VỀ ĐIỀU KIỆN TỰ NHIÊN, KINH TẾ - XÃ HỘI

CÓ TÁC ĐỘNG ĐẾN THOÁI HÓA ĐẤT ........................................................ 25

1. Điều kiện tự nhiên ................................................................................................... 25

2. Điều kiện kinh tế - xã hội ........................................................................................ 26

Chương 2 HIỆN TRẠNG TÀI NGUYÊN ĐẤT VÀ ĐỘ PHÌ NHIÊU HIỆN TẠI

CỦA ĐẤT TỈNH QUẢNG NINH .................................................................................. 27

I. TÀI NGUYÊN ĐẤT TỈNH QUẢNG NINH ................................................... 27

1. Bãi cát, cồn cát và đất cát ........................................................................................ 28

2. Nhóm đất mặn ......................................................................................................... 33

3. Nhóm đất phèn ......................................................................................................... 37

4. Nhóm đất phù sa ...................................................................................................... 41

5. Nhóm đất xám bạc màu .......................................................................................... 44

6. Nhóm đất đỏ vàng ................................................................................................... 46

7. Nhóm đất mùn vàng đỏ trên núi ............................................................................. 49

8. Nhóm đất xói mòn trơ sỏi đá .................................................................................. 51

II. ĐỘ PHÌ NHIÊU HIỆN TẠI CỦA ĐẤT TỈNH QUẢNG NINH .................... 51

ii

1. Tính chất vật lý của đất ........................................................................................... 52

2. Tính chất hóa học của đất ....................................................................................... 54

3. Tổng hợp đánh giá độ phì nhiêu của đất ................................................................ 62

Chương 3 HIỆN TRẠNG SỬ DỤNG ĐẤT VÀ ĐẶC ĐIỂM SỬ DỤNG ĐẤT TỈNH

QUẢNG NINH ................................................................................................................. 66

I. HIỆN TRẠNG VÀ BIẾN ĐỘNG SỬ DỤNG ĐẤT ....................................... 66

1. Hiện trạng và biến động sử dụng đất nông nghiệp ................................................ 67

2. Hiện trạng và biến động đất chưa sử dụng ............................................................ 73

II. ĐẶC ĐIỂM SỬ DỤNG ĐẤT NÔNG NGHIỆP ............................................ 74

1. Hệ thống canh tác có tưới ....................................................................................... 76

2. Hệ thống canh tác nhờ mưa .................................................................................... 80

III. ĐÁNH GIÁ CHUNG VỀ HIỆN TRẠNG SỬ DỤNG ĐẤT VÀ ĐẶC ĐIỂM

HỆ THỐNG SỬ DỤNG ĐẤT ............................................................................. 87

1. Đánh giá chung về hiện trạng và biến động sử dụng đất ...................................... 87

2. Đánh giá chung về hệ thống sử dụng đất ............................................................... 87

Chương 4 THỰC TRẠNG THOÁI HÓA ĐẤT TỈNH QUẢNG NINH ..................... 89

I. ĐÁNH GIÁ THOÁI HÓA ĐẤT THEO LOẠI HÌNH THOÁI HÓA ............. 89

1. Đất bị xói mòn do mưa............................................................................................ 89

2. Đất bị khô hạn ........................................................................................................ 122

3. Đất bị kết von, đá ong hóa .................................................................................... 129

4. Đất bị suy giảm độ phì .......................................................................................... 134

5. Đất bị mặn hóa ....................................................................................................... 159

6. Đất bị phèn hóa ...................................................................................................... 174

7. Đất bị lũ quét, sạt lở ............................................................................................... 179

II. THỰC TRẠNG THOÁI HÓA ĐẤT CỦA CÁC LOẠI ĐẤT (MỤC ĐÍCH

SỬ DỤNG ĐẤT) ............................................................................................... 186

1. Đất sản xuất nông nghiệp ...................................................................................... 186

2. Đất lâm nghiệp ....................................................................................................... 187

3. Đất nuôi trồng thủy sản ......................................................................................... 188

4. Đất bằng chưa sử dụng .......................................................................................... 190

5. Đất đồi núi chưa sử dụng ...................................................................................... 190

III. TỔNG HỢP ĐÁNH GIÁ THOÁI HÓA ĐẤT ............................................ 191

1. Tổng hợp đánh giá thoái hóa đất theo mức độ .................................................... 192

iii

2. Tổng hợp đánh giá thoái hóa đất theo đơn vị hành chính ................................... 195

3. Nhận xét chung về thực trạng thoái hóa đất ........................................................ 206

Chương 5 NGUYÊN NHÂN THOÁI HÓA ĐẤT VÀ ĐỀ XUẤT GIẢI PHÁP GIẢM

THIỂU THOÁI HÓA ĐẤT .......................................................................................... 211

I. NGUYÊN NHÂN THOÁI HÓA ĐẤT .......................................................... 211

1. Nguyên nhân tự nhiên ........................................................................................... 211

2. Nguyên nhân từ quản lý, khai thác tài nguyên đất đai ........................................ 224

II. ĐỀ XUẤT GIẢI PHÁP BẢO VỆ, CẢI TẠO, GIẢM THIỂU THOÁI HÓA ĐẤT . 233

1. Quan điểm, mục tiêu chiến lược phòng chống suy thoái đất .............................. 233

2. Đề xuất giải pháp quản lý sử dụng đất bền vững góp phần giảm thiểu thoái hóa

đất thích ứng với biến đổi khí hậu ............................................................................ 235

KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ ...................................................................................... 265

I. Kết luận ................................................................................................................... 265

II. Kiến nghị ............................................................................................................... 267

iv

DANH MỤC BẢNG

Bảng 1: Nhiệt độ trung bình các tháng tại một số trạm khí tượng trên địa bàn tỉnh

Quảng Ninh ................................................................................................... 12

Bảng 2: Lượng mưa trung bình các tháng tại một số trạm khí tượng trên địa bàn tỉnh

Quảng Ninh ................................................................................................... 13

Bảng 3: Độ ẩm không khí trung bình các tháng tại một số trạm khí tượng trên địa bàn

tỉnh Quảng Ninh ............................................................................................ 13

Bảng 4: Số giờ nắng trung bình các tháng tại một số trạm khí tượng trên địa bàn tỉnh

Quảng Ninh ................................................................................................... 14

Bảng 5: Tăng trưởng giá trị sản xuất giai đoạn 2010 - 2015 tỉnh Quảng Ninh (giá so

sánh 2010) ..................................................................................................... 17

Bảng 6: Chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo giá trị sản xuất giai đoạn 2005 - 2015 tỉnh

Quảng Ninh (giá hiện hành) .......................................................................... 18

Bảng 7: Cơ cấu giá trị sản xuất nông nghiệp giai đoạn 2010 - 2015 (theo giá so sánh 2010) .... 19

Bảng 8: Cơ cấu giá trị sản xuất lâm nghiệp giai đoạn 2005 - 2015 (theo giá hiện hành) . 22

Bảng 9: Dân số, mật độ dân số của tỉnh Quảng Ninh năm 2016 .................................. 24

Bảng 10: Chuyển dịch cơ cấu lao động tỉnh Quảng Ninh giai đoạn 2005 - 2016 ........ 25

Bảng 11: Diện tích, cơ cấu các nhóm đất thuộc phạm vi dự án ................................... 27

Bảng 12: Kết quả đánh giá thành phần cơ giới tầng đất mặt của loại đất .................... 52

Bảng 13: Kết quả đánh giá dung trọng tầng đất mặt theo loại đất ............................... 53

Bảng 14: Kết quả đánh giá độ chua tầng đất mặt theo loại đất .................................... 55

Bảng 15: Kết quả đánh giá chất hữu cơ tổng số của tầng đất mặt theo loại đất ........... 56

Bảng 16: Kết quả đánh giá Nitơ tổng số của tầng đất mặt theo loại đất ...................... 57

Bảng 17: Kết quả đánh giá Phốt pho tổng số của tầng đất mặt theo loại đất ............... 58

Bảng 18: Kết quả đánh giá Kali tổng số của tầng đất mặt theo loại đất ....................... 59

Bảng 19: Kết quả đánh giá dung tích hấp thu của tầng đất mặt theo loại đất .............. 60

Bảng 20: Kết quả đánh giá tổng số muối tan tầng đất mặt theo loại đất ...................... 61

Bảng 21: Kết quả đánh giá lưu huỳnh tổng số tầng đất mặt theo loại đất .................... 62

Bảng 22: Tổng hợp đánh giá độ phì nhiêu của tầng đất mặt theo loại đất ................... 63

Bảng 23: Hiện trạng sử dụng đất tỉnh Quảng Ninh năm 2016 phân theo đơn vị hành chính .... 66

Bảng 24: Hiện trạng và biến động các nhóm đất chính thời kỳ 2010 - 2016 ............... 67

Bảng 25: Hiện trạng và biến động diện tích nhóm đất nông nghiệp thời kỳ 2010 - 2016 67

Bảng 26: Hiện trạng và biến động diện tích đất sản xuất nông nghiệp thời kỳ 2010 - 2016 ...... 68

v

Bảng 27: Hiện trạng và biến động diện tích đất lâm nghiệp thời kỳ 2010 - 2016 ........ 70

Bảng 28: Hiện trạng và biến động diện tích đất chưa sử dụng thời kỳ 2010 - 2016 .... 74

Bảng 29: Các loại sử dụng đất nông nghiệp tỉnh Quảng Ninh phân theo hệ thống tưới .. 74

Bảng 30: Đặc điểm sử dụng đất thuộc hệ thống canh tác có tưới ................................ 76

Bảng 31: Đặc điểm sử dụng đất thuộc hệ thống canh tác nhờ mưa ............................. 81

Bảng 32: Diện tích loại sử dụng đất tỉnh Quảng Ninh phân theo đơn vị hành chính ... 86

Bảng 33: Phân cấp đánh giá đất bị xói mòn ................................................................. 89

Bảng 34: Hệ số C cho loại sử dụng đất tỉnh Quảng Ninh............................................. 95

Bảng 35: Hệ số P cho từng loại sử dụng đất tỉnh Quảng Ninh ..................................... 97

Bảng 36: Diện tích đất bị xói mòn do mưa theo loại đất ............................................ 102

Bảng 37: Diện tích đất bị xói mòn do mưa theo đơn vị hành chính ........................... 122

Bảng 38: Diện tích đất bị khô hạn theo loại đất ......................................................... 123

Bảng 39: Diện tích đất bị khô hạn theo đơn vị hành chính ........................................ 128

Bảng 40: Diện tích đất bị kết von theo loại đất .......................................................... 130

Bảng 41: Diện tích đất bị kết von theo đơn vị hành chính ......................................... 133

Bảng 42: Diện tích đất bị chua hóa (suy giảm pHKCl) theo loại đất ........................... 135

Bảng 43: Diện tích đất bị suy giảm hàm lượng chất hữu cơ tổng số theo đất ............ 137

Bảng 44: Diện tích đất bị suy giảm hàm lượng Nitơ tổng số theo loại đất ................ 140

Bảng 45: Diện tích đất bị suy giảm hàm lượng Phốt pho tổng số theo loại đất ......... 142

Bảng 46: Diện tích đất bị suy giảm hàm lượng Kali tổng số theo loại đất ................. 144

Bảng 47: Diện tích đất bị suy giảm dung tích hấp thu theo loại đất ........................... 146

Bảng 48: Diện tích đất bị suy giảm độ phì nhiêu theo loại đất ................................... 148

Bảng 49: Diện tích đất bị suy giảm độ phì theo đơn vị hành chính ........................... 159

Bảng 50: Diện tích đất bị mặn hóa theo loại đất......................................................... 164

Bảng 51: Diện tích đất bị mặn hóa theo đơn vị hành chính ....................................... 174

Bảng 52: Diện tích đất bị phèn hóa theo loại đất ........................................................ 177

Bảng 53: Diện tích đất bị phèn hóa theo đơn vị hành chính ....................................... 178

Bảng 54: Danh sách các xã có nguy cơ xảy ra lũ quét trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh 182

Bảng 55: Tổng hợp số liệu hiện trạng vị trí sạt lở, ngập lụt tại các địa phương trên địa

bàn tỉnh Quảng Ninh ................................................................................... 184

Bảng 56: Diện tích đất sản xuất nông nghiệp bị thoái hóa theo loại hình thoái hóa .. 186

Bảng 57: Diện tích đất lâm nghiệp bị thoái hóa theo loại hình thoái hóa .................. 188

Bảng 58: Diện tích đất nuôi trồng thủy sản bị thoái hóa theo loại hình thoái hóa ..... 189

vi

Bảng 59: Diện tích đất bằng chưa sử dụng bị thoái hóa theo loại hình thoái hóa ...... 190

Bảng 60: Diện tích đất đồi núi chưa sử dụng bị thoái hóa theo loại hình thoái hóa ... 191

Bảng 61: Diện tích đất bị thoái hóa theo loại đất ....................................................... 195

Bảng 62: Diện tích đất bị thoái hóa theo đơn vị hành chính ...................................... 204

Bảng 63: Diện tích đất bị thoái hóa chia theo loại đất và loại hình thoái hóa ............ 205

Bảng 64: Tổng hợp diện tích thoái hóa đất theo loại hình thoái hóa vùng ven biển .. 206

Bảng 65: Tổng hợp diện tích thoái hóa đất theo loại hình thoái hóa vùng đồng bằng 208

Bảng 66: Tổng hợp diện tích thoái hóa đất theo loại hình thoái hóa vùng trung du,

miền núi ....................................................................................................... 209

Bảng 67: Tổng hợp diễn biến các yếu tố khí hậu của từng khu vực trung bình nhiều

năm của giai đoạn 1960 - 2000 (GĐ1) và 2001 - 2015 (GĐ2) trên địa bàn

tỉnh Quảng Ninh .......................................................................................... 216

Bảng 68: Phân cấp độ dốc và diện tích đất bị xói mòn do mưa trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh 222

Bảng 69: Một số biện pháp chính nhằm giảm thiểu thoái hóa đất theo loại hình thoái

hóa và theo khu vực trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh ..................................... 251

vii

DANH MỤC BIỂU ĐỒ

Biểu đồ 1: Giá trị trung bình độ chua tầng đất mặt của nhóm đất cát theo mục đích sử

dụng đất ....................................................................................................... 31

Biểu đồ 2: Giá trị trung bình dung tích hấp thu tầng đất mặt của nhóm đất cát theo mục

đích sử dụng đất .......................................................................................... 31

Biểu đồ 3: Giá trị trung bình hàm lượng chất hữu cơ tổng số tầng đất mặt của nhóm đất

cát theo mục đích sử dụng đất ..................................................................... 32

Biểu đồ 4: Giá trị trung bình hàm lượng Nitơ tổng số tầng đất mặt của nhóm đất cát

theo mục đích sử dụng đất ........................................................................... 32

Biểu đồ 5: Giá trị trung bình hàm lượng Phốt pho tổng số tầng đất mặt của nhóm đất


Biểu đồ 6: Giá trị trung bình hàm lượng Kali tổng số tầng đất mặt của nhóm đất cát


Biểu đồ 7: Giá trị trung bình hàm lượng tổng số muối tan tầng đất mặt của nhóm đất


Biểu đồ 8: Giá trị trung bình hàm lượng lưu huỳnh tổng số tầng đất mặt của nhóm đất


Biểu đồ 9: Giá trị trung bình độ chua tầng đất mặt của nhóm đất mặn theo mục đích sử

dụng đất ....................................................................................................... 35

Biểu đồ 10: Giá trị trung bình dung tích hấp thu tầng đất mặt của nhóm đất mặn theo

mục đích sử dụng đất ................................................................................... 35

Biểu đồ 11: Giá trị trung bình hàm lượng chất hữu cơ tổng số tầng đất mặt của nhóm

đất mặn theo mục đích sử dụng đất ............................................................ 36

Biểu đồ 12: Giá trị trung bình hàm lượng Nitơ tổng số tầng đất mặt của nhóm đất mặn theo

mục đích sử dụng đất .................................................................................... 36


mặn theo mục đích sử dụng đất .................................................................. 36

Biểu đồ 14: Giá trị trung bình hàm lượng Kali tổng số tầng đất mặt của nhóm đất mặn theo

mục đích sử dụng đất .................................................................................... 36


mặn theo mục đích sử dụng đất ................................................................... 36


mặn theo mục đích sử dụng đất ................................................................... 36

Biểu đồ 17: Giá trị trung bình hàm lượng các chất tổng số tầng đất mặt của các đơn vị

đất phèn ....................................................................................................... 39

viii

Biểu đồ 18: Giá trị trung bình độ chua tầng đất mặt của các đơn vị đất phèn ............. 40

Biểu đồ 19: Giá trị trung bình dung tích hấp thu tầng đất mặt của các đơn vị đất phèn ............ 40

Biểu đồ 20: Giá trị trung bình hàm lượng tổng số muối tan tầng đất mặt của các đơn vị

đất phèn ....................................................................................................... 40

Biểu đồ 21: Giá trị trung bình hàm lượng lưu huỳnh tổng số tầng đất mặt của các đơn

vị đất phèn ................................................................................................... 40

Biểu đồ 22: Giá trị trung bình độ chua tầng đất mặt của nhóm đất phù sa theo mục đích

sử dụng đất .................................................................................................. 43

Biểu đồ 23: Giá trị trung bình dung tích hấp thu tầng đất mặt của nhóm đất phù sa theo

mục đích sử dụng đất ................................................................................... 43

Biểu đồ 24: Giá trị trung bình hàm lượng chất hữu cơ tổng số tầng đất mặt của nhóm đất phù

sa theo mục đích sử dụng đất .......................................................................... 43

Biểu đồ 25: Giá trị trung bình hàm lượng Nitơ tổng số tầng đất mặt của nhóm đất phù

sa theo mục đích sử dụng đất ...................................................................... 43


phù sa theo mục đích sử dụng đất ............................................................... 43

Biểu đồ 27: Giá trị trung bình hàm lượng Kali tổng số tầng đất mặt của nhóm đất phù

sa theo mục đích sử dụng đất ...................................................................... 43





Biểu đồ 30: Giá trị trung bình độ chua tầng đất mặt của nhóm đất đỏ vàng theo mục

đích sử dụng đất .......................................................................................... 48

Biểu đồ 31: Giá trị trung bình dung tích hấp thu tầng đất mặt của nhóm đất đỏ vàng


Biểu đồ 32: Giá trị trung bình hàm lượng chất hữu cơ tổng số tầng đất mặt của nhóm đất đỏ

vàng theo mục đích sử dụng đất...................................................................... 48

Biểu đồ 33: Giá trị trung bình hàm lượng Nitơ tổng số tầng đất mặt của nhóm đất đỏ

vàng theo mục đích sử dụng đất .................................................................. 48


đỏ vàng theo mục đích sử dụng đất ............................................................. 48

Biểu đồ 35: Giá trị trung bình hàm lượng Kali tổng số tầng đất mặt của nhóm đất đỏ

vàng theo mục đích sử dụng đất .................................................................. 48

Biểu đồ 36: Tỷ lệ % các mức độ phì nhiêu của đất tỉnh Quảng Ninh .......................... 62

ix

Biểu đồ 37: Cơ cấu (%) đất bị xói mòn do mưa tỉnh Quảng Ninh ............................. 101

Biểu đồ 38: Cơ cấu (%) đất bị khô hạn trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh ....................... 123

Biểu đồ 39: Biến đổi độ chua đất tầng mặt của một số mẫu đất theo thời gian ......... 135

Biểu đồ 40: Biến đổi hàm lượng chất hữu cơ tổng số đất tầng mặt của một số mẫu đất

theo thời gian ............................................................................................. 137

Biểu đồ 41: Biến đổi hàm lượng Nitơ tổng số đất tầng mặt của một số mẫu đất theo

thời gian ..................................................................................................... 139

Biểu đồ 42: Biến đổi hàm lượng Phốt pho tổng số đất tầng mặt của một số mẫu đất

theo thời gian ............................................................................................. 141

Biểu đồ 43: Biến đổi hàm lượng Kali tổng số đất tầng mặt của một số mẫu đất theo

thời gian ..................................................................................................... 143

Biểu đồ 44: Biến đổi dung tích hấp thu đất tầng mặt của một số mẫu đất theo thời gian ..... 145

Biểu đồ 45: Cơ cấu giá trị % đất bị suy giảm độ phì .................................................. 146

Biểu đồ 46: Cơ cấu (%) đất bị mặn hóa ...................................................................... 161

Biểu đồ 47: Cơ cấu giá trị % đất bị phèn hóa ............................................................. 175

Biểu đồ 48: Cơ cấu giá trị % đất bị thoái hóa ............................................................. 192

x

DANH MỤC HÌNH ẢNH

Hình số 01: Bản đồ hành chính tỉnh Quảng Ninh ................................................................... 9

Hình số 02: Bản đồ đất tỉnh Quảng Ninh .............................................................................. 29

Hình số 03: Bản đồ độ phì nhiêu của đất tỉnh Quảng Ninh ................................................... 65

Hình số 04: Bản đồ loại sử dụng đất nông nghiệp tỉnh Quảng Ninh ...................................... 75

Hình số 05: Lớp thông tin hệ số xói mòn do mưa tỉnh Quảng Ninh ...................................... 91

Hình số 06: Lớp thông tin hệ số xói mòn của đất tỉnh Quảng Ninh ....................................... 93

Hình số 07: Lớp thông tin hệ số chiều dài sườn dốc và độ dốc tỉnh Quảng Ninh .................. 94

Hình số 08: Lớp thông tin hệ số lớp phủ thực vật và quản lý đất tỉnh Quảng Ninh ................ 99

Hình số 09: Lớp thông tin hệ số do áp dụng biện pháp canh tác bảo vệ đất tỉnh Quảng Ninh . 100

Hình số 10: Bản đồ đất bị xói mòn do mưa kỳ đầu tỉnh Quảng Ninh ................................. 103

Hình số 11: Đất bị xói mòn trung bình trên địa bàn thành phố Móng Cái .......................... 106

Hình số 12: Đất bị xói mòn yếu trên địa bàn thành phố Cẩm Phả ...................................... 107

Hình số 13: Đất bị xói mòn mạnh trên địa bàn thành phố Uông Bí .................................... 108

Hình số 14: Đất bị xói mòn mạnh trên địa bàn huyện Tiên Yên......................................... 111

Hình số 15: Đất bị xói mòn yếu trên địa bàn huyện Ba Chẽ ............................................... 116

Hình số 16: Đất bị xói mòn mạnh trên địa bàn huyện Hoành Bồ ....................................... 118

Hình số 17: Đất bị xói mòn trung bình trên địa bàn huyện Hoành Bồ ................................ 119

Hình số 18: Đất bị xói mòn trung bình trên địa bàn thị xã Đông Triều ............................... 120

Hình số 19: Bản đồ đất bị khô hạn, hoang mạc hóa, sa mạc hóa kỳ đầu tỉnh Quảng Ninh .. 124

Hình số 20: Đất bị khô hạn nhẹ trên địa bàn thành phố Uông Bí ....................................... 126

Hình số 21: Đất bị khô hạn trung bình trên địa bàn huyện Ba Chẽ ..................................... 126

Hình số 22: Đất bị khô hạn trung bình trên địa bàn thị xã Đông Triều ............................... 128

Hình số 23: Bản đồ đất bị kết von kỳ đầu tỉnh Quảng Ninh ............................................... 131

Hình số 24: Đất bị kết von trung bình trên địa bàn huyện Hải Hà ...................................... 132

Hình số 25: Đất bị kết von nhẹ trên địa bàn thị xã Quảng Yên ........................................... 133

Hình số 26: Bản đồ đất bị suy giảm độ phì kỳ đầu tỉnh Quảng Ninh .................................. 147

Hình số 27: Bản đồ đất bị mặn hóa kỳ đầu tỉnh Quảng Ninh ............................................. 166

Hình số 28: Bản đồ đất bị phèn hóa kỳ đầu tỉnh Quảng Ninh ............................................ 176

Hình số 29: Một số hình ảnh đất bị sạt lở, ngập lụt trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh .............. 185

Hình số 30: Bản đồ thoái hóa đất kỳ đầu tỉnh Quảng Ninh ................................................ 194

Hình số 31: Khu vực thành phố Cẩm Phả bị ngập lụt do mưa lũ tháng 7/2015 .................. 215

xi

Hình số 32: Khu vực có nguy cơ sụt, sập đổ sườn đồi, sạt lở tại đường Lê Thánh Tông, thành

phố Hạ Long do ảnh hưởng của mưa lũ ngày 28/7/2015 ............................... 215

Hình số 33: Chặt trắng và đốt rừng sản xuất ở xã Tràng Lương, thị xã Đông Triều ........... 227

Hình số 34: Đốt rừng sản xuất ở xã Vô Ngại, huyện Bình Liêu ......................................... 227

Hình số 35: Khu vực lấy mẫu phân tích (MD 173) tại xã Đoàn Kết, huyện Vân Đồn ........ 228

Hình số 36: Khu vực lấy mẫu phân tích (MD 78) tại xã Đầm Hà, huyện Đầm Hà ............. 228

Hình số 37: Khu vực lấy mẫu phân tích (MD 198) tại xã Lê Lợi, huyện Hoành Bồ ........... 229

Hình số 38: Khu vực lấy mẫu phân tích (MD 136) tại xã Đồn Đạc, huyện Ba Chẽ ............ 229

Hình số 39: Chặt trắng và đốt rừng trồng sản xuất ở xã Vô Ngại, huyện Bình Liêu ........... 230

Hình số 40: Khu vực chuyển đổi hiện trạng sử dụng đất năm 2005 và 2014 tại xã Tân Bình,

huyện Đầm Hà ............................................................................................. 230

Hình số 41: Trồng chè theo đường đồng mức ở huyện Hải Hà .......................................... 245

Hình số 42: Đất cây hàng năm (lúa) trồng ......................................................................... 245

xen canh với cây lâu năm (vải) ở thành phố Uông Bí ........................................................ 245

Hình số 43: Trồng rừng ngập mặn tại xã Đầm Hà, huyện Đầm Hà .................................... 246

Hình số 44: Trồng rừng ngập mặn tại xã Đồng Rui, huyện Tiên Yên ................................ 246

Hình số 45: Trồng xen chè dưới tán rừng keo ở huyện Hải Hà .......................................... 247

Hình số 46: Trồng mía dưới rừng keo ở xã Quảng Lợi, huyện Đầm Hà ............................ 247

Hình số 47: Trồng ba kích tím dưới tán rừng tự nhiên ở xã Đồng Sơn, huyện Hoành Bồ. .. 247

Hình số 48: Trồng ba kích tím theo hướng thâm canh ở huyện Ba Chẽ. ............................ 247

Hình số 49: Mô hình nuôi cua biển thương phẩm trong đầm có rừng ngập mặn ở thị xã Quảng Yên. .. 248

Hình số 50: Mô hình nuôi cua biển trong rừng ngập mặn ở xã Vạn Ninh, thành phố Móng Cái. ..... 248

xii

DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT

BQL Ban quản lý

BTNMT Bộ Tài nguyên và Môi trường

CEC Dung tích hấp thu trao đổi cation của đất

DTĐT Diện tích điều tra

ĐBSH Đồng bằng sông Hồng

GRDP Tổng sản phẩm trên địa bàn

H. Huyện

KHCN Khoa học công nghệ

MCE Phương pháp đánh giá đa chỉ tiêu

MD Mẫu đất

NTTS Nuôi trồng thủy sản

OM Chất hữu cơ tổng số

P. Phường

RPH Rừng phòng hộ

Tp. Thành phố

TPCG Thành phần cơ giới

TSMT Tổng số muối tan

Tx. Thị xã

Tt. Thị trấn

UBND Ủy ban nhân dân

1

MỞ ĐẦU

I. TÍNH CẤP THIẾT

Việc sử dụng đất bền vững, tiết kiệm, có hiệu quả thích ứng với biến đổi

khí hậu đã và đang trở thành chiến lược quan trọng đối với mọi quốc gia và có

tính toàn cầu.

Việt Nam cũng như các quốc gia khác, trong chiến lược phát triển bền

vững luôn đặt mục tiêu quản lý, sử dụng đất bền vững lên hàng đầu và tài

nguyên đất đai luôn là tài nguyên quý không tái tạo, được ưu tiên cải tạo, bảo vệ

và sử dụng có kế hoạch, quy hoạch định hướng ngắn, trung và dài hạn.

Tại Khoản 1 Điều 32 Luật Đất đai năm 2013 đã quy định cụ thể về các hoạt

động điều tra, đánh giá đất đai bao gồm: điều tra, đánh giá về chất lượng đất, tiềm

năng đất đai; điều tra, đánh giá thoái hóa đất, ô nhiễm đất; điều tra, phân hạng đất

nông nghiệp; thống kê, kiểm kê đất đai; điều tra, thống kê giá đất, theo dõi biến

động giá đất; xây dựng và duy trì hệ thống quan trắc giám sát tài nguyên đất. Điều

33 quy định rõ về trách nhiệm của UBND cấp tỉnh trong việc tổ chức thực hiện,

công bố kết quả điều tra, đánh giá đất đai theo định kỳ 05 năm một lần.

Bộ Tài nguyên và Môi trường đã ban hành Thông tư số 60/2015/TT-

BTNMT ngày 15/12/2015 quy định trách nhiệm của UBND cấp tỉnh phải tổ

chức thực hiện và công bố kết quả điều tra, đánh giá chất lượng đất, tiềm năng

đất đai; điều tra, đánh giá thoái hóa đất, ô nhiễm đất; điều tra, phân hạng đất

nông nghiệp trên địa bàn cấp tỉnh.

Như vậy hoạt động điều tra, đánh giá đất đai, trong đó có hoạt động điều

tra, đánh giá thoái hóa đất được xác định là một nhiệm vụ của UBND cấp tỉnh

và Bộ Tài nguyên và Môi trường theo định kỳ 5 năm một lần đã được Quốc hội

chính thức phê chuẩn và Chính phủ yêu cầu phải thực hiện thông qua hệ thống

văn bản quy phạm pháp luật. Từ đó cần thiết phải đưa việc điều tra, đánh giá đất

đai thành một nhiệm vụ thường xuyên, quan trọng của ngành, như là chiến lược

nâng cao năng lực của cơ quan Quản lý đất đai cũng như UBND tỉnh trong quản

lý chất lượng đất đai tại địa phương.

Kết quả điều tra, đánh giá thoái hóa đất tỉnh Quảng Ninh được thực hiện

kỳ đầu vào năm 2016 sẽ giúp cho UBND tỉnh, cơ quan Quản lý đất đai của tỉnh

quản lý chắc diện tích đất bị thoái hóa, xu hướng thoái hóa đất, nguyên nhân

thoái hóa đất và từ đó đề xuất giải pháp quản lý, sử dụng đất bền vững.

Ngoài ra kết quả dự án sẽ cung cấp dữ liệu về thực trạng thoái hóa đất của

cấp tỉnh để tích hợp vào cơ sở dữ liệu đất đai của tỉnh và cả nước, góp phần

hoàn thiện hệ thống thông tin đất đai hiện đại, theo mô hình tập trung, thống

nhất, phục vụ đa mục tiêu.

2

II. CƠ SỞ PHÁP LÝ

- Nghị quyết số 24-NQ/TW ngày 03 tháng 6 năm 2013 của Ban Chấp

hành Trung ương Đảng (Khóa XI) về chủ động ứng phó với biến đổi khí hậu,

tăng cường quản lý tài nguyên và bảo vệ môi trường;

- Luật Đất đai ngày 29 tháng 11 năm 2013;

- Chỉ thị 01/CT-TTg ngày 22 tháng 01 năm 2014 của Thủ tướng Chính

phủ về việc triển khai thi hành Luật đất đai;

- Nghị quyết số 07/NQ-CP ngày 22 tháng 01 năm 2014 của Chính phủ về

việc ban hành Chương trình hành động của Chính phủ thực hiện Nghị quyết số

19-NQ/TW ngày 31 tháng 10 năm 2012 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng

(khóa XI) về tiếp tục đổi mới chính sách, pháp luật về đất đai trong thời kỳ đẩy

mạnh toàn diện công cuộc đổi mới, tạo nền tảng đến năm 2020 nước ta cơ bản

trở thành nước công nghiệp theo hướng hiện đại;

- Nghị quyết số 08/NQ-CP ngày 23 tháng 01 năm 2014 của Chính phủ về

ban hành Chương trình hành động thực hiện Nghị quyết 24-NQ/TW của Ban

Chấp hành Trung ương Đảng (Khóa XI) về chủ động ứng phó với biến đổi khí

hậu, tăng cường quản lý tài nguyên và bảo vệ môi trường;

- Quyết định số 43/2010/QĐ-TTg ngày 02 tháng 6 năm 2010 của Thủ

tướng Chính phủ về việc ban hành Hệ thống chỉ tiêu thống kê quốc gia;

- Quyết định số 432/QĐ-TTg ngày 12 tháng 4 năm 2012 của Thủ tướng Chính

phủ về phê duyệt Chiến lược Phát triển bền vững Việt Nam giai đoạn 2011 - 2020;

- Thông tư số 14/2012/TT-BTNMT ngày 26 tháng 11 năm 2012 của Bộ

Tài nguyên và Môi trường ban hành Quy định kỹ thuật điều tra thoái hóa đất;


Tài nguyên và Môi trường quy định chế độ báo cáo thống kê ngành tài nguyên

và môi trường;

- Thông tư số 35/2014/TT-BTNMT ngày 30 tháng 6 năm 2014 của Bộ Tài

nguyên và Môi trường quy định việc điều tra, đánh giá đất đai;


Tài nguyên và Môi trường quy định về kỹ thuật điều tra, đánh giá đất đai;

- Quyết định số 1651/QĐ-UBND ngày 02 tháng 06 năm 2016 của UBND

tỉnh Quảng Ninh về việc phê duyệt đề cương và dự toán kinh phí Điều tra thoái

hóa đất kỳ đầu tỉnh Quảng Ninh.

III. MỤC TIÊU, PHẠM VI, NỘI DUNG VÀ SẢN PHẨM

1. Mục tiêu

- Xác định diện tích đất bị thoái hóa theo loại hình thoái hóa và loại đất

thoái hóa trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh phục vụ xây dựng chỉ tiêu thống kê diện

3

tích đất bị thoái hóa thuộc Hệ thống chỉ tiêu thống kê quốc gia theo Quyết định

số 43/2010/QĐ-TTg ngày 02/06/2010 của Thủ tướng Chính phủ và Thông tư số

14/2012/TT-BTNMT ngày 26/11/2012 của Bộ Tài nguyên và Môi trường về

việc Quy định kỹ thuật điều tra thoái hóa đất;

- Đánh giá nguyên nhân thoái hóa, đề xuất các giải pháp giảm thiểu thoái

hóa đất phục vụ quản lý sử dụng đất bền vững tỉnh Quảng Ninh.

- Cung cấp thông tin số liệu cho hệ thống theo dõi quản lý sử dụng đất và

hệ thống chỉ tiêu thống kê Quốc gia; làm căn cứ lập, điều chỉnh quy hoạch, kế

hoạch sử dụng đất đến năm 2020 và giai đoạn 2021 - 2030 và phục vụ nhu cầu

cung cấp thông tin về tài nguyên đất cho các hoạt động kinh tế, xã hội, nghiên

cứu khoa học và các nhu cầu khác của tỉnh.

2. Phạm vi

Theo Quyết định số 1651/QĐ-UBND ngày 02 tháng 06 năm 2016 của

UBND tỉnh Quảng Ninh về việc phê duyệt đề cương dự toán kinh phí dự án điều

tra thoái hóa đất lần đầu tỉnh Quảng Ninh. Trong đó nêu rõ diện tích điều tra

thoái hóa đất của tỉnh là 495.173 ha, bao gồm các loại đất: đất sản xuất nông

nghiệp, đất lâm nghiệp, đất nuôi trồng thủy sản, đất bằng chưa sử dụng và đất

đồi núi chưa sử dụng (không bao gồm diện tích của huyện đảo Cô Tô và các xã

đảo Minh Châu, Bản Sen, Thắng Lợi, Quan Lạn, Ngọc Vừng (huyện Vân Đồn);

xã đảo Vĩnh Trung, Vĩnh Thực (thành phố Móng Cái); xã đảo Cái Chiên (huyện

Hải Hà)).

Theo thực tế điều tra năm 2016 thì diện tích các loại đất nằm trong phạm

vi điều tra thoái hóa đất tỉnh Quảng Ninh là 493.903 ha, thấp hơn diện tích điều

tra theo dự án được phê duyệt năm 2014 là 1.270 ha; đồng thời căn cứ mô hình

số độ cao DEM và kết quả điều tra địa hình thực tế đã xác định:

+ Diện tích khu vực đồng bằng là 25.852 ha (địa hình tương đối là thấp,

vàn, cao; độ cao < 25 m);

+ Diện tích khu vực ven biển là 71.416 ha (địa hình tương đối là thấp,

vàn, cao; độ cao < 5 m và thuộc các huyện giáp biển);

+ Diện tích khu vực trung du, miền núi là 396.635 ha (độ dốc địa hình >

30; độ cao > 25 m).

3. Nội dung

- Điều tra thu thập thông tin tài liệu, khảo sát thực địa và lấy mẫu đất,

phân tích mẫu đất phục vụ đánh giá thực trạng thoái hóa đất tỉnh Quảng Ninh.

- Đánh giá thực trạng thoái hóa đất kỳ đầu theo loại đất và loại hình thoái

hóa tỉnh Quảng Ninh.

4

- Xây dựng bản đồ thoái hóa đất kỳ đầu tỉnh Quảng Ninh, tỷ lệ 1/100.000.

- Thống kê diện tích đất bị thoái hóa kỳ đầu theo loại hình và loại đất.

- Xây dựng báo cáo tổng hợp kết quả dự án “Điều tra thoái hóa đất kỳ đầu

tỉnh Quảng Ninh” và báo cáo tổng kết dự án.

4. Sản phẩm

- Báo cáo tổng hợp kết quả dự án “Điều tra thoái hóa đất kỳ đầu tỉnh

Quảng Ninh”.

- Bảng tổng hợp Hệ thống chỉ tiêu thống kê diện tích đất bị thoái hóa kỳ

đầu theo loại hình thoái hóa và loại đất tỉnh Quảng Ninh.

- Báo cáo chuyên đề “Thực trạng và nguyên nhân thoái hóa đất tỉnh Quảng Ninh”.

- Bản đồ:

+ Bản đồ thoái hóa đất kỳ đầu năm 2016 tỉnh Quảng Ninh, tỷ lệ

1/100.000.

+ Bộ bản đồ thoái hoá đất chuyên đề: Bản đồ độ phì nhiêu (tỷ lệ

1/100.000); Bản đồ loại sử dụng đất nông nghiệp (tỷ lệ 1/100.000); Bản đồ đất

bị suy giảm độ phì kỳ đầu (tỷ lệ 1/100.000); Bản đồ đất bị xói mòn do mưa kỳ

đầu (tỷ lệ 1/100.000); Bản đồ đất bị khô hạn kỳ đầu (tỷ lệ 1/100.000); Bản đồ

đất bị mặn hóa, đất bị phèn hóa kỳ đầu (xây dựng cho khu vực ven biển của 09

đơn vị hành chính cấp huyện ở tỷ lệ 1/50.000); Bản đồ đất bị kết von, đá ong hóa

kỳ đầu năm 2016 tỉnh Quảng Ninh (xây dựng cho 05 đơn vị hành chính cấp

huyện ở tỷ lệ 1/25.000).

IV. PHƯƠNG PHÁP THỰC HIỆN

Các phương pháp sử dụng trong điều tra, đánh giá thoái hóa đất kỳ đầu

tỉnh Quảng Ninh:

1. Phương pháp điều tra thu thập thông tin, tài liệu

- Phương pháp điều tra thứ cấp: thu thập thông tin, tài liệu, số liệu, bản đồ

tại các cơ quan chuyên môn trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh và các bộ ngành

Trung ương.

- Phương pháp điều tra sơ cấp: điều tra về tình hình sử dụng đất nông

nghiệp (theo mẫu phiếu) được sử dụng trong điều tra thu thập thông tin về mức

độ đầu tư cho các loại hình sử dụng đất, tình hình chuyển đổi cơ cấu cây trồng,

diễn biến năng suất cây trồng trong 10 năm trở lại đây, các vấn đề có liên quan

đến quá trình hình thành và nguyên nhân thoái hóa đất.

- Phương pháp điều tra khảo sát thực địa (theo tuyến và điểm điều tra):

được áp dụng trong điều tra thực địa về các loại hình thoái hóa đất có trên địa

5

bàn tỉnh Quảng Ninh; phục vụ chỉnh lý bản đồ đất và xây dựng các bản đồ

chuyên đề; bản đồ đất bị suy giảm độ phì; bản đồ đất bị xói mòn do mưa; bản

đồ đất bị khô hạn; bản đồ đất bị kết von, đá ong hóa; bản đồ đất bị mặn hóa,

phèn hóa.

2. Phương pháp lấy mẫu, phân tích mẫu

* Phương pháp lấy, bảo quản mẫu đất

Việc lấy mẫu đất phân tích được áp dụng theo TCVN 7538-2:2005 (ISO

10381-2:2002): mẫu đất tầng mặt được lấy tại điểm đại diện khoanh đất điều tra,

bảo quản trong túi ni lông (ghi ký hiệu mẫu và có phiếu ghi mẫu, độ sâu, địa

điểm, tọa độ, ngày và người lấy mẫu).

* Phương pháp phân tích mẫu đất

Phương pháp phân tích các chỉ tiêu lý, hóa học của 254 mẫu đất được áp

dụng theo Tiêu chuẩn Việt Nam. Cụ thể:

STT Chỉ tiêu Phương pháp Ghi chú

1 Thành phần cơ giới đất Phương pháp pipet TCVN 8567:2010

2 Dung trọng Phương pháp ống trụ TCVN 6860:2001

3 pHKCl Đo bằng máy đo pH TCVN 5979:2007

4 OM tổng số Phương pháp Walkley - Black TCVN 6644:2000

5 N tổng số Phương pháp Kjeldahl TCVN 6498:1999

6 P2O5 tổng số Phương pháp so màu TCVN 8940:2011

7 K2O tổng số Phương pháp quang kế ngọn lửa TCVN 8660:2011

8 CEC Phương pháp amonaxetat pH = 7 TCVN 8568:2010

9 Tổng số muối tan Phương pháp khối lượng TCVN 8727:2012

10 Lưu huỳnh tổng số Phương pháp đốt khô TCVN 7371:2004

3. Phương pháp xử lý thông tin, tài liệu, số liệu

- Phương pháp xử lý thống kê bằng phần mềm Excel: áp dụng trong xử lý

tổng hợp, thống kê số liệu.

- Phương pháp tổng hợp xử lý thông tin, tài liệu, số liệu, bản đồ phục vụ

điều tra.

4. Phương pháp đánh giá đa chỉ tiêu (MCE)

Phương pháp đánh giá đa chỉ tiêu áp dụng trong tổng hợp đánh giá độ phì

nhiêu đất, đất bị suy giảm độ phì và thoái hóa đất tổng hợp (chi tiết tại Phụ lục 1).

5. Phương pháp chuyên gia (chuyên khảo)

Tham khảo ý kiến của các chuyên gia trong ngành khi xây dựng ma trận

cặp đôi và xác định trọng số của các yếu tố tham gia trong đánh giá độ phì của

đất và tổng hợp đánh giá thoái hóa đất.

6

Tham khảo ý kiến của các chuyên gia trong ngành và các nhà quản lý địa

phương về hệ số lớp phủ thực vật, hệ số canh tác bảo vệ đất trong đánh giá xói

mòn đất.

6. Phương pháp so sánh

So sánh kết quả phân tích độ phì nhiêu hiện tại và kết quả phân tích độ phì

nhiêu quá khứ để xác định suy giảm độ phì của đất.

7. Phương pháp kế thừa

Dự án đã kế thừa kết quả điều tra, nghiên cứu của nhiều công trình, dự

án có liên quan trên địa bàn tỉnh:

- Kế thừa kết quả phân tích của 29 mẫu đất thuộc chương trình “Điều tra

bổ sung, chỉnh lý xây dựng bản đồ đất tỉnh Quảng Ninh tỷ lệ 1/100.000” năm

2005; kết quả phân tích của 33 mẫu đất thuộc dự án “Điều tra, đánh giá thực

trạng môi trường đất vùng kinh tế trọng điểm Bắc bộ phục vụ quản lý sử dụng

đất bền vững” năm 2008 làm cơ sở so sánh biến đổi một số chỉ tiêu hóa, lý của

đất theo thời gian và xây dựng bản đồ độ phì nhiêu của đất thời quá khứ.

- Kế thừa kết quả phân tích của 153 mẫu đất thuộc dự án “Điều tra, đánh

giá thoái hóa đất vùng Đồng bằng sông Hồng phục vụ quản lý, sử dụng đất bền

vững” năm 2016 nhằm làm tăng dày dữ liệu điều tra về thực trạng thoái hóa đất

trên địa bàn tỉnh.

8. Phương pháp xây dựng bản đồ (chi tiết tại các Phụ lục từ 02 - 12);

Sử dụng công nghệ GIS và các phần mềm Mapinfo, ArcGIS trong xây

dựng bộ bản đồ thoái hóa đất kỳ đầu tỉnh Quảng Ninh (các yếu tố nền được kế

thừa và chuẩn hóa theo bản đồ hiện trạng sử dụng đất năm 2014 của tỉnh); cụ thể

như sau:

- Xây dựng bản đồ đất bị xói mòn do mưa kỳ đầu: xây dựng các lớp thông

tin chuyên đề theo các yếu tố tham gia phương trình mất đất phổ dụng của

Wichmeier & Smith với điều kiện thực tế điều tra trên địa bàn tỉnh.

- Xây dựng bản đồ đất bị suy giảm độ phì:

+ Xây dựng bản đồ (các lớp thông tin) về độ phì nhiêu đất hiện tại theo

kết quả điều tra thực địa và phân tích đất năm 2016 trong phần mềm Mapinfo;

+ Xây dựng bản đồ (các lớp thông tin) về độ phì nhiêu đất trong quá khứ

(2005) theo kết quả điều thu thập tài liệu và bản đồ đất tỉnh Quảng Ninh năm

2005 trong phần mềm Mapinfo;

+ Sử dụng công nghệ GIS để chồng xếp hai lớp thông tin trên theo thuật

toán quy định về khoảng giá trị thay đổi giữa hiện tại và quá khứ (∆), thành lập

bản đồ đất bị suy giảm độ phì nhiêu kỳ đầu.

7

- Xây dựng bản đồ đất bị kết von: theo kết quả điều tra khoanh đất tại

thực địa, nhập thông tin kết von đến từng khoanh đất theo bộ chỉ tiêu phân cấp

quy định tại Thông tư số 14/2012/TT-BTNMT ngày 26/11/2012 của Bộ Tài

nguyên và Môi trường về việc Quy định kỹ thuật điều tra thoái hóa đất.

- Xây dựng bản đồ đất bị mặn hóa:

+ Xây dựng lớp thông tin về đơn vị đất mặn trong nhóm đất mặn hiện tại

theo kết quả điều tra thực địa và phân tích TSMT năm 2016 trong phần mềm

Mapinfo;

+ Xây dựng lớp thông tin về đơn vị đất mặn trong quá khứ (2005) theo kết

quả điều thu thập tài liệu và bản đồ đất tỉnh Quảng Ninh năm 2005 trong phần

mềm Mapinfo;

+ Sử dụng thuật toán trong GIS của phần mềm MapInfo để so sánh kết

quả tổng số muối tan TSMT(%) trong quá khứ và hiện tại; so sánh đối chiếu

diện tích khoanh đất tăng cấp độ mặn theo quy định tại Thông tư số 14/2012/TT

BTNMT ngày 26/11/2012 của Bộ Tài nguyên và Môi trường về việc Quy định

kỹ thuật điều tra thoái hóa đất.

- Phương pháp xây dựng bản đồ đất bị phèn hóa:

+ Xây dựng lớp thông tin về đơn vị phèn trong nhóm đất phèn hiện tại

theo kết quả điều tra thực địa và phân tích lưu huỳnh tổng số năm 2016 trong

phần mềm Mapinfo;

+ Xây dựng lớp thông tin về đơn vị đất phèn trong quá khứ (2005) theo

kết quả điều thu thập tài liệu và bản đồ đất tỉnh Quảng Ninh năm 2005 trong

phần mềm Mapinfo;

+ Sử dụng thuật toán trong GIS của phần mềm MapInfo để so sánh kết

quả lưu huỳnh tổng số SO42-(%) trong quá khứ và hiện tại; so sánh đối chiếu

diện tích khoanh đất tăng cấp độ giá trị lưu huỳnh tổng số theo quy định tại

Thông tư số 14/2012/TT BTNMT ngày 26/11/2012 của Bộ Tài nguyên và Môi

trường về việc Quy định kỹ thuật điều tra thoái hóa đất.

- Phương pháp số hóa bằng phần mềm MicroStation và Mapinfo.

- Phương pháp chồng xếp trong GIS: chồng xếp các bản đồ thành phần

dạng vector để có bản đồ chứa các lớp thông tin tổng hợp.

9. Phương pháp nội suy (Krigging; IDW): áp dụng trong xây dựng bản

đồ (lớp thông tin về khí hậu: lượng mưa, nhiệt độ, ẩm độ, số tháng khô hạn…)

bằng cách xác định các giá trị liên tục về phân bố lượng mưa, nắng, nhiệt độ, độ

ẩm cho toàn bộ địa bàn điều tra.

8

V. BỐ CỤC CỦA BÁO CÁO TỔNG HỢP

Báo cáo tổng hợp kết quả dự án “Điều tra thoái hóa đất kỳ đầu tỉnh Quảng

Ninh” được trình bày ngoài phần Mở đầu, Kết luận được chia thành 5 chương:

Chương 1: Khái quát điều kiện tự nhiên và kinh tế - xã hội

Chương 2: Hiện trạng tài nguyên đất và độ phì nhiêu hiện tại của đất tỉnh

Quảng Ninh

Chương 3: Hiện trạng sử dụng đất và đặc điểm sử dụng đất tỉnh Quảng Ninh

Chương 4: Thực trạng thoái hóa đất tỉnh Quảng Ninh

Chương 5: Nguyên nhân thoái hóa đất và đề xuất giải pháp giảm thiểu

thoái hóa đất

9

Chương 1

KHÁI QUÁT ĐIỀU KIỆN TỰ NHIÊN VÀ KINH TẾ - XÃ HỘI

I. ĐIỀU KIỆN TỰ NHIÊN

1. Vị trí địa lý

Quảng Ninh nằm trong dải hành lang biển lớn của Bắc Bộ, với mạng lưới

đường bộ, đường sắt và cảng biển đang được mở rộng và phát triển. Tỉnh có tọa

độ địa lý trải dài từ 106026’ đến 108031’ độ kinh Đông và 20040’ đến 21040’ độ

vĩ Bắc. Bề ngang từ Đông sang Tây, nơi rộng nhất là 195 km; bề dọc từ Bắc

xuống Nam khoảng 102 km. Quảng Ninh có biên giới quốc gia và hải phận giáp

nước Cộng Hòa nhân dân Trung Hoa. Biên giới hành chính của tỉnh như sau:

- Trên đất liền: phía Tây giáp tỉnh Lạng Sơn và tỉnh Bắc Giang; phía

Đông giáp vịnh Bắc Bộ; phía Tây Nam giáp tỉnh Hải Dương và thành phố Hải

Phòng; phía Bắc giáp huyện Phòng Thành và thị trấn Đông Hưng (tỉnh Quảng

Tây, Trung Quốc), có đường biên giới dài khoảng 132,8 km.

- Về phía biển: Quảng Ninh có vùng lãnh hải, vùng tiếp giáp lãnh hải,

vùng đặc quyền kinh tế và vùng thềm lục địa trong vịnh Bắc Bộ kéo dài theo

hướng Bắc Nam gần 200 hải lý, giáp vùng biển Trung Quốc ở phía Đông.

Về đơn vị hành chính: tỉnh Quảng Ninh có 4 thành phố, 2 thị xã và 8

huyện (trong đó có 01 huyện đảo) với tổng số 186 xã, phường, thị trấn.

Hình số 01: Bản đồ hành chính tỉnh Quảng Ninh

10

2. Địa hình

Quảng Ninh là tỉnh có địa hình trung du, miền núi, ven biển. Địa hình

Quảng Ninh bị chia cắt mạnh và nghiêng dần theo hướng Đông Bắc - Tây Nam.

Phía Bắc là vùng đồi thấp, tiếp đó là dãy núi cao thuộc cánh cung Đông

Triều - Móng Cái, phía Nam cánh cung này là vùng đồng bằng ven biển, tiếp

đến là hàng ngàn hòn đảo lớn nhỏ nằm trên vịnh Bắc Bộ,…. Địa hình Quảng

Ninh được chia thành các dạng như sau:

*Vùng đồi núi: bao gồm 2 dải núi Nam Mẫu và Bình Liêu là phức tạp và

có độ cao đáng kể nhất của tỉnh Quảng Ninh. Hai dải núi này được ngăn cách

với nhau bởi thung lũng sông Ba Chẽ, Phố Cũ và Tiên Yên và vùng núi chia

làm hai miền:

- Vùng núi miền Đông từ Tiên Yên qua Bình Liêu, Hải Hà, Đầm Hà đến

Móng Cái. Đây là vùng nối tiếp của vùng núi Thập Vạn Đại Sơn từ Trung Quốc,

hướng chủ đạo là Đông Bắc - Tây Nam;

- Vùng núi miền Tây từ Tiên Yên qua Ba Chẽ, Hoành Bồ, phía Bắc thành

phố Uông Bí và thấp dần xuống ở phía Bắc thị xã Đông Triều. Vùng núi này là

những dãy nối tiếp hơi uốn cong nên thường được gọi là cánh cung núi Đông

Triều với đỉnh Yên Tử (cao 1.068 m) trên đất Uông Bí và đỉnh Am Váp (cao

1.094 m) trên đất Hoành Bồ.

* Vùng trung du và đồng bằng duyên hải: bao gồm những dải đồi thấp bị

phong hoá và xâm thực tạo nên những cánh đồng từ các chân núi thấp dẫn

xuống các triền sông và bờ biển và phân chia thành 2 tiểu vùng:

- Tiểu vùng phù sa cổ: là các dạng đồi gò hoặc dải đất hẹp ở phía bắc

Đông Triều, chạy dọc từ Dốc Đỏ (Uông Bí) qua Minh Thành, Yên Lập (Tx.

Quảng Yên) và dải chạy dọc từ Tiên Yên đến Móng Cái. Độ cao trung bình 25

m, lớp phủ thực vật bị tàn phá mạnh.

- Tiểu vùng phù sa mới: là vùng đồng bằng để sản xuất nông nghiệp ở

Đông Triều, Quảng Yên và từ Tiên Yên đến Móng Cái. Đây là những dải đồng

bằng thường có diện tích nhỏ hẹp, nằm gần ngang với mực nước biển và là sản

phẩm tích tụ của phù sa biển, phù sa sông.

* Vùng biển và hải đảo của Quảng Ninh là một vùng địa hình độc đáo với

hơn hai nghìn hòn đảo chiếm hơn 2/3 số đảo cả nước (2.078/2.779), trải dài theo

đường ven biển hơn 250 km chia thành nhiều lớp. Trên vịnh Hạ Long và Bái Tử

Long có hàng ngàn đảo đá vôi nguyên là vùng địa hình karstơ bị nước bào mòn

đã tạo nên những hang động kỳ vỹ.

Địa hình đáy biển Quảng Ninh không bằng phẳng, độ sâu trung bình là 20

m, có những lạch sâu là di tích các dòng chảy cổ và có những dải đá ngầm làm

nơi sinh trưởng các rạn san hô. Các dòng chảy hiện nay nối với các lạch sâu đáy

11

biển tạo nên hàng loạt luồng lạch và hải cảng trên dải bờ biển khúc khuỷu kín

gió nhờ những hành lang đảo che chắn, tạo nên một tiềm năng cảng biển và giao

thông đường thủy rất lớn.

3. Khí hậu

Tỉnh Quảng Ninh mang những đặc tính chung của khí hậu vùng Đồng

bằng sông Hồng, đó là khí hậu nhiệt đới gió mùa. Mùa Đông có gió mùa Đông

Bắc gây lạnh và ít mưa, mùa hè có gió mùa Tây Nam gây nóng ẩm và mưa

nhiều. Tuy vậy do vị trí địa lý, cấu tạo địa hình nên khí hậu trong vùng cũng

biến đổi khá phức tạp.

Theo các đặc trưng về khí hậu có thể chia thành các khu vực như sau:

- Khu vực thành phố Móng Cái và 1 phần huyện Hải Hà tiếp giáp với thành

phố Móng Cái mang đặc trưng khí hậu theo trạm khí tượng Móng Cái có đặc trưng

khí hậu nhiệt đới gió mùa có mùa đông lạnh, mưa hè, không có tháng khô;

- Khu vực huyện Đầm Hà, huyện Bình Liêu, huyện Tiên Yên, một phần

huyện Ba Chẽ giáp với huyện Tiên Yên, phần còn lại của huyện Hải Hà mang

đặc trưng khí hậu theo trạm khí tượng Tiên Yên có đặc trưng khí hậu nhiệt đới

gió mùa, có mùa đông lạnh, mưa hè, thời kỳ khô từ 1,1 đến 2,0 tháng;

- Khu vực thành phố Cẩm Phả, huyện Vân Đồn, một phần huyện Ba Chẽ

giáp với thành phố Cẩm Phả mang đặc trưng khí hậu của trạm khí tượng Cửa

Ông có khí hậu nhiệt đới gió mùa, có mùa đông lạnh, mùa hè, thời kỳ khô từ 1,1

đến 2,0 tháng;

- Khu vực thành phố Hạ Long, huyện Hoành Bồ mang đặc trưng khí hậu

của trạm khí tượng Bãi Cháy có khí hậu nhiệt đới gió mùa, có mùa đông lạnh,

mưa hè, thời kỳ khô từ 2,1 đến 3,0 tháng;

- Khu vực thành phố Uông Bí, thị xã Đông Triều, thị xã Quảng Yên mang

đặc trưng khí hậu theo trạm khí tượng Uông Bí có đặc trưng của khí hậu nhiệt

đới gió mùa có mùa đông lạnh, mưa hè, thời kỳ khô từ 3,1 đến 4 tháng;

- Khu vực huyện đảo Cô Tô và các xã đảo thuộc các huyện Vân Đồn, Hải

Hà và thành phố Móng Cái mang đặc trưng khí hậu theo trạm khí tượng Cô Tô

có đặc trưng của khí hậu nhiệt đới gió mùa có mùa đông lạnh, mưa hè, thời kỳ

khô từ 3,1 đến 4 tháng.

Tuy nhiên, đối với từng yếu tố khí hậu cũng còn có sự khác biệt do ảnh

hưởng của yếu tố độ cao địa hình, chi tiết như sau:

a) Nhiệt độ

Quảng Ninh tuy nằm trong khu vực khí hậu ẩm nhiệt đới gió mùa song

nền nhiệt chung của tỉnh không cao. Chỉ có những khu vực có độ cao dưới 200

12

m mới có tổng nhiệt độ năm trên 8.0000C và nhiệt độ trung bình năm trên 220C,

đạt tiêu chuẩn nhiệt đới. Các khu vực còn lại trong vùng (khu vực núi cao trên

200 m thuộc cánh cung Nam Châu Lĩnh - Yên Tử, khu vực đồi, núi khuất sau

cánh cung này, một số núi cao trên đảo và dọc bờ biển) đều có tổng nhiệt độ và

nhiệt độ trung bình năm thấp hơn giới hạn nói trên. Một số đỉnh núi cao 1.000 m

thì tổng nhiệt độ dưới 6.5000C, nhiệt độ trung bình năm dưới 180C.

Bảng 1: Nhiệt độ trung bình các tháng tại một số trạm khí tượng trên địa bàn tỉnh

Quảng Ninh

Đơn vị tính: 0C

Trạm Tháng Trình

bình

năm 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

Bãi Cháy 16,4 17,3 19,6 23,5 26,8 28,6 28,7 28,1 27,2 25,1 21,6 18,0 23,4

Uông Bí 16,9 17,9 20,4 24,0 26,9 28,8 28,9 28,3 27,2 24,9 21,7 18,1 23,7

Cửa Ông 15,7 16,5 19,1 23,1 26,6 28,3 28,5 28,0 26,9 24,7 21,2 17,5 23,0

Tiên Yên 15,4 16,6 19,3 23,2 26,2 27,8 28,0 27,6 26,5 24,0 20,3 16,6 22,6

Móng Cái 15,3 16,7 19,2 23,4 26,5 28,1 28,4 28,0 27,1 24,8 20,7 17,0 22,9

Cô Tô 15,3 15,7 18,2 22,3 26,1 28,3 28,6 28,3 27,4 25,3 21,7 17,7 22,9

Nguồn: Trung tâm Dự báo khí tượng thủy văn Trung ương

Quảng Ninh thuộc vùng khí hậu Đông Bắc, do đó có sự thay đổi khác biệt

giữa hai mùa trong năm: mùa đông từ tháng 11 đến tháng 3, nhiệt độ trung bình

dưới 200C, số ngày có nhiệt độ không khí trung bình dưới 100C chỉ còn xuất

hiện vào tháng 1 và tháng 2, trung bình 0,5 - 2,5 ngày/năm. Do ảnh hưởng của

hoàn lưu cực đới, nhiệt độ mùa Đông ở Quảng Ninh khá thấp: nhiệt độ trung

bình tháng 1 dưới 170C, nhiệt độ cực tiểu ở đất liền và hải đảo có thể xuống thấp

đến 50C, một số nơi nhiệt độ có thể xuống đến 10C. Mùa hè từ tháng 4 đến tháng

10, số ngày có nhiệt độ không khí trung bình trên 300C (thời tiết “oi bức”) xuất

hiện nhiều hơn, trung bình tăng 4 - 6 ngày/năm. Nhiệt độ trung bình tháng 7 đều

trên 280C; biên độ năm của nhiệt độ ở khu vực phía Đông khoảng 12 - 130C, ở

khu vực phía Tây khoảng 11 - 120C.

b) Lượng mưa - độ ẩm

Quảng Ninh được xem như một trong những vùng có mưa nhiều của miền

Bắc với lượng mưa trung bình 1.600 - 2.700 mm/năm, nhưng phân bố theo

không gian lãnh thổ rất khác nhau. Trung tâm mưa lớn của vùng là sườn đón gió

của dãy Nam Châu Lĩnh - Yên Tử và vùng đồng bằng duyên hải trước núi này

(phía Bắc Cửa Lục thuộc huyện Hoành Bồ, khu vực đồng bằng thị xã Quảng

Yên) và khu vực Tp. Móng Cái. Vùng ít mưa nhất là Yên Lập (thị xã Quảng

Yên), Đông Triều, Uông Bí lượng mưa trung bình năm khoảng 1.401 mm.

13

Số ngày mưa trung bình năm của các nơi nằm trong khoảng 90 ÷ 170

ngày. Khu vực Nam Châu Lĩnh - Yên Tử và ngoại vi đều có trên 120 ngày mưa,

vùng đồng bằng Quảng Yên thời gian mưa trung bình năm không đến 100 ngày.

Mùa mưa kéo dài từ tháng 5 đến tháng 10 (lượng mưa lớn hơn 100

mm/tháng), mùa khô từ tháng 11 đến tháng 4 năm sau. Lượng mưa tập trung

trong mùa hè chiếm 75 - 85% lượng mưa năm.

Bảng 2: Lượng mưa trung bình các tháng tại một số trạm khí tượng trên địa bàn tỉnh

Quảng Ninh

Đơn vị: mm

Trạm Tháng Trình

bình

năm 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

Bãi Cháy 25,3 23,4 49,5 76,6 175,6 274,1 343,7 403,8 277,6 141,4 33,0 14,9 1.838,8

Uông Bí 24,1 23,7 52,2 77,7 186,4 268,4 311,6 348,1 208,1 90,0 35,0 22,7 1.648,0

Cửa Ông 33,0 29,3 55,4 80,0 207,1 284,7 421,9 452,5 322,5 146,3 42,1 18,5 2.093,2

Tiên Yên 37,2 41,5 65,7 96,1 239,8 351,5 478,0 393,8 300,7 150,0 46,3 25,6 2.226,3

Móng Cái 41,8 32,3 66,8 93,1 251,3 471,5 689,4 514,1 277,7 109,9 88,1 33,1 2.669,1

Cô Tô 25,9 24,6 46,3 72,9 152,9 207,8 315,3 370,8 320,6 105,7 40,5 23,0 1.706,4


Độ ẩm không khí tỉnh Quảng Ninh tương đối cao, cao nhất là khu vực

thuộc các huyện Tiên Yên, Móng Cái, Hải Hà và Đầm Hà, trị số bình quân năm

84%, các nơi khác từ 81 - 83%. Tuy lượng mưa khác nhau giữa các vùng nhưng

chênh lệch độ ẩm không lớn lắm.

Bảng 3: Độ ẩm không khí trung bình các tháng tại một số trạm khí tượng trên địa

bàn tỉnh Quảng Ninh

Đơn vị: %

Trạm Tháng

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

Bãi Cháy 81 85 87 86 83 84 84 85,6 82,2 78,5 76,5 75,9

Uông Bí 79 83 86 86 83 83 84 86 83 79 75 75

Cửa Ông 81 87 88 87 83 85 85 86 83 79 77 76

Tiên Yên 83 87 88 87 85 86 87 87 84 82 80 80

Móng Cái 80 84 86 86 85 87 87 87 83 79 77 76

Cô Tô 83 88 89 89 88 87 86 86 82 78 76 77


14

Có thể thấy rằng Quảng Ninh là tỉnh có lượng mưa tương đối lớn, nhưng

do địa hình của Quảng Ninh rất phức tạp, phân cắt mạnh, nằm trải dài qua 2 kinh

tuyến nên có sự phân vùng khí hậu rõ rệt giữa các vùng.

c) Nắng

Số giờ nắng trung bình năm của tỉnh Quảng Ninh dao động từ 1.000 ÷

1.700 giờ, trong đó số giờ nắng trung bình tháng cao nhất là 219,6 giờ (tháng 7)

và số giờ nắng trung bình thấp nhất là 39,4 giờ (tháng 2). Số giờ nắng chỉ chiếm

không đầy một nửa thời gian chiếu sáng. Những tháng mưa phùn nhiều (tháng 2,

3) nắng rất ít, tỷ suất nắng không quá 20%. Tháng 9, 10 tỷ suất nắng cao hơn cả.

Hai tháng này thời gian chiếu sáng không dài nhưng số giờ nắng xấp xỉ các tháng

giữa mùa hạ (tháng 6, 7, 8).

Bảng 4: Số giờ nắng trung bình các tháng tại một số trạm khí tượng trên địa bàn tỉnh

Quảng Ninh

Đơn vị: giờ

Trạm Tháng Tổng

cộng 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

Bãi Cháy 73,8 51,4 42,3 89,2 167,6 162,0 167,8 163,0 166,7 174,3 156,7 118,4 1.533,3

Uông Bí 78,4 50,2 43,2 82,7 160,4 163,7 175,8 169,0 177,9 169,0 155,4 130,5 1.556,3

Cửa Ông 64,2 47,5 43,5 86,8 162,1 151,5 168,7 171,0 170,5 176,2 153,8 108,3 1.504,1

Tiên Yên 69,4 45,2 42,0 78,6 148,0 137,7 162,1 159,7 174,2 167,8 152,1 118,0 1.454,7

Móng Cái 66,8 50,6 48,5 91,8 147,1 133,2 158,3 166,3 174,8 179,5 158,0 105,8 1.480,7

Cô Tô 82,4 39,4 53,8 98,6 190,1 198,4 219,6 192,1 196,4 181,3 169,3 133,5 1.755,0


d) Gió

Thuộc khu vực ven biển nhưng do địa hình phức tạp, cơ chế gió trên địa

bàn tỉnh không thuần nhất. Các đảo ngoài khơi và những nơi địa hình không ảnh

hưởng nhiều đến gió thì cơ chế gió phản ánh tương đối rõ điều kiện hoàn lưu: từ

tháng 10 đến tháng 4 hướng gió có tần suất cao nhất là Bắc (Đông Bắc hoặc Tây

Bắc), từ tháng 5 đến tháng 9 hướng có tần suất cao nhất là Nam (Đông Nam

hoặc Tây Nam). Các nơi khác, cơ chế gió mang nhiều tính địa phương, tuy vậy

vẫn có đặc điểm chung: hướng gió chủ đạo trong mùa đông là Tây Bắc, Bắc,

Đông Bắc; hướng gió chủ đạo trong mùa hạ là Tây Nam, Nam, Đông Nam.

Tốc độ gió ở các nơi rất khác nhau. Các đảo ngoài khơi tốc độ gió rất lớn, trung

bình hàng năm là 5 m/s, ít khi gió lặng (≤ 3%), nhiều thời điểm tốc độ gió lên tới trên

40 m/s. Vùng đồng bằng ven biển tốc độ gió trung bình năm là 2 - 4 m/s, tần suất gió

lặng dưới 30% và đã quan sát được gió trên 2 m/s, tốc độ gió lớn nhất chỉ 24 m/s.

15

Tốc độ gió lớn nhất của các tháng giữa mùa hè, nguyên nhân do mùa hè

cũng là mùa bão, tuy nhiên đây không phải là nguyên nhân duy nhất, gió lớn

cũng có thể xảy ra trong các đợt gió mùa, các cơn dông, lốc hoặc tố.

d) Một số hiện tượng thời tiết đặc biệt

Mưa phùn: mưa phùn trong tỉnh không lớn, nơi mưa phùn nhiều nhất chỉ

có 38 ngày/năm kéo dài từ tháng 12 đến tháng 4, tháng nhiều mưa phùn nhất là

tháng 3, hầu hết các nơi trung bình đều có trên 8 ngày mưa phùn trong năm.

Sương mù: ở Quảng Ninh chỉ tập trung vào mùa đông và mùa xuân, số

ngày có mưa phùn trong năm trung bình 15 ngày, có năm đến 19 - 20 ngày.

Dông: phần lớn là dông xảy ra trong mùa hè, thường xuất hiện vào gần

sáng và sáng sớm chủ yếu là dông do nguyên nhân động lực tại Quảng Ninh

không có dông nhiệt như ở các tỉnh phía Đông Bắc Bộ.

Gió mùa: thông thường mùa gió mùa bắt đầu từ tháng 9, 10 kết thúc vào

tháng 5, 6. Trung bình mỗi năm ở Quảng Ninh có 20 - 25 đợt gió mùa, trung

bình mỗi tháng có gần 3 đợt. Khoảng cách giữa các đợt rất thất thường, thông

thường chỉ 5 - 10 ngày, có khi chỉ 3 - 4 ngày nhưng nhiều khi lại là 10 - 15 ngày

hoặc hơn nữa. Gió mùa làm tăng tốc độ gió, giảm nhiệt độ và nhiều khi gây

mưa. Khi có gió mùa, hướng gió thường chuyển sang Bắc, Đông Bắc hay Tây

Bắc, tốc độ gió lớn nhất có thể trên 15 m/s. Ở các đảo khơi, tốc độ gió lớn nhất

thường là 10 - 15 m/s. Trên đất liền, tốc độ gió nhỏ hơn.

Bão: tháng có nhiều bão đổ bộ vào khu vực nghiên cứu là tháng 7, 8.

Trung bình mỗi năm Quảng Ninh chịu ảnh hưởng của 3 - 4 cơn bão, bão đổ bộ

vào Quảng Ninh phần lớn là bão nhỏ và vừa. Tốc độ gió trong bão ở nhiều nơi

trên 20m/s; cá biệt một số cơn bão có tốc độ gió trên 40 m/s. Các cơn bão đổ bộ

trực tiếp thường cho mưa rất lớn, ít nhất cũng một vài nơi có lượng mưa trên

100 mm. Mưa bão thường kéo dài 3, 4 ngày, có khi đến 6, 7 ngày, có ngày mưa

trên 200 mm.

4. Thủy văn

4.1. Thủy văn nước mặt

Quảng Ninh có mạng lưới sông, suối khá dày với 30 sông, suối dài trên 10

km nhưng đa số đều nhỏ, mật độ trung bình 1,0 - 1,9 km/km2, có nơi đến 2,4

km/km2. Đại bộ phận sông có dạng xòe hình cánh quạt, trừ sông Cầm, sông Ba

Chẽ, sông Tiên Yên, sông Phố Cũ có dạng lông chim. Diện tích lưu vực thông

thường không quá 300 km2, trong đó có 4 con sông lớn là sông Đá Bạc (chi lưu

của hệ thống sông Thái Bình), sông Ka Long, sông Tiên Yên và sông Ba Chẽ.

Ngoài 4 sông lớn trên, Quảng Ninh còn có các sông nhỏ với chiều dài các

sông từ 15 - 35 km; diện tích lưu vực thường nhỏ hơn 300 km2, chúng được

16

phân bố dọc theo bờ biển, gồm sông Tràng Vinh, sông Hà Cối, sông Tài Chi,

sông Đầm Hà, sông Đồng Cái Xương, sông Hà Thanh, sông Đồng Mỏ, sông

Mông Dương, sông Diễn Vọng, sông Man, sông Trới, sông Míp.

Phần lớn các sông, suối bắt nguồn từ cánh cung Đông Triều ở độ cao 500

- 1.300 m, chảy theo hướng Tây Bắc - Đông Nam, vuông góc với bờ biển. Các

sông suối thường ngắn và dốc, tốc độ dòng chảy lớn, khả năng xâm thực sâu

mạnh, phần lớn không có trung lưu, cửa sông đổ ra biển có dạng vịnh cửa sông.

Những đặc điểm này có ảnh hưởng đến mực nước trên các sông, khi mưa nước

lũ lên rất nhanh, sau mưa rút kiệt cũng nhanh. Thủy triều và độ mặn xâm nhập

vào cửa sông ngắn, thường bị chặn lại ở các chân đập hoặc hạ lưu các công trình

vượt ngầm qua sông.

4.2. Thủy văn nước ngầm

Dựa vào các tài liệu địa chất thủy văn hiện có, có thể sơ bộ đánh giá trữ

lượng khai thác nước dưới đất trong phạm vi tỉnh Quảng Ninh và cho một số

tầng chứa nước có triển vọng cung cấp nước là Q23, Q21- 3, C-Plk, C1cb, D2ls.

Trữ lượng nước tĩnh đạt 562 x 106 m3/ngày; trữ lượng động 217.278

m3/ngày; trữ lượng khai thác tiềm năng 245.828 m3/ngày. Kết quả nghiên cứu 14

vùng trong tỉnh đã được thăm dò xác định được trữ lượng nước dưới đất ở cấp A

là 26.656 m3/ngày, cấp B là 46.300 m3/ngày, cấp C1 là 108,2 m3/ngày.

4.3. Hải văn

a) Thủy triều: Quảng Ninh có chế độ nhật triều thuần nhất, thời gian nước

lên và nước xuống gần đều nhau. Về mùa hè, nước thường lên vào buổi chiều và

về mùa đông nước thường lên vào buổi sáng. Các đỉnh triều (nước lớn) thường

cách nhau 25 giờ. Số ngày có một lần nước lên và một lần nước xuống chiếm 85

- 95% (trên 25 ngày) trong tháng. Vùng vịnh Hạ Long có thủy triều vào loại lớn

nhất ở nước ta, khoảng 3,5 - 4,0 m.

Con nước triều lớn nhất xuất hiện từng nửa tháng một. Đó là thời kỳ nước

triều cường, nước triều lên đầy và xuống kiệt, mực nước biến thiên nhanh hàng

giờ, có khi trên 0,5 m/h. Sau thời kỳ này là thời kỳ con nước triều nhỏ và không

thuần nhất, kéo dài 1 - 3 ngày trong tháng và hàng tháng có 2 - 3 ngày nước lên

và xuống 2 lần (bán nhật triều).

Trong năm thủy triều trong vịnh Hạ Long mạnh nhất vào các tháng 1, 6,

7, và 12. Trong những tháng này mực nước thực tế lên đến hơn 4 m so với 0 m

sâu hải đồ. Thủy triều yếu nhất vào các tháng 3, 4, 8 và 9, mực nước ở mức 3m.

Số ngày trong năm có mực nước cao trên 3,5 m là 101 ngày. Mực nước thay đổi

trong các năm theo chu kỳ 19 năm.

17

b) Độ mặn nước biển

Mùa đông (từ tháng 11 đến tháng 4) nồng độ muối trong nước biển có giá

trị cao trong năm (khoảng 31 - 32‰) và thường cao nhất vào tháng ít mưa nhất

(tháng 1 và tháng 2). Thời kỳ này có lượng mưa nhỏ, lượng bốc hơi cao nhất

trong năm, độ muối ít bị pha loãng, do đó vào mùa đông độ mặn nước biển cao

nhất có thể lên đến 33,5 - 34,5‰. Biên độ giao động của độ mặn nước biển giữa

các tháng trong mùa không lớn.

Mùa hè (từ tháng 5 đến tháng 11) có độ mặn thấp nhất trong năm, giá trị

trung bình từ 21 - 22‰ và độ mặn thấp nhất vào tháng 7 hoặc 8. Thời kỳ này

mưa nhiều, nước biển bị pha loãng và nước ngọt từ các sông suối trong đất liền

đổ ra trong khi lượng bốc hơi mùa hè rất thấp nên độ mặn nước biển xuống thấp.

Độ mặn thấp nhất có thể xuống tới 2 - 4‰ trong những ngày mưa lớn ở vùng

cửa sông đổ ra Vịnh Hạ Long.

II. THỰC TRẠNG PHÁT TRIỂN KINH TẾ - XÃ HỘI

1. Tăng trưởng và chuyển dịch cơ cấu kinh tế

1.1. Tăng trưởng kinh tế

Trong giai đoạn từ 2010 - 2016, Quảng Ninh đã đạt được các thành tựu

quan trọng làm tiền đề cho phát triển. Giá trị sản xuất toàn tỉnh (theo giá cố định

2010) năm 2010 đạt 118.583 tỷ đồng; năm 2015 đạt 164.399 tỷ đồng (đạt tốc độ

tăng trưởng 6,8%/năm giai đoạn 2010 - 2015). Sự tăng trưởng kinh tế của tỉnh

giai đoạn 2010 - 2015 thể hiện ở cả 3 lĩnh vực trong sản xuất, trong đó khu vực

dịch vụ có mức tăng trưởng cao nhất với 8,3%/năm; khu vực nông, lâm nghiệp

và thủy sản có tốc độ tăng trưởng là 7,1%/năm. Đến năm 2016 tốc độ tăng

trưởng kinh tế đạt 10,1%, là mức tăng cao so với cả nước; giá trị tăng thêm của

các ngành kinh tế tăng 11,5% so với cùng kỳ1.

Bảng 5: Tăng trưởng giá trị sản xuất giai đoạn 2010 - 2015 tỉnh Quảng Ninh

(giá so sánh 2010)

Đơn vị tính: Tỷ đồng

STT Chỉ tiêu Năm 2010 Năm 2015

Tốc độ tăng trưởng

(TĐTT) 2010 - 2015

(%/năm)

Tổng số 118.583 164.399 6,8

1 Nông, lâm nghiệp và thủy sản 7.407 10.413 7,1

2 Công nghiệp và xây dựng 87.392 118.528 6,3

3 Dịch vụ 23.784 35.458 8,3

Nguồn: Niên giám thống kê tỉnh Quảng Ninh, 2015

1 Báo cáo số 167/BC-UBND ngày 25 tháng 11 năm 2016 về Tình hình kinh tế - xã hội năm 2016; Kế hoạch phát

triển kinh tế xã hội năm 2017 (Báo cáo trình tại Kỳ họp thứ 4, HĐND tỉnh khóa XIII)

18

Cùng với tốc độ tăng trưởng của nền kinh tế, GRDP bình quân đầu người

trong tỉnh cũng tăng khá nhanh. Năm 2005 GRDP/người của tỉnh (giá thực tế)

mới chỉ đạt 11,525 triệu đồng; năm 2010 đạt 43,3 triệu đồng (gấp 3,75 lần so với

năm 2005; gấp 1,6 lần so với GRDP bình quân đầu người vùng Đồng bằng sông

Hồng (ĐBSH) và 1,4 lần so với cả nước). Năm 2015 đạt 81,6 triệu đồng (gấp

1,9 lần so với năm 2010; gấp 1,3 lần so với GRDP bình quân đầu người vùng

ĐBSH và 1,4 lần so với cả nước). Đến năm 2016, GRDP bình quân đầu người

của tỉnh tiếp tục tăng lên với 88,8 triệu đồng (gấp 1,1 lần so với năm 2015).

Nhìn chung tốc độ tăng trưởng giá trị sản xuất và GRDP bình quân đầu

người của tỉnh Quảng Ninh luôn đạt mức cao trong số các tỉnh vùng ĐBSH và

vùng Kinh tế Trọng điểm Bắc Bộ.

1.2. Về chuyển dịch cơ cấu kinh tế

Cùng với sự tăng trưởng kinh tế, cơ cấu kinh tế của tỉnh có sự chuyển

dịch hợp lý theo hướng tích cực, phù hợp với xu thế chung của cả nước và phát

huy được lợi thế so sánh về vị trí địa lý và tiềm năng của tỉnh. Cơ cấu kinh tế

chuyển dịch theo hướng tăng tỷ trọng công nghiệp - xây dựng và dịch vụ, giảm

tỷ trọng ngành nông, lâm nghiệp và thủy sản, cụ thể: năm 2005 cơ cấu ngành

nông, lâm nghiệp và thủy sản là 7,2%; công nghiệp - xây dựng là 54,3%; dịch vụ

là 38,5%. Năm 2010 tương tự là: 6,2%; 73,7%; 20,1%. Năm 2015 tỷ trọng

tương ứng là: 6,9%; 72,3%; 20,7%. Đến năm 2016 cơ cấu kinh tế tiếp tục

chuyển dịch tích cực theo hướng tăng tỷ trọng khu vực dịch vụ, trong đó: ngành

nông, lâm nghiệp và thủy sản là 6,8%; công nghiệp - xây dựng là 52,0%; dịch vụ

là 41,2%2.

Bảng 6: Chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo giá trị sản xuất giai đoạn 2005 - 2015 tỉnh

Quảng Ninh (giá hiện hành)

STT Chỉ tiêu

Năm 2005 Năm 2010 Năm 2015

Giá trị

(Tỷ

đồng)

Cơ cấu

(%)

Giá trị

(Tỷ

đồng)

Cơ cấu

(%)

Giá trị

(Tỷ

đồng)

Cơ cấu

(%)

Toàn tỉnh 12.634 100 118.583 100 222.708 100

1 Nông, lâm nghiệp

và thủy sản 911 7,2 7.407 6,2 15.444 6,9

2 Công nghiệp và

xây dựng 6.861 54,3 87.392 73,7 161.084 72,3

3 Dịch vụ 4.862 38,5 23.784 20,1 46.180 20,7


2 Báo cáo số 167/BC-UBND ngày 25 tháng 11 năm 2016 về Tình hình kinh tế - xã hội năm 2016; Kế hoạch phát

triển kinh tế xã hội năm 2017 (Báo cáo trình tại Kỳ họp thứ 4, HĐND tỉnh khóa XIII)

19

2. Thực trạng phát triển ngành nông, lâm nghiệp và thủy sản

2.1. Ngành nông nghiệp

Năm 2015, giá trị sản xuất ngành nông nghiệp (theo giá so sánh năm

2010) đạt 5.992 tỷ đồng, tăng 1.377 tỷ đồng so với năm 2010, trong đó: trồng

trọt đạt 2.463 tỷ đồng; chăn nuôi đạt 3.374 tỷ đồng và dịch vụ đạt 155 tỷ đồng.

Đến năm 2016, giá trị sản xuất ngành nông nghiệp (theo giá so sánh 2010) ước

thực hiện 6.022,3 tỷ đồng3.

Bảng 7: Cơ cấu giá trị sản xuất nông nghiệp giai đoạn 2010 - 2015 (theo giá so sánh

2010)

STT Chỉ tiêu

Năm 2005 Năm 2010 Năm 2015

Giá trị

(tỷ đồng)

Cơ cấu

(%)

Giá trị

(tỷ đồng)

Cơ cấu

(%)

Giá trị

(tỷ đồng)

Cơ cấu

(%)

Tổng số 1.782 100 4.615 100 5.992 100

1 Trồng trọt 963 54,1 2.273 49,3 2.463 41,1

2 Chăn nuôi 811 45,4 2.206 47,8 3.374 56,3

3 Dịch vụ 8 0,5 136 2,9 155 2,6


Về cơ cấu ngành giữa trồng trọt và chăn nuôi trong những năm qua đã có

sự chuyển dịch theo hướng tích cực, trồng trọt có xu hướng ngày càng giảm (từ

49,3% năm 2010 xuống còn 41,1% năm 2015), lĩnh vực chăn nuôi có xu hướng

tăng dần (từ 47,8% năm 2010 lên 56,3% năm 2015). Tuy nhiên giai đoạn này đã

ghi dấu sự phát triển của ngành dịch vụ khi cơ cấu từ 0,5% năm 2005 lên 2,6%

năm 2015.

Thực trạng phát triển một số loại cây trồng chính trên địa bàn tỉnh Quảng

Ninh như sau:

- Cây lương thực có hạt:

Sản lượng lương thực có hạt bình quân năm 2016 đạt 192,2 kg/người/năm,

giảm gần 24,1 kg so với năm 2005 (thấp hơn bình quân chung của vùng ĐBSH là

341 kg/người/năm; của cả nước là 548,8 kg/người/năm).

+ Cây lúa: diện tích năm 2016 là 42,3 nghìn ha (giảm so với năm 2005 là

4,7 nghìn ha). Sản lượng đạt 211,8 nghìn tấn (giảm so với năm 2005 là 3,0 nghìn

tấn). Các địa phương có diện tích gieo cấy lúa lớn gồm thị xã Quảng Yên, thị xã

Đông Triều, huyện Hải Hà, thành phố Móng Cái. Diện tích lúa của 4 địa phương

này chiếm trên 61,4% diện tích lúa toàn tỉnh.

3 Báo cáo số 4268/BC-SNN&PTNT ngày 19 tháng 12 năm 2016 về Kết quả thực hiện nhiệm vụ, kế hoạch phát

triển sản xuất nông nghiệp, nông thôn năm 2016 và phương hướng, nhiệm vụ kế hoạch năm 2017

20

+ Cây ngô: diện tích gieo trồng ngô năm 2016 là 5.820 ha (giảm 610 ha so

với năm 2005). Năng suất ngô tăng từ 34,4 tạ/ha năm 2005 lên 40,5 tạ/ha năm

2016. Năm 2016 sản lượng ngô đạt 23,5 ngàn tấn, tăng 1,1 ngàn tấn so với năm

2005. Một số giống ngô được trồng phổ biến hiện nay là: LVN4, LVN10,

LVN14, NK66, NK430, Bioseed 9698, Bioseed 9681, ngô nếp MX10, HN68,…

Cây ngô được bố trí nhiều trên đất chuyên màu vụ xuân, vụ mùa và một phần

đất lúa 2 vụ. Diện tích ngô tập trung nhiều ở các huyện Hải Hà, Đầm Hà, Tiên

Yên, Bình Liêu.

- Cây công nghiệp hàng năm:

+ Cây lạc: diện tích cây lạc năm 2016 đạt 2.396,5 ha (giảm 602,5 ha so

với năm 2005), tập trung tại các huyện Hải Hà 252,2 ha; Đầm Hà 405,5 ha; thị

xã Đông Triều 491,6 ha và thành phố Móng Cái 299,6 ha. Năng suất lạc ngày

càng tăng từ 14,9 tạ/ha năm 2005 lên 17,0 tạ/ha năm 2016.

+ Cây đậu tương: diện tích đậu tương năm 2016 đạt 526,8 ha (giảm so với

năm 2005 là 402,2 ha). Nguyên nhân trên là do nhiều nơi vốn coi đậu tương là

cây truyền thống, nông dân cũng bỏ dần, thay bằng các loại rau màu có giá trị

kinh tế cao hơn như rau các loại. Do đưa các giống đậu tương mới vào sản xuất

đã đưa năng suất từ 11,2 tạ/ha năm 2005 lên 12,3 tạ/ha năm 2015. Diện tích cây

đậu tương tập trung chủ yếu ở các huyện Bình Liêu, Hải Hà, Ba Chẽ,.... Một số

giống đậu tương được người dân sử dụng nhiều như: ĐT 12; ĐT 22; DT84.

+ Cây mía: diện tích năm 2005 là 430 ha, năm 2016 tăng lên 513,6 ha. Do

có sự tăng cường hỗ trợ giống, phân bón nên năng suất mía ngày càng tăng từ

339,3 tạ/ha năm 2005 lên 413,4 tạ/ha năm 2016. Diện tích mía được trồng rải rác

ở các huyện, thành phố, trong đó tập trung nhiều tại các huyện: Đầm Hà; Hải

Hà; Ba Chẽ;....

- Cây khoai lang: diện tích giảm dần qua các năm, từ 5.500 ha năm 2005

xuống còn 3.800 ha năm 2016, sản lượng giảm từ 31.600 tấn năm 2005 xuống

còn 22.500 tấn năm 2016. Năng suất tăng từ 57,2 tạ/ha năm 2005 lên 59,2 tạ/ha

năm 2016. Diện tích khoai lang tập trung chủ yếu ở các huyện, thành phố: Móng

Cái 600 ha; Tiên Yên 600 ha; Đầm Hà 600 ha; Hải Hà 500 ha.

- Cây rau, đậu các loại: chủ yếu là trồng loại rau ăn lá (như cải canh, bắp

cải, bí xanh) và rau ăn củ, quả (su hào, dưa chuột, cà chua). Quảng Ninh đã có

nhiều khu vực gieo trồng cây thực phẩm để phục vụ nhu cầu đô thị, khu công

nghiệp, điển hình là thị xã Quảng Yên, thị xã Đông Triều và thành phố Uông Bí.

+ Rau các loại: diện tích rau các loại năm 2016 là 9.991 ha (tăng 1.269 ha

so với năm 2005), sản lượng rau các loại năm 2016 đạt 150.437,4 tấn. Đây là

một sản phẩm nông nghiệp chính, có giá trị kinh tế và có nhiều lợi thế về thị

trường tiêu thụ trên địa bàn Quảng Ninh hiện nay cũng như giai đoạn tới.

21

+ Đậu đỗ các loại: năm 2016 diện tích đậu đỗ các loại là 292,1 ha (giảm

so với năm 2005 là 64,1 ha). Diện tích đậu đỗ giai đoạn 2005 - 2016 giảm là do

người dân chuyển đổi sang các cây trồng có hiệu quả kinh tế cao hơn như: trồng

hoa, cây cảnh; trồng rau;…. Sản lượng đậu đỗ các loại đạt 2.210,3 tấn (giảm so

với năm 2005 là 1.269,3 tấn).

- Cây lâu năm:

+ Cây ăn quả: được trồng tập trung ở thị xã Đông Triều, thị xã Quảng Yên

và thành phố Uông Bí (chiếm khoảng 59,8% diện tích cây ăn quả toàn tỉnh).

Diện tích cây ăn quả giảm mạnh từ trên 8.059,1 ha (năm 2010) xuống còn

6.922,6 ha năm 2016, giảm bình quân khoảng 189 ha/năm. Trên địa bàn tỉnh đã

hình thành một số vùng sản xuất cây ăn quả tập trung (cây vải với diện tích trên

350 ha, tăng 50 ha so với quy hoạch; cây na với diện tích là 1.000 ha ở thị xã

Đông Triều, tăng 75 ha so với quy hoạch).

+ Cây chè của Quảng Ninh được trồng tập trung ở huyện Hải Hà, Đầm Hà

và một diện tích nhỏ chè Bản Sen - huyện Vân Đồn, đây là những khu vực trồng

chè nổi tiếng được khai thác từ lâu đem lại giá trị kinh tế cao và được thị trường

ưa chuộng, đã tham gia xuất khẩu sang Trung Quốc. Diện tích chè trong giai

đoạn 2005 - 2016 tăng 204,2 ha, chủ yếu là diện tích chè trồng mới nằm trong

dự án quy hoạch cây chè của tỉnh đến năm 2010. Năm 2016, diện tích chè đạt

cao nhất là 1.203,6 ha (trong đó diện tích cho thu hoạch là 1.131,1 ha), sản

lượng đạt 8.024,5 tấn.

- Hoa, cây cảnh: diện tích dao động từ 200 - 300 ha, được trồng quy mô

nhỏ trong các vườn hộ gia đình có tính chất tận dụng. Trong 2 năm gần đây tỉnh

đã chú trọng hỗ trợ đầu tư phát triển các khu vực trồng hoa, cây cảnh theo hướng

ứng dụng công nghệ cao nhà lưới, nhà kính bước đầu cho kết quả khả quan được

nhiều hộ dân hưởng ứng và đã chuyển đổi một số diện tích trồng lúa kém hiệu

quả sang trồng hoa, cây cảnh cho thu nhập gấp 8 - 10 lần so với trồng lúa, màu.

Năm 2016 toàn tỉnh có 300,8 ha tăng so với năm 2005 là 283,8 ha, tập

trung chủ yếu tại huyện Hoành Bồ và thị xã Đông Triều, còn một số huyện đang

triển khai mô hình. Phát triển và mở rộng diện tích trồng hoa, cây cảnh theo

hướng ứng dụng công nghệ cao là hướng đi đúng trong sản xuất nông nghiệp để

nâng cao giá trị thu nhập/1đơn vị đất canh tác.

- Cây trồng khác: hiện nay diện tích trồng cây dược liệu tập trung tại các

huyện miền núi, diện tích khoảng 14 ha tập trung chủ yếu trên những địa bàn

truyền thống ở các huyện Ba Chẽ, Hoành Bồ. Các sản phẩm chủ yếu là Ba kích,

trà hoa vàng.

22

Diện tích trồng dong giềng của tỉnh năm 2016 là 223,1 ha; sản lượng đạt

6.649 tấn, tập trung chủ yếu tại huyện Bình Liêu (xã Húc Động, Đồng Tâm,

Tình Húc, Lục Hồn), huyện Tiên Yên,....

2.2. Ngành lâm nghiệp

Công tác quản lý, bảo vệ và phát triển vốn rừng là nhiệm vụ quan trọng

hàng đầu của các cấp chính quyền. Trong những năm gần đây tỉnh đã triển khai

nhiều biện pháp nhằm thực hiện tốt Luật Bảo vệ và phát triển rừng, góp phần

nâng độ che phủ tăng từ 50,2% năm 2010 lên 54% năm 2016, bình quân hàng

năm tăng 0,76%.

Bảng 8: Cơ cấu giá trị sản xuất lâm nghiệp giai đoạn 2005 - 2015

(theo giá hiện hành)

STT Chỉ tiêu

Năm 2005 Năm 2010 Năm 2015

Giá trị

(tỷ đồng)

Cơ cấu

(%)

Giá trị

(tỷ đồng)

Cơ cấu

(%)

Giá trị

(tỷ đồng)

Cơ cấu

(%)

Tổng số 171 100 417 100 859 100

1 Trồng và chăm sóc rừng 77 45,3 125 29,9 112 13,1

2 Khai thác gỗ và lâm sản khác 54 31,7 229 54,9 689 80,2

3 Thu nhặt sản phẩm từ rừng

không phải gỗ và lâm sản khác 37 21,5 22 5,3 37 4,3

4 Dịch vụ lâm nghiệp 3 1,5 41 9,9 21 2,4


Năm 2015, cơ cấu ngành lâm nghiệp chuyển dịch theo hướng tăng dần tỷ

trọng trong khai thác và giảm dần tỷ trọng trồng rừng. Tỷ trọng khai thác gỗ có

xu hướng tăng nhanh (từ 54,9% năm 2010 lên 80,2% năm 2015), trong khi đó tỷ

trọng khai thác lâm sản ngoài gỗ có xu hướng giảm dần (từ 21,5% năm 2005

xuống 5,2% năm 2010 và còn 4,3% năm 2015). Đây là xu hướng tích cực vì

khai thác lâm sản ngoài gỗ hiện nay chủ yếu dựa vào khai thác tự nhiên sẵn có,

điều này có liên quan đến bảo tồn và phát triển rừng, làm tăng tính đa dạng sinh

học của rừng.

Đến năm 2016, diện tích khai thác gỗ rừng trồng đạt khoảng 326.720 m3

và diện tích trồng rừng đạt 12.100 ha. Trong đó, diện tích trồng rừng bao gồm:

gieo tạo được 34,97 triệu cây giống, trồng trên 440 nghìn cây phân tán các loại,

chăm sóc rừng trồng được 47.000 ha, khoán bảo vệ 35.300 ha và trồng được

129,1 ha rừng thay thế khi chuyển đổi mục đích sử dụng rừng sang mục đích

khác không phải là lâm nghiệp.

2.3. Ngành thủy sản

Năm 2016 diện tích nuôi trồng thủy sản của tỉnh Quảng Ninh là 26.967

ha, chiếm 5,84% diện tích đất nông nghiệp, tập trung ở các huyện, thị xã, thành

23

phố: Quảng Yên, Móng Cái, Cẩm Phả, Đầm Hà, Hải Hà, Vân Đồn. Trong tổng

số diện tích nuôi trồng thủy sản có diện tích ao hồ nước ngọt gần 3.071 ha,

chiếm 11,34% diện tích nuôi trồng thủy sản, chủ yếu nằm trong các khu dân cư,

được các hộ dân nuôi cá nước ngọt truyền thống (trắm, chép, rô phi,…).

Giá trị sản xuất ngành thủy sản (bao gồm giá trị sản xuất nuôi trồng, đánh

bắt và dịch vụ) hàng năm đều tăng. Giá trị sản xuất của ngành năm 2016 (theo

giá hiện hành) là 7.088 tỷ đồng, tăng 4.713 tỷ đồng so với năm 2010. Sản lượng

thủy sản năm 2016 đạt 108.900 tấn, tăng thêm 25.800 tấn so với năm 2010 (năm

2010 đạt 83.100 tấn), chủ yếu tập trung vào những đối tượng như tôm chân

trắng, tôm sú, cá biển. Hình thức nuôi ngày càng đa dạng, như nuôi bán thâm

canh, nuôi thâm canh, sử dụng chế phẩm sinh học, nuôi luân canh với hình thức

một vụ tôm, một vụ nuôi loài thủy sản khác, nuôi quảng canh cải tiến. Trong đó,

hình thức nuôi bán thâm canh và thâm canh phát triển mạnh, ngày càng hình

thành nhiều vùng nuôi tập trung tại thị xã Quảng Yên, thành phố Móng Cái và

huyện Tiên Yên.

Thực tế cho thấy, trong điều kiện nguồn lợi thủy sản tự nhiên bị khai thác

ngày một cạn kiệt thì việc phát triển nuôi trồng thủy sản ở Quảng Ninh đang trở

thành ngành sản xuất hàng hóa lớn có hướng lâu dài về chiến lược giúp ngành

thủy sản Quảng Ninh phát triển ổn định và bền vững. Với mục tiêu phát triển

thủy sản Quảng Ninh cả về nuôi trồng, khai thác, chế biến, dịch vụ và hậu cần

theo hướng sản xuất công nghiệp, hàng hóa phục vụ du lịch, dịch vụ cao cấp,

đẩy mạnh xuất khẩu, gia tăng giá trị bền vững để thủy sản trở thành ngành kinh

tế quan trọng, chiếm tỷ trọng chủ yếu trong ngành nông nghiệp của tỉnh.

3. Dân số, lao động

3.1. Dân số, dân tộc

Năm 2016 dân số trung bình trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh là 1.245,2

nghìn người, trong đó dân số thành thị là 795,8 nghìn người chiếm 63,91% dân

số toàn tỉnh. Bình quân số người trong hộ gia đình là gần 4 người/hộ. Tỷ lệ tăng

tự nhiên dân số khoảng 12,2‰. Mật độ dân số toàn tỉnh là 202 người/km2 và có

sự chênh lệch khá lớn giữa các địa phương đồng bằng với miền núi của tỉnh:

thành phố Hạ Long có mật độ dân số cao nhất với 857 người/km2, huyện Ba Chẽ

có mật độ dân số thấp nhất là 35 người/km2.

Quảng Ninh là tỉnh miền núi, biên giới, hải đảo với 113 xã, phường, thị

trấn thuộc vùng dân tộc và miền núi (trong đó có 83 xã khu vực I, 08 xã khu vực

II, 22 xã khu vực III); với 22 thành phần dân tộc, trong đó có 21 thành phần dân

tộc thiểu số. Theo số liệu thống kê của các huyện, thị xã, thành phố đến tháng

11/2016, thành phần dân tộc thiểu số của tỉnh có 34.905 hộ, 145.314 khẩu gồm:

24

dân tộc Dao có 15.215 hộ, 68.304 khẩu; dân tộc Tày có 8.754 hộ, 35.722 khẩu;

dân tộc có Sán Dìu: 5.397 hộ, 19.229 khẩu; dân tộc Sán Chay (gồm Cao Lan và

Sán Chi) có 3.563 hộ, 15.555 khẩu; dân tộc Hoa có 1.496 hộ, 4.625 khẩu; dân

tộc Nùng có 271 hộ, 1.105 khẩu; dân tộc Mường có 140 hộ, 503 khẩu; còn lại là

các thành phần dân tộc thiểu số khác như: Thái, Khơme, Hmông, Thổ, Giáy, La

Chí, Lôlô, Ơ đu,.... Các dân tộc thiểu số ở Quảng Ninh sống tập trung thành

cộng đồng, làng bản, phân bố cư trú trên địa bàn 14/14 huyện, thị xã, thành phố

của tỉnh. Địa phương có tỷ lệ đồng bào dân tộc thiểu số cao là Bình Liêu, Ba

Chẽ, Tiên Yên; tiếp đến là Hoành Bồ, Đầm Hà, Hải Hà, Cẩm Phả, Vân Đồn.

Quảng Ninh là tỉnh có địa hình phức tạp, đồi núi cao, chia cắt thành nhiều

vùng cách biệt, giao thông đi lại còn nhiều khó khăn, có 25 xã đặc biệt khó khăn, xã

biên giới, toàn tỉnh hiện nay có 11.582 hộ nghèo, chiếm 3,39% tổng số hộ dân toàn

tỉnh (theo tiêu chuẩn nghèo tiếp cận đa chiều) nên việc triển khai thực hiện các chính

sách về dân tộc thiểu số và miền núi được tỉnh Quảng Ninh đặc biệt quan tâm.

Cơ cấu dân số Quảng Ninh tương đối trẻ: gần 30% có độ tuổi từ 15 đến 29;

25% có độ tuổi từ 30 đến 39; 24% có độ tuổi từ 40 đến 49 và 22% trên 50 tuổi.

Bảng 9: Dân số, mật độ dân số của tỉnh Quảng Ninh năm 2016

STT Đơn vị hanh chính

Hiện trạng năm 2016

Dân số trung bình

(nghìn người)

Diện tích

(km2)

Mật độ dân số

(người/km2)

Toàn tỉnh 1.245,2 6.177,8 202

1 Thành phố Hạ Long 235,8 275,2 857

2 Thành phố Móng Cái 100,1 519,6 193

3 Thành phố Cẩm Phả 190,2 386,5 492

4 Thành phố Uông Bí 116,2 255,5 455

5 Thị xã Quảng Yên 134,6 301,8 446

6 Huyện Bình Liêu 30,9 470,1 66

7 Huyện Tiên Yên 49,3 652,1 76

8 Huyện Đầm Hà 38,1 326,9 116

9 Huyện Hải Hà 57,4 511,6 112

10 Huyện Ba Chẽ 21,1 606,5 35

11 Huyện Vân Đồn 44,6 581,8 77

12 Huyện Hoành Bồ 51,7 843,5 61

13 Thị xã Đông Triều 169,3 396,6 427

14 Huyện Cô Tô 5,9 50,0 117

Nguồn: Niên giám thống kê tỉnh Quảng Ninh năm 2016

3.2. Lao động và việc làm

Số người trong độ tuổi lao động của tỉnh năm 2016 là 725,2 nghìn người

(chiếm 58,2% dân số toàn tỉnh), đạt tốc độ tăng bình quân 3,1%/năm giai đoạn

25

2005 - 2016. Số lao động được tạo việc làm là 717,2 nghìn người, tỷ lệ lao động

qua đào tạo chiếm 62%.

Bảng 10: Chuyển dịch cơ cấu lao động tỉnh Quảng Ninh giai đoạn 2005 - 2016

Đơn vị tính: %

STT Chỉ tiêu Năm 2005 Năm 2010 Năm 2016

1 Khối nông, lâm nghiệp và thủy sản 48,7 43,5 36,4

2 Khối công nghiệp và xây dựng 25,2 27,3 38,0

3 Khối thương mại - dịch vụ 26,1 29,2 35,6


Chuyển dịch cơ cấu lao động theo xu hướng tích cực: cơ cấu lao động lĩnh

vực nông, lâm nghiệp và thủy sản có xu hướng giảm dần (năm 2005 là 48,7%;

năm 2010 là 43,5% và năm 2016 là 36,4%); cơ cấu lao động lĩnh vực công

nghiệp và xây dựng có xu hướng tăng dần: năm 2005 là 25,2%; năm 2010 là

27,3% và năm 2016 là 38,0%; cơ cấu lĩnh vực dịch vụ: năm 2005 là 26,1%; năm

2010 là 29,2% và năm 2016 là 35,6%.

III. NHẬN XÉT CHUNG VỀ ĐIỀU KIỆN TỰ NHIÊN, KINH TẾ - XÃ

HỘI CÓ TÁC ĐỘNG ĐẾN THOÁI HÓA ĐẤT

1. Điều kiện tự nhiên

Điều kiện tự nhiên, tài nguyên thiên nhiên có một số tác động hạn chế đến

chất lượng đất và gia tăng quá trình thoái hóa đất của tỉnh, thể hiện qua các điểm sau:

- Các khu vực thuộc vùng đồi núi và trung du của tỉnh có độ dốc tương đối

lớn, mặc dù đã được phủ xanh bằng rừng tuy nhiên mức độ che phủ còn thấp, vẫn

còn hiện tượng canh tác trên đất dốc đã gây tác động tàn phá đất đai khá nghiêm

trọng trong mùa mưa do lượng mưa hàng năm rất lớn, tập trung vào một số tháng

gây xói mòn, sạt lở đất làm đất bị biến dạng và thoái hóa nghiêm trọng;

- Điều kiện khí hậu, thời tiết, thủy văn phức tạp, hàng năm trên địa bàn tỉnh có

nhiều cơn bão với lượng mưa lớn gây lũ lụt ngập úng đất đai khu vực thấp trũng ở

vùng đồng bằng; triều dâng sóng lớn gây sạt lở đất vùng cửa sông, ven biển. Mưa

lớn tập trung gây sạt lở, rửa trôi xói mòn đất ở vùng đồi núi, điển hình là trận lũ lịch

sử năm 2015, đất đá vùng đồi núi sạt lở cùng với thời gian ngập úng kéo dài, theo

dòng nước lũ, các chất dinh dưỡng trong đất cũng bị cuốn trôi. Về mùa cạn lượng

nước sông xuống thấp, độ mặn từ biển xâm nhập sâu vào đất liền ảnh hưởng đến đất

canh tác bị nhiễm mặn. Xâm nhập mặn, nước biển dâng và khí hậu nhiệt đới nóng

ẩm dễ gây hiện tượng đất bị mặn hóa, phèn hóa;

- Với nền nhiệt cao của khí hậu nhiệt đới các quá trình feralit, chua hóa

trong đất dễ dàng xảy ra làm suy giảm chất lượng đất;

26

- Các tiểu vùng khí hậu đang dần thay đổi về phạm vi cũng như tính chất,

mất cân bằng nước, thoái hóa đất với biểu hiện đặc trưng là quá trình xói mòn,

rửa trôi, sạt lở, suy giảm độ phì nhiêu, khô hạn.

2. Điều kiện kinh tế - xã hội

Giai đoạn 2011 - 2016, Quảng Ninh là tỉnh dẫn đầu cả nước về tốc độ

tăng trưởng kinh tế. Tuy nhiên nhờ sự phát triển nóng mà những áp lực trong sử

dụng đất cũng tác động đến quá trình thoái hóa đất khá rõ nét.

Theo xu hướng chung áp lực từ gia tăng dân số và phát triển đô thị, công

nghiệp, xây dựng,… dẫn tới diện tích đất dành cho phát triển nông, lâm nghiệp và

thủy sản ngày càng giảm để chuyển đổi sang các mục đích kinh tế khác, cơ cấu

ngành ngày càng giảm, đồng thời để phát triển sản xuất hàng hóa, tập trung thành

những vùng chuyên canh tạo sản phẩm có giá trị kinh tế cao đáp ứng nhu cầu tiêu

thụ trong và ngoài tỉnh đã và đang cần sự nỗ lực đầu tư khai thác không nhỏ.

Quảng Ninh là tỉnh có địa hình phức tạp, đồi núi cao, chia cắt thành nhiều

vùng cách biệt, giao thông đi lại còn nhiều khó khăn với 22 thành phần dân tộc,

trong đó có 21 thành phần dân tộc thiểu số. Các dân tộc thiểu số ở Quảng Ninh

sống tập trung thành cộng đồng, làng bản, phân bố cư trú trên địa bàn 14/14

huyện, thị xã, thành phố của tỉnh và trên địa bàn tỉnh 25 xã đặc biệt khó khăn, xã

biên giới, toàn tỉnh hiện nay có 11.582 hộ nghèo, chiếm 3,39% tổng số hộ dân

toàn tỉnh. Vì vậy việc đầu tư, áp dụng tiến bộ trong sản xuất nông nghiệp cho

đồng bào gặp nhiều khó khăn.

Áp lực từ gia tăng dân số và khách du lịch dẫn tới gia tăng nguồn rác

thải, nước thải sinh hoạt trong khi đó hệ thống xử lý còn hạn chế về chất lượng

gây tác động trực tiếp đến môi trường đất.

Hiện tượng ngập úng đô thị là một trong những nguyên nhân gây ô nhiễm

môi trường đất, các nguồn nước thải tập trung tại khu vực ven bờ làm suy giảm

chất lượng nước biển và các hệ sinh thái tự nhiên. Ô nhiễm môi trường nước

biển ven bờ và vấn đề sạt lở, lũ bùn đá tại các khu vực bãi thải có xu hướng gia

tăng và ngày càng phức tạp, gây suy thoái đất nghiêm trọng nếu không có biện

pháp xử lý kịp thời.

Đặc biệt hơn nữa đối với tỉnh Quảng Ninh nhất là tại các huyện có khai

thác than như thị xã Đông Triều (phường Mạo Khê), thành phố Cẩm Phả mặt đất

tự nhiên bị suy thoái nghiêm trọng trong quá trình khai thác sản xuất than,

những khu vực lân cận đất cũng bị ảnh hưởng bởi lớp bụi than trong mùa khô.

Vào mùa mưa lũ ngập úng, tình trạng than hòa với dòng nước lũ sẽ làm thay đổi

biến dạng tính chất đất bề mặt khi nước tràn qua.

27

Chương 2

HIỆN TRẠNG TÀI NGUYÊN ĐẤT VÀ ĐỘ PHÌ NHIÊU HIỆN TẠI

CỦA ĐẤT TỈNH QUẢNG NINH

I. TÀI NGUYÊN ĐẤT TỈNH QUẢNG NINH

Kết quả chỉnh lý bản đồ đất tỉnh Quảng Ninh, tỷ lệ 1/100.000 (phương

pháp chỉnh lý bản đồ đất được thể hiện chi tiết tại Phụ lục số 03), cho thấy: toàn

tỉnh có 08 nhóm đất với 25 loại đất, trong đó nhóm đất đỏ vàng chiếm tỷ lệ lớn

nhất với 385.409 ha, chiếm 78,05% diện tích điều tra và nhóm đất xói mòn trơ

sỏi đá có diện tích nhỏ nhất với 248 ha chiếm 0,05% diện tích điều tra, cụ thể

như sau:

Bảng 11: Diện tích, cơ cấu các nhóm đất thuộc phạm vi dự án

STT Tên đất theo phát sinh Tên đất theo FAO Ký

hiệu

Diện tích

(ha)

Tỷ lệ

(%)

DTĐT

I Bãi cát, cồn cát va đất cát 18.752 3,80

1 Bãi cát bằng ven biển, ven sông Stagnic Arenosols Cb 16.464 3,33

2 Cồn cát trắng Hapli Luvic

Arenosols Cc 306 0,06

3 Đất cát biển Haplic Arenosols C 1.655 0,34

4 Đất cát biển glây Epi Gleyic

Arenosols Cg 327 0,07

II Đất mặn 47.002 9,52

5 Đất mặn sú vẹt, đước GleyiSalic Fluvisols Mm 43.678 8,84

6 Đất mặn nhiều HyperSalic Fluvisols Mn 2.360 0,48

7 Đất mặn trung bình và ít Molli Salic Fluvisols M 964 0,20

III Đất phèn 11.562 2,34

8 Đất phèn tiềm tàng Proto Thionic

Fluvisols Sp 1.924 0,39

9 Đất phèn hoạt động Orthi Thionic

Fluvisols Sj 9.638 1,95

IV Đất phù sa 18.433 3,72

10 Đất phù sa không được bồi trung

tính ít chua Eutric Fluvisols Pe 321 0,06

11 Đất phù sa không được bồi chua Dystric Fluvisols Pc 4.998 1,01

12 Đất phù sa glây Gleyic Fluvisols Pg 4.124 0,83

13 Đất phù sa có tầng loang lổ đỏ

vàng

Plinthi Dystric

Fluvisols Pf 8.990 1,82

V Đất xám bạc màu 3.302 0,66

14 Đất xám trên phù sa cổ Haplic Acrisols X 1.155 0,23

15 Đất xám bạc màu trên phù sa cổ Albic Acrisols B 55 0,01

16 Đất xám glây Gleyic Acrisols Xg 2.092 0,42

28

STT Tên đất theo phát sinh Tên đất theo FAO Ký

hiệu

Diện tích

(ha)

Tỷ lệ

(%)

DTĐT

VI Đất đỏ vàng 385.409 78,05

17 Đất nâu tím trên đá sét màu tím Ferralic Acrisols Fe 5.439 1,10

18 Đất đỏ vàng trên đá sét và biến chất Ferralic Acrisols Fs 67.759 13,74

19 Đất vàng đỏ trên đá macma axit Ferralic Acrisols Fa 57.883 11,72

20 Đất vàng nhạt trên đá cát Ferralic Acrisols Fq 238.651 48,32

21 Đất nâu vàng trên phù sa cổ Ferralic Acrisols Fp 5.543 1,12

22 Đất đỏ vàng biến đổi do trồng lúa nước Ferralic Acrisols Fl 10.134 2,05

VII Đất mùn vang đỏ trên núi 8.938 1,81

23 Đất mùn vàng đỏ trên đá macma axit Humic Acrisols Ha 8.254 1,67

24 Đất mùn vàng nhạt trên đá cát Humic Acrisols Hq 684 0,14

VIII Đất xói mòn trơ sỏi đá 248 0,05

25 Đất xói mòn trơ sỏi đá Dystric Leptosols E 248 0,05

Núi đá 257 0,05

Tổng diện tích điều tra 493.903 100

Nguồn: Kết quả của dự án

1. Bãi cát, cồn cát va đất cát

1.1. Diện tích và phân bố nhóm đất

Bãi cát, cồn cát và đất cát có diện tích 18.752 ha, chiếm 3,80% diện tích điều

tra, đất được hình thành do quá trình tích tụ trầm tích biển và trầm tích biển - gió.

Phân bố chủ yếu ở vùng ven biển thuộc các huyện, thị xã và thành phố:

Hải Hà 4.438 ha, Móng Cái 5.317 ha, Đầm Hà 3.691 ha, Vân Đồn 2.480 ha,....

1.2. Các loại đất (đơn vị đất)

Bãi cát, cồn cát và đất cát gồm 4 đơn vị đất: bãi cát bằng ven biển, ven

sông (Cb); cồn cát trắng (Cc); đất cát biển (C) và đất cát biển glây (Cg).

- Đất cát biển: có diện tích 1.655 ha, chiếm 0,34% diện tích điều tra và

phân bố ở thành phố Móng Cái, huyện Vân Đồn và thị xã Quảng Yên.

- Bãi cát bằng ven biển, ven sông: có diện tích 16.464 ha, chiếm 3,33%

diện tích điều tra; phân bố ở hầu hết các huyện ven biển của tỉnh (trừ thành phố

Uông Bí, huyện Bình Liêu, huyện Ba Chẽ, thị xã Đông Triều), xuất hiện nhiều ở

các huyện, thành phố: Hải Hà 4.438 ha, Đầm Hà 3.691 ha, Móng Cái 4.225 ha,

Vân Đồn 2.355 ha.

- Cồn cát trắng: có diện tích 306 ha, chiếm 0,06% diện tích điều tra; đất

hình thành do quá trình bồi tụ của phù sa biển có địa hình cao dạng đồi hoặc đụn

cát, có nơi hơi lượn sóng. Phân bố ở thành phố Móng Cái 126 ha và huyện Tiên

Yên 180 ha.

29

BẢN ĐỒ ĐẤT TỈNH QUẢNG NINH

Hình số 02: Bản đồ đất tỉnh Quảng Ninh

30

- Đất cát biển glây: có diện tích 327 ha, chiếm 0,07% diện tích điều tra và

chỉ phân bố tại thành phố: Hạ Long, Móng Cái và thị xã Quảng Yên.

1.3. Tính chất của đất

- Thành phần cơ giới: đất có thành phần cơ giới nhẹ với tỷ lệ cát chiếm

chủ yếu: cát 74% - limon 12% - sét 14%. Do đất có hàm lượng sét thấp nên khả

năng giữ nước của đất kém.

- Độ chua: đất có phản ứng rất chua đến trung tính, giá trị pHKCl tầng đất

mặt dao động từ 3,00 đến 6,71, trung bình 4,72. Mẫu đất có giá trị pHKCl thấp

nhất là MD 91 (3,00), hiện đang là đất lâm nghiệp trên địa bàn huyện Tiên Yên;

mẫu đất có giá trị pHKCl cao nhất là MD 12 (6,71) hiện đang nuôi trồng thủy sản

trên địa bàn thành phố Móng Cái.

- Hàm lượng chất hữu cơ tổng số dao động từ 0,61% đến 7,95%, trung

bình là 2,31%. Mẫu đất có hàm lượng chất hữu cơ tổng số thấp nhất là MD 1078

(0,61%) thuộc thành phố Móng Cái và mẫu đất có hàm lượng chất hữu cơ tổng

số cao nhất là MD 91 (7,95%) tại thị xã Quảng Yên, đều được lấy trên đất lâm

nghiệp. Giá trị trung bình hàm lượng chất hữu cơ tổng số tầng đất mặt khác nhau

giữa các mục đích sử dụng, thấp nhất ở đất nuôi trồng thủy sản (1,42%) và cao

nhất ở đất trồng lúa (2,84%).

- Hàm lượng Nitơ tổng số biến động từ nghèo đến giàu, dao động từ

0,01% đến 0,37%, trung bình là 0,11%. Mẫu đất có hàm lượng Nitơ tổng số thấp

nhất là MD 215 (0,01%) hiện đang là đất trồng cây lâu năm trên địa bàn thị xã

Quảng Yên; mẫu đất có hàm lượng Nitơ tổng số cao nhất là MD 1055 (0,37%)

hiện đang là đất trồng lúa trên địa bàn huyện Vân Đồn. Giá trị trung bình hàm

lượng Nitơ tổng số tầng đất mặt khác nhau giữa các mục đích sử dụng, thấp nhất

trên đất nuôi trồng thủy sản (0,05%) và cao nhất trên đất trồng lúa (0,17%).

- Hàm lượng Phốt pho tổng số biến động từ nghèo đến giàu, dao động từ

0,01% đến 0,11%, trung bình là 0,05%. Mẫu đất có hàm lượng Phốt pho tổng số

thấp nhất là MD 169 (0,01%) hiện đang là đất bằng chưa sử dụng trên địa bàn

huyện Vân Đồn; mẫu đất có hàm lượng Phốt pho tổng số cao nhất là MD 74 và

MD 216 (0,11%) hiện đang là đất trồng rừng phòng hộ tại huyện Đầm Hà và đất

chưa sử dụng trên địa bàn thị xã Quảng Yên. Hàm lượng Phốt pho tổng số trung

bình thấp nhất là ở đất chưa sử dụng 0,05%, cao nhất là ở đất trồng lúa với giá

trị 0,08%.

- Hàm lượng Kali tổng số biến động từ nghèo đến giàu, dao động từ

0,03% đến 2,25%, trung bình là 0,37%. Mẫu đất có hàm lượng Kali tổng số thấp

nhất là MD 1053 (0,03%) hiện đang là đất lâm nghiệp tại huyện Vân Đồn và

mẫu đất có hàm lượng Kali tổng số cao nhất là MD 12 (2,25%) hiện đang là đất

nuôi trồng thủy sản trên địa bàn thành phố Móng Cái. Trên các mục đích sử

dụng đất khác nhau, hàm lượng Kali tổng số trung bình ở tầng đất mặt cũng có

31

sự khác nhau, thấp nhất trên đất chưa sử dụng (0,25%) và cao nhất là đất nuôi

trồng thủy sản (0,87%).

- Dung tích hấp thu của đất biến động từ thấp đến trung bình, dao động từ

0,80 lđl/100g đất đến 20,4 lđl/100g đất, trung bình là 5,67 lđl/100g đất. Mẫu đất

có dung tích hấp thu thấp nhất là MD 20 (0,80 lđl/100g đất) hiện đang là đất

nuôi trồng thủy sản trên địa bàn thành phố Móng Cái và cao nhất là MD 1055

(20,4 lđl/100g đất) hiện đang trồng lúa trên địa bàn huyện Vân Đồn. Giá trị

trung bình dung tích hấp thu tầng đất mặt khác nhau giữa các mục đích sử dụng,

thấp nhất trên đất chưa sử dụng (5,04 lđl/100g đất), cao nhất trên đất trồng cây

lâu năm (10,51 lđl/100g đất).

- Hàm lượng tổng số muối tan dao động từ 0,01% đến 2,28%, trung bình

là 0,41%. Mẫu đất có hàm lượng tổng số muối tan cao nhất là MD 91 (2,28%)

hiện đang trồng rừng phòng hộ trên địa bàn huyện Tiên Yên; mẫu đất có hàm

lượng tổng số muối tan thấp nhất là MD 32 (0,01%) hiện đang là đất lâm nghiệp

trên địa bàn huyện Đầm Hà. Trên các mục đích sử dụng đất khác nhau, hàm

lượng tổng số muối tan rất khác nhau và cao nhất ở đất nuôi trồng thủy sản

(0,61%), thấp nhất ở tầng đất mặt của đất trồng lúa (0,11%).

- Hàm lượng lưu huỳnh tổng số có giá trị dao động từ 0,02% đến 0,53%,

trung bình là 0,17%. Mẫu đất có hàm lượng lưu huỳnh tổng số cao nhất là MD

91 hiện đang là đất lâm nghiệp ở huyện Tiên Yên và mẫu đất có hàm lượng lưu

huỳnh tổng số thấp nhất là MD 218 hiện đang là đất trồng lúa ở thị xã Quảng

Yên. Theo mục đích sử dụng đất khác nhau hàm lượng lưu huỳnh tổng số trung

bình ở tầng đất mặt cũng rất khác nhau và thấp nhất ở đất nuôi trồng thủy sản

(0,04%), cao nhất ở đất trồng lúa (0,39%).

Giá trị trung bình hàm lượng các chất ở tầng đất mặt của các loại hình sử

dụng đất trên nhóm đất cát có sự khác nhau thể hiện ở Biểu đồ 1 đến 8.

Biểu đồ 1: Giá trị trung bình độ chua tầng

đất mặt của nhóm đất cát theo mục đích sử

dụng đất

Biểu đồ 2: Giá trị trung bình dung tích hấp

thu tầng đất mặt của nhóm đất cát theo

mục đích sử dụng đất

32

Biểu đồ 3: Giá trị trung bình hàm lượng

chất hữu cơ tổng số tầng đất mặt của nhóm

đất cát theo mục đích sử dụng đất


Nitơ tổng số tầng đất mặt của nhóm đất cát

theo mục đích sử dụng đất


Phốt pho tổng số tầng đất mặt của nhóm



Kali tổng số tầng đất mặt của nhóm đất cát



tổng số muối tan tầng đất mặt của nhóm


Biểu đồ 8: Giá trị trung bình hàm lượng lưu

huỳnh tổng số tầng đất mặt của nhóm đất

cát theo mục đích sử dụng đất

33

1.4. Thực trạng sử dụng đất

- Đối với bãi cát bằng ven sông ven biển hiện tại đang trồng rừng ngập

mặn để cố định dần phù sa tạo nên vùng đất mới hoặc đang cải tạo thành các bãi

tắm phục vụ mục đích du lịch như các bãi cát ở Hạ Long, Minh Châu.

- Cồn cát trắng với hiện trạng chủ yếu là trảng cỏ hoặc trồng phi lao và

bạch đàn, tránh hiện tượng cát bay cát nhảy.

- Đất cát biển hiện tại đang được sử dụng để luân canh lúa - màu với 2 vụ

lúa - 1 vụ rau màu hoặc 1 vụ lúa - 2 vụ rau màu.

- Đất cát biển glây được sử dụng để trồng lúa 2 vụ hoặc 1 vụ lúa - 1 vụ

màu. Để đảm bảo chủ động nước và bón phân cân đối cho 2 vụ lúa và các giống

hoa màu ngắn ngày như: lạc, vừng hoặc rau đậu thì cần đầu tư hệ thống kênh

mương thủy lợi, chú ý bón vôi cho đất để cải tạo độ chua và tăng kết cấu đất,

bón phân hữu cơ để tăng chất hữu cơ, chất mùn cho đất.

2. Nhóm đất mặn


Đất mặn có diện tích 47.002 ha, chiếm 9,52% diện tích điều tra. Đất mặn

được hình thành từ những sản phẩm phù sa sông biển lắng đọng trong môi trường

nước biển, do trầm tích biển hoặc ảnh hưởng của nước mặn tràn hoặc mặn mạch

ven biển cửa sông và do muối NaCl có tổng số muối tan lớn hơn 0,25%.

2.2. Các loại đất (đơn vị đất): nhóm đất mặn trên địa bàn tỉnh Quảng

Ninh có 03 đơn vị đất, cụ thể:

a) Đất mặn sú vẹt, đước (Mm) có diện tích 43.678 ha, chiếm 8,84% diện

tích điều tra. Phân bố ở các bãi ngoài đê biển thuộc các huyện, thị xã, thành phố:

Hạ Long, Cẩm Phả, Uông Bí, Móng Cái, Đầm Hà, Hải Hà, Quảng Yên, Vân

Đồn và Hoành Bồ.

b) Đất mặn nhiều (Mn) có diện tích 2.360 ha, chiếm 0,48% diện tích điều

tra. Phân bố tập trung chủ yếu ở các huyện, thị xã, thành phố: Đầm Hà, Móng

Cái, Quảng Yên, Vân Đồn, Hải Hà, Hạ Long và ở địa hình tương đối thấp, ven

đầm phá, chịu ảnh hưởng của mặn do thủy triều.

c) Đất mặn trung bình và ít (M) có diện tích là 964 ha, chiếm 0,20% diện

tích điều tra. Phân bố ở các huyện, thị xã thành phố: Hạ Long, Móng Cái, Tiên

Yên, Hải Hà, Vân Đồn và Quảng Yên.


- Độ chua của đất: đất mặn có phản ứng rất chua đến trung tính, giá trị

pHKCl ở tầng đất mặt dao động từ 2,89 đến 6,71, trung bình 4,61. Mẫu đất có giá

34

trị pHKCl thấp nhất là MD 13 (2,89), hiện đang là đất lâm nghiệp trên địa bàn

thành phố Móng Cái; mẫu đất có giá trị pHKCl cao nhất là MD 187 (6,71) hiện

đang trồng lúa trên địa bàn huyện Hoành Bồ.

- Hàm lượng chất hữu cơ tổng số dao động từ 0,14% đến 9,68%, trung

bình là 2,44%. Mẫu đất có hàm lượng chất hữu cơ tổng số thấp nhất là MD 1046

(0,14%), mẫu đất có hàm lượng chất hữu cơ tổng số cao nhất là MDK 1035

(9,68%) đều được lấy trên đất lâm nghiệp thuộc huyện Hoành Bồ và Vân Đồn.

Giá trị trung bình hàm lượng chất hữu cơ tổng số tầng đất mặt khác nhau giữa

các mục đích sử dụng, thấp nhất ở đất chưa sử dụng (0,70%) và cao nhất ở đất

trồng lúa (3,63%).

- Hàm lượng Nitơ tổng số trong nhóm đất mặn biến động từ nghèo đến

giàu, dao động từ 0,01% đến 0,34%, trung bình là 0,10%. Mẫu đất có hàm lượng

Nitơ tổng số thấp nhất là MD 198 và MD 207 (0,01%) hiện đang là đất bằng

chưa sử dụng trên địa bàn huyện Hoành Bồ; mẫu đất có hàm lượng Nitơ tổng số

cao nhất là MDK 1035 (0,34%) hiện đang là đất rừng trồng trên địa bàn huyện

Vân Đồn. Giá trị trung bình hàm lượng Nitơ tổng số tầng đất mặt khác nhau

giữa các mục đích sử dụng, thấp nhất trên đất chưa sử dụng (0,06%); cao nhất

trên đất trồng lúa (0,16%).

- Hàm lượng Phốt pho tổng số biến động từ nghèo đến giàu, dao động từ

0,01% đến 0,17%, trung bình là 0,06%. Mẫu đất có hàm lượng Phốt pho tổng số

thấp nhất là MD 198 và MD 207 (0,01%) hiện đang là đất bằng chưa sử dụng

trên địa bàn huyện Hoành Bồ; mẫu đất có hàm lượng Phốt pho tổng số cao nhất

là MD 101 (0,17%) hiện đang nuôi trồng thủy sản trên địa bàn huyện Tiên Yên.

Hàm lượng Phốt pho tổng số trung bình thấp nhất ở đất lâm nghiệp (0,04%), cao

nhất là ở đất trồng lúa, đất trồng cây hàng năm khác và đất nuôi trồng thủy sản

với giá trị (0,09)%.

- Hàm lượng Kali tổng số trong nhóm đất mặn biến động từ nghèo đến

giàu, dao động từ 0,07% đến 3,74%, trung bình là 0,71%. Mẫu đất có hàm lượng

Kali tổng số thấp nhất là MD 36 (0,07%) hiện đang trồng lúa tại thành phố

Móng Cái và mẫu đất có hàm lượng Kali tổng số cao nhất là MD 173 (3,74%)

hiện đang là đất rừng tự nhiên trên địa bàn huyện Vân Đồn. Trên các mục đích

sử dụng đất khác nhau, hàm lượng Kali tổng số trung bình ở tầng đất mặt cũng

có sự khác nhau, thấp nhất trên đất trồng cây hàng năm còn lại (0,08%) và cao

nhất là đất trồng lúa (0,84%).

- Dung tích hấp thu của đất biến động từ thấp đến trung bình, dao động từ

2,40 lđl/100g đất đến 19,52 lđl/100g đất, trung bình là 7,07 lđl/100g đất. Mẫu

35

đất có dung tích hấp thu thấp nhất là MD 198 và MD 207 (2,40 lđl/100g đất)

hiện đang là đất bằng chưa sử dụng trên địa bàn huyện Hoành Bồ và cao nhất là

MD 4 (19,52 lđl/100g đất) hiện đang nuôi trồng thủy sản ở thành phố Hạ Long.

Giá trị trung bình dung tích hấp thu tầng đất mặt khác nhau giữa các mục đích

sử dụng, thấp nhất trên đất trồng cây hàng năm (3,12 lđl/100g đất), cao nhất trên

đất nuôi trồng thủy sản (8,57 lđl/100g đất).

- Hàm lượng tổng số muối tan trong nhóm đất mặn dao động từ 0,01%

đến 2,24%, trung bình là 0,82%. Mẫu đất có hàm lượng tổng số muối tan cao

nhất là MD 99 (2,24%) hiện đang nuôi trồng thủy sản trên địa bàn huyện Tiên

Yên; mẫu đất có hàm lượng tổng số muối tan thấp nhất là MD 190 (0,01%) hiện

đang là đất lâm nghiệp trên địa bàn huyện Hoành Bồ. Trên các mục đích sử

dụng đất khác nhau, hàm lượng tổng số muối tan cao nhất ở đất chưa sử dụng

(1,43%) và thấp nhất ở tầng đất mặt của đất trồng lúa (0,19%).

- Hàm lượng lưu huỳnh tổng số có giá trị dao động từ 0,02% đến 0,43%,

trung bình là 0,14%. Mẫu đất có hàm lượng lưu huỳnh tổng số cao nhất là MD

90 hiện đang là đất lâm nghiệp ở huyện Tiên Yên và mẫu đất có hàm lượng lưu

huỳnh tổng số thấp nhất là MD 190, MD 187 hiện đang là đất rừng trồng, đất

trồng lúa ở huyện Hoành Bồ. Theo mục đích sử dụng đất khác nhau hàm lượng

lưu huỳnh tổng số trung bình ở tầng đất mặt cũng khác nhau, cao nhất ở đất nuôi

trồng thủy sản (0,20%) và thấp nhất ở đất chưa sử dụng và đất trồng lúa

(0,10%).


dụng đất trên nhóm đất mặn có sự khác nhau thể hiện ở Biểu đồ 9 đến 16.

Biểu đồ 9: Giá trị trung bình độ chua tầng

đất mặt của nhóm đất mặn theo mục đích sử

dụng đất

Biểu đồ 10: Giá trị trung bình dung tích

hấp thu tầng đất mặt của nhóm đất mặn


36



đất mặn theo mục đích sử dụng đất


Nitơ tổng số tầng đất mặt của nhóm đất

mặn theo mục đích sử dụng đất


Phốt pho tổng số tầng đất mặt của nhóm đất



Kali tổng số tầng đất mặt của nhóm đất



tổng số muối tan tầng đất mặt của nhóm đất


Biểu đồ 16: Giá trị trung bình hàm

lượng lưu huỳnh tổng số tầng đất mặt

của nhóm đất mặn theo mục đích sử

dụng đất

37


- Đối với đất mặn sú vẹt, đước do phân bố chủ yếu ở dải ven biển, bị ngập

triều hàng ngày, thảm thực vật rừng ngập mặn mang tính đặc thù của từng vùng,

thường gặp rừng sú, đăng, đước, bần, mắm. Đất mặn sú vẹt, đước cần được bảo

vệ và phát triển vì vùng bãi lầy ven biển hoang hóa còn chiếm tỷ lệ khá cao. Để

sử dụng có hiệu quả và bảo vệ môi trường nhằm đa dạng sinh học, cần giữ thảm

rừng và kết hợp sử dụng dưới rừng.

- Đất mặn nhiều được hình thành trên nền trầm tích biển hoặc sông biển

hỗn hợp, chịu ảnh hưởng ngập triều thường xuyên nên độ mặn khá cao. Hiện tại

đất mặn nhiều được sử dụng trồng lúa với các giống có đặc tính chịu mặn hoặc

bỏ hoang hóa. Định hướng sử dụng đất này có hiệu quả nên nuôi trồng thủy sản.

- Đất mặn trung bình và ít được hình thành từ những sản phẩm phù sa

sông biển và có độ phì tương đối cao, độ độc thấp (hàm lượng SO42- thấp) nên

hiện đang được sử dụng để trồng lúa 2 vụ trên chân đất vàn chủ động về nước và

canh tác lúa - cá trên chân đất thấp trũng.

3. Nhóm đất phèn


Đất phèn có diện tích 11.562 ha, chiếm 2,34% diện tích điều tra của tỉnh,

phân bố tại 7 huyện, thị xã, thành phố ven biển trong tỉnh: Móng Cái, Uông Bí,

Đầm Hà, Hải Hà, Vân Đồn, Đông Triều và Quảng Yên.

Đất phèn được hình thành do sản phẩm phù sa với vật liệu sinh phèn, phát

triển mạnh ở môi trường yếm khí, khó thoát nước. Đất phèn được xác định sự có

mặt trong đất 2 loại tầng chẩn đoán chính là tầng sinh phèn (Sunfidic Horizon)

và tầng phèn (Sunfuric Horizon). Đất chỉ có tầng sinh phèn gọi là đất phèn tiềm

tàng, đất có tầng phèn (đôi khi cả tầng sinh phèn) gọi là đất phèn hoạt động.

3.2. Các loại đất (đơn vị đất): nhóm đất phèn trên địa bàn tỉnh Quảng

Ninh có 02 đơn vị đất phụ, cụ thể:

- Đất phèn hoạt động (Sj) có diện tích 9.638 ha, chiếm 1,95% diện tích điều

tra, phân bố trên địa bàn các huyện, thị xã, thành phố: Quảng Yên (5.359 ha), Uông

Bí (2.286 ha), Đông Triều (934 ha), Móng Cái (718 ha) và Vân Đồn (341 ha).

- Đất phèn tiềm tàng (Sp) có diện tích 1.924 ha, chiếm 0,39% diện tích điều

tra, phân bố trên địa bàn thành phố Móng Cái và các huyện: Hải Hà, Đầm Hà.


- Độ chua của đất: nhóm đất phèn của tỉnh Quảng Ninh thường có phản

ứng rất chua đến trung tính, pHKCl dao động từ 2,58 đến 6,50, trung bình là

38

4,33.Theo mục đích sử dụng đất khác nhau, giá trị trung bình pHKCl của tầng đất

mặt cũng có sự khác nhau, thấp nhất là ở đất nuôi trồng thủy sản (3,80) và cao

nhất trên đất lâm nghiệp (4,83).

- Hàm lượng chất hữu cơ tổng số trong nhóm đất phèn có giá trị dao động

từ 0,68% đến 7,30%, trung bình là 3,23%. Mẫu đất có hàm lượng chất hữu cơ

tổng số cao nhất là MD 231 (7,30%) hiện đang trồng lúa trên địa bàn thị xã

Quảng Yên và mẫu đất có hàm lượng chất hữu cơ thấp nhất là MD 1032 và MD

26 (0,68%) hiện đang là đất trồng lúa và đất lâm nghiệp trên địa bàn thành phố

Móng Cái. Giá trị trung bình hàm lượng chất hữu cơ tổng số tầng đất mặt khác

nhau giữa các mục đích sử dụng, thấp nhất ở đất lâm nghiệp (2,29%), cao nhất

đất nuôi trồng thủy sản (6,11%).

- Hàm lượng Nitơ tổng số trong nhóm đất phèn có xu hướng biến đổi từ

nghèo đến giàu, dao động từ 0,03% đến 0,31%, trung bình là 0,14%. Mẫu đất có

hàm lượng Nitơ tổng số cao nhất là MD 231 (0,31%) hiện đang trồng lúa ở thị

xã Quảng Yên và mẫu đất có hàm lượng Nitơ tổng số thấp nhất là MD 28 và

MD 26 (0,03%) hiện đang là đất rừng tự nhiên ở thành phố Móng Cái. Trên các

mục đích sử dụng đất khác nhau, giá trị trung bình hàm lượng Nitơ tổng số của

tầng đất mặt cũng khác nhau, cao nhất ở đất trồng lúa và đất nuôi trồng thủy sản

(0,16%) và thấp nhất ở đất lâm nghiệp (0,08%).

- Hàm lượng Phốt pho tổng số trong nhóm đất phèn dao động từ 0,003%

đến 0,20%, trung bình là 0,08%. Mẫu đất có hàm lượng Phốt pho tổng số cao

nhất là MD 231 (0,20%) hiện đang trồng lúa ở thị xã Quảng Yên và mẫu đất có

hàm lượng Phốt pho tổng số thấp nhất là MD 227 (0,003%) hiện đang là đất

bằng chưa sử dụng ở thị xã Quảng Yên. Giá trị trung bình hàm lượng Phốt pho

tổng số tầng đất mặt khác nhau giữa các mục đích sử dụng, thấp nhất ở đất lâm

nghiệp (0,06%) và cao nhất trên loại hình đất nuôi trồng thủy sản (0,10%).

- Hàm lượng Kali tổng số trong nhóm đất phèn của tỉnh Quảng Ninh có

xu hướng dao động từ 0,04% đến 1,67%, trung bình là 0,55%. Mẫu đất có hàm

lượng Kali tổng số thấp nhất là MD 1085 (0,04%) hiện đang trồng lúa ở thành

phố Móng Cái và thấp nhất là MD 240 (1,67%) hiện đang nuôi trồng thủy sản ở

thành phố Uông Bí. Giá trị trung bình hàm lượng Kali tổng số tầng đất mặt khác

nhau giữa các mục đích sử dụng, cao nhất ở đất nuôi trồng thủy sản (1,67%) và

thấp nhất ở đất lâm nghiệp (0,38%).

- Dung tích hấp thu của nhóm đất phèn tỉnh Quảng Ninh biến động từ

thấp đến trung bình, CEC dao động từ 1,96 lđl/100g đất đến 13,92 lđl/100g đất,

trung bình là 8,50 lđl/100g đất. Mẫu đất có dung tích hấp thu cao nhất là MD

39

231 (13,92 lđl/100g đất) hiện đang trồng lúa trên địa bàn thị xã Quảng Yên và

mẫu đất có dung tích hấp thu thấp nhất là MD 1085 (1,96 lđl/100g đất) hiện

đang trồng lúa trên địa bàn thành phố Móng Cái. Giá trị trung bình dung tích

hấp thu tầng đất mặt khác nhau giữa các mục đích sử dụng, cao nhất ở đất nuôi

trồng thủy sản (13,76 lđl/100g đất) và thấp nhất ở đất lâm nghiệp (7,42

lđl/100g đất).

- Hàm lượng tổng số muối tan trong nhóm đất phèn dao động từ 0,01%

đến 1,52%, trung bình 0,41%. Mẫu đất có giá trị hàm lượng tổng số muối tan

cao nhất là MD 1010 (1,52%) hiện đang là đất chưa sử dụng thuộc huyện Đầm

Hà; mẫu đất có giá trị thấp nhất là MD 170 và MD 76 (0,01%) hiện đang là đất

chưa sử dụng và đất lâm nghiệp thuộc huyện Vân Đồn và huyện Đầm Hà. Giá trị

trung bình hàm lượng tổng số muối tan tầng đất mặt khác nhau giữa các mục

đích sử dụng, cao nhất ở đất nuôi trồng thủy sản (0,79%) và thấp nhất ở đất

trồng lúa (0,23%).

- Hàm lượng lưu huỳnh tổng số trong nhóm đất phèn dao động từ 0,01%

đến 0,82%, trung bình là 0,26%. Mẫu đất có hàm lượng lưu huỳnh tổng số cao

nhất là MD 1086 (0,82%) hiện đang trồng lúa ở thị xã Quảng Yên và thấp nhất

là MD 170 (0,01%) hiện đang là đất chưa sử dụng trên địa bàn huyện Vân Đồn.

Giá trị trung bình hàm lượng lưu huỳnh tổng số ở tầng đất mặt khác nhau giữa

các mục đích sử dụng, cao nhất ở đất nuôi trồng thủy sản (0,80%) và thấp nhất ở

đất lâm nghiệp (0,11%).

Hàm lượng các chất có trong tầng đất mặt của nhóm đất phèn có sự khác

nhau theo từng đơn vị đất, thể hiện ở Biểu đồ 17 đến 21.

Biểu đồ 17: Giá trị trung bình hàm lượng các chất tổng số tầng đất mặt của các đơn vị

đất phèn

40

Biểu đồ 18: Giá trị trung bình độ chua

tầng đất mặt của các đơn vị đất phèn

Biểu đồ 19: Giá trị trung bình dung tích hấp

thu tầng đất mặt của các đơn vị đất phèn

Biểu đồ 20: Giá trị trung bình hàm

lượng tổng số muối tan tầng đất mặt của

các đơn vị đất phèn


lưu huỳnh tổng số tầng đất mặt của các

đơn vị đất phèn


- Đất phèn hoạt động sâu hiện tại được sử dụng trồng 1 - 2 vụ lúa năng

suất thấp. Để sử dụng tốt đất phèn cần tăng cường công tác thủy lợi, chủ động

tưới tiêu nước để ém phèn, thoát phèn, kết hợp với chọn các giống cây trồng

chịu phèn, tăng cường thâm canh và bảo vệ thực vật. Khu vực không chủ động

được nước ngọt nên chuyển sang nuôi trồng thủy sản.

- Đất phèn hoạt động sâu mặn ở vùng đất vàn hoặc thấp hiện đang được

khai thác đưa vào trồng 2 vụ lúa với các giống lúa chịu mặn, phèn, đi đôi với các

biện pháp thau chua rửa mặn, cải tạo đất. Ở những vùng đất trũng nên sử dụng

trồng lúa kết hợp với nuôi cá vụ màu.

41

4. Nhóm đất phù sa


Đất phù sa có diện tích 18.433 ha, chiếm 3,72% diện tích điều tra của

tỉnh. Đất phù sa được hình thành từ các sản phẩm bồi tụ chủ yếu của các sông

suối lớn trong vùng. Đất phù sa phân hóa theo mẫu chất, điều kiện địa hình và

hệ thống sử dụng đất. Do vị trí địa lý và bản chất của các sản phẩm phù sa được

bồi đắp khác nhau nên đặc điểm của đất phù sa rất đa dạng.

Nhóm đất này phân bố trên khắp các huyện, thị xã, thành phố của tỉnh

nhưng tập trung nhiều nhất là ở các huyện, thị xã: Đông Triều, Hải Hà, Đầm Hà,

Tiên Yên và Bình Liêu.

4.2. Các loại đất (đơn vị đất):

Nhóm đất phù sa trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh có 04 đơn vị đất, cụ thể:

- Đất phù sa không được bồi trung tính ít chua (Pe) có diện tích 312 ha,

chiếm 0,06% diện tích điều tra, phân bố trên địa bàn huyện Vân Đồn và thành

phố Hạ Long.

- Đất phù sa không được bồi chua (Pc) có diện tích 4.998 ha, chiếm 1,01% diện

tích điều tra, phân bố chủ yếu trên địa bàn huyện, thị xã, thành phố: Ba Chẽ (990 ha),

Uông Bí (898 ha), Tiên Yên (703 ha), Móng Cái (704 ha) và Quảng Yên (764 ha).

- Đất phù sa glây (Pg) có diện tích 4.124 ha, chiếm 0,83% diện tích điều

tra, phân bố trên địa bàn các huyện, thị xã, thành phố: Tiên Yên, Bình Liêu, Hải

Hà, Đông Triều, Móng Cái và Cẩm Phả.

- Đất phù sa có tầng loang lổ đỏ vàng (Pf) có diện tích 8.990 ha, chiếm

1,82% diện tích điều tra, phân bố trên địa bàn các huyện, thị xã, thành phố: Đầm

Hà, Hải Hà, Móng Cái, Đông Triều, Quảng Yên.


- Độ chua của đất: đất phù sa thường có phản ứng từ rất chua đến kiềm,

pHKCl dao động từ 3,51 đến 7,70, trung bình 4,36. Mẫu đất có pHKCl thấp nhất

là MD 63 (3,51) hiện đang là trồng lúa thuộc huyện Đầm Hà và cao nhất là

mẫu MD 103 (7,70) hiện đang trồng cây hàng năm khác ở huyện Tiên Yên.

- Hàm lượng chất hữu cơ tổng số trên nhóm đất phù sa biến động từ trung

bình đến giàu, OM% dao động từ 0,41% đến 7,93%, trung bình là 2,99%. Mẫu đất

có hàm lượng chất hữu cơ tổng số cao nhất là MD 236 (7,93%) hiện đang trồng lúa

ở thành phố Uông Bí và thấp nhất là MD 1004 (0,41%) hiện đang trồng cây lâu

năm ở thị xã Đông Triều. Giá trị trung bình hàm lượng chất hữu cơ tổng số ở tầng

đất mặt khác nhau giữa các mục đích sử dụng, cao nhất ở đất lâm nghiệp (4,69%)

và thấp nhất ở đất trồng cây lâu năm (1,36%).

42

- Hàm lượng Nitơ tổng số trên nhóm đất phù sa chủ yếu trung bình đến

giàu, N% dao động từ 0,03% đến 0,30%, trung bình 0,14%. Mẫu đất có hàm

lượng Nitơ tổng số cao nhất là MD 236 (0,30%) hiện đang trồng lúa ở thành phố

Uông Bí và thấp nhất là MDK 1022 (0,03%) hiện đang là đất lâm nghiệp ở

huyện Tiên Yên. Giá trị trung bình hàm lượng Nitơ tổng số ở tầng đất mặt khác

nhau giữa các mục đích sử dụng, cao nhất ở đất lâm nghiệp (0,18%) và thấp nhất

ở đất trồng cây lâu năm (0,07%).

- Hàm lượng Phốt pho tổng số trong nhóm đất phù sa của tỉnh Quảng Ninh

chủ yếu trung bình đến giàu, P2O5% dao động từ 0,01% - 0,24%, trung bình

0,09%. Mẫu đất có hàm lượng Phốt pho tổng số thấp nhất là MD 226 (0,01%)

hiện đang nuôi trồng thủy sản ở thị xã Quảng Yên và cao nhất là MD 136 (0,24%)

hiện đang trồng lúa ở huyện Ba Chẽ. Giá trị trung bình hàm lượng Phốt pho tổng

số ở tầng đất mặt khác nhau giữa các mục đích sử dụng, cao nhất ở đất trồng cây

hàng năm khác (0,11%) và thấp nhất ở đất nuôi trồng thủy sản (0,04%).

- Hàm lượng Kali tổng số trên nhóm đất phù sa chủ yếu ở mức trung bình,

K2O% dao động từ 0,07% đến 2,33%, trung bình 0,43%. Mẫu đất có hàm lượng

kali tổng số cao nhất là MD 21 (2,33%) ở thành phố Móng Cái và thấp nhất là

MD 1039 (0,07%) ở huyện Hải Hà, hiện tại đang trồng lúa. Giá trị trung bình

hàm lượng Kali tổng số ở tầng đất mặt khác nhau giữa các mục đích sử dụng,

cao nhất ở đất nuôi trồng thủy sản (0,89%) và thấp nhất ở đất chưa sử dụng và

đất trồng cây hàng năm khác (0,29%).

- Hàm lượng tổng số muối tan trên nhóm đất phù sa của tỉnh Quảng Ninh

đều ở mức thấp đến cao và dao động từ 0,01% - 1,02%, trung bình là 0,18%. Mẫu

đất có hàm lượng tổng số muối tan cao nhất là MD 63 (1,02%) hiện đang được

trồng lúa ở huyện Đầm Hà và thấp nhất là MD 41 và MD 21 (0,01%) hiện đang

trồng cây hàng năm khác và trồng lúa ở huyện Hải Hà và thành phố Móng Cái. Giá

trị trung bình hàm lượng tổng số muối tan ở tầng đất mặt khác nhau giữa các

mục đích sử dụng, cao nhất ở đất lâm nghiệp (0,99%) và thấp nhất ở đất trồng

cây hàng năm khác (0,03%).

- Hàm lượng lưu huỳnh tổng số trong nhóm đất phù sa ở mức thấp đến

cao và dao động từ 0,01% đến 0,36%, trung bình là 0,10%. Mẫu đất có hàm

lượng lưu huỳnh tổng số cao nhất là MD 1090 (0,36%) hiện đang nuôi trồng

thủy sản ở thành phố Móng Cái và thấp nhất là MD 244 và MD 225 (0,01%)

hiện đang trồng lúa trên địa bàn thị xã Đông Triều và thị xã Quảng Yên. Giá trị

trung bình hàm lượng lưu huỳnh tổng số ở tầng đất mặt khác nhau giữa các mục

đích sử dụng, cao nhất ở đất nuôi trồng thủy sản (0,17%) và thấp nhất ở đất

trồng cây hàng năm khác (0,04%).


dụng đất trên nhóm đất phù sa có sự khác nhau thể hiện ở Biểu đồ 22 đến 29.

43


tầng đất mặt của nhóm đất phù sa theo



hấp thu tầng đất mặt của nhóm đất phù sa




đất phù sa theo mục đích sử dụng đất


Nitơ tổng số tầng đất mặt của nhóm đất

phù sa theo mục đích sử dụng đất





Kali tổng số tầng đất mặt của nhóm đất

phù sa theo mục đích sử dụng đất

44


tổng số muối tan tầng đất mặt của nhóm



lưu huỳnh tổng số tầng đất mặt của nhóm



Nhóm đất phù sa được hình thành từ các sản phẩm bồi tụ chủ yếu của các

con sông suối lớn trong vùng với địa hình bằng thoải và độ phì nhiêu tốt nên rất

thuận lợi cho sản xuất nông nghiệp với cây trồng chính là trồng lúa và lúa màu.

Những vùng đất cao hoặc chủ động tưới tiêu có thể xen thêm vụ cây trồng cạn

để có rau quả vụ đông hoặc cây họ đậu để bồi dưỡng đất. Với tính chất đất và sự

thích nghi rộng, nên ở những vùng đất phù sa còn phát triển cây thuốc, mía, cây

công nghiệp ngắn ngày khác, những cây đặc sản và cả những cây ăn quả có giá

trị như vải, nhãn, hồng, na,…

5. Nhóm đất xám bạc màu


Đất xám bạc màu có diện tích 3.302 ha, chiếm 0,66% diện tích điều tra

của tỉnh. Phân bố chủ yếu tại các huyện, thị xã: Đông Triều, Đầm Hà, Hải Hà.

Đất xám bạc màu hình thành và phát triển chủ yếu trên phù sa cổ và đá

cát, hầu hết nằm ở địa hình cao, thoát nước tốt. Thành phần khoáng trong đất

phổ biến là thạch anh, kaolinit, halozit, gơtit. Thành phần tổng số chủ yếu là

SiO2 và các secquioxyt. Đất có thành phần cơ giới nhẹ, phản ứng chua, nghèo

chất dinh dưỡng.

5.2. Các loại đất (đơn vị đất)

Nhóm đất xám bạc màu trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh có 03 đơn vị đất, cụ thể:

- Đất xám trên phù sa cổ (X) có diện tích 1.155 ha, chiếm 0,23% diện

tích điều tra, phân bố trên địa bàn huyện Đầm Hà 840 ha và thị xã Đông Triều

315 ha.

- Đất xám bạc màu trên phù sa cổ (B) có diện tích là 55 ha, chiếm 0,01%

diện tích điều tra, phân bố trên địa bàn thị xã Quảng Yên.

45

- Đất xám glây (Xg) có diện tích là 2.092 ha, chiếm 0,42% diện tích điều

tra, phân bố trên địa bàn các huyện, thị xã, thành phố: Hải Hà, Vân Đồn, Đông

Triều, Tiên Yên, Uông Bí, Móng Cái.


- Độ chua của đất: đất xám và bạc màu thường có phản ứng từ rất chua

đến chua, pHKCl dao động từ 3,65 đến 4,97, trung bình 4,13. Mẫu đất có độ chua

thấp nhất là MD 1047 (3,65) hiện đang là đất trồng lúa và cao nhất là mẫu MD

107 (4,97) hiện đang trồng rừng, cùng thuộc huyện Tiên Yên.

- Hàm lượng chất hữu cơ tổng số trên nhóm đất xám biến động từ trung

bình đến giàu, OM% dao động từ 1,10% đến 3,94%, trung bình là 2,27%. Mẫu

đất có hàm lượng chất hữu cơ tổng số cao nhất là MD 69 (3,94%) hiện đang

trồng lúa ở huyện Đầm Hà và thấp nhất là MD 107 (1,10%) hiện đang trồng

rừng ở huyện Tiên Yên. Giá trị trung bình hàm lượng chất hữu cơ tổng số ở tầng

đất mặt khác nhau giữa các mục đích sử dụng, cao nhất ở đất trồng lúa (2,60%)

và thấp nhất ở đất lâm nghiệp (1,10%).

- Hàm lượng Nitơ tổng số trên nhóm đất xám chủ yếu ở mức trung bình đến

giàu, N% dao động từ 0,04% đến 0,21%, trung bình 0,11%. Mẫu đất có hàm lượng

Nitơ tổng số cao nhất là MD 69 (0,21%) hiện đang trồng lúa ở huyện Đầm Hà và

thấp nhất là MD 82 (0,04%) hiện đang trồng lúa ở huyện Tiên Yên. Giá trị trung

bình hàm lượng Nitơ tổng số ở tầng đất mặt khác nhau giữa các mục đích sử dụng,

cao nhất ở đất trồng lúa (0,13%) và thấp nhất ở đất lâm nghiệp (0,06%).

- Hàm lượng Phốt pho tổng số trong nhóm đất xám của tỉnh Quảng Ninh chủ

yếu ở mức trung bình đến giàu, P2O5% dao động từ 0,03% - 0,13%, trung bình

0,07. Mẫu đất có hàm lượng Phốt pho tổng số thấp nhất là MDK 1045 (0,03%)

hiện đang trồng cây lâu năm ở thành phố Móng Cái và cao nhất là MD 1034

(0,13%) hiện đang trồng lúa ở huyện Hải Hà. Giá trị trung bình hàm lượng Phốt

pho tổng số ở tầng đất mặt khác nhau giữa các mục đích sử dụng, cao nhất ở đất

trồng lúa (0,08%) và thấp nhất ở đất trồng cây lâu năm (0,05%).

- Hàm lượng Kali tổng số trên nhóm đất xám chủ yếu ở mức trung bình, K2O%

dao động từ 0,04% đến 1,55%, trung bình 0,51%. Mẫu đất có hàm lượng kali tổng số

cao nhất là MD 107 (1,55%) hiện đang trồng rừng ở huyện Tiên Yên và thấp nhất là

MDK 1045 (0,04%) hiện đang trồng cây lâu năm ở thành phố Móng Cái. Giá trị trung

bình hàm lượng Kali tổng số ở tầng đất mặt khác nhau giữa các mục đích sử dụng, cao

nhất ở đất lâm nghiệp (1,55%) và thấp nhất ở đất trồng cây lâu năm (0,22%).

- Hàm lượng tổng số muối tan trên nhóm đất xám của tỉnh Quảng Ninh dao

động từ 0,01% - 0,69%, trung bình là 0,37%. Mẫu đất có hàm lượng tổng số muối

tan cao nhất là MD 1017 (0,69%) và thấp nhất là MD 69 (0,01%) hiện tại đều đang

được trồng lúa ở huyện Đầm Hà.

46

- Hàm lượng lưu huỳnh tổng số trong nhóm đất xám dao động từ 0,03%

đến 0,46%, trung bình là 0,22%. Mẫu đất có hàm lượng lưu huỳnh tổng số cao

nhất là MD 1047 (0,46%) và thấp nhất là MD 82 (0,03%) hiện tại đều đang

trồng lúa trên địa bàn huyện Tiên Yên.


Đất xám trên phù sa cổ là loại đất có độ phì thấp, hiện đang được sử dụng

trồng lúa hoặc lúa - màu ở những khu vực thuận lợi về nguồn nước. Hướng sử

dụng nên trồng các loại cây hoa màu thực phẩm và cây công nghiệp ngắn ngày

do đất thường phân bố ở địa hình cao và vàn cao.

6. Nhóm đất đỏ vàng


Đất đỏ vàng có diện tích 385.409 ha, chiếm 78,05% diện tích điều tra của

tỉnh. Phân bố ở tất cả các huyện, thị xã, thành phố trên địa bàn tỉnh.

6.2. Các loại đất (đơn vị đất): nhóm đất đỏ vàng trên địa bàn tỉnh Quảng

Ninh có 06 đơn vị đất, cụ thể:

- Đất nâu tím trên đá sét màu tím (Fe) có diện tích 5.439 ha, chiếm 1,10%

diện tích điều tra, phân bố trên địa bàn các huyện: Tiên Yên (2.093 ha), Hải Hà

(997 ha), Đầm Hà (786 ha) và thành phố Móng Cái (1.563 ha).

- Đất đỏ vàng trên đá sét và biến chất (Fs) có diện tích 67.759 ha, chiếm

13,74% diện tích điều tra, phân bố chủ yếu trên địa bàn các huyện: Đầm Hà

(14.573 ha), Ba Chẽ (12.058 ha) và thành phố Móng Cái (11.622 ha).

- Đất vàng đỏ trên đá macma axit (Fa) có diện tích 57.883 ha, chiếm

11,72% diện tích điều tra, phân bố tập trung tại các huyện Bình Liêu (23.180 ha)

và Tiên Yên (13.090 ha).

- Đất vàng nhạt trên đá cát (Fq) có diện tích 238.651 ha, chiếm 48,32%

diện tích điều tra, phân bố trên địa bàn toàn tỉnh, tập trung tại các huyện: Hoành

Bồ (67.709 ha), Ba Chẽ (40.649 ha) và Tiên Yên (26.288 ha).

- Đất nâu vàng trên phù sa cổ (Fp) có diện tích 5.543 ha, chiếm 1,12%

diện tích điều tra, phân bố tại các huyện, thị xã, thành phố: Đầm Hà, Hải Hà,

Vân Đồn, Đông Triều, Uông Bí, Móng Cái.

- Đất đỏ vàng biến đổi do trồng lúa (Fl) có diện tích là 10.134 ha, chiếm

2,05% diện tích điều tra, phân bố chủ yếu ở các huyện: Hoành Bồ (2.664 ha),

Bình Liêu (2.166 ha) và không xuất hiện tại các huyện, thị xã, thành phố: Hạ

Long, Cẩm Phả, Vân Đồn, Quảng Yên.


- Độ chua của đất: nhóm đất đỏ vàng thường có phản ứng từ rất chua đến

kiềm, pHKCl dao động từ 3,14 đến 7,86, trung bình 3,93. Mẫu đất có pHKCl thấp

47

nhất là MD 95 (3,14) thuộc huyện Tiên Yên và cao nhất là mẫu MD 9 (7,86) ở

thành phố Hạ Long, hiện tại đang là đất lâm nghiệp.

- Hàm lượng chất hữu cơ tổng số trên nhóm đất đỏ vàng dao động từ 0,07%

đến 12,57%, trung bình là 3,00%. Mẫu đất có hàm lượng chất hữu cơ tổng số cao

nhất là MDK 1036 (12,57%) ở huyện Vân Đồn và thấp nhất là MD 192 (0,07%) ở

huyện Hoành Bồ, hiện tại đều đang là đất lâm nghiệp. Giá trị trung bình hàm lượng

chất hữu cơ tổng số ở tầng đất mặt khác nhau giữa các mục đích sử dụng, cao nhất

ở đất lâm nghiệp (3,19%) và thấp nhất ở đất nuôi trồng thủy sản (2,39%).

- Hàm lượng Nitơ tổng số trên nhóm đất đỏ vàng dao động từ 0,03% đến

0,43%, trung bình 0,14%. Mẫu đất có hàm lượng Nitơ tổng số cao nhất là MDK

1036 và MDK 1037 (0,43%) ở huyện Vân Đồn và thấp nhất là MD 98 (0,03%) ở

huyện Tiên Yên, hiện tại đều đang là đất lâm nghiệp. Giá trị trung bình hàm

lượng Nitơ tổng số ở tầng đất mặt khác nhau giữa các mục đích sử dụng, cao

nhất ở đất lâm nghiệp (0,15%) và thấp nhất ở đất nuôi trồng thủy sản (0,10%).

- Hàm lượng Phốt pho tổng số trong nhóm đất đỏ vàng của tỉnh Quảng Ninh

dao động từ 0,02% - 0,25%, trung bình 0,07%. Mẫu đất có hàm lượng Phốt pho

tổng số thấp nhất là MD 6 và MD 194 (0,02%) hiện đang là đất lâm nghiệp và đất

chưa sử dụng ở thành phố Hạ Long và huyện Hoành Bồ; cao nhất là MD 124

(0,25%) hiện đang trồng rừng ở huyện Ba Chẽ. Giá trị trung bình hàm lượng Phốt

pho tổng số ở tầng đất mặt khác nhau giữa các mục đích sử dụng, cao nhất ở đất

trồng cây hàng năm khác (0,10%) và thấp nhất ở đất nuôi trồng thủy sản (0,04%).

- Hàm lượng Kali tổng số trên nhóm đất đỏ vàng dao động từ 0,02% đến

3,18%, trung bình 0,50%. Mẫu đất có hàm lượng Kali tổng số cao nhất là MD 151

(3,18%) hiện đang trồng rừng ở thành phố Cẩm Phả và thấp nhất là MDK 1007

(0,02%) hiện đang trồng lúa ở huyện Đầm Hà. Giá trị trung bình hàm lượng Kali

tổng số ở tầng đất mặt khác nhau giữa các mục đích sử dụng, cao nhất ở đất nuôi

trồng thủy sản (0,60%) và thấp nhất ở đất trồng cây hàng năm khác (0,26%).

- Hàm lượng tổng số muối tan trên nhóm đất đỏ vàng của tỉnh Quảng Ninh

đều ở mức thấp đến trung bình, dao động từ 0,01% - 0,46%, trung bình là 0,13%.

Mẫu đất có hàm lượng tổng số muối tan cao nhất là MD 1051 (0,46%) hiện đang

được trồng lúa ở huyện Vân Đồn và thấp nhất là MD 206 và MD 129 (0,01%) hiện

đang là đất rừng trồng ở huyện Hoành Bồ và huyện Ba Chẽ. Giá trị trung bình

hàm lượng tổng số muối tan ở tầng đất mặt khác nhau giữa các mục đích sử

dụng, cao nhất ở đất trồng lúa (0,17%) và thấp nhất ở đất lâm nghiệp (0,01%).

- Hàm lượng lưu huỳnh tổng số trong nhóm đất đỏ vàng ở mức thấp đến

cao, dao động từ 0,01% đến 0,26%, trung bình là 0,10%. Mẫu đất có hàm lượng

lưu huỳnh tổng số cao nhất là MD 1042 và MD 1075 (0,26%) hiện đang trồng

lúa ở huyện Hải Hà và thành phố Hạ Long; thấp nhất là MD 129 (0,01%) hiện

đang là đất lâm nghiệp thuộc huyện Ba Chẽ. Giá trị trung bình hàm lượng lưu

48

huỳnh tổng số ở tầng đất mặt khác nhau giữa các mục đích sử dụng, cao nhất ở

đất trồng lúa (0,13%) và thấp nhất ở đất lâm nghiệp (0,02%).


dụng đất trên nhóm đất đỏ vàng có sự khác nhau thể hiện ở Biểu đồ 30 đến 35.


tầng đất mặt của nhóm đất đỏ vàng theo



hấp thu tầng đất mặt của nhóm đất đỏ

vàng theo mục đích sử dụng đất



đất đỏ vàng theo mục đích sử dụng đất


Nitơ tổng số tầng đất mặt của nhóm đất đỏ




đất đỏ vàng theo mục đích sử dụng đất


Kali tổng số tầng đất mặt của nhóm đất đỏ


49


Đất đỏ vàng là nhóm đất chiếm diện tích lớn nhất ở Quảng Ninh. Đây là

loại đất thích hợp phát triển nhiều loại cây lâu năm như chè, cây đặc sản như

hồi, quế, trám…, các loại cây ăn quả và nhiều loại cây gỗ quý như nghiến, trai,

đinh hương… Ở những khu vực có địa hình bằng thoải có thể phát triển các cây

trồng cạn như: ngô, đỗ tương, lạc, sắn, lúa nương… Tuy nhiên nên đặc biệt quan

tâm đến các giải pháp chống xói mòn, bảo vệ đất, giữ ẩm vào mùa khô và cải tạo

nâng cao độ phì nhiêu của đất để phát triển sản xuất bền vững.

- Đối với đất nâu tím trên đá sét màu tím nơi đất có độ dốc dưới 80 nên

trồng cây hoa màu, đất dốc 8 - 150 nên trồng cây lâu năm, đất dốc 15 - 250 sử

dụng theo hướng nông - lâm kết hợp và trồng rừng hoặc khoanh nuôi bảo vệ

rừng ở khu vực đất dốc trên 250.

- Đất vàng đỏ trên đá sét và đá biến chất: vùng đất có độ dốc dưới 150 nên

trồng các loại cây ăn quả. Vùng đất dốc 15 - 250 nên sử dụng nông - lâm kết

hợp. Vùng đất dốc trên 250 nên khoanh nuôi bảo vệ rừng hoặc trồng rừng.

- Đất nâu vàng trên phù sa cổ hiện đang được trồng chè, cây ăn quả (vải,

nhãn, bưởi), keo và một số diện tích đất còn là cây bụi.

- Đất đỏ vàng biến đổi do trồng lúa nước hiện nay là vùng sản xuất 1 vụ lúa

nhờ nước trời, canh tác theo ruộng bậc thang. Loại đất này có thành phần cơ giới

nhẹ, ở thềm cao dễ thoát nước, nếu chủ động được nguồn nước tưới thì đất đỏ vàng

biến đổi do trồng lúa nước khá thuận lợi cho việc đa dạng hóa cây trồng.

7. Nhóm đất mùn vàng đỏ trên núi


Đất mùn vàng đỏ trên núi có diện tích 8.938 ha, chiếm 1,81% diện tích

điều tra của tỉnh. Đất được hình thành ở độ cao tuyệt đối > 900 m, khí hậu lạnh

và ẩm hơn vùng đồi núi thấp. Trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh, nhóm đất mùn

vàng đỏ trên núi hình thành trên các đỉnh núi thuộc cánh cung Đông Triều -

Nam Mẫu - Bình Liêu.

7.2. Các loại đất (đơn vị đất): nhóm đất mùn vàng đỏ trên núi ở tỉnh

Quảng Ninh được chia ra 02 đơn vị đất sau:

- Đất mùn vàng đỏ trên đá macma axit (Ha) có diện tích là 8.254 ha,

chiếm 1,67% diện tích điều tra, phân bố tại các huyện: Bình Liêu (4.921 ha), Hải

Hà (2.736 ha) và Đầm Hà (597 ha).

- Đất mùn vàng nhạt trên đá cát (Hq) có diện tích là 684 ha, chiếm 0,14%

diện tích điều tra, phân bố tại các huyện: Bình Liêu và Tiên Yên.

50


- Độ chua của đất: đất mùn vàng đỏ trên núi thường có phản ứng từ rất

chua đến chua, pHKCl dao động từ 3,74 đến 4,16, trung bình 3,94. Mẫu đất có độ

chua thấp nhất là MD 241 (3,74) ở thành phố Uông Bí và cao nhất là mẫu MD

118 (4,16) ở huyện Bình Liêu, hiện tại đều đang là đất lâm nghiệp.

- Hàm lượng chất hữu cơ tổng số trên nhóm đất mùn ở mức trung bình

đến giàu, dao động từ 2,62% đến 6,07%, trung bình là 3,85%. Mẫu đất có hàm

lượng chất hữu cơ tổng số cao nhất là MD 121 (giá trị OM% = 6,07%) và thấp

nhất là MD 118 (giá trị OM% = 2,62%) hiện tại đều đang là đất lâm nghiệp

thuộc huyện Bình Liêu. Giá trị trung bình hàm lượng chất hữu cơ tổng số ở tầng

đất mặt khác nhau giữa các mục đích sử dụng, cao nhất ở đất lâm nghiệp

(4,28%) và thấp nhất ở đất trồng cây hàng năm khác (3,19%).

- Hàm lượng Nitơ tổng số trên nhóm đất mùn ở mức trung bình đến giàu,

dao động từ 0,10% đến 0,16%, trung bình 0,12%. Mẫu đất có hàm lượng Nitơ

tổng số cao nhất là MD 241 (giá trị N% = 0,16%) ở thành phố Uông Bí và thấp

nhất là MD 118 và MD 121 (giá trị N% = 0,10%) ở huyện Bình Liêu, hiện tại

đều đang là đất lâm nghiệp. Giá trị trung bình hàm lượng Nitơ tổng số ở tầng đất

mặt khác nhau giữa các mục đích sử dụng, cao nhất ở đất trồng cây hàng năm

khác (0,13%) và thấp nhất ở đất chưa sử dụng (0,12%).

- Hàm lượng Phốt pho tổng số trong nhóm đất mùn của tỉnh Quảng Ninh

dao động từ 0,05% - 0,07%, trung bình 0,06%. Mẫu đất có hàm lượng Phốt pho

tổng số thấp nhất là MD 121 (giá trị P2O5% = 0,05%) và cao nhất là MD 118

(giá trị P2O5% = 0,07%), hiện tại đều đang trồng rừng ở huyện Bình Liêu. Giá trị

trung bình hàm lượng Phốt pho tổng số ở tầng đất mặt khác nhau giữa các mục

đích sử dụng, cao nhất ở đất trồng cây hàng năm khác (0,07%) và thấp nhất ở

đất lâm nghiệp (0,06%).

- Hàm lượng Kali tổng số trên nhóm đất mùn dao động từ 0,05% đến

1,07%, trung bình 0,39%. Mẫu đất có hàm lượng Kali tổng số cao nhất là MD

241 (giá trị K2O% = 1,07%) hiện đang trồng rừng ở thành phố Uông Bí và thấp

nhất là MDK 1011 (giá trị K2O% = 0,05%) hiện đang trồng cây hàng năm khác

ở huyện Bình Liêu. Giá trị trung bình hàm lượng Kali tổng số ở tầng đất mặt

khác nhau giữa các mục đích sử dụng, cao nhất ở đất lâm nghiệp (0,53%) và

thấp nhất ở đất trồng cây hàng năm khác (0,05%).


Nhóm đất mùn vàng đỏ trên núi hình thành trên các vùng núi có độ cao

lớn nhất trong tỉnh với độ dốc lớn hơn 200 thuộc các khu vực rừng đầu nguồn, vì

vậy hướng sử dụng nên dành cho lâm nghiệp quản lý và khoanh nuôi rừng hoặc

ưu tiên trồng rừng để bảo vệ các khu vực rừng đầu nguồn.

51

8. Nhóm đất xói mòn trơ sỏi đá


Đất xói mòn trơ sỏi đá có diện tích 248 ha, chiếm 0,05% diện tích điều

tra; phân bố rải rác ở các thị xã, thành phố: Đông Triều, Hạ Long và Cẩm Phả.

Đất xói mòn trơ sỏi đá là đất tầng mỏng hình thành trong điều kiện địa hình chia

cắt mạnh, độ dốc lớn, thảm thực vật che phủ mặt đất đã bị chặt phá, đất bị xói

mòn mạnh trơ lại đá gốc, diện tích còn lớp đất mịn nhưng không dày quá 10 cm

và thường lẫn với kết von và các mảnh vụn của đá mẹ.


- Độ chua của đất ở mức chua, giá trị trung bình pHKCl = 4,5.

- Chất hữu cơ tổng số ở mức nghèo đến trung bình, giá trị trung bình là 2,41%.

- Nitơ tổng số ở mức nghèo đến trung bình, giá trị trung bình là 0,16%.

- Phốt pho tổng số ở mức nghèo, giá trị trung bình là 0,04%.

- Kali tổng số ở mức nghèo, giá trị trung bình là 0,47%.

- Dung tích hấp thu của đất ở mức thấp, giá trị dung tích hấp thu trung

bình là 5,44 lđl/100g đất.


Loại đất này ít có ý nghĩa đối với sản xuất nông nghiệp, cần phải trồng

rừng trở lại để phục hồi độ phì nhiêu của đất. Tuy nhiên, có thể chọn diện tích

đất phát triển trên đá sét đang phong hoá mềm để trồng cây ăn quả như: nhãn,

hồng và các loại cây ăn quả khác. Sản xuất trên loại đất này phải đầu tư công

sức lớn như đào hố rộng, sâu, thay đổi lớp đất trồng trọt, đồng thời phải bón

nhiều phân.

II. ĐỘ PHÌ NHIÊU HIỆN TẠI CỦA ĐẤT TỈNH QUẢNG NINH

Để đánh giá độ phì nhiêu hiện tại của đất tỉnh Quảng Ninh, dự án tiến

hành đánh giá các chỉ tiêu vật lý và hóa học của đất thông qua kết quả phân tích

của 407 mẫu đất (bao gồm 254 mẫu của dự án, 153 mẫu kế thừa dự án “Điều tra,

đánh giá thoái hóa đất vùng đồng bằng sông Hồng phục vụ quản lý sử dụng đất

bền vững”) với các chỉ tiêu: dung trọng, thành phần cơ giới, độ chua của đất

(pHKCl), chất hữu cơ tổng số (OM%), Nitơ tổng số (N%), Phốt pho tổng số

(P2O5%), Kali tổng số (K2O%), dung tích hấp thu (CEC lđl/100g đất), tổng số

muối tan (TSMT%) và lưu huỳnh tổng số (SO42-%).

Việc tổng hợp, xây dựng, đánh giá độ phì nhiêu hiện tại của đất được thực

hiện dựa trên cơ sở chồng xếp các lớp thông tin bao gồm: thông tin về đất (loại

thổ nhưỡng), lớp thông tin về nước (chế độ tưới, xâm nhập mặn) và lớp thông

tin về tính chất lý, hóa học của đất (tính chất vật lý (thành phần cơ giới, dung

52

trọng) và tính chất hóa học (độ chua của đất, hàm lượng chất hữu cơ tổng số,

Nitơ tổng số, Phốt pho tổng số, Kali tổng số, dung tích hấp thu). Phương pháp

xây dựng bản đồ độ phì nhiêu của đất chi tiết tại Phụ lục 04.

Kết quả đánh giá độ phì nhiêu hiện tại của đất tỉnh Quảng Ninh thông qua

các chỉ tiêu vật lý và hóa học của đất chi tiết như sau:

1. Tính chất vật lý của đất

1.1. Thành phần cơ giới

Kết quả xác định thành phần cơ giới của các tầng đất mặt tỉnh Quảng Ninh

cho thấy: phần lớn đất của tỉnh có thành phần cơ giới từ nhẹ đến trung bình.

+ Diện tích đất có thành phần cơ giới nhẹ là 120.384 ha, chiếm 24,37%

diện tích điều tra, phân bố nhiều ở các huyện: Hoành Bồ 30.844 ha, Đầm Hà

12.724 ha, Hải Hà 12.286 ha và thành phố Móng Cái 16.659 ha; trên các nhóm

đất: đất đỏ vàng 69.170 ha, đất cát 12.631 ha và trên các loại đất theo mục đích sử

dụng: đất lâm nghiệp 69.008 ha, đất sản xuất nông nghiệp 26.441 ha là chủ yếu;

+ Diện tích đất có thành phần cơ giới trung bình là 329.833 ha, chiếm

66,78% diện tích điều tra, phân bố nhiều ở các huyện Tiên Yên 46.781 ha, Hoành

Bồ 45.830 ha, Ba Chẽ 41.764 ha; trên các nhóm đất: đất đỏ vàng 274.250 ha, đất

mặn 27.304 ha, đất mùn vàng đỏ trên núi 8.938 ha và trên các mục đích sử dụng:

đất lâm nghiệp 246.005 ha, đất sản xuất nông nghiệp 29.599 ha là chủ yếu;

+ Diện tích đất có thành phần cơ giới nặng là 43.686 ha, chiếm 8,85%

diện tích điều tra, phân bố nhiều trên địa bàn các huyện Ba Chẽ 14.511 ha, Hải

Hà 9.449 ha, Bình Liêu 8.040 ha; trên các nhóm đất: đất đỏ vàng 41.989 ha, đất

phù sa 1.564 ha và trên các loại hình sử dụng đất: đất lâm nghiệp 36.611 ha, đất

sản xuất nông nghiệp 3.513 ha là chủ yếu.

Bảng 12: Kết quả đánh giá thành phần cơ giới tầng đất mặt của loại đất

STT Loại đất

(Mục đích sử dụng đất)

Phân cấp đánh giá thanh phần cơ giới

(ha) Diện tích

điều tra

(ha) Nhẹ Trung bình Nặng

1 Đất sản xuất nông nghiệp 26.441 29.599 3.513 59.553

2 Đất lâm nghiệp 69.008 246.005 36.611 351.624

3 Đất nuôi trồng thủy sản 11.387 14.377 229 25.993

4 Đất bằng chưa sử dụng 12.130 16.443 90 28.663

5 Đất đồi núi chưa sử dụng 1.418 23.409 3.243 28.070

Tổng diện tích 120.384 329.833 43.686 493.903

Cơ cấu (% diện tích điều tra) 24,37 66,78 8,85 100

Nguồn: Kết quả thực hiện dự án

53

- Kết quả đánh giá thành phần cơ giới theo loại đất (mục đích sử dụng đất)

cho thấy: đất sản xuất nông nghiệp và đất lâm nghiệp có thành phần cơ giới trung

bình chiếm tỷ lệ cao trong 3 mức đánh giá. Đây là những khu vực canh tác tốt, tỷ lệ

cấp hạt nhỏ, khả năng giữ nước của đất cao, hàm lượng mùn, dung tích hấp thu cao.

1.2. Dung trọng

Dung trọng của đất là khối lượng (gram) của một đơn vị thể tích đất (cm3)

ở trạng thái tự nhiên (có khe hở) sau khi được sấy khô kiệt.

- Kết quả đánh giá dung trọng của đất theo mức độ:

+ Diện tích đất có dung trọng thấp là 83.002 ha, chiếm 16,81% diện tích điều

tra. Giá trị dung trọng thấp nhất (0,73 g/cm3) xuất hiện trên mẫu đất MD 95 lấy trên

đất rừng tự nhiên ở đất nâu tím trên đá sét màu tím thuộc huyện Tiên Yên.

Đất có dung trọng thấp phân bố chủ yếu tại các huyện: Tiên Yên 15.975 ha,

Ba Chẽ 12.852 ha, Hải Hà 11.045 ha, thị xã Đông Triều 10.357 ha và trên các mục

đích sử dụng đất: đất lâm nghiệp 63.101 ha, đất sản xuất nông nghiệp 8.344 ha.

+ Diện tích đất có dung trọng trung bình là 165.612 ha, chiếm 33,53%

diện tích điều tra. Phân bố chủ yếu tại các huyện Tiên Yên 33.972 ha, Bình Liêu

28.606 ha, Ba Chẽ 25.273 ha và trên mục đích sử dụng: đất lâm nghiệp 127.489

ha, đất sản xuất nông nghiệp 13.818 ha.

+ Diện tích đất có dung trọng cao là 245.289 ha, chiếm 49,66% diện tích

điều tra. Giá trị dung trọng cao nhất (2,14 g/cm3) xuất hiện trên mẫu đất MD 193

hiện đang là đất rừng trồng trên đất đỏ vàng biến đổi do trồng lúa nước trên địa

bàn huyện Hoành Bồ.

Đất có dung trọng cao phân bố chủ yếu tại các huyện: Hoành Bồ 69.036 ha,

Ba Chẽ 20.993 ha, thành phố Móng Cái 25.381 ha và trên các loại hình sử dụng

đât: đất lâm nghiệp 161.034 ha, đất sản xuất nông nghiệp 37.391 ha, đất bằng

chưa sử dụng 22.460 ha.

Bảng 13: Kết quả đánh giá dung trọng tầng đất mặt theo loại đất

STT Loại đất


Phân cấp đánh giá dung trọng (ha) Diện tích

điều tra (ha) Thấp Trung bình Cao


2 Đất lâm nghiệp 63.101 127.489 161.034 351.624

3 Đất nuôi trồng thủy sản 2.921 9.362 13.710 25.993

4 Đất bằng chưa sử dụng 445 5.758 22.460 28.663


Tổng cộng 83.002 165.612 245.289 493.903



54

- Kết quả đánh giá dung trọng của đất theo các mục đích sử dụng của tỉnh

Quảng Ninh cho thấy: đất sản xuất nông nghiệp, đất lâm nghiệp, đất nuôi trồng

thủy sản và đất bằng chưa sử dụng có dung trọng cao chiếm tỷ lệ lớn so với tổng

diện tích điều tra của loại đất. Trong đó, loại hình sử dụng đất sản xuất nông

nghiệp có 37.391 ha dung trọng của đất cao, chiếm 63,38% diện tích đất sản

xuất nông nghiệp và tập trung chủ yếu trên đất trồng lúa, chứng tỏ trong quá

trình canh tác, việc sử dụng máy móc và bón phân hóa học không hợp lý là một

trong những nguyên nhân làm cho đất bị nén chặt và chai cứng đất.

2. Tính chất hóa học của đất

2.1. Độ chua của đất

Kết quả xác định pHKCl trong tầng mặt của đất tỉnh Quảng Ninh cho thấy

pHKCl của đất có sự biến động rất mạnh từ rất chua đến kiềm, mẫu đất MD 1086

hiện đang trồng lúa trên đất phèn hoạt động sâu ở thị xã Quảng Yên có giá trị

pHKCl rất chua (2,58) và mẫu đất MD 9 hiện đang là đất lâm nghiệp trên đất

vàng nhạt trên đá cát ở thành phố Hạ Long có giá trị pHKCl kiềm (7,86).

- Kết quả đánh giá pHKCl của đất tỉnh Quảng Ninh cho thấy: phần lớn diện

tích đất của tỉnh có pHKCl chua và rất chua (90,79%) diện tích điều tra của tỉnh

và chi tiết theo các mức như sau:

+ Diện tích đất có pHKCl trung tính là 28.134 ha, chiếm 5,69% diện tích

điều tra. Phân bố chủ yếu trên các mục đích sử dụng đất: đất nuôi trồng thủy sản,

đất lâm nghiệp và tại các huyện: Hải Hà, Tiên Yên, Vân Đồn, Hoành Bồ, thị xã

Quảng Yên, thành phố Móng Cái.

+ Diện tích đất có pHKCl ít chua là 14.849 ha, chiếm 3,01% diện tích điều

tra. Phân bố chủ yếu tại các huyện, thị xã, thành phố: Đông Triều 3.396 ha, Hạ

Long 2.876 ha, Quảng Yên 1.978 ha, Vân Đồn 1.530 ha và trên các mục đích sử

dụng đất: đất nuôi trồng thủy sản 5.427 ha, đất sản xuất nông nghiệp 4.323 ha,

đất chưa sử dụng 3.230 ha.

+ Diện tích đất có pHKCl chua là 79.865 ha, chiếm 16,17% diện tích điều

tra. Phân bố chủ yếu tại các huyện: Hải Hà 12.9484 ha, Ba Chẽ 11.015 ha, Bình

Liêu 9.801 ha, Tiên Yên 6.773 ha và trên các mục đích sử dụng đất: đất lâm

nghiệp 33.543 ha, đất sản xuất nông nghiệp 28.609 ha.

+ Diện tích đất có pHKCl rất chua là 368.527 ha, chiếm 74,62% diện tích

điều tra. Phân bố chủ yếu tại các huyện, thành phố: Hoành Bồ 68.605 ha, Ba

Chẽ 48.103 ha, Tiên Yên 44.675 ha, Bình Liêu 35.427 ha, Móng Cái 31.240 ha

và trên các mục đích sử dụng đất: đất lâm nghiệp 308.855 ha, đất sản xuất nông

nghiệp 23.311 ha.

55

+ Diện tích đất có pHKCl kiềm và kiềm yếu là 2.528 ha, chiếm 0,51% diện

tích điều tra. Phân bố chủ yếu tại thành phố Hạ Long 1.052 ha, các huyện Tiên

Yên 548 ha, Đầm Hà 546 và trên các mục đích sử dụng đất: đất lâm nghiệp

1.066 ha, đất sản xuất nông nghiệp 860 ha.

Bảng 14: Kết quả đánh giá độ chua tầng đất mặt theo loại đất

STT Loại đất


Phân cấp đánh giá độ chua (ha)

Diện tích

điều tra

(ha) Rất chua

(pH < 4)

Chua

(pH ≥ 4,0

- 5)

Ít chua

(pH ≥ 5

- ≤ 6,0)

Trung

tính (pH

≥ 6,0 - ≤

7,0)

Kiềm và

kiềm yếu

(pH > 7)

1 Đất sản xuất nông nghiệp 23.311 28.609 4.323 2.450 860 59.553

2 Đất lâm nghiệp 308.855 33.543 1.869 6.291 1.066 351.624

3 Đất nuôi trồng thủy sản 6.848 2.639 5.427 10.605 474 25.993

4 Đất bằng chưa sử dụng 9.544 7.158 3.045 8.788 128 28.663

5 Đất đồi núi chưa sử dụng 19.969 7.916 185 0 0 28.070

Tổng cộng 368.527 79.865 14.849 28.134 2.528 493.903

Cơ cấu (%) diện tích điều tra 74,62 16,17 3,01 5,69 0,51 100


- Đánh giá pHKCl của đất theo mục đích sử dụng đất cho thấy: đất lâm nghiệp

có pHKCl rất chua chiếm tỷ lệ lớn (87,84%) so với diện tích điều tra của loại đất.

Đây là những khu vực có độ dốc lớn, khi xuất hiện mưa nhiều và tập trung đã bị

rửa trôi lớp đất mặt, làm mất chất dinh dưỡng, các nguyên tố kiềm và kiềm thổ (Ca,

Mg, Na, K, …) là nguyên nhân làm cho đất bị chua.

2.2. Hàm lượng chất hữu cơ tổng số (OM%)

Hàm lượng chất hữu cơ tổng số là một chỉ tiêu rất quan trọng để đánh giá

độ phì của đất. Hàm lượng chất hữu cơ tổng số càng cao thì đất có độ phì càng

tốt. Trước đây chất hữu cơ tổng số trong đất được xác định là hàm lượng mùn

tổng số có trong đất.

Căn cứ vào kết quả điều tra, lấy mẫu ngoài thực địa cho thấy khu vực đất

có hàm lượng chất hữu cơ tổng số thấp nhất xuất hiện tại khu vực huyện Hoành

Bồ (mẫu đất MD 192 có hàm lượng OM% = 0,07%) và khu vực huyện Vân Đồn

có hàm lượng chất hữu cơ tổng số cao nhất (mẫu đất MDK 1036 có hàm lượng

OM% = 12,57%), hiện tại đều đang trồng rừng trên đất vàng nhạt trên đá cát.

Kết quả đánh giá hàm lượng chất hữu cơ tổng số cho thấy:

56

Bảng 15: Kết quả đánh giá chất hữu cơ tổng số của tầng đất mặt theo loại đất

STT Loại đất


Phân cấp đánh giá ham lượng chất

hữu cơ tổng số (ha) Diện tích

điều tra

(ha) Giàu Trung bình Nghèo


2 Đất lâm nghiệp 125.812 143.662 82.150 351.624


4 Đất bằng chưa sử dụng 10.619 15.895 2.149 28.663


Tổng số (ha) 181.649 202.237 110.017 493.903



+ Đất có hàm lượng chất hữu cơ tổng số giàu với 181.649 ha, chiếm

36,78% diện tích, phân bố nhiều trên địa bàn các huyện: Hoành Bồ 30.769 ha,

Ba Chẽ 23.082 ha và thị xã Đông Triều 23.340 ha và tập trung trên các mục đích

sử dụng: đất lâm nghiệp 125.812 ha, đất sản xuất nông nghiệp 25.324 ha.

+ Đất có hàm lượng chất hữu cơ tổng số trung bình có 202.237 ha, chiếm

40,95% diện tích điều tra, phân bố nhiều trên địa bàn các huyện: Hoành Bồ

31.879 ha, Tiên Yên 28.054 ha, Bình Liêu 26.475 ha và Ba Chẽ 21.067 ha và tập

trung trên các mục đích sử dụng đất: đất lâm nghiệp 143.662 ha, đất sản xuất

nông nghiệp 18.023 ha và đất bằng chưa sử dụng 15.895 ha.

+ Đất có hàm lượng chất hữu cơ tổng số nghèo có 110.017 ha, chiếm

22,27% diện tích điều tra, phân bố nhiều trên địa bàn các huyện, thành phố: Cẩm

Phả 16.125 ha, Móng Cái 15.728 ha, Ba Chẽ 14.969 ha, Hoành Bồ 14.026 ha và

tập trung trên các mục đích sử dụng đất: đất lâm nghiệp 82.150 ha, đất sản xuất

nông nghiệp 16.206 ha, đất nuôi trồng thủy sản 5.0292 ha.

Đánh giá hàm lượng chất hữu cơ tổng số theo mục đích sử dụng đất cho

thấy: đất sản xuất nông nghiệp có hàm lượng chất hữu cơ tổng số giàu chiếm tỷ lệ

cao (42,52% diện tích loại đất) do trong quá trình sử dụng đất có bổ sung nhiều

phân bón trong canh tác nông nghiệp; diện tích này tập trung nhiều trên đất trồng

lúa 15.941 ha. Đất bằng chưa sử dụng và đất đồi núi chưa sử dụng có tỷ lệ chất hữu

cơ tổng số thấp nhất trong các loại đất với 7,50% và 15,03% diện tích loại đất.

2.3. Hàm lượng Nitơ tổng số (N%)

Đạm là nguyên tố dinh dưỡng quan trọng nhất của các chất dinh dưỡng

cần thiết cho cây trồng, tuy nhiên nếu hàm lượng Nitơ trong đất quá cao cũng

gây hại cho cây trồng và làm ô nhiễm đất.

57

Kết quả phân tích hàm lượng Nitơ tổng số trong đất cho thấy, toàn bộ diện

tích của tỉnh Quảng Ninh có hàm lượng Nitơ tổng số trong đất biến động từ

trung bình đến giàu, mẫu đất MDK 1036 và MDK 1037 hiện đang trồng rừng

sản xuất trên đất vàng nhạt trên đá cát ở huyện Vân Đồn có hàm lượng Nitơ tổng

số giàu (giá trị N% = 0,43%); các mẫu MD 198 và MD 207 hiện đang là đất

bằng chưa sử dụng trên đất mặn sú vẹt đước ở huyện Hoành Bồ có hàm lượng

Nitơ tổng số thấp nhất (giá trị N% = 0,01%).

- Kết quả đánh giá hàm lượng Nitơ tổng số trong đất cho thấy:

+ Diện tích đất có hàm lượng Nitơ tổng số giàu có 98.843 ha, chiếm

20,01% diện tích điều tra, phân bố nhiều trên địa bàn các huyện: Ba Chẽ 17.948

ha, Hải Hà 13.334 ha và thị xã Đông Triều 11.304 ha và tập trung trên các mục

đích sử dụng đất: đất lâm nghiệp 68.140 ha, đất sản xuất nông nghiệp 18.656 ha

và đất nuôi trồng thủy sản 6.097 ha.

+ Diện tích đất có hàm lượng Nitơ tổng số trung bình có 288.161 ha,

chiếm 58,35% diện tích điều tra, phân bố nhiều trên địa bàn các huyện: Hoành

Bồ 61.753 ha, Tiên Yên 40.295 ha, Ba Chẽ 33.352 ha và Bình Liêu 30.073 ha và

tập trung trên các mục đích sử dụng đất: đất lâm nghiệp 219.669 ha, đất sản xuất

nông nghiệp 27.243 ha và đất đồi núi chưa sử dụng 18.616 ha.

+ Diện tích đất có hàm lượng Nitơ tổng số nghèo có 106.899 ha, chiếm

21,64% diện tích điều tra, phân bố nhiều trên địa bàn các huyên, thành phố: Móng

Cái 16.852 ha, Cẩm Phả 12.134 ha và Đầm Hà 12.054 ha và tập trung trên các

mục đích sử dụng đất: đất lâm nghiệp 63.815 ha, đất bằng chưa sử dụng 14.822

ha, đất sản xuất nông nghiệp 13.654 ha và đất nuôi trồng thủy sản 10.281 ha.

Bảng 16: Kết quả đánh giá Nitơ tổng số của tầng đất mặt theo loại đất

STT Loại đất


Phân cấp đánh giá ham lượng

Nitơ tổng số (ha) Diện tích

điều tra



2 Đất lâm nghiệp 68.140 219.669 63.815 351.624




Tổng diện tích 98.843 288.161 106.899 493.903



58

- Đánh giá hàm lượng Nitơ tổng số theo mục đích sử dụng đất cho thấy:

đất có N% trung bình chiếm tỷ lệ cao (45,74%), đất sản xuất nông nghiệp có

hàm lượng Nitơ tổng số giàu chiếm tỷ lệ cao (31,33% diện tích loại đất). Đất

bằng chưa sử dụng và đất đồi núi chưa sử dụng có tỷ lệ Nitơ tổng số giàu có tỷ

lệ thấp nhất trong các loại đất với 2,87% và 18,27% diện tích loại đất.

2.4. Hàm lượng Phốt pho tổng số (P2O5%)

Phốt pho tổng số là một trong 3 yếu tố dinh dưỡng đa lượng quan trọng

đối với cây trồng, đứng vị trí thứ 2 sau Nitơ tổng số.

Kết quả phân tích hàm lượng Phốt pho tổng số trong đất cho thấy: toàn bộ

tầng đất mặt của đất tỉnh Quảng Ninh có hàm lượng Phốt pho tổng số biến động

từ nghèo đến giàu, khu vực lấy mẫu MD 198 và MD 207 hiện đang là đất bằng

chưa sử dụng ở huyện Hoành Bồ có hàm lượng Phốt pho tổng số thấp nhất (giá

trị P2O5% = 0,01%) và khu vực lấy mẫu MD 124 hiện đang trồng rừng trên đất

đỏ vàng biến đổi do trồng lúa nước ở huyện Ba Chẽ có hàm lượng Phốt pho tổng

số cao nhất (giá trị P2O5% = 0,25%).

- Kết quả đánh giá hàm lượng Phốt pho tổng số trong đất tỉnh Quảng Ninh

cho thấy:

Bảng 17: Kết quả đánh giá Phốt pho tổng số của tầng đất mặt theo loại đất

STT Loại đất



Phốt pho tổng số (ha) Diện tích

điều tra



2 Đất lâm nghiệp 32.021 111.949 207.654 351.624




Tổng diện tích 63.935 172.152 257.816 493.903



+ Diện tích đất có hàm lượng Phốt pho tổng số giàu là 63.935 ha, chiếm

12,94% diện tích điều tra, phân bố nhiều nhất trên địa bàn huyện Ba Chẽ 22.706

ha và ít nhất tại huyện Hải Hà 222 ha và tập trung trên các mục đích sử dụng đất:

đất lâm nghiệp 32.021 ha, đất sản xuất nông nghiệp 19.277 ha và đất nuôi trồng

thủy sản 6.004 ha.

+ Diện tích đất có hàm lượng Phốt pho tổng số trung bình là 172.152 ha,

chiếm 34,86% diện tích điều tra, phân bố nhiều trên địa bàn các huyện: Hải Hà

59

28.762 ha, Bình Liêu 21.836 ha và Tiên Yên 17.985 ha và tập trung trên các

mục đích sử dụng đất: đất lâm nghiệp 111.949 ha, đất sản xuất nông nghiệp

28.621 ha và đất nuôi trồng thủy sản 12.848 ha.

+ Diện tích đất có hàm lượng Phốt pho tổng số nghèo là 257.816 ha,

chiếm 52,20% diện tích điều tra, phân bố nhiều nhất trên địa bàn huyện Hoành

Bồ 61.903 ha và ít nhất tại thị xã Quảng Yên 3.090 ha và tập trung trên các mục

đích sử dụng đất: đất lâm nghiệp 207.654 ha, đất bằng chưa sử dụng 16.436 ha,

đất đồi núi chưa sử dụng 14.930 ha.

2.5. Hàm lượng kali tổng số (K2O%)

Kết quả phân tích hàm lượng Kali tổng số trong đất trên địa bàn tỉnh

Quảng Ninh cho thấy: tầng mặt có sự biến động lớn về hàm lượng Kali tổng số

trong đất từ nghèo đến giàu, khu vực lấy mẫu MDK 1007 hiện đang trồng lúa

trên đất nâu vàng trên phù sa cổ ở huyện Đầm Hà có hàm lượng kali tổng số

nghèo (K2O% = 0,02%) và khu vực lấy mẫu MD 173 hiện đang trồng rừng ngập

mặn trên đất mặn sú vẹt, đước ở huyện Vân Đồn có hàm lượng Kali tổng số giàu

(K2O% = 3,74%).

Kết quả đánh giá hàm lượng Kali tổng số trong đất tỉnh Quảng Ninh cho thấy:

Bảng 18: Kết quả đánh giá Kali tổng số của tầng đất mặt theo loại đất

STT Loại đất


Phân cấp đánh giá ham lượng Kali

tổng số (ha) Diện tích

điều tra



2 Đất lâm nghiệp 8.410 55.433 287.781 351.624



5 Đất đồi núi chưa sử dụng 541 4.682 22.847 28.070

Tổng diện tích 12.368 82.525 399.010 493.903



- Diện tích đất có hàm lượng Kali tổng giàu là 12.368 ha, chiếm 2,50%

diện tích điều tra, phân bố trên địa bàn các huyện: Ba Chẽ 4.009 ha, Tiên Yên

3.912 ha, Vân Đồn 1.763 ha, Hải Hà 318 ha và thành phố Cẩm Phả 1.682 ha,

thành phố Móng Cái 684 ha và tập trung trên các loại đất theo mục đích sử

dụng: đất lâm nghiệp 8.410 ha, đất sản xuất nông nghiệp 1.640 ha.

- Diện tích đất có hàm lượng Kali tổng số trung bình là 82.525 ha, chiếm

16,71% diện tích điều tra, phân bố tập trung trên địa bàn các huyện: Tiên Yên

11.170 ha, Hoành Bồ 9.654 ha và thị xã Đông Triều 9.697 ha và tập trung trên

60

các loại hình sử dụng đất: đất lâm nghiệp 55.433 ha và đất bằng chưa sử dụng

10.202 ha.

- Diện tích đất có hàm lượng Kali tổng nghèo là 399.010 ha, chiếm

80,79% diện tích điều tra, xuất hiện nhiều nhất trên địa bàn huyện Hoành Bồ

67.020 ha và thấp nhất tại thành phố Hạ Long 8.507 ha.

Đất có hàm lượng Kali tổng số nghèo xuất hiện chủ yếu trên đất lâm

nghiệp 287.781 ha, đất sản xuất nông nghiệp 50.179 ha và đất đồi núi chưa sử

dụng 22.847 ha.

2.6. Dung tích hấp thu (CEC - lđl/100g đất)

Dung tích hấp thu của đất là một chỉ tiêu được sử dụng rộng rãi trong việc

đánh giá đất. Nó là căn cứ để xây dựng chế độ bón phân cho đất hoặc thực hiện

các biện pháp cải tạo đất, đất có hàm lượng CEC cao thì có độ phì tốt.

Kết quả xác định hàm lượng dung tích hấp thu của đất cho thấy: tầng đất

mặt của đất tỉnh Quảng Ninh có sự biến động từ rất nghèo đến trung bình hàm

lượng dung tích hấp thu của đất, biến động từ 1,82 lđl/100g đất (mẫu đất MD

1050 hiện đang trồng rừng trên đất cát biển ở thành phố Móng Cái) đến 20,96

lđl/100g đất (mẫu đất MD 9 hiện đang là đất rừng tự nhiên trên đất vàng nhạt

trên đá cát ở thành phố Hạ Long).

Kết quả đánh giá cho thấy, phần lớn diện tích đất của tỉnh Quảng Ninh có

hàm lượng dung tích hấp thu của đất thấp (chiếm 66,50% diện tích điều tra và

không có ở mức cao); diện tích đất có hàm lượng dung tích hấp thu trung bình

chỉ chiếm 33,50% diện tích điều tra của tỉnh, chi tiết như sau:

Bảng 19: Kết quả đánh giá dung tích hấp thu của tầng đất mặt theo loại đất

STT Loại đất



dung tích hấp thu (ha) Diện tích

điều tra

(ha) Cao Trung bình Thấp

1 Đất sản xuất nông nghiệp - 12.582 46.971 59.553

2 Đất lâm nghiệp - 114.564 237.060 351.624

3 Đất nuôi trồng thủy sản - 14.061 11.932 25.993

4 Đất bằng chưa sử dụng - 9.718 18.945 28.663

5 Đất đồi núi chưa sử dụng - 14.393 13.677 28.070

Tổng diện tích - 165.318 328.585 493.903

Cơ cấu (% diện tích điều tra) - 33,50 66,50 100


- Diện tích đất có dung tích hấp thu trung bình là 165.318 ha, chiếm

33,50% diện tích điều tra. Phân bố nhiều trên địa bàn các huyện: Tiên Yên

61

30.837 ha, Ba Chẽ 23.234 ha và xuất hiện nhiều trên đất lâm nghiệp 114.564 ha,

đất nuôi trồng thủy sản 14.061 ha.

- Diện tích đất có dung tích hấp thu thấp là 328.585 ha, chiếm 66,50%

diện tích điều tra. Diện tích này phân bố nhiều trên địa bàn các huyện: Hoành

Bồ 63.724 ha, Ba Chẽ 35.884 ha và xuất hiện nhiều trên đất lâm nghiệp 237.060


2.7. Tổng số muối tan trong đất

Đánh giá hàm lượng tổng số muối tan trong đất chỉ thực hiện đối với khu

vực đồng bằng và ven biển trên địa bàn các huyện, thị xã, thành phố của tỉnh với

tổng diện tích đánh giá là 97.268 ha. Kết quả đánh giá tổng số muối tan của đất

tỉnh Quảng Ninh như sau:

- Diện tích đất có hàm lượng tổng số muối tan thấp là 27.916 ha, chiếm

28,70% diện tích điều tra. Phân bố chủ yếu trên đất sản xuất nông nghiệp 18.704

ha và trên địa bàn thị xã Đông Triều 7.752 ha, huyện Đầm Hà 5.148 ha, huyện

Hải Hà 3.268 ha.

- Diện tích đất có hàm lượng tổng số muối tan trung bình là 18.767 ha,

chiếm 19,29% diện tích điều tra. Phân bố nhiều trên đất bằng chưa sử dụng

8.038 ha, đất sản xuất nông nghiệp 6.184 ha và trên địa bàn huyện Hải Hà 5.296

ha, thành phố Móng Cái 5.013 ha là chủ yếu.

- Diện tích đất có hàm lượng tổng số muối tan cao là 50.585 ha, chiếm

52,01% diện tích điều tra. Phân bố trên địa bàn các huyện Tiên Yên, Vân Đồn,

Hoành Bồ, Đầm Hà, thị xã Quảng Yên, thành phố Hạ Long, Cẩm Phả, Móng

Cái, Uông Bí và tập trung chủ yếu ở đất nuôi trồng thủy sản 17.821 ha, lâm

nghiệp 14.712 ha, đất bằng chưa sử dụng 13.723 ha và đất sản xuất nông nghiệp

4.329 ha.

Bảng 20: Kết quả đánh giá tổng số muối tan tầng đất mặt theo loại đất

STT Loại đất


Phân cấp đánh giá ham lượng tổng

số muối tan (ha) Diện tích

điều tra

(ha) Thấp Trung

bình Cao


2 Đất lâm nghiệp 563 1.151 14.712 16.426



5 Đất đồi núi chưa sử dụng - - - -

Tổng diện tích 27.916 18.767 50.585 97.268



62

2.8. Lưu huỳnh tổng số trong đất

Đánh giá hàm lượng lưu huỳnh tổng số trong đất chỉ thực hiện đối với khu

vực đồng bằng và ven biển trên địa bàn các huyện, thị xã, thành phố của tỉnh với

tổng diện tích đánh giá là 97.268 ha. Kết quả đánh giá lưu huỳnh tổng số của đất

tỉnh Quảng Ninh như sau:

Bảng 21: Kết quả đánh giá lưu huỳnh tổng số tầng đất mặt theo loại đất

STT Loại đất


Phân cấp đánh giá ham lượng lưu

huỳnh tổng số (ha) Diện tích

điều tra

(ha) Thấp Trung bình Cao


2 Đất lâm nghiệp 3.375 7.787 5.264 16.426



5 Đất đồi núi chưa sử dụng - - - -

Tổng diện tích 40.367 32.582 24.319 97.268



- Diện tích đất có hàm lượng lưu huỳnh tổng số thấp là 40.367 ha, chiếm

41,50% diện tích điều tra. Phân bố chủ yếu trên đất sản xuất nông nghiệp 16.677

ha và đất nuôi trồng thủy sản 11.833 ha.

- Diện tích đất có hàm lượng lưu huỳnh tổng số trung bình có 32.582 ha,

chiếm 33,50% diện tích điều tra. Phân bố chủ yếu trên đất bằng chưa sử dụng

11.669 ha và đất lâm nghiệp 7.787 ha.

- Diện tích đất có hàm lượng lưu huỳnh tổng số cao là 24.319 ha, chiếm

25,00% diện tích điều tra, phân bố nhiều trên địa bàn thành phố Móng Cái ở đất

nuôi trồng thủy sản.

3. Tổng hợp đánh giá độ phì nhiêu của đất

Việc tổng hợp, đánh giá độ phì nhiêu hiện tại của đất tỉnh Quảng Ninh

được thực hiện theo phương pháp đánh giá đa chỉ tiêu MCE và thể hiện chi tiết

tại Mục 3 - Phụ lục 04. Kết quả đánh giá độ phì nhiêu của đất như sau:

Độ phì thấp

223.758 ha

45,30%

Độ phì trung bình

217.549 ha

44,05%

Độ phì cao

52.596 ha

10,65%

Biểu đồ 36: Tỷ lệ % các mức độ phì nhiêu của đất tỉnh Quảng Ninh

63

- Diện tích đất có độ phì cao là 52.596 ha, chiếm 10,65% diện tích điều

tra, phân bố nhiều trên địa bàn các huyện, thị xã, thành phố: Tiên Yên 12.434

ha, Đông Triều 10.964 ha, Quảng Yên 5.341 ha, Móng Cái 2.305 ha, Hải Hà

3.552 ha, Đầm Hà 3.044 ha và trên đất sản xuất nông nghiệp 30.015 ha, đất lâm

nghiệp 22.581 ha.

Đất có độ phì cao xuất hiện nhiều trên đất vàng nhạt trên đá cát 22.176 ha,

đất phù sa có tầng loang lổ đỏ vàng 7.7196 ha, đất phù sa không được bồi chua

3.579 ha, đất phù sa glây 2.422 ha.

- Diện tích đất có độ phì trung bình là 217.549 ha, chiếm 44,05% diện tích

điều tra của tỉnh, phân bố nhiều trên địa bàn các huyện: Ba Chẽ 45.869 ha, Tiên

Yên 32.554 ha, Hải Hà 23.716 ha và trên đất lâm nghiệp 162.849 ha, đất nuôi

trồng thủy sản 20.586 ha, đất sản xuất nông nghiệp 17.293 ha.

Đất có độ phì trung bình xuất hiện nhiều trên đất vàng nhạt trên đá cát

96.484 ha, đất vàng đỏ trên đá macma axit 47.953 ha, đất đỏ vàng trên đá sét và

biến chất 35.372 ha.

- Diện tích đất có độ phì thấp là 223.758 ha, chiếm 45,30% diện tích điều

tra, phân bố nhiều trên địa bàn các huyện, thành phố: Hoành Bồ 67.055 ha,

Móng Cái 24.886 ha, Hải Hà 16.659 ha, Bình Liêu 15.875 ha và trên đất lâm

nghiệp 166.194 ha, đất bằng chưa sử dụng 24.759 ha.

Đất có độ phì thấp xuất hiện nhiều trên đất vàng nhạt trên đá cát 119.991

ha, đất đỏ vàng trên đá sét và biến chất 30.953 ha.

Bảng 22: Tổng hợp đánh giá độ phì nhiêu của tầng đất mặt theo loại đất

STT Loại đất


Phân cấp đánh giá độ phì (ha) Diện

tích

điều tra

(ha) Cao Trung bình Thấp


2 Đất lâm nghiệp 22.581 162.849 166.194 351.624

3 Đất nuôi trồng thủy sản - 20.586 5.407 25.993

4 Đất bằng chưa sử dụng - 3.904 24.759 28.663

5 Đất đồi núi chưa sử dụng - 12.917 15.153 28.070

Tổng số 52.596 217.549 223.758 493.903



* Đánh giá chung về tai nguyên đất tỉnh Quảng Ninh

Tài nguyên đất của tỉnh Quảng Ninh đa dạng về loại đất với 25 loại đất

thuộc 8 nhóm đất; trong đó nhóm đất đỏ vàng chiếm diện tích chủ yếu (chiếm

64

trên 78% diện tích điều tra của tỉnh), nhóm đất xói mòn trơ sỏi đá chiếm tỷ lệ

nhỏ nhất so với diện tích điều tra.

Phần lớn diện tích đất tỉnh Quảng Ninh có độ phì nhiêu hiện tại ở mức

trung bình và thấp, chiếm 89,35% diện tích điều tra, phân bố ở hầu hết trên địa

bàn các huyện, thị xã, thành phố của tỉnh và tập trung nhiều nhất ở các huyện:

Hoành Bồ, Ba Chẽ và Bình Liêu. Độ phì thấp thể hiện qua các chỉ tiêu đánh giá

như: hàm lượng Kali tổng số nghèo chiếm 81,79% diện tích điều tra của tỉnh;

pHKCl của đất ở mức kiềm, kiềm yếu và rất chua chiếm tỷ lệ lớn với 75,13% diện

tích điều tra của tỉnh.

Diện tích đất có độ phì hiện tại ở mức cao chiếm 10,65% diện tích điều tra

của tỉnh. Độ phì ở mức cao thể hiện qua các chỉ tiêu đánh giá như: hàm lượng

chất hữu cơ tổng số ở mức trung bình đến giàu chiếm 77,72% diện tích điều tra;

hàm lượng Nitơ tổng số ở mức trung bình đến giàu chiếm 78,36% diện tích điều

tra của tỉnh.

65

Hình số 03: Bản đồ độ phì nhiêu của đất tỉnh Quảng Ninh

66

Chương 3

HIỆN TRẠNG SỬ DỤNG ĐẤT VÀ ĐẶC ĐIỂM SỬ DỤNG ĐẤT

TỈNH QUẢNG NINH

I. HIỆN TRẠNG VÀ BIẾN ĐỘNG SỬ DỤNG ĐẤT

Theo số liệu thống kê đất đai năm 2016, tổng diện tích tự nhiên của tỉnh

Quảng Ninh là 617.779 ha, trong đó:

- Đất nông nghiệp có diện tích 461.768 ha, chiếm 74,75% diện tích tự nhiên;

- Đất phi nông nghiệp có 84.329 ha, chiếm 13,65% diện tích tự nhiên;

- Đất chưa sử dụng có diện tích 71.682 ha, chiếm 11,60% diện tích tự nhiên

của tỉnh.

Bảng 23: Hiện trạng sử dụng đất tỉnh Quảng Ninh năm 2016 phân theo đơn vị hành

chính

STT Đơn vị hành chính

Tổng diện tích tự

nhiên

Diện tích điều tra

thoái hóa đất4

Diện tích không

điều tra

Diện tích

(ha)

Cơ cấu

(%)

Diện tích

(ha)

Cơ cấu

(%)

Diện tích

(ha)

Cơ cấu

(%)

Toàn tỉnh 617.779 100,00 493.903 79,95 123.876 20,05

1 Thành phố Hạ Long 27.516 4,45 12.871 2,08 14.645 2,37

2 Thành phố Móng Cái 51.959 8,41 40.709 6,59 11.250 1,82

3 Thành phố Cẩm Phả 38.652 6,26 23.310 3,77 15.342 2,49

4 Thành phố Uông Bí 25.546 4,14 20.386 3,30 5.160 0,84

5 Huyện Bình Liêu 47.013 7,61 45.228 7,32 1.785 0,29

6 Huyện Tiên Yên 65.208 10,56 58.655 9,50 6.553 1,06

7 Huyện Đầm Hà 32.692 5,29 30.193 4,89 2.499 0,40

8 Huyện Hải Hà 51.156 8,28 43.927 7,11 7.229 1,17

9 Huyện Ba Chẽ 60.651 9,82 59.118 9,57 1.533 0,25

10 Huyện Vân Đồn 58.183 9,42 28.394 4,60 29.789 4,82

11 Huyện Hoành Bồ 84.355 13,65 76.674 12,41 7.681 1,24

12 Thị xã Đông Triều 39.658 6,42 32.119 5,20 7.539 1,22

13 Thị xã Quảng Yên 30.185 4,89 22.319 3,61 7.866 1,28

14 Huyện Cô Tô 5.005 0,80 - - 5.005 0,80

Nguồn: Sở Tài nguyên và Môi trường tỉnh Quảng Ninh

Trong thời kỳ từ năm 2010 - 2016 diện tích tự nhiên của tỉnh Quảng Ninh

tăng 7.544, trong đó biến động diện tích tự nhiên của từng đơn vị hành chính

4 Diện tích điều tra thoái hóa đất tỉnh Quảng Ninh = tổng diện tích tự nhiên - diện tích đất làm muối -

diện tích đất nông nghiệp khác - diện tích đất phi nông nghiệp - diện tích núi đá không có rừng cây -

diện tích tự nhiên huyện Cô Tô - [diện tích rừng tự nhiên thuộc các xã đảo Minh Châu, Bản Sen,

Thắng Lợi, Quan Lạn, Ngọc Vừng (huyện Vân Đồn); xã đảo Vĩnh Trung, Vĩnh Thực (thành phố

Móng Cái); xã đảo Cái Chiên (huyện Hải Hà)]

67

như sau: thành phố Cẩm Phả tăng 4.329 ha, huyện Vân Đồn tăng 2.863 ha,

huyện Đầm Hà tăng 1.667 ha, thị xã Quảng Yên giảm 1.235 ha,....

Nguyên nhân tăng diện tích tự nhiên chủ yếu là do sự thay đổi phương

pháp kiểm kê, thống kê đất đai.

Bảng 24: Hiện trạng và biến động các nhóm đất chính thời kỳ 2010 - 2016

Đơn vị tính: ha

STT Mục đích sử dụng đất Năm 2010 Năm 2016 Biến động

Tăng (+); giảm (-)

Tổng diện tích tự nhiên 610.235 617.779 7.544

1 Đất nông nghiệp 459.307 461.768 2.461

2 Đất phi nông nghiệp 82.833 84.329 1.496

3 Đất chưa sử dụng 68.095 71.682 3.587


1. Hiện trạng và biến động sử dụng đất nông nghiệp

Năm 2016, diện tích đất nông nghiệp của tỉnh Quảng Ninh có 461.768 ha,

chiếm 74,75% diện tích tự nhiên. Đây là nhóm đất có ảnh hưởng nhiều đến các

quá trình thoái hóa đất của tỉnh, đặc biệt là đất lâm nghiệp (đất khoanh nuôi,

phục hồi rừng). Trong giai đoạn 2010 - 2016, diện tích đất nông nghiệp của tỉnh

tăng thêm 2.461 ha, bình quân mỗi năm tăng 410 ha/năm.

Bảng 25: Hiện trạng và biến động diện tích nhóm đất nông nghiệp

thời kỳ 2010 - 2016




Đất nông nghiệp, trong đó: 459.307 461.768 2.461

1 Đất sản xuất nông nghiệp 51.187 61.310 10.123

2 Đất lâm nghiệp 387.288 373.209 -14.079

3 Đất nuôi trồng thuỷ sản 20.800 26.967 6.167


1.1. Hiện trạng và biến động sử dụng đất sản xuất nông nghiệp

Năm 2016, diện tích đất sản xuất nông nghiệp của tỉnh là 61.310 ha,

chiếm 9,92% diện tích tự nhiên và 13,28% diện tích đất nông nghiệp, trong đó:

đất trồng cây hàng năm có diện tích 39.897 ha, chiếm 65,07% diện tích đất sản

xuất nông nghiệp (chủ yếu là đất trồng lúa với 32.136 ha, đất trồng cây hàng

68

năm khác có diện tích 7.761 ha); đất trồng cây lâu năm là 21.413 ha, chiếm

34,93% diện tích đất sản xuất nông nghiệp.

Trong giai đoạn 2010 - 2016 diện tích đất sản xuất nông nghiệp tăng

10.123 ha, chủ yếu là do tăng diện tích đất trồng cây lâu năm và đất trồng lúa

trên địa bàn tỉnh. Hiện trạng và biến động diện tích các loại đất sản xuất nông

nghiệp cụ thể như sau:

Bảng 26: Hiện trạng và biến động diện tích đất sản xuất nông nghiệp

thời kỳ 2010 - 2016


STT Mục đích sử dụng đất Năm

2010

Năm

2016

Biến động


Đất sản xuất nông nghiệp 51.187 61.310 10.123

1 Đất trồng cây hàng năm 35.970 39.897 3.927

1.1 Đất trồng lúa 28.725 32.136 3.411

1.2 Đất trồng cây hàng năm khác 7.245 7.761 516

2 Đất trồng cây lâu năm 15.217 21.413 6.196


- Đất trồng cây hàng năm: năm 2016 có 39.897 ha, chiếm 6,46% diện tích

tự nhiên của tỉnh, tăng 3.927 ha so với năm 2010, trong đó:

+ Đất trồng lúa có 32.136 ha, trong đó giao cho hộ gia đình, cá nhân sử

dụng 31.470 ha, cơ quan đơn vị của nhà nước sử dụng 596 ha, tổ chức kinh tế sử

dụng 47 ha, tổ chức sự nghiệp công lập sử dụng 2 ha và giao cho UBND cấp xã

quản lý 21 ha.

Trong giai đoạn 2010 - 2016 diện tích đất trồng lúa tăng 5.207 ha, chủ yếu

do kỳ kiểm kê năm 2010 diện tích đất trồng lúa được thực hiện theo phương

thức kê khai của người dân và tổ chức sử dụng đất lúa trên cơ sở các giấy tờ

pháp lý về giao đất của cơ quan nhà nước có thẩm quyền theo số liệu đo đạc của

bản đồ giải thửa 299/TTg nên không phản ánh đúng diện tích đất lúa của các địa

phương. Bên cạnh đó, một số hộ dân sử dụng đất trồng lúa do khai hoang, vỡ

hóa từ đất chưa sử dụng mà chưa được Nhà nước công nhận quyền sử dụng đất

nên không kê khai vào diện tích sử dụng của hộ gia đình dẫn đến số liệu kiểm kê

đất trồng lúa của kỳ kiểm kê trước chưa kiểm kê hết diện tích đất lúa trên địa

bàn các xã, thị trấn. Đến kỳ kiểm kê năm 2014, theo hướng dẫn của Thông tư số

28/2014/TT-BTNMT ngày 02 tháng 6 năm 2014 của Bộ Tài nguyên và Môi

trường thì việc khoanh vẽ các thửa đất có cùng mục đích và cùng đối tượng sử

69

dụng liền kề nhau vào chung thành một khoanh đất để tính diện tích kiểm kê nên

diện tích đất trồng lúa tăng thêm là do một phần tính cả diện tích bờ giữa các

thửa vào diện tích đất lúa. Và một phần diện tích tăng do chuyển từ một số loại

đất khác sang như: đất trồng cây hàng năm chuyển sang là 236 ha, đất chưa sử

dụng chuyển sang là 37 ha,....

Đồng thời trong cùng kỳ, đất trồng lúa biến động giảm 1.796 ha, do

chuyển 97 ha sang đất trồng cây hàng năm khác, chuyển 35 ha sang đất trồng

cây lâu năm, chuyển 17 ha sang đất lâm nghiệp, chuyển 271 ha sang đất nuôi

trồng thủy sản và chuyển sang các loại đất phi nông nghiệp để xây dựng cơ sở

hạ tầng, phát triển giao thông, dịch vụ, thương mại, nhà ở,....

Thực tế trong giai đoạn 2010 - 2016, diện tích đất trồng lúa của tỉnh thực

tăng 3.411 ha.

+ Đất trồng cây hàng năm khác có 7.761 ha, chiếm 1,26% diện tích tự

nhiên của tỉnh, phân bố nhiều ở các huyện Hải Hà 1.284 ha, Bình Liêu 1.155 ha,

Đầm Hà 964 ha, Tiên Yên 858 ha. Giai đoạn 2010 - 2016, diện tích đất trồng

cây hàng năm tăng 516 ha là do chuyển sang từ đất trồng lúa, đất trồng cây lâu

năm, đất rừng sản xuất, đất rừng phòng hộ, đất nuôi trồng thủy sản, đất chưa sử

dụng và chuyển sang từ các mục đích phi nông nghiệp khác.

- Đất trồng cây lâu năm: hiện nay trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh có 21.413

ha đất trồng cây lâu năm, gồm có: cây công nghiệp lâu năm như cây chè tập

trung chủ yếu tại các huyện Hải Hà và Đầm Hà; cây ăn quả như vải, nhãn tập

trung nhiều ở huyện Hoành Bồ, thị xã Đông Triều và thị xã Quảng Yên…; cây

cam ở Đông Triều, Vân Đồn, Uông Bí,…

Trong giai đoạn 2010 - 2016, diện tích đất trồng cây lâu năm tăng thêm

6.196 ha so với năm 2010. Diện tích biến động giai đoạn 2010 - 2016 như sau:

diện tích tăng là 6.503 ha, do chuyển sang từ các loại đất trồng lúa, đất trồng cây

hàng năm khác, đất rừng sản xuất, đất rừng phòng hộ, đất ở, đất phi nông nghiệp

khác, đất chưa sử dụng và do một phần tách từ đất ở theo hạn mức, một phần do

chênh lệch số liệu tính toán theo phương thức thực hiện kiểm kê trọn thửa và

theo hiện trạng. Đồng thời trong cùng kỳ, diện tích đất trồng cây lâu năm đã

chuyển 307 ha sang sử dụng vào các mục đích khác để đáp ứng nhu cầu sử dụng

đất tại các địa phương.

1.2. Hiện trạng và biến động sử dụng đất lâm nghiệp

Năm 2016, diện tích đất lâm nghiệp của tỉnh là 373.209 ha, chiếm 60,41%

diện tích tự nhiên và 80,82% diện tích đất nông nghiệp, giảm 14.079 ha so với

năm 2010, bình quân mỗi năm giảm 2.347 ha/năm.

70

Bảng 27: Hiện trạng và biến động diện tích đất lâm nghiệp thời kỳ 2010 - 2016


STT Mục đích sử dụng

đất Năm 2010 Năm 2016

Biến động


Đất lâm nghiệp 387.288 373.209 -14.079

1 Đất rừng sản xuất 236.380 239.853 3.473

2 Đất rừng phòng hộ 124.863 109.763 -15.100

3 Đất rừng đặc dụng 26.045 23.593 -2.452


Theo kết quả kiểm kê rừng tỉnh Quảng Ninh đến năm 2016 (đã được phê

duyệt tại Quyết định số 680/QĐ-UBND ngày 14/3/2016 của Chủ tịch UBND

tỉnh) cho thấy: toàn tỉnh có 124,29 ngàn ha rừng thứ sinh (không có diện tích

rừng nguyên sinh) và 206,97 ngàn ha rừng trồng (trong đó toàn bộ là diện tích

rừng trồng lại trên đất đã có rừng).

Diện tích rừng phân theo loài cây cho thấy, đến năm 2016 tỉnh Quảng

Ninh có 107,21 ngàn ha rừng gỗ lá rộng thường xanh hoặc nửa rụng lá (trong đó

có 0,1 ngàn ha rừng giàu; 7,46 ngàn ha rừng trung bình; 68,71 ngàn ha rừng

nghèo và 30,94 ngàn ha rừng nghèo kiệt); 1,37 ngàn ha rừng tre nứa và 15,71

ngàn ha rừng hỗn giao gỗ và tre nứa.

Tổng trữ lượng rừng của toàn tỉnh đến năm 2016 là 16,84 triệu m3; trong

đó rừng tự nhiên (rừng thứ sinh) là 7,01 triệu m3 (với rừng gỗ tự nhiên có 6,17

triệu m3; bao gồm rừng giàu là 0,02 triệu m3, rừng trung bình là 0,94 triệu m3,

rừng nghèo là 4,57 triệu m3 và rừng nghèo kiệt là 0,64 triệu m3) và rừng trồng là

9,83 triệu m3.

a) Hiện trạng và biến động sử dụng đất rừng sản xuất

Năm 2016, tỉnh Quảng Ninh có 239.853 ha đất rừng sản xuất, chiếm

38,83% diện tích tự nhiên của tỉnh. Đất rừng sản xuất được giao cho các đối

tượng là: hộ gia đình cá nhân quản lý (147.785 ha), cộng đồng dân cư và tổ chức

khác sử dụng (62.030 ha), UBND xã quản lý (27.221 ha),... để bảo vệ và phát

triển rừng, nâng cao hiệu quả rừng sản xuất, theo xu hướng phát triển kinh tế

rừng từ trồng, chăm sóc rừng. Trong thời gian qua rừng sản xuất đã được các

Công ty, tổ chức, hộ gia đình quan tâm đầu tư trồng rừng nguyên liệu gỗ mỏ, gỗ

giấy, gỗ xây dựng,… Loài cây chủ yếu được trồng là các loài keo, thông, bạch

đàn,… Ngoài ra tại các huyện miền Đông còn phát triển trồng các loài cây đặc

sản như: hồi, quế,… Diện tích trồng rừng sản xuất hàng năm khoảng 8.000 -

10.000 ha/năm, với chu kỳ 5 - 7 năm, mang lại sản phẩm hàng hóa trên 250

nghìn m3 gỗ thương phẩm. Đất rừng sản xuất tăng đã tạo thêm quỹ đất để phát

71

triển các hàng hóa lâm, đặc sản góp phần nâng cao đời sống và thu nhập cho các

doanh nghiệp và các hộ gia đình.

Trong giai đoạn 2010 - 2016, diện tích đất rừng sản xuất của tỉnh tăng

thêm 6.959 ha, do chuyển sang từ các loại đất trồng lúa, đất trồng cây lâu năm,

đất rừng phòng hộ, đất chưa sử dụng và chuyển sang từ các mục đích phi nông

nghiệp. Đồng thời trong cùng kỳ, diện tích đất rừng sản xuất cũng đã giảm 3.486

ha do chuyển sang đất rừng phòng hộ tại các địa phương: Móng Cái, Cô Tô,

Cẩm Phả, Quảng Yên và cho các mục đích khác.

Thực tế giai đoạn 2010 - 2016, diện tích đất rừng sản xuất của tỉnh tăng

thêm 3.473 ha.

b) Hiện trạng và biến động sử dụng đất rừng phòng hộ

Năm 2016, tỉnh Quảng Ninh có 109.763 ha đất rừng phòng hộ, chiếm

23,77% diện tích đất nông nghiệp và chiếm 17,77% diện tích tự nhiên.

Đến nay có 83,44% diện tích đất rừng phòng hộ được giao cho các đối

tượng sử dụng, bao gồm: hộ gia đình, cá nhân trong nước là 11.492 ha; tổ chức

kinh tế 21.137 ha… và có 16,56% diện tích được giao cho các đối tượng quản

lý, trong đó giao cho Ủy ban nhân dân cấp xã quản lý 17.829 ha, giao cho cộng

đồng dân cư và tổ chức khác 350 ha (trong đó có 51.037,6 ha được giao cho 06

Ban quản lý rừng phòng hộ quản lý, gồm: BQL RPH Tp Móng Cái, BQL RPH

Yên Lập, BQL RPH Hồ Trúc Bài Sơn, BQL RPH Ba Chẽ, BQL RPH Đầm Hà,

BQL RPH Tiên Yên).

Theo đánh giá của ngành nông nghiệp, trong diện tích đất rừng phòng hộ

của tỉnh có khoảng 57,24 ngàn ha rừng gỗ thường xanh (rừng có trữ lượng giàu

là 0,086 ngàn ha; rừng có trữ lượng trung bình là 3,98 ngàn ha; rừng có trữ

lượng nghèo là 27,93 ngàn ha và rừng nghèo kiệt là 25,24 ngàn ha); 0,21 ngàn

ha rừng tre nứa và 6,43 ngàn ha rừng hỗn giao gỗ và tre nứa; tổng trữ lượng của

rừng phòng hộ là 5,13 triệu m3, trong đó:

+ Trữ lượng rừng phân theo nguồn gốc: rừng thứ sinh là 3,13 triệu m3,

rừng trồng lại sau khi khai thác rừng trồng đã có là 2,0 triệu m3 (trong đó: rừng

trồng cây đặc sản là 0,23 triệu m3).

+ Trữ lượng rừng phân theo điều kiện lập địa: rừng trên núi đất có trữ

lượng là 4,90 triệu m3, rừng ngập mặn có trữ lượng là 0,21 triệu m3 và rừng trên

cát có trữ lượng 0,02 triệu m3.

Trong giai đoạn 2010 - 2016 diện tích đất rừng phòng hộ của tỉnh giảm

15.100 ha do các nguyên nhân: chuyển sang đất rừng sản xuất 3.622 ha; chuyển

sang đất nuôi trồng thủy sản 257 ha tại các địa phương Móng Cái, Đầm Hà và

Cẩm Phả;…

72

Diện tích rừng phòng hộ phân bố không đều cho các địa phương. Các

huyện: Bình Liêu, Hoành Bồ, Hải Hà và thành phố Móng Cái… có diện tích

rừng phòng hộ lớn do đặc điểm về địa hình, khởi nguồn các nguồn sinh thủy, có

độ dốc cao, hoặc thuộc lưu vực của các hồ chứa nước. Địa bàn tỉnh Quảng Ninh

vẫn duy trì 4 loại rừng phòng hộ: đầu nguồn; chắn gió, chắn cát bay; chắn sóng

lấn biển và phòng hộ môi trường. Trong đó:

+ Rừng phòng hộ đầu nguồn phân bố ở tất cả các huyện, thị xã, thành phố,

có vai trò đặc biệt trong việc điều tiết các nguồn sinh thủy, dòng chảy, các

nguồn nước ngầm, nước mặt,… góp phần hạn chế xói mòn, sạt lở đất, cũng như

các sự cố môi trường khác.

+ Rừng phòng hộ chắn sóng lấn biển phân bố ở những nơi tiếp xúc với

vùng nội thủy, cửa sông, với phần lớn diện tích ở thị xã Quảng Yên, thành phố

Móng Cái, huyện Tiên Yên và huyện Vân Đồn. Loại rừng này có vai trò quan

trọng trong việc hạn chế tác hại của thủy triều, bão, cố định phù sa mở rộng diện

tích và là nơi cư trú cho các loài thủy sản.

+ Rừng phòng hộ chắn gió, chắn cát bay duy nhất chỉ có ở thành phố

Móng Cái, có tác dụng quan trọng trong việc chắn gió, cố định cát, góp phần

vào việc phòng hộ, bảo vệ môi trường sống của dân cư vùng ven biển và bảo

vệ mùa màng.

+ Rừng phòng hộ môi trường phân bố tại thành phố Hạ Long, thành phố

Cẩm Phả và các huyện Vân Đồn, Hải Hà, Cô Tô. Loại rừng phòng hộ này nằm

liền kề với các khu dân cư, du lịch, công nghiệp,… có tác dụng như rừng phòng

hộ đầu nguồn, hạn chế xói mòn, sạt lở đất; điều hòa không khí; hạn chế tác hại

của khói, bụi,… đồng thời tôn tạo giá trị cảnh quan.

Nhìn chung, các khu rừng phòng hộ đã được nhà nước phê duyệt nhưng

đến nay mới chỉ có 3 ban quản lý rừng phòng hộ đang hoạt động đó là: ban quản

lý rừng phòng hộ Yên Lập thuộc huyện Hoành Bồ, ban quản lý trúc Bài Sơn

thuộc huyện Hải Hà, ban quản lý rừng phòng hộ Móng Cái thuộc thành phố

Móng Cái.

c) Hiện trạng và biến động sử dụng đất rừng đặc dụng

Diện tích đất rừng đặc dụng năm 2016 của tỉnh Quảng Ninh là 23.593 ha,

chiếm 3,82% diện tích tự nhiên. Đất rừng đặc dụng trên địa bàn tỉnh Quảng

Ninh bao gồm 7 khu rừng: khu bảo tồn thiên nhiên Đồng Sơn Kỳ Thượng; vườn

quốc gia Bái Tử Long; rừng văn hóa di tích lịch sử cảnh quan môi trường Yên

Tử; rừng văn hóa lịch sử cảnh quan Yên Lập; hai khu rừng bảo vệ cảnh quan

môi trường thành phố Hạ Long thuộc 2 phường Tuần Châu và Bãi Cháy; khu

nghiên cứu thực nghiệm khoa học thành phố Hạ Long.

73

Trong giai đoạn 2010 - 2016 diện tích đất rừng đặc dụng giảm 2.452 ha,

do chuyển sang các mục đích phi nông nghiệp và do chênh lệch số liệu tính toán

theo phương thức thực hiện kiểm kê trọn thửa và theo hiện trạng.

Như vậy: đất lâm nghiệp là loại đất có diện tích lớn nhất trong nhóm đất

nông nghiệp, có ảnh hưởng đến môi trường đất rất đa dạng. Sự có mặt của lớp

phủ thực vật trên mặt đất cố định đất, chống lại sự di chuyển của đất do ảnh

hưởng của mưa. Đặc biệt chúng cung cấp chất dinh dưỡng, giúp tăng độ phì và

làm tơi xốp đất. Tuy nhiên, ngoài những mặt tích cực thì đất lâm nghiệp cũng có

những mặt tiêu cực ảnh hưởng trực tiếp đến quá trình thoái hóa đất, đặc biệt là

phần lớn diện tích đất rừng sản xuất và sự giảm diện tích của đất rừng phòng hộ.

Với diện tích đất rừng sản xuất chiếm 64,27% diện tích đất lâm nghiệp của tỉnh,

với thực vật chủ yếu là keo, thông, bạch đàn và phương thức thu hoạch hoàn

toàn là chặt trắng và đốt. Điều này làm giảm độ che phủ và khả năng giữ đất gây

lên hiện tượng xói mòn đất. Ngoài ra, việc chuyển đổi mục đích sử dụng từ đất

rừng phòng hộ sang đất rừng sản xuất cũng đang làm tăng nguy cơ xói mòn trên

đất lâm nghiệp.

Rừng phòng hộ của tỉnh đang đứng trước những thách thức và khó khăn

lớn, việc suy giảm về diện tích cũng như chất lượng rừng đã và đang gây ra

nhiều hậu quả xấu, không chỉ đe dọa đến sự phát triển của nền kinh tế, mà còn

làm giảm tính đa dạng sinh học và làm mất đi nhiều tác dụng phục vụ sinh thái

vốn có của rừng (điều hoà và bảo vệ nguồn nước, làm sạch không khí,…). Mất

rừng làm cho đất đai bị rửa trôi, xói mòn, thoái hóa,…

1.3. Hiện trạng và biến động sử dụng đất nuôi trồng thủy sản

Năm 2016, diện tích đất nuôi trồng thủy sản của tỉnh là 26.967 ha, chiếm

4,36% diện tích tự nhiên và 5,84% diện tích đất nông nghiệp của tỉnh.

Trong giai đoạn 2010 - 2016 diện tích đất nuôi trồng thủy sản tăng 6.167

ha, bình quân tăng 1.028 ha/năm, do chủ yếu chuyển từ các loại đất khác sang:

đất trồng lúa (271 ha), đất rừng phòng hộ (257 ha), đất chưa sử dụng (763 ha),…

2. Hiện trạng và biến động đất chưa sử dụng

Theo số liệu thống kê đất đai đến ngày 31/12/2016, toàn tỉnh còn 71.682

ha đất chưa sử dụng, chiếm 11,60% diện tích tự nhiên, trong đó chủ yếu là đất

bằng chưa sử dụng với diện tích 34.856 ha (chiếm 48,62%) và đất đồi núi chưa

sử dụng với diện tích 29.763 ha (chiếm 41,52%). Diện tích này chủ yếu ở các

huyện Vân Đồn 14.339 ha, Tiên Yên 9.302 ha, Bình Liêu 7.152 ha, thành phố

Móng Cái 8.003 ha,…

Trong giai đoạn 2010 - 2016 diện tích đất chưa sử dụng tăng 3.587 ha, do

chuyển từ các loại đất khác sang để thực hiện các dự án phát triển kinh tế, phát

74

triển khu đô thị mới, phát triển hạ tầng cơ sở và do kỳ kiểm kê năm 2014 đã tính

lại một số diện tích đất bãi bồi ven biển theo ảnh vệ tinh.

Bảng 28: Hiện trạng và biến động diện tích đất chưa sử dụng thời kỳ 2010 - 2016




Đất chưa sử dụng 68.095 71.682 3.587

1 Đất bằng chưa sử dụng 23.821 34.856 11.035

2 Đất đồi núi chưa sử dụng 36.754 29.763 -6.991

3 Núi đá không có rừng cây 7.520 7.063 -457


II. ĐẶC ĐIỂM SỬ DỤNG ĐẤT NÔNG NGHIỆP

Trên địa bàn tỉnh hiện nay, hệ thống sử dụng đất nông nghiệp được phân

chia thành 02 hệ thống: hệ thống canh tác có tưới (khu vực tưới chủ động và bán

chủ động) và hệ thống canh tác nhờ mưa (khu vực không được tưới) với các loại

sử dụng đất như sau:

Bảng 29: Các loại sử dụng đất nông nghiệp tỉnh Quảng Ninh phân theo hệ thống tưới

STT Hệ thống

canh tác Loại sử dụng đất

Diện tích

(ha)

Tỷ lệ

(%DTĐT)

1

Có tưới

Đất chuyên lúa nước 27.788 5,63

2 Đất 2 vụ lúa + 1 vụ màu 2.867 0,58

3 Đất 1 lúa + 1 màu 541 0,11

4 Đất trồng cây trồng cạn ngắn ngày 3.860 0,78

5 Đất nuôi trồng thủy sản ngọt 1.377 0,28

6 Đất nuôi trồng thủy sản mặn, lợ 24.616 4,98

7

Không

tưới

Đất chuyên màu và cây công nghiệp

hàng năm 3.665 0,74

8 Đất trồng cây công nghiệp lâu năm

và lâu năm khác 8.323 1,69

9 Đất trồng cây ăn quả 12.509 2,53

10 Đất rừng trồng 227.414 46,04

11 Đất rừng tự nhiên 41.933 8,49

12 Đất khoanh nuôi, phục hồi rừng 82.277 16,66

Diện tích đất đã sử dụng 437.170 88,51

Đất bằng chưa sử dụng 28.663 5,80

Đất đồi núi chưa sử dụng 28.070 5,69

Tổng diện tích điều tra 493.903 100

Nguồn: Kết quả dự án

75

Hình số 04: Bản đồ loại sử dụng đất nông nghiệp tỉnh Quảng Ninh

76

1. Hệ thống canh tác có tưới

Tổng diện tích hệ thống canh tác có tưới là 61.049 ha, chiếm 12,36% diện

tích điều tra của tỉnh, với 6 loại sử dụng đất chính là đất chuyên lúa nước, đất 2

vụ lúa + 1 vụ màu, đất 1 lúa + 1 màu, đất trồng cây trồng cạn ngắn ngày, đất

nuôi trồng thủy sản ngọt và đất nuôi trồng thủy sản mặn, lợ.

Đặc điểm của loại sử dụng đất thuộc hệ thống có tưới là được cung cấp

nước tưới đầy đủ từ các công trình thủy lợi, chủ động theo nhu cầu của cây. Trên

địa bàn tỉnh Quảng Ninh các công trình thủy lợi được phân thành 05 vùng tưới

như sau:

+ Vùng I: lưu vực sông Đá Bạch gồm thị xã Đông Triều, thị xã Quảng

Yên và thành phố Uông Bí, với 47 hồ chứa, 86 trạm bơm, 17 đập dâng và một

số công trình nhỏ, đảm bảo tưới cho 11.228 ha lúa chiêm, 14.680 ha lúa mùa,

7.588 ha rau màu và 8.592 ha thủy sản.

+ Vùng II: lưu vực sông Man, Trới, Diễn Vọng gồm huyện Hoành Bồ,

thành phố Hạ Long, thành phố Cẩm Phả, với 37 hồ chứa, 45 đập dâng và các

công trình nhỏ tạm, đảm bảo tưới cho 968 ha lúa chiêm, 2.550 ha lúa mùa và

723 ha rau màu.

+ Vùng III: lưu vực sông Ba Chẽ, Tiên Yên gồm các huyện Ba Chẽ, Tiên

Yên và Bình Liêu với 15 hồ chứa, 156 đập dâng và các công trình nhỏ, tạm, đảm

bảo tưới cho 6.867 ha lúa chiêm, lúa mùa và rau màu.

+ Vùng IV: lưu vực sông Đầm Hà, Hà Cối, Tài Chi và Ka Long gồm các

huyện: Đầm Hà, Hải Hà và thành phố Móng Cái với 27 hồ chứa, 83 đập dâng, 4 trạm

bơm và các công trình tạm, nhỏ, tưới được 16.960 ha lúa chiêm, lúa mùa và rau màu.

+ Vùng V: gồm 2 huyện đảo Vân Đồn và Cô Tô, với 49 hồ chứa nằm trải

đều trong các xã của huyện, tưới được 748 ha gieo trồng.

Đặc điểm sử dụng đất và tỷ lệ che phủ của các loại hình sử dụng đất thuộc

hệ thống canh tác có tưới chi tiết tại bảng sau:

Bảng 30: Đặc điểm sử dụng đất thuộc hệ thống canh tác có tưới

Loại

đất Loại sử dụng đất va đặc điểm sử dụng đất

Tỷ lệ

che

phủ

(%)

Biện pháp canh

tác bảo vệ đất

Diện

tích (ha)

1. Đất

trồng

lúa

2 vụ

lúa

Lúa xuân Thời gian che phủ cao nhất/1

vụ lúa là 2,5 tháng và phân

bố tập trung tại các huyện

Đông Triều, Quảng Yên,

Móng Cái, Tiên Yên, Đầm

Hà, Hải Hà và canh tác chủ

yếu trên các loại đất phù sa,

đất mặn và đất phèn

40

Có áp dụng biện

pháp canh tác bảo

vệ đất như phân

lô, chia thửa, đắp

bờ, độ dốc <80

27.788 Lúa mùa

77

Loại


Tỷ lệ

che

phủ

(%)

Biện pháp canh


Diện

tích (ha)

2 vụ

lúa +

1 vụ

màu

Lúa xuân, lúa

mùa Thời gian che phủ cao nhất/1

vụ lúa là 2,5 tháng và phân

bố tập trung tại huyện Đầm

Hà, Hải Hà và thị xã Đông

Triều

70



vệ đất như chia

thửa, đắp bờ,

trồng theo luống,

độ dốc <80

2.867 Cây vụ đông

(ngô; khoai;

rau: cà chua,

dưa leo,…)

1 lúa

+ 1

màu

Lúa mùa Thời gian che phủ cao nhất/1

vụ lúa là 2,5 tháng

70



vệ đất như chia

thửa, đắp bờ,

trồng theo hàng,

độ dốc <80

541

Ngô xuân

Thời gian che phủ cao nhất/1

vụ màu là 1,5 tháng, phân bố

chủ yếu ở huyện Bình Liêu

và canh tác trên đất đỏ vàng

biến đổi do trồng lúa nước

(Fl) là chủ yếu.

2. Đất

trồng

cây

hàng

năm

khác

Đất

trồng

cây

trồng

cạn

ngắn

ngày

Ngô, rau

màu...(2 đến 3

vụ)

Thời gian che phủ cao, tập

trung chủ yếu ở huyện, thị xã,

thành phố: Tiên Yên, Quảng

Yên, Đầm Hà, Hải Hà, Uông

Bí, Hạ Long

70

Có áp dụng trồng

theo hàng; theo

luống; độ dốc

<150

3.860

3. Đất

nuôi

trồng

thủy

sản

Đất

nuôi

trồng

thủy

sản

0

25.993


Phần lớn diện tích đất canh tác có tưới trên địa bàn các huyện, thành phố,

thị xã trong tỉnh đều nằm trên các khu vực có độ dốc dưới 80 (chiếm 99,12%

diện tích hệ thống sử dụng đất có tưới).

Loại sử dụng đất chiếm tỷ lệ lớn trong hệ thống có tưới trên địa bàn tỉnh

Quảng Ninh là đất chuyên lúa nước; đất nuôi trồng thủy sản mặn, lợ; tiếp đến là

đất trồng cây trồng cạn ngắn ngày, đất 2 vụ lúa + 1 vụ màu, đất nuôi trồng thủy

sản ngọt và thấp nhất là đất 1 lúa + 1 màu chiếm tỷ lệ nhỏ. Cụ thể:

a) Đất lúa 2 vụ: có diện tích 27.788 ha, chiếm 45,52% tổng diện tích hệ

thống có tưới trên địa bàn tỉnh. Toàn bộ diện tích đất chuyên lúa nước của tỉnh

được gieo trồng 2 vụ/năm. Loại hình này tập trung nhiều ở các huyện, thị xã,

thành phố: Đông Triều, Quảng Yên, Móng Cái, Tiên Yên, Đầm Hà, Hải Hà và

canh tác chủ yếu trên các loại đất phù sa, đất mặn và đất phèn. Các vụ lúa chính

trong năm bao gồm:

78

- Vụ lúa xuân: các giống lúa được chọn chủ yếu là Khang dân 18, Q5,

VS1, VT13, XI23 chiếm 20% và các giống chất lượng 80% bao gồm giống:

BC15 RVT, TBR45, Tám đột biến, Thiên ưu 08. Thời gian canh tác vụ xuân

như sau: xuân sớm gieo mạ từ 25/11 - 05/12, cấy từ 25/12 - 5/1; xuân muộn gieo

mạ từ 20 - 30/1, cấy 5 - 15/2; gieo sạ tập trung từ 5 - 10/2.

- Vụ lúa mùa: các giống lúa được chọn là KD18, VS1, Thiên ưu 08,

BC15, TBR45, RVT, Nếp cái hoa vàng. Thời gian canh tác vụ mùa gồm: mùa

sớm gieo mạ từ 05 - 10/6, cấy 17 - 25/6; lúa sạ: từ 10 - 15/6; mùa trung gieo mạ

từ 15 - 30/6, cấy từ 01 - 15/7; lúa sạ: từ 5 - 15/7.

Đại diện điển hình cho loại sử dụng này là khoanh đất QY 832

Khoanh đất: QY 832

- Địa điểm: phường Yên Hải - thị xã Quảng Yên

- Tọa độ: 106° 47' 40,2" - 20° 54' 18,2"

- Thời gian điều tra: năm 2016

- Đặc điểm:

+ Loại sử dụng đất: đất chuyên lúa nước

+ Khả năng tưới tiêu: tưới chủ động

+ Loại đất: Đất phèn hoạt động (Sj)

+ Đất có màu xám nâu, không chặt, độ dày tầng canh

tác khoảng 25 cm, thành phần cơ giới trung bình, cấu

trúc cục tảng

+ Mẫu đất đại diện: MD 229

+ Kết quả phân tích: dung trọng: 1,08 g/cm3; tổng số

muối tan: 0,02%; tỷ lệ cấp hạt: sét 21,26%; limon

29,4%; cát 49,34%

Nhìn chung loại sử dụng đất chuyên trồng lúa nước 2 vụ/năm đã có quá

trình sử dụng đất dài, có khả năng làm đất bị chặt bí. Tuy nhiên loại hình này

chủ yếu phân bố ở vùng đất phù sa và đất phèn; nguồn nước tưới đảm bảo; thời

gian che phủ/1 vụ lúa là 2,5 tháng/năm (tỷ lệ che phủ khoảng 40%) và có áp

dụng các biện pháp canh tác bảo vệ đất như chia thửa, đắp bờ. Do đó, với loại

hình này đất ít bị suy thoái.

b) Đất 2 vụ lúa + 1 vụ màu: có diện tích 2.867 ha, chiếm 4,70% tổng diện

tích hệ thống có tưới trên địa bàn tỉnh, tập trung chủ yếu ở các huyện, thành phố:

Móng Cái, Hoành Bồ, Tiên Yên, Đầm Hà, Hải Hà, Uông Bí và canh tác trên đất

phù sa có tầng loang lổ đỏ vàng (Pf), đất phù sa không được bồi chua (Pc), đất

phù sa glây (Pg). Loại sử dụng đất này chủ yếu là lúa xuân - lúa mùa - cây vụ

đông (ngô; khoai; rau: cà chua, dưa leo,…) với điển hình là 2 lúa + khoai tây vụ

đông ở huyện Bình Liêu (các xã Đồng Văn, Hoành Mô, Đồng Tâm, Lục Hồn,

Tình Húc, Vô Ngại, Húc Động), thành phố Móng Cái (các xã Hải Đông, Hải

Xuân, Hải Tiến, Quảng Nghĩa, Bắc Sơn, Hải Sơn và phường Hải Yên).

79

c) Đất 1 lúa + 1 màu: có diện tích 541 ha, chiếm 0,89% tổng diện tích hệ

thống có tưới trên địa bàn tỉnh, phân bố ở huyện Bình Liêu và canh tác trên đất

đỏ vàng biến đổi do trồng lúa nước (Fl) là chủ yếu. Loại sử dụng đất này chủ

yếu là ngô xuân + lúa mùa ở các xã Đồng Văn, Hoành Mô, Đồng Tâm, Lục

Hồn, Tình Húc, Vô Ngại, Húc Động (huyện Bình Liêu).

Kết quả điều tra thực địa cho thấy, trên 2 loại sử dụng đất lúa + màu phân

bón và hóa chất bảo vệ thực vật thường được sử dụng theo kinh nghiệm, quá trình

canh tác dài đã làm cho đất dễ bị chai cứng. Tuy nhiên với điều kiện tưới chủ động,

thời gian che phủ cao (trên 4 tháng/năm), tỷ lệ che phủ khoảng 70% và có áp dụng

các biện pháp canh tác bảo vệ đất (chia thửa đắp bờ với lúa và lên luống, trồng theo

hàng với các cây trồng vụ màu), do đó đất ít bị thoái hóa trên loại hình này.

d) Đất trồng cây trồng cạn ngắn ngày: có diện tích 3.860 ha, chiếm

6,32% tổng diện tích hệ thống có tưới trên địa bàn tỉnh, tập trung chủ yếu ở các

huyện, thị xã, thành phố: Đông Triều, Tiên Yên, Quảng Yên, Đầm Hà, Hải Hà,

Uông Bí, Hạ Long. Loại sử dụng đất này được canh tác chủ yếu trên đất đỏ vàng

biến đổi do trồng lúa nước (Fl), đất phù sa có tầng loang lổ đỏ vàng (Pf), đất phù

sa không được bồi chua (Pc), đất phèn hoạt động (Sj), với loại cây trồng chính là

ngô, khoai lang, lạc, đậu tương, rau màu (bí xanh, rau ngót, cà chua, cà rốt,...).

Loại sử dụng đất trồng cây trồng cạn ngắn ngày chủ yếu ở các chân ruộng

cao trung bình (vàn), điều kiện tưới đảm bảo, có thể trồng 2 đến 3 vụ rau, màu

các loại. Do đó thời gian che phủ của loại sử dụng này cao, tỷ lệ che phủ khoảng

70% và có áp dụng biện pháp canh tác trồng theo hàng, theo luống.

Quá trình sử dụng đất dài ngày có thể làm khả năng đất mất kết cấu, chai

chặt bí cao hơn.

Đại diện điển hình cho loại sử dụng này là khoanh đất HL 492

Khoanh đất: HL 492

- Địa điểm: phường Hà Phong - thành phố Hạ Long

- Tọa độ: 107° 10' 00,6" - 20° 57' 21,0"


- Đặc điểm:

+ Loại sử dụng đất: đất trồng cây trồng cạn ngắn

ngày

+ Khả năng tưới tiêu: tưới chủ động

+ Loại đất: đất vàng nhạt trên đá cát (Fq)

+ Đất có màu xám nâu, khá chặt, độ dày tầng canh

tác khoảng 20 cm, thành phần cơ giới trung bình, cấu

trúc cục tảng

+ Mẫu đất đại diện: MDK 1042

+ Kết quả phân tích: dung trọng: 1,57 g/cm3; tỷ lệ

cấp hạt: sét 23,80%; limon 12,78%; cát 63,42%

80

đ) Đất nuôi trồng thủy sản mặn, lợ: có diện tích 24.616 ha, chiếm 40,32%

tổng diện tích hệ thống có tưới trên địa bàn tỉnh, phân bố ở thị xã Quảng Yên

(9.232 ha), thành phố Móng Cái (3.607 ha), huyện Tiên Yên (2.225 ha) và trên

các loại đất mặn (16.412 ha) và đất phèn (4.046 ha). Mô hình chủ yếu là nuôi tôm

thẻ chân trắng, tôm sú, tôm hoa quảng canh và quảng canh cải tiến kết hợp nhiều

loài thủy sản khác như (ngao, sò, cua, ghẹ) với phương thức đắp bờ, xả nước mặn

vào ao, nuôi luân canh gần như quanh năm, vừa thu hoạch vừa thả giống mới,

không có thời gian vệ sinh đồng ruộng, cày ải và phơi đất làm cho đất chặt bí,

nhiễm mặn, gây thoái hóa đất theo chiều hướng mặn hóa và chặt bí đất.

Đại diện điển hình cho loại sử dụng đất nuôi trồng thủy sản mặn lợ là

khoanh đất MC 812

Khoanh đất: MC 812

- Địa điểm: xã Hải Xuân - thành phố Móng Cái

- Tọa độ: 107° 58' 55,8'' - 21° 29' 00,7''


- Đặc điểm:

+ Loại sử dụng đất: đất nuôi trồng thủy sản mặn,

lợ

+ Loại đất: bãi cát bằng ven biển ven sông (Cb)

+ Đất có màu nâu vàng, đất bị mất kết cấu, bí do

ngập nước thường xuyên, độ dày tầng canh tác

khoảng 15 cm, thành phần cơ giới nhẹ

+ Mẫu đất đại diện: MD 20

+ Kết quả phân tích:

Dung trọng: 1,65 g/cm3; tổng số muối tan:

0,51%; tỷ lệ cấp hạt: sét 3,66%, limon 2,94%,

cát 93,4%

e) Đất nuôi trồng thủy sản ngọt (cá trắm, chép, rô phi): có diện tích

1.377 ha, chiếm 2,26% tổng diện tích hệ thống có tưới trên địa bàn tỉnh, phân bố

trên địa bàn thành phố Uông Bí, thị xã Đông Triều và thị xã Quảng Yên và chủ

yếu ở vùng đất phèn hoạt động sâu (Sj2), đất phù sa có tầng loang lổ đỏ vàng

(Pf), đất phù sa không được bồi chua (Pc).

Loại sử dụng này có thời gian ngập nước ngọt kéo dài gần như cả năm,

đồng thời việc đắp bờ cao, đưa nước vào ruộng nuôi cá sẽ không làm tổn hại đến

bề mặt tự nhiên của đất (trừ vùng chân bờ) và không làm xáo trộn các tầng đất.

2. Hệ thống canh tác nhờ mưa

Tổng diện tích hệ thống tưới nhờ mưa của tỉnh Quảng Ninh là 376.121 ha,

chiếm 76,15% diện tích điều tra của tỉnh, bao gồm các loại sử dụng đất: đất

chuyên màu và cây công nghiệp hàng năm, đất trồng cây công nghiệp lâu năm

và cây lâu năm khác, đất trồng cây ăn quả, đất rừng trồng, đất rừng tự nhiên và

81

đất khoanh nuôi phục hồi rừng. Đặc điểm chung của các loại sử dụng đất nhờ

mưa là không được đầu tư phục vụ tưới tiêu bằng hệ thống thủy lợi, lượng nước

cây trồng nhận được hoàn toàn phụ thuộc vào nước mưa.

Bảng 31: Đặc điểm sử dụng đất thuộc hệ thống canh tác nhờ mưa

Loại


Tỷ lệ

che

phủ

(%)

Biện pháp canh


Diện

tích (ha)

1. Đất

trồng

cây

hàng

năm

khác

Đất

chuyên

màu và

cây công

nghiệp

ngắn

ngày

Hai vụ ngô

Đất chuyên trồng

ngô (2 vụ/năm) mật

độ lá/khoảng trống

khoảng 70%

70


theo hàng; theo

luống; độ dốc < 150

3.665

2. Đất

trồng

cây lâu

năm

Đất trồng

cây ăn

quả

Vải, nhãn, na

Cây ăn quả trong

thời kỳ kinh doanh,

cây khoảng 2 m,

thời gian khép tán

trong năm là 12

tháng. Tuy nhiên do

khoảng cách giữa

các cây, hàng cây

(mật độ trên trung

bình), nên độ che

phủ mặt đất tối đa

khoảng 70%

70


cây theo hàng, độ

dốc < 150

12.509

Đất trồng

cây công

nghiệp lâu

năm và

cây lâu

năm khác

Cây cảnh, cây

bóng mát, có một

phần diện tích đất

trồng cây chè búp

Thời gian khép tán

12 tháng/năm, độ

cao cây khoảng 1 - 2

m (số tháng được

che phủ/năm là 12

tháng)

70


theo đường đồng

mức và cây trồng

theo băng ngang

8.323

3. Đất

lâm

nghiệp

Rừng sản

xuất

Keo

Rừng khoanh nuôi

trong thời kỳ kiến

thiết cơ bản

30

Phần lớn có áp

dụng trồng theo

hàng

21.837

Keo Rừng trồng trong

thời kỳ kinh doanh 50


theo hàng, khai

thác chặt tỉa cây

199.890

Cây hỗn hợp Rừng tự nhiên chưa

bị tác động 100

Không áp dụng

biện pháp canh tác,

bảo vệ đất

11.008

Rừng

phòng hộ Keo

Rừng khoanh nuôi

tái sinh, cây cao

dưới 1m

30 Có áp dụng trồng

theo hàng 44.193

82

Loại


Tỷ lệ

che

phủ

(%)

Biện pháp canh


Diện

tích (ha)

Keo, thông

Rừng trồng

50


theo hàng, khai

thác chặt tỉa cây

26.810

Rừng ngập mặn

(Bần chua, trang,

đước, vẹt dù)

80


theo hàng, theo

luống

268

Cây hỗn hợp (cây

rừng ngập mặn ở

vùng đồng bằng

ven biển và rừng

tự nhiên ở vùng

trung du miền núi)

Rừng tự nhiên chưa


Không áp dụng


bảo vệ đất

29.347

Rừng đặc

dụng

Keo

Rừng khoanh nuôi

tái sinh, cây cao

dưới 1 m

50 Có áp dụng trồng

theo hàng 16.247

Thông Rừng trồng 70 Có áp dụng trồng

theo hàng 446

Cây hỗn hợp Rừng tự nhiên chưa


Không áp dụng


bảo vệ đất

1.578

4. Đất

chưa sử

dụng

Đất bằng

chưa sử

dụng

Cây bụi và cỏ dại

Có chiều cao dưới

0,5 m; tỷ lệ che phủ

thấp

20

Chủ yếu là cây bụi,

có chiều cao dưới

0,5 m

28.663

Đất đồi

núi chưa

sử dụng

Cây bụi và cỏ dại

Có chiều cao dưới

1,0 m; tỷ lệ che phủ

thấp

10

Chủ yếu là cây bụi

và cỏ dại, có chiều

cao dưới 1,0 m

28.070


Loại sử dụng đất thuộc hệ thống nhờ mưa khá đa dạng, tuy nhiên loại sử

dụng đất chính ảnh hưởng lớn tới thoái hóa đất của tỉnh là loại sử dụng đất rừng

trồng và đất khoanh nuôi, phục hồi rừng. Cụ thể:

a) Loại sử dụng đất rừng trồng: có diện tích 227.414 ha, chiếm 60,46% tổng

diện tích hệ thống sử dụng đất nhờ mưa và 46,04% diện tích điều tra của tỉnh. Phân

bố nhiều trên địa bàn các huyện Ba Chẽ (39.681 ha), Tiên Yên (30.791 ha), Hoành

Bồ (29.355 ha), Bình Liêu (25.131 ha). Loại sử dụng đất này tập trung nhiều trên đất

đỏ vàng trên đá sét và biến chất (Fs), đất vàng nhạt trên đá cát (Fq), đất vàng đỏ trên

đá macma axit (Fa), độ dốc cấp III, IV, V chiếm chủ yếu.

Quá trình điều tra thực địa trên địa bàn đã xác định được thực vật chủ yếu

là cây lấy gỗ như thông, keo, bạch đàn, sa mộc được trồng trên địa bàn toàn tỉnh.

Ngoài ra còn hình thành vùng cây trồng đặc sản chủ yếu là thông nhựa tại Uông

83

Bí, Đông Triều, Hoành Bồ, Vân Đồn và quế, hồi tại các huyện Bình Liêu, Đầm

Hà, Hải Hà, Tiên Yên, Ba Chẽ. Một số bản vùng cao của huyện Bình Liêu (các

xã Đồng Văn, Hoành Mô, Đồng Tâm) có lợi thế về độ cao, khí hậu, độ ẩm cao

và có quỹ đất cho phát triển cây dược liệu quý để chữa bệnh như: ba kích, kim

ngân, đẳng sâm, hoàng đàn, huyết đằng. Cây dược liệu chủ yếu phát triển trong

đất rừng phòng hộ, rừng tự nhiên sản xuất trên đất mùn đỏ vàng trên đá sét và

biến chất (Hs), đất mùn vàng đỏ trên đá macma axit (Ha), đất đỏ vàng trên đá sét

và biến chất (Fs), đất vàng đỏ trên đá macma axit (Fa).

Đặc điểm của loại sử dụng đất rừng trồng là thảm thực vật thưa thớt, đặc

biệt là sau khi thu hoạch keo, thông, thảm thực vật bị chặt trắng, đốt để chuẩn bị

cho vụ tiếp theo. Điều này dẫn đến nguy cơ đất bị xói mòn do mưa và suy giảm

độ phì do hệ vi sinh vật trong đất bị ảnh hưởng.

Trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh, ngoài rừng trồng trên cạn với các loài cây

lấy gỗ, còn có rừng trồng ngập mặn với các loài cây trồng chủ yếu là bần, chua,

trang, đước, vẹt dù. Loại rừng trồng ngập mặn này có tác dụng to lớn đối với

việc chắn sóng, chắn gió bảo vệ đê điều trong những năm gần đây.

b) Loại sử dụng đất khoanh nuôi, phục hồi rừng: có diện tích 82.277 ha,

chiếm 21,88 tổng diện tích hệ thống sử dụng đất nhờ mưa và 16,66% diện tích

điều tra của tỉnh; trong đó khoanh nuôi tái sinh rừng sản xuất là 21.837 ha, rừng

phòng hộ là 44.193 ha và rừng đặc dụng là 16.247 ha. Đất khoanh nuôi, phục

hồi rừng phân bố tập trung trên địa bàn các huyện Hoành Bồ (29.510 ha), Hải

Hà (12.374 ha), Ba Chẽ (8.079 ha), Tiên Yên (7.252 ha), Đầm Hà (6.439 ha),

Bình Liêu (5.029 ha) và thành phố Móng Cái (3.664 ha). Phần lớn diện tích đất

khoanh nuôi phục hồi rừng hiện nằm phân bố rải rác ở những nơi cao và xa, dốc

lớn, nhiều đá nổi và vẫn ở tình trạng cây lùm bụi có mật độ che phủ đạt thấp

(chủ yếu dưới 30%).

c) Loại sử dụng đất rừng tự nhiên: có diện tích 41.933 ha, chiếm 11,15%

tổng diện tích hệ thống sử dụng đất nhờ mưa và 8,49% diện tích điều tra của

tỉnh. Phân bố nhiều trên địa bàn các huyện Hoành Bồ (7.400 ha), Tiên Yên

(4.689 ha), Hải Hà (4.582 ha), Ba Chẽ (4.422 ha) và thành phố Móng Cái (4.568

ha). Loại sử dụng đất rừng tự nhiên bao gồm 2 loại: rừng ngập mặn ở vùng đồng

bằng, ven biển và rừng tự nhiên ở vùng trung du, miền núi.

+ Rừng ngập mặn ở vùng đồng bằng, ven biển phân bố ở hầu hết các huyện,

thị xã, thành phố ven biển. Tổ thành loài gồm: bần chua, đâng, trang, vẹt dù, mắn,

sú,… với mật độ dao động từ 2.000 - 5.000 cây/ha, chiều cao phụ thuộc vào loài

trung bình > 1 m; độ tàn che > 0,36 nên đảm bảo được chức năng phòng hộ.

Đặc điểm của thảm thực vật rừng ngập mặn ven biển là cây trồng có bộ rễ

bám rất rộng, điều này làm giảm khả năng xói lở do ảnh hưởng của biển. Đây

84

chính là đai rừng bảo vệ sản xuất nông nghiệp ở vùng đồng bằng, ven biển.

+ Thảm thực vật rừng tự nhiên ở khu vực trung du, miền núi là khá đa

dạng; phân tầng nhiều, lớp thảm thực vật dày, độ che phủ của thảm thực vật

tương đối cao (trên 90%), đặc biệt là diện tích đất rừng thuộc khu bảo tồn thiên

nhiên Đồng Sơn Kỳ Thượng; vườn quốc gia Bái Tử Long; Rừng văn hóa di tích

lịch sử cảnh quan môi trường Yên Tử; rừng văn hóa lịch sử cảnh quan Yên Lập;

hai khu rừng bảo vệ cảnh quan môi trường thành phố Hạ Long thuộc 2 phường

Tuần Châu và Bãi Cháy do không có nhiều sự tác động của con người nên tỷ lệ

che phủ của rừng xấp xỉ 100%.

Đặc điểm của loại sử dụng đất này là phân bố ở những nơi có địa hình

phức tạp, tỷ lệ che phủ của thảm thực vật rừng cao (theo thời gian và mật độ che

phủ) do thảm thực vật phân thành nhiều tầng, lớp lá cây rụng xuống mặt đất hầu

như không bị lấy đi, làm cho lớp đất trên mặt luôn luôn có độ ẩm tương đối cao,

đặc điểm này làm tăng cường quá trình phân hủy lớp lá cây trên mặt, làm cho

hàm lượng mùn trong đất ngày càng tăng. Vì vậy đất dưới rừng tự nhiên thường

ít có nguy cơ bị thoái hóa hơn so với đất dưới các loại thảm thực vật khác.

d) Đất trồng cây công nghiệp lâu năm và cây lâu năm khác: có diện tích

8.323 ha, chiếm 2,21% tổng diện tích hệ thống sử dụng đất nhờ mưa và 1,69%

diện tích điều tra của tỉnh, phân bố chủ yếu tại các huyện Hải Hà (1.787 ha),

Hoành Bồ (1.080 ha). Phần lớn diện tích đất trồng cây lâu năm với cây trồng chủ

yếu là cây cảnh, cây bóng mát phân bố nhỏ lẻ, nằm xen kẽ trong khu dân cư.

Tuy nhiên, còn có một phần diện tích đất trồng cây chè búp, phân bố trên đất

vàng đỏ trên đá macma axit (Fa) với phương thức canh tác trên đất dốc tại các

huyện Hải Hà và Đầm Hà là chủ yếu và một diện tích nhỏ chè Bản Sen - huyện

Vân Đồn.

- Địa điểm: xã Quảng Sơn - huyện Hải Hà

- Loại sử dụng đất: đất trồng cây công

nghiệp lâu năm và cây lâu năm khác

- Cây trồng: chè

- Địa điểm: xã Hải Đông - thành phố

Móng Cái

- Loại sử dụng đất: đất trồng cây ăn quả

- Cây trồng: vải

85

đ) Đất trồng cây ăn quả: có diện tích 12.509 ha, chiếm 3,33% tổng diện

tích hệ thống sử dụng đất nhờ mưa và 2,53% diện tích điều tra của tỉnh, phân bố

chủ yếu tại thị xã Đông Triều, thị xã Quảng Yên, thành phố Uông Bí, với cây

trồng chính là vải, na và nhãn

Quá trình điều tra thực địa còn xác định được một số loại cây ăn quả khác

như: cam, quýt giống địa phương tại một số bản của xã Hoành Mô, Đồng Tâm

(huyện Bình Liêu) phân bố trên đất đỏ vàng trên đá sét và biến chất (Fs), đất

vàng đỏ trên đá macma axit (Fa), có độ dốc dưới 150, tầng đất dày 70 - 100 cm

và cây ăn quả ôn đới như táo, lê, mận, đào ở các xã có địa hình cao, khí hậu mát

như Bắc Sơn, Hải Sơn (thành phố Móng Cái); Quảng Sơn, Quảng Đức (huyện

Hải Hà).

Đặc điểm của loại hình trồng cây ăn quả là được trồng trong vườn hộ

gia đình, có thể tận dụng chất khô từ cành lá để vun vào gốc, vừa tăng độ ẩm

cho đất, vừa giảm xói mòn, hạn chế làm đất tối đa so với các loại cây trồng

hàng năm.

e) Đất chuyên màu và cây công nghiệp ngắn ngày: có diện tích 3.665

ha, chiếm 0,97% tổng diện tích hệ thống sử dụng đất nhờ mưa và 0,74% diện

tích điều tra của tỉnh. Phân bố nhiều ở các huyện Hải Hà, Bình Liêu, Đầm Hà,

Hoành Bồ, Ba Chẽ, thành phố Móng Cái và thị xã Đông Triều. Trong đó, loại sử

dụng đất chuyên màu phân bố ở các vùng đất vàng nhạt trên đá cát (Fq) và đất

vàng đỏ trên đá macma axit (Fa), với cây trồng chính là ngô 2 vụ/năm và một

phần diện tích cây dong giềng được trồng ở vùng núi cao của huyện Bình Liêu.

Cây công nghiệp ngắn ngày chủ yếu là mía được trồng tập trung nhiều ở các

huyện Hoành Bồ, Ba Chẽ và Bình Liêu.

- Địa điểm: xã Đồng Tâm - huyện Bình Liêu

- Loại sử dụng đất: đất chuyên màu và

cây công nghiệp ngắn ngày

- Cây trồng: dong giềng

- Địa điểm: xã Sơn Dương - huyện Hoành Bồ

- Loại sử dụng đất: đất chuyên màu và cây

công nghiệp ngắn ngày

- Cây trồng: mía

86

Bảng 32: Diện tích loại sử dụng đất tỉnh Quảng Ninh phân theo đơn vị hành chính

Hệ

thống

canh

tác

Loại sử dụng đất

Phân theo các huyện, thị xã, thành phố (ha) Tổng

cộng

(ha) Hạ

Long

Móng

Cái

Cẩm

Phả

Uông

Bí

Bình

Liêu

Tiên

Yên

Đầm

Hà

Hải

Hà

Ba

Chẽ

Vân

Đồn

Hoành

Bồ

Đông

Triều

Quảng

Yên

Có

tưới

Đất chuyên lúa nước 362 2.788 405 1.388 1.650 2.257 2.227 2.607 1.007 581 1.660 5.659 5.197 27.788

Đất 2 vụ lúa + 1 vụ màu 112 409 104 326 - 370 339 364 - - 467 274 102 2.867

Đất 1 lúa + 1 màu - - - - 541 - - - - - - - - 541

Đất trồng cây trồng cạn

ngắn ngày 108 150 118 128 133 379 567 1.015 215 211 107 352 377 3.860

Đất nuôi trồng thủy sản

ngọt - - - 256 - - - - - - - 883 238 1.377

Đất nuôi trồng thủy sản

mặn, lợ 921 3.607 1.008 1.379 - 2.225 1.931 1.625 - 562 1.558 568 9.232 24.616

Tổng diện tích hệ thống canh tác

có tưới 1.503 6.954 1.635 3.477 2.324 5.231 5.064 5.611 1.222 1.354 3.792 7.736 15.146 61.049

Nhờ

mưa

Đất chuyên màu và cây

công nghiệp hàng năm - 587 111 104 997 479 397 250 293 - 447 - - 3.665

Đất trồng cây công nghiệp

lâu năm và cây lâu năm

khác

343 769 119 477 164 788 743 1.787 592 651 1.080 - 810 8.323

Đất trồng cây ăn quả 944 904 586 1.933 622 123 101 238 - - 551 5.807 700 12.509

Đất rừng trồng 5.708 16.482 18.475 8.956 25.131 30.791 11.066 13.106 39.681 17.225 29.355 9.130 2.308 227.414

Đất rừng tự nhiên 1.339 4.568 874 587 3.810 4.689 2.961 4.582 4.422 3.182 7.400 2.950 569 41.933

Đất khoanh nuôi phục hồi

rừng - 3.664 - 4.011 5.029 7.252 6.439 12.374 8.079 322 29.510 5.380 217 82.277

Tổng diện tích hệ thống canh tác

nhờ mưa 8.334 26.974 20.165 16.068 35.753 44.122 21.707 32.337 53.067 21.380 68.343 23.267 4.604 376.121

87

III. ĐÁNH GIÁ CHUNG VỀ HIỆN TRẠNG SỬ DỤNG ĐẤT VÀ ĐẶC

ĐIỂM HỆ THỐNG SỬ DỤNG ĐẤT

1. Đánh giá chung về hiện trạng và biến động sử dụng đất

- Về biến động tổng diện tích tự nhiên: trong thời kỳ 2010 - 2016, tổng

diện tích tự nhiên của tỉnh tăng, nguyên nhân chủ yếu do kết quả đo đạc địa

chính chính quy cho kết quả chính xác hơn, do phương pháp kiểm kê giữa các

kỳ kiểm kê có sự khác nhau (cách thức xác định đất mặt nước ven biển và đất

sông, ngòi, kênh, rạch, suối), quá trình tiếp biên, phương pháp tính toán và tổng

hợp số liệu giữa các kỳ thống kê, kiểm kê đất đai khác nhau,….

- Về biến động sử dụng đất các nhóm đất chính: nhìn chung biến động sử

dụng đất các nhóm đất chính của tỉnh trong thời kỳ 2010 - 2016 của tỉnh gắn liền

với quá trình chuyển dịch cơ cấu kinh tế và chuyển dịch cơ cấu sử dụng đất trên

địa bàn tỉnh. Xu hướng biến động chung là tăng diện tích đất nông nghiệp và đất

phi nông nghiệp, giảm diện tích đất chưa sử dụng do khai thác đưa vào sử dụng

cho các mục đích nông nghiệp và phi nông nghiệp. Ngoài ra biến động sử dụng

đất của các nhóm đất chính trên địa bàn tỉnh còn do thay đổi tổng diện tích tự

nhiên của tỉnh qua các kỳ thống kê, kiểm kê.

Trong nhóm đất nông nghiệp, phần lớn các loại đất trong nhóm đều tăng

lên (kể cả đất trồng lúa), tuy nhiên diện tích đất rừng phòng hộ và đất rừng đặc

dụng của tỉnh có xu hướng giảm lần lượt là 15.100 ha và 2.452 ha trong giai

đoạn 2010 - 2016, một phần do người dân khai thác chuyển sang đất rừng sản

xuất và đất nuôi trồng thủy sản, một phần chuyển sang sử dụng vào các mục

đích phi nông nghiệp.

2. Đánh giá chung về hệ thống sử dụng đất

Hệ thống sử dụng đất trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh chủ yếu là hệ thống

canh tác nhờ mưa với 12 loại sử dụng đất chính. Các loại sử dụng đất hiện có

khá phù hợp với tài nguyên đất, nước của tỉnh.

- Loại sử dụng đất chuyên lúa nước và 2 loại sử dụng đất lúa + màu

chiếm tỷ lệ lớn trong nhóm đất sản xuất nông nghiệp của tỉnh, bao gồm canh

tác lúa 2 vụ, lúa kết hợp trồng rau màu phân bố tập trung tại các huyện Bình

Liêu, Hoành Bồ, thành phố Móng Cái và thành phố Uông Bí đang được

khuyến khích phát triển.

- Loại sử dụng đất trồng cây trồng cạn ngắn ngày (thuộc hệ thống canh tác

có tưới) và đất chuyên màu và cây công nghiệp ngắn ngày (thuộc hệ thống canh

tác nhờ mưa) thường canh tác từ 2 - 3 vụ/năm, thời gian canh tác dài đã làm cho

đất bị chai chặt bí cao hơn.

88

- Loại sử dụng đất trồng cây lâu năm với cây trồng phổ biến là cây công

nghiệp (chè), cây ăn quả (nhãn, vải) và phần lớn diện tích các cây cảnh, cây

bóng mát được trồng trong vườn nhà. Đặc điểm của các loại cây trồng vườn nhà

là có thể tận dụng chất khô từ cành lá để vun vào gốc, vừa tăng độ ẩm cho đất,

hạn chế xói mòn, hạn chế làm đất tối đa.

- Loại sử dụng đất nuôi trồng thủy sản (chủ yếu là tôm nước lợ, mặn).

Đây là mô hình và đối tượng nuôi chủ yếu của các huyện ven biển tỉnh Quảng

Ninh, liên tục gia tăng nhanh trong những năm gần đây, cho hiệu quả kinh tế

khá cao và là một trong những hướng phát triển bền vững của tỉnh.

- Loại sử dụng đất rừng trồng chủ yếu là thông, keo, bạch đàn được trồng

trên địa bàn toàn tỉnh. Với phương thức thu hoạch thường là chặt trắng, đốt để

chuẩn bị cho vụ tiếp theo, đã dẫn đến nguy cơ đất bị xói mòn do mưa và suy

giảm độ phì do hệ sinh vật trong đất bị ảnh hưởng.

89

Chương 4

THỰC TRẠNG THOÁI HÓA ĐẤT TỈNH QUẢNG NINH

I. ĐÁNH GIÁ THOÁI HÓA ĐẤT THEO LOẠI HÌNH THOÁI HÓA

1. Đất bị xói mòn do mưa

Theo thông tư số 14/2012/TT-BTNMT ngày 26 tháng 11 năm 2012 của

Bộ Tài nguyên và Môi trường “Xói mòn đất là quá trình bào mòn làm mất

dần các lớp đất trên mặt và phá hủy các tầng đất bên dưới do tác động của

nước mưa”.

Bản đồ đất bị xói mòn do mưa được xây dựng trên cơ sở tính toán lượng

mất đất theo phương trình mất đất phổ dụng của Wischmeier và Smith đề xuất:

A = R. K. L. S. C. P

Trong đó:

A: lượng đất mất trung bình hàng năm

chuyển tới chân sườn (tấn/ha/năm)

R: hệ số xói mòn do mưa

K: hệ số xói mòn của đất L: hệ số chiều dài sườn dốc

S: hệ số độ dốc C: hệ số lớp phủ thực vật và quản lý đất

P: hệ số do áp dụng các biện pháp canh tác bảo vệ đất

Lượng đất mất đi hàng năm của từng khoanh đất được xác định trên cơ sở

xây dựng và chồng xếp các bản đồ chuyên đề về hệ số trong phương trình mất

đất phổ dụng (Phương pháp xây dựng các bản đồ chuyên đề này được thể hiện

chi tiết tại Phụ lục 07).

Mức độ xói mòn được đánh giá thông qua lượng đất bị xói mòn cho từng

khoanh đất, phân cấp mức độ xói mòn theo lượng đất bị xói mòn cụ thể tại Bảng 33.

Bảng 33: Phân cấp đánh giá đất bị xói mòn

Cấp xói mòn Lượng đất bị xói mòn

(tấn/ha/năm) Ký hiệu

Không xói mòn 0 XmN

Xói mòn yếu < 10 Xm1

Xói mòn trung bình ≥ 10 - 50 Xm2

Xói mòn mạnh ≥ 50 Xm3

Nguồn: Thông tư số 14/2012/TT-BTNMT

90

1.1. Kết quả xây dựng bản đồ các hệ số

1.1.1. Hệ số xói mòn do mưa (R)

Sử dụng số liệu về lượng mưa bình quân hàng năm của 6 trạm đo trên địa

bàn tỉnh và các tỉnh lân cận trong giai đoạn 2001 - 2016 được để tính toán hệ số

R cho từng trạm, sau đó sử dụng phương pháp nội suy để xác định các khu vực

nằm trong phạm vi ảnh hưởng của các trạm. Kết quả tính toán đã xác định được

hệ số xói mòn do mưa của tỉnh Quảng Ninh nằm trong khoảng 847,30 đến

1.395,62.

Khu vực có hệ số xói mòn do mưa cao nhất là các khu vực nằm trong

phạm vi ảnh hưởng của trạm khí tượng Móng Cái bao gồm thành phố Móng Cái

và một phần của huyện Hải Hà với giá trị lượng mưa trung bình năm là 2.667,5

mm/năm.

Khu vực có hệ số xói mòn do mưa thấp nhất là các khu vực nằm trong

phạm vi ảnh hưởng của trạm khí tượng Sơn Động (Bắc Giang) bao gồm khu vực

phía Tây thị xã Đông Triều (nơi giáp tỉnh Hải Dương), khu vực phía Nam thị xã

Quảng Yên (nơi giáp thành phố Hải Phòng) với giá trị lượng mưa trung bình

năm là 1.744,37 mm/năm.

Khu vực có hệ số xói mòn do mưa cao (tiến dần về 1.395,62) là các khu

vực nằm trong phạm vi ảnh hưởng của trạm khí tượng Cửa Ông, trạm khí tượng

Tiên Yên bao gồm thành phố Cẩm Phả, huyện Vân Đồn, huyện Đầm Hà, huyện

Hải Hà với giá trị lượng mưa trung bình năm lần lượt là 2.127,83 mm/năm (trạm

Cửa Ông) và 2.170,56 mm/năm (trạm Tiên Yên).

Khu vực có hệ số xói mòn do mưa thấp (tiền dần về 847,30) là các khu

vực nằm trong phạm vi ảnh hưởng của trạm khí tượng Bãi Cháy, trạm khí tượng

Uông Bí bao gồm thành phố Uông Bí, thành phố Hạ Long và phía Nam huyện

Hoành Bồ với giá trị lượng mưa trung bình năm lần lượt là 1.931,08 mm/năm

(trạm Bãi Cháy) và 1.918,86 mm/năm (trạm Uông Bí).

91

Hình số 05: Lớp thông tin hệ số xói mòn do mưa tỉnh Quảng Ninh

92

1.1.2. Hệ số xói mòn của đất (K)

Sử dụng kết quả phân tích 407 mẫu đất năm 2016 của dự án để tính

toán hệ số xói mòn của đất tại các điểm lấy mẫu sau đó sử dụng kết quả sao

chuyển mạng lưới điểm lấy mẫu đất để xác định hệ số xói mòn của đất cho

từng khoanh đất.

Hệ số xói mòn của đất phụ thuộc nhiều vào trọng lượng cấp hạt (cấp hạt

cát, limon, sét), hàm lượng hữu cơ trong đất, kết cấu đất và khả năng tiêu thấm

của đất.

Kết quả tính toán hệ số xói mòn của đất tỉnh Quảng Ninh đã xác định

được giá trị K dao động từ 0,01 - 0,61. Trong đó:

- Các khu vực có hệ số xói mòn của đất có chiều hướng tăng dần (tiến dần

lên 0,61) tương ứng với các loại đất có tính thấm nước kém; hàm lượng limon,

cát trong đất lớn, đất nghèo mùn, kết cấu kém. Trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh

các khu vực có hệ số K lớn tập trung ở phía Bắc thành phố Móng Cái, phía Nam

huyện Hải Hà, phía Tây huyện Hoành Bồ.

- Các khu vực có hệ số xói mòn của đất giảm dần (tiến dần về 0,11) tương

ứng với các loại đất có khả năng thấm nước tốt, hàm lượng sét trong đất lớn, cấu

trúc tơi xốp và giàu hữu cơ. Các khu vực có hệ số K nhỏ tập trung chủ yếu ở

phía Bắc thị xã Đông Triều, phía Bắc huyện Hải Hà, phía Nam huyện Ba Chẽ.

1.1.3. Hệ số chiều dài sườn dốc (L) và hệ số độ dốc (S)

Chiều dài sườn dốc và độ dốc tỷ lệ thuận với tốc độ dòng chảy bề mặt. Tốc

độ dòng chảy càng lớn mức độ phá hủy bề mặt đất càng mạnh, lượng đất mất do

xói mòn càng lớn. Sử dụng phương pháp mạng ô vuông để tính toán chiều dài và

độ dốc sườn. Hai hệ số này có liên quan mật thiết và ảnh hưởng lẫn nhau, do đó

trong dự án gộp hai hệ số L và S lại thành hệ số LS để tính toán.

Kết quả xác định hệ số chiều dài sườn dốc và độ dốc cho thấy hệ số LS

dao động từ 0 - 491,17.

Khu vực có hệ số LS cao (LS tiến dần về 491,17) thường có độ dốc > 150

tập trung nhiều ở phía Bắc huyện Hải Hà); phía Đông huyện Bình Liêu, phía

Tây Bắc huyện Tiên Yên và khu vực trung tâm huyện Hoành Bồ.

Khu vực có hệ số LS thấp (LS tiến dần về 0) thường là các khu vực có địa

hình bằng phẳng, tập trung nhiều ở vùng ven biển của tỉnh Quảng Ninh.

93

Hình số 06: Lớp thông tin hệ số xói mòn của đất tỉnh Quảng Ninh

94

Hình số 07: Lớp thông tin hệ số chiều dài sườn dốc và độ dốc tỉnh Quảng Ninh

95

1.1.4. Hệ số lớp phủ thực vật và quản lý đất (C)

Từ kết quả xây dựng Bản đồ loại sử dụng đất nông nghiệp năm 2016 và

phân tích hệ thống sử dụng đất của tỉnh Quảng Ninh, kết hợp tham khảo bảng tra

hệ số C của Hội khoa học đất quốc tế để xác định hệ số lớp phủ thực vật và quản

lý đất (C) cho các loại hình sử dụng đất trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh như sau:

Bảng 34: Hệ số C cho loại sử dụng đất tỉnh Quảng Ninh

Loại sử

dụng đất

chính

Loại sử

dụng đất

Kiểu sử dụng

đất Đặc điểm sử dụng đất

Tỷ lệ

che phủ

(%)

Hệ số C

1. Đất

trồng lúa

2 vụ lúa

Lúa xuân

Thời gian che phủ cao nhất/1 vụ

lúa là 2,5 tháng và phân bố tập

trung tại huyện Đông Triều, Quảng

Yên, Móng Cái, Tiên Yên, Đầm

Hà, Hải Hà và canh tác chủ yếu

trên các loại đất phù sa, đất mặn và

đất phèn

40 0,09

Lúa mùa

2 vụ lúa +

1 vụ màu

Lúa xuân, lúa

mùa Thời gian che phủ cao nhất/1 vụ

lúa là 2,5 tháng và phân bố tập

trung tại huyện Đầm Hà, Hải Hà và

thị xã Đồng Triều, Quảng Yên

70 0,053 Cây vụ đông

(ngô; khoai; rau:

cà chua, dưa

leo,…)

1 lúa - 1

màu

Lúa mùa Thời gian che phủ cao nhất/1 vụ

lúa là 2,5 tháng

70 0,053

Ngô xuân

Thời gian che phủ cao nhất/1 vụ

màu là 1,5 tháng, phân bố chủ yếu

ở huyện Bình Liêu và canh tác trên

đất đỏ vàng biến đổi do trồng lúa

nước (Fl) là chủ yếu.

2. Đất

trồng cây

hàng năm

khác

Đất trồng

cây trồng

cạn ngắn

ngày

Ngô, rau

màu...(2 đến 3

vụ)

Thời gian che phủ cao. Tập trung

chủ yếu ở huyện, thành phố: Tiên

Yên, Quảng Yên, Đầm Hà, Hải Hà,

Uông Bí, Hạ Long

70 0,053

Đất

chuyên

màu và

cây công

nghiệp

hàng năm

Hai vụ ngô

Chuyên trồng ngô, 2 vụ trên năm,

phân bố rải rác trên địa bàn các

huyện, thành phố (mật độ

lá/khoảng trống khoảng 70%)

70 0,053

3. Đất

trồng cây

lâu năm

Đất trồng

cây ăn

quả

Nhãn, vải, na

Cây ăn quả trong thời kỳ kinh

doanh, cây khoảng 2 m, thời gian

khép tán trong năm là 12 tháng.

Tuy nhiên do khoảng cách giữa các

cây, hàng cây (mật độ trên trung

bình), nên độ che phủ mặt đất tối

đa khoảng 70%

70 0,32

96

Loại sử

dụng đất

chính

Loại sử

dụng đất

Kiểu sử dụng

đất Đặc điểm sử dụng đất

Tỷ lệ

che phủ

(%)

Hệ số C

Đất trồng

cây công

nghiệp

lâu năm

và cây lâu

năm khác

Cây cảnh, cây

bóng mát, có

một phần diện

tích đất trồng

cây chè búp

Phân bố chủ yếu trên địa bàn huyện

Hải Hà, Hoành Bồ, Đầm Hà. Thời

gian khép tán 12 tháng/năm, độ cao

khoảng 1 - 2 m (mật độ che phủ

khoảng 70%, tháng phủ/năm là 12

tháng)

>70 0,32

4. Đất lâm

nghiệp

Rừng sản

xuất

Keo Rừng khoanh nuôi trong thời kỳ

kiến thiết cơ bản 30 0,75

Keo Rừng trồng trong thời kỳ kinh doanh 50 0,45

Cây hỗn hợp

Rừng chưa bị tác động, thời gian

khép tán trên năm là 12 tháng.

Phân bố chủ yếu ở các huyện Bình

Liêu, Đầm Hà, Hải Hà, Tiên Yên,

Ba Chẽ (rừng ngập mặn vùng ven

biển và rừng tự nhiên vùng đồi núi)

100 0,0001

Rừng

phòng hộ

Keo Rừng khoanh nuôi tái sinh, cây cao

dưới 1 m 50 0,45

Keo, thông Rừng trồng 50 0,45

Cây hỗn hợp

Cây rừng nghập mặn ở vùng đồng

bằng ven biển và rừng tự nhiên ở

vùng trung du miền núi, thời gian

khép tán trên năm là 12 tháng. Tập

trung chủ yếu ở huyện Ba Chẽ,

Hoành Bồ, Bình Liêu.

100 0,0001

Rừng đặc

dụng

Keo Rừng khoanh nuôi tái sinh, cây cao

dưới 1m 50 0,45

Thông Rừng trồng 70 0,32

Cây hỗn hợp

Rừng chưa bị tác động, thời gian

khép tán trên năm là 12 tháng. Chủ

yếu ở huyện Hoành Bồ, Ba Chẽ,

TP Uông Bí.

100 0,0001

5. Đất

nuôi trồng

thủy sản

0 0

6. Đất

chưa sử

dụng

Đất bằng

chưa sử

dụng

Cây bụi và cỏ

dại

Cây có chiều cao dưới 0,5 m; tỷ lệ

che phủ thấp 20 0,92

Đất đồi

núi chưa

sử dụng

Cây bụi và cỏ

dại

Cây có chiều cao dưới 1,0 m; tỷ lệ

che phủ thấp 10 0,93

Kết quả xác định được hệ số lớp phủ thực vật và quản lý đất dao động từ

0 đến 0,93.

97

Các khu vực hiện đang nuôi trồng thủy sản trên địa bàn các huyện, thị xã,

thành phố trong tỉnh đều là các khu vực thấp, trũng hoặc vùng bãi ven biển, bề

mặt đất không được che phủ nên có hệ số C bằng 0.

Các khu vực có hệ số C = 0,0001 là rừng tự nhiên thuộc các xã: Đông Hải

(huyện Tiên Yên); Quảng Sơn (huyện Hải Hà); Tân Bình (huyện Đầm Hà);....

Các khu rừng tại đây hầu như chưa bị tác động, độ che phủ xấp xỉ 100%.

Các khu vực có hệ số C = 0,45 là các khu rừng trồng tập trung chủ yếu ở

phường Quang Hanh (thành phố Cẩm Phả); xã Đoàn Kết (huyện Vân Đồn); xã

Thanh Lâm (huyện Ba Chẽ);....

Các khu vực hiện đang là đất chưa sử dụng có hệ số C dao động từ 0,92 - 0,93.

1.1.5. Hệ số do áp dụng các biện pháp canh tác, bảo vệ đất (P)

Từ kết quả điều tra, đánh giá hệ thống sử dụng đất đã xác định hệ số do áp

dụng các biện pháp canh tác bảo vệ đất tỉnh Quảng Ninh, kết hợp tham khảo tra

bảng hệ số P của Hội khoa học đất quốc tế để xác định hệ số P cho từng loại sử

dụng đất tỉnh Quảng Ninh đến từng khoanh đất như sau:

Bảng 35: Hệ số P cho từng loại sử dụng đất tỉnh Quảng Ninh

Loại sử

dụng

đất

chính

Loại sử dụng

đất Phương thức canh tác

Độ dốc hoặc

địa hình tương

đối

Hệ số P

1. Đất

trồng

lúa

2 vụ lúa Có áp dụng biện pháp canh tác bảo vệ đất

như phân lô, chia thửa, đắp bờ Vàn 0,1

2 vụ lúa + 1 vụ

màu

Có áp dụng biện pháp canh tác bảo vệ đất


1 lúa - 1 màu Có áp dụng biện pháp canh tác bảo vệ đất


2. Đất

trồng

cây

hàng

năm

khác

Đất trồng cây

trồng cạn ngắn

ngày Có áp dụng trồng theo hàng; có băng chắn

theo đường đồng mức

Độ dốc

< 80 0,6

Đất chuyên màu

và cây công

nghiệp hàng năm

3. Đất

trồng

cây lâu

năm

Đất trồng cây ăn

quả Có áp dụng trồng cây theo hàng ngang

Độ dốc

< 80 0,3

Đất trồng cây

công nghiệp lâu

năm và cây lâu

năm khác

Có áp dụng trồng theo đường đồng mức và

cây trồng theo băng ngang.

Độ dốc

> 8 - 150 0,35

4. Đất

lâm

nghiệp

Rừng sản xuất

Có áp dụng trồng theo hàng, khai thác chặt

trắng theo lô

Độ dốc

> 8 - 150 0,35

Không áp dụng biện pháp canh tác, bảo vệ

đất; chặt trắng theo lô

Độ dốc

> 250 0,9

98

Loại sử

dụng

đất

chính

Loại sử dụng

đất Phương thức canh tác

Độ dốc hoặc

địa hình tương

đối

Hệ số P

Có áp dụng trồng theo hàng, khai thác chặt

trắng theo lô

Độ dốc

> 15 - 25o 0,8

Rừng phòng hộ

Có áp dụng trồng theo hàng Độ dốc

> 8 - 150 0,35

Không áp dụng biện pháp canh tác Độ dốc

> 250 0,9

Có áp dụng trồng theo hàng Độ dốc

> 15-25o 0,8

Có áp dụng trồng theo hàng, theo luống

(rừng ngập mặn). Chủ yếu là cây bần chua,

trang, đước, vẹt dù

Vàn trũng 0,1

Rừng đặc dụng

Không áp dụng biện pháp canh tác, bảo vệ

đất Độ dốc > 250 1

Có áp dụng trồng theo hàng Độ dốc < 250 0,8

5. Đất

nuôi

trồng

thủy sản

0

6. Đất

chưa sử

dụng

Đất bằng chưa sử

dụng Chủ yếu là cây bụi, có chiều cao dưới 0,5m

1

Đất đồi núi chưa

sử dụng

Chủ yếu là cây bụi và cỏ dại, có chiều cao

dưới 1,0m 1

Qua bảng xác định hệ số do áp dụng các biện pháp canh tác bảo vệ đất

cho thấy:

Các loại hình đất chuyên lúa nước và đất lúa - màu, phân bố nhiều trên địa

bàn các xã Cộng Hòa (thành phố Cẩm Phả); xã Thanh Sơn (huyện Ba Chẽ); xã

Vạn Ninh (thành phố Móng Cái);.... Các loại hình sử dụng đất này do có áp

dụng các biện pháp canh tác bảo vệ đất nên có hệ số P = 0,1.

Các khu vực hiện đang là đất rừng trồng tuy có áp dụng biện pháp canh

tác, bảo vệ đất, nhưng phương thức thu hoạch là chặt trắng và các khu vực đất

chưa sử dụng do không áp dụng biện pháp canh tác nên có hệ số P = 1. Loại

hình này tập trung chủ yếu ở các xã: Đài Xuyên (huyện Vân Đồn); Đại Thành

(huyện Tiên Yên); Minh Cầm, Thanh Sơn (huyện Ba Chẽ).

Các mô hình nông lâm kết hợp do được trồng theo đường đồng mức, có

hệ số áp dụng các biện pháp canh tác thấp, biến động từ 0,25 đến 0,9. Loại hình

này tập trung chủ yếu ở các xã: Thanh Lâm (huyện Ba Chẽ); Quảng Sơn (huyện

Hải Hà); Thống Nhất (huyện Hoành Bồ); Cộng Hòa (thành phố Cẩm Phả).

99

Hình số 08: Lớp thông tin hệ số lớp phủ thực vật và quản lý đất tỉnh Quảng Ninh

100

Hình số 09: Lớp thông tin hệ số do áp dụng biện pháp canh tác bảo vệ đất tỉnh Quảng Ninh

101

1.2. Kết quả xác định diện tích đất bị xói mòn do mưa

a) Kết quả xác định diện tích đất bị xói mòn do mưa theo mức độ

Từ kết quả xây dựng Bản đồ đất bị xói mòn do mưa, kết quả xác định diện

tích đất bị xói mòn do mưa như sau:

Không xói

mòn

212.320 ha

42,99%

Xói mòn yếu

76.584 ha

15,51%

Xói mòn trung

bình

170.970 ha

34,61%

Xói mòn mạnh

34.029 ha

6,89%

Biểu đồ 37: Cơ cấu (%) đất bị xói mòn do mưa tỉnh Quảng Ninh

- Diện tích đất không bị xói mòn là 212.320 ha, chiếm 42,99% tổng diện

tích điều tra và phân bố tập trung ở những khu vực có địa hình bằng phẳng (độ

dốc < 80), hiện đang sử dụng vào mục đích trồng cây hàng năm, nuôi trồng thủy

sản, đất bằng chưa sử dụng và những khu vực có độ dốc lớn nhưng đang áp

dụng các biện pháp canh tác bảo vệ đất như: trồng cây theo hàng, trồng cây theo

đường đồng mức và trồng cây có áp dụng các biện pháp che phủ đất (phủ bạt,

xác thực vật, …).

- Diện tích đất bị xói mòn là 281.583 ha, chiếm 57,01% diện tích điều tra,

Trong đó:

+ Diện tích đất bị xói mòn mạnh có 34.029 ha, chiếm 6,89% diện tích

điều tra, phân bố trên địa bàn các huyện, thị xã, thành phố: Tiên Yên 8.405 ha,

Ba Chẽ 7.650 ha, Bình Liêu 5.901 ha, Hoành Bồ 3.791 ha, Hải Hà 2.084 ha,

Đông Triều 1.072 ha, Móng Cái 1.046 ha, … Đây là những khu vực có độ dốc >

150 và trên các loại đất có kết cấu kém, không bền trong nước, khả năng xói

mòn cao: đất vàng nhạt trên đá cát, đất vàng đỏ trên đá macma axit, đất mùn

vàng đỏ trên đá macma axit, đất mùn vàng đỏ trên đá cát,…

+ Diện tích đất bị xói mòn trung bình có 170.970 ha, chiếm 34,61% diện

tích điều tra, phân bố trên địa bàn các huyện: Hoành Bồ 43.383 ha, Ba Chẽ

24.949 ha, Tiên Yên 21.912 ha, Bình Liêu 21.028 ha, Hải Hà 19.154 ha, …. Đây

là những khu vực có độ dốc 15 - 250 và trên các loại đất có kết cấu khá tốt, khả

năng xói mòn trung bình: đất xám trên đá macma axit, đất nâu vàng trên phù sa

102

cổ, đất nâu tím trên đá sét màu tím.

+ Diện tích đất bị xói mòn yếu có 76.584 ha, chiếm 15,51% diện tích điều

tra, phân bố trên địa bàn các huyện, thành phố: Bình Liêu 11.973 ha, Tiên Yên

11.844 ha, Cẩm Phả 9.986 ha, Hoành Bồ 9.919 ha, Ba Chẽ 9.698 ha, Vân Đồn

6.510 ha, …. Đây là những khu vực có độ dốc 8 - 150 và trên các loại đất có kết

cấu khá tốt, tương đối bền trong nước, khả năng xói mòn thấp như: đất đỏ vàng

trên đá sét và biến chất.

- Kết quả xác định diện tích đất bị xói mòn do mưa theo mục đích sử dụng

đất cho thấy: diện tích đất bị xói mòn do mưa tập trung chủ yếu trên đất lâm

nghiệp, đất đồi núi chưa sử dụng. Trong đó, đất lâm nghiệp có diện tích đất bị

xói mòn lớn nhất với 251.075 ha (chiếm 71,40% diện tích điều tra của loại đất),

tiếp đến là đất đồi núi chưa sử dụng 23.632 ha (chiếm 84,19% diện tích điều tra

của loại đất), đất sản xuất nông nghiệp và đất bằng chưa sử dụng có tỷ lệ diện

tích đất bị xói mòn so với diện tích điều tra của loại đất < 10%. Diện tích đất bị

xói mòn do mưa của tỉnh phân bố chủ yếu trên các khu vực có độ dốc > 150 và

độ che phủ thấp (đây là những khu vực hiện đang là đất đồi núi chưa sử dụng,

đất khoanh nuôi phục hồi rừng, đất trống có cây bụi, đất có cây gỗ rải rác, đất

rừng trồng trong thời kỳ kiến thiết cơ bản và sau khai thác chuẩn bị trồng lại).

Bảng 36: Diện tích đất bị xói mòn do mưa theo loại đất

Loại đất


Đất

không

bị xói

mòn

Mức độ xói mòn do mưa (ha) Diện

tích

điều tra

(ha)

Xói

mòn

yếu

Xói

mòn

trung

bình

Xói

mòn

mạnh

Tổng diện

tích đất bị

xói mòn

1. Đất sản xuất nông nghiệp 53.724 3.220 2.609 - 5.829 59.553

2. Đất lâm nghiệp 100.549 71.335 155.582 24.158 251.075 351.624

3. Đất nuôi trồng thủy sản 25.993 - - - - 25.993

4. Đất bằng chưa sử dụng 27.616 - 1.047 - 1.047 28.663

5. Đất đồi núi chưa sử dụng 4.438 2.029 11.732 9.871 23.632 28.070

Tổng số (ha) 212.320 76.584 170.970 34.029 281.583 493.903

Cơ cấu (% diện tích điều tra) 42,99 15,51 34,61 6,89 57,01 100

b) Kết quả xác định diện tích đất bị xói mòn do mưa theo đơn vị hành

chính

Từ kết quả xây dựng Bản đồ đất bị xói mòn do mưa của tỉnh Quảng Ninh

cho thấy hầu hết các huyện, thị xã, thành phố, trong tỉnh đều bị xói mòn ở các

mức độ khác nhau. Cụ thể:

103

Hình số 10: Bản đồ đất bị xói mòn do mưa kỳ đầu tỉnh Quảng Ninh

104

* Kết quả xác định diện tích đất bị xói mòn do mưa của thành phố Hạ Long

Trong tổng diện tích điều tra 12.871 ha của thành phố có 764 ha đất bị xói

mòn, chiếm 5,94% diện tích điều tra. Diện tích đất bị xói mòn chia theo mức độ

và mục đích sử dụng đất như sau:

- Theo mức độ: xói mòn trung bình có 246 ha (chiếm 1,92%), xói mòn

yếu có 518 ha (chiếm 4,02% diện tích điều tra) và tập trung trên địa bàn các

phường: Hà Phong, Hà Khánh. Đây là khu vực có có địa hình cao và thảm thực

vật che phủ thấp.

- Theo mục đích sử dụng đất:

+ Đất sản xuất nông nghiệp có 267 ha bị xói mòn yếu và trên loại hình sử

dụng đất trồng cây lâu năm.

+ Đất lâm nghiệp có 130 ha bị xói mòn trung bình và trên loại hình sử

dụng đất rừng trồng.

+ Đất chưa sử dụng có 367 ha bị xói mòn, trong đó: có 239 ha bị xói mòn

yếu và 103 ha bị xói mòn trung bình.

- Theo cấp độ dốc:

+ Các khu vực có độ dốc < 30: có 88 ha bị xói mòn, tập trung ở mức trung

bình và phân bố ở các phường: Bãi Cháy, Hà Phong, Hà Khánh.

+ Các khu vực có độ dốc từ 3 - 80: có 89 ha bị xói mòn và tập trung ở mức

trung bình, phân bố ở phường Cao Xanh.

+ Các khu vực có độ dốc từ 8 - 150: không xuất hiện đất bị xói mòn.

+ Các khu vực có độ dốc từ 15 - 250: có 518 ha bị xói mòn và tập trung ở

mức nhẹ, phân bố trên địa bàn các phường: Việt Hưng, Hà Trung.

+ Các khu vực có độ dốc từ > 250: có 69 ha bị xói mòn và tập trung ở mức

trung bình, phân bố trên địa bàn phường Hà Phong.

Nhìn chung, trên địa bàn thành phố Hạ Long đất bị xói mòn xuất hiện chủ

yếu trên các khu vực có độ dốc lớn (chủ yếu có độ dốc > 150), thảm thực vật che

phủ bị suy giảm (đất rừng chuyển sang trồng cây lâu năm) hoặc không có thảm

thực vật che phủ (đất chưa sử dụng) và tập trung nhiều ở các phường: Việt

Hưng, Hà Trung, Hà Phong, Cao Xanh.

* Kết quả xác định diện tích đất bị xói mòn do mưa của thành phố Móng Cái

Trong tổng diện tích điều tra 40.709 ha của thành phố có 9.283 ha đất bị

xói mòn (chiếm 22,80% diện tích điều tra). Diện tích đất bị xói mòn chia theo

mức độ và mục đích sử dụng đất như sau:

- Theo mức độ: xói mòn mạnh có 1.046 ha (chiếm 2,57%); xói mòn trung

bình có 6.611 ha (chiếm 16,24%) và xói mòn yếu có 1.626 ha (chiếm 3,99%).

Các khu vực xuất hiện xói mòn mạnh trên địa bàn thành phố chủ yếu là các khu

105

vực có độ dốc lớn, thảm thực vật che phủ thấp như: đất đồi núi chưa sử dụng,

đất khoanh nuôi phục hồi rừng,… thuộc các xã, phường: Hải Yên, Bắc Sơn,

Hải Sơn.


+ Đất sản xuất nông nghiệp có 253 ha bị xói mòn, tập trung chủ yếu ở

mức trung bình và trên loại hình sử dụng đất trồng cây lâu năm.

+ Đất lâm nghiệp có 8.203 ha bị xói mòn, trong đó: có 874 ha bị xói mòn

mạnh, 6.008 ha bị xói mòn trung bình, 1.321 ha bị xói mòn yếu và tập trung trên

các loại hình sử dụng đất: đất rừng trồng (4.866 ha), đất khoanh nuôi phục hồi

rừng (3.337 ha).


mạnh, 444 ha bị xói mòn trung bình và 211 ha bị xói mòn yếu.


+ Các khu vực có độ dốc < 30: có 208 ha bị xói mòn, tập trung ở mức

trung bình, phân bố ở các xã, phường: Hải Yên, Quảng Nghĩa và trên đất bằng

chưa sử dụng.

+ Các khu vực có độ dốc từ 3 - 80: có 514 ha bị xói mòn, tập trung ở mức

yếu và phân bố trên địa bàn các xã, phường: Hải Yên, Hải Hòa, Bắc Sơn, Hải

Sơn,.... Đây là những khu vực đang trồng cây lâu năm (trong thời kỳ kiến thiết

cơ bản), mật độ che phủ thấp nên không có khả năng chống xói mòn cho đất.

+ Các khu vực có độ dốc từ 8 - 150: có 2.966 ha bị xói mòn, trong đó: có

430 ha bị xói mòn yếu, 2.483 ha bị xói mòn trung bình, 53 ha bị xói mòn mạnh

và phân bố trên địa bàn các xã, phường: Hải Yên, Hải Hòa, Bắc Sơn, Hải Sơn,

Hải Đông, Hải Tiến,…. Diện tích đất bị xói mòn tập trung chủ yếu trên đất trồng

rừng sản xuất với cây trồng là keo và đang trong thời kỳ kiến thiết cơ bản, có độ

che phủ thấp và không có khả năng chống xói mòn cho đất.


147 ha bị xói mòn yếu, 644 ha bị xói mòn trung bình, 287 ha bị xói mòn mạnh,

phân bố trên địa bàn các xã, phường: Hải Yên, Bắc Sơn, Hải Sơn, Hải Đông,

Quảng Nghĩa và tập trung trên các loại hình sử dụng đất: đất khoanh nuôi phục

hồi rừng, đất đồi núi chưa sử dụng, đất trồng cây ăn quả (đang trong thời kỳ kiến

thiết cơ bản).

+ Các khu vực có độ dốc từ > 250: có 4.517 ha bị xói mòn, trong đó: có

535 ha bị xói mòn yếu, 3.276 ha bị xói mòn trung bình, 706 ha bị xói mòn mạnh

và phân bố trên địa bàn các xã: Bắc Sơn, Hải Sơn. Đây là những khu vực hiện

đang khoanh nuôi phục hồi rừng hoặc đất đồi núi chưa sử dụng, đất trồng rừng

sản xuất (keo đang trong thời kỳ kiến thiết cơ bản).

106

- Địa điểm: xã Hải Sơn, thành phố

Móng Cái

- Loại đất: đất trồng rừng sản xuất

- Biểu hiện: khu vực trồng keo khai

thác theo phương thức chặt trắng, xuất

hiện khe rãnh lớn và đá lộ đầu

Hình số 11: Đất bị xói mòn trung bình trên địa bàn thành phố Móng Cái

Nhìn chung, trên địa bàn thành phố Móng Cái đất bị xói mòn mạnh xuất

hiện chủ yếu trên các khu vực có độ dốc lớn (chủ yếu có độ dốc > 150), thảm

thực vật che phủ thấp (đất khoanh nuôi phục hồi rừng, đất trồng rừng sản xuất

trong thời kỳ kiến thiết cơ bản) hoặc không có thảm thực vật che phủ (đất đồi

núi chưa sử dụng) và tập trung trên địa bàn các xã, phường: Hải Yên, Bắc Sơn,

Hải Sơn, Hải Hòa, ....

* Kết quả xác định diện tích đất bị xói mòn do mưa của thành phố Cẩm Phả




- Theo mức độ: xói mòn mạnh có 437 ha (chiếm 1,87%), xói mòn trung


Các khu vực đất bị xói mòn mạnh trên địa bàn thành phố xuất hiện trên những

khu vực có thảm thực vật che phủ thấp như đất rừng trồng sản xuất mới trồng

hoặc không có thảm thực vật (đất chưa sử dụng) và phân bố trên địa bàn phường

Cẩm Sơn, phường Mông Dương, xã Cộng Hòa.


+ Đất sản xuất nông nghiệp có 596 ha bị xói mòn, tập trung ở mức trung

bình và trên loại hình sử dụng đất trồng cây lâu năm.


mạnh, 6.750 ha bị xói mòn trung bình, 9.581 ha bị xói mòn yếu và tập trung chủ

yếu trên loại hình sử dụng đất rừng trồng sản xuất (trồng keo đang trong thời kỳ

kiến thiết cơ bản).

+ Đất chưa sử dụng có 468 ha bị xói mòn và tập trung ở mức yếu.


+ Các khu vực có độ dốc < 30: có 225 ha bị xói mòn, tập trung ở mức xói

mòn yếu, phân bố ở các xã, phường: Cộng Hòa, Mông Dương và trên loại hình

sử dụng đất rừng trồng sản xuất (trồng keo đang trong thời kỳ kiến thiết cơ bản).

107


1.126 ha bị xói mòn yếu, 199 ha bị xói mòn mạnh, phân bố ở các xã, phường:

Cộng Hòa, Mông Dương, Cẩm Hải, Quang Hanh và trên loại hình sử dụng đất

trồng rừng sản xuất (trồng keo, đang trong thời kỳ kiến thiết cơ bản).

+ Các khu vực có độ dốc từ 8 - 150: có 474 ha đất bị xói mòn, tập trung ở

mức yếu, phân bố ở các xã, phường: Mông Dương, Quang Hanh và trên loại hình

sử dụng đất trồng rừng sản xuất (trồng keo, đang trong thời kỳ kiến thiết cơ bản).

+ Các khu vực có độ dốc từ 15 - 250: có 9.924 ha đất bị xói mòn, trong đó:

có 4.017 ha bị xói mòn yếu, 5.579 ha bị xói mòn trung bình, 128 ha bị xói mòn

mạnh, phân bố trên địa bàn các xã, phường: Mông Dương, Dương Huy, Cộng

Hòa, Quang Hanh, Cẩm Hải và trên loại hình sử dụng đất trồng rừng sản xuất

(trồng keo đang trong thời kỳ kiến thiết cơ bản) và đất trồng cây lâu năm.

+ Các khu vực có độ dốc từ > 250: có 5.870 ha đất bị xói mòn, trong đó:


mạnh, phân bố trên địa bàn các xã, phường: Mông Dương, Dương Huy, Cộng

Hòa, Quang Hanh, Cẩm Hải và trên loại hình sử dụng đất trồng rừng sản xuất

(trồng keo, đang trong thời kỳ kiến thiết cơ bản).

- Địa điểm: phường Mông Dương,

thành phố Cẩm Phả

- Loại đất: đất trồng rừng sản xuất

- Biểu hiện: khu vực đất trồng keo, độ

che phủ thấp, bề mặt xuất hiện khe

rãnh nhỏ

Hình số 12: Đất bị xói mòn yếu trên địa bàn thành phố Cẩm Phả

Nhìn chung, trên địa bàn thành phố Cẩm Phả đất bị xói mòn xuất hiện chủ

yếu trên các khu vực có độ dốc lớn (chủ yếu có độ dốc > 150) và tập trung ở

mức yếu đến trung bình, trên những khu vực có thảm thực vật che phủ thấp (đất

trồng rừng sản xuất trong thời kỳ kiến thiết cơ bản), trên địa bàn các xã, phường:

Mông Dương, Dương Huy, Cộng Hòa, Quang Hanh, Cẩm Hải.

* Kết quả xác định diện tích đất bị xói mòn do mưa của thành phố Uông Bí






108

- Địa điểm: xã Thượng Yên Công,

thành phố Uông Bí

- Loại đất: đất rừng trồng

- Biểu hiện: khu vực đất trồng keo,

đang khai thác theo phương thức chặt

trắng, độ dốc cao, bề mặt xuất hiện

nhiều khe rãnh

Hình số 13: Đất bị xói mòn mạnh trên địa bàn thành phố Uông Bí


+ Đất sản xuất nông nghiệp có 618 ha bị xói mòn và tập trung ở mức yếu,

trên loại hình sử dụng đất trồng cây lâu năm.


mạnh, 7.549 ha bị xói mòn trung bình, 3.730 ha bị xói mòn yếu và trên các loại

hình sử dụng đất: đất trồng rừng sản xuất (8.720 ha), đất khoanh nuôi phục hồi

rừng (3.334 ha).

+ Đất chưa sử dụng có 407 ha bị xói mòn và tập trung ở mức trung bình.


+ Các khu vực có độ dốc < 30: có 660 ha bị xói mòn, trong đó: có 451 ha

bị xói mòn yếu, 209 ha bị xói mòn trung bình, phân bố ở các xã, phường:

Thượng Yên Công, Vàng Danh, Phương Đông, Bắc Sơn và tập trung chủ yếu

trên đất rừng trồng sản xuất (trồng keo đang trong thời kỳ kiến thiết cơ bản).

+ Các khu vực có độ dốc từ 3 - 80: có 590 ha đất bị xói mòn, trong đó: có

431 ha bị xói mòn yếu, 159 ha bị xói mòn trung bình, phân bố ở các xã, phường:

Vàng Danh, Bắc Sơn, Thượng Yên Công và trên các loại hình sử dụng đất có độ

che phủ thấp như: đất trồng rừng sản xuất (trồng keo trong thời kỳ kiến thiết cơ

bản), đất chưa sử dụng, đất trồng cây lâu năm.

+ Các khu vực có độ dốc từ 8 - 150: không xuất hiện diện tích đất bị xói mòn.



mạnh, phân bố trên địa bàn các xã, phường: Bắc Sơn, Vàng Danh, Thượng Yên

Công, Phương Đông, Thanh Sơn ,… và tập trung trên các loại hình sử dụng đất:

đất trồng rừng sản xuất (trồng keo đang trong thời kỳ kiến thiết cơ bản), đất

khoanh nuôi phục hồi rừng, đất trồng cây lâu năm (trồng vải, đang trong thời kỳ



có 689 ha bị xói mòn yếu, 5.672 ha bị xói mòn trung bình, 260 ha bị xói mòn

109

mạnh, phân bố trên địa bàn xã, phường: Thượng Yên Công, Vàng Danh,

Phương Đông, Bắc Sơn, Nam Khê và tập trung trên các loại hình sử dụng đất:

đất trồng rừng sản xuất (trồng keo đang trong thời kỳ kiến thiết cơ bản), đất

khoanh nuôi phục hồi rừng.

Nhìn chung, trên địa bàn thành phố Uông Bí đất bị xói mòn xuất hiện chủ

yếu trên các khu vực có độ dốc lớn (chủ yếu có độ dốc > 150), tập trung ở mức

yếu đến trung bình, trên những khu vực có thảm thực vật che phủ thấp (đất trồng

rừng sản xuất trong thời kỳ kiến thiết cơ bản), đất khoanh nuôi phục hồi rừng và

tập trung trên địa bàn xã, phường: Thượng Yên Công, Vàng Danh, Phương

Đông, Bắc Sơn, Nam Khê.

* Kết quả xác định diện tích đất bị xói mòn do mưa của huyện Bình Liêu

Trong tổng diện tích điều tra 45.228 ha của huyện có 38.902 ha đất bị xói

mòn (chiếm 86,01% diện tích điều tra). Diện tích đất bị xói mòn chia theo mức

độ và mục đích sử dụng đất như sau:

- Theo mức độ: xói mòn mạnh có 5.901 ha (chiếm 13,05%), xói mòn

trung bình có 21.028 ha (chiếm 46,49%), xói mòn yếu có 11.973 ha (chiếm

26,47%). Các khu vực bị xói mòn phân bố trên địa bàn các xã Hoành Mô, Lục

Hồn, Tình Húc, Vô Ngại. Đây là các xã có địa hình cao, khí hậu nhiệt đới gió

mùa, mưa hè nên đất dễ bị rửa trôi, xói mòn. Bên cạnh đó xói mòn cũng xảy ra

do tác động trực tiếp của con người như phá rừng, bố trí cây trồng không phù

hợp, các khu vực có sự chuyển đổi từ đất rừng sang đất trồng cây lâu năm hoặc

đất khoanh nuôi phục hồi rừng và đất rừng trồng sản xuất dưới 3 tuổi.


+ Đất sản xuất nông nghiệp có 587 ha bị xói mòn, trong đó: có 409 ha bị

xói mòn trung bình, 178 ha bị xói mòn yếu và tập trung trên loại hình sử dụng

đất trồng cây lâu năm.

+ Đất lâm nghiệp có 32.018 ha bị xói mòn, trong đó: có 2.177 ha bị xói

mòn mạnh, 18.148 ha bị xói mòn trung bình, 11.693 ha bị xói mòn yếu và trên

các loại hình sử dụng đất: đất trồng rừng sản xuất (25.415 ha), đất khoanh nuôi

phục hồi rừng (5.029 ha), đất rừng tự nhiên (1.570 ha). Đây là những khu vực có

độ che phủ thấp (keo mới trồng và cây gỗ thưa thớt, cây bụi).

+ Đất chưa sử dụng có 6.297 ha bị xói mòn, trong đó: có 3.724 ha bị xói

mòn mạnh, 2.471 ha bị xói mòn trung bình, 102 ha bị xói mòn yếu.


+ Các khu vực có độ dốc < 30: có 327 ha bị xói mòn, tập trung ở mức

xói mòn yếu, phân bố ở các xã: Đồng Tâm, Vô Ngại, Tình Húc và trên loại

hình sử dụng đất trồng rừng sản xuất (trồng keo, thông đang trong thời kỳ


110

+ Các khu vực có độ dốc từ 3 - 80: có 280 ha bị xói mòn, trong đó: có 153

ha bị xói mòn yếu, 127 ha bị xói mòn trung bình, phân bố ở các xã: Lục Hồn,

Đồng Tâm, Tình Húc, Vô Ngại, Húc Động và trên loại hình sử dụng đất trồng

rừng sản xuất (trồng keo và đang trong thời kỳ kiến thiết cơ bản).

+ Các khu vực có độ dốc từ 8 - 150: có 796 ha bị xói mòn, trong đó: có

608 ha bị xói mòn yếu, 188 ha bị xói mòn trung bình và phân bố ở các xã, thị

trấn: Bình Liêu, Vô Ngại, Tình Húc, Lục Hồn và trên loại hình sử dụng đất trồng

rừng sản xuất (trồng thông và đang trong thời kỳ kiến thiết cơ bản).


519 ha bị xói mòn yếu, 378 ha bị xói mòn trung bình, 250 ha bị xói mòn mạnh,

phân bố trên địa bàn các xã: Vô Ngại, Đồng Văn, Lục Hồn, Đồng Tâm và trên

loại hình sử dụng đất: đất đồi núi chưa sử dụng (cây bụi rải rác), đất trồng rừng

sản xuất (trồng thông, hồi và đang trong thời kỳ kiến thiết cơ bản).


10.398 ha bị xói mòn yếu, 20.303 ha bị xói mòn trung bình, 5.651 ha bị xói mòn

mạnh, phân bố trên địa bàn xã: Vô Ngại, Đồng Tâm, Hoành Mô, Đồng Văn,

Tình Húc, Húc Động, Lục Hồn và trên loại hình sử dụng đất: đất đồi núi chưa sử

dụng (cây bụi rải rác), đất khoanh nuôi phục hồi rừng, đất trồng rừng sản xuất

(trồng thông, hồi, quế và đang trong thời kỳ kiến thiết cơ bản).

Nhìn chung, trên địa bàn huyện Bình Liêu đất bị xói mòn xuất hiện chủ

yếu trên các khu vực có độ dốc lớn (chủ yếu có độ dốc > 150) và ở tất cả các

mức xói mòn, trên những khu vực có thảm thực vật che phủ thấp như: đất trồng

rừng sản xuất (keo, thông, hồi, quế) trong thời kỳ kiến thiết cơ bản, đất khoanh

nuôi phục hồi rừng, đất đồi núi chưa sử dụng và tập trung trên địa bàn xã: Vô

Ngại, Đồng Tâm, Hoành Mô, Đồng Văn, Tình Húc, Húc Động, Lục Hồn.

* Kết quả xác định diện tích đất bị xói mòn do mưa của huyện Tiên Yên

Trong tổng diện tích điều tra 58.655 ha có 42.161 ha đất bị xói mòn

(chiếm 71,88%). Diện tích đất bị xói mòn chia theo mức độ và mục đích sử

dụng đất như sau:

- Theo mức độ: xói mòn mạnh có 8.405 ha (chiếm 14,933%), xói mòn

trung bình có 21.912 ha (chiếm 37,36%), xói mòn yếu có 11.844 ha (chiếm

20,19%). Các khu vực xói mòn phân bố trên địa bàn các xã: Tiên Lãng, Đại

Dực, Đại Thành, Điền Xá, Hà Lâu, Phong Dụ và phân bố tập trung ở các khu

vực có độ che phủ thấp như: đất trồng rừng sản xuất (trồng keo và đang trong

thời kỳ kiến thiết cơ bản), đất khoanh nuôi phục hồi rừng hoặc không có thảm

thực vật (đất chưa sử dụng).


111

+ Đất sản xuất nông nghiệp có 152 ha bị xói mòn và tập trung ở mức

trung bình, trên loại hình sử dụng đất trồng cây lâu năm.


mòn mạnh, 18.211 ha bị xói mòn trung bình, 11.616 ha bị xói mòn yếu và phân

bố trên các loại hình sử dụng đất: đất trồng rừng sản xuất (26.297 ha), đất rừng

tự nhiên (904 ha), đất rừng khoanh nuôi (7.252 ha)

+ Đất chưa sử dụng có 7.556 ha bị xói mòn và tập trung chủ yếu ở mức

mạnh (3.779 ha) và trung bình (3.598 ha).


+ Các khu vực có độ dốc < 30: có 2.692 ha bị xói mòn, tập trung ở mức

yếu, phân bố ở các xã: Điền Xá, Yên Than, Hà Lâu, Phong Dụ, Hải Lạng và trên

loại hình sử dụng đất trồng rừng sản xuất (trồng keo và đang trong thời kỳ kiến

thiết cơ bản)


trung bình, phân bố ở các xã: Hà Lâu, Phong Dụ và trên loại hình sử dụng đất

trồng rừng sản xuất (trồng keo và đang trong thời kỳ kiến thiết cơ bản).

+ Các khu vực có độ dốc từ 8 - 150: không xuất hiện diện tích đất bị xói

mòn do mưa.


238 ha bị xói mòn yếu, 551 ha bị xói mòn trung bình, 1.470 ha bị xói mòn mạnh,

phân bố trên địa bàn các xã: Tiên Lãng, Đông Ngũ, Đại Dực, Hà Lâu và trên

những khu vực có độ che phủ thấp như: đất đồi núi chưa sử dụng, đất trồng rừng

sản xuất (trồng keo, thông và đang thời kỳ kiến thiết cơ bản).

- Địa điểm: xã Tiên Lãng, huyện Tiên

Yên


- Biểu hiện: khu vực có độ dốc cao, bề

mặt có nhiều khe rãnh lớn, nhiều đá lộ

đầu

Hình số 14: Đất bị xói mòn mạnh trên địa bàn huyện Tiên Yên



mạnh, phân bố trên địa bàn xã: Hà Lâu, Phong Dụ, Hải Lạng, Đại Dực, Đại

Thành, Yên Than, Điền Xá, Đông Ngũ và trên các loại hình sử dụng đất có độ

112

che phủ thấp như: đất đồi núi chưa sử dụng, đất khoanh nuôi phục hồi rừng, đất

trồng rừng sản xuất (trồng keo, thông và đang trong thời kỳ kiến thiết cơ bản).

Nhìn chung, trên địa bàn huyện Tiên Yên đất bị xói mòn xuất hiện chủ


mức xói mòn, trên những khu vực có thảm thực vật che phủ thấp như: đất trồng

rừng sản xuất (keo, thông) trong thời kỳ kiến thiết cơ bản, đất khoanh nuôi phục

hồi rừng, đất đồi núi chưa sử dụng và tập trung trên địa bàn xã: Hà Lâu, Phong

Dụ, Hải Lạng, Đại Dực, Đại Thành, Yên Than, Điền Xá, Đông Ngũ.

* Kết quả xác định diện tích đất bị xói mòn do mưa của huyện Đầm Hà




- Theo mức độ: xói mòn mạnh có 850 ha (chiếm 2,82%); xói mòn trung

bình có 7.547 ha (chiếm 25,00%); xói mòn yếu có 2.905 ha (chiếm 9,61%). Các

khu vực xói mòn phân bố trên địa bàn các xã: Đại Bình, Đầm Hà, Dực Yên,

Quảng An, Quảng Lâm, Quảng Lợi, Quảng Tân, Tân Bình, Tân Lập và phân bố

tập trung trên đất đỏ vàng trên đá sét và biến chất (Fs), đất vàng đỏ trên đá

macma axit (Fa), đất vàng nhạt trên đá cát (Fq), đất mùn vàng đỏ trên đá macma

axit (Ha).


+ Đất sản xuất nông nghiệp có 101 ha bị xói mòn, tập trung ở mức xói

mòn trung bình và trên loại hình sử dụng đất trồng cây lâu năm.


mạnh, 7.401 ha bị xói mòn trung bình, 2.863 ha bị xói mòn yếu và phân bố trên

các loại hình sử dụng đất: đất trồng rừng sản xuất (6.997 ha), đất rừng tự nhiên

(695 ha), đất khoanh nuôi phục hồi rừng (3.383 ha).

+ Đất chưa sử dụng có 126 ha bị xói mòn.


+ Các khu vực có độ dốc < 30: có 1.038 ha bị xói mòn, trong đó: có 45 ha

bị xói mòn yếu, 993 ha bị xói mòn trung bình, phân bố trên địa bàn các xã: Tân

Bình, Quảng Tân, Quảng Lợi và trên loại hình sử dụng đất trồng rừng sản xuất

(trồng keo đang trong thời kỳ kiến thiết cơ bản).

+ Các khu vực có độ dốc từ 3 - 80: có 635 ha bị xói mòn, trong đó: có 305 ha

bị xói mòn yếu, 330 ha bị xói mòn trung bình, phân bố trên địa bàn các xã: Quang

Lâm, Quảng Lợi, Dực Yên và trên loại hình sử dụng đất trồng rừng sản xuất.


164 ha bị xói mòn yếu, 2.585 ha đất bị xói mòn trung bình, 79 ha bị xói mòn

113

mạnh, phân bố trên địa bàn các xã: Quảng Lâm, Dực Yên, Quảng An, Tân Lập

và trên các khu vực có độ che phủ thấp như: đất trồng rừng sản xuất (trồng keo

đang trong thời kỳ kiến thiết cơ bản), đất đồi núi chưa sử dụng.


1.450 ha bị xói mòn yếu, 26 ha bị xói mòn trung bình, 771 ha bị xói mòn mạnh,

phân bố trên địa bàn các xã: Quảng An, Quảng Lâm, Đầm Hà và trên loại hình sử

dụng đất trồng rừng sản xuất (trồng keo, đang trông thời kỳ kiến thiết cơ bản).


941 ha bị xói mòn yếu, 3.613 ha bị xói mòn trung bình, phân bố trên địa bàn các

xã: Quảng An, Quảng Lâm và những khu vực có độ che phủ thấp như: đất

khoanh nuôi phục hồi rừng, đất trồng rừng sản xuất (trồng quế, đang trong thời

kỳ kiến thiết cơ bản).

Nhìn chung, trên địa bàn huyện Đầm Hà đất bị xói mòn xuất hiện chủ yếu

trên các khu vực có độ dốc lớn (chủ yếu có độ dốc > 150) và ở tất cả các mức xói

mòn, trên những khu vực có thảm thực vật che phủ thấp như: đất trồng rừng sản

xuất (keo, quế) trong thời kỳ kiến thiết cơ bản, đất khoanh nuôi phục hồi rừng,

đất đồi núi chưa sử dụng và tập trung trên địa bàn xã: Quảng An, Quảng Lâm,

Đầm Hà, Đầm Hà.

* Kết quả xác định diện tích đất bị xói mòn do mưa của huyện Hải Hà




- Theo mức độ: xói mòn mạnh có 2.084 ha (chiếm 4,74%); xói mòn trung

bình có 19.154 ha (chiếm 43,60%); xói mòn yếu có 2.287 ha (chiếm 5,21%). Các

khu vực xói mòn phân bố trên địa bàn các xã: Đường Hoa, Quảng Chính, Quảng

Đức, Quảng Sơn, Quảng Phong, Quảng Long, Quảng Thịnh, Quảng Thành và phân

bố tập trung ở các khu vực đất đỏ vàng trên đá sét và biến chất (Fs), đất vàng đỏ

trên đá macma axit (Fa), đất mùn vàng đỏ trên đá macma axit (Ha).






bố trên các loại hình sử dụng đất: đất trồng rừng sản xuất (8.612 ha), đất rừng tự

nhiên (1.866 ha), đất khoanh nuôi phục hồi rừng (11.911 ha).


mạnh và 361 ha bị xói mòn trung bình.

114


+ Các khu vực có độ dốc < 30: có 507 ha bị xói mòn, trong đó: có 304 ha

bị xói mòn yếu, 203 ha bị xói mòn trung bình, phân bố trên địa bàn các xã:

Quảng Thành, Quảng Thịnh và trên các loại hình sử dung đất có độ che phủ thấp

như: đất bằng chưa sử dụng, đất trồng rừng sản xuất (trồng keo, đang trong thời

kỳ kiến thiết cơ bản).

+ Các khu vực có độ dốc từ 3 - 80: có 884 ha bị xói mòn, trong đó: có 385 ha

bị xói mòn yếu, 499 ha bị xói mòn trung bình, phân bố trên địa bàn các xã: Quang

Phong, Quảng Long, Quảng Thành, Quảng Thịnh và trên các loại hình sử dụng đất:

đất trồng cây lâu năm (trồng chè, vải), đất trồng rừng sản xuất (trồng keo).


746 ha bị xói mòn yếu, 1.663 ha bị xói mòn trung bình, phân bố trên địa bàn các

xã: Quảng Sơn, Quảng Thành, Đường Hoa, Quảng Long, Quảng Phong và trên

các loại hình sử dụng đất có độ che phủ thấp như: đất khoanh nuôi phục hồi

rừng, đất trồng cây lâu năm (trồng chè), đất trồng rừng sản xuất (trồng keo, đang

trong thời kỳ kiến thiết cơ bản).


202 ha bị xói mòn yếu, 5.642 ha bị xói mòn trung bình, 1.302 ha bị xói mòn

mạnh, phân bố trên địa bàn các xã: Quảng Sơn, Quảng Đức, Quảng Thành và

trên các loại hình có độ che phủ thấp như: đất đồi núi chưa sử dụng, đất khoanh

nuôi phục hồi rừng, đất trồng rừng sản xuất (trồng keo, bạch đàn, quế và đang

trong thời kỳ kiến thiết cơ bản).


650 ha bị xói mòn yếu, 11.147 ha bị xói mòn trung bình, 782 ha bị xói mòn

mạnh, phân bố trên địa bàn xã: Quảng Đức, Quảng Sơn và trên các loại hình sử

dụng đất có độ che phủ thấp như: đất đồi núi chưa sử dụng, đất khoanh nuôi

phục hồi rừng, đất rừng tự nhiên (nghèo), đất trồng rừng sản xuất (trồng keo,

quế, thông và đang trong thời kỳ kiến thiết cơ bản).

Nhìn chung, trên địa bàn huyện Hải Hà đất bị xói mòn xuất hiện chủ yếu


mòn, trên những khu vực có thảm thực vật che phủ thấp như: đất đồi núi chưa sử

dụng, đất khoanh nuôi phục hồi rừng, đất rừng tự nhiên (nghèo), đất trồng rừng sản

xuất (trồng keo, quế, thông và đang trong thời kỳ kiến thiết cơ bản) và phân bố trên

địa bàn các xã: Quảng Đức, Quảng Sơn, Quảng Thành, Quảng Long, Quảng Phong.

* Kết quả xác định diện tích đất bị xói mòn do mưa của huyện Ba Chẽ




115

- Theo mức độ: xói mòn mạnh có 7.650 ha (chiếm 12,94%); xói mòn

trung bình có 24.949 ha (chiếm 40,21%); xói mòn yếu có 9.698 ha (chiếm

16,40%). Các khu vực xói mòn phân bố trên địa bàn các xã: Đạp Thanh, Đồn

Đạc, Lương Mông, Minh Cầm, Nam Sơn, Thanh Lâm, Thanh Sơn và phân bố

tập trung trên các loại đất: đất vàng đỏ trên đá macma axit (Fa), đất vàng nhạt

trên đá cát (Fq), đất đỏ vàng trên đá sét và biến chất (Fs).






bố tập trung trên các loại hình sử dụng đất: đất trồng rừng sản xuất (26.626 ha),

đất rừng tự nhiên (3.844 ha), đất khoanh nuôi phục hồi rừng (6.903 ha).

+ Đất chưa sử dụng có 4.778 ha bị xói mòn, trong đó: có 950 ha bị xói

mòn mạnh, 3.782 ha bị xói mòn trung bình và 46 ha bị xói mòn yếu.



mòn yếu, phân bố trên địa bàn các xã: Lương Mông, Nam Sơn và trên loại hình sử

dụng đất trồng rừng sản xuất (trồng keo và đang trong thời kỳ kiến thiết cơ bản).

+ Các khu vực có độ dốc từ 3 - 80: không có diện tích đất bị xói mòn.

+ Các khu vực có độ dốc từ 8 - 150: có 800 ha bị xói mòn, tập trung ở

mức xói mòn yếu, phân bố trên địa bàn các xã: Đồn Đạc, Nam Sơn và trên loại

hình sử dụng đất trồng rừng sản xuất (trồng keo và đang trong thời kỳ kiến thiết

cơ bản).

+ Các khu vực có độ dốc từ 15 - 250: có 14.806 ha bị xói mòn, trong đó:

có 1.129 ha bị xói mòn yếu, 9.776 ha bị xói mòn trung bình, 3.901 ha bị xói mòn

mạnh, phân bố trên địa bàn các xã: Đồn Đạc, Minh Cầm, Nam Sơn, Lương

Mông, Đạp Thanh, Thanh Sơn, Thanh Lâm và trên các khu vực có độ che phủ

thấp như: đất đồi núi chưa sử dụng, đất khoanh nuôi phục hồi rừng, đất trồng

rừng sản xuất (trồng keo, thông và đang trong thời kỳ kiến thiết cơ bản).



mạnh, phân bố trên địa bàn xã: Lương Mông, Đồn Đạc, Minh Cầm, Nam Sơn,

Thanh Lâm, Thanh Sơn và trên các loại hình sử dụng đất như: đất đồi núi chưa

sử dụng, đất khoanh nuôi phục hồi rừng, đất trồng rừng sản xuất (trồng keo,

thông, bạch đàn).

116

- Địa điểm: xã Đồn Đạc, huyện Ba Chẽ

- Loại đất: đất rừng trồng (keo, bạch

đàn), có lá khô che phủ một phần mặt

đất

- Biểu hiện: đất khô, hơi chặt, khu vực

có xuất hiện rãnh xói

Hình số 15: Đất bị xói mòn yếu trên địa bàn huyện Ba Chẽ

Nhìn chung, trên địa bàn huyện Ba Chẽ đất bị xói mòn xuất hiện chủ yếu



dụng, đất khoanh nuôi phục hồi rừng, đất trồng rừng sản xuất (trồng keo, thông

và đang trong thời kỳ kiến thiết cơ bản) và phân bố trên địa bàn các xã: Đồn

Đạc, Minh Cầm, Nam Sơn, Lương Mông, Đạp Thanh, Thanh Sơn, Thanh Lâm.

* Kết quả xác định diện tích đất bị xói mòn do mưa của huyện Vân Đồn




- Theo mức độ: xói mòn mạnh có 1.562 ha (chiếm 5,50%), xói mòn trung

bình có 4.219 ha (chiếm 14,86%), xói mòn yếu có 6.510 ha (chiếm 22,92%).

Các khu vực xói mòn phân bố trên địa bàn các xã: Bình Dân, Đài Xuyên, Đoàn

Kết, Đông Xá, Hạ Long, Vạn Yên và tập trung trên đất: đất vàng nhạt trên đá cát

(Fq), đất đỏ vàng trên đá sét và biến chất (Fs).





mòn mạnh, 3.761 ha bị xói mòn trung bình, 6.427 ha bị xói mòn yếu và tập

trung trên các loại hình sử dụng đất: đất trồng rừng sản xuất (11.141 ha), đất

rừng khoanh nuôi phục hồi rừng (322 ha).


mạnh, 418 ha bị xói mòn trung bình và 83 ha bị xói mòn yếu.



mòn yếu, phân bố trên địa bàn các xã: Đài Xuyên, Đoàn Kết và trên loại hình sử

117

dụng đất trồng rừng sản xuất.


xói mòn yếu, phân bố trên địa bàn các xã: Bình Dân, Đoàn Kết, Hạ Long và trên

loại hình sử dụng đất trồng rừng sản xuất (trồng keo, đang trong thời kỳ kiến

thiết cơ bản).


1.264 ha bị xói mòn yếu, 1.313 ha bị xói mòn trung bình, 47 ha bị xói mòn

mạnh, phân bố trên địa bàn các xã: Đài Xuyên, Vạn Yên và trên loại hình sử

dụng đất trồng rừng sản xuất (trồng keo, đang trong thời kỳ kiến thiết cơ bản).


3.962 ha bị xói mòn yếu, 121 ha bị xói mòn trung bình, 268 ha bị xói mòn mạnh,

phân bố trên địa bàn các xã: Đài Xuyên, Vạn Yên, Đông Xá và trên các loại

hình sử dụng đất có độ che phủ thấp: đất đồi núi chưa sử dụng, đất khoanh nuôi

phục hồi rừng, đất trồng rừng sản xuất (trồng keo, đang trong thời kỳ kiến thiết

cơ bản).


856 ha bị xói mòn yếu, 2.710 ha bị xói mòn trung bình, 1.247 ha bị xói mòn

mạnh, phân bố trên địa bàn xã: Đài Xuyên, Bình Dân, Vạn Yên, Hạ Long và

trên các loại hình sử dụng đất có độ che phủ thấp: đất đồi núi chưa sử dụng, đất

khoanh nuôi phục hồi rừng, đất trồng rừng sản xuất (trồng keo, bạch đàn và

đang trong thời kỳ kiến thiết cơ bản).

Nhìn chung, trên địa bàn huyện Vân Đồn đất bị xói mòn xuất hiện chủ

yếu trên các khu vực có độ dốc lớn (chủ yếu có độ dốc > 80) và ở tất cả các mức

xói mòn, trên những khu vực có thảm thực vật che phủ thấp như: đất đồi núi

chưa sử dụng, đất khoanh nuôi phục hồi rừng, đất trồng rừng sản xuất (trồng

keo, bạch đàn và đang trong thời kỳ kiến thiết cơ bản) và phân bố trên địa bàn

các xã: Đài Xuyên, Bình Dân, Vạn Yên, Hạ Long, Đoàn Kết.

* Kết quả xác định diện tích đất bị xói mòn do mưa của huyện Hoành Bồ






Các khu vực xói mòn phân bố trên địa bàn các xã: Bằng Cả, Dân Chủ, Đồng

Lâm, Đồng Sơn, Hòa Bình, Kỳ Thượng, Lê Lợi, Quảng La, Sơn Dương, Tân

Dân, Thống Nhất và phân bố tập trung trên các loại đất: đất vàng đỏ trên đá

macma axit (Fa), đất vàng nhạt trên đá cát (Fq), đất đỏ vàng trên đá sét và biến

chất (Fs).

118

- Địa điểm: xã Dân Chủ, huyện Hoành

Bồ

- Loại đất: đất chưa sử dụng

- Biểu hiện: khu vực có độ dốc cao,

không được che phủ bởi thảm thực vật,

kể cả cây lùm bụi.

Hình số 16: Đất bị xói mòn mạnh trên địa bàn huyện Hoành Bồ


+ Đất sản xuất nông nghiệp có 385 ha bị xói mòn, trong đó: có 317 ha bị

xói mòn trung bình, 68 ha bị xói mòn yếu và trên loại hình sử dụng đất trồng cây

lâu năm.


mòn mạnh, 42.124 ha bị xói mòn trung bình, 9.465 ha bị xói mòn yếu và trên

các loại hình sử dụng đất: đất trồng rừng sản xuất (29.208 ha), đất rừng tự nhiên

(5.103 ha), đất khoanh nuôi phục hồi rừng 920.639 ha).

+ Đất chưa sử dụng có 1.758 ha bị xói mòn, trong đó: 430 ha bị xói mòn

mạnh, 942 ha bị xói mòn trung bình, 386 ha bị xói mòn yếu.



mòn yếu, phân bố trên địa bàn các xã: Sơn Dương, Đồng Sơn và thị trấn Trới và

trên loại hình sử dụng đất trồng rừng sản xuất.


xói mòn yếu, phân bố trên địa bàn các xã: Thống Nhất, Hòa Bình, Sơn Dương,

Vũ Oai và trên khu vực có độ che phủ thấp như: đất đồi núi chưa sử dụng, đất

trồng rừng sản xuất.

+ Các khu vực có độ dốc từ 8 - 150: không xuất hiện diện tích đất bị

xói mòn.

+ Các khu vực có độ dốc từ 15 - 250: có 27.099 ha bị xói mòn, trong đó:

có 6.836 ha bị xói mòn yếu, 16.818 ha bị xói mòn trung bình, 3.445 ha bị xói

mòn mạnh, phân bố trên địa bàn các xã: Đồng Lâm, Bằng Cả, Sơn Dương, Hòa

Bình, Tân Dân và trên các loại hình sử dụng đất: đất đồi núi chưa sử dụng, đất

khoanh nuôi phục hồi rừng, đất trồng rừng sản xuất.

119

- Địa điểm: xã Đồng Lâm, huyện

Hoành Bồ

- Loại đất: đất rừng trồng (keo khoảng

3 năm tuổi)

- Biểu hiện: khu vực có độ dốc cao, bề

mặt có khe rãnh lớn, có nhiều đá lẫn

nhưng do được che phủ bởi tán lá xanh

trên cây và thảm lá khô trên mặt đất

nên đã giảm được lượng đất bị xói mòn

Hình số 17: Đất bị xói mòn trung bình trên địa bàn huyện Hoành Bồ


có 1.951 ha bị xói mòn yếu, 26.549 ha đất bị xói mòn trung bình, 346 ha đất bị

xói mòn mạnh và phân bố trên địa bàn xã: Kỳ Thượng, Đồng Lâm, Bằng Cả,

Sơn Dương, Hòa Bình, Tân Dân, Vũ Oai và trên các loại hình sử dụng đất có độ

che phủ thấp như: đất đồi núi chưa sử dụng, đất khoanh nuôi phục hồi rừng, đất

trồng rừng sản xuất.

Nhìn chung, trên địa bàn huyện Hoành Bồ đất bị xói mòn xuất hiện chủ


mức xói mòn, trên những khu vực có thảm thực vật che phủ thấp như: đất đồi

núi chưa sử dụng, đất khoanh nuôi phục hồi rừng, đất trồng rừng sản xuất (trồng

keo và đang trong thời kỳ kiến thiết cơ bản) và phân bố trên địa bàn các xã: Kỳ

Thượng, Đồng Lâm, Bằng Cả, Sơn Dương, Hòa Bình, Tân Dân, Vũ Oai.

* Kết quả xác định diện tích đất bị xói mòn do mưa của thị xã Đông Triều






Các khu vực xói mòn phân bố trên địa bàn các xã: An Sinh, Bình Khê, Hồng

Phong, Hồng Thái Đông, Hồng Thái Tây, Nguyễn Huệ, Tràng Lương và phân

bố tập trung trên đất xói mòn trơ sỏi đá (E), đất nâu vàng trên phù sa cổ (Fp), đất

vàng nhạt trên đá cát (Fq).


+ Đất sản xuất nông nghiệp có 2.041 ha bị xói mòn, trong đó: có 420 ha bị

xói mòn trung bình, 1.621 ha đất bị xói mòn yếu và tập trung trên loại hình sử

dụng đất trồng cây lâu năm. Đây là những khu vực hiện đang trồng cây lâu năm

và chưa áp dụng các biện pháp bảo vệ đất.

120


mòn mạnh, 5.759 ha bị xói mòn trung bình, 1.880 ha bị xói mòn yếu và trên các

loại hình sử dụng đất: đất trồng rừng sản xuất (6.643 ha), đất rừng tự nhiên (189

ha), đất khoanh nuôi phục hồi rừng (1.879 ha).

+ Đất chưa sử dụng có 494 ha bị xói mòn, trong đó: 173 ha bị xói mòn

trung bình và 321 ha bị xói mòn yếu.



mòn yếu, phân bố trên địa bàn các xã: Bình Khê, An Sinh, Hồng Thái Tây,

Hồng Thái Đông và trên loại hình sử dụng đất trồng cây lâu năm.


xói mòn yếu và phân bố trên địa bàn các xã: An Sinh, Tràng Lương, Hồng Thái

Tây, Hoàng Quế và trên loại hình sử dụng đất trồng cây lâu năm.

+ Các khu vực có độ dốc từ 8 - 150: có 285 ha bị xói mòn, trong đó: có

161 ha bị xói mòn yếu, 124 ha bị xói mòn trung bình và phân bố trên địa bàn các

xã: An Sinh, Tràng Lương và trên loại hình sử dụng đất trồng cây lâu năm.


287 ha bị xói mòn yếu, 1.756 ha bị xói mòn trung bình, 436 ha bị xói mòn mạnh,

phân bố trên địa bàn các xã: Tràng Lương, An Sinh, Nguyễn Huệ, Thủy An và

trên các loại hình sử dụng đất có độ che phủ thấp như: đất đồi núi chưa sử dụng,

đất khoanh nuôi phục hồi rừng, đất trồng rừng sản xuất (trồng keo, đang trong

thời kỳ kiến thiết cơ bản).


2.175 ha bị xói mòn yếu, 4.313 ha bị xói mòn trung bình, 636 ha bị xói mòn

mạnh, phân bố trên địa bàn các xã, phường: Tràng Lương, An Sinh, Bình Khê,

Yên Thọ, Hồng Thái Tây, Hoàng Quế, Mạo Khê và trên các loại hình sử dụng

đất có độ che phủ thấp như: đất đồi núi chưa sử dụng, đất khoanh nuôi phục hồi

rừng, đất trồng rừng sản xuất (trồng keo, đang trong thời kỳ kiến thiết cơ bản).

- Địa điểm: xã Tràng Lương, thị xã

Đông Triều


- Biểu hiện: khu vực trồng keo đã khai

thác theo phương thức chặt trắng, độ

che phủ thấp, mặt đất gần như không

có thảm thực vật che phủ

Hình số 18: Đất bị xói mòn trung bình trên địa bàn thị xã Đông Triều

121

Nhìn chung, trên địa bàn thị xã Đông Triều đất bị xói mòn xuất hiện chủ yếu



dụng, đất khoanh nuôi phục hồi rừng, đất trồng rừng sản xuất (trồng keo và đang

trong thời kỳ kiến thiết cơ bản) và phân bố trên địa bàn các xã, phường: Tràng

Lương, An Sinh, Bình Khê, Yên Thọ, Hồng Thái Tây, Hoàng Quế, Mạo Khê.

* Kết quả xác định diện tích đất bị xói mòn do mưa của thị xã Quảng Yên

Trong tổng diện tích điều tra 22.319 ha có 1.735 ha đất bị xói mòn (chiếm

7,77%). Diện tích đất bị xói mòn chia theo mức độ và mục đích sử dụng đất như sau:


bình có 217 ha (chiếm 0,97%), xói mòn yếu có 1.173 ha (chiếm 5,25%). Các

khu vực xói mòn phân bố trên địa bàn các xã, phường: Hiệp Hòa, Hoàng Tân,

Sông Khoai, Đông Mai, Tân An, Minh Thành, Cộng Hòa và phân bố tập trung

trên đất vàng nhạt trên đá cát (Fq).


+ Đất sản xuất nông nghiệp có 320 ha bị xói mòn và tập trung ở mức yếu,



mạnh, 217 ha xói mòn trung bình, 853 ha bị xói mòn yếu và phân bố trên các loại hình

sử dụng đất: đất trồng rừng sản xuất 1.198 ha, đất khoanh nuôi phục hồi rừng 217 ha.


+ Các khu vực có độ dốc < 30: có 106 ha đất bị xói mòn, tập trung ở mức

xói mòn yếu, phân bố ở các xã, phường: Đông Mai, Sông Khoai và loại hình sử

dụng đất trồng cây lâu năm (trồng vải, đang trong thời kỳ kiến thiết cơ bản).

+ Các khu vực có độ dốc từ 3 - 80: có 65 đất bị xói mòn, tập trung chủ yếu

ở mức xói mòn yếu, phân bố ở phường Cộng Hòa và loại hình sử dụng đất trồng

cây lâu năm (trồng vải, đang trong thời kỳ kiến thiết cơ bản).

+ Các khu vực có độ dốc từ 8 - 150: có 63 đất bị xói mòn, tập trung chủ yếu ở

mức xói mòn yếu, phân bố ở xã Hoàng Tân và loại hình sử dụng đất trồng cây lâu năm.


có 886 ha đất bị xói mòn yếu, 217 ha đất bị xói mòn trung bình, phân bố trên địa

bàn các xã, phường: Đông Mai, Minh Thành, Tân An, Hiệp Hòa và trên các loại

hình có độ che phủ thấp như: đất khoanh nuôi phục hồi rừng, đất trồng rừng sản

xuất (trồng keo, đang trong thời kỳ kiến thiết cơ bản).

+ Các khu vực có độ dốc từ > 250: có 398 ha đất bị xói mòn, trong đó: có

53 ha bị xói mòn yếu, 345 ha đất bị xói mòn mạnh, phân bố trên địa bàn các

phường: Cộng Hòa, Đông Mai và trên loại hình trồng rừng sản xuất (trồng keo).

122

Bảng 37: Diện tích đất bị xói mòn do mưa theo đơn vị hành chính

STT Đơn vị hành

chính

Đất

không bị

xói mòn

Mức độ xói mòn do mưa (ha) Diện tích

điều tra

(ha) Xói mòn

yếu

Xói mòn

trung

bình

Xói mòn

mạnh

Tổng diện

tích đất bị

xói mòn

1 Tp. Hạ Long 12.107 518 246 - 764 12.871

2 Tp. Móng Cái 31.426 1.626 6.611 1.046 9.283 40.709

3 Tp. Cẩm Phả 5.492 9.986 7.395 437 17.818 23.310

4 Tp. Uông Bí 7.220 4.323 7.957 886 13.166 20.386

5 H. Bình Liêu 6.326 11.973 21.028 5.901 38.902 45.228

6 H. Tiên Yên 16.494 11.844 21.912 8.405 42.161 58.655

7 H. Đầm Hà 18.891 2.905 7.547 850 11.302 30.193

8 H. Hải Hà 20.402 2.287 19.154 2.084 23.525 43.927

9 H. Ba Chẽ 16.821 9.698 24.949 7.650 42.297 59.118

10 H. Vân Đồn 16.103 6.510 4.219 1.562 12.291 28.394

11 H. Hoành Bồ 19.581 9.919 43.383 3.791 57.093 76.674

12 Tx. Đông Triều 20.873 3.822 6.352 1.072 11.246 32.119

13 Tx. Quảng Yên 20.584 1.173 217 345 1.735 22.319

Tổng số (ha) 212.320 76.584 170.970 34.029 281.583 493.903

(Nguồn: Kết quả thực hiện dự án)

Tóm lại: Diện tích đất bị xói mòn mạnh của tỉnh Quảng Ninh xuất hiện

chủ yếu trên các khu vực có độ dốc lớn (> 250), thảm thực vật che phủ thấp (đất

đồi núi chưa sử dụng, đất khoanh nuôi phục hồi rừng, đất rừng trồng), trên các

loại đất vàng đỏ trên đá macma axit, đất nâu tím trên đá sét màu tím, đất vàng

nhạt trên đá cát, đất đỏ vàng trên đá sét và biến chất, đất mùn vàng đỏ trên đá

macma axit, đất mùn vàng nhạt trên đá cát.

Các khu vực có độ dốc thấp (< 150), có thảm thực vật che phủ thường

không xuất hiện xói mòn hoặc bị xói mòn yếu đến trung bình.

2. Đất bị khô hạn

Việc đánh giá đất bị khô hạn trên cơ sở xác định chỉ số khô hạn và số

tháng khô hạn theo số liệu khí tượng của 5 trạm khí tượng (Móng Cái, Tiên Yên,

Cửa Ông, Bãi Cháy, Uông Bí) trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh và 1 trạm khí tượng

(Sơn Động) của tỉnh Bắc Giang (Phương pháp tính toán các chỉ số khô hạn

được thể hiện chi tiết tại Phụ lục 08).

2.1. Kết quả xác định diện tích đất bị khô hạn theo mức độ

Từ kết quả xây dựng Bản đồ đất bị khô hạn, kết quả xác định diện tích đất

bị khô hạn trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh như sau:

123

Không khô

hạn

357.500 ha

72,38%

Khô hạn nhẹ

43.371 ha

8,78%

Khô hạn trung

bình

93.032 ha

18,84%

Biểu đồ 38: Cơ cấu (%) đất bị khô hạn trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh

- Diện tích đất không bị khô hạn là 357.500 ha chiếm 72,38% diện tích

điều tra và tập trung chủ yếu trên đất lâm nghiệp (232.011 ha). Đây là khu vực

có lượng mưa > 2.000 mm/năm (các huyện, thành phố: Móng Cái, Hải Hà, Đầm

Hà, Bình Liêu, Tiên Yên, Cẩm Phả, Vân Đồn) và số tháng khô hạn ≤ 2

tháng/năm.

Bảng 38: Diện tích đất bị khô hạn theo loại đất

Loại đất


Đất

không

bị khô

hạn

Mức độ khô hạn (ha) Diện tích

điều tra

(ha)

Khô

hạn

nhẹ

Khô hạn

trung

bình

Khô hạn

nặng

Tổng diện

tích đất bị

khô hạn

1. Đất sản xuất nông nghiệp 48.106 2.205 9.242 - 11.447 59.553

2. Đất lâm nghiệp 232.011 39.570 80.043 - 119.613 351.624


4. Đất bằng chưa sử dụng 27.938 256 469 - 725 28.663

5. Đất đồi núi chưa sử dụng 23.452 1.340 3.278 - 4.618 28.070

Tổng số (ha) 357.500 43.371 93.032 - 136.403 493.903

Cơ cấu (% diện tích điều tra) 72,38 8,78 18,84 - 27,62 100,00


- Diện tích đất bị khô hạn là 136.403 ha, chiếm 27,62% diện tích điều tra.

và phân bố ở khu vực có lượng mưa < 2.000 mm/năm (các huyện, thị xã, thành

phố: Hạ Long, Quảng Yên, Đông Triều, Uông Bí, Hoành Bồ và một phần huyện

Ba Chẽ) và số tháng khô hạn từ 2 - 3 tháng/năm. Trong đó:

124

Hình số 19: Bản đồ đất bị khô hạn, hoang mạc hóa, sa mạc hóa kỳ đầu tỉnh Quảng Ninh

125

+ Đất bị khô hạn trung bình có 93.032 ha, chiếm 18,84% diện tích điều

tra, phân bố trên đất sản xuất nông nghiệp 9.242 ha, đất lâm nghiệp 80.043 ha,

đất bằng chưa sử dụng 469 ha và đất đồi núi chưa sử dụng 3.278 ha.

+ Đất bị khô hạn nhẹ có 43.371 ha, chiếm 8,78% diện tích điều tra, phân

bố chủ yếu trên đất lâm nghiệp 39.570 ha, đất đồi núi chưa sử dụng 1.340 ha.

2.2. Kết quả xác định diện tích đất bị khô hạn theo đơn vị hành chính

Từ kết quả xây dựng bản đồ đất bị khô hạn của tỉnh Quảng Ninh cho thấy

các huyện Bình Liêu, Tiên Yên, Đầm Hà, Hải Hà, Vân Đồn, thành phố Móng

Cái và thành phố Cẩm Phả 100% diện tích điều tra không bị khô hạn. Kết quả

xác định diện tích đất bị khô hạn trên địa bàn 6 huyện, thị xã, thành phố của tỉnh

Quảng Ninh như sau:

* Kết quả xác định diện tích đất bị khô hạn của thành phố Hạ Long

Trong tổng số diện tích điều tra 12.871 ha của thành phố có 7.815 ha đất

bị khô hạn (chiếm 60,71%). Diện tích đất bị khô hạn chia theo mức độ và mục

đích sử dụng đất như sau:

- Theo mức độ: 100% diện tích đất bị khô hạn của thành phố là khô hạn nhẹ.


+ Đất sản xuất nông nghiệp có 1.188 ha bị khô hạn và phân bố trên địa

bàn các phường: Giếng Đáy, Hà Khẩu, Việt Hưng, Đại Yên và chủ yếu trên loại

hình sử dụng đất trồng cây lâu năm.

+ Đất lâm nghiệp có 6.243 ha bị khô hạn và phân bố trên địa bàn các

phường: Đại Yên, Cao Xanh, Hà Khẩu, Hà Khánh, Việt Hưng, Hà Lâm, trên các

loại hình sử dụng đất: đất trồng rừng sản xuất 5.539 ha, đất rừng tự nhiên 704 ha.

+ Đất chưa sử dụng có 384 ha bị khô hạn.

* Kết quả xác định diện tích đất bị khô hạn của thành phố Uông Bí


khô hạn (chiếm 77,88% diện tích điều tra). Diện tích đất bị khô hạn chia theo


- Theo mức độ: 100% diện tích đất bị khô hạn của thành phố là khô hạn

trung bình. Đây là diện tích đất bị khô hạn vào thời gian từ tháng 11 năm trước

đến tháng 2 năm sau và trùng với mùa hanh khô. Mùa khô kéo dài song mưa rất

ít chỉ chiếm 12 - 15% so với lượng mưa cả năm. Cộng với hệ thống thủy lợi cấp

nước tưới có số lượng không lớn nên diện tích khô hạn cũng tăng lên.


+ Đất sản xuất nông nghiệp có 1.760 ha bị khô hạn, phân bố trên địa bàn

các xã, phường: Thượng Yên Công, Vàng Danh, Nam Khê, Bắc Sơn, Quang

126

Trung, Phương Đông và chủ yếu trên loại hình sử dụng đất trồng cây lâu năm

(trồng vải, không áp dụng các biện pháp che phủ đất).

+ Đất lâm nghiệp có 13.355 ha bị khô hạn, phân bố trên địa bàn các xã,

phường: Bắc Sơn, Nam Khê, Thượng Yên Công, Vàng Danh, Trưng Vương và

trên các loại hình sử dụng đất: đất trồng rừng sản xuất 8.809 ha, đất rừng tự

nhiên 535 ha, đất khoanh nuôi phục hồi rừng 4.011 ha.


- Địa điểm: phường Bắc Sơn, thành

phố Uông Bí


- Biểu hiện: đất khô, chặt, cứng. Khu

vực không có hệ thống tưới. Cây trồng

sinh trưởng phát triển kém.

Hình số 20: Đất bị khô hạn nhẹ trên địa bàn thành phố Uông Bí

* Kết quả xác định diện tích đất bị khô hạn của huyện Ba Chẽ

Trong tổng diện tích điều tra 59.118 ha có 27.885 ha đất bị khô hạn

(chiếm 47,17%). Đất bị khô hạn là do ảnh hưởng của hiện tượng thời tiết cực

đoan, nắng nóng liên tục kéo dài trên diện rộng, mực nước ở các sông suối

xuống thấp nên hạn hán xảy ra khá nhiều nơi trên địa bàn huyện. Diện tích đất bị

khô hạn chia theo mức độ và mục đích sử dụng đất như sau:

- Địa điểm: xã Minh Cầm, huyện Ba

Chẽ


- Biểu hiện: đất hơi chặt, khô cứng.

Khu vực trồng keo đã thu hoạch theo

phương thức chặt trắng.

Hình số 21: Đất bị khô hạn trung bình trên địa bàn huyện Ba Chẽ

- Theo mức độ: 100% diện tích đất bị khô hạn của huyện là khô hạn mức

trung bình.


127

+ Đất sản xuất nông nghiệp có 788 ha bị khô hạn, phân bố trên địa bàn

các xã: Đạp Thanh, Minh Cầm, Thanh Sơn, Lương Mông và trên loại hình sử

dụng đất trồng cây hàng năm khác (231 ha), đất trồng cây lâu năm (557 ha).

+ Đất lâm nghiệp có 25.429 ha bị khô hạn, phân bố trên địa bàn các xã:

Đạp Thanh, Minh Cầm, Thanh Sơn, Lương Mông, Thanh Lâm và trên loại hình

sử dụng đất: đất trồng rừng sản xuất (18.241 ha), đất rừng tự nhiên (1.919 ha),

đất khoanh nuôi phục hồi rừng (5.269 ha).

+ Đất chưa sử dụng có 1.668 ha bị khô hạn.

* Kết quả xác định diện tích đất bị khô hạn của huyện Hoành Bồ


(chiếm 75,28%). Diện tích đất bị khô hạn chia theo mức độ và mục đích sử dụng

đất như sau:

- Theo mức độ: khô hạn trung bình có 23.318 ha (chiếm 30,41%), khô hạn

nhẹ có 34.402 ha (chiếm 44,87%).


+ Đất sản xuất nông nghiệp có 1.231 ha bị khô hạn, phân bố trên địa bàn

các xã: Đồng Sơn, Vũ Oai, Quảng La, Sơn Dương, Thống Nhất, Kỳ Thượng và


+ Đất lâm nghiệp có 55.049 ha bị khô hạn, phân bố trên địa bàn các xã:

Đồng Sơn, Sơn Dương, Kỳ Thượng, Tân Dân, Dân Chủ, Quảng La, Bằng Cả,

Thống Nhất và trên các loại hình sử dụng đất: đất trồng rừng sản xuất (30.252

ha), đất rừng tự nhiên (3.906 ha), đất khoanh nuôi phục hồi rừng (20.891 ha).

+ Đất chưa sử dụng có 1.440 ha bị khô hạn.

* Kết quả xác định diện tích đất bị khô hạn của thị xã Đông Triều


(chiếm 74,90%). Diện tích đất bị khô hạn chia theo mức độ và mục đích sử dụng

đất như sau:

- Theo mức độ: 100% diện tích đất bị khô hạn thuộc thị xã Đông Triều ở

mức trung bình.


+ Đất sản xuất nông nghiệp có 5.808 bị khô hạn, phân bố trên địa bàn các

xã, phường: Bình Khê, Tràng Lương, An Sinh, Hồng Thái Đông, Việt Dân và


+ Đất sản xuất lâm nghiệp có 17.342 ha bị khô hạn, phân bố trên địa bàn

các xã, phường: Tràng Lương, An Sinh, Hồng Thái Tây, Yên Thọ, Hồng Thái

Đông và trên các loại hình sử dụng đất: đất trồng rừng sản xuất (9.202 ha), đất

128

rừng tự nhiên (2.950 ha), đất khoanh nuôi phục hồi rừng (5.190 ha).


- Địa điểm: xã Tràng Lương, thị xã

Đông Triều

- Loại đất: đất trống có cây bụi

- Biểu hiện: đất khô, chặt, cứng. Khu

vực không có hệ thống tưới. Cây

trồng sinh trưởng và phát triển trung

bình

Hình số 22: Đất bị khô hạn trung bình trên địa bàn thị xã Đông Triều

Bảng 39: Diện tích đất bị khô hạn theo đơn vị hành chính


chính

Đất

không bị

khô hạn

Mức độ khô hạn (ha) Diện tích

điều tra

(ha) Khô hạn

nhẹ

Khô hạn

trung

bình

Khô hạn

nặng

Tổng diện

tích đất bị

khô hạn

1 Tp. Hạ Long 5.056 7.815 - - 7.815 12.871

2 Tp. Móng Cái 40.709 - - - - 40.709

3 Tp. Cẩm Phả 23.310 - - - - 23.310

4 Tp. Uông Bí 4.509 - 15.877 - 15.877 20.386

5 H. Bình Liêu 45.228 - - - - 45.228

6 H. Tiên Yên 58.655 - - - - 58.655

7 H. Đầm Hà 30.193 - - - - 30.193

8 H. Hải Hà 43.927 - - - - 43.927

9 H. Ba Chẽ 31.233 - 27.885 - 27.885 59.118

10 H. Vân Đồn 28.394 - - - - 28.394

11 H. Hoành Bồ 18.954 34.402 23.318 - 57.720 76.674

12 Tx. Đông Triều 8.061 - 24.058 - 24.058 32.119

13 Tx. Quảng Yên 19.271 1.154 1.894 - 3.048 22.319

Tổng số (ha) 357.500 43.371 93.032 - 136.403 493.903


* Kết quả xác định diện tích đất bị khô hạn của thị xã Quảng Yên

Trong tổng diện tích điều tra 22.319 ha có 3.048 ha đất bị khô hạn (chiếm

13,66%). Diện tích đất bị khô hạn chia theo mức độ và mục đích sử dụng đất

như sau:

129

- Theo mức độ: khô hạn trung bình có 1.894 ha (chiếm 8,49%), khô hạn

nhẹ có 1.154 ha (chiếm 5,17%).


+ Đất sản xuất nông nghiệp có 672 ha bị khô hạn, trong đó: có 135 ha bị

khô hạn nhẹ, 537 ha bị khô hạn trung bình, phân bố trên địa bàn các xã, phường:

Cộng Hòa, Minh Thành, Hoàng Tân, Sông Khoai, Đông Mai và trên loại hình sử

dụng đất trồng cây lâu năm.

+ Đất lâm nghiệp có 2.195 ha bị khô hạn, trong đó: có 1.343 ha bị khô hạn

trung bình, 852 ha bị khô hạn nhẹ, phân bố trên địa bàn các xã, phường: Đông Mai,

Minh Thành, Sông Khoai, Cộng Hòa, Tân An và trên loại hình sử dụng đất: đất

trồng rừng sản xuất (1.945 ha), đất khoanh nuôi phục hồi rừng (250 ha).


3. Đất bị kết von, đá ong hóa

Theo kết quả chỉnh lý Bản đồ đất tỉnh Quảng Ninh năm 2016 cho thấy:

trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh không xuất hiện đá ong hóa và các khu vực xuất

hiện kết von nằm trên địa bàn các huyện, thị xã, thành phố: Hải Hà, Đầm Hà,

Quảng Yên, Đông Triều và Móng Cái. Trình tự các bước công việc xây dựng

Bản đồ đất bị kết von tại Phụ lục 09.

Từ kết quả xây dựng bản đồ đất bị kết von, kết quả xác định diện tích đất

bị kết von trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh như sau:

3.1. Kết quả xác định diện tích đất bị kết von theo mức độ

- Diện tích đất không bị kết von là 490.604 ha, chiếm 99,33% diện tích

điều tra và tập trung chủ yếu là vùng núi cao, độ dốc lớn, không xuất hiện mạch

nước ngầm, khu vực thường xuyên bị ngập nước (đây là những khu vực không

thuận lợi cho quá trình tích lũy tương đối và tuyệt đối sắt, nhôm).

- Diện tích đất bị kết von là 3.299 ha (chiếm 0,67% diện tích đất điều tra),

phân bố tập trung ở vùng gò đồi (nơi chuyển tiếp giữa vùng đồng bằng và vùng

núi cao), mực nước ngầm nông và có quá trình ẩm, ướt xen kẽ. Trong đó:

+ Đất bị kết von trung bình có 488 ha chiếm 0,10% diện tích điều tra của

tỉnh và phân bố trên địa bàn huyện Hải Hà. Kết von trung bình xuất hiện chủ

yếu trên các loại đất: đất phù sa có tầng loang lổ đỏ vàng, đất nâu vàng trên

phù sa cổ.

Diện tích đất bị kết von trung bình tập trung trên đất sản xuất nông nghiệp

357 ha và đất lâm nghiệp 131 ha.

+ Đất bị kết von nhẹ có 2.811 ha, chiếm 0,57% diện tích điều tra, phân bố

trên địa bàn các huyện, thị xã, thành phố: Hải Hà, Đầm Hà, Đông Triều, Quảng

130

Yên, Móng Cái và trên các loại đất: đất phù sa có tầng loang lổ đỏ vàng, đất xám

trên phù sa cổ, đất nâu vàng trên phù sa cổ, hiện đang được đưa vào sản xuất

nông nghiệp.

Diện tích đất bị kết von nhẹ tập trung trên đất sản xuất nông nghiệp.

Bảng 40: Diện tích đất bị kết von theo loại đất

Loại đất


Đất

không

bị kết

von

Mức độ kết von (ha)

Diện tích

điều tra

(ha)

Kết

von

nhẹ

Kết

von

trung

bình

Kết

von

nặng

Tổng

diện tích

đất bị

kết von

1. Đất sản xuất nông nghiệp 56.385 2.811 357 - 3.168 59.553

2. Đất lâm nghiệp 351.493 - 131 - 131 351.624


4. Đất bằng chưa sử dụng 28.663 - - - - 28.663

5. Đất đồi núi chưa sử dụng 28.070 - - - - 28.070

Tổng số (ha) 490.604 2.811 488 - 3.299 493.903

Cơ cấu (% diện tích

điều tra) 99,33 0,57 0,10 - 0,67 100,00

3.2. Kết quả xác định diện tích đất bị kết von theo đơn vị hành chính

Kết quả xác định diện tích đất bị kết von trên địa bàn các huyện, thị xã,

thành phố của tỉnh Quảng Ninh cho thấy đất bị kết von chỉ xuất hiện tại 5 huyện,

thị xã, thành phố, chi tiết như sau:

* Kết quả xác định diện tích đất bị kết von của huyện Đầm Hà

Trong tổng diện tích điều tra 30.193 ha có 657 ha đất bị kết von (chiếm

2,18%). Diện tích đất bị kết von chia theo mức độ và mục đích sử dụng đất như sau:

- Theo mức độ: toàn bộ diện tích đất bị kết von của huyện Đầm Hà ở mức

kết von nhẹ và phân bố ở các xã: Quảng An, Đầm Hà, Tân Lập, Quảng Tân. Đây

là khu vực nằm trong vùng chuyển tiếp giữa đồng bằng và miền núi, địa hình

cao, quá trình oxy hóa diễn ra mạnh.

- Theo mục đích sử dụng đất: toàn bộ diện tích đất bị kết von tập trung

trên đất sản xuất nông nghiệp.

* Kết quả xác định diện tích đất bị kết von của huyện Hải Hà

Trong tổng diện tích điều tra 43.927 ha có 1.804 ha đất bị kết von (chiếm


131

Hình số 23: Bản đồ đất bị kết von kỳ đầu tỉnh Quảng Ninh

132

- Theo mức độ: kết von trung bình có 488 ha (chiếm 1,11%) và kết von

nhẹ có 1.316 ha (chiếm 3,00%). Diện tích đất bị kết von phân bố ở các xã:

Đường Hoa, Quảng Chính, Quảng Điền, Quảng Long, Quảng Minh, Quảng

Thịnh, Quảng Thắng, Quảng Thành. Đây là khu vực có địa hình cao, quá trình

oxy hóa diễn ra mạnh.

- Địa điểm: xã Quảng Thắng, huyện

Hải Hà

- Loại đất: đất chuyên lúa nước

- Biểu hiện: tầng đất có xuất hiện nhiều

hạt kết von đỏ vàng.

Hình số 24: Đất bị kết von trung bình trên địa bàn huyện Hải Hà


+ Đất sản xuất nông nghiệp có 1.673 ha bị kết von, trong đó: có 357 ha bị

kết von trung bình, 1.316 ha bị kết von nhẹ, phân bố trên địa bàn các xã: Quảng

Điền, Đường Hoa, Quảng Thắng, Quảng Long, Quảng Minh và tập trung trên

loại hình sử dụng đất: đất trồng lúa (809 ha), đất trồng cây hàng năm khác (394

ha), đất trồng cây lâu năm (470 ha).

+ Đất lâm nghiệp có 131 ha bị kết von, tập trung ở mức trung bình, phân

bố trên loại hình sử dụng đất rừng trồng và trên địa bàn các xã: Quảng Thành,

Quảng Thắng.

* Kết quả xác định diện tích đất bị kết von của thị xã Đông Triều



- Theo mức độ: 100% diện tích đất bị kết von của thị xã Đông Triều ở

mức nhẹ. Diện tích đất bị kết von phân bố ở các xã Tân Việt, Tràng An và

phường Đức Chính.

- Theo mục đích sử dụng đất: toàn bộ diện tích đất bị kết von xuất hiện

trên đất sản xuất nông nghiệp (loại hình sử dụng đất trồng lúa).

* Kết quả xác định diện tích đất bị kết von của thị xã Quảng Yên



- Theo mức độ: 100% diện tích đất bị kết von của thị xã Quảng Yên ở

mức nhẹ và phân bố trên địa bàn xã Sông Khoai và phường Đông Mai.

- Theo mục đích sử dụng đất: toàn bộ diện tích đất bị kết von xuất hiện

trên đất sản xuất nông nghiệp (loại hình sử dụng đất trồng lúa).

133

- Địa điểm: phường Đông Mai, thị xã

Quảng Yên

- Loại đất: đất chuyên lúa nước (2

vụ/năm)

- Biểu hiện: khu vực đất phù sa có tầng

loang lổ đỏ vàng có xuất hiện kết von ở

tầng đất dưới 70 cm.

Hình số 25: Đất bị kết von nhẹ trên địa bàn thị xã Quảng Yên

* Kết quả xác định diện tích đất bị kết von của thành phố Móng Cái



- Theo mức độ: toàn bộ diện tích đất bị kết von của thành phố Móng Cái

đều ở mức kết von nhẹ và phân bố ở các xã, phường: Hải Yên, Hải Tiến, Hải

Hòa. Đây là khu vực có địa hình cao, quá trình oxy hóa diễn ra mạnh và có sự

tích lũy tuyệt đối sắt, nhôm.

- Theo mục đích sử dụng đất: toàn bộ diện tích đất bị kết von của thành

phố tập trung trên đất sản xuất nông nghiệp: đất trồng lúa (301 ha), đất trồng cây

lâu năm (95 ha).

Bảng 41: Diện tích đất bị kết von theo đơn vị hành chính


chính

Đất

không

bị kết

von

Mức độ kết von (ha)

Diện tích

điều tra

(ha)

Kết

von

nhẹ

Kết von

trung

bình

Kết

von

nặng

Tổng

diện tích

đất bị

kết von

1 Tp. Hạ Long 12.871 - - - - 12.871

2 Tp. Móng Cái 40.313 396 - - 396 40.709

3 Tp. Cẩm Phả 23.310 - - - - 23.310

4 Tp. Uông Bí 20.386 - - - - 20.386

5 H. Bình Liêu 45.228 - - - - 45.228

6 H. Tiên Yên 58.655 - - - - 58.655

7 H. Đầm Hà 29.536 657 - - 657 30.193

8 H. Hải Hà 42.123 1.316 488 - 1.804 43.927

9 H. Ba Chẽ 59.118 - - - - 59.118

10 H. Vân Đồn 28.394 - - - - 28.394

11 H. Hoành Bồ 76.674 - - - - 76.674

12 Tx. Đông Triều 31.836 283 - - 283 32.119

13 Tx. Quảng Yên 22.160 159 - - 159 22.319

Tổng số (ha) 490.604 2.811 488 - 3.299 493.903

134

4. Đất bị suy giảm độ phì

Đất bị suy giảm độ phì của tỉnh Quảng Ninh được đánh giá dựa trên sự thay đổi

hàm lượng các chất dinh dưỡng tổng số trong đất trong quá khứ và hiện tại, cụ thể:

- Thông tin độ phì nhiêu đất hiện tại: sử dụng kết quả xây dựng Bản đồ độ

phì nhiêu của đất năm 2016, bao gồm: 254 mẫu đất phân tích của dự án, 153

mẫu đất được kế thừa từ dự án “Điều tra, đánh giá thoái hóa đất vùng Đồng

bằng sông Hồng phục vụ quản lý, sử dụng đất bền vững”.

- Thông tin độ phì nhiêu đất quá khứ (năm 2005) trên nền bản đồ độ phì

nhiêu đất hiện tại, sử dụng kết quả phân tích của 33 mẫu đất thuộc dự án “Điều

tra, đánh giá thực trạng môi trường đất vùng kinh tế trọng điểm Bắc Bộ phục vụ

quản lý sử dụng đất bền vững” trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh (mỗi mẫu đất sử

dụng 8 chỉ tiêu phù hợp với yêu cầu của dự án này); sử dụng 29 mẫu đất thuộc

chương trình “Điều tra bổ sung, chỉnh lý xây dựng bản đồ đất tỉnh Quảng Ninh

năm 2005”; kết hợp với lớp thông tin phân loại đất (loại đất theo thổ nhưỡng) từ

bản đồ đất năm 2005.

4.1. Kết quả đánh giá đất bị suy giảm độ phì theo các chỉ tiêu

a) Đất bị chua hóa (suy giảm pHKCl)

So sánh giá trị độ chua (pHKCl) của các khu vực lấy mẫu (khoanh đất) năm

2016 của tỉnh Quảng Ninh với giá trị về độ chua (pHKCl) của các khu vực đó

trong quá khứ (năm 2005) cho thấy có 288/407 khu vực bị suy giảm pHKCl với

mức suy giảm (∆) dao động từ 0,01 đến 3,60. Trong đó: suy giảm thấp nhất là

khu vực lấy mẫu đất MD 4 (đất mặn sú vẹt đước (Mm), nuôi trồng thủy sản

mặn, lợ ở thành phố Hạ Long), khu vực lấy mẫu đất MD 43 (đất xám glây (Xg),

hiện đang trồng lúa ở huyện Hải Hà) và suy giảm cao nhất là khu vực lấy mẫu

đất MD 1068 (đất mặn sú vẹt đước (Mm), nuôi trồng thủy sản mặn, lợ ở thị xã

Quảng Yên).

Đối chiếu kết quả phân tích của các mẫu đất tầng mặt lấy cùng 1 vị trí

(cùng loại đất và loại hình sử dụng đất) ở 2 thời điểm khác nhau (năm 2005 và

2016) tại 07 vị trí lấy mẫu đã có 04/07 vị trí lấy mẫu đất suy giảm độ chua:

- Khu vực đất rừng tự nhiên trên đất mùn vàng nhạt trên đá cát tại xã

Thượng Yên Công (thành phố Uông Bí) suy giảm độ chua nặng, giá trị pHKCl

giảm từ mức ít chua pHKCl = 5,14 (năm 2005) xuống mức rất chua pHKCl = 3,74

(năm 2016);

- Khu vực trồng rừng sản xuất trên đất cát glây tại phường Hải Yên (thành

phố Móng Cái) suy giảm độ chua nhẹ, giá trị pHKCl giảm từ mức ít chua pHKCl =

5,42 (năm 2005) xuống mức chua pHKCl = 4,23 (năm 2016);

135

- Khu vực trồng lúa trên đất mặn trung bình và ít tại xã Đài Xuyên (huyện

Vân Đồn) suy giảm độ chua nặng, giá trị pHKCl giảm từ mức ít chua pHKCl =

5,63 (năm 2005) xuống mức rất chua pHKCl = 3,94 (năm 2016);

- Khu vực đất rừng phòng hộ trên đất vàng nhạt trên đá cát tại xã Hồng

Thái Đông (thị xã Đông Triều) suy giảm độ chua nhẹ, giá trị pHKCl giảm từ

pHKCl = 3,68 (năm 2005) xuống pHKCl = 3,60 (năm 2016).

Biểu đồ 39: Biến đổi độ chua đất tầng mặt của một số mẫu đất theo thời gian

Kết quả đánh giá đất bị suy giảm pHKCl trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh như sau:

Bảng 42: Diện tích đất bị chua hóa (suy giảm pHKCl) theo loại đất

Loại đất


Không

suy

giảm

Phân cấp đánh giá đất bị chua hóa (suy

giảm pHKCl) (ha) Diện tích

điều tra

(ha)

Suy

giảm

nhẹ

Suy giảm

trung

bình

Suy

giảm

nặng

Tổng diện

tích đất bị

chua hóa

1. Đất sản xuất nông nghiệp 18.397 8.754 14.365 18.037 41.156 59.553

2. Đất lâm nghiệp 65.222 83.467 81.065 121.870 286.402 351.624

3. Đất nuôi trồng thủy sản 7.273 10.789 2.611 5.320 18.720 25.993

4. Đất bằng chưa sử dụng 10.858 4.523 6.232 7.050 17.805 28.663


Tổng số (ha) 109.396 110.218 111.186 163.103 384.507 493.903


điều tra) 22,15 22,32 22,51 33,02 77,85 100,00

- Tổng diện tích đất bị suy giảm pHKCl của tỉnh Quảng Ninh là 384.507

ha, chiếm 77,85% diện tích điều tra, tập trung tại các huyện: Tiên Yên (50.063

136

ha), Ba Chẽ (50.321 ha), Hoành Bồ (51.559 ha), Bình Liêu (39.321 ha) và thành

phố Móng Cái (33.554 ha). Trong đó:

+ Diện tích đất bị suy giảm pHKCl nặng là 163.103 ha, chiếm 33,02% diện

tích điều tra, phân bố nhiều ở các huyện Tiên Yên (35.922 ha), Bình Liêu

(19.582 ha) và thị xã Đông Triều (19.452 ha).

Đất bị suy giảm pHKCl nặng xuất hiện nhiều nhất trên đất lâm nghiệp

121.870 ha và ít nhất trên đất nuôi trồng thủy sản 5.320 ha.

+ Diện tích đất bị suy giảm pHKCl trung bình là 111.186 ha, chiếm 22,51%

diện tích điều tra và phân bố chủ yếu ở các huyện: Bình Liêu (19.006 ha), Ba

Chẽ (19.362 ha) và thành phố Móng Cái (19.394 ha).

Đất bị suy giảm pHKCl trung bình xuất hiện chủ yếu trên các mục đích sử

dụng đất: đất lâm nghiệp 81.065 ha, đất sản xuất nông nghiệp 14.365 ha, đất đồi

núi chưa sử dụng 6.913 ha, đất bằng chưa sử dụng 6.232 ha.

+ Diện tích đất bị suy giảm pHKCl nhẹ là 110.218 ha, chiếm 22,32% diện

tích điều tra, phân bố nhiều trên địa bàn các huyện: Hoành Bồ (35.891 ha), Ba

Chẽ (26.338 ha) và thị xã Quảng Yên (12.174 ha).

Đất bị suy giảm pHKCl nhẹ xuất hiện nhiều trên đất lâm nghiệp 83.467 ha,

đất nuôi trồng thủy sản 10.789 ha, đất sản xuất nông nghiệp 8.754 ha.

b) Đất bị suy giảm hàm lượng chất hữu cơ tổng số

So sánh giá trị hàm lượng chất hữu cơ tổng số (OM%) các khu vực lấy

mẫu (khoanh đất) năm 2016 của tỉnh Quảng Ninh với giá trị hàm lượng chất

hữu cơ tổng số (OM%) của các khu vực đó trong quá khứ (năm 2005) cho

thấy: có 133/407 khu vực bị suy giảm hàm lượng đất hữu cơ tổng số và mức

suy giảm (∆) dao động từ 0,05 đến 4,02%. Trong đó: suy giảm thấp nhất là

khu vực lấy mẫu đất MD 266 (đất phù sa có tầng loang lổ đỏ vàng (Pf), nuôi

trồng thủy sản ngọt ở thị xã Quảng Yên) và suy giảm cao nhất là khu vực lấy

mẫu đất MDK 1042 (đất vàng nhạt trên đá cát (Fq), rừng phòng hộ ở thành

phố Hạ Long).


(cùng loại đất và loại hình sử dụng đất) ở 2 thời điểm khác nhau (năm 2005

và 2016) tại 07 vị trí lấy mẫu đã có 01/07 vị trí lấy đất có xu thế biến đổi

giảm hàm lượng chất hữu cơ tổng số tại khu vực đất rừng tự nhiên trên đất

mùn vàng nhạt trên đá cát ở xã Thượng Yên Công (thành phố Uông Bí) suy

giảm hàm lượng hữu cơ từ OM% = 4,66% (năm 2005) xuống còn OM% =

4,14% (năm 2016).

137

Biểu đồ 40: Biến đổi hàm lượng chất hữu cơ tổng số đất tầng mặt của một số mẫu

đất theo thời gian

Kết quả đánh giá đất bị suy giảm hàm lượng chất hữu cơ tổng số (OM%)

trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh như sau:

Tổng diện tích đất bị suy giảm hàm lượng chất hữu cơ tổng số của tỉnh

Quảng Ninh là 124.243 ha, chiếm 25,15% diện tích điều tra của tỉnh, tập trung

tại các huyện Hoành Bồ, Tiên Yên và thành phố Móng Cái. Trong đó:

+ Diện tích đất bị suy giảm hàm lượng chất hữu cơ tổng số nặng là 51.181

ha, chiếm 10,36% diện tích điều tra, phân bố chủ yếu ở huyện Hoành Bồ 11.763

ha, thành phố Cẩm Phả 11.629 ha, Móng Cái 10.438 ha và không xuất hiện trên

địa bàn các huyện Đầm Hà, Ba Chẽ.

Đất bị suy giảm hàm lượng chất hữu cơ tổng số nặng xuất hiện chủ yếu

trên các mục đích sử dụng đất: đất lâm nghiệp 37.790 ha, đất sản xuất nông

nghiệp 5.291 ha, đất nuôi trồng thủy sản 5.011 ha.

Bảng 43: Diện tích đất bị suy giảm ham lượng chất hữu cơ tổng số theo loại đất

Loại đất


Không

suy

giảm

Phân cấp đánh giá đất bị suy giảm chất

hữu cơ tổng số (ha) Diện

tích điều

tra

(ha)

Suy

giảm

nhẹ

Suy

giảm

trung

bình

Suy

giảm

nặng

Tổng diện

tích đất bị

suy giảm


2. Đất lâm nghiệp 271.609 27.037 15.188 37.790 80.015 351.624



5. Đất đồi núi chưa sử dụng 23.760 732 2.021 1.557 4.310 28.070

Tổng số (ha) 369.660 39.584 33.478 51.181 124.243 493.903


điều tra) 74,85 8,01 6,78 10,36 25,15 100,00

%

138

+ Diện tích đất bị suy giảm hàm lượng chất hữu cơ tổng số trung bình là

33.478 ha, chiếm 6,78% diện tích điều tra và phân bố chủ yếu ở các huyện Tiên

Yên 5.905 ha, Hải Hà 4.826 ha, Ba Chẽ 4.133 ha.

Đất bị suy giảm hàm lượng chất hữu cơ tổng số trung bình xuất hiện chủ

yếu trên các mục đích sử dụng đất: đất lâm nghiệp 15.188 ha, đất bằng chưa sử

dụng 7.017 ha, đất sản xuất nông nghiệp 5.633 ha.

+ Diện tích đất bị suy giảm hàm lượng chất hữu cơ tổng số nhẹ là 39.584

ha, chiếm 8,01% diện tích điều tra và phân bố chủ yếu ở các huyện Đầm Hà

6.472 ha, Bình Liêu 6.392 ha, Hải Hà 5.837 ha.

Đất bị suy giảm hàm lượng chất hữu cơ tổng số nhẹ xuất hiện chủ yếu



c) Đất bị suy giảm hàm lượng Nitơ tổng số

So sánh giá trị hàm lượng Nitơ tổng số (N%) của các mẫu đất hiện tại

(năm 2016) trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh với giá trị hàm lượng Nitơ tổng số

(N%) của các mẫu đất trong quá khứ (năm 2005) cho thấy: có 171/407 mẫu bị

suy giảm hàm lượng Nitơ tổng số và mức suy giảm (∆) dao động từ 0,01 đến

0,39%. Trong đó: suy giảm thấp nhất là khu vực lấy mẫu đất MD 54 (đất

vàng nhạt trên đá cát (Fq), đất đồi núi chưa sử dụng ở huyện Hải Hà), khu

vực lấy mẫu đất MD 89 (đất đỏ vàng biến đổi do trồng lúa nước (Fl), trồng

lúa ở huyện Tiên Yên), khu vực lấy mẫu đất MDK 1077 (đất vàng nhạt trên

đá cát (Fq), đất rừng đặc dụng ở thành phố Hạ Long) và suy giảm cao nhất là

khu vực lấy mẫu đất MD 78 (trên đất mặn sú vẹt đước (Mm), nuôi trồng thủy

sản mặn, lợ ở huyện Hải Hà).



2016) tại 07 vị trí lấy mẫu đã có 03/07 vị trí lấy mẫu đất suy giảm hàm lượng

Nitơ tổng số trong đất, trong đó:

+ Khu vực đất rừng tự nhiên ở xã Thượng Yên Công (thành phố Uông Bí)

có xu thế biến động giảm hàm lượng Nitơ tổng số từ mức giàu N = 0,44% (năm

2005) xuống mức nghèo N = 0,16% (năm 2016);

+ Khu vực trồng lúa tại xã Đài Xuyên (huyện Vân Đồn) có xu thế biến

động giảm hàm lượng Nitơ tổng số từ 0,21% (năm 2005) xuống còn 0,18%

(năm 2016);

+ Khu vực đất rừng sản xuất tại xã Đầm Hà (huyện Đầm Hà) có xu

thế giảm hàm lượng Nitơ tổng số từ 0,25% (năm 2005) xuống còn 0,20%

(năm 2016).

139

Biểu đồ 41: Biến đổi hàm lượng Nitơ tổng số đất tầng mặt của một số mẫu đất theo

thời gian

Kết quả đánh giá đất bị suy giảm hàm lượng Nitơ tổng số trên địa bàn tỉnh


Tổng diện tích đất bị suy giảm hàm lượng Nitơ tổng số của tỉnh Quảng

Ninh là 135.835 ha, chiếm 27,50% diện tích điều tra, tập trung tại huyện Tiên

Yên, thành phố Móng Cái và thị xã Quảng Yên. Trong đó:

+ Diện tích đất bị suy giảm hàm lượng Nitơ tổng số nặng là 37.154 ha,

chiếm 7,52% diện tích điều tra, phân bố chủ yếu ở huyện Hải Hà 10.181 ha,

Đầm Hà 7.190 ha và không xuất hiện trên địa bàn huyện Ba Chẽ.

Đất bị suy giảm hàm lượng Nitơ tổng số nặng xuất hiện chủ yếu trên các

mục đích sử dụng đất: đất lâm nghiệp 12.607 ha, đất bằng chưa sử dụng 7.888


+ Diện tích đất bị suy giảm hàm lượng Nitơ tổng số trung bình là 58.337

ha, chiếm 11,81% diện tích điều tra và phân bố chủ yếu ở thành phố Móng Cái

13.045 ha, thị xã Quảng Yên 11.878 ha.

Đất bị suy giảm hàm lượng Nitơ tổng số trung bình xuất hiện chủ yếu trên

các loại đất chính: đất lâm nghiệp 25.789 ha, đất nuôi trồng thủy sản 11.761 ha,

đất bằng chưa sử dụng 9.682 ha.

+ Diện tích đất bị suy giảm hàm lượng Nitơ tổng số nhẹ là 40.344 ha,

chiếm 8,17% diện tích điều tra, phân bố chủ yếu ở các huyện Tiên Yên 8.231 ha,

Vân Đồn 8.014 ha và không xuất hiện trên địa bàn huyện Ba Chẽ.

Đất bị suy giảm hàm lượng Nitơ tổng số nhẹ xuất hiện chủ yếu trên các

mục đích sử dụng đất: đất lâm nghiệp 26.804 ha, đất sản xuất nông nghiệp 9.484

ha, đất bằng chưa sử dụng 2.259 ha.

%

140

Bảng 44: Diện tích đất bị suy giảm ham lượng Nitơ tổng số theo loại đất

Loại đất


Không

suy

giảm

Phân cấp đánh giá đất bị suy giảm Nitơ

tổng số (ha) Diện tích

điều tra

(ha)

Suy

giảm

nhẹ

Suy giảm

trung

bình

Suy

giảm

nặng

Tổng diện

tích đất bị

suy giảm


2. Đất lâm nghiệp 286.424 26.804 25.789 12.607 65.200 351.624



5. Đất đồi núi chưa sử dụng 23.682 753 1.949 1.686 4.388 28.070

Tổng số (ha) 358.068 40.344 58.337 37.154 135.835 493.903

Cơ cấu (% diện tích điều

tra) 72,50 8,17 11,81 7,52 27,50 100,00

d) Đất bị suy giảm hàm lượng Phốt pho tổng số

So sánh giá trị hàm lượng Phốt pho tổng số (P2O5%) của các khu vực lấy

mẫu (khoanh đất) năm 2016 của tỉnh Quảng Ninh với giá trị hàm lượng Phốt

pho tổng số (P2O5%) của các khu vực đó trong quá khứ (năm 2005) cho thấy: có

169/407 khu vực lấy mẫu bị suy giảm hàm lượng Phốt pho tổng số và mức suy

giảm (∆) dao động từ 0,01 đến 0,17%. Trong đó: suy giảm thấp nhất là khu vực

lấy mẫu đất MD 38 (đất đỏ vàng trên đá sét và biến chất (Fs), trồng cây lâu năm

ở huyện Hải Hà), khu vực lấy mẫu đất MDK 1015 (đất nâu tím trên đá sét màu

tím (Fe), đất rừng sản xuất ở thành phố Móng Cái) và suy giảm cao nhất là khu

vực lấy mẫu đất MDK 1049 (đất vàng nhạt trên đá cát (Fq), đất rừng sản xuất ở

thành phố Móng Cái).



2016) tại 07 vị trí lấy mẫu đã có 04/07 vị trí lấy mẫu đất suy giảm hàm lượng

Phốt pho tổng số, bao gồm:

- Khu vực đất rừng tự nhiên ở xã Thượng Yên Công (thành phố Uông Bí)

suy giảm hàm lượng Phốt pho tổng số, giảm từ mức giàu 0,13% (năm 2005)

xuống mức trung bình 0,06% (năm 2016);

- Khu vực trồng lúa tại xã Đài Xuyên (huyện Vân Đồn) suy giảm hàm lượng

Phốt pho tổng số, giảm từ 0,13% (năm 2005) xuống còn 0,09% (năm 2017);

- Khu vực trồng lúa tại xã Hải Xuân (thành phố Móng Cái) suy giảm nhẹ hàm

lượng Phốt pho tổng số, giảm từ 0,09% (năm 2005) xuống còn 0,08% (năm 2016);

- Khu vực đất rừng sản xuất tại xã Đầm Hà (huyện Đầm Hà) suy giảm hàm

lượng Phốt pho tổng số, giảm từ 0,15% (năm 2005) xuống còn 0,09% (năm 2016).

141

Biểu đồ 42: Biến đổi hàm lượng Phốt pho tổng số đất tầng mặt của một số mẫu đất

theo thời gian

- Kết quả đánh giá đất bị suy giảm hàm lượng Phốt pho tổng số trên địa

bàn tỉnh Quảng Ninh như sau:

Tổng diện tích đất bị suy giảm hàm lượng Phốt pho tổng số của tỉnh

Quảng Ninh là 146.797 ha, chiếm 29,72% diện tích điều tra của tỉnh, tập trung

tại thành phố Móng Cái và huyện Tiên Yên. Trong đó:

+ Diện tích đất bị suy giảm hàm lượng Phốt pho tổng số nặng là 41.602

ha, chiếm 8,42% diện tích điều tra, phân bố chủ yếu ở thành phố Móng Cái

22.629 ha, thị xã Quảng Yên 10.917 ha và không xuất hiện trên địa bàn huyện

Ba Chẽ, thành phố Cẩm Phả.

Đất bị suy giảm hàm lượng Phốt pho tổng số nặng xuất hiện chủ yếu trên

các mục đích sử dụng đất: đất lâm nghiệp 15.792 ha, đất nuôi trồng thủy sản

11.211 ha, đất sản xuất nông nghiệp 7.024 ha.

+ Diện tích đất bị suy giảm hàm lượng Phốt pho tổng số trung bình là

45.056 ha, chiếm 9,12% diện tích điều tra và phân bố chủ yếu ở các huyện Bình

Liêu 8.838 ha, Tiên Yên 7.880 ha, Vân Đồn 7.358 ha.

Đất bị suy giảm hàm lượng Phốt pho tổng số trung bình xuất hiện chủ yếu



+ Diện tích đất bị suy giảm hàm lượng Phốt pho tổng số nhẹ là 60.139 ha,

chiếm 12,18% diện tích điều tra, phân bố chủ yếu ở các huyện Tiên Yên 21.745

ha, Hải Hà 10.037 ha, Vân Đồn 8.931 ha.

Đất bị suy giảm hàm lượng Phốt pho tổng số nhẹ xuất hiện chủ yếu trên

các mục đích sử dụng đất: đất lâm nghiệp 38.433 ha, đất sản xuất nông nghiệp

8.792 ha, đất đồi núi chưa sử dụng 6.178 ha.

%

142

Bảng 45: Diện tích đất bị suy giảm ham lượng Phốt pho tổng số theo loại đất

Loại đất


Không

suy

giảm

Phân cấp đánh giá đất bị suy giảm Phốt

pho tổng số (ha) Diện

tích

điều tra

(ha)

Suy

giảm

nhẹ

Suy giảm

trung

bình

Suy

giảm

nặng

Tổng diện

tích đất bị

suy giảm


2. Đất lâm nghiệp 269.451 38.433 27.948 15.792 82.173 351.624



5. Đất đồi núi chưa sử dụng 18.505 6.178 2.555 832 9.565 28.070

Tổng số (ha) 347.106 60.139 45.056 41.602 146.797 493.903


tra) 70,28 12,18 9,12 8,42 29,72 100,00

đ) Đất bị suy giảm hàm lượng Kali tổng số

So sánh giá trị hàm lượng Kali tổng số (K2O%) của các khu vực lấy mẫu

(khoanh đất) năm 2016 của tỉnh Quảng Ninh với giá trị hàm lượng Kali tổng số

(K2O%) của các khu vực đó trong quá khứ (năm 2005) cho thấy có 267/407 khu

vực bị suy giảm hàm lượng Kali tổng số và mức suy giảm (∆) dao động từ 0,01

đến 1,78%. Trong đó: suy giảm thấp nhất là khu vực lấy mẫu đất MDK 1059

(đất đỏ vàng trên đá macma axit (Fa), đất rừng sản xuất tại huyện Bình Liêu) và

suy giảm cao nhất là khu vực lấy mẫu đất MD 80 (đất nâu tím trên đá sét màu

tím (Fe), đất rừng sản xuất ở huyện Tiên Yên).



năm 2016) 07 vị trí lấy mẫu đã có 04/07 vị trí lấy mẫu đất suy giảm hàm lượng

kali tổng số, bao gồm:

- Khu vực đất rừng tự nhiên ở xã Thượng Yên Công (thành phố Uông Bí)

suy giảm nhẹ hàm lượng Kali tổng số giá trị K2O% = 1,28% (năm 2005) xuống

còn K2O% = 1,07% (năm 2016);


phố Móng Cái) suy giảm hàm lượng Kali tổng số từ K2O% = 0,52% (năm 2005)

xuống còn K2O% = 0,14% (năm 2016);

- Khu vực đất rừng sản xuất trên đất phèn tiềm tàng sâu mặn trung bình và ít

tại xã Đầm Hà (huyện Đầm Hà) suy giảm hàm lượng Kali tổng số từ mức trung

bình (K2O% = 1,51% năm 2005) xuống mức nghèo (K2O% = 0,45% năm 2016);

- Khu vực đất rừng phòng hộ trên đất vàng nhạt trên đá cát thuộc xã Hồng

Thái Đông (thị xã Đông Triều) suy giảm hàm lượng Kali tổng số từ K2O% =

0,60% (năm 2005) xuống còn K2O% = 0,26% (năm 2016).

143

Biểu đồ 43: Biến đổi hàm lượng Kali tổng số đất tầng mặt của một số mẫu đất theo

thời gian

Kết quả đánh giá đất bị suy giảm hàm lượng Kali tổng số trên địa bàn tỉnh


Tổng diện tích đất bị suy giảm hàm lượng Kali tổng số của tỉnh Quảng

Ninh là 252.554 ha, chiếm 51,13% diện tích điều tra của tỉnh, tập trung tại các

huyện Bình Liêu, Tiên Yên, Hải Hà, thành phố Móng Cái. Trong đó:

+ Diện tích đất bị suy giảm hàm lượng Kali tổng số nặng là 38.108 ha,

chiếm 7,72% diện tích điều tra, phân bố ở các huyện Tiên Yên, Hải Hà, Bình

Liêu, Đầm Hà, thị xã Quảng Yên, thành phố Móng Cái, Hạ Long và không xuất

hiện trên địa bàn các huyện Ba Chẽ, Vân Đồn, Hoành Bồ, thị xã Đông Triều,

thành phố Cẩm Phả, Uông Bí.

Đất bị suy giảm hàm lượng Kali tổng số nặng xuất hiện chủ yếu trên các

mục đích sử dụng đất: đất lâm nghiệp 23.415 ha, đất nuôi trồng thủy sản 8.285


+ Diện tích đất bị suy giảm hàm lượng Kali tổng trung bình là 48.527 ha,

chiếm 9,82% diện tích điều tra và phân bố chủ yếu ở các huyện Bình Liêu

11.908 ha, Vân Đồn 7.586 ha, Đầm Hà 7.131 ha.

Đất bị suy giảm hàm lượng Kali tổng số trung bình xuất hiện chủ yếu trên

các mục đích sử dụng đất: đất lâm nghiệp 26.116 ha, đất sản xuất nông nghiệp

14.710 ha, đất nuôi trồng thủy sản 3.984 ha.

+ Diện tích đất bị suy giảm hàm lượng Kali tổng số nhẹ là 165.919 ha,

chiếm 33,59% diện tích điều tra, phân bố chủ yếu ở thành phố Móng Cái 28.484

ha và các huyện Bình Liêu 26.140 ha, Tiên Yên 25.091 ha.

Đất bị suy giảm hàm lượng Kali tổng số nhẹ xuất hiện chủ yếu trên các


24.552 ha, đất đồi núi chưa sử dụng 11.988 ha.

%

144

Bảng 46: Diện tích đất bị suy giảm ham lượng Kali tổng số theo loại đất

Loại đất


Không

suy

giảm

Phân cấp đánh giá đất bị suy giảm Kali

tổng số (ha) Diện

tích

điều tra

(ha)

Suy

giảm

nhẹ

Suy giảm

trung

bình

Suy

giảm

nặng

Tổng diện

tích đất bị

suy giảm


2. Đất lâm nghiệp 189.831 112.262 26.116 23.415 161.793 351.624


4. Đất bằng chưa sử dụng 14.507 10.782 914 2.460 14.156 28.663


Tổng số (ha) 241.349 165.919 48.527 38.108 252.554 493.903


tra) 48,87 33,59 9,82 7,72 51,13 100,00

e) Đất bị suy giảm dung tích hấp thu

So sánh giá trị về dung tích hấp thu (CEC) của các khu vực lấy mẫu

(khoanh đất) năm 2016 của tỉnh Quảng Ninh với giá trị về dung tích hấp thu

(CEC) của các khu vực đó trong quá khứ (năm 2005) cho thấy có 236/407 mẫu

bị suy giảm dung tích hấp thu và mức suy giảm (∆) dao động từ 0,02 đến 18,77

lđl/100g đất. Trong đó: mức độ suy giảm thấp nhất là khu vực lấy mẫu đất MD

174 (đất phù sa không được bồi chua (Pc), trồng lúa ở huyện Vân Đồn) và mức

độ suy giảm cao nhất là khu vực lấy mẫu đất MD 51 (đất đỏ vàng biến đổi do

trồng lúa nước (Fl), trồng lúa ở huyện Hải Hà).

Đối chiếu kết quả phân tích của các mẫu đất tầng mặt lấy cùng 1 vị trí (cùng

loại đất và loại hình sử dụng đất) ở 2 thời điểm khác nhau (năm 2005 và 2016) tại 07

vị trí lấy mẫu đã có 05/07 vị trí lấy mẫu đất suy giảm dung tích hấp thu; bao gồm:

- Khu vực đất rừng tự nhiên trên đất mùn vàng nhạt trên đá cát ở xã Thượng

Yên Công (thành phố Uông Bí) suy giảm hàm lượng CEC nhẹ (giảm từ 24,70

lđl/100g đất năm 2005 xuống còn 10,88 lđl/100g đất năm 2016);


phố Móng Cái) suy giảm hàm lượng CEC nhẹ (giảm từ 3,64 lđl/100g đất năm 2005

xuống còn 3,20 lđl/100g đất năm 2016);

- Khu vực đất trồng lúa 2 vụ tại xã Đài Xuyên (huyện Vân Đồn) suy giảm

hàm lượng CEC lớn (từ mức trung bình với CEC = 22,12 lđl/100g đất năm 2005

xuống mức thấp CEC = 8,32 lđl/100g đất năm 2017) với trị số tuyệt đối giảm là

13,80 lđl/100g đất;

- Khu vực trồng lúa trên đất phèn hoạt động sâu tại xã Hải Xuân (thành

phố Móng Cái) suy giảm hàm lượng CEC từ CEC = 9,63 lđl/100g đất năm 2005

xuống CEC = 3,60 lđl/100g đất năm 2016;

145

- Khu vực đất rừng sản xuất trên đất phèn tiềm tàng sâu mặn trung bình và ít

tại xã Đầm Hà (huyện Đầm Hà) suy giảm hàm lượng CEC từ mức trung bình CEC =

21,31 lđl/100g đất năm 2005 xuống mức thấp CEC = 6,00 lđl/100g đất năm 2016.

Biểu đồ 44: Biến đổi dung tích hấp thu đất tầng mặt của một số mẫu đất

theo thời gian

Kết quả đánh giá đất bị suy giảm dung tích hấp thu trên địa bàn tỉnh


Tổng diện tích đất bị suy giảm dung tích hấp thu của tỉnh Quảng Ninh là

178.350 ha, chiếm 36,11% diện tích điều tra của tỉnh, tập trung tại thành phố

Móng Cái và các huyện Hải Hà, Tiên Yên. Trong đó:

+ Diện tích đất bị suy giảm dung tích hấp thu nặng là 11.023 ha, chiếm

2,23% diện tích điều tra, phân bố ở các huyện Vân Đồn, Tiên Yên, Hải Hà, Đầm

Hà, Bình Liêu, thành phố Móng Cái, Hạ Long, Uông Bí, thị xã Quảng Yên và

không xuất hiện trên địa bàn các huyện Ba Chẽ, Hoành Bồ, thị xã Đông Triều,

thành phố Cẩm Phả.

Đất bị suy giảm dung tích hấp thu nặng xuất hiện chủ yếu trên các mục

đích sử dụng đất: đất lâm nghiệp 3.711 ha, đất sản xuất nông nghiệp 3.498 ha,

đất bằng chưa sử dụng 1.957 ha.

+ Diện tích đất bị suy giảm dung tích hấp thu trung bình là 45.231 ha,

chiếm 9,16% diện tích điều tra và phân bố chủ yếu ở thành phố Móng Cái

21.893 ha, huyện Hải Hà 6.942 ha, thị xã Quảng Yên 3.551 ha.

Đất bị suy giảm dung tích hấp thu trung bình xuất hiện chủ yếu trên các


10.223 ha, đất bằng chưa sử dụng 6.649 ha.

+ Diện tích đất bị suy giảm dung tích hấp thu nhẹ là 122.096 ha, chiếm

24,72% diện tích điều tra, phân bố chủ yếu ở các huyện Hải Hà 20.832 ha, Đầm

Hà 18.297 ha, Tiên Yên 16.281 ha.

lđl/100g đất

146

Đất bị suy giảm dung tích hấp thu nhẹ xuất hiện chủ yếu trên các mục

đích sử dụng đất: đất lâm nghiệp 67.338 ha, đất sản xuất nông nghiệp 25.662 ha,

đất nuôi trồng thủy sản 13.961 ha.

Bảng 47: Diện tích đất bị suy giảm dung tích hấp thu theo loại đất

Loại đất


Không

suy

giảm

Phân cấp đánh giá đất bị suy giảm dung

tích hấp thu (ha) Diện tích

điều tra

(ha)

Suy

giảm

nhẹ

Suy giảm

trung

bình

Suy

giảm

nặng

Tổng diện

tích đất bị

suy giảm


2. Đất lâm nghiệp 258.477 67.338 22.098 3.711 93.147 351.624



5. Đất đồi núi chưa sử dụng 23.378 3.860 470 362 4.692 28.070

Tổng số (ha) 315.553 122.096 45.231 11.023 178.350 493.903


tra) 63,89 24,72 9,16 2,23 36,11 100,00

4.2. Kết quả đánh giá đất bị suy giảm độ phì

4.2.1. Kết quả đánh giá theo mức độ

Tổng hợp kết quả đánh giá đất bị suy giảm độ phì theo mức độ cho thấy:

toàn tỉnh Quảng Ninh có 304.764 ha đất bị suy giảm độ phì, chiếm 61,71% diện

tích điều tra của tỉnh, trong đó:

Đất không bị

suy giảm độ phì

189.139 ha

38,29%

Suy giảm độ phì

nhẹ

137.361 ha

27,81%

Suy giảm độ phì

trung bình

96.623 ha

19,57%

Suy giảm độ

phì nặng

70.780 ha

14,33%

Biểu đồ 45: Cơ cấu giá trị % đất bị suy giảm độ phì

- Diện tích đất bị suy giảm độ phì nặng là 70.780 ha, chiếm 14,33% diện

tích điều tra, phân bố chủ yếu trên địa bàn các huyện Đầm Hà 7.730 ha, thành

phố Móng Cái 18.115 ha, thành phố Cẩm Phả 11.664 ha.

147

Hình số 26: Bản đồ đất bị suy giảm độ phì kỳ đầu tỉnh Quảng Ninh

148

Diện tích đất bị suy giảm độ phì nặng xuất hiện chủ yếu trên đất lâm

nghiệp 38.094 ha, đất sản xuất nông nghiệp 12.449 ha, đất bằng chưa sử dụng

9.578 ha.

Bảng 48: Diện tích đất bị suy giảm độ phì nhiêu theo loại đất

Loại đất


Đất

không

bị suy

giảm độ

phì

Mức độ suy giảm độ phì (ha) Diện

tích

điều

tra (ha)

Suy

giảm

nhẹ

Suy

giảm

trung

bình

Suy

giảm

nặng

Tổng

diện tích

suy giảm


2. Đất lâm nghiệp 144.198 91.677 77.655 38.094 207.426 351.624

3. Đất nuôi trồng thủy sản 6.288 10.217 1.357 8.131 19.705 25,993

4. Đất bằng chưa sử dụng 10.414 7.826 845 9.578 18.249 28.663


Tổng số (ha) 189.139 137.361 96.623 70.780 304.764 493.903

Cơ cấu (% diện tích điều tra) 38,29 27,81 19,57 14,33 61,71 100,00

- Diện tích đất bị suy giảm độ phì trung bình là 96.623 ha, chiếm 19,57%

diện tích điều tra, phân bố nhiều trên địa bàn các huyện Vân Đồn 14.334 ha,

Tiên Yên 13.783 ha, Hải Hà 10.698 ha.

Diện tích đất bị suy giảm độ phì trung bình xuất hiện chủ yếu trên đất lâm

nghiệp 77.655 ha, đất sản xuất nông nghiệp 13.231 ha, đất đồi núi chưa sử dụng

3.535 ha.

- Đất bị suy giảm độ phì nhẹ là 137.361 ha, chiếm 27,81% diện tích điều

tra, phân bố nhiều trên địa bàn các huyện Tiên Yên 30.496 ha, Bình Liêu 26.477

ha, thị xã Đông Triều 17.620 ha.

Diện tích đất bị suy giảm độ phì nhẹ xuất hiện nhiều trên đất lâm

nghiệp 91.677 ha, đất sản xuất nông nghiệp 16.080 ha, đất đồi núi chưa sử

dụng 11.561 ha.

4.2.1. Đất bị suy giảm độ phì theo đơn vị hành chính

* Đất bị suy giảm độ phì trên địa bàn thành phố Hạ Long

Trong tổng diện tích điều tra 12.871 ha của thành phố có 8.487 ha bị suy

giảm độ phì (chiếm 65,94% diện tích điều tra). Diện tích đất bị suy giảm độ phì

chia theo mức độ và theo loại đất (mục đích sử dụng đất) như sau:

- Theo mức độ: suy giảm nặng có 5.017 ha (chiếm 38,98%), suy giảm độ

phì trung bình có 2.400 ha (chiếm 18,65%) và suy giảm độ phì nhẹ có 1.070 ha

(chiếm 8,31%).

- Theo mục đích sử dụng:

149

+ Đất sản xuất nông nghiệp có 1.601 ha bị suy giảm độ phì, trong đó: có

262 ha bị suy giảm nhẹ, 351 ha bị suy giảm trung bình và 988 ha bị suy giảm

nặng. Diện tích đất bị suy giảm độ phì xuất hiện nhiều trên địa bàn các phường:

Đại Yên, Hà Khẩu, Hà Phong, Giếng Đáy, Việt Hưng và phân bố trên các loại

hình sử dụng đất: đất trồng lúa 313 ha, đất trồng cây hàng năm 105 ha, đất trồng

cây lâu năm 1.176 ha. Đất sản xuất nông nghiệp của thành phố bị suy giảm độ

phì chủ yếu do suy giảm hàm lượng chất hữu cơ tổng số và độ chua trung bình

đến mạnh (1.055 ha).

+ Đất lâm nghiệp có 5.383 ha bị suy giảm độ phì, trong đó: có 704 ha bị

suy giảm nhẹ, 2.049 ha bị suy giảm trung bình, 2.630 ha bị suy giảm nặng, phân

bố trên địa bàn các phường: Cao Xanh, Đại Yên, Hà Khánh, Hà Lầm, Hà Phong,

Hà Trung, Bãi Cháy, Hùng Thắng, Việt Hưng và trên các loại hình sử dụng đất:

đất trồng rừng sản xuất 4.248 ha, đất rừng tự nhiên 1.135 ha. Đất lâm nghiệp của

thành phố bị suy giảm độ phì chủ yếu do suy giảm hàm lượng chất hữu cơ tổng

số và độ chua trung bình đến mạnh (2.630 ha).

+ Đất nuôi trồng thủy sản có 37 ha bị suy giảm độ phì và tập trung ở mức nặng.

+ Đất chưa sử dụng có 1.503 ha bị suy giảm độ phì, trong đó: có 104 ha bị

suy giảm nhẹ, 1.362 ha bị suy giảm nặng và phân bố trên địa bàn các phường:

Hà Phong, Hà Khẩu.

Nhìn chung, trên địa bàn thành phố Hạ Long đất bị suy giảm độ tập trung

trên: đất trồng rừng sản xuất (keo), đất chưa sử dụng và trên địa bàn các phường:

Cao Xanh, Đại Yên, Hà Khánh, Hà Lầm, Hà Phong, Hà Trung, Bãi Cháy, Hùng

Thắng, Việt Hưng và do bị suy giảm hàm lượng chất hữu cơ tổng số và suy

giảm pHKCl trung bình đến nặng.

* Đất bị suy giảm độ phì trên địa bàn thành phố Móng Cái



chia theo mức độ và theo mục đích sử dụng đất như sau:

- Theo mức độ: suy giảm nặng có 18.115 ha (chiếm 44,50%), suy giảm

trung bình có 6.973 ha (chiếm 17,13%) và suy giảm nhẹ có 13.954 ha (chiếm

34,28%).



2.001 ha bị suy giảm nhẹ, 768 ha bị suy giảm trung bình, 1.752 ha bị suy giảm

nặng, phân bố trên địa bàn các xã, phường: Bắc Sơn, Vạn Ninh, Hải Tiến, Hải

Sơn, Hải Xuân, Hải Yên và trên các loại hình sử dụng đất: đất chuyên trồng lúa

nước 3.394 ha, đất trồng cây hàng năm 164 ha và đất trồng cây lâu năm 963 ha.

150

Đất sản xuất nông nghiệp của thành phố bị suy giảm độ phì chủ yếu là do bị suy

giảm hàm lượng chất hữu cơ tổng số (2.535 ha), do suy giảm pHKCl (3.312 ha),

do suy giảm CEC (3.374 ha).

+ Đất lâm nghiệp có 23.184 ha bị suy giảm độ phì, trong đó: có 7.999 ha

bị suy giảm nhẹ, 5.694 ha bị suy giảm trung bình, 9.491 ha bị suy giảm nặng,

phân bố trên địa bàn xã, phường: Hải Sơn, Hải Yên, Quảng Nghĩa, Hải Đông và

trên các loại hình sử dụng đất: đất trồng rừng sản xuất 14.952 ha, đất rừng tự

nhiên 4.568 ha, đất khoanh nuôi phục hồi rừng 3.664 ha. Đất lâm nghiệp của

thành phố bị suy giảm độ phì chủ yếu do bị suy giảm hàm lượng chất hữu cơ

tổng số (10.413 ha), do suy giảm pHKCl (16.654 ha).

+ Đất nuôi trồng thủy sản có 3.670 ha bị suy giảm độ phì, trong đó: có

2.435 ha bị suy giảm nặng, 88 ha bị suy giảm trung bình, 1.147 ha bị suy giảm

nhẹ, phân bố trên địa bàn xã: Hải Đông, Vạn Ninh và phường Bình Ngọc.

+ Đất chưa sử dụng có 7.667 ha bị suy giảm độ phì, trong đó: có 2.807 ha

bị suy giảm nhẹ, 423 ha bị suy giảm trung bình, 4.437 ha bị suy giảm nặng và

phân bố trên địa bàn các xã: Hải Sơn, Hải Yên, Hải Đông.

Nhìn chung, trên địa bàn thành phố Móng Cái đất bị suy giảm độ phì tập

trung trên: đất trồng rừng sản xuất (keo), đất chưa sử dụng, đất khoanh nuôi

phục hồi rừng và trên địa bàn các xã, phường: Hải Đông, Vạn Ninh, Bình Ngọc,

Hải Yên và do bị suy giảm hàm lượng chất hữu cơ tổng số và suy giảm pHKCl

trung bình đến nặng.

* Đất bị suy giảm độ phì trên địa bàn thành phố Cẩm Phả




- Theo mức độ: toàn bộ diện tích đất bị suy giảm độ phì của thành phố bị

suy giảm nặng.


+ Đất sản xuất nông nghiệp có 602 ha bị suy giảm nặng, phân bố trên địa

bàn xã Dương Huy và trên loại hình sử dụng đất trồng cây lâu năm. Đất nông

nghiệp của thành phố bị suy giảm độ phì do bị suy giảm hàm lượng chất hữu cơ

tổng số và suy giảm pHKCl nặng.

+ Đất lâm nghiệp có 10.423 ha bị suy giảm độ phì, trong đó: có

9.953 ha đất rừng trồng và 470 ha đất rừng tự nhiên, phân bố trên trên địa

bàn các phường: Mông Dương, Quang Hanh. Đất nông nghiệp của thành

phố bị suy giảm độ phì do bị suy giảm hàm lượng chất hữu cơ tổng số và

suy giảm pHKCl nặng.

151

+ Đất nuôi trồng thủy sản có 90 ha bị suy giảm độ phì.

+ Đất chưa sử dụng có 549 ha bị suy giảm độ phì, phân bố trên địa bàn xã

Cộng Hòa và phường Quang Hanh.

Nhìn chung, trên địa bàn thành phố Cẩm Phả đất bị suy giảm độ phì tập

trung trên: đất trồng rừng sản xuất (keo) và tập trung trên địa bàn phường: Mông

Dương, Quang Hanh và bị suy giảm độ phì do bị suy giảm hàm lượng chất hữu

cơ tổng số và suy giảm pHKCl nặng.

* Đất bị suy giảm độ phì trên địa bàn thành phố Uông Bí




- Theo mức độ: suy giảm độ phì nặng có diện tích là 839 ha (chiếm

4,12%); suy giảm trung bình có 7.808 ha (chiếm 38,30%) và suy giảm nhẹ có

1.842 ha (chiếm 9,03%).



1.004 ha bị suy giảm nhẹ, 1.085 ha bị suy giảm trung bình, 139 ha bị suy giảm

nặng. Diện tích đất sản xuất nông nghiệp trên địa bàn của thành phố phân bố

trên địa bàn xã, phường: Thượng Yên Công, Phương Đông, Phương Nam, Bắc

Sơn, trên các loại hình sử dụng đất: đất trồng lúa (1.406 ha), đất trồng cây hàng

năm (172 ha), đất trồng cây lâu năm (650 ha) và suy giảm độ phì chủ yếu do suy

giảm độ chua (pHKCl).

+ Đất lâm nghiệp có 7.053 ha bị suy giảm độ phì, trong đó: có 406 ha bị

suy giảm nhẹ, 6.317 ha bị suy giảm trung bình, 330 ha bị suy giảm nặng, phân bố

trên địa bàn các phường: Vàng Danh, Bắc Sơn, Thanh Sơn, xã Thượng Yên Công.

Diện tích đất lâm nghiệp trên địa bàn thành phố bị suy giảm độ phì tâp trung trên

các loại hình sử dụng: đất trồng rừng sản xuất 5.541 ha, đất khoanh nuôi phục hồi

rừng 1.330 ha, đất rừng tự nhiên 182 ha và đất bị suy giảm độ phì chủ yếu do suy

giảm độ chua (pHKCl), suy giảm hàm lượng chất hữu cơ tổng số (OM%).

+ Đất nuôi trồng thủy sản có 934 ha bị suy giảm độ phì, trong đó: 432 ha

bị suy giảm nhẹ, 132 ha bị suy giảm trung bình, 370 ha bị suy giảm nặng và

phân bố trên địa bàn các xã, phường: Yên Thanh, Phương Đông, Phương Nam,

Điền Công.

+ Đất chưa sử dụng có 274 ha bị suy giảm độ phì và tập trung ở mức

trung bình, phân bố trên địa bàn phường Bắc Sơn.

Nhìn chung, trên địa bàn thành phố Uông Bí đất bị suy giảm độ phì tập

trung trên: đất trồng rừng sản xuất (keo), đất khoanh nuôi phục hồi rừng, đất

152

trồng lúa và phân bố trên địa bàn phường: Vàng Danh, Bắc Sơn, Thanh Sơn, xã

Thượng Yên Công và bị suy giảm độ phì do bị suy giảm pHKCl và suy giảm hàm

lượng chất hữu cơ tổng số.

* Đất bị suy giảm độ phì trên địa bàn huyện Bình Liêu

Trong tổng diện tích điều tra 45.228 ha của huyện Bình Liêu có 39.169 ha

bị suy giảm độ phì (chiếm 86,60% diện tích điều tra). Diện tích đất bị suy giảm

độ phì chia theo mức độ và theo mục đích sử dụng đất như sau:

- Theo mức độ: bị suy giảm nặng có 2.426 ha (chiếm 5,36%), bị suy giảm

trung bình có 10.266 ha (chiếm 22,70%) và suy giảm nhẹ có 26.477 ha (chiếm

58,54%).



2.485 ha bị suy giảm nhẹ, 970 ha bị suy giảm trung bình và 66 ha bị suy giảm

năng. Diện tích đất nông nghiệp bị suy giảm độ phì phân bố trên địa bàn các xã:

Húc Động, Lục Hồn, Hoành Mô, Vô Ngại, Tình Húc, trên các loại hình sử dụng

đất: đất trồng lúa 2.187 ha, đất trồng cây hàng năm 630 ha, đất trồng cây lâu

năm 704 ha và đất bị suy giảm độ phì chủ yếu do suy giảm độ chua (pHKCl), suy

giảm hàm lượng chất hữu cơ tổng số (OM%).


bị suy giảm nhẹ, 8.300 ha bị suy giảm trung bình, 1.141 ha bị suy giảm độ nặng.

Diện tích đất lâm nghiệp bị suy giảm độ phì phân bố trên địa bàn các xã: Đồng

Văn, Đồng Tâm, Vô Ngại, Húc Động, trên các loại hình sử dụng đất: đất trồng

rừng sản xuất 20.556 ha, đất khoanh nuôi phục hồi rừng 5.029 ha, đất rừng tự

nhiên 3.810 ha và đất bị suy giảm độ phì chủ yếu do suy giảm độ chua (pHKCl),

suy giảm hàm lượng Kali tổng số (K2O%).

+ Đất nuôi trồng thủy sản có 40 ha bị suy giảm độ phì và tập trung ở mức

suy giảm nặng.


bị suy giảm nhẹ, 996 ha bị suy giảm trung bình, 1.219 ha bị suy giảm nặng và

phân bố trên địa bàn các xã: Húc Động, Đồng Văn, Vô Ngại.

Nhìn chung, trên địa bàn huyện Bình Liêu đất bị suy giảm độ phì tập

trung trên: đất trồng rừng sản xuất (keo, thông, quế), đất chưa sử dụng, đất

khoanh nuôi phục hồi rừng, đất trồng lúa và phân bố trên địa bàn các xã: Đồng

Văn, Đồng Tâm, Vô Ngại, Húc Động và bị suy giảm độ phì do bị suy giảm

pHKCl, suy giảm hàm lượng Kali tổng số (K2O%), suy giảm hàm lượng chất hữu

cơ tổng số (OM%).

153

* Đất bị suy giảm độ phì trên địa bàn huyện Tiên Yên

Trong tổng diện tích điều tra 58.655 ha của huyện Tiên Yên có 48.786 ha

bị suy giảm độ phì (chiếm 83,17%). Diện tích đất bị suy giảm độ phì chia theo

mức độ và theo mục đích sử dụng đất như sau:

- Theo mức độ: suy giảm nặng có 4.507 ha (chiếm 7,68%), suy giảm trung bình

có 13.783 ha (chiếm 23,50%) và suy giảm nhẹ có 30.496 ha (chiếm 51,99%).



2.039 ha bị suy giảm nhẹ, 496 ha bị suy giảm trung bình, 571 ha bị suy giảm

nặng và phân bố trên địa bàn các xã: Phong Dụ, Đại Dực, Hà Lâu, Hải Lạng.

Diện tích đất nông nghiệp của huyện bị suy giảm độ phì tập trung trên các loại

hình sử dụng đất: đất trồng lúa 2.350 ha, đất trồng cây hàng năm 480 ha, đất

trồng cây lâu năm 276 ha và đất bị suy giảm độ phì do bị suy giảm pHKCl, suy

giảm hàm lượng Kali tổng số (K2O%).


bị suy giảm nhẹ, 12.422 ha bị suy giảm trung bình, 2.313 ha bị suy giảm nặng,

phân bố trên địa bàn các xã: Hà Lâu, Đồng Rui, Hải Lạng, Phong Dụ, Điền Xá,

Đại Thành. Diện tích đất lâm nghiệp của huyện bị suy giảm độ phì tập trung trên

các loại hình sử dụng đất: đất trồng rừng sản xuất 26.089 ha, đất khoanh nuôi

phục hồi rừng 6.058 ha, đất rừng tự nhiên 2.382 ha và đất bị suy giảm độ phì

chủ yếu do bị suy giảm pHKCl, suy giảm hàm lượng Phốt pho tổng số (P2O5%),

suy giảm hàm lượng Kali tổng số (K2O%).

+ Đất nuôi trồng thủy sản có 2.157 ha bị suy giảm độ phì, trong đó: có

1.129 ha bị suy giảm nhẹ, 39 ha bị suy giảm trung bình, 989 ha suy giảm nặng,

phân bố trên địa bàn các xã: Đồng Rui, Đông Hải, Hải Lạng và đất bị suy giảm

độ phì chủ yếu do suy giảm hàm lượng Nitơ tổng số (N%), suy giảm dung tích

hấp thu (CEC lđl/100g đất).


bị suy giảm nhẹ, 826 ha bị suy giảm trung bình, 634 ha bị suy giảm nặng và

phân bố trên địa bàn các xã: Hà Lâu, Đồng Rui, Đông Hải.

Nhìn chung, trên địa bàn huyện Tiên Yên đất bị suy giảm độ phì tập trung

trên: đất trồng rừng sản xuất (keo, thông, quế), đất chưa sử dụng, đất khoanh

nuôi phục hồi rừng và bị suy giảm độ phì do suy giảm hàm lượng Kali tổng số

(K2O%), suy giảm hàm lượng Phốt pho tổng số (P2O5%).

* Đất bị suy giảm độ phì trên địa bàn huyện Đầm Hà

Trong tổng diện tích điều tra 30.193 ha của huyện Đầm Hà có 22.909 ha

bị suy giảm độ phì (chiếm 75,88% diện tích điều tra của huyện). Diện tích đất bị

suy giảm độ phì chia theo mức độ và theo mục đích sử dụng đất như sau:

154

- Theo mức độ: suy giảm nặng có 7.730 ha (chiếm 25,60%), suy giảm trung

bình có 9.666 ha (chiếm 32,02), suy giảm nhẹ có 5.513 ha (chiếm 18,26%).




nặng và phân bố trên địa bàn các xã: Quảng Lâm, Quảng An, Quảng Lợi. Diện

tích đất nông nghiệp bị suy giảm độ phì phân bố trên các loại hình sử dụng đất:

đất trồng lúa 1.894 ha, đất trồng cây hàng năm 643 ha, đất trồng cây lâu năm

650 ha và đất bị suy giảm độ phì chủ yếu do bị suy giảm hàm lượng Kali tổng số

(K2O%), suy giảm pHKCl, suy giảm dung tích hấp thu (CEC lđl/100g đất).

+ Đất lâm nghiệp có 15.248 ha bị suy giảm độ phì, trong đó: có 4.143 ha bị

suy giảm nhẹ, 8.328 ha bị suy giảm trung bình, 2.777 ha bị suy giảm nặng và

phân bố trên địa bàn các xã: Tân Bình, Quảng Lợi, Quảng Lâm, Quảng An. Diện

tích đất lâm nghiệp bị suy giảm độ phì phân bố trên các loại hình sử dụng đất: đất

trồng rừng sản xuất 7.875 ha, đất khoanh nuôi phục hồi rừng 4.707 ha, đất rừng tự

nhiên 2.666 ha và đất bị suy giảm độ phì chủ yếu do bị suy giảm pHKCl, suy giảm

hàm lượng Kali tổng số (K2O%), suy giảm dung tích hấp thu (CEC lđl/100g đất).

+ Đất nuôi trồng thủy sản có 1.706 ha bị suy giảm độ phì và chủ yếu suy giảm

nặng (1.661 ha) và phân bố trên địa bàn các xã: Đại Bình, Tân Bình, Đầm Hà.

+ Đất chưa sử dụng có 2.768 ha bị suy giảm độ phì và chủ yếu suy giảm

nặng (2.719 ha) và phân bố trên địa bàn các xã: Tân Lập, Đầm Hà.

Nhìn chung, trên địa bàn huyện Đầm Hà đất bị suy giảm độ phì tập trung

trên loại hình sử dụng đất: đất trồng rừng sản xuất (keo, quế), đất khoanh nuôi phục

hồi rừng, đất chưa sử dụng và bị suy giảm độ phì do suy giảm pHKCl, suy giảm hàm

lượng Kali tổng số (K2O%), suy giảm dung tích hấp thu (CEC lđl/100g đất).

* Đất bị suy giảm độ phì trên địa bàn huyện Hải Hà

Trong tổng diện tích điều tra 43.927 ha của huyện Hải Hà có 24.827 ha bị

suy giảm độ phì (chiếm 56,52% diện tích điều tra). Diện tích đất bị suy giảm độ

phì chia theo mức độ và theo mục đích sử dụng đất như sau:


bình có 10.698 ha (chiếm 24,35%) và suy giảm nhẹ có 8.943 ha (chiếm 20,36%).




nặng và xuất hiện nhiều trên địa bàn các xã: Quảng Đức, Quảng Sơn, Quảng

Phong và Quảng Long. Diện tích đất nông nghiệp bị suy giảm độ phì phân bố

trên các loại hình sử dụng đất: đất trồng lúa 2.664 ha, đất trồng cây hàng năm

155

1.263 ha, đất trồng cây lâu năm 1.836 ha và đất bị suy giảm độ phì chủ yếu do bị

suy giảm pHKCl, suy giảm hàm lượng Kali tổng số (K2O%), suy giảm dung tích

hấp thu (CEC lđl/100g đất)


bị suy giảm nhẹ, 8.057 ha bị suy giảm trung bình, 4.134 ha bị suy giảm nặng và

xuất hiện nhiều trên địa bàn các xã: Quảng Sơn, Quảng Phong, Đường Hoa.

Diện tích đất lâm nghiệp bị suy giảm độ phì phân bố trên các loại hình sử dụng

đất: đất trồng rừng sản xuất 11.826 ha, đất khoanh nuôi phục hồi rừng 3.953 ha,

đất rừng tự nhiên 2.384 ha và đất bị suy giảm độ phì chủ yếu do bị suy giảm

pHKCl, suy giảm hàm lượng Kali tổng số (K2O%), suy giảm dung tích hấp thu

(CEC lđl/100g đất).

+ Đất nuôi trồng thủy sản có 373 ha bị suy giảm độ phì và phân bố trên

địa bàn các xã: Quảng Phong, Quảng Minh, Quảng Thắng.

+ Đất chưa sử dụng có 528 ha bị suy giảm độ phì và phân bố trên địa bàn

các xã: Quảng Sơn, Quảng Phong, Quảng Đức.

Nhìn chung, trên địa bàn huyện Hải Hà đất bị suy giảm độ phì tập trung trên

loại hình sử dụng đất: đất trồng rừng sản xuất (keo), đất khoanh nuôi phục hồi rừng,

đất chưa sử dụng và bị suy giảm độ phì do bị suy giảm pHKCl, suy giảm hàm lượng

Kali tổng số (K2O%) và suy giảm dung tích hấp thu (CEC lđl/100g đất).

* Đất bị suy giảm độ phì trên địa bàn huyện Ba Chẽ

Trong tổng diện tích điều tra 59.118 ha của huyện Ba Chẽ có 16.632 ha bị

suy giảm độ phì (chiếm 28,13% diện tích điều tra của huyện). Diện tích đất bị

suy giảm độ phì chia theo mức độ và theo mục đích sử dụng đất như sau:

- Theo mức độ: suy giảm nặng có 124 ha (chiếm 0,21%), suy giảm trung bình

có 6.112 ha (chiếm 10,33%) và suy giảm nhẹ có 10.396 ha (chiếm 17,59%).


+ Đất sản xuất nông nghiệp có 649 ha bị suy giảm độ phì, trong đó: 395

ha bị suy giảm nhẹ, 130 ha bị suy giảm trung bình và 124 ha bị suy giảm nặng

và phân bố trên địa bàn các xã: Lương Mông, Minh Cầm, Đồn Đạc.


bị suy giảm nhẹ, 5.690 ha bị suy giảm trung bình và xuất hiện nhiều trên địa bàn

các xã: Thanh Sơn, Đồn Đạc, Minh Cầm, Thanh Lâm, Lương Mông. Diện tích

đất lâm nghiệp bị suy giảm độ phì phân bố trên các loại hình sử dụng đất: đất

trồng rừng sản xuất 11.306 ha, đất khoanh nuôi phục hồi rừng 2.710 ha, đất rừng

tự nhiên 1.422 ha và đất bị suy giảm độ phì chủ yếu do bị suy giảm pHKCl.

+ Đất nuôi trồng thủy sản có 55 ha bị suy giảm độ phì và ở mức nhẹ.

156

+ Đất chưa sử dụng có 545 ha bị suy giảm độ phì, trong đó: có 253 ha bị

suy giảm nhẹ, 292 ha bị suy giảm trung bình và xuất hiện nhiều trên địa bàn các

xã: Minh Cầm, Lương Mông, Thanh Sơn.

Nhìn chung, trên địa bàn huyện Ba Chẽ đất bị suy giảm độ phì tập trung

trên loại hình sử dụng đất: đất trồng rừng sản xuất (keo), đất khoanh nuôi phục

hồi rừng và bị suy giảm độ phì do suy giảm pHKCl.

* Đất bị suy giảm độ phì trên địa bàn huyện Vân Đồn

Trong tổng diện tích điều tra 28.394 ha của huyện Vân Đồn có 22.842 ha

bị suy giảm độ phì (chiếm 80,04% diện tích điều tra). Diện tích đất bị suy giảm

độ phì chia theo mức độ và theo mục đích sử dụng đất như sau:





504 ha bị suy giảm nhẹ, 622 ha bị suy giảm trung bình, 374 ha suy giảm nặng và

xuất hiện nhiều trên địa bàn các xã: Đài Xuyên, Bình Dân, Vạn Yên. Diện tích

đất nông nghiệp bị suy giảm độ phì phân bố trên các loại hình sử dụng đất: đất

trồng lúa 624 ha, đất trồng cây hàng năm 216 ha, đất trồng cây lâu năm 660 ha

và đất bị suy giảm độ phì chủ yếu do bị suy giảm pHKCl, suy giảm hàm lượng

Kali tổng số (K2O%), suy giảm dung tích hấp thu (CEC lđl/100g đất).



xuất hiện nhiều trên địa bàn các xã: Đài Xuyên, Đông Xá, Bình Dân, Đoàn Kết.

Diện tích đất lâm nghiệp bị suy giảm độ phì phân bố trên các loại hình sử dụng

đất: đất trồng rừng sản xuất 15.227 ha, đất rừng tự nhiên 3.182 ha, đất khoanh

nuôi phục hồi rừng 192 ha và đất bị suy giảm độ phì chủ yếu do bị suy giảm

pHKCl, suy giàm hàm lượng Kali tổng số (K2O%).

+ Đất nuôi trồng thủy sản có 443 ha bị suy giảm độ phì và xuất hiện nhiều

trên địa bàn các xã: Vạn Yên, Đoàn Kết.


bị suy giảm nhẹ, 548 ha bị suy giảm trung bình, 420 ha bị suy giảm nặng và xuất

hiện nhiều trên địa bàn các xã: Đài Xuyên, Vạn Yên, Đoàn Kết.

Nhìn chung, trên địa bàn huyện Vân Đồn đất bị suy giảm độ phì tập trung

trên loại hình sử dụng đất: đất trồng rừng sản xuất (keo), đất khoanh nuôi phục

hồi rừng và bị suy giảm độ phì do suy giảm pHKCl, suy giảm hàm lượng Kali

tổng số (K2O%), suy giảm dung tích hấp thu (CEC lđl/100g đất).

157

* Đất bị suy giảm độ phì trên địa bàn huyện Hoành Bồ

Trong tổng diện tích điều tra 76.674 ha của huyên Hoành Bồ có 19.638 ha

đất bị suy giảm độ phì (chiếm 25,61% diện tích điều tra). Diện tích đất bị suy

giảm độ phì chia theo mức độ và theo mục đích sử dụng đất như sau:


bình có 9.019 ha (chiếm 11,76%), suy giảm nhẹ có 5.015 ha (chiếm 6,54%).


+ Đất sản xuất nông nghiệp có 2.791 ha bị suy giảm độ phì, trong đó: 234

ha bị suy giảm nhẹ, 1.111 ha bị suy giảm trung bình, 1.446 ha bị suy giảm nặng

và xuất hiện nhiều trên địa bàn các xã: Sơn Dương, Thống Nhất, Quảng La.

Diện tích đất nông nghiệp bị suy giảm độ phì phân bố trên các loại hình sử dụng

đất: đất trồng lúa 1.949 ha, đất trồng cây lâu năm 729 ha, đất trồng cây hàng

năm 113 ha và đất bị suy giảm độ phì chủ yếu do bị suy giảm pHKCl, suy giảm

dung tích hấp thu (CEC lđl/100g đất), suy giảm hàm lượng Nitơ tổng số (N%).



xuất hiện nhiều trên địa bàn các xã: Quảng La, Bằng Cả, Dân Chủ, Vũ Oai, Tân

Dân. Diện tích đất lâm nghiệp bị suy giảm độ phì phân bố trên các loại hình sử

dụng đất: đất khoanh nuôi phục hồi rừng 7.852 ha, đất trồng rừng sản xuất 4.735

ha, đất rừng tự nhiên 1.743 ha và đất bị suy giảm độ phì chủ yếu do bị suy giảm

pHKCl, suy giàm hàm lượng chất hữu cơ tổng số (OM%).

+ Đất nuôi trồng thủy sản có 1.498 ha bị suy giảm độ phì và ở mức nặng,

xuất hiện trên địa bàn các xã: Thống Nhất, Lê Lợi.


suy giảm nhẹ, 295 ha bị suy giảm trung bình và 556 ha đất bị suy giảm nặng,

xuất hiện nhiều trên địa bàn các xã Thống Nhất, Dân Chủ.

Nhìn chung, trên địa bàn huyện Hoành Bồ đất bị suy giảm độ phì tập

trung trên loại hình sử dụng đất: đất khoanh nuôi phục hồi rừng, đất trồng rừng

sản xuất (keo), đất trồng lúa và bị suy giảm độ phì do bị suy giảm pHKCl, suy

giàm hàm lượng chất hữu cơ tổng số (OM%).

* Đất bị suy giảm độ phì trên địa bàn thị xã Đông Triều

Trong tổng diện tích điều tra 32.119 ha của thị xã có 23.408 ha đất bị suy



- Theo mức độ: suy giảm nặng có 1.092 ha (chiếm 3,40%); suy giảm trung


158



1.626 ha bị suy giảm nhẹ, 3.802 ha bị suy giảm trung bình, 1.092 ha bị suy giảm

nặng và xuất hiện nhiều trên địa bàn các xã: An Sinh, Bình Khê, Hồng Thái

Đông. Diện tích đất nông nghiệp bị suy giảm độ phì phân bố trên các loại hình sử

dụng đất: đất trồng lúa 4.343 ha, đất trồng cây lâu năm 2.089 ha, đất trồng cây

hàng năm 88 ha và đất bị suy giảm độ phì chủ yếu do bị suy giảm pHKCl, suy giảm


+ Đất lâm nghiệp có 15.136 ha bị suy giảm độ phì và tập trung chủ yếu ở

mức nhẹ, phân bố trên địa bàn các xã: Tràng Lương, Bình Khê, An Sinh. Diện

tích đất lâm nghiệp bị suy giảm độ phì phân bố trên các loại hình sử dụng đất:

đất trồng rừng sản xuất 7.448 ha, đất khoanh nuôi phục hồi rừng 5.206 ha, đất

rừng tự nhiên 2.461 ha và đất bị suy giảm độ phì chủ yếu do bị suy giảm pHKCl.

+ Đất nuôi trồng thủy sản có 644 ha bị suy giảm độ phì và ở mức trung

bình, phân bố trên địa bàn xã Hồng Phong và phường Kim Sơn.


suy giảm nhẹ, 244 ha bị suy giảm trung bình và phân bố trên địa bàn các xã:

Bình Khê, An Sinh, Tràng Lương.

Nhìn chung, trên địa bàn thị xã Đông Triều đất bị suy giảm độ phì tập

trung trên loại hình sử dụng đất: đất trồng rừng sản xuất (keo), đất khoanh nuôi

phục hồi rừng, đất trồng lúa và bị suy giảm độ phì do bị suy giảm pHKCl, suy

giảm dung tích hấp thu (CEC lđl/100g đất).

* Đất bị suy giảm độ phì trên địa bàn thị xã Quảng Yên

Trong tổng diện tích điều tra 22.319 ha của thị xã có 16.871 ha đất bị suy




bình có 868 ha (chiếm 3,89%) và suy giảm nhẹ có 11.357 ha (chiếm 55,88%).



1.283 ha bị suy giảm nhẹ, 493 ha bị suy giảm trung bình và 3.995 ha bị suy giảm

nặng, phân bố trên địa bàn các xã: Sông Khoai, Hiệp Hòa và phường Minh

Thành. Diện tích đất nông nghiệp bị suy giảm độ phì phân bố trên các loại hình sử

dụng đất: đất trồng lúa 4.981 ha, đất trồng cây hàng năm 425 ha, đất trồng cây lâu

năm 365 ha và đất bị suy giảm độ phì chủ yếu do bị suy giảm pHKCl, suy giảm


+ Đất lâm nghiệp có 543 ha bị suy giảm độ phì, trong đó: có 440 ha bị suy

giảm nhẹ và 103 ha bị suy giảm nặng và phân bố trên địa bàn các xã: Hoàng

Tân, Liên Hòa và phường Tân An.

159

+ Đất nuôi trồng thủy sản có 8.098 ha bị suy giảm độ phì, trong đó: có 7.340

ha bị suy giảm nhẹ, 224 ha bị suy giảm trung bình và 534 ha bị suy giảm trung bình

và phân bố trên địa bàn các xã phường: Liên Vị, Liên Hòa, Hà An, Minh Thành,

Hoàng Tân, Yên Hải và đất bị suy giảm độ phì do bị suy giảm pHKCl, suy giảm



bị suy giảm nhẹ, 165 ha bị suy giảm trung bình và phân bố trên địa bàn các xã:

Hoàng Tân, Liên Hòa.

Nhìn chung, trên địa bàn thị xã Quảng Yên đất bị suy giảm độ phì tập

trung trên loại hình sử dụng đất: đất trồng lúa, đất nuôi trồng thủy sản, đất chưa

sử dụng và bị suy giảm độ phì do bị suy giảm pHKCl, suy giảm dung tích hấp thu

(CEC lđl/100g đất), suy giảm hàm lượng Nitơ tổng số (N%).

Bảng 49: Diện tích đất bị suy giảm độ phì theo đơn vị hành chính


chính

Đất

không

bị suy

giảm

Mức độ suy giảm độ phì (ha) Diện

tích

điều tra

(ha)

Suy

giảm

nhẹ

Suy giảm

trung

bình

Suy

giảm

nặng

Tổng

diện tích

suy giảm

1 Tp. Hạ Long 4.384 1.070 2.400 5.017 8.487 12.871

2 Tp. Móng Cái 1.667 13.954 6.973 18.115 39.042 40.709

3 Tp. Cẩm Phả 11.646 - - 11.664 11.664 23.310

4 Tp. Uông Bí 9.897 1.842 7.808 839 10.489 20.386

5 H. Bình Liêu 6.059 26.477 10.266 2.426 39.169 45.228

6 H. Tiên Yên 9.869 30.496 13.783 4.507 48.786 58.655

7 H. Đầm Hà 7.284 5.513 9.666 7.730 22.909 30.193

8 H. Hải Hà 19.100 8.943 10.698 5.186 24.827 43.927

9 H. Ba Chẽ 42.486 10.396 6.112 124 16.632 59.118

10 H. Vân Đồn 5.552 4.678 14.334 3.830 22.842 28.394

11 H. Hoành Bồ 57.036 5.015 9.019 5.604 19.638 76.674

12 Tx. Đông Triều 8.711 17.620 4.696 1.092 23.408 32.119

13 Tx. Quảng Yên 5.448 11.357 868 4.646 16.871 22.319

Tổng số (ha) 189.139 137.361 96.623 70.780 304.764 493.903

5. Đất bị mặn hóa

Theo Thông tư số 14/2012/TT-BTNMT ngày 26 tháng 11 năm 2012 của

Bộ Tài nguyên và Môi trường định nghĩa “Đất bị mặn hóa là quá trình nhiễm

160

mặn đối với đất từ không mặn hoặc mặn yếu chuyển sang mặn hơn dưới tác

động của nước biển hoặc nước ngầm chứa muối bốc mặn lên tầng mặt, do tự

nhiên hoặc do hoạt động sản xuất của con người”. Cụ thể như sau:

- Đối với đất mặn: làm tăng mức độ mặn của đất (từ mặn nhẹ chuyển sang

mặn trung bình hoặc chuyển sang mặn nặng, từ mặn trung bình chuyển sang

mặn nặng).

- Đối với đất không phải là đất mặn: hàm lượng tổng số muối tan (TSMT)

trong tầng đất mặt chuyển sang ngưỡng mặn (TSMT ≥ 0,25%).

Trong dự án này, mức độ mặn hóa của đất được xác định dựa trên sự thay

đổi hàm lượng tổng số muối tan trong đất. Sự thay đổi này được thể hiện qua

khoảng biến động hàm lượng tổng số muối tan (∆). Khoảng biến động ∆ là giá trị

chênh lệch tổng số muối tan (%) giữa kết quả phân tích hàm lượng tổng số muối

tan (%) trong đất đã có trong quá khứ và kết quả phân tích hàm lượng tổng số

muối tan (%) trong đất theo kết quả phân tích mẫu đất của dự án thực hiện năm

2016 (Phương pháp xây dựng bản đồ đất bị mặn hóa chi tiết tại Phụ lục 10). Kết

quả xác định diện tích đất mặn theo hàm lượng tổng số muối tan (%) như sau:

- Diện tích đất mặn theo hàm lượng tổng số muối tan trong quá khứ là 48.777 ha,

trong đó: diện tích đất mặn nặng là 43.741 ha (đất mặn sú, vẹt, đước 40.046 ha; đất mặn nhiều

3.695 ha), diện tích đất mặn trung bình và ít 5.036 ha (đất mặn trung bình và ít 1.818 ha, đất

phèn tiềm tàng 78 ha, đất phèn hoạt động 3.140 ha).

- Diện tích đất mặn theo hàm lượng tổng số muối tan năm 2016 là 69.352

ha, trong đó: diện tích đất mặn nặng là 50.585 ha (đất mặn sú, vẹt, đước 43.678

ha; đất mặn nhiều 2.360 ha; đất mặn trung bình và ít 243 ha; đất phèn tiềm tàng

400 ha; đất phèn hoạt động 1.397 ha; đất phù sa có tầng loang lổ đỏ vàng 443

ha; bãi cát bằng ven sông ven biển 939 ha; cồn cát trắng 180 ha; đất cát biển 577

ha), diện tích đất mặn trung bình và ít 18.767 ha (đất mặn trung bình và ít 431

ha, đất phèn tiềm tàng 232 ha, đất phèn hoạt động 4.061 ha, bãi cát bằng ven

sông ven biển 11.695 ha, đất cát biển 16 ha, đất cát biển glây 158 ha, đất phù sa

không được bồi chua 922 ha, đất phù sa có tầng loang lổ đỏ vàng 738 ha, đất

xám trên phù sa cổ 514 ha).

Kết quả đánh giá đất bị mặn hóa trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh theo mức

độ và theo đơn vị hành chính như sau:

5.1. Đất bị mặn hóa theo mức độ

Tổng hợp diện tích đất bị mặn hóa từ Bản đồ đất bị mặn hóa tỉnh Quảng

Ninh cho thấy toàn tỉnh có 25.079 ha đất bị mặn hóa, chiếm 5,08% diện tích

điều tra của tỉnh, trong đó diện tích nhóm đất mặn bị mặn hóa là 472 ha; diện

161

tích đất không thuộc nhóm đất mặn bị mặn hóa là 24.607 ha và xuất hiện ở

các nhóm đất: nhóm bãi cát, cồn cát và đất cát (14.382 ha), nhóm đất phèn

(7.027 ha), nhóm đất phù sa (2.956 ha), nhóm đất xám bạc màu (472 ha).

Đất không

bị mặn hóa

468.824 ha

94,92%

Đất bị mặn

hóa nhẹ

10.335 ha

2,10%

Đất bị mặn

hóa trung

bình

8.859 ha

1,79%

Đất bị mặn

hóa nặng

5.885 ha

1,19%

Biểu đồ 46: Cơ cấu (%) đất bị mặn hóa

- Diện tích đất bị mặn hóa nặng là 5.885 ha, chiếm 1,19% diện tích điều

tra, phân bố ở các khu vực sát biển (cảng Mũi Chùa, sông Voi Lớn, …), bị xâm

nhập mặn thường xuyên, có khoảng biến động ∆ ≥ 0,75%. Trong đó có 212 ha

đất thuộc nhóm đất mặn bị mặn hóa nặng (chỉ xuất hiện ở huyện Tiên Yên); có

5.673 ha đất không thuộc nhóm đất mặn bị mặn hóa nặng và phân bố trên nhóm

đất phèn (89 ha thuộc huyện Đầm Hà), nhóm đất phù sa (318 ha thuộc huyện

Tiên Yên và thành phố Cẩm Phả) và nhóm bãi cát, cồn cát và đất cát (5.216 ha

thuộc các huyện Đầm Hà, Tiên Yên, Vân Đồn và thành phố Hạ Long, thành phố

Móng Cái).

Khoanh đất: TY 1050

- Địa điểm: xã Đồng Rui - huyện Tiên Yên -

tỉnh Quảng Ninh

- Tọa độ: 107° 24' 09,0"- 21° 13' 33,9"


- Loại đất: đất mặn trung bình và ít (M)

- Loại sử dụng đất: đất nuôi trồng thủy sản mặn,

lợ

- Đặc điểm: bề mặt đất xuất hiện váng muối

màu trắng

- Mẫu đất đại diện: MD 99

- Kết quả phân tích TSMT năm 2016: 2,24%


- Khoảng biến động ∆ TSMT = 1,44%

Kết luận: đất bị mặn hóa nặng

162

- Diện tích đất bị mặn hóa trung bình là 8.859 ha, chiếm 1,79% diện tích

điều tra và phân bố ở các khu vực chịu ảnh hưởng trực tiếp hoặc gián tiếp của biển,

có địa hình thấp, có khoảng biến động 0,5% ≤ ∆ < 0,75%. Các khu vực chịu ảnh

hưởng trực tiếp của biển dẫn đến tình trạng đất bị mặn hóa thường xuất hiện ở khu

vực các cửa sông đổ ra biển (sông Mã Ham, sông Đường Hoa,…). Các khu vực

chịu ảnh hưởng gián tiếp của biển dẫn đến tình trạng đất bị mặn hóa trong đất liền

như phường Minh Thành (thị xã Quảng Yên).

Toàn bộ diện tích đất bị mặn hóa trung bình đều thuộc nhóm đất không

phải là đất mặn bị mặn hóa, trong đó: nhóm đất cát có 7.195 ha thuộc huyện Hải

Hà (4.438 ha), huyện Vân Đồn (203 ha), thành phố Cẩm Phả (142 ha), thành

phố Hạ Long (119 ha), thành phố Móng Cái (2.089 ha), thị xã Quảng Yên (204

ha); nhóm đất phèn có 1.292 ha thuộc thành phố Móng Cái (718 ha), thành phố

Uông Bí (548 ha); nhóm đất phù sa có 307 ha thuộc các huyện: Hải Hà (161 ha),

Tiên Yên (146 ha); nhóm đất xám bạc màu có 65 ha thuộc huyện Đầm Hà.


- Địa điểm: P. Ninh Dương - Tp. Móng Cái - tỉnh

Quảng Ninh

- Tọa độ: 107° 56' 33,2"- 21° 29' 56,7"


- Loại đất: đất phèn tiềm tàng (Sj)

- Loại sử dụng đất: đất nuôi trồng thủy sản mặn, lợ

- Đặc điểm: khoanh đất đã được chuyển đổi từ

rừng phòng hộ sang đất nuôi trồng thủy sản mặn,

lợ





Kết luận: đất bị mặn hóa trung bình

- Diện tích đất bị mặn hóa nhẹ là 10.335 ha, chiếm 2,10% diện tích điều

tra và phân bố ở các khu vực có địa hình thấp nằm xen kẽ ở vùng đồng bằng,

chịu ảnh hưởng trực tiếp (các xã: Đông Xá, Hạ Long - huyện Vân Đồn; …) hoặc

gián tiếp của biển (các xã: Phong Hải, Liên Hòa - thị xã Quảng Yên; …), có

khoảng biến động 0,25% ≤ ∆ < 0,5%.

Trong số 10.335 ha đất bị mặn hóa nhẹ có 10.075 ha đất không thuộc

nhóm đất mặn bị mặn hóa nhẹ, bao gồm nhóm bãi cát, cồn cát và đất cát (1.791

ha thuộc thị xã Quảng Yên, huyện Vân Đồn), nhóm đất phèn (5.646 ha thuộc

163

thành phố Móng Cái, thành phố Uông Bí, thị xã Quảng Yên), nhóm đất phù sa

(2.281 ha thuộc huyện Hải Hà, huyện Tiên Yên, thành phố Móng Cái, thị xã

Quảng Yên), nhóm đất xám bạc màu (177 ha thuộc huyện Đầm Hà) và có 260

ha đất thuộc nhóm đất mặn bị mặn hóa nhẹ (toàn bộ diện tích xuất hiện ở thành

phố Móng Cái)


- Địa điểm: P. Hải Hoà - Tp. Móng Cái - tỉnh

Quảng Ninh

- Tọa độ: 108° 01' 01,6"- 21° 30' 04,3"


- Loại đất: đất mặn trung bình và ít (M)

- Loại sử dụng đất: đất nuôi trồng thủy sản mặn,

lợ

- Đặc điểm: khoanh đất đã được chuyển đổi từ

đất rừng phòng hộ sang đất nuôi trồng thủy sản

mặn, lợ





Kết luận: đất bị mặn hóa nhẹ

Kết quả xác định diện tích đất bị mặn hóa theo mục đích sử dụng cho thấy:

diện tích đất bị mặn hóa tập trung chủ yếu trên đất bằng chưa sử dụng (9.272 ha),

đất sản xuất nông nghiệp (8.224 ha), đất nuôi trồng thủy sản (5.810 ha), cụ thể

như sau:

- Đất sản xuất nông nghiệp có 8.224 ha đất bị mặn hóa (chiếm 13,81% diện

tích điều tra loại đất). Trong đó đất bị mặn hóa nhẹ có 6.413 ha chủ yếu là đất

chuyên lúa nước ở thị xã Quảng Yên (3.312 ha); đất bị mặn hóa trung bình có

1.273 ha chủ yếu là đất chuyên lúa nước ở thành phố Móng Cái (718 ha); đất bị

mặn hóa nặng có 538 ha tập trung nhiều ở đất chuyên lúa nước thuộc huyện Tiên

Yên (306 ha). Khoảng thời gian trống giữa hai vụ lúa là thời gian bề mặt đất

không được cấp nước ngọt vì vậy hàm lượng muối tan trong đất đạt trị số lớn.

- Đất lâm nghiệp có 1.773 ha đất bị mặn hóa (chiếm 0,50% diện tích điều

tra loại đất). Trong đó: có 443 ha đất bị mặn hóa nhẹ và chủ yếu là đất rừng

ngập mặn trên đất phèn hoạt động tại phường Nam Hòa (thị xã Quảng Yên), trên

đất mặn trung bình và ít tại phường Hải Hòa (thành phố Móng Cái), trên đất phù

sa không được bồi chua tại phường Yên Giang (thị xã Quảng Yên); 917 ha bị

mặn hóa trung bình và chủ yếu xuất hiện trên đất rừng ngập mặn tại các phường

Bình Ngọc, phường Hải Hòa (thành phố Móng Cái) và 413 ha bị mặn hóa nặng

164

và chủ yếu gặp ở đất rừng ngập mặn thuộc các xã: Hải Đông (thành phố Móng

Cái), Đông Ngũ, Tiên Lãng (huyện Tiên Yên); Đại Bình (huyện Đầm Hà).

- Đất nuôi trồng thủy sản có 5.810 ha bị mặn hóa (chiếm 22,35% diện tích

điều tra loại đất). Trong đó: có 1.989 ha đất bị mặn hóa nhẹ tập trung chủ yếu

trên đất nuôi trồng thủy sản mặn, lợ thuộc thị xã Quảng Yên (1.094 ha); 2.332

ha đất bị mặn hóa trung bình tập trung chủ yếu trên đất nuôi trồng thủy sản mặn,

lợ thuộc huyện, thị xã, thành phố: Móng Cái (874 ha), Hải Hà (698 ha), Uông Bí

(548 ha); 1.489 ha đất bị mặn hóa nặng chủ yếu gặp trên đất nuôi trồng thủy sản

mặn, lợ thuộc huyện Đầm Hà (909 ha).

- Đất bằng chưa sử dụng có 9.272 ha bị mặn hóa (chiếm 32,35% diện tích

điều tra loại đất). Trong đó: có 1.490 ha bị mặn hóa nhẹ xuất hiện chủ yếu ở

huyện Vân Đồn (1.309 ha); 4.337 ha bị mặn hóa trung bình tập trung chủ yếu ở

huyện Hải Hà (3.699 ha) và 3.445 ha đất bị mặn hóa nặng tập trung ở các huyện,

thành phố: Tiên Yên (128 ha), Vân Đồn (335 ha), Đầm Hà (674 ha), Hạ Long

(836 ha), Móng Cái (1.472 ha).

Chi tiết mức độ đất bị mặn hóa theo mục đích sử dụng đất được thể hiện

tại Bảng 50.

Bảng 50: Diện tích đất bị mặn hóa theo loại đất

Loại đất


Đất

không

bị mặn

hóa

Mức độ mặn hóa (ha) Diện

tích

điều

tra (ha)

Mặn

hóa nhẹ

Mặn

hóa

trung

bình

Mặn

hóa

nặng

Tổng

diện tích

đất bị

mặn hóa

1. Đất sản xuất nông nghiệp 51.329 6.413 1.273 538 8.224 59.553

2. Đất lâm nghiệp 349.851 443 917 413 1.773 351.624




Tổng số (ha) 468.824 10.335 8.859 5.885 25.079 493.903


điều tra) 94,92 2,10 1,79 1,19 5,08 100,00

5.2.2. Kết quả đánh giá mức độ mặn hóa theo đơn vị hành chính

Theo Quyết định phê duyệt dự án thì đất bị mặn hóa chỉ đánh giá ở 9

huyện, thị xã, thành phố nằm ven biển và chịu ảnh hưởng trực tiếp hoặc gián

tiếp của biển (trừ các huyện Bình Liêu, Ba Chẽ, Hoành Bồ và thị xã Đông

Triều). Kết quả xác định diện tích đất bị mặn hóa trên địa bàn các huyện, thị xã,

thành phố như sau:

165

* Kết quả đánh giá mức độ mặn hóa trên địa bàn thành phố Hạ Long

Trong tổng diện tích điều tra 12.871 ha của thành phố, có 955 ha đất bị

mặn hóa (chiếm 7,42% diện tích điều tra) và toàn bộ đất bị mặn hóa của thành

phố là loại đất không thuộc nhóm đất mặn (bãi cát bằng ven biển, ven sông)

chuyển sang đất bị nhiễm mặn với khoảng biến động (∆ TSMT) ≥ 0,5%. Diện

tích đất bị mặn hóa theo mức độ và mục đích sử dụng đất như sau:

- Theo mức độ: mặn hóa nặng có 836 ha (chiếm 6,49%); mặn hóa trung

bình có 119 ha (chiếm 0,92%) và không có diện tích đất bị mặn hóa nhẹ.


+ Đất nuôi trồng thủy sản có 72 ha đất bị mặn hóa và chỉ xuất hiện ở mức

trung bình, phân bố trên địa bàn phường Hà Phong.

+ Đất chưa sử dụng có 883 ha đất bị mặn hóa (chủ yếu là đất bị mặn

hóa nặng) và phân bố trên đất bằng chưa sử dụng tại các phường: Hà Phong

và Hà Khánh.

* Kết quả đánh giá mức độ mặn hóa trên địa bàn thành phố Móng Cái

Trong tổng diện tích điều tra 40.709 ha của thành phố, có 6.127 ha bị mặn

hóa (chiếm 15,05% diện tích điều tra). Trong đó: có 5.867 ha đất không thuộc

nhóm đất mặn (3.470 ha bãi cát bằng ven biển, ven sông; 718 ha đất phèn hoạt

động, 646 ha đất cát biển, 322 ha đất phù sa có tầng loang lổ đỏ vàng, 311 ha đất

phèn tiềm tàng…) chuyển sang đất bị nhiễm mặn; có 260 ha đất mặn trung bình

bị mặn hóa nhẹ do mức biến động ∆ TSMT nằm trong khoảng từ 0,25 đến 0,5%.

Diện tích đất bị mặn hóa theo mức độ và mục đích sử dụng đất như sau:

- Theo mức độ: mặn hóa nặng có 2.153 ha (chiếm 5,29%), mặn hóa trung

bình có 2.807 ha (chiếm 6,9%) và mặn hóa nhẹ có 1.167 ha (chiếm 2,87%).


+ Đất sản xuất nông nghiệp có 1.325 ha bị mặn hóa, trong đó:

Có 626 ha bị mặn hóa nhẹ, phân bố chủ yếu trên đất phù sa có tầng loang

lổ đỏ vàng hiện đang trồng lúa tại phường Ninh Dương (220 ha), trên đất phù sa

không được bồi chua tại xã Hải Xuân (223 ha).

Có 718 ha bị mặn hóa trung bình, chủ yếu trên đất cát biển hiện đang

trồng lúa tại phường Bình Ngọc (243 ha) và trên đất phèn hoạt động ở các xã

Hải Xuân (179 ha), Hải Đông (143 ha).

Có 143 ha bị mặn hóa nặng, phân bố trên đất cát biển hiện đang trồng lúa

tại xã Hải Đông.

+ Đất lâm nghiệp:

Có 263 ha bị mặn hóa nhẹ, chủ yếu xuất hiện trên đất mặn trung bình và

ít, phân bố ở khu vực rừng tự nhiên ngập mặn tại phường Hải Hòa (119 ha) và

đất phèn tiềm tàng tại phường Trà Cổ (144 ha).

166

Hình số 27: Bản đồ đất bị mặn hóa kỳ đầu tỉnh Quảng Ninh

167

Có 839 ha bị mặn hóa trung bình. Trong đó: có 578 ha trên đất cát bằng

ven biển, ven sông ở phường Hải Hòa; 118 ha trên đất cồn cát trắng tại phường

Bình Ngọc.

Có 223 ha bị mặn hóa nặng trên bãi cát bằng ven biển, ven sông tại xã Hải Đông.

+ Đất nuôi trồng thủy sản:

Có 125 ha bị mặn hóa nhẹ tập trung chủ yếu trên đất mặn trung bình và ít,

đất phèn tiềm tàng tại các phường: Hải Hòa, Trà Cổ.

Có 874 ha bị mặn hóa trung bình, tập trung chủ yếu ở các phường: Hải

Hòa có 208 ha trên bãi cát bằng ven biển, ven sông; Ninh Dương có 145 ha trên

đất phèn hoạt động và Hải Xuân có 109 ha trên bãi cát bằng ven biển, ven sông.

Có 315 ha bị mặn hóa nặng, xuất hiện tại xã Hải Đông trên đất cát biển glây.


- Địa điểm: X. Bình Ngọc - Tp. Móng Cái -

tỉnh Quảng Ninh

- Tọa độ: 107° 58' 07,9" - 21° 26' 52,1"


- Loại đất: đất phèn hoạt động (Sj)

- Loại sử dụng đất: đất rừng phòng hộ


- Kết quả phân tích TSMT năm 2016:

0,75%


0,24%



+ Đất chưa sử dụng có 2.001 ha đất bị mặn hóa, trong đó:

Có 153 ha bị mặn hóa nhẹ, tập trung chủ yếu tại phường Trà Cổ (115 ha)

trên đất phèn tiềm tàng.

Có 376 ha bị mặn hóa trung bình trên đất cát bằng ven biển, ven sông và

tập trung chủ yếu ở xã Vạn Ninh (238 ha); phường Trà Cổ (108 ha).

Có 1.472 ha bị mặn hóa nặng trên đất cát bằng ven biển, ven sông và phân

bố chủ yếu trên địa bàn các xã: Hải Đông (870 ha), Hải Tiến (485 ha) và rải rác

tại khu vực xã Quảng Nghĩa, phường Hải Yên.

168

* Kết quả đánh giá mức độ mặn hóa trên địa bàn thành phố Cẩm Phả

Trong tổng diện tích điều tra 23.310 ha của thành phố, có 172 ha đất bị

mặn hóa (chiếm 0,74% diện tích điều tra). Diện tích đất bị mặn hóa của thành

phố chủ yếu ở mức trung bình, xuất hiện trên các mục đích sử dụng đất: đất

trồng rừng, đất nuôi trồng thủy sản, đất bằng chưa sử dụng và trên nhóm đất

không phải nhóm đất mặn (bãi cát bằng ven biển, ven sông; đất phù sa glây),

phân bố ở xã Cộng Hòa và phường Quang Hanh.

Khoanh đất: CP 179

- Địa điểm: X. Cộng Hòa - Tp. Cẩm

Phả - tỉnh Quảng Ninh

- Tọa độ: 107° 23' 55,7" - 21° 09' 32,1"


- Loại đất: Đất phù sa glây (Pg)

- Loại sử dụng đất: đất rừng phòng hộ



0,99%


Kết luận: đất bị mặn hóa nặng

* Kết quả đánh giá mức độ mặn hóa trên địa bàn thành phố Uông Bí

Trong tổng diện tích điều tra 20.386 ha của thành phố, có 1.871 ha đất bị

mặn hóa (chiếm 9,18% diện tích điều tra). Toàn bộ diện tích đất bị mặn hóa của

thành phố từ đất không bị nhiễm mặn (đất phèn hoạt động) nhưng có mức biến động

hàm lượng tổng số muối tan (∆ TSMT) ≥ 0,25 đến 0,75% nên bị mặn hóa nhẹ và

trung bình. Diện tích đất bị mặn hóa theo mức độ và mục đích sử dụng đất như sau:

- Theo mức độ: mặn hóa trung bình có 548 ha (chiếm 2,69%), mặn hóa

nhẹ có 1.323 ha (chiếm 6,49%).


+ Đất sản xuất nông nghiệp có 891 ha đất bị mặn hóa và chỉ bị mặn hóa

nhẹ, chủ yếu xuất hiện nhiều trên đất trồng lúa, đất trồng cây hàng năm khác và

tập trung tại khu vực phường Phương Nam (428 ha), xã Điền Công (281 ha),

phường Phương Đông (109 ha).

169

Khoanh đất: UB 1089

- Địa điểm: P. Yên Thanh - Tp. Uông Bí -

tỉnh Quảng Ninh

- Tọa độ: 106° 45' 53,2" - 21° 00' 45,8"



- Loại sử dụng đất: đất chuyên lúa nước






+ Đất nuôi trồng thủy sản có 980 ha đất bị mặn hóa, trong đó: có 432 ha

bị mặn hóa nhẹ thuộc xã Điền Công, 548 ha bị mặn hóa trung bình, xuất hiện

nhiều ở các phường: Yên Thanh (360 ha), Phương Đông (149 ha).


- Địa điểm: P. Yên Thanh - Tp. Uông Bí -

tỉnh Quảng Ninh

- Tọa độ: 106° 45' 33,1" - 21° 00' 20,4"



- Loại sử dụng đất: đất nuôi trồng thủy sản

lợ






170

* Kết quả đánh giá mức độ mặn hóa trên địa bàn huyện Tiên Yên

Trong tổng diện tích điều tra 58.655 ha của huyện có 1.035 ha bị mặn hóa

(chiếm 1,28% diện tích điều tra). Trong đó: có 823 ha không thuộc nhóm đất

mặn (đất cồn cát trắng 180 ha, đất phù sa không được bồi chua 287 ha, đất phù

sa glây 338 ha…) nhưng mức biến đổi hàm lượng tổng số muối tan (∆ TSMT) ≥

0,25 nên bị mặn hóa từ mức nhẹ đến nặng; có 212 ha đất mặn trung bình và ít

với mức biến đổi hàm lượng tổng số muối tan (∆ TSMT) ≥ 0,75% nên bị mặn

hóa nặng. Diện tích đất bị mặn hóa theo mức độ và theo mục đích sử dụng đất

như sau:

- Theo mức độ: mặn hóa nhẹ có 141 ha (chiếm 0,24%), mặn hóa trung

bình có 146 ha (chiếm 0,25%) và mặn hóa nặng có 748 ha (chiếm 1,28%).


+ Đất sản xuất nông nghiệp có 572 ha đất bị mặn hóa, trong đó:

Có 141 ha đất bị mặn hóa nhẹ nằm toàn bộ trên đất phù sa không được bồi

chua hiện đang trồng lúa tại xã Đông Ngũ.

Có 125 ha đất bị mặn hóa trung bình trên đất phù sa không được bồi chua

hiện đạng trồng lúa tại xã Đông Hải.

Có 306 ha đất bị mặn hóa nặng trên đất phù sa glây hiện đang trồng lúa tại

xã Đồng Rui.

+ Đất lâm nghiệp có 49 ha đất bị mặn hóa và ở mức nặng.

+ Đất nuôi trồng thủy sản có 286 ha đất bị mặn hóa, trong đó có 265 ha

đất bị mặn hóa nặng, phân bố ở xã Đồng Rui trên đất mặn trung bình và ít.

+ Đất chưa sử dụng có 128 ha đất bị mặn hóa nặng, phân bố rải rác ở các

xã Đông Hải, Đồng Rui, Đông Ngũ.

* Kết quả đánh giá mức độ mặn hóa trên địa bàn huyện Đầm Hà

Trong tổng diện tích điều tra 30.193 ha của huyện Đầm Hà có 2.025 ha

đất bị mặn hóa (chiếm 6,71% diện tích điều tra). Trong đó chủ yếu diện tích đất

bị mặn là do đất không thuộc nhóm đất mặn (bãi cát bằng ven biển, ven sông

1.694 ha, đất xám trên phù sa cổ 242 ha, đất phèn tiềm tàng 89 ha) nhưng mức

biến đổi hàm lượng tổng số muối tan (∆ TSMT) ≥ 0,25 đến 0,75% nên đất bị

mặn hóa từ nhẹ đến trung bình. Diện tích đất bị mặn hóa theo mức độ và theo

mục đích sử dụng như sau:


bình có 65 ha (chiếm 0,22%), mặn hóa nặng có 1.783 ha (chiếm 5,90%).


+ Đất sản xuất nông nghiệp có 333 ha bị mặn hóa, trong đó:

Có 177 ha đất bị mặn hóa nhẹ trên đất xám trên phù sa cổ hiện đang trồng

lúa tại xã Đầm Hà.

171

Có 65 ha đất bị mặn hóa trung bình trên đất xám trên phù sa cổ hiện đang

trồng lúa tại xã Tân Lập.

Có 89 ha đất bị mặn hóa nặng trên đất phèn tiềm tàng hiện đang trồng lúa

tại xã Tân Lập.

+ Đất lâm nghiệp có 111 ha đất bị mặn hóa và ở mức nặng, trên bãi cát

bằng ven biển, ven sông hiện đang trồng rừng ngập mặn tại xã Đại Bình.

+ Đất nuôi trồng thủy sản có 909 ha đất bị mặn hóa và ở mức nặng, trên

bãi cát bằng ven biển, ven sông tại xã Đại Bình.

+ Đất chưa sử dụng có 674 ha bị mặn hóa và ở mức nặng, trên bãi cát

bằng ven biển, ven sông thuộc loại hình đất bằng chưa sử dụng phân bố chủ yếu

ở xã Tân Lập.

Khoanh đất: DH 204

- Địa điểm: X. Tân Lập - H. Đầm Hà - tỉnh

Quảng Ninh

- Tọa độ: 107° 35' 05,6" - 21° 19' 41,2"


- Loại đất: đất xám trên phù sa cổ (X)

- Loại sử dụng đất: đất chuyên lúa nước





* Kết quả đánh giá mức độ mặn hóa trên địa bàn huyện Hải Hà

Trong tổng diện tích điều tra 43.927 ha của huyện Hải Hà có 5.379 ha bị

mặn hóa (chiếm 12,25% diện tích điều tra). Trong đó chủ yếu diện tích đất bị

mặn là do đất không phải là nhóm đất mặn (bãi cát bằng ven biển, ven sông

4.438 ha; đất phù sa có tầng loang lổ đỏ vàng 780 ha; đất phù sa không được bồi

chua 119 ha…) nhưng mức biến đổi hàm lượng tổng số muối tan (∆ TSMT) ≥

0,25 đến 0,75% nên đất bị mặn hóa nhẹ đến trung bình. Diện tích đất bị mặn hóa

theo mức độ và mục đích sử dụng đất như sau:


bình có 4.599 ha (chiếm 10,47%).


+ Đất sản xuất nông nghiệp có 458 ha bị mặn hóa, trong đó:

172

Có 763 ha bị mặn hóa nhẹ, chủ yếu trên đất phù sa có tầng loang lổ đỏ

vàng, hiện đang trồng lúa và cây lâu năm và phân bố tại các xã: Quảng Minh

(633 ha), Quảng Thắng (130 ha).

Có 161 ha bị mặn hóa trung bình, chủ yếu xuất hiện trên đất phù sa

không được bồi chua hiện đang trồng lúa tại xã Quảng Chính.

+ Đất nuôi trồng thủy sản có 698 ha bị mặn hóa và trung bình, xuất hiện

nhiều trên bãi cát bằng ven biển, ven sông ở các xã: Phú Hải 388 ha, Quảng

Minh 310 ha.

+ Đất chưa sử dụng có 3.699 ha bị mặn hóa và trung bình, xuất hiện trên

bãi cát bằng ven biển, ven sông và phân bố nhiều ở các xã: Quảng Minh 1.167

ha, Quảng Phong 1.043 ha, Quảng Điền 840 ha.

* Kết quả đánh giá mức độ mặn hóa trên địa bàn huyện Vân Đồn

Trong tổng diện tích điều tra 28.394 ha của huyện Vân Đồn có 2.480 ha

đất bị mặn hóa (chiếm 8,73% diện tích điều tra). Chủ yếu diện tích đất bị mặn

hóa là do đất không phải nhóm đất mặn (đất cát biển 115 ha; đất cát bằng ven

biển, ven sông 2.365 ha) nhưng khoảng biến động hàm lượng tổng số muối tan

(∆ TSMT) ≥ 0,25% nên đất bị mặn hóa từ nhẹ đến nặng. Kết quả xác định diện

tích đất bị mặn hóa theo mức độ và mục đích sử dụng đất như sau:

- Theo mức độ: mặn hóa nhẹ có 1.942 ha (chiếm 6,84%), mặn hóa trung

bình có 203 ha (chiếm 0,71%) và mặn hóa nặng có 335 ha (chiếm 1,18%).


+ Đất sản xuất nông nghiệp có 424 ha bị mặn hóa và ở mức nhẹ, phân bố

chủ yếu trên bãi cát bằng ven biển, ven sông hiện đang trồng cây hàng năm khác

và trồng cây lâu năm, tập trung ở các xã: Hạ Long 146 ha, Đông Xá 195 ha.

+ Đất nuôi trồng thủy sản có 209 ha bị mặn hóa và tập trung ở mức nhẹ,

phân bố ở xã Hạ Long 177 ha trên bãi cát bằng ven biển, ven sông.

+ Đất chưa sử dụng có 1.803 ha đất bị mặn hóa, trong đó:

Có 1.309 ha bị mặn hóa nhẹ phân bố chủ yếu trên bãi cát bằng ven biển,

ven sông ở các xã: Hạ Long 520 ha, Đông Xá 774 ha.

Có 159 ha bị mặn hóa trung bình, trên bãi cát bằng ven biển, ven sông ở

xã Vạn Yên.

Có 335 ha đất bị mặn hóa nặng, trên bãi cát bằng ven biển, ven sông ở xã

Đài Xuyên.

* Kết quả đánh giá mức độ mặn hóa trên địa bàn thị xã Quảng Yên

Trong tổng diện tích điều tra 22.319 ha của thị xã có 5.035 ha đất bị mặn

hóa (chiếm 32,56% diện tích điều tra). Chủ yếu diện tích đất bị mặn hóa là do

173

đất không phải nhóm đất mặn (đất phèn hoạt động 4.038 ha, đất phù sa không

được bồi chua 764 ha, bãi cát bằng ven biển, ven sông 147 ha…) nhưng khoảng

biến động hàm lượng tổng số muối tan (∆ TSMT) ≥ 0,25% đến 0,75% nên đất bị

mặn hóa từ nhẹ đến trung bình. Diện tích đất bị mặn hóa theo mức độ và mục

đích sử dụng đất như sau:

- Theo mức độ: mặn hóa nhẹ có 4.805 ha (chiếm 21,53%) và mặn hóa

trung bình có 230 ha (chiếm 1,03%).


+ Đất sản xuất nông nghiệp có 3.595 ha đất bị mặn, trong đó:

Có 3.391 ha bị mặn hóa nhẹ và phân bố chủ yếu trên đất trồng lúa, đất cây

lâu năm và trên đất phèn hoạt động tại phường Phong Hải (329 ha), xã Liên Hòa

(311 ha); trên đất phù sa không được bồi chua tại các xã: Tiền An (272 ha), Hiệp

Hòa (148 ha).


- Địa điểm: P. Hà An - Tx. Quảng Yên -

tỉnh Quảng Ninh

- Tọa độ: 106° 49' 24,2" - 20° 55' 58,4"


- Loại đất: Đất phèn hoạt động (Sj)

- Loại sử dụng đất: Đất rừng phòng hộ


- Đặc điểm: ảnh hưởng trực tiếp của thủy

triều


0,69%


0,24%



Có 204 ha đất bị mặn hóa trung bình, tập trung chủ yếu trên bãi cát bằng

ven biển, ven sông hiện đang trồng cây lâu năm tại phường Minh Thành 118 ha.

+ Đất lâm nghiệp có 206 ha đất bị mặn hóa và chủ yếu ở mức nhẹ, phân

bố trên địa bàn ở các phường: Hà An, Nam Hòa, Yên Giang, Phong Hải.

+ Đất nuôi trồng thủy sản có 1.206 ha đất bị mặn hóa và ở mức nhẹ. Phân

bố nhiều trên đất phèn hoạt động tại xã Liên Vị (427 ha), phường Hà An (177

ha) và trên đất phù sa không được bồi chua ở phường Yên Giang (112 ha).

+ Đất chưa sử dụng có 28 ha đất bị mặn hóa và ở mức nhẹ.

174

Bảng 51: Diện tích đất bị mặn hóa theo đơn vị hành chính


chính

Đất

không

bị mặn

hóa

Mức độ mặn hóa (ha) Diện

tích

điều tra

(ha)

Mặn

hóa nhẹ

Mặn

hóa

trung

bình

Mặn

hóa

nặng

Tổng diện

tích đất bị

mặn hóa

1 Tp. Hạ Long 11.916 - 119 836 955 12.871

2 Tp. Móng Cái 34.582 1.167 2.807 2.153 6.127 40.709

3 Tp. Cẩm Phả 23.138 - 142 30 172 23.310

4 Tp. Uông Bí 18.515 1.323 548 - 1.871 20.386

5 H. Bình Liêu 45.228 - - - - 45.228

6 H. Tiên Yên 57.620 141 146 748 1.035 58.655

7 H. Đầm Hà 28.168 177 65 1.783 2.025 30.193

8 H. Hải Hà 38.548 780 4.599 - 5.379 43.927

9 H. Ba Chẽ 59.118 - - - - 59.118

10 H. Vân Đồn 25.914 1.942 203 335 2.480 28.394

11 H. Hoành Bồ 76.674 - - - - 76.674

12 Tx. Đông Triều 32.119 - - - - 32.119

13 Tx. Quảng Yên 17.284 4.805 230 - 5.035 22.319

Tổng số (ha) 468.824 10.335 8.859 5.885 25.079 493.903

6. Đất bị phèn hóa

Theo Thông tư số 14/2012/TT-BTNMT ngày 26 tháng 11 năm 2012 của Bộ

Tài nguyên và Môi trường định nghĩa “Đất bị phèn hóa là quá trình chuyển hóa từ

đất phèn tiềm tàng thành phèn hoạt động trong đất do quá trình sử dụng đất của con

người”. Cụ thể như sau:

Trong dự án nay, mức độ phèn hóa của đất được xác định dựa trên sự thay

đổi hàm lượng lưu huỳnh tổng số (SO42-%) trong đất. Sự thay đổi này được thể hiện

qua khoảng biến động hàm lượng lưu huỳnh tổng số (∆). Khoảng biến động ∆ là

giá trị chênh lệch SO42- (%) giữa kết quả phân tích SO4

2- (%) trong đất đã có trong

quá khứ và kết quả phân tích SO42- (%) trong đất theo kết quả phân tích mẫu đất

của dự án thực hiện năm 2016 (Phương pháp xây dựng bản đồ đất bị phèn hóa chi

tiết tại Phụ lục 11)

Kết quả xây dựng bản đồ đất bị phèn hóa trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh đã

xác định được mức độ phèn hóa biểu hiện khác nhau ở các mục đích sử dụng đất

và theo các đơn vị hành chính.

175

6.1. Đất bị phèn hóa theo mức độ

- Tổng diện tích đất không bị phèn hóa là 486.545 ha, chiếm 98,51% diện

tích điều tra, phân bố nhiều trên địa bàn thị xã Quảng Yên 4.808 ha, thành phố

Uông Bí 1.871 ha, thành phố Móng Cái 307 ha.

- Diện tích đất bị phèn hóa là 7.358 ha, chiếm 1,49% diện tích điều tra của

tỉnh, trong đó:

Đất không bị

phèn hóa

486.545 ha

98,51%

Đất bị phèn

hóa nhẹ

3.528 ha

0,72%

Đất bị phèn

hóa trung

bình

610 ha

0,12%

Đất bị phèn

hóa nặng

3.220 ha

0,65%

Biểu đồ 47: Cơ cấu giá trị % đất bị phèn hóa

+ Diện tích đất bị phèn hóa nặng có 3.220 ha, chiếm 0,65% diện tích điều

tra. Đất bị phèn hóa nặng tập trung chủ yếu ở thị xã Quảng Yên 1.870 ha, thành

phố Uông Bí 1.261 ha và trên đất nuôi trồng thủy sản 1.461 ha, đất sản xuất

nông nghiệp 1.759 ha.


- Địa điểm: P. Đông Mai - Tx. Quảng Yên - tỉnh

Quảng Ninh

- Tọa độ: 106° 49' 17,8" - 21° 00' 40,3"


- Loại sử dụng đất: đất trồng lúa

- Loại đất: đất phèn hoạt động sâu (Sj)


- Kết quả phân tích SO42- năm 2014: 0,39%


- Khoảng biến động ∆ SO42- = 0,26%

- Kết luận: đất bị phèn hóa nặng

176

Hình số 28: Bản đồ đất bị phèn hóa kỳ đầu tỉnh Quảng Ninh

177

+ Diện tích đất bị phèn hóa trung bình là 610 ha, chiếm 0,12% diện tích

điều tra. Đất bị phèn hóa trung bình phân bố tại thành phố Uông Bí 610 ha và

trên đất sản xuất nông nghiệp.

- Diện tích đất bị phèn hóa nhẹ là 3.528 ha, chiếm 0,72% diện tích điều

tra. Đất bị phèn hóa nhẹ tập trung chủ yếu tại thị xã Quảng Yên 2.938 ha, thành

phố Móng Cái 307 ha, huyện Hải Hà 283 ha và trên đất sản xuất nông nghiệp

2.636 ha, đất lâm nghiệp 163 ha, đất nuôi trồng thủy sản 729 ha.


- Địa điểm: P. Phong Cốc - Tx. Quảng Yên -

tỉnh Quảng Ninh

- Tọa độ: 106° 48' 47,8" - 20° 53' 09,9"








- Kết luận: đất bị phèn hóa nhẹ

Bảng 52: Diện tích đất bị phèn hóa theo loại đất

Loại đất


Đất

không bị

phèn hóa

Mức độ phèn hóa (ha) Diện

tích

điều tra

(ha)

Phèn

hóa

nhẹ

Phèn

hóa

trung

bình

Phèn

hóa

nặng

Tổng

diện tích

đất bị

phèn hóa

1. Đất sản xuất nông nghiệp 54.548 2.636 610 1.759 5.005 59.553

2. Đất lâm nghiệp 351.461 163 - - 163 351.624

3. Đất nuôi trồng thủy sản 23.803 729 - 1.461 2.190 25.993

4. Đất bằng chưa sử dụng 28.663 - - - - 28.663


Tổng số (ha) 486.545 3.528 610 3.220 7.358 493.903

Cơ cấu (% diện tích điều tra) 98,51 0,72 0,12 0,65 1,49 100,00

178

6.2. Đất bị phèn hóa theo đơn vị hành chính

Kết quả xác định diện tích đất bị phèn hóa của tỉnh Quảng Ninh cho thấy

đất bị phèn hóa chỉ xảy ra tại 5 huyện, thị xã, thành phố trên địa bàn tỉnh (Móng

Cái, Uông Bí, Đầm Hà, Hải Hà, Quảng Yên). Kết quả xác định diện tích đất bị

phèn hóa trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh như sau:

Bảng 53: Diện tích đất bị phèn hóa theo đơn vị hành chính


chính

Đất

không

bị phèn

hóa

Mức độ phèn hóa (ha)

Diện tích

điều tra

(ha)

Phèn

hóa

nhẹ

Phèn

hóa

trung

bình

Phèn

hóa

nặng

Tổng

diện tích

đất bị

phèn hóa

1 Tp. Hạ Long 12.871 - - - - 12.871

2 Tp. Móng Cái 40.402 307 - - 307 40.709

3 Tp. Cẩm Phả 23.310 - - - - 23.310

4 Tp. Uông Bí 18.515 - 610 1.261 1.871 20.386

5 H. Bình Liêu 45.228 - - - - 45.228

6 H. Tiên Yên 58.655 - - - - 58.655

7 H. Đầm Hà 30.104 - - 89 89 30.193

8 H. Hải Hà 43.644 283 - - 283 43.927

9 H. Ba Chẽ 59.118 - - - - 59.118

10 H. Vân Đồn 28.394 - - - - 28.394

11 H. Hoành Bồ 76.674 - - - - 76.674

12 Tx. Đông Triều 32.119 - - - - 32.119

13 Tx. Quảng Yên 17.511 2.938 - 1.870 4.808 22.319

Tổng số (ha) 486.545 3.528 610 3.220 7.358 493.903

* Kết quả xác định diện tích đất bị phèn hóa trên địa bàn thành phố Móng Cái

Trong tổng diện tích điều tra 40.709 ha của thành phố có 307 ha đất bị

phèn hóa (chiếm 0,75% diện tích điều tra). Diện tích đất bị phèn hóa theo mức


- Theo mức độ: toàn bộ diện tích đất bị phèn hóa trên địa bàn thành phố

đều ở mức nhẹ, phân bố trên đất phèn tiềm tàng tại xã Vạn Ninh.

- Theo mục đích sử dụng: toàn bộ diện tích đất bị phèn hóa của thành phố

là đất sản xuất nông nghiệp và tập trung chủ yếu trên đất trồng lúa 273 ha.

Nhìn chung: diện tích đất bị phèn hóa trên địa bàn thành phố Móng Cái

rất ít và ở mức nhẹ, phân bố trên đất sản xuất nông nghiệp và ở khu vực đất

phèn tiềm tàng.

* Kết quả xác định diện tích đất bị phèn hóa trên địa bàn thành phố Uông Bí


phèn hóa (chiếm 9,18% diện tích điều tra). Diện tích đất bị phèn hóa theo mức


179

- Theo mức độ: diện tích đất bị phèn hóa của thành phố không xuất hiện

mức nặng và chỉ ở mức trung bình và nhẹ, trong đó: phèn hóa trung bình có 610

ha (chiếm 2,99%) và phèn hóa nặng có 1.261 ha (chiếm 6,19%).


+ Đất sản xuất nông nghiệp có 891 ha bị phèn hóa, trong đó: có 610 ha bị

phèn hóa trung bình, phân bố chủ yếu trên đất phèn hoạt động hiện đang trồng lúa

tại các phường: Phương Đông (109 ha), Phương Nam (382 ha); có 281 ha bị phèn

hóa nặng, phân bố trên đất phèn hoạt động tại xã Điền Công và tập trung ở các loại

hình sử dụng đất: đất trồng lúa (184 ha), đất trồng cây hàng năm khác (97 ha).


- Địa điểm: P. Phương Đông - Tp. Uông Bí -

tỉnh Quảng Ninh

- Tọa độ: 106° 43' 53,7" - 21° 01' 24,9"








- Kết luận: đất bị phèn hóa nặng

+ Đất nuôi trồng thủy sản có 980 ha bị phèn hóa và chỉ có mức nặng, phân

bố tập trung trên đất phèn hoạt động tại các phường: Yên Thanh 360 ha, Phương

Đông 149 ha và xã Điền Công 418 ha.

* Kết quả xác định diện tích đất bị phèn hóa trên địa bàn huyện Đầm Hà

Tổng diện tích điều tra 30.193 ha của huyện Đầm Hà có 89 ha đất bị phèn

hóa (chiếm 0,29% diện tích điều tra) và toàn bộ diện tích đất bị phèn hóa của

huyện là phèn hóa nặng, trên đất trồng lúa và trên đất phèn tiềm tàng.

* Kết quả xác định diện tích đất bị phèn hóa trên địa bàn huyện Hải Hà

Trong tổng diện tích điều tra 43.927 ha của huyện Hải Hà có 283 ha đất bị

phèn hóa (chiếm 0,64% diện tích điều tra). Toàn bộ diện tích đất bị phèn hóa của

huyện ở mức nhẹ và xuất hiện chủ yếu trên đất phèn tiềm tàng hiện đang trồng lúa

(237 ha) và phân bố trên địa bàn các xã: Đường Hoa, Quảng Phong, Tiến Tới.

* Kết quả xác định diện tích đất bị phèn hóa trên địa bàn thị xã Quảng Yên

Trong tổng diện tích điều tra 22.319 ha của thị xã có 4.808 ha đất bị phèn

hóa (chiếm 21,54% diện tích điều tra). Diện tích đất bị phèn hóa theo mức độ

và mục đích sử dụng đất như sau:

180

- Theo mức độ: phèn hóa nhẹ có 2.938 ha (chiếm 13,16%) và phèn hóa

nặng có 1.870 ha (chiếm 8,38%).


+ Đất sản xuất nông nghiệp có 3.435 ha đất bị phèn hóa, trong đó:

Có 2.046 ha bị phèn hóa nhẹ, phân bố chủ yếu trên đất phèn hoạt động và

hiện đang đất trồng lúa trên địa bàn các xã, phường: Nam Hòa (235 ha), Phong

Cốc (234 ha), Phong Hải (329 ha), Yên Hải (279 ha), Liên Hòa (311 ha), Tiên

Phong, Cẩm La.

Khoanh đất: QU 865

- Địa điểm: Xã Cẩm La - Tx. Quảng Yên -

tỉnh Quảng Ninh

- Tọa độ: 21° 54' 53,0" - 106° 49' 0,1"








- Kết luận: đất bị phèn hóa nhẹ

Có 1.389 ha đất bị phèn hóa nặng, phân bố chủ yếu trên đất phèn hoạt

động hiện đang trồng lúa trên địa bàn các xã: Sông Khoai (586 ha), Tiền An

(272 ha), Hà An (193 ha).

+ Đất lâm nghiệp có 163 ha bị phèn hóa và chỉ xuất hiện ở mức nhẹ, phân

bố tại các phường: Nam Hòa, Phong Hải và Hà An.

+ Đất nuôi trồng thủy sản có 729 ha đất bị phèn hóa và chỉ xuất hiện ở

mức nhẹ, phân bố chủ yếu trên đất phèn hoạt động ở các phường: Hà An (177

ha), Đông Mai (109 ha).

7. Đất bị lũ quét, sạt lở

Kết quả điều tra, đánh giá thoái hóa đất kỳ đầu trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh

đã xác định được 6 loại hình thoái hóa chính như: đất bị xói mòn do mưa; đất bị kết

von đá ong hóa; đất bị khô hạn, hoang mạc hóa; đất bị suy giảm độ phì; đất bị mặn

hóa và đất bị phèn hóa. Bên cạnh đó, theo kết quả đánh giá của các đề án, chương

trình đã thực hiện trên địa bàn tỉnh trong những năm gần đây xác định trên địa bàn

tỉnh còn xuất hiện dạng thoái hóa khác (dạng điểm) là đất bị lũ quét, sạt lở.

Quảng Ninh là tỉnh miền núi - duyên hải với hơn 80% diện tích là đồi núi

dốc, bị chia cắt mạnh bởi hệ thống sông suối. Cấu trúc địa chất kiến tạo phức tạp

181

và các đứt gãy hoạt động mạnh. Đất đá nhiều nơi bị phá huỷ, vò nhàu mạnh mẽ.

Lớp vỏ phong hoá dày. Lượng mưa trung bình hàng năm lớn, phân bố không

đều, tập trung chủ yếu ở các tháng mùa mưa nên khi xảy ra mưa lũ cực đoan sẽ

dẫn đến tình trạng lũ quét, sạt lở, ngập lụt cục bộ tại các địa phương.

Do đặc thù tỉnh Quảng Ninh, là vùng khai thác than, có nhiều mỏ than

lớn, với hoạt động khai thác và đổ thải tại các bãi thải cao, gần các suối, không

nằm xa khu dân cư, nên rất dễ xảy ra lũ bùn đá tại nhiều suối giáp khai trường,

bãi đổ thải và có thể xảy ra dưới chân các mỏ và bãi thải, không chỉ ở các khu

vực miền núi mà còn ở các khu vực ven biển, đặc biệt ở Hạ Long và Cẩm Phả.

* Theo kết quả Báo cáo Quy hoạch vùng bị lũ quét và sạt lở đất đá địa bàn

tỉnh Quảng Ninh, đề xuất các giải pháp phòng tránh, giảm nhẹ cường độ thiên

tai và thiệt hại, dự báo lũ quét cho một số khu vực cụ thể như sau:

+ Tại khu vực Bình Liêu: có nguy cơ xảy ra 2 điểm lũ quét nghẽn dòng tại

Bình Liêu và Hoành Mô; ở bản Nà Ké, xã Vô Ngại có thể xảy ra lũ quét hỗn

hợp; tại Đồng Văn, có thể xảy ra lũ quét hỗn hợp và đầu suối có thể có lũ quét

sườn mạnh.

+ Tại khu vực Ba Chẽ: có thể xảy ra 3 điểm lũ quét hỗn hợp: 1 điểm ở Khe

Tâm, 1 điểm gần UBND xã Đồn Đạc và 1 điểm gần Sa Mộc, xã Nam Sơn.

+ Tại khu vực Uông Bí: có thể xảy ra lũ quét nghẽn dòng tại Bãi Soi,

phường Bắc Sơn và lũ quét hỗn hợp tại tổ 27, phường Bắc Sơn và khu vực Đá

Cổng; tại phường Vàng Danh có thể xảy ra lũ quét trong trũng, lũ quét sườn

mạnh tại các cửa suối và lũ quét hỗn hợp tại các điểm Đồng Bổng, Quan Điền và

lũ quét nghẽn dòng tại Khe Thau. Tuy điều kiện ở đây thuận lợi cho phát triển lũ

quét nhưng cường độ không lớn.

+ Khu vực Hoành Bồ: tại Đồng Ho có khả năng xảy ra lũ quét nghẽn dòng,

gây ngập lụt cao; Một số khu khác cũng có nguy cơ xảy ra lũ quét nghẽn dòng:

xã Sơn Dương, Dân Chủ (xóm Cau, cây Thị, Đèo Dọc).

+ Khu vực Tràng Lương: cần chú ý các khu vực cửa suối có thể xảy ra lũ

quét sườn mạnh.

* Theo kết quả Dự án Điều tra, khảo sát, phân vùng và cảnh báo khả năng

xuất hiện lũ quét ở miền núi Việt Nam - Giai đoạn 1: miền núi Bắc Bộ, các khu

vực có nguy cơ chịu ảnh hưởng lớn của lũ quét và cần phải di dời dân cư thuộc

12 huyện, thị xã, thành phố của Tỉnh, gồm: Hạ Long, Ba Chẽ, Tiên Yên, Đầm

Hà, Bình Liêu, Hoành Bồ, Đông Triều, Quảng Yên, Uông Bí, Hải Hà, Cẩm Phả,

Móng Cái. Chi tiết các xã có nguy cơ xảy ra lũ quét như sau:

182

Bảng 54: Danh sách các xã có nguy cơ xảy ra lũ quét trên địa bàn

tỉnh Quảng Ninh

Huyện,

thị xã,

thành

phố

Xã, phường, thị trấn Diện tích

xã (Km2)

Diện tích

nguy cơ

cấp 1

(Km2)

Huyện,

thị xã,

thành

phố

Xã, phường, thị

trấn

Diện tích

xã (Km2)

Diện tích

nguy cơ

cấp 1

(Km2)

Hoành

Bồ

Kỳ Thượng 97,75 0,51

Đông

Triều

Yên Thọ 10,22 0,01

Dân Chủ 27,39 1,85 Tràng An 9,24 0,03

Vũ Oai 52,09 2,11 Đức Chính 5,7 0,03

Bằng Cả 32,08 2,37 Hồng Thái Đông 20,15 0,16

Tân Dân 76,05 3,21 Hồng Thái Tây 19,27 0,18

Tt. Trới 12,49 3,22 Nguyễn Huệ 10,9 0,41

Thống Nhất 81,48 3,66 Hoàng Quế 15,09 0,43

Sơn Dương 71,68 3,77 Thủy An 7,79 0,71

Lê Lợi 39,83 4,06 Xuân Sơn 6,71 0,99

Đồng Sơn 127,63 4,7 Kim Sơn 10,53 1,02

Đồng Lâm 115,44 5,04 Tt. Mạo Khê 18,8 1,43

Quảng La 31,8 5,62 Tràng Lương 72,62 1,48

Hòa Bình 79,94 6,71 An Sinh 83,16 3,53

Hạ

Long

P. Cao Thắng 2,45 0,03 Bình Khê 58,14 3,97

P. Bạch Đằng 1,71 0,03

Ba Chẽ

Minh Cầm 33,41 0,27

P. Trần Hưng Đạo 0,62 0,05 Tt. Ba Chẽ 6,88 0,53

P. Hà Khánh 31,79 0,06 Nam Sơn 82,95 1,79

P. Hồng Gai 1,73 0,06 Lương Mông 65,52 2,94

P. Hồng Hải 2,85 0,29 Thanh Sơn 110,64 6,23

P. Hồng Hà 3,48 0,34 Thanh Lâm 84,25 6,67

P. Hà Lầm 3,99 0,49 Đạp Thanh 92,65 6,85

Hùng Thắng 4,32 0,54 Đồn Đạc 132,84 8,93

P. Hà Trung 5,37 0,91

Hải Hà

Cái Chiên 269,24 0,07

P.Giếng Đáy 5,45 1,05 Quảng Long 14,77 0,17

P. Hà Khẩu 8,42 1,21 Quảng Thịnh 9,03 0,21

P. Hà Phong 24,64 1,7 Quảng Phong 78,58 0,38

P. Hà Tu 16,08 3,13 Quảng Đức 94,04 0,67

P. Bãi Cháy 18,74 3,83 Quảng Sơn 159,11 2,23

Việt Hưng 35,9 3,9 Móng

Cái

Quảng Nghĩa 62,84 0,24

Đại Yên 45,57 5,41 Hải Sơn 130,93 1,21

Quảng

Yên

P. Tân An 13,78 0,19

Cẩm

Phả

P. Cẩm Trung 2,21 0,05

P. Đông Mai 16,86 0,31 P. Cẩm Thành 1,24 0,06

P. Quảng Yên 1,12 0,37 P. Cẩm Phú 13,19 0,09

Sông Khoai 18,54 0,69 P. Cẩm Đông 7,9 0,1

P. Minh Thành 33,75 0,78 P. Cẩm Thủy 2,73 0,17

183

Huyện,

thị xã,

thành

phố

Xã, phường, thị trấn Diện tích

xã (Km2)

Diện tích

nguy cơ

cấp 1

(Km2)

Huyện,

thị xã,

thành

phố

Xã, phường, thị

trấn

Diện tích

xã (Km2)

Diện tích

nguy cơ

cấp 1

(Km2)

Tiền An 12,36 1,33 P. Cẩm Sơn 13,53 0,26

Hoàng Tân 90,81 1,72 P. Cẩm Thịnh 16,43 0,3

Hiệp Hòa 9,74 2,49 P. Cửa Ông 15,84 0,41

P. Cộng Hòa 11,24 2,76 P. Cẩm Thạch 5,87 0,45

Hạ

Long

P. Cao Thắng 2,45 0,03 Cộng Hòa 80,83 0,46

P. Bạch Đằng 1,71 0,03 Cẩm Hải 15,94 0,96

P. Trần Hưng Đạo 0,62 0,05 P. Quang Hanh 65,04 1,87

P. Hà Khánh 31,79 0,06 Dương Huy 47,82 2,34

P. Hồng Gai 1,73 0,06 P. Mông Dương 120,68 2,48

P. Hồng Hải 2,85 0,29

Uông

Bí

P. Nam Khê 7,46 0,06

P. Hồng Hà 3,48 0,34 P. Trưng Vương 3,49 0,26

P. Hà Lầm 3,99 0,49 P. Quang Trung 13,97 0,48

Hùng Thắng 4,32 0,54 Phương Đông 20,87 0,49

P. Hà Trung 5,37 0,91 Thượng Yên Công 67,75 0,84

P. Giếng Đáy 5,45 1,05 P. Thanh Sơn 9,74 1,13

P. Hà Khẩu 8,42 1,21 P. Bắc Sơn 27,29 1,15

P. Hà Phong 24,64 1,7 P. Vàng Danh 54,31 4,24

P. Hà Tu 16,08 3,13

Đầm

Hà

Tt. Đầm Hà 67,68 0,45

P. Bãi Cháy 18,74 3,83 Quảng An 58,74 0,64

Việt Hưng 35,9 3,9 Đại Bình 94,12 0,68

Đại Yên 45,57 5,41 Quảng Lâm 89,27 1,37

* Kết quả đề án di dân tổng thể ra khỏi vùng sạt lở, ngập lụt nguy hiểm và

quy hoạch bố trí dân cư phòng tránh thiên tai trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh giai

đoạn 2016 - 2020 và định hướng đến năm 2025 trên địa bàn các huyện, thị xã,

thành phố cho thấy:

Trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh có tổng cộng 459 vị trí sạt lở, ngập lụt nguy

hiểm hoặc có nguy cơ sạt lở ngập lụt nguy hiểm được phân thành 03 nhóm như sau:

a) Trường hợp đặc biệt nguy hiểm, nguy hiểm không thể khắc phục, gồm:

87 vị trí, cụ thể:

- Các vị trí có nguy cơ sạt lở, ngập lụt ở chân các bãi thải và khai trường

khai thác than gồm: 11 vị trí, trong đó: thành phố Hạ Long: 04 vị trí, thành phố

Cẩm Phả: 04 vị trí, thành phố Uông Bí: 01 vị trí và thị xã Đông Triều: 02 vị trí.

- Các vị trí sạt lở trên sườn mái dốc, đồi cao: 33 vị trí, trong đó: thành phố

Hạ Long: 07 vị trí, huyện Vân Đồn: 03 vị trí, huyện Hoành Bồ: 01 vị trí, thị xã

Đông Triều: 02 vị trí, huyện Ba Chẽ: 12 vị trí, huyện Tiên Yên: 03 vị trí, huyện

Đầm Hà: 04 vị trí, huyện Cô Tô: 01 vị trí.

184

- Các vị trí ngập lụt nằm ven sông suối, vị trí có địa hình thấp, bao gồm cả

khu vực nguy hiểm do lũ quét: 43 vị trí, trong đó: huyện Vân Đồn: 02 vị trí,

huyện Hoành Bồ: 03 vị trí, huyện Đông Triều: 02 vị trí, huyện Ba Chẽ: 10 vị trí,

huyện Tiên Yên: 21 vị trí bị ảnh hưởng do lũ quét, huyện Bình Liêu: 03 vị trí bị

ảnh hưởng do lũ quét, huyện Hải Hà: 01 vị trí, huyện Cô Tô: 01 vị trí.

b) Trường hợp nguy hiểm cần xây dựng kè chống sạt lở; cần cải tạo hệ

thống thoát nước: 347 vị trí, cụ thể: thành phố Hạ Long: xây kè 88 vị trí, cải tạo

hạ tầng kỹ thuật 62 vị trí; thành phố Cẩm Phả: xây kè 134 vị trí, cải tạo hạ tầng

kỹ thuật 51 vị trí; thành phố Uông Bí: xây kè 3 vị trí; huyện Vân Đồn: xây kè 7

vị trí; huyện Hoành Bồ: 02 vị trí.

c) Trường hợp bình thường có thể tự khắc phục và không phải đầu tư xây

dựng gia cố thuộc diện tuyên truyền, cảnh báo: 25 vị trí, cụ thể: thành phố Hạ

Long: 12 vị trí, thành phố Uông Bí: 09 vị trí, huyện Hải Hà: 04 vị trí.

Bảng 55: Tổng hợp số liệu hiện trạng vị trí sạt lở, ngập lụt tại các địa phương trên địa

bàn tỉnh Quảng Ninh

STT Tên địa phương

Trường hợp đặc biệt nguy hiểm Trường hợp

nguy hiểm

cần cải tạo

hệ thống hạ

tầng kỹ

thuật

(vị trí)

Trường

hợp nguy

hiểm cần

cảnh báo

(vị trí)

Tổng

cộng

(vị trí)

Vị trí sạt lở,

ngập lụt ở

chân các bãi

thải và khai

trường khai

thác than

Vị trí

sạt lở

khác

Vị trí ngập

lụt khác

(bao gồm cả

trường hợp

nguy hiểm

do lũ quét)

1 Thành phố Hạ Long 4 7 0 150 12 173

2 Thành phố Cẩm Phả 4 0 0 185 0 189

3 Thành phố Uông Bí 1 0 0 3 9 13

4 Huyện Vân Đồn 0 3 2 7 0 12

5 Huyện Hoành Bồ 0 1 3 2 0 6

6 Thị xã Đông Triều 2 2 2 0 0 6

7 Huyện Ba Chẽ 0 12 10 0 0 22

8 Huyện Tiên Yên 0 3 21 0 0 24

9 Huyện Hải Hà 0 0 1 0 4 5

10 Huyện Đầm Hà 0 4 0 0 0 4

11 Huyện Bình Liêu 0 0 3 0 0 3

12 Huyện Cô Tô 0 1 1 0 0 2

13 Thành phố Móng Cái

14 Thị xã Quảng Yên

Tổng cộng 11 33 43 347 25 459

Nguồn: Đề án di dân tổng thể ra khỏi vùng sạt lở, ngập lụt nguy hiểm và quy

hoạch bố trí dân cư phòng tránh thiên tai trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh giai đoạn

2016 - 2020 và định hướng đến năm 2025

185

Hình số 29: Một số hình ảnh đất bị sạt lở, ngập lụt trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh

186

II. THỰC TRẠNG THOÁI HÓA ĐẤT CỦA CÁC LOẠI ĐẤT (MỤC

ĐÍCH SỬ DỤNG ĐẤT)

1. Đất sản xuất nông nghiệp

Trong tổng số 59.553 ha đất sản xuất nông nghiệp, xuất hiện 6 loại hình

thoái hóa và mức độ của từng loại hình thoái hóa như sau:

Bảng 56: Diện tích đất sản xuất nông nghiệp bị thoái hóa theo loại hình thoái hóa

STT Loại hình thoái hóa

Đất

không

bị thoái

hóa

Phân mức đánh giá (ha) Diện

tích

điều

tra

(ha)

Nhẹ Trung

bình Nặng

Tổng

diện tích

đất bị

thoái hóa

1 Đất bị xói mòn 53.724 3.220 2.609 - 5.829 59.553

2 Đất bị khô hạn 48.106 2.205 9.242 - 11.447 59.553

3 Đất bị kết von 56.385 2.811 357 - 3.168 59.553

4 Đất bị suy giảm độ phì 17.793 16.080 13.231 12.449 41.760 59.553

5 Đất bị mặn hóa 51.329 6.413 1.273 538 8.224 59.553

6 Đất bị phèn hóa 54.548 2.636 610 1.759 5.005 59.553

- Đất bị suy giảm độ phì có 41.760 ha, chiếm 70,12% diện tích điều tra

của loại đất. Trong đó: có 16.080 ha bị suy giảm nhẹ, (chiếm 27,00%), 13.231

ha bị suy giảm trung bình, (chiếm 22,22%) và 12.449 ha bị suy giảm nặng,

(chiếm 20,90%). Diện tích đất nông nghiệp bị suy giảm độ phì nặng phân bố chủ

yếu ở các xã, phường: Lương Mông (huyện Ba Chẽ); Dực Yên, Tân Bình

(huyện Đầm Hà); Đường Hoa, Quảng Đức, Quảng Sơn (huyện Hải Hà); Quảng

La, Sơn Dương, Thống Nhất, Vũ Oai (huyện Hoành Bồ); Đồng Rui, Hải Lạng

(huyện Tiên Yên); Dương Huy (thành phố Cẩm Phả); Đại Yên, Giếng Đáy, Hà

Khẩu, Việt Hưng (thành phố Hạ Long); Hải Yên, Ninh Dương, Bắc Sơn, Hải

Đông, Hải Xuân, Quảng Nghĩa (thành phố Móng Cái); Bình Khê, Tràng Lương

(thị xã Đông Triều); Đông Mai, Minh Thành, Nam Hòa, Phong Cốc, Phong Hải,

Tân An, Yên Hải, Cẩm La, Hiệp Hòa, Liên Hòa, Sông Hòa, Tiền An (thị xã

Quảng Yên); Bình Dân (huyện Vân Đồn).

- Đất bị xói mòn có 5.829 ha (chiếm 9,79% diện tích điều tra của loại đất,

trong đó: xói mòn yếu có 3.220 ha (chiếm 5,41%) và xói mòn trung bình 2.609

ha (chiếm 4,38%).

- Đất bị khô hạn có 11.447 ha (chiếm 19,22% diện tích điều tra của loại

đất), trong đó: khô hạn nhẹ có 2.205 ha (chiếm 3,70%) và khô hạn trung bình

chiếm 9.242 ha (chiếm 15,52%). Diện tích đất nông nghiệp bị khô hạn trung

bình phân bố chủ yếu ở các xã, phường: Đạp Thanh, Lương Mông, Thanh Lâm,

Thanh Sơn (huyện Ba Chẽ); Đồng Sơn (huyện Hoành Bồ); Bắc Sơn, Phương

187

Đông, Phương Nam, Quang Trung, Thanh Sơn, Thượng Yên Công (thành phố

Uông Bí); An Sinh, Bình Khê, Hồng Thái Đông, Hồng Thái Tây, Tràng An,

Tràng Lương, Việt Dân, Yên Thọ (thị xã Đông Triều); Cộng Hòa, Minh Thành

(thị xã Quảng Yên).

- Đất bị kết von có 3.168 ha (chiếm 5,32% diện tích điều tra của loại đất),

trong đó: kết von nhẹ có 2.811 ha (chiếm 4,72%) và kết von trung bình có 357

ha (chiếm 0,60%).

- Đất bị mặn hóa có 8.224 ha (chiếm 13,81% diện tích điều tra của loại

đất), trong đó: có 6.413 ha bị mặn hóa nhẹ (chiếm 10,77%), 1.273 ha bị mặn hóa

trung bình (chiếm 2,14%) và 538 ha bị mặn hóa nặng (chiếm 0,90%).

- Đất bị phèn hóa có 5.005 ha (chiếm 8,40% diện tích điều tra của loại

đất), trong đó: có 2.636 ha bị phèn hóa nhẹ (chiếm 4,43%), 610 ha bị phèn hóa

trung bình (chiếm 1,02%) và 1.759 ha bị phèn hóa nặng (chiếm 2,95%). Diện

diện tích đất sản xuất nông nghiệp bị phèn hóa nặng phân bố chủ yếu ở xã,

phường: Sông Khoai, Tiến An, Liên Hòa, Phong Hải, Yên Hải (thị xã Quảng

Yên); Phương Nam (thành phố Uông Bí); Hồng Thái Tây (thị xã Đông Triều).

2. Đất lâm nghiệp

Trong tổng số 351.624 ha đất lâm nghiệp, xuất hiện 6 loại hình thoái hóa

và mức độ của từng loại hình thoái hóa như sau:

- Đất bị suy giảm độ phì có 207.426 ha (chiếm 58,99% diện tích điều tra

của loại đất), trong đó: có 91.677 ha bị suy giảm nhẹ (chiếm 26,07%), 77.655 ha

bị suy giảm trung bình (chiếm 22,09%) và 38.094 ha bị suy giảm nặng (chiếm

10,83%). Diện tích đất lâm nghiệp bị suy giảm độ phì nặng phân bố chủ yếu ở

xã, phường: Húc Động, Lục Hồn, Vô Ngại (huyện Bình Liêu); Đại Bình, Quảng

Lâm, Tân Bình, Tân Lập (huyện Đầm Hà); Đường Hoa, Quảng Long, Quảng

Phong, Quảng Sơn (huyện Hải Hà); Bằng Cả, Quảng La, Thống Nhất (huyện

Hoành Bồ); Hải Lạng, Phong Dụ, Yên Thanh (huyện Tiên Yên); Mông Dương,

Quang Hanh, Cẩm Hải, Cộng Hòa, Dương Huy (thành phố Cẩm Phả); Hà

Khánh, Hà Khẩu, Hà Lầm, Hà Phong, Hùng Thắng, Việt Hưng (thành phố Hạ

Long); Hải Hòa, Hải Yên, Bắc Sơn, Hải Đông, Hải Sơn, Hải Tiến, Vạn Ninh

(thành phố Móng Cái); Yên Thanh (thành phố Uông Bí); Hiệp Hòa, Sông Khoai

(thị xã Quảng Yên); Đoàn Kết (huyện Vân Đồn).

- Đất bị xói mòn là 251.075 ha (chiếm 71,40% diện tích điều tra của loại

đất), trong đó: có 71.335 ha bị xói mòn nhẹ (chiếm 20,29%), 155.582 ha bị xói

mòn trung bình (chiếm 44,24%) và 24.158 ha bị xói mòn nặng (chiếm 6,86%).

Diện tích đất lâm nghiệp bị xói màn mạnh phân bố chủ yếu ở các xã, phường:

Đạp Thanh, Đồn Đạc, Lương Mông, Minh Cầm, Nam Sơn, Thanh Lâm (huyện

188

Ba Chẽ); Đồng Tâm, Vô Ngại (huyện Bình Liêu); Đầm Hà (huyện Đầm Hà);

Quảng Đức (huyện Hải Hà); Đồng Sơn, Kỳ Thượng, Sơn Dương (huyện Hoành

Bồ); Điền Xá, Đông Ngũ, Phong Dụ, Tiên Lãng, Yên Than (huyện Tiên Yên);

xã Cộng Hòa (thành phố Cẩm Phả); Hải Sơn (thành phố Móng Cái); phường

Vàng Danh, Thượng Yên Công (thành phố Uông Bí); An Sinh (thị xã Đông

Triều); Hạ Long, Vạn Yên (huyện Vân Đồn).

- Đất bị khô hạn là 119.613 ha (chiếm 34,02% diện tích điều tra của loại

đất), trong đó: có 39.570 ha bị khô hạn nhẹ (chiếm 11,25%), 80.043 ha bị khô

hạn trung bình (chiếm 22,77%). Diện tích đất lâm nghiệp bị khô hạn trung bình

phân bố chủ yếu ở các xã, phường: Đạp Thanh, Lương Mông, Minh Cầm, Thanh

Lâm, Thanh Sơn (huyện Ba Chẽ); Bằng Cả, Đồng Lâm, Đồng Sơn, Kỳ Thượng,

Quảng La, Tân Dân (huyện Hoành Bồ); Bắc Sơn, Nam Khê, Phương Đông,

Quang Trung, Thanh Sơn, Trưng Vương, Vàng Danh, Thượng Yên Công (thành

phố Uông Bí); Mạo Khê, xã An Sinh, Bình Khê, Hoàng Quế, Hồng Thái Đông,

Hồng Thái Tây, Nguyễn Huệ, Thủy An, Tràng Lương (thị xã Đông Triều); Đông

Mai (thị xã Quảng Yên).

- Đất bị kết von là 131 ha (chiếm 0,04% diện tích điều tra của loại đất) và

tập trung mức trung bình

- Đất bị mặn hóa là 1.773 ha (chiếm 0,50% diện tích điều tra của loại

đất), trong đó: có 443 ha bị mặn hóa nhẹ (chiếm 0,12%), 917 ha bị mặn hóa

trung bình (chiếm 0,26%) và 413 ha bị mặn hóa nặng là (chiếm 0,12%). Diện

tích đất lâm nghiệp bị mặn hóa nặng phân bố chủ yếu ở xã Hải Đông (thành phố

Móng Cái), xã Đại Bình (huyện Đầm Hà).

- Đất bị phèn hóa là 163 ha (chiếm 0,05% diện tích điều tra của loại đất) và

chỉ xuất hiện phèn hóa nhẹ.

Bảng 57: Diện tích đất lâm nghiệp bị thoái hóa theo loại hình thoái hóa


Đất

không bị

thoái

hóa

Phân mức đánh giá (ha) Diện tích

điều tra

(ha) Nhẹ Trung

bình Nặng

Tổng diện

tích đất bị

thoái hóa

1 Đất bị xói mòn 100.549 71.335 155.582 24.158 251.075 351.624

2 Đất bị khô hạn 232.011 39.570 80.043 - 119.613 351.624

3 Đất bị kết von 351.493 - 131 - 131 351.624


5 Đất bị mặn hóa 349.851 443 917 413 1.773 351.624

6 Đất bị phèn hóa 351.461 163 - - 163 351.624

189

3. Đất nuôi trồng thủy sản

Trong tổng diện tích 25.993 ha đất nuôi trồng thủy sản, xuất hiện 3 loại

hình thoái hóa (bị suy giảm độ phì, đất bị mặn hóa, đất hị phèn hóa) và mức độ

của từng loại hình thoái hóa như sau:

- Đất bị suy giảm độ phì có 19.705 ha (chiếm 75,81% diện tích điều tra

của loại đất), trong đó: có 10.217 ha bị suy giảm nhẹ (chiếm 39,31%), 1.357 ha

bị suy giảm trung bình (chiếm 5,22%) và 8.131 ha bị suy giảm nặng (chiếm

31,28%). Diện tích đất nuôi trồng thủy sản bị suy giảm độ phì nặng phân bố chủ

yếu các xã, phường: Đại Bình, Đầm Hà, Tân Bình (huyện Đầm Hà); Lê Lợi,

Thống Nhất (huyện Hoành Bồ); Đồng Rui, Hải Lạng (huyện Tiên Yên); Bình

Ngọc, Hải Hòa, Ninh Dương, Hải Xuân, Vạn Ninh (thành phố Móng Cái),

phường Yên Thanh (thành phố Uông Bí); Hiệp Hòa, Sông Khoai (thị xã Quảng

Yên); Đoàn Kết (huyện Vân Đồn).

- Đất bị mặn hóa có 5.810 ha (chiếm 22,35% diện tích điều tra của loại

đất), trong đó: 1.989 ha bị mặn hóa nhẹ (chiếm 7,65%), 2.332 ha bị mặn hóa

trung bình (chiếm 8,97%), 1.489 ha bị mặn hóa nặng (chiếm 5,73%). Diện tích

đất nuôi trồng thủy sản bị mặn hóa nặng chủ yếu ở các xã: Đầm Hà, Đại Bình,

Tân Bình (huyện Đầm Hà), Quảng Minh, Phú Hải (huyện Hải Hà), Hải Đông

(thành phố Móng Cái).

- Đất bị phèn hóa có 2.190 ha (chiếm 8,43% diện tích điều tra của loại

đất), trong đó: có 729 ha bị phèn hóa nhẹ (chiếm 2,81%) và 1.461 ha bị phèn

hóa nặng (chiếm 5,62% ). Diện tích đất nuôi trồng thủy sản bị phèn hóa nặng tập

trung chủ yếu ở các xã, phường: Yên Thanh, Điền Công (thành phố Uông Bí);

Liên Vỵ, Sông Khoai, Hà An (thị xã Quảng Yên); Yên Đức, Hồng Thái Đông,

Hồng Thái Tây (thị xã Đông Triều).

Bảng 58: Diện tích đất nuôi trồng thủy sản bị thoái hóa theo loại hình thoái hóa


Đất

không bị

thoái

hóa

Phân mức đánh giá (ha)

Diện tích

điều tra

(ha) Nhẹ Trung

bình Nặng

Tổng

diện tích

đất bị

thoái hóa

1 Đất bị xói mòn 25.993 - - - - 25.993

2 Đất bị khô hạn 25.993 - - - - 25.993

3 Đất bị kết von 25.993 - - - - 25.993


5 Đất bị mặn hóa 20.183 1.989 2.332 1.489 5.810 25.993

6 Đất bị phèn hóa 23.803 729 - 1.461 2.190 25.993

190

4. Đất bằng chưa sử dụng

Trong tổng diện tích 28.663 ha đất chưa sử dụng, xuất hiện 4 loại hình

thoái hóa (bị xói mòn, bị khô hạn, bị suy giảm độ phì và bị mặn hóa) và mức độ

của từng loại hình thoái hóa, như sau:

- Có 1.047 ha đất bằng chưa sử dụng bị xói mòn (chiếm 3,65%) và chỉ

xuất hiện xói mòn trung bình.

- Có 725 ha đất bằng chưa sử dụng bị khô hạn (chiếm 2,53%), trong đó:

có 469 ha bị khô hạn trung bình (chiếm 1,64%), tập trung chủ yếu ở phường

Vàng Danh (thành phố Uông Bí) và 256 bị khô hạn nhẹ (chiếm 0,89%).

- Có 18.249 ha đất bằng chưa sử dụng bị suy giảm độ phì (chiếm

63,67%), trong đó: có 9.578 ha bị suy giảm nặng (chiếm 33,42%), tập trung chủ

yếu ở các xã, phường: Đại Bình, Đầm Hà, Tân Bình, Tân Lập (huyện Đầm Hà);

Hà Phong, Hà Khánh (thành phố Hạ Long); Hải Đông, Hải Yên, Vạn Ninh

(thành phố Móng Cái); 845 ha bị suy giảm trung bình (chiếm 2,95%) và 7.826

ha bị suy giảm nhẹ (chiếm 27,30%).

- Có 9.272 ha đất bằng chưa sử dụng bị mặn hóa (chiếm 32,35%), trong

đó: có 3.445 ha bị mặn hóa nặng (chiếm 12,02%), phân bố tập trung chủ yếu ở

dải ven biển thuộc các xã: Quảng Điền, Quảng Phong, Đường Hoa (huyện Hải

Hà); Tân Bình, Đầm Hà (huyện Đầm Hà); Hà Phong (thành phố Hạ Long);

4.337 ha bị mặn hóa trung bình (chiếm 15,13%) và 1.490 ha mặn hóa nhẹ

(chiếm 5,20%).

Bảng 59: Diện tích đất bằng chưa sử dụng bị thoái hóa theo loại hình thoái hóa


Đất

không

bị thoái

hóa


tích

điều tra

(ha) Nhẹ

Trung

bình Nặng

Tổng diện

tích đất bị

thoái hóa

1 Đất bị xói mòn 27.616 - 1.047 - 1.047 28.663

2 Đất bị khô hạn 27.938 256 469 - 725 28.663

3 Đất bị kết von 28.663 - - - - 28.663

4 Đất bị suy giảm độ phì 10.414 7.826 845 9.578 18.249 28.663

5 Đất bị mặn hóa 19.391 1.490 4.337 3.445 9.272 28.663

6 Đất bị phèn hóa 28.663 - - - - 28.663

5. Đất đồi núi chưa sử dụng

Trong tổng diện tích 28.070 ha đất đồi núi chưa sử dụng, xuất hiện 3 loại

hình thoái hóa (bị xói mòn, bị khô hạn, bị suy giảm độ phì) và mức độ của từng

loại hình thoái hóa, như sau:

191

- Có 23.632 ha đất đồi núi chưa sử dụng bị xói mòn (chiếm 84,19%),

trong đó: có 9.871 ha bị xói mòn mạnh (chiếm 35,17%), phân bố chủ yếu ở các

xã: Đồng Đạc, Thanh Lâm, Thanh Sơn, Nam Sơn (huyện Ba Chẽ); Đồng Tâm,

Hoành Mô, Húc Động, Lục Hồn, Vô Ngại (huyện Bình Liêu); Quảng Đức,

Quảng Sơn (huyện Hải Hà); Đồng Lâm, Thống Nhất (huyện Hoành Bồ); Đại

Dực, Đông Ngũ, Hà Lâu, Phong Dụ (huyện Tiên Yên); Hải Sơn (thành phố

Móng Cái); Đài Xuyên (huyện Vân Đồn); 11.732 ha bị xói mòn trung bình

(chiếm 41,80%) và 2.029 ha bị xói mòn yếu (chiếm 7,22%).

- Có 4.618 ha đất đồi núi chưa sử dụng bị khô hạn (chiếm 16,45%), trong đó:

có 3.278 ha bị khô hạn trung bình (chiếm 11,68%), phân bố chủ yếu ở các xã:

Thanh Lâm, Lương Mông (huyện Ba Chẽ), Đồng Sơn (huyện Hoành Bồ), Tràng

Lương, An Sinh (thị xã Đông Triều) và 1.340 ha bị khô hạn nhẹ (chiếm 4,77%).

- Có 17.624 ha đất đồi núi chưa sử dụng bị suy giảm độ phì (chiếm

62,79%), trong đó: có 2.528 ha bị suy giảm nặng (chiếm 9,01%), phân bố chủ

yếu ở các xã, phường: Lục Hồn, Húc Động, Đồng Tâm (huyện Bình Liêu), Hà

Lâu (huyện Tiên Yên), Hà Trung (thành phố Hạ Long), Hải Sơn (thành phố

Móng Cái); 3.535 ha bị suy giảm trung bình (chiếm 12,59%) và 11.561 ha bị suy

giảm nhẹ (chiếm 41,19%).

Bảng 60: Diện tích đất đồi núi chưa sử dụng bị thoái hóa theo loại hình thoái hóa


Đất

không

bị

thoái

hóa


tích

điều

tra

(ha)

Nhẹ Trung

bình Nặng

Tổng

diện tích

đất bị

thoái hóa

1 Đất bị xói mòn 4.438 2.029 11.732 9.871 23.632 28.070

2 Đất bị khô hạn 23.452 1.340 3.278 - 4.618 28.070

3 Đất bị kết von 28.070 - - - - 28.070


5 Đất bị mặn hóa 28.070 - - - - 28.070

6 Đất bị phèn hóa 28.070 - - - - 28.070

III. TỔNG HỢP ĐÁNH GIÁ THOÁI HÓA ĐẤT

Bản đồ thoái hóa đất kỳ đầu năm 2016 tỉnh Quảng Ninh được tổng hợp

bằng phương pháp chồng xếp các bản đồ đơn tính gồm: bản đồ đất bị kết von;

bản đồ đất bị xói mòn; bản đồ đất bị khô hạn; bản đồ đất bị suy giảm độ phì; bản

đồ đất bị mặn hóa, phèn hóa. Dữ liệu của các bản đồ được xây dựng và quản lý

192

trên nền hệ thống thông tin địa lý, việc đánh giá mức độ mạnh (nặng), trung

bình, yếu (nhẹ) theo từng chỉ tiêu chi tiết đến từng thửa đất.

Tổng hợp phân cấp mức độ thoái hóa bằng phương pháp đa chỉ tiêu

(MCE) theo các mức: không thoái hoá, thoái hoá nhẹ, thoái hoá trung bình, thoái

hoá nặng và được tổng hợp theo việc xây dựng ma trận cặp đôi trọng số cho

nhóm chỉ tiêu theo 3 vùng: vùng đồng bằng, vùng ven biển và vùng đồi núi.

Đối với vùng đồi núi, chỉ tiêu đánh giá đất bị xói mòn là trọng số cao

nhất, có tính quyết định đến kết quả đánh giá thoái hóa đất của khu vực trung du,

miền núi.

Đối với vùng đồng bằng chỉ tiêu đánh giá đất bị suy giảm độ phì là trọng

số cao nhất, có tính quyết định đến kết quả đánh giá thoái hóa đất đối với các

khu vực đồng bằng.

Đối với vùng ven biển chỉ tiêu đánh giá đất bị mặn hóa, phèn hóa là trọng

số cao nhất, có tính quyết định đến kết quả đánh giá thoái hóa đất đối với các

khu vực ven biển. (Chi tiết phương pháp, cách tính MCE được thể hiện tại Phụ

lục 12).

1. Tổng hợp đánh giá thoái hóa đất theo mức độ

Tổng hợp kết quả, đánh giá các yếu tố thoái hóa trên địa bàn tỉnh Quảng

Ninh cho thấy tổng diện tích đất bị thoái hóa trên địa bàn tỉnh là 422.252 ha,

chiếm 85,49% diện tích điều tra, trong đó:

71.651

14,51%

165.231

33,45

185.501

37,56%

71.520

14,48%

Đất không bị thoái hóa Đất bị thoái hóa nhẹ

Đất bị thoái hóa trung bình Đất bị thoái hóa nặng

Biểu đồ 48: Cơ cấu giá trị % đất bị thoái hóa

- Diện tích đất bị thoái hóa nặng là 71.520 ha, chiếm 14,48% diện tích

điều tra, phân bố nhiều trên địa bàn thành phố Móng Cái 11.337 ha, huyện Ba

Chẽ 7.774 ha và huyện Tiên Yên 10.694 ha.

193

+ Diện tích đất sản xuất nông nghiệp bị thoái hóa nặng là 9.019 ha, chiếm

15,14% diện tích đất điều tra của loại đất.

+ Diện tích đất lâm nghiệp bị thoái hóa nặng là 44.780 ha, chiếm 12,74%

diện tích điều tra của loại đất.

+ Diện tích đất nuôi trồng thủy sản bị thoái hóa nặng là 3.477 ha, chiếm

13,38% diện tích điều tra của loại đất.

+ Diện tích đất bằng chưa sử dụng bị thoái hóa nặng là 3.892 ha, chiếm


+ Diện tích đất đồi núi chưa sử dụng bị thoái hóa nặng là 10.352 ha,

chiếm 36,88% diện tích điều tra của loại đất.

- Diện tích đất bị thoái hóa trung bình là 185.501 ha, chiếm 37,56% diện

tích điều tra, phân bố nhiều trên địa bàn các huyện Hoành Bồ 46.786 ha, Tiên

Yên 22.946 ha, Bình Liêu 18.912 ha, Ba Chẽ 19.813 ha.

+ Diện tích đất sản xuất nông nghiệp bị thoái hóa trung bình là 9.353 ha,


+ Diện tích đất lâm nghiệp bị thoái hóa trung bình là 147.117 ha, chiếm


+ Diện tích đất nuôi trồng thủy sản bị thoái hóa trung bình là 7.675 ha,


+ Diện tích đất bằng chưa sử dụng bị thoái hóa trung bình là 12.697 ha,


+ Diện tích đất đồi núi chưa sử dụng bị thoái hóa trung bình là 8.659 ha,


- Tổng diện tích đất bị thoái hóa nhẹ là 165.231 ha, chiếm 33,45% diện

tích điều tra phân bố nhiều trên địa bàn các huyện Ba Chẽ 23.198 ha, Hoành Bồ

20.458 ha và thị xã Đông Triều 20.931 ha. Trong đó:

+ Diện tích đất sản xuất nông nghiệp bị thoái hóa nhẹ là 29.621 ha, chiếm


+ Diện tích đất lâm nghiệp bị thoái hóa nhẹ là 125.830 ha, chiếm 35,78%

diện tích điều tra của loại đất.

+ Diện tích đất nuôi trồng thủy sản bị thoái hóa nhẹ là 2.287 ha, chiếm


+ Diện tích đất bằng chưa sử dụng bị thoái hóa nhẹ là 2.040 ha, chiếm


+ Diện tích đất đồi núi chưa sử dụng bị thoái hóa nhẹ là 5.453 ha, chiếm


194

Hình số 30: Bản đồ thoái hóa đất kỳ đầu tỉnh Quảng Ninh

195

Bảng 61: Diện tích đất bị thoái hóa theo loại đất

Loại đất


Đất không

bị thoái

hóa

Mức độ thoái hóa đất (ha) Diện tích

điều tra

(ha) Nhẹ Trung

bình Nặng

Tổng diện

tích đất bị

thoái hóa


2. Đất lâm nghiệp 33.897 125.830 147.117 44.780 317.727 351.624




Tổng số (ha) 71.651 165.231 185.501 71.520 422.252 493.903


tra) 14,51 33,45 37,56 14,48 85,49 100,00

2. Tổng hợp đánh giá thoái hóa đất theo đơn vị hành chính

* Thành phố Hạ Long

Trong tổng diện tích điều tra 12.871 ha của thành phố có 8.518 ha bị thoái

hóa (chiếm 66,18% diện tích điều tra). Diện tích đất bị thoái hóa chia theo mức


- Theo mức độ thoái hóa: thoái hóa nhẹ có 1.527 ha (chiếm 11,86%), thoái

hóa trung bình có 2.298 ha (chiếm 17,86%) và thoái hóa nặng có 4.693 ha (chiếm

36,46%).


+ Đất sản xuất nông nghiệp có 1.601 ha đất bị thoái hóa, trong đó: 392 ha

bị thoái hóa nhẹ, phân bố ở các phường: Việt Hưng, Hà Phong, Hà Khẩu; 244 ha

bị thoái hóa trung bình, phân bố ở các phường: Hà Khẩu, Tuần Châu, Đại Yên;

965 ha bị thoái hóa nặng, phân bố ở các phường: Đại Yên, Hà Khẩu, Hà Phong.

Đất sản xuất nông nghiệp của thành phố Hạ Long bị thoái hóa do đất bị: xói

mòn yếu, khô hạn nhẹ và suy giảm độ phì nhẹ đến nặng.

+ Đất lâm nghiệp có 5.432 ha đất bị thoái hóa, trong đó: có 1.135 ha bị

thoái hóa nhẹ, 1.692 ha bị thoái hóa trung bình và 2.605 ha bị thoái hóa nặng.

Diện tích đất lâm nghiệp của thành phố bị thoái hóa tập trung nhiều ở các

phường: Hà Trung, Đại Yên, Hà Khánh và bị thoái hóa do đất bị xói mòn yếu

đến trung bình, khô hạn nhẹ và suy giảm độ phì nhẹ đến nặng.

+ Đất nuôi trồng thủy sản có 109 ha đất bị thoái hóa và chỉ bị thoái hóa

trung bình, tập trung nhiều ở phường Hà Phong.

196

+ Đất chưa sử dụng có 1.376 ha đất bị thoái hóa, trong đó: có 253 ha thoái

hóa trung bình, 1.123 ha thoái hóa nặng và tập trung ở các phường Hà Phong,

Hà Trung, Hà Khánh …

* Thành phố Móng Cái

Trong tổng diện tích điều tra 40.709 ha của thành phố có 37.364 ha bị

thoái hóa (chiếm 91,78% diện tích điều tra). Diện tích đất bị thoái hóa chia theo



hóa trung bình có 14.571 ha (chiếm 35,79%) và thoái hóa nặng có 11.337 ha chiếm

27,85%).


+ Đất sản xuất nông nghiệp có 4.460 ha đất bị thoái hóa, trong đó: 2.401

ha bị thoái hóa nhẹ, phân bố ở các xã, phường: Bắc Sơn, Hải Tiến, Hải Hòa;

1.003 ha bị thoái hóa trung bình, phân bố ở các xã: Vạn Ninh, Hải Đông; 1.056

ha bị thoái hóa nặng, phân bố ở các xã, phường: Hải Xuân, Bắc Sơn, Ninh

Dương. Diện tích đất sản xuất nông nghiệp của thành phố bị thoái hóa do đất bị

xói mòn yếu đến trung bình, kết von nhẹ, mặn hóa nhẹ đến trung bình và suy

giảm độ phì nhẹ đến nặng.


thoái hóa nhẹ, 6.119 ha bị thoái hóa trung bình, 7.763 ha bị thoái hóa nặng. Đất lâm

nghiệp bị thoái hóa tập trung nhiều ở các xã, phường: Hải Sơn, Hải Tiến, Hải Hòa

và thoái hóa do đất bị xói mòn yếu đến trung bình, mặn hóa nhẹ đến nặng và suy

giảm độ phì nhẹ đến nặng.

+ Đất nuôi trồng thủy sản có 3.566 ha đất bị thoái hóa và chủ yếu là thoái

hóa trung bình (2.689 ha), tập trung ở các xã, phường: Hải Đông, Hải Xuân, Hải

Hòa, Hải Yên.

+ Đất chưa sử dụng có 6.939 ha đất bị thoái hóa, trong đó: có 298 ha bị

thoái hóa nhẹ, 4.760 ha bị thoái hóa trung bình, 1.881 ha bị thoái hóa nặng và

tập trung ở các xã: Vạn Ninh, Hải Sơn, Hải Đông.

* Thành phố Cẩm Phả




- Theo mức độ thoái hóa: thoái hóa nhẹ có 7.582 ha (chiếm 32,53%),

thoái hóa trung bình có 7.438 ha (chiếm 31,91%) và thoái hóa nặng có 4.709 ha

(chiếm 20,20%).

197


+ Đất sản xuất nông nghiệp có 602 ha đất bị thoái và chỉ xuất hiện thoái

hóa nặng, phân bố trên đất trồng cây lâu năm tại xã Dương Huy. Đất sản xuất

nông nghiệp của thành phố bị thoái hóa do đất bị xói mòn trung bình, suy giảm

độ phì nặng.


thoái hóa nhẹ, 6.873 ha bị thoái hóa trung bình và 3.947 ha thoái hóa nặng. Diện

tích đất lâm nghiệp của thành phố bị thoái hóa tập trung nhiều ở các xã, phường:

Mông Dương, Quang Hanh, Cộng Hòa và bị thoái hóa do đất bị xói mòn yếu

đến mạnh, suy giảm độ phì nặng.

+ Đất nuôi trồng thủy sản có 176 ha đất bị thoái hóa, xuất hiện thoái hóa

trung bình và nặng. Đất nuôi trồng thủy sản bị thoái hóa tập trung ở xã Cẩm Hải

và các phường: Mông Dương, Quang Hanh.

+ Đất chưa sử dụng có 1.003 ha đất bị thoái hóa và chủ yếu là thoái hóa

nhẹ đến trung bình. Đất chưa sử dụng bị thoái hóa tập trung ở xã Cộng Hòa và

các phường: Mông Dương, Quang Hanh.

* Thành phố Uông Bí




- Theo mức độ thoái hóa: thoái hóa nhẹ có 4.418 ha chiếm (21,67%),


(chiếm 7,83%).


+ Đất sản xuất nông nghiệp có 3.385 ha đất bị thoái hóa, trong đó: có

2.173 ha bị thoái hóa nhẹ, phân bố ở các phường: Nam Khê, Thanh Sơn, Quang

Trung; 1.097 ha bị thoái hóa trung bình, phân bố ở các phường: Phương Nam,

Phương Đông; 115 ha bị thoái hóa nặng. Đất sản xuất nông nghiệp của thành

phố bị thoái hóa phân bố ở các phường: Yên Thanh, Bắc Sơn, Vàng Danh và

thoái hóa do đất bị xói mòn yếu đến trung bình, khô hạn trung bình, suy giảm độ

phì nhẹ đến nặng.


thoái hóa nhẹ, 10.520 ha bị thoái hóa trung bình, 1.140 ha bị thoái hóa nặng.

Diện tích đất lâm nghiệp của thành phố bị thoái hóa tập trung nhiều ở các

phường: Bắc Sơn, Thượng Yên Công, Vàng Danh và thoái hóa do đất bị xói

mòn yếu đến mạnh, khô hạn trung bình, suy giảm độ phì nhẹ đến nặng.

198

+ Đất nuôi trồng thủy sản có 1.415 ha đất bị thoái hóa, trong đó chủ yếu là

bị thoái hóa trung bình đến nặng và tập trung ở các phường: Yên Thanh, Phương

Đông, Điền Công.

+ Đất chưa sử dụng có 855 ha đất bị thoái hóa, trong đó chủ yếu bị thoái

hóa nhẹ đến trung bình và tập trung ở các phường: Vàng Danh, Bắc Sơn.

* Huyện Bình Liêu

Trong tổng diện tích điều tra 45.228 ha của huyện có 40.580 ha đất bị thoái

hóa. Diện tích đất bị thoái hóa theo mức độ và mục đích sử dụng đất như sau:



16,56%).


+ Đất sản xuất nông nghiệp có 3.348 ha đất bị thoái hóa, chủ yếu thoái

hóa nhẹ và trung bình. Đất sản xuất nông nghiệp bị thoái hóa phân bố nhiều trên

địa bàn các xã: Vô Ngại, Tình Húc, Lục Hồn, Húc Động và thoái hóa do đất bị

xói mòn yếu đến trung bình, suy giảm độ phì nhẹ đến nặng.


thoái hóa nặng, 16.501 ha bị thoái hóa trung bình và 11.173 ha bị thoái hóa nhẹ.

Đất lâm nghiệp bị thoái hóa phân bố nhiều trên địa bàn các xã Hoành Mô, Đồng

Văn, Vô Ngại, Đồng Tâm. Đất lâm nghiệp thoái hóa do đất bị xói mòn yếu đến

mạnh, suy giảm độ phì nhẹ đến nặng.

+ Đất chưa sử dụng có 6.240 ha diện tích bị thoái hóa, trong đó: thoái hóa

nặng là 4.104 ha, thoái hóa trung bình là 2.002 ha và thoái hóa nhẹ 134 ha. Đất

chưa sử dụng bị thoái hóa phân bố chủ yếu ở các xã Vô Ngại, Hoành Mô, Húc

Động, Đồng Văn.

* Huyện Tiên Yên

Tổng diện tích điều tra của huyện là 58.655 ha có 45.457 ha đất bị thoái

hóa (chiếm 77,50% diện tích điều tra của huyện). Diện tích đất bị thoái hóa theo




18,23%).


+ Đất sản xuất nông nghiệp có 3.057 ha đất bị thoái hóa, trong đó: thoái

hóa ở nặng 415 ha, thoái hóa trung bình 404 ha và thoái hóa nhẹ 2.238 ha. Đất

199

sản xuất nông nghiệp bị thoái hóa phân bố nhiều trên địa bàn các xã Đại Dực,

Điền Xá, Phong Dụ. Đất sản xuất nông nghiệp thoái hóa do đất bị xói mòn yếu

đến trung bình, mặn hóa nhẹ đến nặng và suy giảm độ phì nhẹ đến nặng.

+ Đất lâm nghiệp có 33.692 ha đất bị thoái hóa, trong đó: thoái hóa nặng

là 5.330 ha, thoái hóa trung bình là 19.214 ha và thoái hóa nhẹ 9.148 ha. Đất lâm

nghiệp bị thoái hóa phân bố nhiều trên địa bàn các xã Điền Xá, Hà Lâu. Đất lâm

nghiệp thoái hóa do đất bị xói mòn yếu đến mạnh, mặn hóa nặng và suy giảm độ

phì nhẹ đến nặng.

+ Đất nuôi trồng thủy sản có 1.084 ha đất bị thoái hóa, trong đó chủ yếu là

thoái hóa nặng. Đất nuôi trồng thủy sản bị thoái hóa phân bố chủ yếu ở xã Hải Lạng.


nặng là 3.907 ha, thoái hóa trung bình là 3.328 ha và thoái hóa nhẹ 389 ha. Đất

chưa sử dụng bị thoái hóa phân bố nhiều ở các xã Phong Dụ, Đại Dực, Hà Lâu.

* Huyện Đầm Hà

Trong tổng diện tích điều tra 30.193 ha có 27.389 ha đất bị thoái hóa,

chiếm 90,71% diện tích điều tra của huyện. Diện tích đất bị thoái hóa theo mức

độ và mục đích sử dụng như sau:

- Theo mức độ thoái hóa: thoái hóa nhẹ có 14.040 ha (chiếm 46,50%), thoái hóa

trung bình có 9.575 ha (chiếm 31,71%) và thoái hóa nặng có 3.774 ha (chiếm 12,50%).


+ Đất sản xuất nông nghiệp có 3.661 ha đất bị thoái hóa, trong đó: thoái hóa ở

nặng 419 ha, thoái hóa trung bình 561 ha và thoái hóa nhẹ 2.681 ha. Đất sản xuất

nông nghiệp bị thoái hóa phân bố nhiều trên địa bàn các xã Quảng An, Đầm Hà, Tân

Bình. Đất sản xuất nông nghiệp thoái hóa do đất bị xói mòn trung bình, kết von nhẹ,

mặn hóa nhẹ đến nặng, phèn hóa nặng và suy giảm độ phì nhẹ đến nặng.

+ Đất lâm nghiệp có 19.144 ha đất bị thoái hóa, trong đó: thoái hóa nặng

là 1.733 ha, thoái hóa trung bình là 6.217 ha và thoái hóa nhẹ 11.194 ha. Đất lâm

nghiệp bị thoái hóa phân bố nhiều trên địa bàn các xã Quảng Lâm, Quảng An,

Đầm Hà. Đất lâm nghiệp thoái hóa do đất bị xói mòn yếu đến mạnh, mặn hóa

nặng và suy giảm độ phì nhẹ đến nặng.

+ Đất nuôi trồng thủy sản có 1.706 ha đất bị thoái hóa, trong đó: thoái hóa

nặng là 909 ha, thoái hóa trung bình là 752 ha và thoái hóa nhẹ 45 ha. Đất nuôi trồng

thủy sản bị thoái hóa phân bố chủ yếu ở các xã Đại Bình, Tân Bình, Đầm Hà.


nặng là 713 ha, thoái hóa trung bình là 2.045 ha và thoái hóa nhẹ 120 ha. Đất

chưa sử dụng bị thoái hóa phân bố chủ yếu ở các xã Tân Lập, Tân Bình, Đầm

Hà, Đại Bình.

200

* Huyện Hải Hà






(chiếm 19,28%).


+ Đất sản xuất nông nghiệp có 5.734 ha đất bị thoái hóa, trong đó: có 705

ha bị thoái hóa nặng, 1.017 ha bị thoái hóa trung bình và 4.012 ha bị thoái hóa

nhẹ. Đất sản xuất nông nghiệp bị thoái hóa phân bố nhiều trên địa bàn các xã:

Quảng Đức, Quảng Phong, Đường Hoa, Quảng Long và bị thoái hóa do đất bị

xói mòn yếu đến trung bình, kết von nhẹ đến trung bình, mặn hóa nhẹ đến trung

bình, phèn hóa nhẹ và suy giảm độ phì nhẹ đến nặng.

+ Đất lâm nghiệp có 26.796 ha đất bị thoái hóa, trong đó: 5.558 ha bị

thoái hóa nặng, 8.834 ha bị thoái hóa trung bình và 12.404 ha bị thoái hóa nhẹ.

Đất lâm nghiệp bị thoái hóa phân bố nhiều trên địa bàn các xã: Quảng Sơn,

Đường Hoa và bị thoái hóa do đất bị xói mòn yếu đến mạnh, kết von trung bình,

mặn hóa trung bình và suy giảm độ phì nhẹ đến nặng.

+ Đất nuôi trồng thủy sản có 1.053 ha đất bị thoái hóa, trong đó: có 827 ha

bị thoái hóa trung bình và 226 ha bị thoái hóa nhẹ. Đất nuôi trồng thủy sản bị

thoái hóa phân bố chủ yếu ở các xã: Quảng Minh, Phú Hải.

+ Đất chưa sử dụng có 4.708 ha diện tích bị thoái hóa, trong đó: có 452 ha

bị thoái hóa nặng, 3.975 ha bị thoái hóa trung bình và 281 ha bị thoái hóa nhẹ.

Đất chưa sử dụng bị thoái hóa phân bố chủ yếu ở các xã: Quảng Đức, Quảng

Sơn, Quảng Phong, Quảng Minh.

* Huyện Ba Chẽ

Trong tổng diện tích điều tra 59.118 ha của huyện có 50.785 ha đất bị

thoái hóa, chiếm 85,90% diện tích điều tra. Diện tích đất bị thoái hóa theo mức




(chiếm 13,15%).


+ Đất sản xuất nông nghiệp có 1.226 ha đất bị thoái hóa, trong đó: có 124

ha bị thoái hóa nặng, 159 ha bị thoái hóa trung bình, 943 ha bị thoái hóa nhẹ.

201

Đất sản xuất nông nghiệp thoái hóa phân bố chủ yếu ở các xã: Thanh Sơn,

Lương Mông và bị thoái hóa do đất bị xói mòn trung bình, khô hạn trung bình

và suy giảm độ phì nhẹ đến nặng.


thoái hóa nặng, 18.460 ha thoái hóa trung bình và 19.555 ha thoái hóa nhẹ. Đất

lâm nghiệp bị thoái hóa phân bố nhiều trên địa bàn các xã, thị trấn: Đồn Đạc,

Nam Sơn, Đạp Thanh, Ba Chẽ và bị thoái hóa do đất bị xói mòn yếu đến mạnh,

khô hạn trung bình và suy giảm độ phì nhẹ đến nặng.

+ Đất nuôi trồng thủy sản có 55 ha bị thoái hóa.

+ Đất chưa sử dụng có 4.789 ha diện tích bị thoái hóa, trong đó: có 950 ha

bị thoái hóa nặng, 1.194 ha bị thoái hóa trung bình, 2.645 ha thoái hóa nhẹ và

phân bố chủ yếu ở các xã: Thanh Lâm, Thanh Sơn, Đồn Đạc.

* Huyện Vân Đồn

Trong tổng diện tích điều tra 28.394 ha của huyên có 23.447 ha đất bị





(chiếm 11,12%).


+ Đất sản xuất nông nghiệp có 1.476 ha đất bị thoái hóa, trong đó: 414 ha

bị thoái hóa trung bình, 1.062 ha bị thoái hóa nhẹ. Đất sản xuất nông nghiệp bị

thoái hóa phân bố nhiều trên địa bàn các xã: Bình Dân, Vạn Yên, Đông Xá,

Đoàn Kết, Hạ Long và bị thoái hóa do đất bị xói mòn trung bình, mặn hóa nhẹ


+ Đất lâm nghiệp có 18.236 ha đất bị thoái hóa, trong đó: 2.449 ha thoái

hóa nặng, 4.022 ha thoái hóa trung bình, 11.765 ha thoái hóa nhẹ. Đất lâm

nghiệp bị thoái hóa phân bố nhiều trên địa bàn các xã: Đài Xuyên, Bình Dân,

Đoàn Kết và bị thoái hóa do đất bị xói mòn yếu đến mạnh, mặn hóa trung bình


+ Đất nuôi trồng thủy sản có 630 ha đất bị thoái hóa và chủ yếu thoái hóa

trung bình và nhẹ. Phân bố chủ yếu ở các xã Bình Dân, Đoàn Kết, Vạn Yên.

+ Đất chưa sử dụng có 3.105 ha diện tích bị thoái hóa, trong đó: 707 ha bị

thoái hóa nặng, 829 ha bị thoái hóa trung bình, 1.569 ha bị thoái hóa nhẹ và

phân bố chủ yếu ở các xã: Đài Xuyên, Đông Xá, Đoàn Kết.

202

* Huyện Hoành Bồ






(chiếm 5,90%).



1.401 ha bị thoái hóa nặng, 562 ha bị thoái hóa trung bình, 1.145 ha bị thoái hóa

nhẹ. Đất sản xuất nông nghiệp bị thoái hóa phân bố nhiều trên địa bàn các xã:

Thống Nhất, Lê Lợi, Sơn Dương và bị thoái hóa do đất bị xói mòn yếu đến trung

bình, khô hạn nhẹ đến trung bình và suy giảm độ phì nhẹ đến nặng.

+ Đất lâm nghiệp có 64.868 ha đất bị thoái hóa, trong đó: có 2.820 ha

thoái hóa nặng, 43.129 ha bị thoái hóa trung bình, 18.919 ha bị thoái hóa nhẹ. Đất

lâm nghiệp bị thoái hóa phân bố nhiều trên địa bàn các xã: Quảng La, Thống Nhất,

Đồng Sơn, Đồng Lâm, Kỳ Thượng và bị thoái hóa do đất bị xói mòn yếu đến

mạnh, khô hạn nhẹ đến trung bình và suy giảm độ phì nhẹ đến nặng.

+ Đất nuôi trồng thủy sản có 1.498 ha đất bị thoái hóa và chỉ xuất hiện ở

mức trung bình, phân bố ở các xã: Thống Nhất, Lê Lợi.

+ Đất chưa sử dụng có 2.290 ha diện tích bị thoái hóa, trong đó: 299 ha bị

thoái hóa nặng, 1.597 ha bị thoái hóa trung bình, 394 ha bị thoái hóa nhẹ và phân

bố chủ yếu ở các xã: Sơn Dương, Đồng Lâm, Lê Lợi, Thống Nhất.

* Thị xã Đông Triều

Trong tổng diện tích điều tra 32.119 ha của thị xã có 29.675 ha đất bị





(chiếm 6,74%).


+ Đất sản xuất nông nghiệp có 10.239 ha đất bị thoái hóa, trong đó: có 1.092

ha bị thoái hóa nặng, 1.158 ha bị thoái hóa trung bình, 7.989 ha thoái hóa nhẹ. Đất

sản xuất nông nghiệp bị thoái hóa phân bố nhiều trên địa bàn các xã: Nguyễn Huệ,

Bình Dương, Yên Đức, An Sinh và bị thoái hóa do đất bị xói mòn yếu đến trung

bình, khô hạn trung bình, kết von nhẹ và suy giảm độ phì nhẹ đến nặng.

203


thoái hóa nặng, 5.190 ha bị thoái hóa trung bình, 11.409 ha bị thoái hóa nhẹ. Đất

lâm nghiệp bị thoái hóa phân bố nhiều trên địa bàn các xã: An Sinh, Nguyễn

Huệ, Tràng Lương, Hồng Thái Tây, Bình Khê và bị thoái hóa do đất bị xói mòn

yếu đến mạnh, khô hạn trung bình và suy giảm độ phì nhẹ đến nặng.

+ Đất nuôi trồng thủy sản có 644 ha đất bị thoái hóa và chỉ bị thoái hóa

nhẹ, phân bố chủ yếu ở các xã: Yên Đức, Hồng Thái Tây và phường Kim Sơn.

+ Đất chưa sử dụng có 1.121 ha đất bị thoái hóa, trong đó: có 232 ha bị

thoái hóa trung bình, 889 ha bị thoái hóa nhẹ và phân bố chủ yếu ở các xã,

phường: Tràng Lương, An Sinh, Mạo Khê.

* Thị xã Quảng Yên

Trong tổng diện tích điều tra 22.319 ha của thị xã có 10.064 ha đất bị





(chiếm 12,99%).



2.059 ha bị thoái hóa nặng, 2.325 ha bị thoái hóa trung bình, 1.712 ha bị thoái

hóa nhẹ. Đất sản xuất nông nghiệp bị thoái hóa phân bố nhiều trên địa bàn các

xã, phường: Sông Khoai, Liên Hòa, Cẩm La, Hà An, Yên Hải, Nam Hòa và bị

thoái hóa do đất bị xói mòn yếu, khô hạn nhẹ trung bình, kết von nhẹ, mặn hóa

nhẹ đến trung bình, phèn hóa nhẹ đến nặng và suy giảm độ phì nhẹ đến nặng.

+ Đất lâm nghiệp có 2.300 ha đất bị thoái hóa, trong đó: có 345 ha thoái

hóa nặng, 346 ha bị thoái hóa trung bình, 1.609 ha bị thoái hóa nhẹ. Đất lâm

nghiệp bị thoái hóa phân bố nhiều trên địa bàn các phường: Đông Mai, Minh

Thành và bị thoái hóa do đất bị xói mòn yếu đến mạnh, khô hạn nhẹ trung bình,

mặn hóa nhẹ đến trung bình, phèn hóa nhẹ và suy giảm độ phì nhẹ đến nặng.

+ Đất nuôi trồng thủy sản có 1.503 ha đất bị thoái hóa, trong đó: có 761

ha bị thoái hóa nhẹ, 261 ha bị thoái hóa trung bình, 481 ha bị thoái hóa nặng và

phân bố chủ yếu ở các phường: Minh Thành, Đông Mai và xã Sông Khoai.

+ Đất chưa sử dụng có 165 ha bị thoái hóa, chủ yếu thoái hóa trung bình,

phân bố chủ yếu ở phường Minh Thành.

204

Bảng 62: Diện tích đất bị thoái hóa theo đơn vị hành chính


chính

Đất

không

bị thoái

hóa

Mức độ thoái hóa đất (ha) Diện

tích

điều

tra

(ha)

Nhẹ Trung

bình Nặng

Tổng

diện tích

đất bị

thoái

hóa

1 Tp. Hạ Long 4.353 1.527 2.298 4.693 8.518 12.871

2 Tp. Móng Cái 3.345 11.456 14.571 11.337 37.364 40.709

3 Tp. Cẩm Phả 3.581 7.582 7.438 4.709 19.729 23.310

4 Tp. Uông Bí 1.197 4.418 13.174 1.597 19.189 20.386

5 H. Bình Liêu 4.648 14.180 18.912 7.488 40.580 45.228

6 H. Tiên Yên 13.198 11.817 22.946 10.694 45.457 58.655

7 H. Đầm Hà 2.804 14.040 9.575 3.774 27.389 30.193

8 H. Hải Hà 5.636 16.923 14.653 6.715 38.291 43.927

9 H. Ba Chẽ 8.333 23.198 19.813 7.774 50.785 59.118

10 H. Vân Đồn 4.947 14.605 5.686 3.156 23.447 28.394

11 H. Hoành Bồ 4.910 20.458 46.786 4.520 71.764 76.674

12 Tx. Đông Triều 2.444 20.931 6.580 2.164 29.675 32.119

13 Tx. Quảng Yên 12.255 4.096 3.069 2.899 10.064 22.319

Tổng số (ha) 71.651 165.231 185.501 71.520 422.252 493.903

Tóm lại: các khu vực đất bị thoái hóa nặng trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh

chủ yếu thuộc khu vực đất bị xói mòn mạnh ở nơi có độ dốc cao, thảm thực vật

che phủ thấp (vùng đồi núi); khu vực đất bị suy giảm độ phì nặng (vùng đồng

bằng) và khu vực mặn hóa, phèn hóa nặng (vùng ven biển).

Qua đánh giá thực trạng thoái hóa đất đến từng đơn vị hành chính cho

thấy các huyện Bình Liêu, Đầm Hà, Hoành Bồ, thị xã Đông Triều, thành phố

Uông Bí và Móng Cái có tỷ lệ đất bị thoái hóa cao hơn mức bình quân toàn tỉnh.

205

Bảng 63: Diện tích đất bị thoái hóa chia theo loại đất và loại hình thoái hóa


STT Loại đất


Tổng

diện

tích

điều tra

Tổng diện tích đất bị thoái

hóa

Chia theo loại hình thoái hóa

Đất bị xói mòn Đất bị khô hạn Đất bị kết von

Nhẹ Trung

bình Nặng Yếu

Trung

bình Mạnh Nhẹ

Trung

bình Nặng Nhẹ

Trung

bình Nặng

Tổng 493.903 165.231 185.501 71.520 76.584 170.970 34.029 43.371 93.032 - 2.811 488 -

1 Đất sản xuất nông

nghiệp 59.553 29.621 9.353 9.019 3.220 2.609 - 2.205 9.242 - 2.811 357 -

2 Đất lâm nghiệp 351.624 125.830 147.117 44.780 71.335 155.582 24.158 39.570 80.043 - - 131 -

3 Đất nuôi trồng thủy sản 25.993 2.287 7.675 3.477 - - - - - - - - -

4 Đất bằng chưa sử dụng 28.663 2.040 12.697 3.892 - 1.047 - 256 469 - - - -

5 Đất đồi núi chưa sử

dụng 28.070 5.453 8.659 10.352 2.029 11.732 9.871 1.340 3.278 - - - -

STT Loại đất


Tổng

diện tích

điều tra

Chia theo loại hình thoái hóa

Đất bị suy giảm độ phì Đất bị mặn hóa, phèn hóa

Đất bị mặn hóa Đất bị phèn hóa

Nhẹ Trung bình Nặng Nhẹ Trung bình Nặng Nhẹ Trung bình Nặng

Tổng 493.903 137.361 96.623 70.780 10.335 8.859 5.885 3.528 610 3.220

1 Đất sản xuất nông nghiệp 59.553 16.080 13.231 12.449 6.413 1.273 538 2.636 610 1.759

2 Đất lâm nghiệp 351.624 91.677 77.655 38.094 443 917 413 163 - -

3 Đất nuôi trồng thủy sản 25.993 10.217 1.357 8.131 1.989 2.332 1.489 729 - 1.461

4 Đất bằng chưa sử dụng 28.663 7.826 845 9.578 1.490 4.337 3.445 - - -

5 Đất đồi núi chưa sử dụng 28.070 11.561 3.535 2.528 - - - - - -

206

3. Nhận xét chung về thực trạng thoái hóa đất

Tổng hợp kết quả đánh giá thực trạng thoái hóa đất tỉnh Quảng Ninh đã

xác định được tổng diện tích đất bị thoái hóa là 422.252 ha, chiếm 85,49% diện

tích điều tra, trong đó thoái hóa nặng là 71.520 ha, thoái hóa trung bình là

185.501 ha và thoái hóa nhẹ là 165.231 ha; trong đó:

- Đất sản xuất nông nghiệp có 47.993 ha đất bị thoái hóa, chiếm 80,59%

diện tích của loại đất, trong đó diện tích đất bị thoái hóa nặng là 9.019 ha.

- Đất lâm nghiệp có 317.727 ha bị thoái hóa, chiếm 90,36% diện tích điều

tra của loại đất, trong đó diện tích bị thoái hóa nặng là 44.780 ha.

- Đất nuôi trồng thủy sản có 13.439 ha đất bị thoái hóa, chiếm 51,70%

diện tích điều tra của loại đất, trong đó diện tích bị thoái hóa nặng là 3.477 ha.

- Đất bằng chưa sử dụng có 18.629 ha đất bị thoái hóa, chiếm 64,99% diện

tích điều tra của loại đất, trong đó diện tích đất bị thoái hóa nặng là 3.892 ha.

- Đất đồi núi chưa sử dụng có 24.464 ha đất bị thoái hóa, chiếm 87,15% diện


Tổ hợp các loại hình thoái hóa theo từng khu vực chi tiết tại các bảng sau:

Bảng 64: Tổng hợp diện tích thoái hóa đất theo loại hình thoái hóa vùng ven biển

Mức độ

thoái hóa Yếu tố thoái hóa

Loại

đất

điển

hình

Loại sử

dụng

điển

hình

Khu vực phân bố chủ yếu Diện

tích (ha)

Tổng diện tích điều tra (1+2)

71.416

1. Không bị thoái hóa

27.483

2. Diện tích đất bị thoái hóa (2.1+2.2+2.3)

43.933

2.1. Thoái

hóa nhẹ

Do mặn hóa nhẹ và phèn

hóa nhẹ Sj

LUA,

TSL,

RT

Các xã Tiền Phong, Liên Vị

(thị xã Quảng Yên) 1.246

Do mặn hóa nhẹ và suy

giảm độ phì nhẹ

Cb,

M, Sp

BCS,

BHK

Các xã Đông Xá, Hạ Long

(huyện Vân Đồn) và

phường Trà Cổ (thành phố

Móng Cái)

4.215

Do phèn hóa nhẹ và suy

giảm độ phì nhẹ Sp

BHK,

LUA

Các xã Vạn Ninh (thành phố

Móng Cái) và Đường Hoa

(huyện Hải Hà)

403

Do phèn hóa nhẹ Sp LUA,

BHK

Các xã Đường Hoa và Quảng

Phong (huyện Hải Hà) 187

Tổng 6.051

207

Mức độ


Loại

đất

điển

hình

Loại sử

dụng

điển

hình

Khu vực phân bố chủ yếu Diện

tích (ha)

2.2. Thoái

hóa trung

bình

Do mặn hóa trung bình,

phèn hóa nhẹ và suy giảm

độ phì trung bình

Cb,

Sp

BCS,

TSL

Các xã Đầm Hà, Tân Bình,

Tân Lập (huyện Đầm Hà);

Hải Xuân, phường Bình

Ngọc (thành phố Móng Cái)

21.740

Do mặn hóa nhẹ, phèn

hóa nhẹ và suy giảm độ

phì nặng

M, Sj,

Pc

BHK,

LUA,

TSL

Các phường Hải Hòa (thành

phố Móng Cái); Nam Hòa

(thị xã Quảng Yên)

2.150

Do mặn hóa trung bình

và suy giảm độ phì nhẹ Cb

BCS,

TSL

Các xã Đường Hoa, Quảng

Minh, Quảng Phong, Phú

Hải (huyện Hải Hà)

6.909

Tổng 30.799

2.3. Thoái

hóa nặng

Do mặn hóa nặng C, Cb BCS,

TSL

Xã Hải Đông (thành phố

Móng Cái) và xã Đài Xuyên

(huyện Vân Đồn)

493

Do mặn hóa nặng và suy

giảm độ phì (nhẹ, trung

bình hoặc nặng)

Cb BCS,

TSL

Các xã Tân Lập (huyện

Đầm Hà); Hải Đông, Hải

Tiến (thành phố Móng Cái)

4.969

Do phèn hóa nhẹ và mặn

hóa nặng Sp LUA

Xã Tân Lập (huyện Đầm

Hà) 89

Do phèn hóa nặng và

mặn hóa nhẹ Sj

LUA,

TSL

Phường Hà An (thị xã

Quảng Yên) 401

Do phèn hóa nặng và suy

giảm độ phì (nhẹ hoặc

nặng)

Sj LUA,

TSL

Xã Sông Khoai (thị xã

Quảng Yên) 289

Do mặn hóa trung bình

và suy giảm độ phì nặng Sj, Cb

TSL,

LUA,

BCS

Xã Hải Xuân và phường

Ninh Dương (thành phố

Móng Cái)

842

Tổng

7.083

208

Bảng 65: Tổng hợp diện tích thoái hóa đất theo loại hình thoái hóa

vùng đồng bằng

Mức độ


Loại

đất

điển

hình

Loại sử

dụng

điển

hình

Khu vực phân bố chủ yếu

Diện

tích

(ha)


25.852


7.007


18.845

2.1. Thoái

hóa nhẹ

Do kết von nhẹ và suy

giảm độ phì nhẹ Pf, X

LUA,

LNK,

BHK

Các xã Quảng Điền, Quảng

Thắng, Quảng Chính (huyện

Hải Hà); Đầm Hà (huyện

Đầm Hà)

1.719

Do suy giảm độ phì nhẹ Pf, Sj LNK,

LUA

Các xã Quảng Điền (huyện

Hải Hà); Sông Khoai (thị xã

Quảng Yên)

9.755

Do khô hạn nhẹ Fq RT Phường Hưng Đạo

(thị xã Đông Triều) 214

Tổng 11.688

2.2. Thoái

hóa trung

bình

Do kết von trung bình Pf, X LUA

Các xã Tân Lập, Quảng Tân

(huyện Đầm Hà) và phường

Hải Yên (thành phố

Móng Cái)

824

Do suy giảm độ phì trung

bình và khô hạn (nhẹ hoặc

trung bình)

C, Xg BCS,

LNQ

Các phường Minh Thành (thị

xã Quảng Yên); Phương Nam

(thành phố Uông Bí) và xã

Hồng Thái Đông (thị xã

Đông Triều)

1.907

Do suy giảm độ phì nhẹ và

khô hạn trung bình C LNK

Phường Minh Thành (thị xã

Quảng Yên) 702

Do suy giảm độ phì (nhẹ

hoặc trung bình) và kết

von trung bình

Pf LUA Các xã Quảng Thắng, Quảng

Minh (huyện Hải Hà) 286

Tổng 3.719

2.3. Thoái

hóa nặng

Do suy giảm độ phì nặng

và kết von (nhẹ hoặc trung

bình)

Pf LUA,

LNQ

Xã Sông Khoai, phường

Đông Mai (thị xã Quảng

Yên) và phường Hải Yên

(thành phố Móng Cái)

314

Do suy giảm độ phì nặng Fl, Sj BHK Các xã Sông Khoai, Tiền An

(thị xã Quảng Yên) 3.124

Tổng

3.438

209

Bảng 66: Tổng hợp diện tích thoái hóa đất theo loại hình thoái hóa vùng trung du,

miền núi

Mức độ


Loại

đất

điển

hình

Loại sử

dụng

điển

hình

Khu vực phân bố chủ yếu Diện tích

(ha)


396.635


37.161


359.474

2.1. Thoái

hóa nhẹ

Do suy giảm độ phì nhẹ

Fs, Fe,

Pf, Fq,

Fl

RT,

LUA,

RKN,

Các xã Bắc Sơn, Quảng Nghĩa

(Tp. Móng Cái); Đông Hải

(huyện Tiên Yên); Quảng La

(huyện Hoành Bồ); Quảng

Lâm (huyện Đầm Hà); Vô

Ngại (huyện Bình Liêu)

40.567

Do xói mòn yếu Fq,

Fa, Fs

RT,

DCS,

RKN

Các xã Kỳ Thượng, Hòa Bình

(huyện Hoành Bồ); Nam Sơn,

Đồn Đạc, Thanh Sơn (huyện

Ba Chẽ); Hoành Mô (huyện

Bình Liêu); Quảng An (huyện

Đầm Hà); Quảng Đức

(huyện Hải Hà)

54.787

Do xói mòn yếu, suy

giảm nhẹ và khô hạn nhẹ Fq, Fs

RT,

RKN

Các xã Lương Mông, Đạp

Thanh, Thanh Lâm, Thanh Sơn

(huyện Ba Chẽ); Thống Nhất,

Kỳ Thượng (huyện Hoành Bồ)

19.537

Do khô hạn nhẹ và xói

mòn yếu (hoặc suy giảm

độ phì nhẹ)

Fq RT

Các xã Thống Nhất, Đồng

Lâm, Xuân Dương

(huyện Hoành Bồ)

6.933

Do kết von nhẹ và suy

giảm độ phì nhẹ Fq, Xg

RT,

DCS,

LUA,

RKN

Các xã An Sinh, Tràng Lương

(thị xã Đông Triều); Quảng

Long (huyện Hải Hà)

9.425

Do xói mòn yếu và khô

hạn nhẹ (hoặc suy giảm

độ phì nhẹ)

Fq, Fs

RT,

RKN,

LNQ

Các xã Tràng Lương (thị xã

Đông Triều); Đài Xuyên

(huyện Vân Đồn); Vô Ngại

(huyện Bình Liêu)

16.243

Tổng

147.492

2.2. Thoái

hóa trung

bình

Do khô hạn trung bình và

xói mòn trung bình

(hoặc suy giảm độ phì

trung bình)

Fq, Fs,

Fl

LNK,

LNQ,

RT,

RKN,

DCS

Các xã Đạp Thanh, Thanh

Lâm, Lương Mông (huyện Ba

Chẽ); Đồng Sơn


30.860

Do xói mòn yếu, khô hạn

nhẹ và suy giảm độ phì

trung bình

Fq RT,

DCS

Phường Hà Trung (Tp. Hạ

Long); phường Mông Dương,

xã Cẩm Hải, xã Dương Huy

(Tp. Cẩm Phả)

8.911

210

Mức độ


Loại

đất

điển

hình

Loại sử

dụng

điển

hình

Khu vực phân bố chủ yếu Diện tích

(ha)

Do xói mòn trung bình

và kết von trung bình

Fq,

Fa, Fs,

Fl

RT,

RKN,

DCS

Các xã Đài Xuyên (huyện Vân

Đồn); Phong Dụ (huyện Tiên

Yên); Húc Động

(huyện Bình Liêu); Quảng

Sơn (huyện Hải Hà)

66.339

Do xói mòn trung bình,

khô hạn trung bình và

suy giảm độ phì nhẹ

(hoặc suy giảm độ phì

trung bình)

Fs, Fq RKN,

RT

Các xã Tràng Lương (thị xã

Đông Triều); Đạp Thanh,

Thanh Lâm, Lương Mông

(huyện Ba Chẽ)

14.888

Do xói mòn yếu, suy

giảm độ phì trung bình

và khô hạn trung bình

Fq LNQ,

RT

Phường Bắc Sơn

(Tp. Uông Bí); xã An Sinh

(thị xã Đông Triều)

2.589

Do khô hạn nhẹ và xói

mòn trung bình (hoặc

suy giảm độ phì trung

bình)

Fq RKN,

RT

Các xã Đồng Lâm, Đồng Sơn,

Kỳ Thượng (huyện Hoành Bồ) 25.101

Do xói mòn trung bình,

khô hạn nhẹ và suy giảm

độ phì nhẹ (suy giảm độ

phì trung bình

Fq RKN,

RT Xã Vũ Oai (huyện Hoành Bồ) 2.295

Tổng

150.983

2.3. Thoái

hóa nặng


và xói mòn trung bình

Fs, Fq,

Ha, Fl,

Fa

RT,

RKN,

LNQ,

LNK,

DCS

Phường Hải Yên, xã Hải Sơn

(Tp. Móng Cái); các xã Lục

Hồn, Húc Động (huyện Bình

Liêu); xã Vũ Oai (huyện

Hoành Bồ)

14.871

Do suy giảm độ phì nặng Fs, Fl,

Fa, Fq

RT,

LUA,

RKN,

LNQ

Các xã Bắc Sơn, Hải Đông

(Tp. Móng Cái); Quảng Sơn,

Đường Hoa (huyện Hải Hà);

Thống Nhất (huyện Hoành Bồ)

11.236

Do xói mòn mạnh

Fq, E,

Ha,

Fa, Hq

DCS,

RT,

RKN

Các xã Điền Xá, Hà Lâu

(huyện Tiên Yên); Vô Ngại

(huyện Bình Liêu); Đầm Hà

(huyện Đầm Hà); Quảng Đức

(huyện Hải Hà)

24.038

Do xói mòn mạnh và khô

hạn trung bình Fq, Fs

RT,

RKN,

DCS

Các xã Minh Cầm, Thanh Lâm

(huyện Ba Chẽ); Kỳ Thượng


8.023


và khô hạn trung bình Fq, Fl

LNQ,

RT,

RKN

Các xã Bằng Cả (huyện Hoành

Bồ); Bình Khê (thị xã Đông

Triều) và phường Cộng Hòa

(thị xã Quảng Yên)

2.831

Tổng

60.999

211

Chương 5

NGUYÊN NHÂN THOÁI HÓA ĐẤT VÀ ĐỀ XUẤT GIẢI PHÁP GIẢM

THIỂU THOÁI HÓA ĐẤT

I. NGUYÊN NHÂN THOÁI HÓA ĐẤT

1. Nguyên nhân tự nhiên

Quảng Ninh là tỉnh có diện tích đồi núi lớn, chiếm hơn 80% diện tích tự

nhiên có yếu tố khí hậu (đặc biệt là lượng mưa, nhiệt độ, độ ẩm, lượng bốc hơi)

phân hóa mạnh theo đặc điểm địa hình; đồng thời Quảng Ninh có 1 mặt giáp

biển với các đặc điểm về hải văn, thủy văn phức tạp. Sự tác động tổng hợp của

những yếu tố trên là nguyên nhân trực tiếp gây ra tình trạng thoái hóa đất biểu

hiện ở các loại hình thoái hóa đặc trưng như đất bị xói mòn ở vùng đồi núi; đất

bị mặn hóa, đất bị phèn hóa ở vùng đồng bằng, ven biển.

1.1. Ảnh hưởng của khí hậu và biến đổi khí hậu

Khí hậu và biến đổi khí hậu biểu hiện thông qua các yếu tố lượng mưa,

nhiệt độ, độ ẩm, lượng bốc hơi có ảnh hưởng mạnh mẽ đến mức độ thoái hóa

đất. Sự tham gia của các yếu tố khí hậu trong phương trình mất đất phổ dụng,

chỉ số khô hạn, … phản ánh mức độ xói mòn, mức độ khô hạn của đất. Lượng

mưa tăng trong các tháng mùa hè làm tăng khả năng xói mòn đất; nhiệt độ tăng

trong các tháng mùa hè làm gia tăng cường độ khô hạn.

Khí hậu Quảng Ninh có sự phân hóa theo độ cao của địa hình và hướng

núi, bị chi phối bởi những dãy núi xen lẫn với những thung lũng. Tùy theo đặc

điểm phân bố về địa hình mà các vùng trong tỉnh có các đặc trưng khí hậu khác

nhau, cụ thể: thành phố Móng Cái và 1 phần huyện Hải Hà ở khu vực tiếp giáp

với thành phố Móng Cái có đặc trưng khí hậu nhiệt đới gió mùa có mùa đông

lạnh, mùa hè không có tháng khô; khu vực huyện Đầm Hà, huyện Vân Đồn,

huyện Bình Liêu, huyện Tiên Yên, phần còn lại của huyện Hải Hà có đặc trưng

của khí hậu nhiệt đới gió mùa, có mùa đông lạnh, mùa hè thời kỳ khô từ 1,1 đến

2,0 tháng; khu vực thành phố Hạ Long, huyện Hoành Bồ có đặc trưng của khí hậu

nhiệt đới gió mùa, có mùa đông lạnh, mùa hè thời kỳ khô từ 2,1 đến 3,0 tháng;

khu vực thành phố Uông Bí, thị xã Đông Triều, thị xã Quảng Yên có đặc trưng

của khí hậu nhiệt đới gió mùa có mùa đông lạnh, mùa hè thời kỳ khô từ 3,1 đến 4

tháng. Kết quả đánh giá mức độ khô hạn trên địa bàn tỉnh cho thấy diện tích đất bị

khô hạn tập trung chủ yếu ở các khu vực có số liệu khí tượng đặc trưng được đo

tại trạm khí tượng Uông Bí, bao gồm 15.877 ha đất bị khô hạn (toàn bộ là diện

tích đất bị khô hạn trung bình) ở thành phố Uông Bí và 24.058 ha đất bị khô hạn ở

thị xã Đông Triều (toàn bộ là diện tích đất bị khô hạn trung bình).

212

Tại một số khu vực có biên độ thủy triều lớn như vùng ven biển Quảng

Ninh nếu bão đổ bộ vào lúc triều cường thì dù bão chỉ gây nước dâng nhỏ nhưng

cũng gây ngập vùng ven bờ. Trường hợp bão đổ bộ vào thời điểm nước ròng thì

nguy cơ ngập lụt vùng ven bờ là thấp bởi ngay cả khi độ lớn nước dâng do bão

đến 200 cm, thì mực nước tổng cộng trong bão cũng không quá cao, ví dụ như

bão số 10 và 11 năm 2013 đã gây nước dâng trên 100 cm nhưng xuất hiện vào

lúc triều đang rút nên không gây nguy hiểm vùng ven bờ. Trong trường hợp

nước dâng do bão kết hợp với thủy triều, mực nước tổng cộng trong bão với chu

kỳ lặp lại 200 năm tại khu vực đồng bằng ven biển có thể đạt từ 450 ÷ 500 cm,

gây ra tình trạng nước biển lấn sau vào đất liền làm cho đất bị mặn hóa.

Là tỉnh miền núi có địa hình phức tạp chia cắt mạnh bởi những thung lũng,

sông, suối, khe rạch có độ dốc cao và là vùng khai thác than, có nhiều mỏ than

lớn, với hoạt động khai thác và đổ thải tại các bãi thải cao, gần các suối, không

nằm xa khu dân cư và hàng năm trong mùa mưa, bão thường xảy ra lũ dồn, lũ lớn

trên các sông suối, đặc biệt phổ biến xảy ra lũ quét cục bộ tại các lưu vực nhỏ,

thung lũng hẹp là loại thiên tai nguy hiểm, phức tạp, khó lường và gây thiệt hại

nghiêm trọng nhất là trong mùa mưa lũ ở tỉnh Quảng Ninh.

Trong những năm gần đây lũ quét, sạt lở và ngập lụt là loại hình thiên tai

nguy hiểm, phức tạp, khó lường và gây thiệt hại nghiêm trọng. Lũ quét ở Quảng

Ninh gồm đủ cả 3 loại hình: lũ quét nghẽn dòng, lũ quét sườn và lũ quét hỗn hợp.

Các khu vực của tỉnh Quảng Ninh có nguy cơ cao xảy ra lũ quét gồm:

+ Tại khu vực Bình Liêu: có nguy cơ xảy ra 2 điểm lũ quét nghẽn dòng tại

Bình Liêu và Hoành Mô; ở bản Nà Ké, xã Vô Ngại có thể xảy ra lũ quét hỗn hợp; tại

Đồng Văn, có thể xảy ra lũ quét hỗn hợp và đầu suối có thể có lũ quét sườn mạnh.

+ Tại khu vực Ba Chẽ: có thể xảy ra 3 điểm lũ quét hỗn hợp: 1 điểm ở

Khe Tâm, 1 điểm gần UBND xã Đồn Đạc và 1 điểm gần Sa Mộc, xã Nam Sơn.

+ Tại khu vực Uông Bí: có thể xảy ra lũ quét nghẽn dòng tại Bãi Soi,

phường Bắc Sơn và lũ quét hỗn hợp tại tổ 27, phường Bắc Sơn và khu vực Đá

Cổng; tại phường Vàng Danh có thể xảy ra lũ quét trong trũng, lũ quét sườn

mạnh tại các cửa suối và lũ quét hỗn hợp tại các điểm Đồng Bổng, Quan Điền và

lũ quét nghẽn dòng tại Khe Thau. Tuy điều kiện ở đây thuận lợi cho phát triển lũ

quét nhưng cường độ không lớn.

+ Khu vực Hoành Bồ: tại Đồng Ho có khả năng xảy ra lũ quét nghẽn

dòng, gây ngập lụt cao; một số khu khác cũng có nguy cơ xảy ra lũ quét nghẽn

dòng: xã Sơn Dương, Dân Chủ (xóm Cau, cây Thị, Đèo Dọc).

+ Khu vực Tràng Lương: cần chú ý các khu vực cửa suối có thể xảy ra lũ

quét sườn mạnh.

213

Biến đổi khí hậu đang hiện hữu ở nhiều nơi, tại Quảng Ninh đã có biểu

hiện của biến đổi khí hậu, bằng chứng là lượng mưa tăng trong các tháng mùa

mưa đồng thời nhiệt độ tăng trong các tháng mùa hè kéo theo đó là nhiệt độ

trung bình năm tăng cùng với đó là tần suất của các hiện tượng thời tiết bất

thường xuất hiện nhiều hơn.

Tổng hợp số liệu nhiệt độ, lượng mưa, độ ẩm, lượng bốc hơi trung bình

tháng tại các trạm khí tượng giai đoạn 1960 - 2000 (GĐ1) và giai đoạn 2001 -

2015 (GĐ2) thể hiện tại (bảng 69). Sự biến đổi nhiệt độ, lượng mưa thể hiện

theo không gian: tại trạm khí tượng Tiên Yên nhiệt độ trung bình năm giai đoạn

2001- 2015 là 22,90C thấp hơn so với nhiệt độ trung bình năm tại trạm Móng

Cái, Uông Bí, Bãi Cháy cùng giai đoạn, nhiệt độ trung bình năm lần lượt là

22,90C; 23,80C và 23,60C. Nhiệt độ trung bình năm giai đoạn 2001 - 2015 tại các

trạm đo đều tăng so với nhiệt độ trung bình năm giai đoạn 1960 - 2000; trong đó

trạm đo Bãi Cháy nhiệt độ trung bình nhiều năm tăng nhiều nhất với 0,50C.

Trong khi đó nhiệt độ trung bình năm 2015 tăng 0,80C so với năm 1990 (Biểu

đồ 49).

Biểu đồ 49. Diễn biến nhiệt độ trung bình năm giai đoạn 1990-2015

tại Quảng Ninh

Khác với nhiệt độ lượng mưa trung bình năm giai đoạn 2001 - 2015 tại

trạm Uông Bí thấp hơn so với lượng mưa tại các trạm khác trong tỉnh, lượng

mưa tại các trạm Uông Bí, Bãi Cháy, Tiên Yên, Móng Cái, lần lượt là 1.900,2

mm, 1.934,7 mm, 2.151,4 mm, 2.751,5 mm. Số liệu đo mưa tại các trạm cũng

cho thấy lượng mưa trung bình tháng giai đoạn 2001 - 2015 tăng hơn nhiều so với

lượng mưa trung bình tháng giai đoạn 1960 - 2000. Lượng mưa trung bình năm

2015 tăng 180 mm so với lượng mưa trung bình năm 1990.

Lượng mưa trung bình năm bình quân những năm gần đây của tỉnh đạt

khoảng 1.600 - 2.700 mm, mỗi năm trung bình có khoảng trên dưới 150 ngày có

mưa. Mùa mưa thường kéo dài 5 tháng, từ tháng 5 đến tháng 10 với tổng lượng

mưa chiếm tới xấp xỉ 83% tổng lượng mưa năm, đặc biệt diễn biến mưa cũng

phức tạp hơn, xuất hiện nhiều trận mưa bất thường kèm theo mưa đá đây là

214

nguyên nhân khiến cho tình trạng xói mòn, sạt lở đất xảy ra mạnh mẽ ở vùng đồi

núi, ngập lụt ở vùng hạ lưu. Trong 3 năm trở lại đây, hiện tượng sạt lở đất sau các

trận mưa lớn thường xuyên xảy ra tại thành phố Hạ Long, huyện Bình Liêu.

Biểu đồ 50. Sự biến đổi tổng lượng mưa năm giai đoạn 1990 - 2015

tại Quảng Ninh

Cùng với diễn biến cực đoan của lượng mưa thì nhiệt độ với những ngày

nắng nóng kỷ lục kéo dài đã làm lượng bốc hơi của đất giai đoạn 2000 - 2015

tăng hơn nhiều so với giai đoạn trước. Đây chính là một trong những điều kiện

làm đất bị khô hạn, dẫn tới hoang hóa.

Dự báo biến đổi khí hậu, nước biển dâng theo kịch bản phát thải trung

bình (B2) vào năm 2020 tỉnh Quảng Ninh nhiệt độ tăng 0,50C, lượng mưa tăng

1,2%, trong khi đó mực nước biển dâng cao hơn 7 - 8 cm kết hợp với triều

cường làm tăng nguy cơ xâm nhập mặn trên các sông gây chua hóa, mặn hóa

nguồn nước dưới đất và các đầm nuôi trồng thủy sản khu vực ven biển. Các khu

vực chịu tác động là các xã, phường, thị trấn ven biển, hải đảo của tỉnh hiện

đang có hoạt động nuôi trồng thủy sản ven bờ và nguồn nước sử dụng chủ yếu

vẫn là nguồn nước ngầm, điển hình là các xã, phường: Hải Đông, Hải Xuân,

Vạn Ninh (thành phố Móng Cái); Đông Ngũ, Đông Hải, Hải Lạng (huyện Tiên

Yên); Đầm Hà, Đại Bình, Tân Lập, Tân Bình (huyện Đầm Hà); Quảng Minh,

Phú Hải (huyện Hải Hà); Hà An, Nam Hòa, Yên Hải, Phong Cốc, Phong Hải,

Cẩm La, Liên Hòa, Liên Vị, Tiền Phong (thị xã Quảng Yên).

Nhiệt độ tăng khiến thời tiết nắng nóng hơn và kéo dài hơn, mùa đông đến

chậm hơn, ít lạnh hơn nhưng lại có những đợt rét đậm, rét hại kéo dài. Dự báo

đến năm 2020 nhiệt độ trung bình năm tại Quảng Ninh tăng thêm là 0,50C; mức

tăng nhiệt độ trung bình năm đến năm 2050 tăng từ 1,2 - 1,40C; mức nhiệt độ

trung bình năm đến năm 2100 từ 2,2 - 2,80C. Cùng với đó là lượng mưa có xu

hướng giảm 0,4 - 1,7% vào mùa khô. Lượng mưa ít kèm theo nắng nóng kéo dài

khiến tình trạng hạn hán trở nên nghiêm trọng (dự báo diện tích đất bị khô hạn

tăng khoảng 216,0 ngàn ha so với năm 2016) đã ảnh hưởng nghiêm trọng đến

215

đất sản xuất nông nghiệp và nuôi trồng thủy sản, gây khó khăn về nguồn nước

cung cấp cho sản xuất. Các khu vực chịu tác động của biến đổi khí hậu đến lĩnh

vực nông nghiệp chính là các khu vực phát triển trọng điểm về nông nghiệp, bao

gồm 4 vùng sản xuất lớn: Quảng Yên, Hải Hà, Đầm Hà và Đông Triều.

Những năm gần đây lượng mưa bình quân/năm trên toàn tỉnh Quảng Ninh

có xu hướng tăng theo thời gian. Lượng mưa tăng chủ yếu trong mùa mưa (mùa

hè) dự báo lượng mưa tăng khoảng 2,3% vào năm 2020, mưa sẽ tập trung nhiều

vào một số thời điểm nhất định và diễn ra rất nhanh với lượng mưa lớn, hiện

tượng xói lở, sạt lở đất sẽ xuất hiện với tần suất nhiều hơn, nghiêm trọng hơn

(dự báo sẽ làm gia tăng diện tích đất bị xói mòn do mưa lên khoảng 78,9 ngàn

ha so với diện tích đất bị xói mòn năm 2016).

Biến đổi khí hậu tác động đến tài nguyên nước thông qua việc làm thay

đổi lượng mưa và xâm nhập mặn trên địa bàn tỉnh. Đặc biệt, sự giảm lượng mưa

về mùa khô và gia tăng lượng mưa về mùa mưa làm cho trữ lượng nước không

ổn định theo mùa. Mùa khô, trữ lượng nước tại các sông, suối, hồ đập giảm;

trong khi mùa mưa trữ lượng nước tăng đột ngột làm thay đổi thất thường chế độ

thủy văn tại các sông suối, gây hậu quả là lũ ống, lũ quét tại nhiều nơi và ngập

lụt tại các khu đô thị do không thoát nước kịp. Điển hình là năm 2015, trận mưa

lớn từ ngày 25/7 đến 5/8 với lượng mưa tập trung lên tới 400 - 1.600 mm đã gây

ngập toàn bộ thôn Bản Sen, xã Bản Sen, huyện Vân Đồn và nhiều khu vực Hạ

Long nước ngập hơn 1m; năm 2014, trận mưa lịch sử đêm 29 rạng sáng ngày

30/10 đã gây lũ quét tại các xã Quảng Lâm và Quảng An huyện Đầm Hà, cuốn

trôi hầu hết các đập thời vụ của 2 xã.

Hình số 31: Khu vực thành phố Cẩm Phả

bị ngập lụt do mưa lũ tháng 7/2015

Hình số 32: Khu vực có nguy cơ sụt, sập đổ

sườn đồi, sạt lở tại đường Lê Thánh Tông,

thành phố Hạ Long do ảnh hưởng của

mưa lũ ngày 28/7/2015

216

Bảng 67: Tổng hợp diễn biến các yếu tố khí hậu của từng khu vực trung bình nhiều năm của giai đoạn 1960 - 2000 (GĐ1) va 2001 -

2015 (GĐ2) trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh

STT Chỉ

tiêu Trạm đo Năm

Tháng Cả năm

(Tổng TB) 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

1

Nhiệt

độ

(0C)

Móng Cái

GĐ1 15,1 15,7 18,8 23,2 26,0 28,4 28,1 27,8 27,1 24,4 20,6 17,1 22,7

GĐ2 15,4 16,4 19,8 24,3 27,0 28,0 28,5 27,9 27,5 24,3 20,8 15,6 22,9

∆TBNN 0,3 0,7 1,0 1,1 0,9 -0,4 0,4 0,1 0,4 -0,1 0,1 -1,5 0,2

Tiên Yên

GĐ1 15,0 16,0 18,9 22,8 26,3 27,6 27,9 27,4 26,4 23,5 19,9 16,4 22,3

GĐ2 14,9 17,1 19,4 23,5 26,7 28,0 28,1 27,6 26,6 24,4 20,6 16,5 22,8

∆TBNN -0,1 1,1 0,5 0,7 0,4 0,4 0,2 0,2 0,2 0,9 0,7 0,1 0,4

Uông Bí

GĐ1 16,6 17,5 20,0 23,6 27,0 28,5 28,8 28,1 27,1 24,5 21,1 17,9 23,4

GĐ2 16,3 18,4 20,5 24,1 27,3 28,9 29,0 28,3 27,4 25,4 22,0 18,1 23,8

∆TBNN -0,3 0,9 0,5 0,5 0,3 0,4 0,2 0,2 0,3 0,9 0,9 0,2 0,4

Bãi Cháy

GĐ1 16,0 16,6 19,2 23,0 26,8 28,2 28,5 27,8 26,9 24,5 21,1 17,8 23,0

GĐ2 15,9 17,7 19,8 23,7 27,3 28,8 28,7 28,1 27,4 25,4 21,9 18,1 23,6

∆TBNN -0,1 1,1 0,6 0,7 0,5 0,6 0,2 0,3 0,5 0,9 0,8 0,3 0,5

2

Lượng

mưa

(mm)

Móng Cái

GĐ1 37,6 49,8 69,4 111,8 287,6 455,1 598,6 545,5 319,4 168,2 67,7 38,8 2.749,5

GĐ2 9,0 48,0 44,0 174,0 393,0 476,5 522,5 526,0 273,5 157,0 66,5 61,5 2.751,5

∆TBNN -28,6 -1,8 -25,4 62,2 105,4 21,4 -76,1 -19,5 -45,9 -11,2 -1,2 22,7 2,0

Tiên Yên

GĐ1 32,5 39,9 52,4 122,1 247,5 358,8 457,1 417,1 344,7 157,5 45,1 26,7 2.301,4

GĐ2 39,0 35,3 67,5 85,2 250,3 365,2 505,6 336,4 236,6 111,8 82,8 35,7 2.151,4

∆TBNN 6,5 -4,6 15,1 -36,9 2,8 6,4 48,5 -80,7 -108,1 -45,7 37,7 9,0 -150,0

217

STT Chỉ


Tháng Cả năm

(Tổng TB) 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

Uông Bí

GĐ1 20,7 25,4 42,2 103,8 196,4 281,8 283,4 350,5 238,3 124,9 27,5 16,0 1.710,9

GĐ2 21,8 17,9 92,8 64,6 246,9 367,6 357,3 313,3 234,0 50,0 112,0 22,1 1.900,2

∆TBNN 1,1 -7,5 50,6 -39,2 50,5 85,8 73,9 -37,2 -4,3 -74,9 84,5 6,1 189,3

Bãi Cháy

GĐ1 23,4 26,1 41,5 80,2 167,2 318,0 345,8 430,4 255,7 151,9 34,3 19,7 1.894,2

GĐ2 33,2 20,3 50,3 71,1 248,2 296,7 414,1 372,0 264,4 88,3 48,8 27,3 1.934,7

∆TBNN 9,8 -5,8 8,8 -9,1 81,0 -21,4 68,3 -58,4 8,7 -63,6 14,5 7,6 40,5

3

Độ

ẩm

(%)

Móng Cái

GĐ1 79,0 83,0 87,0 87,0 85,0 86,0 86,0 86,0 82,0 78,0 76,0 76,0 82,6

GĐ2 77,5 86,5 88,5 88,0 87,5 88,5 87,0 85,5 82,0 80,0 82,0 78,5 84,3

∆TBNN -1,5 3,5 1,5 1,0 2,5 2,5 1,0 -0,5 0,0 2,0 6,0 2,5 1,7

Tiên Yên

GĐ1 83,0 87,0 90,0 88,0 85,0 86,0 86,0 87,0 84,0 81,0 81,0 81,0 84,9

GĐ2 83,9 88,3 89,6 88,7 87,0 88,1 88,1 88,1 85,9 83,2 82,2 81,5 86,2

∆TBNN 0,9 1,3 -0,4 0,7 2,0 2,1 2,1 1,1 1,9 2,2 1,2 0,5 1,3

Uông Bí

GĐ1 80,0 84,0 86,0 86,0 84,0 83,0 84,0 86,0 83,0 79,0 76,0 76,0 82,3

GĐ2 78,5 84,3 85,9 86,6 84,4 84,2 83,9 86,6 83,6 78,8 77,6 76,0 82,5

∆TBNN -1,5 0,3 -0,1 0,6 0,4 1,2 -0,1 0,6 0,6 -0,2 1,6 0,0 0,3

Bãi Cháy

GĐ1 79,0 85,0 88,0 86,0 83,0 84,0 83,0 86,0 82,0 79,0 76,0 76,0 82,3

GĐ2 79,9 84,3 86,8 84,5 84,1 84,5 84,9 86,1 81,9 77,8 76,5 76,2 82,3

∆TBNN 0,9 -0,7 -1,2 -1,5 1,1 0,5 1,9 0,1 -0,1 -1,2 0,5 0,2 0,0

4

Lượng

bốc

hơi

(mm)

Móng Cái

GĐ1 60,8 50,7 44,9 54,4 70,2 71,9 71,1 70,3 87,9 96,6 89,8 76,6 70,4

GĐ2 65,9 41,5 41,5 52,5 60,7 58,1 67,0 73,0 89,3 87,3 67,8 63,8 64,1

∆TBNN 5,1 -9,2 -3,4 -1,9 -9,5 -13,8 -4,1 2,7 1,4 -9,3 -22,0 -12,8 -6,4

218

STT Chỉ


Tháng Cả năm

(Tổng TB) 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

Tiên Yên

GĐ1 49,0 39,3 34,7 49,4 71,1 69,7 70,5 64,3 76,1 80,4 68,9 58,6 61,0

GĐ2 46,1 37,4 37,0 47,9 62,5 60,2 60,4 59,4 67,8 73,7 66,6 57,2 56,3

∆TBNN -2,9 -1,9 2,3 -1,5 -8,6 -9,5 -10,1 -4,9 -8,3 -6,7 -2,3 -1,4 -4,7

Uông Bí

GĐ1 62,3 52,0 51,0 59,5 77,9 87,6 83,4 71,1 83,1 92,6 91,8 79,5 74,3

GĐ2 66,0 53,2 52,8 58,0 76,7 83,0 84,4 68,2 80,7 96,9 88,9 80,2 74,1

∆TBNN 3,7 1,2 1,8 -1,5 -1,2 -4,6 1,0 -2,9 -2,4 4,3 -2,9 0,7 -0,2

Bãi Cháy

GĐ1 63,5 46,7 42,2 58,1 82,1 81,5 87,6 70,3 87,3 92,6 91,8 79,1 73,6

GĐ2 60,5 51,5 47,8 66,3 78,4 80,8 78,7 70,6 89,5 101,7 92,9 79,6 74,9

∆TBNN -3,0 4,8 5,6 8,2 -3,7 -0,7 -8,9 0,3 2,2 9,1 1,1 0,5 1,3

5

Chỉ số

khô

hạn

Móng Cái

GĐ1 1,6 1,0 0,6 0,5 0,2 0,2 0,1 0,1 0,3 0,6 1,3 2,0 0,7

GĐ2 7,3 0,9 0,9 0,3 0,2 0,1 0,1 0,1 0,3 0,6 1,0 1,0 1,1

∆TBNN 5,7 -0,1 0,3 -0,2 0,0 -0,1 0,0 0,0 0,0 0,0 -0,3 -1,0 0,4

Tiên Yên

GĐ1 1,5 1,0 0,7 0,4 0,3 0,2 0,2 0,2 0,2 0,5 1,5 2,2 0,7

GĐ2 1,2 1,1 0,5 0,6 0,2 0,2 0,1 0,2 0,3 0,7 0,8 1,6 0,6

∆TBNN -0,3 0,1 -0,2 0,2 -0,1 0,0 -0,1 0,0 0,1 0,2 -0,7 -0,6 -0,1

Uông Bí

GĐ1 3,0 2,0 1,2 0,6 0,4 0,3 0,3 0,2 0,3 0,7 3,3 5,0 1,4

GĐ2 3,0 3,0 0,6 0,9 0,3 0,2 0,2 0,2 0,3 1,9 0,8 3,6 1,3

∆TBNN 0,0 1,0 -0,6 0,3 -0,1 -0,1 -0,1 0,0 0,0 1,2 -2,5 -1,4 -0,2

Bãi Cháy

GĐ1 2,7 1,8 1,0 0,7 0,5 0,3 0,3 0,2 0,3 0,6 2,7 4,0 1,3

GĐ2 1,8 2,5 1,0 0,9 0,3 0,3 0,2 0,2 0,3 1,2 1,9 2,9 1,1

∆TBNN -0,9 0,7 0,0 0,2 -0,2 0,0 -0,1 0,0 0,0 0,6 -0,8 -1,1 -0,1

Nguồn: Các biểu đồ sinh khí hậu Việt Nam (giai đoạn 1960 - 2000);

Cổng thông tin điện tử Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (giai đoạn 2001 - 2015)

219

1.2. Ảnh hưởng của địa hình

Quảng Ninh là tỉnh có địa hình trung du, miền núi, ven biển. Địa hình

Quảng Ninh bị chia cắt mạnh và nghiêng dần theo hướng Đông Bắc - Tây Nam.

Phía Bắc là vùng đồi thấp, tiếp đó là dãy núi cao thuộc cánh cung Đông

Triều - Móng Cái, phía Nam cánh cung này là vùng đồng bằng ven biển, tiếp

đến là hàng ngàn hòn đảo lớn nhỏ nằm trên vịnh Bắc Bộ,…. và là nguyên nhân

gây lên các loại hình thoái hóa chính cụ thể như sau:

* Khu vực vùng trung du và đồng bằng duyên hải:

Bao gồm những dải đồi thấp bị phong hoá và xâm thực tạo nên những

cánh đồng từ các chân núi thấp dẫn xuống các triền sông và bờ biển và phân

chia thành 2 tiểu vùng:

- Tiểu vùng phù sa cổ: Là các dạng đồi gò hoặc dải đất hẹp ở phía Bắc

Đông Triều, chạy dọc từ Dốc Đỏ (Uông Bí) qua Minh Thành, Yên Lập (Tx.

Quảng Yên) và dải chạy dọc từ Tiên Yên đến Móng Cái. Độ cao trung bình

25m, lớp phủ thực vật bị tàn phá mạnh, mực nước ngầm nông, đất dốc, do đó

khu vực này xuất hiện các loại hình thoái hóa đặc trưng như xói mòn, kết von và

suy giảm độ phì. Trong đó:

+ Đất bị xói mòn do mưa xuất hiện từ nhẹ đến trung bình và xói mòn trung

bình xuất hiện trên địa bàn các xã, phường: An Sinh, Bình Khê, Tràng Lương

(Tx. Đông Triều), Quảng Long, Quảng Thịnh, Quảng Thành, Quảng Phong

(huyện Hải Hà), xói mòn nhẹ xuất hiện trên địa bàn các xã, phường: An Sinh,

Tràng Lương, Việt Dân (Tx. Đông Triều), Thượng Yên Công (Tp. Uông Bí).

+ Đất bị suy giảm độ phì xuất hiện từ nhẹ đến nặng và suy giảm độ phì

nặng xuất hiện trên địa bàn các xã, phường: Hồng Thái Đông (Tx. Đông Triều),

Quảng Thành, Quảng Sơn, Quảng Chính, Quảng Thắng (huyện Hải Hà); suy

giảm độ phì trung bình xuất hiện trên địa bàn các xã, phường: Tràng An, Bình

Khê, Hồng Thái Đông, Hồng Thái Tây (Tx. Đông Triều), Phương Đông,

Phương Nam (Tp. Uông Bí), Đại Yên, Việt Hưng (Tp. Hạ Long), Đông Ngũ

(huyện Tiên Yên), Tân Bình (huyện Đầm Hà), Quảng Đức, Quảng Sơn, Quảng

Long, Quảng Phong, Quảng Thịnh, Đường Hoa (huyện Hải Hà), Hải Yên (Tp.

Móng Cái); suy giảm độ phì nhẹ xuất hiện trên địa bàn các xã, phường: Đường

Hoa, Quảng Long, Quảng Thịnh, Quảng Phong (huyện Hải Hà).

+ Đất bị kết von xuất hiện từ nhẹ đến trung bình, phân bố tập trung chủ

yếu trên địa bàn huyện Hải Hà, Đầm Hà, Tp. Móng Cái, Tx. Đông Triều; Trong

đó: kết von trung bình xuất hiện trên địa bàn các xã: Quảng Thành, Quảng

Thắng, Quảng Minh; kết von nhẹ xuất hiện trên địa bàn các xã: Quảng Long,

Đường Hoa, Quảng Thịnh (huyện Hải Hà), Hải Hòa, Hải Yên, Hải Tiến (Tp.

220

Móng Cái), Đầm Hà, Quảng An, Quảng Tân, Tân Lập (Đầm Hà), Sông Khoai,

Đông Mai (Tx. Quảng Yên).

- Tiểu vùng phù sa mới: là vùng đồng bằng để sản xuất nông nghiệp ở

Đông Triều, Quảng Yên và từ Tiên Yên đến Móng Cái. Đây là những dải đồng

bằng thường có diện tích nhỏ hẹp, nằm gần ngang với mực nước biển và là sản

phẩm tích tụ của phù sa biển, phù sa sông và nước biển xâm nhập thường xuyên

bằng con đường trực tiếp, gián tiếp. Do đó khu vực này xuất hiện các loại hình

thoái hóa đặc trưng như suy giảm độ phì, mặn hóa và phèn hóa. Trong đó:

+ Đất bị suy giảm độ phì xuất hiện từ nhẹ đến nặng và suy giảm độ phì

nặng xuất hiện trên địa bàn các xã, phường: Hồng Thái Đông (Tx. Đông Triều),

Phương Nam, Yên Thành, Phương Đông, Điền Công (Tp. Uông Bí), Đông Mai,

Liên Hòa, Sông Khoai, Hiệp Hòa, Nam Hòa, Cộng Hòa, Yên Hải, Tân An,

Phong Cốc, Minh Thành (Tx. Quảng Yên), Tuần Châu, Hà Phong, Đại Yên (Tp.

Hạ Long), Cộng Hòa (Tp. Cẩm Phả), Hải Lạng, Đồng Rui (huyện Tiên Yên),

Tân Bình, Tân Lập, Đại Bình (huyện Đầm Hà), Quảng Phong, Quảng Thành,

Quảng Điền, Quảng Thắng (huyện Hải Hà), Vạn Ninh, Hải Hòa, Hải Đông,

Ninh Dương (Tp. Móng Cái); suy giảm độ phì trung bình xuất hiện trên địa bàn

các xã, phường: Kim Sơn, Thủy An, Hồng Phong, Hồng Thái Đông, Yên Thọ,

Yên Đức (Tx. Đông Triều), Phương Đông, Phương Nam, Nam Khê (Tp. Uông

Bí), Hà An, Sông Khoai, Hoàng Tân (Tx. Quảng Yên), Đại Yên (Tp. Hạ Long),

Đông Ngũ, Tiên Lãng (huyện Tiên Yên), Quảng Lợi (huyện Đầm Hà), Quảng

Minh, Quảng Phong, Quảng Thắng, Quảng Long (huyện Hải Hà), Hải Yên,

Bình Ngọc, Vạn Ninh (Tp. Móng Cái); suy giảm độ phì nhẹ xuất hiện trên địa

bàn các xã, phường: Nguyên Huệ, Bình Dương (Tx. Đông Triều) Điền Công

(Tp. Uông Bí), Liên Hòa, Hoàng Tân, Tiền Phong, Cộng Hòa (Tx. Quảng Yên),

Đồng Rui, Hải Lạng (huyện Tiên Yên), Quảng Tân, Tân Bình (huyện Đầm Hà),

Quảng Điền, Đường Hoa, Quảng Thắng, Quảng Phong (huyện Hải Hà), Trà Cổ,

Hải Tiến, Hải Đông, Vạn Ninh (Tp. Móng Cái).

+ Đất bị mặn hóa xuất hiện từ nhẹ đến nặng, trong đó: đất bị mặn hóa

nặng xuất hiện trên địa bàn các xã, phường: Đông Ngũ, Đồng Rui, Tiên Lãng,

Đông Hải (huyện Tiên Yên), Tân Lập, Đại Bình (huyện Đầm Hà), Hải Đông,

Hải Tiến, Hải Yên, quảng Nghĩa (Tp. Móng Cái), Đài Xuyên (huyện Vân Đồn),

Hà Khánh, Hà Phong (Tp. Hạ Long), Cộng hòa (Tp. Cẩm Phả); mặn hóa trung

bình xuất hiện trên địa bàn các xã, phường: Minh Thành, Phong Hải (Tx. Quảng

Yên), Yên Thanh, Phương Đông, Phương Nam (Tp. Uông Bí), Đông Hải (huyện

Tiên Yên), Tân Lập (huyện Đầm Hà), Đường Hoa, Quảng Chính, Quảng Điền,

Quảng Phong, Quảng Thắng, Phú Hải (huyện Hải Hà), Hải Xuân, Hải Hòa, Bình

Ngọc, Ninh Dương, Trà Cổ (Tp. Móng Cái), Vạn Yên (Vân Đồn); mặn hóa nhẹ

221

xuất hiện trên địa bàn các xã, phường: Yên Hải, Sông Khoai, Liên Hòa, Phong

Cốc, Phong Hải, Hoàng Tân, Tiền Phong (Tx. Quảng Yên), Yên Thanh, Điền

Công, Phương Đông, Phương Nam (Tp. Uông Bí), Đông Ngũ, Đông Hải (huyện

Tiên Yên), Quảng Minh, Quảng Thắng (huyện Hải Hà), Ninh Dương, Hải Hòa,

Hải Yên, Trà Cổ, Bình Ngọc, Hải Xuân (Tp. Móng Cái), Đông Xá, Hạ Long

(huyện Vân Đồn).

+ Đất bị phèn hóa xuất hiện từ nhẹ đến nặng, trong đó: đất bị phèn hóa

nặng xuất hiện trên địa bàn các xã, phường: Phương Đông, Phương Nam, Điền

Công, Yên Thanh (Tp. Uông Bí), Sông Khoai, Hiệp Hòa, Đông Mai, Hà An,

Minh Thành, Hoàng Tân, Tân An (Tx. Quảng Yên), Tân Lập (Đầm Hà); phèn

hóa trung bình xuất hiện trên địa bàn các xã, phường: Phương Đông, Phương

Nam, Yên Thanh (Tp. Uông Bí); phèn hóa nhẹ xuất hiện trên địa bàn các xã,

phường: Yên Hải, Nam Hòa, Phong Hải, Cẩm La, Liên Vị, Liên Hòa, Tiền

Phong (Tx. Quảng Yên), Quảng Phong, Đường Hoa, Tiến Tới (huyện Hải Hà),

Vạn Ninh (Tp. Móng Cái).

* Khu vực vùng đồi núi:

Bao gồm 2 dải núi Nam Mẫu và Bình Liêu là phức tạp và có độ cao đáng

kể nhất của tỉnh Quảng Ninh. Hai dải núi này được ngăn cách với nhau bởi

thung lũng sông Ba Chẽ, Phố Cũ và Tiên Yên.

Đây là cánh cung cuối cùng của vùng Đông Bắc và thường được gọi là

cánh cung Đông Triều. Ban đầu dải cánh này chạy theo hướng Tây - Đông sát

bờ vịnh Bắc bộ ở khu vực Đông Triều - Hòn Gai, sau đó càng lên phía Bắc càng

lùi dần vào phía trong đất liền. Trong đó, phía Đông Bắc có độ cao 500 - 1.000

m chiếm ưu thế. Tại đây có một số đỉnh cao >1.000 m cấu tạo bởi đá phun trào

ryolit, như: Cao Xiêm 1.330 m, Châu Lãnh 1.507 m, phía Tây Nam núi thấp

hơn, độ cao ưu thế 200 - 500 m, những đỉnh cao 1.000 m rất hiếm, đạt tới mức

này có Yên Tử 1.063 m, Am Váp 1.094 m. Còn lại trong vùng là những núi

thấp, phổ biến ở độ cao 400 - 600 m. Các loại đá phổ biến trên dạng địa hình này

là các trầm tích Triat. Trong đó:

Ở phía Bắc của vùng chủ yếu là các đá của hệ tầng Mẫu Sơn gồm đá cát

màu xám, đá sét và bột kết màu phớt đỏ, tím, đôi khi lốm đốm. Đất thành thành

trên các loại đá này có thành phần cơ giới nhẹ, rời rạc, nghèo dinh dưỡng và

thường có nguy cơ trượt lở, xói mòn cao.

Khu vực giữa 2 dải núi Nam Mẫu và Bình Liêu tạo nên cánh cung Đông

Triều là một vùng đồi - núi thấp cao 200 - 300 m đôi khi lên đến 500 m, với

những bồn địa giữa núi rộng lớn và được xen kẽ giữa các kiểu địa hình khác

nhau, do đó mỗi khi có mưa, một lượng nước lớn đổ về các thung lũng này gây

222

ra hiện tượng ngập úng, một số nơi đất đai bị vùi lấp bởi các khối đất đá từ trên

các đỉnh núi chuyển xuống.

Phía Nam vùng ven biển, chạy suốt từ Đông Triều đến Cẩm Phả, Mông

Dương là điểm chứa than Hòn Gai. Bao gồm các đá cuội kết, sỏi kết, đá cát, bột

kết, bột kết chứa than, đá sét và các vỉa than dày hàng chục mét. Ngoài ra còn

xuất hiện đá vôi Pecmi ẩn tinh, màu xám và xám tro có chứa ít sét. Đây là các

loại đá khó phong hóa, đất hình thành trên các loại đá này thường có nguy cơ

bị trượt lở cao.

Ở thung lũng sông Ba Chẽ và sông Phố Cũ có các đá sét thành hệ màu đỏ

Jura-Kreta, khi bị phân hủy cho các loại đất có nhiều tính chất tốt, khả năng

trương co lớn ít có khả năng trượt lở.

Kết quả xác định độ dốc trên bản đồ nền địa hình tỷ lệ 1/100.000 của tỉnh

được và diện tích đất bị xói mòn do mưa trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh cho thấy:

Bảng 68: Phân cấp độ dốc và diện tích đất bị xói mòn do mưa

trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh

Độ dốc Diện tích (ha)

Đất bị xói mòn

Diện tích Tỷ lệ so với diện

tích điều tra

0 - 30 128.439 7.254 5,65

3 - 80 11.488 6.433 56,00

8 - 150 19.588 13.245 67,62

15 - 250 120.958 79.469 65,70

> 250 213.430 175.182 82,08

Diện tích điều tra 493.903 281.583 57,01


Diện tích đất bị xói mòn xuất hiện chủ yếu trên các khu vực có độ dốc >

150 (90,44% diện tích đất bị xói mòn của tỉnh) và trên địa bàn các huyện, thị xã,

thành phố, trong đó:

+ Khu vực có độ dốc > 250 có 175.182 ha, chiếm 82,08% diện tích điều

tra đã bị xói mòn, xuất hiện chủ yếu trên các khu vực hiện đang trồng rừng sản

xuất, khu vực khoanh nuôi phục hồi rừng và đất chưa sử dụng;

+ Khu vực có độ dốc 15 - 250 có 79.469 ha, chiếm 65,75% diện tích điều

tra đã bị xói mòn, xuất hiện chủ yếu trên các khu vực trồng rừng sản xuất và đất

chưa sử dụng;

+ Khu vực có độ dốc 8 - 150 có 13.245 ha, chiếm 67,62% diện tích điều

tra đã bị xói mòn;

223

+ Khu vực có độ dốc < 80 có 13.687 ha, chiếm 9,78% diện tích điều tra đã

bị xói mòn.

Bên cạnh đó, dạng địa hình đồng bằng ven biển bao gồm những dải đồi

thấp bị phong hóa và xâm thực tạo nên những cánh đồng từ các chân núi thấp

dẫn xuống các triền sông và bờ biển. Khu vực ven biển chịu ảnh hưởng của triều

tràn, một phần diện tích đất nông nghiệp trên địa bàn các huyện, thị xã, thành

phố: Hạ Long, Móng Cái, Cẩm Phả, Uông Bí, Tiên Yên, Đầm Hà, Hải Hà, Vân

Đồn, Hoành Bồ, Quảng Yên bị ảnh hưởng của quá trình mặn hóa, phèn hóa.

Nhìn chung, đặc điểm địa hình là một trong những nguyên nhân chính gây

thoái hóa đất trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh, đặc biệt là thoái hóa dạng xói mòn ở

vùng đồi núi và mặn hóa, phèn hóa ở khu vực đồng bằng, ven biển.

1.3. Ảnh hưởng của thủy văn, hải văn

Tỉnh Quảng Ninh có mật độ sông suối tương đối dày (khoảng 30 sông,

suối dài trên 10 km), nhưng hầu hết sông suối của Quảng Ninh hẹp, độ dốc dòng

chảy lớn. Do đó về mùa khô đa số các sông suối đều không đủ nước cung cấp

cho sinh hoạt và sản xuất mùa vụ. Cùng với đó là đặc điểm thời tiết mưa nhiều

tập trung vào mùa mưa còn gây ra tình trạng sạt lở, lũ quét, gây thiệt hại cho

canh tác nông nghiệp.

Biển Quảng Ninh thuộc loại nhật triều đều, mỗi ngày lên xuống một lần

và độ lớn thủy triều là lớn nhất Việt Nam. Biên độ thủy triều có xu hướng giảm

dần độ lớn từ ven bờ ra ngoài khơi. Trong tháng có tới 26 - 28 ngày nhật triều và

sự chênh lệch giữa thời gian triều dâng và thời gian triều rút rất nhỏ (TD =

12h18', 12h32'). Vùng ven biển Quảng Ninh cũng là vùng có biên độ triều lớn

nhất nước, tại Mũi Chùa đạt tới 5,26m và tại Hòn Gai có thể đạt tới 4,7 m.

Hầu hết các sông vùng ven biển Quảng Ninh đều có hướng chảy thẳng ra

biển và cộng với thủy triều có biên độ lớn nên vùng ven biển cửa sông chịu ảnh

hưởng mạnh của thủy triều. Tuy nhiên do địa hình dốc, các sông ngắn và hẹp, sự

xâm nhập mặt không sâu vào quá 10 km.

- Ở hạ lưu sông Đá Bạc: ảnh hưởng của thủy triều vào xa nhất trong lục

địa tới 60 km, tại Đồn Sơn độ mặn thay đổi từ 13 - 18‰ trong khi độ mặn tối đa

của nước biển tại cửa sông là 32‰. Độ mặn tại Bến Triều dao động từ 0,05 -

1,5‰, trung bình 0,5‰ độ mặn thể hiện không rõ ràng. Độ mặn tại Bến Triều

nhỏ, song cũng có độ mặn lớn do tổ hợp triều và ảnh hưởng lũ ít. Độ mặn cực trị

thường xảy ra vào các tháng I, II, III là các tháng triều mạnh và là thời kỳ kiệt

nhất trong năm của sông suối trong tỉnh. Việc xâm nhập mặn vào mùa khô hạn

đã làm nhiễm mặn một số diện tích đất lúa, hoa màu ở một số nơi như ở thành

phố Móng Cái, thị xã Quảng Yên, huyện Đầm Hà, huyện Hải Hà,....

224

- Ở vùng đồng bằng ven biển: ranh giới thủy triều, dòng triều, mặn trong

mùa cạn có thể lên đến chân núi, chân đồi. Đó cũng là giới hạn sâu trong lục địa

của vùng đồng bằng ven biển Quảng Ninh. Ở các vùng có hệ thống đê sông, đê

biển ngăn mặn, hiện tượng xâm nhập mặn ngầm vào vùng đồng bằng hẹp ven

biển, ven sông vẫn thường xảy ra, song độ mặn giảm rất nhanh khi có mưa và

nguồn nước mặt được bổ sung.

2. Nguyên nhân từ quản lý, khai thác tai nguyên đất đai

Thoái hóa đất do nguyên nhân từ việc khai thác sử dụng đất biểu hiện chủ

yếu thông qua quá trình quản lý, sử dụng đất, đặc biệt là quá trình chuyển đổi từ

đất nông nghiệp sang đất phi nông nghiệp, từ chuyển đổi nội bộ trong đất nông

nghiệp mà chủ yếu là khai thác rừng và phát triển nuôi trồng thủy sản; quá trình

xây dựng và vận hành hệ thống thủy lợi phục vụ sản xuất.

2.1. Công tác quản lý, sử dụng đất

a) Công tác quản lý đất đai

Những năm qua, Quảng Ninh đã có một giai đoạn tăng trưởng kinh tế - xã

hội mạnh mẽ, song song với đó là sự hình thành, phát triển của hệ thống đô thị

(các khu đô thị) và khu dân cư mới trên địa bàn toàn tỉnh; kết hợp với sự gia

tăng số lượng và quy mô của một số khu công nghiệp trong tỉnh đã thúc đẩy

nhanh quá trình đô thị hoá, công nghiệp hóa của tỉnh. Sự phát triển này đồng

nghĩa với việc thu hẹp một phần diện tích đất nông nghiệp và khai thác đất chưa

sử dụng để bù lại diện tích đất nông nghiệp đã chuyển mục đích. Về quy mô

diện tích đất nông lâm nghiệp luôn tăng, nhưng thực tế một phần diện tích được

tăng từ việc khai thác đất chưa sử dụng đưa vào sử dụng, trong đó một phần lớn

là đất bãi bồi, mặt nước ven biển được đưa vào nuôi trồng thủy sản, phần diện

tích khác được khoanh nuôi tái sinh hoặc trồng rừng.

Đất sử dụng vào mục đích nông nghiệp chiếm phần lớn so với diện tích

tự nhiên (chiếm 74,75%) là phù hợp với điều kiện hiện tại của tỉnh về điều kiện

tự nhiên, điều kiện địa hình; điều này giúp đảm bảo về an ninh lương thực trên

phạm vi toàn địa bàn tỉnh; khai thác tối đa quỹ đất hiện có đáp ứng cho các

mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội; sử dụng có hiệu quả nguồn lao động ở khu

vực nông thôn; đáp ứng các yêu cầu để phát triển nền kinh tế nông nghiệp, làm

cơ sở cho việc tích lũy để phát triển các ngành kinh tế khác; tạo nguồn nguyên

liệu để thúc đẩy phát triển công nghiệp chế biến từ các sản phẩm khai thác từ

lâm nghiệp và cây công nghiệp lâu năm (sản xuất và chế biến chè, cây ăn quả,

hối, quế,....).

Đất rừng phòng hộ có 109.763 ha, phần lớn diện tích này được giao cho

tổ chức sự nghiệp công lập sử dụng (42,7 ngàn ha); một phần được giao cho tổ

chức kinh tế sử dụng (21,1 ngàn ha) và giao cho Ủy ban nhân dân cấp xã quản lý

(17.829 ha).

225

Đất rừng sản xuất có 239.853 ha, phần lớn diện tích đất này được giao

cho hộ gia đình, cá nhân sử dụng (147,8 ngàn ha); một phần được giao cho tổ

chức kinh tế sử dụng (54,8 ngàn ha), giao cho Ủy ban nhân dân cấp xã quản lý

(27,2 ngàn ha) và các tổ chức khác (2,8 ngàn ha).

Tổng hợp diện tích rừng và đất lâm nghiệp theo chủ quản lý cho thấy đến

nay trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh còn khoảng 92.614 ha đất rừng sản xuất,

10.557,8 ha đất rừng phòng hộ và 3.449 ha đất rừng đặc dụng đã được giao cho

các Ban quản lý, tổ chức cá nhân tuy nhiên đến nay chưa thực hiện việc đưa đất

vào sử dụng (chưa thực hiện trồng, khoanh nuôi tái sinh rừng).

Tuy đã cơ bản hoàn thành công tác giao đất, giao rừng song diện tích đất

lâm nghiệp được giao trong những năm qua chưa cân đối giữa các thành phần

kinh tế, cụ thể: Ban quản lý rừng đặc dụng (gồm: Vườn quốc gia Bái Tử Long;

Khu bảo tồn thiên nhiên Đồng Sơn - Kỳ Thượng; BQL Rừng cảnh quan môi

trường Hạ Long; BQL di tích và Rừng quốc gia Yên Tử; hạt kiểm lâm thị xã

Quảng Yên quản lý nơi Bác Hồ dừng chân; Chi cục kiểm lâm vùng I) quản lý:

26.030,6 ha; 06 Ban quản lý rừng phòng hộ (gồm: BQL rừng phòng hộ Tp.

Móng Cái; BQL rừng phòng hộ Yên Lập; BQL rừng phòng hộ Hồ Trúc Bài

Sơn; BQL RPH Ba Chẽ; BQL RPH Đầm Hà; BQL RPH Tiên Yên) quản lý

51.037,6 ha; 9 doanh nghiệp quốc doanh (8 công ty TNHH MTV Lâm nghiệp và

01 Công ty Cổ phần thông tỉnh Quảng Ninh) quản lý 65.370,4 ha; 37 doanh

nghiệp ngoài quốc doanh quản lý 13.636,6 ha; 17 đơn vị lực lượng vũ trang

quản lý 11.776,5 ha; 02 doanh nghiệp 100% vốn nước ngoài quản lý 2.276,4 ha;

Hộ gia đình, cá nhân 139.339 ha; các đối tượng khác quản lý (cộng đồng, đơn vị

vũ trang, các tổ chức khác, UBND) là 138.238,9 ha.

Hiện nay trên địa bàn tỉnh có khá nhiều thành phần kinh tế tham gia quản

lý rừng và đất lâm nghiệp, điều này thể hiện chính sách xã hội hóa lâm nghiệp

đã đi vào thực tiễn. Đối với vùng biên giới thuộc các huyện, thành phố: Móng

Cái, Đầm Hà, Hải Hà, Bình Liêu việc giao cho lực lượng quốc phòng quản lý

rừng hành lang biên giới là hoàn toàn phù hợp, đem lại hiệu quả cả về kinh tế,

an ninh quốc phòng và ổn định đời sống dân cư. Đối với diện tích rừng hiện do

UBND cấp xã quản lý (khoảng 138,2 ngàn ha) cần được giao cho các thành

phần kinh tế để rừng, đất rừng thực sự có chủ.

Hiện tình trạng lấn chiếm đất, xây dựng nhà ở và các công trình trái phép

vẫn xảy ra; việc thu hồi đất, cho phép chuyển mục đích sử dụng đất khi chưa có

quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất hoặc quy hoạch xây dựng chi tiết được cấp có

thẩm quyền phê duyệt vẫn xảy ra ở một số địa phương. Đặc biệt hiệu quả sử

dụng tài nguyên đất, tài nguyên rừng, vườn cây lâu năm và hiệu quả sản xuất -

kinh doanh của nhiều công ty lâm nghiệp, ban quản lý rừng chưa cao, hiệu quả

226

sử dụng đất, rừng ở không ít lâm trường thấp, còn lãng phí, còn tình trạng để đất

hoang hóa, tình trạng người dân tự ý lấn chiếm, chuyển nhượng, chuyển mục

đích trái phép.

Diện tích đất rừng sản xuất được giao cho các hộ gia đình, cá nhân sử

dụng một mặt góp phần thúc đẩy kinh tế phát triển nhưng mặt khác làm suy

giảm về chất lượng rừng và có ảnh hưởng đến tỷ lệ che phủ của rừng, thúc đẩy

quá trình xói mòn đất do đến thời kỳ thu hoạch sẽ bị chặt trắng, đốt toàn bộ trên

bề mặt đất.

b) Đặc điểm sử dụng đất

Đặc điểm sử dụng đất phản ánh trình độ của người sử dụng đất. Tại

Quảng Ninh có 22 dân tộc đang sinh sống trong đó dân tộc Kinh chiếm đa số là

86,6%, dân tộc Dao (5,5%), Tày (2,98%), Sán Dìu (1,58%), Sán Chay (1,2%) và

dân tộc Hoa (0,46%),... phần lớn các dân tộc thiểu số có trình độ dân trí chưa

cao, canh tác nông nghiệp chủ yếu theo tập quán, chưa có sự áp dụng tiến bộ kỹ

thuật trong quá trình sử dụng đất. Người dân chưa được tiếp cận thường xuyên

với các kiến thức mới (văn bản quy phạm pháp luật nhà nước về đất đai, các

chương trình khuyến nông, …) vì vậy nhận thức của người dân đối với vấn đề

về đất đai là gần như không có, đặc biệt các tiếp cận về vấn đề thoái hóa cũng

như những tác động của thoái hóa đến sản xuất là không có. Một số phong tục

tập quán lạc hậu trong đồng bào dân tộc thiểu số vẫn còn tồn tại. Tình trạng chặt

phá rừng vẫn còn xảy ra. Vấn đề định canh định cư ổn định cuộc sống cho vùng

đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi, đặc biệt là khu vực giáp cửa khẩu biên

giới Việt - Trung đang còn là những vấn đề tồn tại. Vì vậy một trong những

nguyên nhân gây ra thoái hóa đất từ vấn đề sử dụng đất chính là tập quán sử

dụng đất lạc hậu và nhận thức của người dân về tác động tiêu cực của thoái hóa

đất đến đời sống và sản xuất của họ. Địa phương có tỷ lệ đồng bào dân tộc thiểu

số cao là huyện Bình Liêu, Ba Chẽ, Tiên Yên chiếm tỷ lệ cao, diện tích đất bị

thoái hóa ở các huyện lần lượt là 87,72% diện tích điều tra; 85,90% diện tích

điều tra; 78,03% diện tích điều tra.

- Trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh, tùy vào hệ thống sử dụng đất mà ảnh

hưởng của quá trình khai thác, canh tác trên đất gây cho đất bị thoái hóa theo các

loại hình và mức độ khác nhau:

+ Đối với hệ thống sử dụng đất có tưới, đa phần đã được áp dụng các biện

pháp canh tác kỹ thuật chăm sóc bảo vệ đất và giữ ẩm cho đất, phần diện tích

này áp lực đất thoái hóa về xói mòn, rửa trôi, khô hạn; tuy nhiên độ phì nhiêu

của đất có thể bị ảnh hưởng do việc tăng cường sử dụng phân bón và thuốc bảo

vệ thực vật (nhất là thuốc trừ cỏ như maizine 80WP, minzin 50wp, paraquat,

227

nominee 10SC, conphai 15wp, ofatox 400EC, basa 50EC, miretox 10wp…)

trong canh tác sản xuất nông nghiệp tăng cả về số lượng và chủng loại, nhiều

loại phân bón chất lượng thấp, hiệu quả không cao do sử dụng không đúng kỹ

thuật, chất lượng không đảm bảo, hiệu quả thấp đã làm ảnh hưởng môi trường

đất nông nghiệp nông thôn.

+ Đối với hệ thống sử dụng đất nhờ mưa (tưới tiêu không chủ động) đáng

lưu ý nhất là diện tích đất trồng cây hàng năm và đất rừng trồng, đặc biệt là diện

tích đất rừng trồng với mật độ cao (2500 - 3000 cây/ha), thời gian trồng ngắn (5

- 7 năm) và tình trạng khai thác chặt trắng và đốt dẫn đến hiện tượng xói mòn,

rửa trôi, sạt lở đất làm suy thoái hóa học, mất chất dinh dưỡng và chất hữu cơ

của đất, sẽ không còn thảm thực vật giữ nước làm cho đất nhanh bị khô, suy

thoái mạnh… Kết quả điều tra các loại hình thoái hóa đất tại các xã, phường, thị

trấn: Đồng Văn, Tình Húc, Đồng Tâm, Vô Ngại (huyện Bình Liêu); Lương

Mông, Minh Cầm, Đồn Đạc, Đạp Thanh, Thanh Lâm (huyện Ba Chẽ); Quảng

Lợi, Đầm Hà, Tân Bình (huyện Đầm Hà); Đường Hoa, Quảng Long, Quảng

Phong, Quảng Sơn (huyện Hải Hà); Tân Dân, Đồng Sơn, Bằng Cả (huyện

Hoành Bồ); Phong Dụ, Yên Than, Hải Lạng, Đông Ngữ, Điền Xá, (huyện Tiên

Yên); Cộng Hòa, Dương Huy, Mông Dương (Tp. Cẩm Phả); Cao Phong, Hà Tu,

Đại Yên (Tp. Hạ Long); Bắc Sơn, Hải Sơn, Hải Đông, Hải Yên (Tp. Móng Cái);

Vàng Danh, Thượng Yên Công (Tp. Uông Bí),... cho thấy đất bị khô hạn, suy

giảm độ phì và biểu hiện rõ của xói mòn, bạc màu hóa ở những khu vực khai

thác rừng trồng không đúng cách.

Hình số 33: Chặt trắng và đốt rừng sản

xuất ở xã Tràng Lương, thị xã Đông Triều

Hình số 34: Đốt rừng sản xuất ở xã Vô

Ngại, huyện Bình Liêu

Kết quả đánh giá thoái hóa (bảng 66 - 68) cho thấy: việc sử dụng đất ảnh

hưởng rất mạnh tới quá trình thoái hóa, hơn 81 nghìn ha đất thoái hóa mạnh chủ

yếu tập trung ở đất chưa sử dụng và rừng trồng sản xuất với yếu tố thoái hóa

228

chính là xói mòn mạnh. Hoạt động sản xuất của người dân trên diện tích đất đồi

núi dốc như việc chặt, đốt rừng để khai thác đã làm cho đất bị xói mòn từ trung

bình (từ 10 - 50 tấn/ha), đến mạnh (trên 50 tấn/ha), đất bị bào mòn tầng mặt

nghiêm trọng.

- Đối chiếu kết quả phân tích mẫu đất trên cùng một loại thổ nhưỡng, địa

hình nhưng mục đích sử dụng đất, phương thức canh tác bảo vệ đất khác nhau,

hàm lượng các chất dinh dưỡng cũng như cấu trúc của đất cũng thoái hóa ở mức

độ khác nhau, ví dụ:

+ Mẫu đất tầng mặt có TPCG nhẹ nhất (tỷ lệ cát: 86,6%; sét 8,88% và tỷ

lệ limon 4,52%) là MD 227 (lấy tại phường Đông Mai, Tx. Quảng Yên) trên đất

chưa sử dụng, cho thấy không có thảm thực vật che phủ, đất không có kết cấu,

dễ bị rửa trôi, tầng đất mặt rất mỏng.

Mẫu đất tầng mặt có TPCG nặng nhất (tỷ lệ cát: 15,12%; sét: 32,24% và

limon: 52,64%) xuất hiện trên mẫu đất MD 1088 (được lấy trên địa bàn phường

Phương Nam, Tp. Uông Bí) trên đất trồng lúa.

+ Mẫu đất tầng mặt có pHKCl thấp nhất (pHKCl = 3,27), xuất hiện trên mẫu

MD 173 (được lấy trên địa bàn xã Đoàn Kết, huyện Vân Đồn) trên đất rừng tự

nhiên, đất đang bị phèn hóa.

Mẫu đất tầng mặt có pHKCl cao nhất (pHKCl = 8,21), xuất hiện trên mẫu

MD 78 (được lấy trên địa bàn xã Đầm Hà, huyện Đầm Hà) trên đất nuôi trồng

thủy sản, đất đang bị mặn hóa.

+ Mẫu đất tầng mặt có OM thấp nhất là 0,17% là mẫu MD 207 trên đất

chưa sử dụng, không có thảm thực vật che phủ tại xã Thống Nhất, huyện Hoành

Bồ; mẫu đất có OM cao nhất là 9,68% (mẫu đất MDK 1035 lấy trên đất rừng

trồng tại xã Bình Dân, huyện Vân Đồn).

Hình số 35: Khu vực lấy mẫu phân tích

(MD 173) tại xã Đoàn Kết, huyện Vân Đồn


(MD 78) tại xã Đầm Hà, huyện Đầm Hà

229

- Loại hình sử dụng đất cũng ảnh hưởng không nhỏ đến hàm lượng đạm,

lân tổng số trong đất, kết quả phân tích mẫu đất cho thấy rõ điều này:

+ Một số mẫu đất lấy trên đất chưa sử dụng và đất khoanh nuôi tái sinh

rừng (rừng có độ che phủ rất thấp) có hàm lượng đạm tổng số rất thấp: 0,01%

(MD 198; MD 207; MD 215); ngược lại mẫu đất trên đất rừng trồng đã khép

tán, mật độ che phủ lớn có hàm lượng đạm tổng số tầng đất mặt lên tới 0,43%

(MDK 1037, MDK 1036).

+ Đối với đất sản xuất nông nghiệp, hàm lượng phốt pho tổng số trong

tầng đất mặt giàu xuất hiện nhiều trên đất trồng lúa được chăm sóc tốt (điển hình

là mẫu MD 136 có hàm lượng phốt pho tổng số: 0,24%); lân tổng số nghèo chủ

yếu trên đất chưa sử dụng (như mẫu MD 226; MD 169; MD 198, MD 207 có lân

tổng số: 0,01%).


(MD 198) tại xã Lê Lợi, huyện Hoành Bồ


(MD 136) tại xã Đồn Đạc, huyện Ba Chẽ

2.2. Quản lý, khai thác tài nguyên rừng

Quản lý, khai thác tài nguyên rừng có những hạn chế nhất định gây ảnh

hưởng đến quá trình thoái hóa đất, với đặc thù diện tích rừng rất lớn, phân bố

trên địa hình phức tạp hiểm trở độ dài sườn dốc lớn, đối với diện tích rừng đặc

dụng được quản lý, bảo vệ theo quy chế riêng nên vẫn giữ được đặc tính tự

nhiên của đất; một phần diện tích rừng phòng hộ, trước đây đã bị khai thác nay

được khoanh nuôi tái sinh rừng hoặc mới trồng lại rừng, độ che phủ đất chưa

cao vì vậy tác động của lượng mưa lớn và độ dốc địa hình cũng vẫn làm cho đất

bị xói mòn khá mạnh.

Phần lớn diện tích rừng trồng rừng sản xuất (222.245 ha) vẫn đang áp

dụng kỹ thuật trồng mật độ cao (2.500 - 3.000 cây/ha); chu kỳ kinh doanh ngắn

(5 - 7 năm); lượng phân bón bổ sung ít,… với phương thức trồng mới, chặt trắng

mà không phải là trồng xen, chặt tỉa. Đây là một trong những nguyên nhân quan

trọng dẫn đến 90,45% đất lâm nghiệp trên địa bàn tỉnh đang bị thoái hóa.

230

Trước đây, phần lớn diện tích đất đồi núi của tỉnh Quảng Ninh là những

thảm rừng dầy, nhưng do nhu cầu phát triển và việc khai thác không hợp lý,

nhiều khu rừng đã bị khai thác kiệt quệ, lớp phủ thực vật đã suy giảm cả về diện

tích và sinh khối, ảnh hưởng tới sự đa dạng sinh học, suy thoái môi trường và

phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh. Hiện nay diện tích rừng tự nhiên còn lại

không nhiều, chủ yếu là rừng nghèo. Bên cạnh đó, các yếu tố tác động như

chuyển đổi mục đích sử dụng đất, khai thác và sử dụng thiếu bền vững nguồn tài

nguyên, cháy rừng,... cũng là xu hướng và thách thức ảnh hưởng đến độ che phủ

rừng tuy tăng nhưng chất lượng rừng thấp.

Hình số 39: Chặt trắng và đốt rừng trồng sản xuất ở xã Vô Ngại, huyện Bình Liêu

Tình trạng chặt phá rừng đã gây xói mòn, giảm chất lượng đất; xuất hiện

dễ dàng các hiện tượng lũ ống, lũ quét, lụt lội.

Tình trạng chặt phá rừng để phục vụ hoạt động công nghiệp như: khai

thác than đá, khai thác vật liệu xây dựng, … đã làm phá hủy thảm thực vật rừng,

thay đổi địa hình và cản trở dòng chảy, tạo xói mòn, ngập lụt.

Tình trạng chuyển đổi một số diện tích đất rừng phòng hộ ven biển (rừng ngập

mặn) và đất trồng lúa ở những vùng ven biển sang nuôi trồng thủy sản đã làm tăng

nguy cơ nhiễm mặn sâu vào trong đất liền, làm cho đất bị mặn hóa phèn hóa.

Hình số 40: Khu vực chuyển đổi hiện trạng sử dụng đất năm 2005 và 2014 tại xã Tân

Bình, huyện Đầm Hà

231

2.3. Quản lý, khai thác tài nguyên khoáng sản

Quảng Ninh có nguồn tài nguyên khoáng sản phong phú, đa dạng, có

nhiều loại đặc thù, trữ lượng lớn, chất lượng cao: than, cao lanh, đất sét, cát thủy

tinh, đá vôi, …. Trong đó đáng kể nhất là 90% trữ lượng than của cả nước thuộc

về tỉnh Quảng Ninh, đây chính là đặc điểm hình thành vùng công nghiệp khai

thác than từ rất sớm. Vùng khai thác, chế biến, tiêu thụ than có phạm vi rất lớn,

trải dài từ Đông Triều, Uông Bí, Hoành Bồ, Hạ Long và Cẩm Phả, gồm 24 mỏ

lộ thiên và 49 mỏ hầm lò. Tuy nhiên, hoạt động khai thác than luôn có những

diễn biến phức tạp, gây tác động xấu đến nhiều lĩnh vực, trong đó đáng kể nhất

là những tác động tiêu cực đối với lớp phủ thổ nhưỡng.

Khai thác than trong nhiều năm qua đã gây ra những tác động xấu về môi

trường. Đặc biệt, những biến đổi địa hình và cảnh quan diễn ra chủ yếu ở khu

vực khai thác lộ thiên. Để sản xuất 1 tấn than, cần bóc đi từ 8 đến 10 m3 đất phủ,

thải từ 1 đến 3 m3 nước thải mỏ. Tại các vùng khai thác than đã xuất hiện các bãi

đổ thải tạo nên những quả đồi ở Cọc Sáu cao 280 m, nam Đèo Nai có độ cao 200

m, đông Cao Sơn cao 250 m, Đông Bắc Bàng Nâu cao 150 m và Núi Béo cao

240 m… Bãi thải thường có sườn dốc tới 350 m. Nhiều moong khai thác lộ thiên

tạo nên địa hình âm có độ sâu từ 50 - 150 m dưới mực nước biển trung bình (các

mỏ Cọc Sáu, Hà Tu, Núi Béo…). Đến thời điểm này, nhiều mỏ lộ thiên đã âm

quá giới hạn cho phép là -300m (so với mặt biển), nhưng vẫn tiếp tục khoan

thăm dò khai thác, bất chấp những tác hại về cấu tạo địa chất, làm tiền đề cho

những thảm họa khác như lở đất, nhiễm mặn và biến đổi sinh thái. Đất đai khu

vực khai thác mỏ thường bị bóc đi lớp đất màu, dễ bị xói mòn, nên không thuận

lợi cho việc tái phủ xanh rừng.

Khai thác than ở Quảng Ninh đã phá huỷ hàng trăm km2 rừng, gây ra tình

trạng xói mòn ở các vùng đồi núi, bồi lấp ở các sông suối và làm ô nhiễm Vịnh

Hạ Long. Một số mỏ than còn sử dụng công nghệ khai thác lạc hậu, thiếu

chương trình khoa học tổng thể để xác định sự cần thiết về tăng trưởng công suất

cho phù hợp với các yêu cầu bảo vệ môi trường.

Nước thải công nghiệp của ngành than thải ra gây ô nhiễm nguồn nước

mặt, ảnh hưởng đến hệ thống sông suối, hồ vùng ven biển. Đối với nguồn nước

ngầm, do đào moong và khai thác đã làm suy thoái, cạn kiệt, nguồn nước ô

nhiễm các tầng chứa nước ngọt như một số hồ thủy lợi ở vùng Đông Triều bị

chua hóa làm ảnh hưởng đến chất lượng nước phục vụ sản xuất nông nghiệp.

Bên cạnh đó, Quảng Ninh còn là nơi tập trung hàng loạt các khu khai thác

than lộ thiên quy mô lớn. Trong quá trình khai thác, các công ty than đã tạo ra

một nguồn vật liệu đất đá thải lớn và hầu hết được đưa tới đổ ngay gần các khu

khai thác, tập trung trên phần đỉnh phân thủy và sườn của các khối núi. Do độ

232

dốc địa hình trên bãi thải lớn, lại nằm ở vị trí thượng nguồn của các sông suối,

bởi vậy nguy cơ phát sinh trượt lở và lũ bùn đá từ đây rất cao, thường xuyên đe

dọa các khu dân cư lân cận và ảnh hưởng trực tiếp đến khu di sản thiên nhiên thế

giới vịnh Hạ Long. Trong những năm gần đây, đã có một số vụ lở đất và lũ bùn

đá đã xảy ra trong khai thác than tại khu vực Hạ Long - Cẩm Phả. Điển hình lũ

bùn đá xảy ra tại đập Khe Dè, liên quan tới tập trung một lượng nước mưa lớn,

vào tháng 7, đầu tháng 8 năm 2006.

Không chỉ gây ra những rủi ro trực tiếp về người về tài sản, trượt lở đất và

lũ bùn đá ở Quảng Ninh còn là nguyên nhân gây bồi lắng và ô nhiễm môi trường

tại các vịnh Hạ Long, Bái Tử Long, Cửa Lục.

2.4. Áp lực sử dụng đất (do tăng trưởng kinh tế và gia tăng dân số)

- Áp lực kinh tế: yêu cầu mức sống xã hội ngày một gia tăng, trong khi tài

nguyên đất là hữu hạn, hơn nữa đất sản xuất nông nghiệp lại có xu hướng giảm

dần (năm 2016 diện tích đất trồng lúa toàn tỉnh là 32.136 ha, đất trồng cây hàng

năm khác là 7.761 ha; giảm lần lượt là 69 ha và 28 ha so với năm 2015). Việc

gia tăng sản lượng nông nghiệp bằng cách sử dụng nhiều phân bón vô cơ, tăng

hệ số quay vòng đất hoặc khai thác những vùng đất kém hiệu quả hoặc không

bền vững, dẫn đến thoái hóa đất.

Để tăng năng suất trong canh tác cây trồng, bên cạnh phân hữu cơ được sử

dụng, người dân sử dụng ngày càng nhiều phân vô cơ mà không tuân theo liều

lượng khuyến cáo ảnh hưởng nghiêm trọng đến môi trường đất… Do đất được

canh tác liên tục trong nhiều năm dẫn đến lượng tồn dư phân bón vô cơ trong đất

ngày càng cao. Điều này làm đất chặt hơn, độ xốp và khả năng thoát nước của đất

cũng giảm. Ngoài ra, hàm lượng phân vô cơ trong đất càng cao sẽ làm giảm quá

trình hoạt động của vi sinh vật và ảnh hưởng trực tiếp đến tới độ phì nhiêu của đất.

- Áp lực tăng dân số:

Theo số liệu niên giám thống kê tỉnh Quảng Ninh năm 2016, giai đoạn

2010 - 2016 dân số Quảng Ninh tăng với tỷ lệ trung bình 1,06%. Theo đó, áp lực

tăng dân số đang làm gia tăng nhu cầu thực phẩm nông nghiệp, kéo theo sự thâm

canh tối đa cùng với việc áp dụng các biện pháp kỹ thuật làm tăng năng suất cây

trồng và gia tăng sử dụng các vật tư nông nghiệp (phân bón, thuốc bảo vệ thực

vật,...) đã làm suy giảm độ phì đất, gây thoái hóa đất. Bên cạnh đó, việc khai

hoang lấn biển nuôi trồng thuỷ sản đã và đang gây ảnh hưởng không nhỏ đến

chất lượng đất ở các huyện ven biển, làm suy thoái đất.

Sự gia tăng dân số cùng với sự thu hẹp diện tích đất nông nghiệp do quá

trình công nghiệp hóa, đô thị hóa đã gây áp lực không nhỏ trong sử dụng đất đai,

được thể hiện qua các mặt sau:

233

+ Việc mở rộng không gian đô thị dẫn đến tình trạng chiếm dụng đất nông

nghiệp và các loại đất khác để phục vụ xây dựng đô thị. Đất bị khai thác triệt để,

tỷ lệ cây xanh và mặt nước giảm đi; bê tông hóa làm ảnh hưởng đến nguồn nước

ngầm, gây ô nhiễm, thoái hóa đất, ....

+ Do nhu cầu lương thực và thực phẩm phục vụ đời sống sinh hoạt hàng

ngày của con người đã dẫn đến tình trạng trong giai đoạn 2000 - 2016 một số

khu vực đã chuyển đổi đất lâm nghiệp sang đất sản xuất nông nghiệp làm cho

đất bị xói mòn và suy giảm độ phì.

+ Sự gia tăng dân số còn làm suy giảm tính đa dạng sinh học, giảm diện

tích rừng do việc chặt phá rừng để canh tác và các mục đích khác dẫn đến việc

mất hàng loạt thảm thực vật đã làm cho đất đai thiếu nguồn cung cấp chất dinh

dưỡng, cũng như chế độ canh tác không hợp lý làm cho đất đai bị bạc màu, dần

dần bị thoái hóa.

Bên cạnh đó, sự gia tăng dân số cũng là nguyên nhân khiến lũ quét và sạt

lở đất xuất hiện nhiều. Dân số tăng nhưng đất thì không tăng, con người buộc

phải phá rừng để lấy đất làm làm nhà ở hoặc sản xuất kinh doanh, nguy cơ xảy

ra lũ quét và sạt lở cao. Cùng với việc chặt phá rừng là việc đào bới, san ủi để

xây dựng công trình, làm đường giao thông,... đã làm thay đổi thảm thực vật,

làm đất xung yếu dễ bị sạt lở.

Cùng với áp lực của việc tăng dân số cũng như ưu tiên phát triển công

nghiệp trên địa bàn toàn tỉnh đang làm giảm mạnh diện tích đất lâm nghiệp, đặc

biệt là đất rừng phòng hộ và đất rừng đặc dụng. Điều này dẫn tới tình trạng mất

hàng loạt thảm thực vật đã làm cho đất đai thiếu nguồn cung cấp chất dinh

dưỡng, cũng như chế độ canh tác, thu hoạch không hợp lý làm cho đất đai bị bạc

màu, dần dần bị thoái hóa.

II. ĐỀ XUẤT GIẢI PHÁP BẢO VỆ, CẢI TẠO, GIẢM THIỂU THOÁI

HÓA ĐẤT

1. Quan điểm, mục tiêu chiến lược phòng chống suy thoái đất

Phát triển kinh tế - xã hội gắn với bảo vệ môi trường tự nhiên, bảo đảm

phát triển bền vững cả về kinh tế, xã hội và môi trường trên địa bàn tỉnh.

Đối với tài nguyên đất khai thác sử dụng cho các mục đích theo hướng ưu

tiên giảm thiểu hoặc ngăn ngừa thoái hóa, giữ ổn định, bảo vệ tài nguyên, nhưng

vẫn đảm bảo đáp ứng các mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội. Trong đó:

- Đối với đất sản xuất nông nghiệp: ưu tiên ứng dụng nông nghiệp công

nghệ cao, nông nghiệp hữu cơ trong sản xuất hàng hóa đảm bảo chất lượng,

năng suất sản phẩm đáp ứng nhu cầu thị trường đô thị, du lịch và an ninh lương

234

thực. Những khu vực có diện tích đất sản xuất nông nghiệp bị thoái hóa nặng do

suy giảm độ phì nhiêu, khô hạn,… gần khu đô thị, khu phát triển du lịch và các

khu công nghiệp ưu tiên ứng dụng công nghệ cao đảm bảo giữ đất ổn định

không thoái hóa thêm.

- Đối với đất lâm nghiệp: phát triển lâm nghiệp toàn diện ở cả 3 loại rừng

sản xuất, phòng hộ và đặc dụng. Trong đó, vùng sản xuất hình thành vùng

nguyên liệu gỗ và cây đặc sản như quế, hồi, thông,… phù hợp trên đất bị thoái

hóa nhẹ do xói mòn yếu, khô hạn nhẹ; đối với vùng đất bị thoái hóa nặng ưu tiên

khoanh nuôi tái sinh trồng mới rừng và bảo vệ phục hồi rừng, phục hồi đất, giảm

thiểu thoái hóa đất.

Tiếp tục thực hiện tốt các chính sách hỗ trợ cho vùng đồng bào các dân

tộc thiểu số, vùng sâu, vùng xa, vùng đặc biệt khó khăn, vùng biên giới như

chương trình mục tiêu xoá đói giảm nghèo; hỗ trợ đất sản xuất, đất ở, nhà ở và

nước sinh hoạt cho đồng bào dân tộc thiểu số nghèo và hộ nghèo ở xã, thôn bản

đặc biệt khó khăn theo Quyết định 755/QĐ-TTg ngày 20/5/2013 của Thủ tướng

Chính phủ; Quyết định số 2085/QĐ-TTg ngày 31/10/2016 của Thủ tướng Chính

phủ và các chính sách của Trung ương, địa phương.

- Đối với khu vực đất bãi bồi và mặt nước ven biển: đảm bảo phát triển

ngành thủy sản (nuôi trồng thủy sản nước mặn, lợ), bố trí đủ diện tích phát triển

thủy sản, đưa sản phẩm thủy sản thành ngành kinh tế mũi nhọn, kết hợp giữa

nuôi trồng, đánh bắt và chế biến. Kết hợp hài hòa lợi ích các ngành đảm bảo

việc bảo vệ giữ gìn vùng đất, mặt nước nuôi trồng và bảo vệ nguồn lợi thủy sản.

- Đối với đất phi nông nghiệp: phát triển công nghiệp, đô thị, du lịch và

cho các mục đích khác với tiêu chí tận dụng tối đa lợi thế theo khu vực đặc thù,

hạn chế mức thấp nhất khai thác từ đất nông nghiệp, lâm nghiệp, tập trung khai

thác những vùng đất thoái hóa. Để đảm bảo phát triển bền vững ứng phó với

biến đổi khí hậu gắn với bảo vệ, phục hồi và giảm thiểu thoái hóa đất cần đảm

bảo phát triển một số ngành hỗ trợ cho sản xuất nông lâm nghiệp. Phát triển hệ

thống thủy lợi phục vụ đa mục tiêu, bảo vệ tài nguyên đất và nước, chú trọng

xây dựng hoàn chỉnh hệ thống tưới, tiêu chủ động. Tu tạo, bảo vệ hệ thống đê

điều đảm bảo ứng phó với nước biển dâng và biến đổi khí hậu.

- Đối với đất chưa sử dụng: đưa vào khai thác sử dụng theo hướng phù hợp

với điều kiện trồng, khoanh nuôi, tái sinh rừng (vùng đồi núi, ven biển), phục hồi

rừng phòng hộ, hoặc sản xuất phù hợp với sản xuất nông nghiệp: ưu tiên khai thác

theo mô hình nông lâm kết hợp hoặc cây hàng năm, cây lâu năm kết hợp đảm bảo

khai thác hiệu quả kinh tế từ đất nhưng vẫn phục hồi và bảo vệ đất.

235

2. Đề xuất giải pháp quản lý sử dụng đất bền vững góp phần giảm

thiểu thoái hóa đất thích ứng với biến đổi khí hậu

2.1. Các giải pháp quản lý, sử dụng đất

2.1.1. Các giải pháp về cơ chế, chính sách

Để quản lý, sử dụng đất đai bền vững góp phần giảm thiểu thoái hóa đất

trên địa bàn các huyện, thị xã, thành phố trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh cần thực

hiện đồng bộ các giải pháp sau:

- Hạn chế tới mức thấp nhất việc chuyển đất nông nghiệp có chất lượng

cao sang các mục đích phi nông nghiệp; xác định ranh giới và công khai diện

tích đất trồng lúa, đất rừng phòng hộ, đất rừng đặc dụng cần bảo vệ nghiêm

ngặt; tổ chức quản lý, giám sát chặt chẽ quy hoạch phát triển khu công nghiệp,

đất cơ sở sản xuất kinh doanh, đất cho hoạt động khai thác khoáng sản,…

- Thực hiện có hiệu quả chính sách hỗ trợ đất ở, đất sản xuất, nước sinh

hoạt và vay vốn tín dụng ưu đãi cho các hộ đồng bào dân tộc thiểu số nghèo và

hộ nghèo ở xã, bản đặc biệt đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt tại Quyết

định số 2085/QĐ-TTg ngày 31/10/2016 và báo cáo số 189/BC-UBND ngày 30

tháng 12 năm 2016 của Ủy Ban nhân dân tỉnh Quảng Ninh về thực trạng đồng

bào dân tộc thiểu số thiếu đất sản xuất, quy hoạch quỹ đất sản xuất, theo đó dự

kiến nhu cầu giải quyết đất sản xuất cho đồng bào dân tộc thiểu số thiếu đất sản

xuất là 3.455 hộ (cụ thể: nhu cầu đất trồng cây hàng năm là 2.095 hộ với 239,81

ha, nhu cầu đất trồng cây lâu năm 333 hộ với 190,8 ha; nhu cầu đất trồng rừng

và khoanh nuôi bảo vệ 2.494 hộ với 5.039 ha; nhu cầu đất nuôi trồng thủy sản

23 hộ với 41 ha; nhu cầu đất nông nghiệp khác 58 hộ với 1,74 ha). Trong đó:

nhu cầu hỗ trợ trực tiếp hộ thiếu đất sản xuất cho 1.556 hộ với diện tích là

326.672,8 ha (định mức giao đất sản xuất cho mỗi hộ theo quy định tại Quyết

định số 1181/QĐ-UBND ngày 21/4/2016 của UBND tỉnh; quỹ đất sản xuất để

giao được thu hồi từ các nông, lâm trường và các doanh nghiệp, tổ chức sau khi

sắp xếp theo Nghị quyết số 28-NQ/TW ngày 16/6/2013 của Bộ Chính trị; quỹ đất

khai hoang phục hóa, đất được hiến, mua, chuyển nhượng tự nguyện; quỹ đất

thu hồi từ các trường hợp vi phạm pháp luật đất đai và các nguồn khác); hỗ trợ

bằng tiền cho 442 hộ, giải quyết bằng hình thức chuyển đổi nghể nghiệp 824 hộ,

giải quyết bằng hình thức khác 653 hộ.

- Đẩy mạnh chuyển dịch cơ cấu cây trồng theo hướng nâng cao tỷ trọng

sản phẩm có giá trị gia tăng cao; dồn điền đổi thửa, cải tạo đồng ruộng gắn với

đầu tư cơ sở hạ tầng thiết yếu phục vụ sản xuất tập trung quy mô lớn; triển khai

có hiệu quả các Quyết định của Thủ tướng Chính phủ về chính sách khuyến

khích phát triển hợp tác, liên kết sản xuất gắn với tiêu thụ nông sản, xây dựng

cánh đồng lớn (Quyết định số 62/2013/QĐ-TTg ngày 25/10/2013); Quyết định số

236

1396/QĐ-UBND ngày 25 tháng 5 năm 2015 về phê duyệt đề án tái cơ cấu ngành

nông nghiệp theo hướng nâng cao giá trị gia tăng và phát triển bền vững tỉnh

Quảng Ninh giai đoạn 2015 - 2020 và định hướng đến năm 2030.

- Tiếp tục triển khai có hiệu quả chính sách về đất đai, đầu tư, tín dụng, thuế

như Nghị định 20/2011/NĐ-CP ngày 23/3/2011 của Chính phủ quy định chi tiết và

hướng dẫn thi hành Nghị quyết số 55/2010/QH12 ngày 24/11/2010 của Quốc hội

về miễn, giảm thuế sử dụng đất nông nghiệp; Nghị định số 46/2014/NĐ-CP ngày

15/5/2014 của Chính phủ quy định về thu tiền thuê đất, thuê mặt nước; Nghị định

số 42/2012/NĐ-CP của Chính phủ về quản lý và sử dụng đất lúa; Nghị định số

41/2010/NĐ-CP ngày 12/4/2010 của Chính phủ về chính sách tín dụng phục vụ

phát triển nông nghiệp, nông thôn; Quyết định số 68/2013/QĐ-TTg ngày

14/11/2013 của Thủ tướng Chính phủ về chính sách hỗ trợ giảm tổn thất trong

nông nghiệp; Nghị định số 210/2013/NĐ-CP ngày 19/12/2013 của Chính phủ về

chính sách khuyến khích doanh nghiệp đầu tư vào nông nghiệp, nông thôn; Nghị

quyết số 189/2015/NQ-HĐND ngày 23/3/2015, Nghị quyết số 11/2016/NQ-

HĐND ngày 27/7/2016 của HĐND tỉnh về ban hành chính sách đặc thù khuyến

khích doanh nghiệp đầu tư phát triển nông nghiệp tỉnh Quảng Ninh đến năm 2017

và các chính sách hiện hành của Nhà nước có liên quan.

- Triển khai có hiệu quả các chính sách hỗ trợ khoanh nuôi tái sinh có

trồng rừng bổ sung, trồng rừng sản xuất, phát triển lâm sản ngoài gỗ theo Nghị

định số 75/2015/NĐ-CP ngày 09/9/2015 của Chính phủ về cơ chế, chính sách

bảo vệ và phát triển rừng gắn với chính sách giảm nghèo nhanh, bền vững và hỗ

trợ đồng bào dân tộc thiểu số giai đoạn 2015 - 2020.

- Đối với diện tích đất lâm nghiệp dự kiến đưa ra ngoài quy hoạch 3 loại

rừng phải có đầy đủ căn cứ pháp lý theo quy định của Luật Bảo vệ và Phát triển

rừng, Luật Đất đai. Trên cơ sở đó, thống nhất lại diện tích, vị trí và hiện trạng

của từng địa phương theo kết quả rà soát thực tế, chỉ đạo các đơn vị chủ động

phối hợp chặt chẽ với các địa phương trong việc xác định vị trí, diện tích, hiện

trạng lại khu vực thu hồi, phối hợp với Sở Tài nguyên và Môi trường hướng dẫn

lập thủ tục chuyển mục đích khác không phải lâm nghiệp (nếu có) theo đúng

quy định pháp luật.

- Hoàn thiện các quy hoạch, xác lập các khu rừng phòng hộ, đặc dụng: Khu

bảo tồn thiên nhiên đồng Sơn Kỳ Thượng, rừng văn hoá, di tích lịch sử, cảnh

quan môi trường Yên Tử; rừng văn hóa lịch sử, cảnh quan Yên Lập, rừng văn hoá

lịch sử cảnh, quan môi trường thành phố Hạ Long (phường Bãi Cháy),....

- Phát triển diện tích các vùng sản xuất nông sản hàng hóa được cấp

chứng nhận VietGAP và các tiêu chuẩn khác; trong đó thực hiện có hiệu quả

Quyết định 899/2017/QĐ-UBND ngày 29/03/2017 của UBND tỉnh Quảng Ninh

về việc quy định quy định điều kiện áp dụng chính sách khuyến khích phát triển

237

sản xuất hàng hóa nông nghiệp tập trung trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh, giai đoạn

2017 - 2020 theo nghị quyết số 45/2016/NQ-HDND ngày 07/12/2016 của Hội

đồng Nhân dân tỉnh.

- Tiếp tục thực hiện các chế độ, chính sách hiện hành quy định tại các

Quyết định của Thủ tướng Chính phủ: số 24/2012/QĐ-TTg ngày 01/6/2012, số

07/2012/QĐ-TTg ngày 08/02/2012, số 01/2012/QĐ-TTg ngày 09/01/2012 nhằm

quản lý bảo vệ, nuôi dưỡng rừng phòng hộ đầu nguồn, rừng đặc dụng, rừng sản

xuất; số 38/2016/QĐ-TTg ngày 14/9/2016 của Thủ tướng Chính phủ về việc ban

hành một số chính sách bảo vệ, phát triển rừng và đầu tư hỗ trợ kết cấu hạ tầng,

giao nhiệm vụ công ích đối với các công ty nông, lâm nghiệp; thực hiện việc xác

định ranh giới, diện tích đất quy hoạch cho lâm nghiệp để sử dụng cho mục đích

phát triển rừng, tiến hành giao đất gắn với giao rừng cho các tổ chức, cá nhân,

hộ gia đình theo quy hoạch được phê duyệt.

Quy hoạch và thúc đẩy phát triển các vùng sản xuất lâm nghiệp hàng hóa

tập trung theo hướng liên kết chuỗi giá trị phù hợp với định hướng tái cơ cấu

ngành lâm nghiệp phù hợp với các quy định tại Quyết định số 886/QĐ-TTg

ngày 16/6/2017 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Chương trình mục tiêu phát

triển lâm nghiệp bền vững giai đoạn 2016 - 2020.

2.1.2. Các giải pháp thực hiện quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất và quản

lý, bảo vệ rừng

Trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh, quy hoạch sử dụng đất cấp tỉnh, cấp huyện

và quy hoạch của các ngành, lĩnh vực được tiến hành trong nhiều năm tuy nhiên

do vị trí và điều kiện của tỉnh có tốc độ đô thị hóa nhanh, các ngành kinh tế phát

triển mạnh nên nhu cầu sử dụng đất càng trở nên bức xúc, đã tác động rất lớn

đến các chỉ tiêu sử dụng đất trong phương án quy hoạch sử dụng đất đã được

phê duyệt. Vì vậy để đảm bảo phương án quy hoạch sử dụng đất được thực hiện

đầy đủ cần quan tâm và thực hiện một số vấn đề sau:

- Đối với đất trồng lúa, đất chuyên trồng lúa nước, đất rừng phòng hộ và

đất rừng đặc dụng: tiếp tục rà soát, xác định rõ ranh giới, cắm mốc và công khai

đến từng đơn vị hành chính cấp xã các khu vực đất trồng lúa, đất chuyên trồng

lúa nước, đất rừng phòng hộ, rừng đặc dụng cần bảo vệ nghiêm ngặt.

- Đối với các loại đất còn lại: cần rà soát lại quy hoạch các ngành theo

hướng bố trí, sử dụng đất hợp lý. Cần ưu tiên bố trí đất để phát triển hạ tầng tạo

động lực cho thực hiện quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất đồng bộ. Rà soát, điều

chỉnh lại quỹ đất sử dụng vào mục đích quốc phòng, an ninh để đảm bảo đáp

ứng yêu cầu, nhiệm vụ quốc phòng an ninh.

- Để đẩy nhanh đưa đất trống đồi núi trọc vào sử dụng ở các địa phương

như thành phố Cẩm Phả, thị xã Đông Triều,… cần giao đất cụ thể đến người sử

https://thuvienphapluat.vn/phap-luat/tim-van-ban.aspx?keyword=45/2016/NQ-H%C4%90ND&area=2&type=0&match=False&vc=True&org=77&lan=1

238

dụng nhất là đối với những diện tích do UBND xã, phường quản lý hoặc giao

cho ngành chủ quản. Cùng với đó là phát triển cơ sở hạ tầng (nhất là giao thông)

đến các địa bàn còn đất trống, tạo vốn, nhân lực, vật tư để đẩy mạnh trồng rừng,

khoanh nuôi tái sinh rừng phủ xanh đất trống đồi núi trọc làm tăng độ che phủ

của rừng, khuyến khích người dân khai hoang trên đất chưa sử dụng.

- Thực hiện các biện pháp trồng rừng theo hình thức nông - lâm kết hợp

trên đất dốc, hạn chế việc khai thác trắng đối với rừng sản xuất để chống xói

mòn, rửa trôi, sạt lở đất. Bảo vệ nghiêm ngặt diện tích rừng phòng hộ đầu nguồn

và các vốn rừng hiện có. Đẩy mạnh trồng rừng, khoanh nuôi tái sinh rừng phủ

xanh đất trống đồi núi trọc làm tăng độ che phủ của rừng.

- Có kế hoạch khai hoang, phục hóa để tăng quỹ đất sản xuất nông nghiệp,

phát triển nuôi trồng thuỷ sản trên diện tích đất có mặt nước biển.

- Kết hợp nuôi trồng thủy sản trên diện tích đất có mặt nước chuyên dùng,

tích cực đưa mặt nước hoang hóa vào sử dụng; mở rộng nuôi quảng canh,

chương trình nuôi trồng thủy sản trên biển.

- Tích cực trồng cây chắn sóng, chắn cát ven sông biển, hạn chế việc

chuyển rừng ngập mặn ven biển để nuôi trồng thủy sản và một số mục đích khác.

- Sử dụng đất khai thác khoáng sản và làm nguyên vật liệu xây dựng phải

có phương án bảo vệ môi trường. Sau khi kết thúc khai thác phải có kế hoạch

phục hồi hiện trạng bề mặt sử dụng đất ban đầu, hoặc trồng rừng để bảo vệ môi

trường sinh thái.

- Quản lý chặt chẽ, thường xuyên rà soát, thanh tra, kiểm tra, giám sát

việc chuyển đổi mục đích sử dụng đất trồng lúa sang các loại đất khác, đặc biệt

là chuyển sang đất phi nông nghiệp, quy hoạch phát triển các khu công nghiệp,

cụm công nghiệp, khu dân cư, đô thị tập trung.

- Tăng cường quản lý bảo vệ, phát triển và sử dụng diện tích đất được quy

hoạch cho lâm nghiệp; nâng độ che phủ rừng và duy trì ổn định ở tỷ lệ 55%5;

gắn với phòng hộ đầu nguồn, phòng hộ ven biển, bảo vệ môi trường sinh thái,

bảo vệ đê và các khu dân cư, ứng phó với biến đổi khí hậu; bảo vệ và phát triển

rừng với công tác bảo tồn thiên nhiên và đa dạng sinh học. Hạn chế việc chuyển

đổi đất rừng ngập mặn sang nuôi trồng thủy sản; tăng cường chuyển giao công

nghệ, kỹ thuật trồng rừng ngập mặn (hiện nay tỷ lệ thành rừng chỉ đạt 20% diện

tích rừng ngập mặn trồng mới do rừng mới trồng có nền đất chưa ổn định, cây

bị sóng đánh nổi).

5 Quyết định số 2669/QĐ-UBND ngày 14/11/2014 của UBND tỉnh Quảng Ninh về việc phê

duyệt Quy hoạch Bảo vệ và phát triển rừng tỉnh Quảng Ninh đến năm 2020

239

- Đối với rừng chưa đạt tiêu chuẩn khai thác (bao gồm rừng nghèo và

rừng phục hồi) cần nuôi dưỡng thông qua các biện pháp kỹ thuật lâm sinh hợp lý

để điều chỉnh mật độ, tổ thành theo hướng hạn chế đến mức thấp nhất tổ thành

của những loài có giá trị thấp. Tạo không gian sống phù hợp để rừng cho năng

suất cao. Kết hợp kinh doanh cây gỗ và lâm sản ngoài gỗ như song mây, dược

liệu dưới tán rừng để tạo thêm thu nhập cho chủ rừng. Dự kiến hàng năm khai

thác gỗ rừng bình quân 540,0 ngàn m3; 4 - 5 triệu cây tre, nứa; 500 - 600 tấn

nhựa thông; từng bước hình thành 90 cơ sở chế biến gỗ và lâm sản ngoài gỗ với

tổng công suất dự kiến 1,4 triệu m3 gỗ nguyên liệu và 76,0 tấn sản phẩm các loại

(theo Quyết định số 3599/QĐ-UBND ngày 30/12/2013 của UBND tỉnh).

- Tiếp tục thực hiện các chế độ, chính sách hiện hành quy định tại các

Quyết định của Thủ tướng Chính phủ: số 186/2006/QĐ-TTg ngày 14 tháng 8

năm 2006, số 24/2012/QĐ-TTg ngày 01 tháng 6 năm 2012, số 07/2012/QĐ-TTg

ngày 08 tháng 02 năm 2012, số 01/2012/QĐ-TTg ngày 09 tháng 01 năm 2012,

số 66/2011/QĐ-TTg ngày 09 tháng 12 năm 2011 và số 147/2007/QĐ-TTg ngày

10 tháng 9 năm 2007 nhằm quản lý bảo vệ, nuôi dưỡng rừng phòng hộ đầu

nguồn, rừng đặc dụng, rừng sản xuất. Tổ chức triển khai thực hiện các cơ chế,

chính sách bảo vệ và phát triển rừng, gắn với chính sách giảm nghèo nhanh, bền

vững và hỗ trợ đồng bào dân tộc thiểu số giai đoạn 2015 - 2020 theo quy định tại

Nghị định số 75/2015/NĐ-CP ngày 09 tháng 9 năm 2015 của Chính phủ. Từng

bước đầu tư và hỗ trợ xây dựng hạ tầng phục vụ lâm sinh và công tác bảo vệ

rừng như 03 vườn thực vật, nâng cấp 20 vườn ươm trên địa bàn các huyện, thị

xã; nâng cấp và xây dựng mới 47 trạm bảo vệ rừng; 16 đập, bể nước phòng

chống cháy rừng; nâng cấp, mở rộng và làm mới 1.159 km đường lâm nghiệp;

5.424 km đường băng cản lửa,....

- Trồng rừng mới trên diện tích đất trống, cây bụi, trảng cỏ trạng thái (Ia,

Ib) và một phần đất trạng thái Ic thiếu cây tái sinh thuộc đối tượng quy hoạch là

rừng sản xuất; trồng rừng phòng hộ và đặc dụng trên diện tích chưa có rừng;

trồng rừng thay thế trên diện tích được chuyển đổi sang mục đích sử dụng khác

không phải lâm nghiệp và trồng rừng sau khai thác, phấn đấu trồng mới khoảng

425,3 ngàn ha (trong đó có 326,3 ngàn ha rừng sản xuất; 93,6 ngàn ha rừng

phòng hộ và 5,4 ngàn ha rừng đặc dụng); trồng lại 961,1 ngàn ha rừng sau khai

thác; khoanh nuôi phục hồi tái sinh 1,8 ngàn ha rừng.

- Xây dựng kế hoạch bảo vệ rừng ổn định trên diện tích rừng đặc dụng

hiện có thuộc vườn Quốc gia Bái Tử Long, Khu bảo tồn thiên nhiên Đồng Sơn -

Kỳ Thượng, rừng quốc gia Yên Tử, khu rừng văn hóa lịch sử cảnh quan môi

trường thành phố Hạ Long, khu rừng di tích lịch sử văn hóa Yên Lập, khu rừng

di tích lịch sử văn hóa thị xã Đông Triều, rừng nghiên cứu khoa học và thực

nghiệm của kiểm lâm vùng I (Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn). Ngăn

240

chặn kịp thời những hành động chặt phá cây, đặt bẫy săn bắt thú rừng trái phép

từ những áp lực bên ngoài rừng đặc dụng.

2.1.3. Các giải pháp quản lý tài nguyên đất

- Tăng cường công tác quản lý, sử dụng đất tiết kiệm, hợp lý và có hiệu

quả và bền vững tài nguyên đất; kết hợp bảo vệ diện tích, độ phì nhiêu của đất

canh tác nông nghiệp; đẩy mạnh khai thác quỹ đất chưa sử dụng; tăng cường

quản lý, khai thác nguồn thu từ đất.

- Tăng cường kiểm tra việc sử dụng đất của các tổ chức kinh tế, xử lý

nghiêm các trường hợp chậm đưa đất vào sử dụng, sử dụng sai mục đích; lấn

chiếm, tự ý chuyển nhượng, cho thuê lại toàn bộ hoặc một phần diện tích; thu

hồi những lô đất vi phạm pháp luật về đất đai để bán đấu giá quyền sử dụng đất

tăng nguồn thu cho ngân sách Nhà nước.

- Rà soát lại quy hoạch 3 loại rừng tại các khu vực cần cấp Giấy chứng

nhận, xác định đủ quỹ đất cho các mục đích nông nghiệp, lâm nghiệp, đất ở cho

các hộ gia đình, cá nhân, phấn đấu hoàn thành việc cấp giấy chứng nhận quyền

sử dụng đất lần đầu cho các hộ gia đình, cá nhân trong năm 2017.

2.1.4. Giải pháp về thủy lợi

Để bảo vệ, cải tạo, giảm thiểu thoái hóa đất cần thiết phải thực hiện đồng

bộ các giải pháp, bao gồm cả giải pháp về thủy lợi.

Trước tiên cần thống kê lại hệ thống các công trình thủy lợi hiện có theo

từng khu vực thoái hóa từ đó đề xuất các giải pháp về thủy lợi đối với từng khu

vực đặc thù.

Đối với các khu vực đã có hệ thống thủy lợi cần kiểm tra khả năng vận

hành, đánh giá năng lực tưới, tiêu, khả năng trữ nước; hạn chế tối đa tình trạng

đất thiếu nước canh tác, nuôi trồng thủy sản dẫn đến đất bị khô hạn, bị mặn hóa,

phèn hóa.

Đối với khu vực chưa có hệ thống thủy lợi cần kết hợp kết quả đánh giá

thoái hóa đất với điều tra, đánh giá khả năng trồng trọt, từ đó xác định các khu

vực đất bị thoái hóa có khả năng trồng trọt để kêu gọi đầu tư xây dựng hệ thống

thủy lợi đảm bảo cung cấp đủ nước cho trồng trọt, từ đó cân bằng nước được

thiết lập, giảm thiểu tình trạng đất bị khô hạn.

Nâng cấp các hồ chứa đã có, xây dựng thêm một số hồ đập có quy mô lớn

ở các khu vực đất trồng trọt đang bị khô hạn để tăng khả năng giữ, cấp nước tưới

cho cây trồng (như hồ Lưỡng Kỳ - huyện Hoành Bồ; hồ Khe Giữa, hồ Bằng Tẩy

- thành phố Cẩm Phả; hồ Tài Chi - huyện Hải Hà; hồ Đá Cổng - thành phố Uông

Bí;…). Hoàn thiện, đồng bộ hệ thống đê biển, đê sông; nâng cao khả năng chống

bão, lũ của cả hệ thống; giảm nhẹ mức ảnh hưởng của thiên tai. Đầu tư nâng cấp

và làm mới 110 km đê, trong đó có 100 km đê biển và 10 km đê sông.

241

Thực hiện kênh mương hóa nội đồng và kiên cố hóa kênh mương. Phấn

đấu đến năm 2020 toàn tỉnh có 90% diện tích gieo trồng được tưới chủ động,

trong đó vùng I đảm bảo diện tích tưới ổn định cho 31.365 ha; vùng II là 6.928

ha; vùng III là 11.564 ha; vùng IV là 21.852 ha và vùng V là 1.635 ha. Đầu tư

nâng cấp 50 cống dưới đê để nâng cao năng lực tiêu nước ở các vùng trong tỉnh.

2.1.5. Tăng cường nghiên cứu, chuyển giao khoa học, công nghệ, tiến bộ

kỹ thuật phục vụ phát triển nông, lâm nghiệp và thủy sản

Để thúc đẩy và tăng hiệu quả của công tác nghiên cứu và chuyển giao

khoa học công nghệ và tiến bộ kỹ thuật trong thời gian tới cần lưu ý những vấn

đề như sau:

- Không áp dụng tràn lan tiến bộ kỹ thuật cho cả vùng rộng lớn mà trước

khi chuyển giao kỹ thuật tiến bộ nhất định phải tiến hành điều tra nghiên cứu địa

bàn để nắm thật vững tình hình cơ bản về đất đai, khí hậu, thời tiết, điều kiện về

kinh tế xã hội của từng tiểu vùng, của từng địa phương.

- Đẩy mạnh việc áp dụng những tiến bộ của khoa học kỹ thuật vào sản

xuất nhằm nâng cao hiệu quả sản xuất trên một đơn vị canh tác tạo ra những sản

phẩm có giá trị kinh tế cao, thân thiện với môi trường, đồng thời bảo vệ được tài

nguyên đất và môi trường.

- Đối với diện tích đất chưa sử dụng (ở các trạng thái rừng IA, IB cây bụi

pha tre nứa) có vị trí phức tạp, độ dốc cao khi đưa vào phát triển rừng sản xuất

cần phải áp dụng các biện pháp kỹ thuật về khoanh nuôi phát triển rừng, làm

giàu rừng là chủ yếu.

- Đẩy mạnh ứng dụng các loại giống cây trồng, vật nuôi có năng suất, chất

lượng cao, chịu bệnh tốt, phù hợp với điều kiện tự nhiên của địa phương vào sản

xuất. Chuyển đổi cơ cấu cây trồng vật nuôi theo hướng sản xuất hàng hoá. Thâm

canh tăng vụ cải tạo đất, nâng cao hiệu quả sử dụng đất.

- Xây dựng và nhân rộng các mô hình sản xuất có hiệu quả cao, nhất là

trong lĩnh vực nông - lâm - thuỷ sản.

- Hoạt động chuyển giao khoa học - kỹ thuật cho nông dân để nâng cao

vai trò cầu nối giữa các nhà khoa học với người sản xuất có sự gắn kết chặt chẽ

cần được đầu tư trang thiết bị chuyên ngành và đào tạo nghiệp vụ cán bộ khuyến

nông giỏi cho trạm khuyến nông liên huyện, các huyện, tạo điều kiện để cán bộ

khuyến nông hoạt động có hiệu quả; tăng cường và đào tạo kiến thức chuyên

môn cho mạng lưới khuyến nông viên cơ sở (huyện, xã) có năng lực, giàu nhiệt

tình, làm việc có trách nhiệm, làm sao để người hoạt động khuyến nông phải “vừa

nói vừa làm tốt được”.

- Khả năng tiếp cận kỹ thuật mới của của người dân còn chưa cao, công tác

khuyến nông chưa thường xuyên, tỷ lệ các hộ áp dụng các biện pháp canh tác để

242

bảo vệ đất, chống xói mòn còn thấp, vì vậy cần tạo điều kiện để người nông dân

tiếp cận các kỹ thuật mới về bón phân, sử dụng thuốc bảo vệ thực vật đúng (đúng

liều lượng, đúng nồng độ, đúng thời gian); các biện pháp hạn chế xói mòn bảo vệ

đất, … thông qua tập huấn kỹ thuật. Coi trọng phương pháp “nông dân hướng dẫn

nông dân” kết hợp với tăng cường đội ngũ khuyến nông viên cấp xã, đặc biệt đối

với các huyện vùng sâu, vùng xa nhằm nâng cao hiệu quả sử dụng đất cũng như

hiệu quả sử dụng đồng vốn. Lực lượng khuyến nông, khuyến lâm này phải là

người am hiểu phong tục, tập quán canh tác của người dân.

- Xây dựng các đề án Nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao như: lúa chất

lượng cao ở Đông Triều, Quảng Yên; trồng cây xanh trên núi đá Vịnh Hạ Long;

trồng rừng ngập mặn (theo quyết định số 120/QĐ-TTg ngày 22 tháng 01 năm 2015

về việc phê duyệt đề án bảo vệ và phát triển rừng ven biển ứng phó với biến đổi khí

hậu giai đoạn 2015 - 2020) … hình thành các vùng chuyên canh ứng dụng công

nghệ cao, tiếp tục xây dựng thương hiệu và hoàn thiện các cơ sở nghiên cứu, dịch

vụ khoa học và công nghệ.

- Ứng dụng KHCN trong dự báo và phòng chống cháy rừng, góp phần giảm

thiểu suy thoái rừng gây suy thoái đất.

- Áp dụng các thành tựu khoa học công nghệ trong sản xuất nông, lâm

nghiệp thông qua các mô hình canh tác bền vững trên đất dốc nhằm phát huy tốt

chức năng phòng hộ.

- Tập trung đầu tư phát triển khoa học công nghệ vào ngành thủy sản tỉnh

Quảng Ninh, ứng dụng công nghệ cao, công nghệ tiên tiến trong nuôi trồng, khai

thác và chế biến thủy sản.

- Để thúc đẩy và khuyến khích sự hiểu biết về tầm quan trọng của thoái

hóa đất và các biện pháp cần thiết, việc giáo dục nâng cao nhận thức cộng đồng

nên được thực hiện thông qua phương tiện truyền thông (truyền hình, phát

thanh, báo chí) trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh. Ngoài ra, để nâng cao hiểu biết và

nhận thức về các vấn đề thoái hóa đất, cần gửi công văn về các địa phương có

khu vực cảnh báo thoái hóa có kèm giải pháp kỹ thuật trong báo cáo. Từ đó, cán

bộ địa phương có thể cảnh báo đến người sử dụng đất thuộc các khu vực thoái

hóa đất này.

2.2. Các giải pháp kỹ thuật trong phòng chống suy thoái đất và cải tạo

đất thoái hóa

2.2.1. Các biện pháp nhằm chống xói mòn, rửa trôi, hủy hoại đất

- Thực hiện các biện pháp trồng rừng theo hình thức nông - lâm kết hợp

trên đất dốc, hạn chế việc cày xới bề mặt đất trong mùa mưa và khai thác trắng

đối với rừng sản xuất, để chống xói mòn, rửa trôi, sạt lở đất.

243

- Trong quá trình sử dụng đất phải thường xuyên cải tạo để nâng cao độ

phì nhiêu của đất; sử dụng đất một cách tiết kiệm và hiệu quả; hạn chế việc cày,

xới bề mặt đất tại những vùng đất dốc (nhất là trong thời gian mùa mưa). Đặc

biệt đối với các vùng đất có độ dốc cao.

- Hạn chế việc sử dụng chất hóa học trong sản xuất nông nghiệp, mạnh dạn

chuyển dần sang sản xuất nông nghiệp theo công nghệ sinh học và giám sát chặt

chẽ việc sử dụng chất thải công nghiệp độc hại trước khi thải ra môi trường chung

quanh không ảnh hưởng tới môi trường đất và môi trường sống của nhân dân.

- Sử dụng đất trong các hoạt động khai thác khoáng sản và sản xuất vật

liệu xây dựng phải có phương án an toàn về môi trường, khi kết thúc hoạt động

khai thác phải có kế hoạch phục hồi hiện trạng bề mặt sử dụng đất ban đầu.

2.2.2. Cải tạo, sử dụng đất mặn, phèn

a. Đối với đất mặn

Đất mặn có độ phì tiềm tàng khá nhưng do chứa nhiều muối tan, tính chất

vật lý, hóa học của đất xấu nên việc trồng trọt cho năng suất không cao. Tùy theo

điều kiện khí hậu, điều kiện thủy văn địa chất, tùy theo độ mặn, tính chất vật lý, hóa

học của đất để lựa chọn mục đích sử dụng và các biện pháp cải tạo, phù hợp:

- Đối với vùng đất mới bị mặn hóa trong nội đồng, ưu tiên cho việc trồng

trọt: rửa mặn, loại trừ muối tan trong đất, hạ nước ngầm và tiêu nước ngầm mặn,

áp dụng bằng biện pháp thủy lợi khi có đủ nước ngọt và điều kiện 2.000 m3

nước/ha; hoặc chỉ bố trí trồng trọt trong mùa mưa khi nước mưa xuống có thể

ém mặn, phèn xuống tầng đất sâu hơn, bón vôi, trồng cây chịu mặn; mùa khô

luân canh nuôi trồng thủy sản nước lợ;

Trong trồng trọt có thể trồng các giống lúa đặc sản có khả năng chịu mặn

trên vùng đất mặn. Khu vực canh tác hai vụ lúa và một vụ màu nên bố trí cây trồng

họ đậu trong cơ cấu luân canh, vừa tăng giá trị sản phẩm, vừa có tác dụng cải tạo

đất. Đồng thời cần tăng cường hệ thống kênh mương cấp thoát nước chủ động, với

chức năng ngăn mặn, rửa mặn cho đất, tiêu úng thoát lũ vào giữa cuối mùa mưa.

- Đối với các khu vực rừng ngập mặn ven biển cần bảo vệ rừng, đồng thời

có thể kết hợp với nuôi trồng thủy sản nước mặn.

b. Đối với đất phèn

Biện pháp kỹ thuật được áp dụng khi bố trí trồng trọt: xây dựng hệ thống

kênh tưới, tiêu nước để thau chua, rửa mặn, xổ phèn và làm thấp mạch nước

ngầm; bón vôi khử chua và làm giảm độc hại của nhôm tự do. Bón phân hữu cơ,

đạm, lân và phân vi lượng để nâng cao độ phì nhiêu của đất. Ưu tiên sử dụng

phân đạm gốc amoni (NH4+) để hạn chế độc Na+, bón nhiều phân lân để cung

cấp lân cho cây phát triển rễ, hạn chế sự thu hút các ion Cl- quá nhiều trong cây;

244

cày sâu, phơi ải để cho quá trình chua hóa diễn ra mạnh, nhờ nước mưa, nước

tưới để rửa phèn.

Trường hợp không chủ động nguồn nước ngọt, có thể bố trí luân canh

hoặc chuyển đổi sang mục đích nuôi trồng thủy sản hoặc trồng rừng.

2.2.3. Chuyển đổi cơ cấu cây trồng

Thực hiện có hiệu quả các biện pháp quản lý, bảo vệ, bảo tồn hệ sinh thái

rừng đặc dụng, hành lang xanh, giữ cảnh quan môi trường, đa dạng sinh học,

xây dựng hạ tầng kỹ thuật bảo vệ môi trường.

Tiếp tục thực hiện chính sách hưởng lợi đối với hộ được giao, cho thuê,

nhận khoán chăm sóc, bảo vệ rừng và bổ sung chính sách đối với trồng mới,

khoanh nuôi, bảo vệ rừng phòng hộ đầu nguồn, rừng nghèo và rừng phục hồi

trong diện tích rừng tự nhiên, phát triển trồng rừng nguyên liệu kinh tế,… Đối

với rừng phòng hộ cần chú trọng các biện pháp quản lý bảo vệ, nuôi dưỡng rừng

nhằm đảm bảo rừng phòng hộ có ít nhất là 3 tầng: tầng ưu thế sinh thái, tầng cây

thấp và tầng tái sinh thảm tươi. Đối với rừng sản xuất đều có ranh giới rõ tại

thực địa và có chủ quản lý, chuyển dịch cơ cấu cây trồng từ cây chu kỳ ngắn

sang chu kỳ trung bình và dài (20 - 30 năm) với chất lượng gỗ cao hơn đáp ứng

yêu cầu tiêu dùng nội địa và làm nguyên liệu cho chế biến.

Rà soát lại quỹ đất ở từng địa phương, quy hoạch thành từng vùng sản

xuất hàng hoá, trên cơ sở lợi thế so sánh của mỗi vùng, từng bước thay đổi công

thức luân canh theo hướng giảm số lượng sản phẩm hiệu quả thấp, khó tiêu thụ

sang sản xuất những nông sản có hiệu quả cao, thị trường yêu cầu.

Chuyển đổi cơ cấu cây màu, theo hướng tăng diện tích các cây trồng như

ngô, đậu tương, khoai tây, khoai lang, dưa bí, rau màu các loại gắn với việc hình

thành các vùng chuyên canh, có kho sấy, trạm thu mua liên hoàn.

2.2.4. Các mô hình bảo vệ và cải tạo đất

Xuất phát từ thực trạng và nguy cơ thoái hóa đất của vùng, để hạn chế quá

trình thoái hóa của vùng cũng như sử dụng đất bền vững thích ứng với biến đổi

khí hậu, sức ép của sự gia tăng dân số, phát triển kinh tế trong thời gian tới, để

bảo vệ và cải tạo đất của vùng cần chủ động bố trí cơ cấu cây trồng hợp lý để

nâng cao độ phì đất, phục hồi và giảm thiểu thoái hóa.

- Dùng tàn dư thực vật và các vật liệu nhân tạo che phủ bề mặt đất

Phủ đất là biện pháp hữu hiệu chống xói mòn đất, làm tăng hàm lượng

chất hữu cơ cho đất qua sự phân hủy lớp vật liệu phủ đất. Loại sử dụng đất điển

hình là trồng xen canh các cây lâu năm và cây hàng năm, dùng tàn dư thực vật

để tăng độ ẩm cho đất.

- Hạn chế canh tác đất nương rẫy, cây trồng cạn hàng năm trên đất dốc

Hầu hết đất có độ dốc trên 250 đều không nên tiến hành các loại hình

trồng cây hàng năm. Bố trí canh tác cây trồng cạn hàng năm ở độ dốc trên 80 đã

245

phải có các biện pháp chống xói mòn tùy thuộc vào độ dốc và loại đất. Áp dụng

kỹ thuật canh tác phù hợp điều kiện đất dốc, kết hợp nông - lâm trong sử dụng

đất để có hệ số sử dụng cao nhất và không có thời gian đất trống. Hạn chế cày,

xới bề mặt đất (nhất là trong thời gian mùa mưa), khai thác trắng.

Hình số 41: Trồng chè theo đường đồng

mức ở huyện Hải Hà

Hình số 42: Đất cây hàng năm (lúa) trồng

xen canh với cây lâu năm (vải) ở thành phố

Uông Bí

Để hạn chế quá trình xói mòn đất, đề xuất nhân rộng các mô hình có trồng

cây hàng năm trên đất dốc giảm thiểu xói mòn như trồng mía theo đường đồng

mức, rãnh luống vuông góc với hướng dốc để giảm thiểu xói mòn đất trên địa

bàn tỉnh Quảng Ninh; trồng lạc (hoặc đậu tương) xen sắn, trồng băng cây xanh

(cỏ voi, cốt khí) để chống xói mòn, cải tạo đất (nhờ khả năng cố định đạm tự

nhiên của cây cốt khí và đậu tương) trên địa bàn các huyện Bình Liêu; trồng chè

theo đường đồng mức trên địa bàn huyện Hải Hà, Đầm Hà.

- Đẩy mạnh trồng rừng mới, khoanh nuôi, tái sinh rừng để phủ xanh đất

trống đồi núi trọc bao gồm rừng phòng hộ, rừng sản xuất để bảo vệ đất, môi

trường sinh thái, nguồn nước cho sản xuất và sinh hoạt.

+ Đối với các vùng đất độ dốc nhỏ hơn 150, tầng đất dày trên 50 cm có thể

canh tác nông nghiệp nhưng phải áp dụng các biện pháp để tăng độ che phủ đất

khi cây chưa có tán lá lớn, cây chưa khép tán: với cây lâu năm khi mới trồng cây

chưa khép tán thì phải trồng xen cây che phủ đất. Nên sử dụng cây họ đậu, vừa

tranh thủ thu hoạch sản phẩm vừa tận dụng thân lá và bộ rễ để lại cho đất, bồi

dưỡng đất, có tác dụng làm giảm đáng kể xói mòn đất, tăng độ ẩm đất, tránh

biến động lớn của nhiệt độ giúp cho vi sinh vật đất hoạt động tốt hơn.

+ Đối với vùng đầu nguồn thì phải duy trì rừng phòng hộ, đảm bảo độ che

phủ trên 70% đối với đai cực kỳ xung yếu, trên 50% đối với các đai xung yếu.

Phải duy trì và trồng bổ sung cây lâm nghiệp phù hợp với điều kiện lập địa chịu

đựng được khô hạn.

246

+ Đối với các khu vực rừng ngập mặn ven biển đã có sự suy giảm cả về

diện tích và chất lượng, bố trí trồng rừng ngập mặn nhằm hạn chế xói lở và các

tác động của biến đổi khí hậu.

Hình số 43: Trồng rừng ngập mặn tại xã

Đầm Hà, huyện Đầm Hà

Hình số 44: Trồng rừng ngập mặn tại xã

Đồng Rui, huyện Tiên Yên

- Bón phân cân đối và hạn chế sử dụng hóa chất bảo vệ thực vật:

Khi tiến hành bón phân cho cây trồng nông nghiệp, đặc biệt là cây hàng

năm cần lưu ý bón cân đối các loại phân và cân đối các thành phần N, P, K làm

tăng năng suất cây trồng, hiệu quả kinh tế của loại hình sử dụng đất và nâng cao

độ phì nhiêu của đất. Bón cân đối các loại phân vô cơ và hữu cơ với mức độ bón

phân phụ thuộc vào loại đất, loại và đặc điểm cây trồng, có tính toán tới lượng

chất dinh dưỡng bị mất do rửa trôi, đồng thời tránh tình trạng ô nhiễm đất, nước

do việc sử dụng phân bón và hóa chất trong nông nghiệp.

Hạn chế việc sử dụng chất hóa học trong sản xuất nông nghiệp, mạnh dạn

chuyển dần sang sản xuất nông nghiệp theo công nghệ sinh học và giám sát chặt

chẽ việc sử dụng chất thải công nghiệp độc hại trước khi thải ra môi trường chung

quanh không ảnh hưởng tới môi trường đất và môi trường sống của nhân dân.

Hàng năm trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh sử dụng khoảng 53 tấn thuốc bảo

vệ thực vật các loại và hàng ngàn tấn phân bón. Việc sử dụng phân bón hóa học

đã đưa vào đất một lượng chì (Pb) khá lớn. Ví dụ như phân superphotphat có

chứa chì với hàm lượng khoảng 1.000 ppm/kg, trong phân đạm chứa khoảng 120

ppm/kg. Khi tồn tại trong dung dịch đất ở dạng di dộng, Pb bị thực vật hấp thụ và

tích luỹ trong cây trồng sẽ gây ngộ độc cho cây trồng hoặc chúng có thể theo

chuỗi thức ăn đi vào cơ thể người và gây độc cho người6.

- Xây dựng và phát triển mô hình nông lâm kết hợp

6 Theo “Báo cáo hiện trạng môi trường tỉnh Quảng Ninh giai đoạn 2011 - 2015”

247

Nông lâm kết hợp là một phương thức sản xuất kinh doanh có khoa học,

kết hợp một cách hài hoà giữa cây nông nghiệp và cây lâm nghiệp, giữa trồng

trọt và chăn nuôi, sử dụng đất một cách đầy đủ nhất, hợp lý nhất để sản xuất ra

nhiều sản phẩm mà không ảnh hưởng đến đất đai, môi trường sinh thái bền

vững, ít tốn chi phí, mang lại hiệu quả kinh tế cao.

Mô hình gồm những cây trồng chính là cây lâm nghiệp, cây ăn quả hoặc

cây công nghiệp (chủ yếu là chè) và cây lương thực hoặc cây thực phẩm: bố trí

kết hợp cây trồng lâm nghiệp ở phần đỉnh đồi 30 - 60% diện tích, gồm các loài

cây bản địa có bộ rễ ăn sâu, tán rộng như trám, lát, sấu, giổi, thông, keo,....

Đối với các khu vực trồng rừng sản xuất, thực hiện trồng xen (keo - cây

ba kích, keo - chè ở Quảng Ninh) trong thời kỳ rừng kiến thiết cơ bản hoặc trồng

xen với các băng cây bản địa để giảm tác động của xói mòn đất.

Hình số 45: Trồng xen chè dưới tán rừng

keo ở huyện Hải Hà

Hình số 46: Trồng mía dưới rừng keo ở xã

Quảng Lợi, huyện Đầm Hà

Mô hình trồng cây dược liệu dưới tán rừng trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh:

Hình số 47: Trồng ba kích tím dưới tán

rừng tự nhiên ở xã Đồng Sơn, huyện

Hoành Bồ.

Hình số 48: Trồng ba kích tím theo hướng

thâm canh ở huyện Ba Chẽ.

Mô hình nuôi thủy sản trong đầm có rừng ngập mặn trên địa bàn tỉnh

Quảng Ninh:

248

Hình số 49: Mô hình nuôi cua biển thương

phẩm trong đầm có rừng ngập mặn ở thị

xã Quảng Yên.

Hình số 50: Mô hình nuôi cua biển trong

rừng ngập mặn ở xã Vạn Ninh, thành phố

Móng Cái.

2.2.5. Giải pháp cho các vùng thoái hóa đất

- Giải pháp cho vùng thoái hóa nặng: thực tế các khu vực đất bị thoái hóa

nặng tỉnh Quảng Ninh là do đất bị mặn hóa, phèn hóa nặng (ở khu vực ven

biển); đất bị suy giảm độ phì nặng (ở khu vực đồng bằng) và đất bị xói mòn

mạnh (khu vực trung du, miền núi). Trong đó:

+ Thoái hóa nặng ở khu vực ven biển do đất bị mặn hóa nặng có diện tích

5.551 ha, hiện đang là đất chưa sử dụng trên bãi cát bằng ven sông ven biển ở các

huyện Hải Hà, Vân Đồn, Đầm Hà, thành phố Hạ Long và Móng Cái phải cải tạo đất

trước khi đưa vào sử dụng; trồng các loại cây cải tạo đất, chọn những giống cây chịu

mặn hoặc trồng rừng. Tại khu vực đất nuôi trồng thủy sản mặn lợ trên đất cát biển và

bãi cát bằng ven biển ven sông thuộc các huyện Hải Hà, Đầm Hà, thành phố Móng

Cái cần cung cấp nguồn nước sạch liên tục cho nuôi trồng thủy sản để duy trì đủ

lượng nước trong đầm nhằm hạn chế quá trình mặn hóa bị trầm trọng hơn do quá

trình bốc hơi nước bề mặt; đồng thời có thể kết hợp trồng rừng để tăng tính đệm

cho đất, từ đó cải thiện dần tình trạng mặn hóa trong đất.

Ngoài ra, thoái hóa nặng ở khu vực ven biển do đất bị phèn hóa nặng có

diện tích 690 ha, tại khu vực đất chuyên lúa nước được tưới chủ động trên đất

phèn hoạt động sâu ở thị xã Quảng Yên cần duy trì độ ẩm thường xuyên cho đất,

hạn chế quá trình bốc thoát hơi nước quá mạnh sẽ làm tăng mức độ mặn hóa,

phèn hóa trong đất. Tại khu vực đất nuôi trồng thủy sản mặn, lợ trên đất phèn

hoạt động sâu ở thành phố Móng Cái và thị xã Quảng Yên phải tăng cường công

tác thủy lợi đảm bảo hệ thống cung cấp thoát nước liên tục, ổn định; ưu tiên thau

chua rửa mặn đất và bố trí hệ thống kênh tưới và kênh tiêu tách biệt nhau ở khu

vực đất nuôi trồng thủy sản ngọt.

Thoái hóa nặng ở khu vực ven biển do đất bị suy giảm độ phì nặng và

mặn hóa trung bình có diện tích 842 ha, hiện đang là đất chuyên lúa nước được

249

tưới chủ động trên đất phù sa có tầng loang lổ đỏ vàng ở huyện Hải Hà, phải

đảm bảo nguồn cung cấp nước ngọt liên tục, đồng thời trong quá trình canh tác

cần sử dụng các loại phân hữu cơ, các chế phẩm vi sinh để cân bằng dinh dưỡng

trong đất từ đó nâng cao độ phì đất và đưa các giống lúa chịu mặn vào sản xuất.

+ Thoái hóa nặng ở khu vực đồng bằng do đất bị suy giảm độ phì nặng và

kết von hiện chủ yếu đang là đất chuyên lúa nước được tưới chủ động trên đất

phù sa, đất đỏ vàng ở các huyện Đầm Hà, Hải Hà, Tiên Yên, thành phố Móng

Cái, thị xã Quảng Yên: thay thế phân vô cơ bằng các chế phẩm hữu cơ trong quá

trình canh tác, tận dụng các sản phẩm sau thu hoạch (rơm, rạ) để vùi vào trong

đất làm tăng hàm lượng mùn của đất, đồng thời luôn luôn đảm bảo tình trạng đất

đủ ẩm để không làm gia tăng quá trình kết von trong đất. Khu vực đất trồng cây

trồng cạn ngắn ngày ở thị xã Quảng Yên bị suy giảm độ phì nặng chú ý bổ sung

các chế phẩm vi sinh cho đất, trồng cây phân xanh, cây cải tạo đất nhằm làm

tăng độ phì cho đất và luân canh cây trồng với cây họ đậu.

+ Thoái hóa nặng ở khu vực trung du, miền núi chủ yếu do đất bị xói mòn

mạnh và khô hạn ở các khu vực đất chưa sử dụng hoặc đất khoanh nuôi, phục

hồi rừng tại các huyện Tiên Yên, Bình Liêu, Hoành Bồ, Ba Chẽ, thành phố

Uông Bí,… căn cứ theo độ dốc để đưa ra các giải pháp phù hợp cho từng khu

vực, quan trọng nhất là trồng cây gây rừng hoặc trồng cỏ phục vụ chăn nuôi, tạo

một lớp thảm phủ dày bảo vệ bề mặt đất. Khu vực đất chưa sử dụng có độ dốc

dưới 250 có thể xây dựng ruộng bậc thang tạo điều kiện thâm canh cho cây trồng

hoặc trồng cây ăn quả theo đường đồng mức và xen với băng họ đậu (cốt khí,

muồng) có tác dụng cải tạo, bảo vệ đất; khu vực có độ dốc trên 250 trồng cây

gây rừng, tái thiết hệ sinh thái rừng. Khu vực rừng khoanh nuôi phục hồi cần

duy trì bảo vệ hệ sinh thái rừng, bảo vệ nghiêm ngặt khu vực rừng tái sinh, đối

với diện tích rừng mới trồng tiến hành trồng cây che phủ đất, trồng theo băng,

đường đồng mức và xen kẽ về thời gian, loài, đối với diện tích rừng trồng đến

thời kỳ kinh doanh cần khai thác theo cách khai thác dần, khai thác đến đâu

trồng bổ sung đến đó, xây dựng mô hình nông lâm kết hợp, tuyệt đối không khai

thác trắng như phương thức khai thác hiện tại địa phương đang sử dụng. Khi có

lớp thực bì tình trạng xói mòn và khô hạn đất sẽ giảm thiểu.

- Giải pháp cho vùng thoái hóa nhẹ và trung bình: có 350,7 ngàn ha,

chiếm 71,01% diện tích điều tra. Diện tích đất bị thoái hóa mức nhẹ và trung

bình xuất hiện nhiều ở các khu vực huyện Hoành Bồ, Ba Chẽ, Tiên Yên, Bình

Liêu, thành phố Móng Cái,… Giải pháp khắc phục đến từng loại hình sử dụng

đất được đề xuất như sau:

+ Đối với khu vực canh tác cây hàng năm: biện pháp quan trọng nhất là

chủ động được nguồn nước tưới cho cây trồng. Các khu vực đất bị mặn hóa và

phèn hóa, duy trì nguồn nước ngọt thường xuyên nhằm giảm thiểu tình trạng bốc

250

hơi nước làm gia tăng nồng độ muối trong đất đồng thời ém phèn; cùng với đó

trong quá trình canh tác không được cày sâu, vì việc cày sâu đến tầng phèn có

thể làm trầm trọng tình trạng phèn hóa trong đất. Các khu vực đất bị suy giảm

độ phì cần tăng cường sử dụng các loại phân hữu cơ vi sinh để thúc đẩy quá

trình mùn hóa trong đất. Các khu vực đất bị kết von đảm bảo cân bằng nước

trong đất để hạn chế quá trình kết von tiến triển, đồng thời luân canh cây trồng

có sử dụng cây phân xanh hoặc cây họ đậu có tác dụng cải tạo đất.

+ Đối với khu vực đất nuôi trồng thủy sản: phải thường xuyên vệ sinh

đầm nuôi, thay nước thường xuyên, đồng thời hạn chế tối đa quá trình đào đắp

tránh bốc phèn lên bề mặt đất, làm tăng mức độ phèn hóa trong đất. Đất nuôi

trồng thủy sản mặn, lợ thuộc các xã ven biển có thể kết hợp trồng rừng để xây

dựng hệ thống canh tác kết hợp rừng + thủy sản.

Khu vực đất trồng cây ăn quả, cây công nghiệp lâu năm tưới nhờ mưa: đảm

bảo nguồn cung nước đầy đủ để hạn chế tình trạng đất bị khô hạn tiến triển, cần

trồng cây theo đường đồng mức, trồng theo băng nông lâm kết hợp đồng đồng

thời che phủ bề mặt đất bằng các vật liệu hữu cơ (trồng thảm cỏ, cây phân xanh,

cây họ đậu, …) hoặc vật liệu vô cơ (nylon) vừa giảm lượng nước bốc hơi vô ích

qua bề mặt đất từ đó làm giảm mức độ khô hạn đất, hạn chế tình trạng xói mòn.

+ Đối với khu vực đất lâm nghiệp: duy trì lớp phủ thực vật hiện tại, những

nơi có lớp phủ thực vật thưa hoặc không có lớp phủ thì biện pháp cần thiết nhất

là trồng bổ sung lớp phủ bảo vệ đất, nâng cao độ phì đất. Đối với diện tích rừng

mới trồng tiến hành trồng cây che phủ đất, trồng theo băng, đường đồng mức và

xen kẽ về thời gian, loài. Đối với diện tích rừng trồng đến thời kỳ kinh doanh

cần khai thác theo cách khai thác dần, khai thác đến đâu trồng bổ sung đến đó,

xây dựng mô hình nông lâm kết hợp, tuyệt đối không khai thác trắng như

phương thức khai thác hiện tại địa phương đang sử dụng Đối với những khu

rừng đến thời kỳ kinh doanh cần khai thác từng phần, tránh chặt trắng, khai thác

đến đâu trồng bổ sung đến đó. Những khu vực có độ dốc thấp có thể trồng xen

cây rừng với cây hàng năm để gia tăng giá trị kinh tế từ đất.

+ Đối với khu vực đất chưa sử dụng: khu vực đất bằng chưa sử dụng bị

suy giảm độ phì trồng các cây cải tạo đất để cải thiện độ phì cho đất, duy trì

lượng nước khi canh tác để hạn chế tình trạng bốc phèn và giảm thiểu mức độ

mặn hóa. Ở vùng đất ven biển có thể khôi phục lại diện tích rừng ngập mặn. Khu

vực đồi núi, cần thiết lập lại hệ sinh thái rừng, vừa có tác dụng giảm mức độ xói mòn

và khô hạn đất, đồng thời nâng cao độ phì đất hoặc trồng cỏ phục vụ chăn nuôi.

Chi tiết giải pháp giảm thiểu thoái hóa đất trên địa bàn tỉnh cụ thể tại bảng

69 như sau:

251

Bảng 69: Một số biện pháp chính nhằm giảm thiểu thoái hóa đất theo loại hình thoái hóa và theo khu vực

trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh

Mức độ thoái hóa Yếu tố thoái hóa Biện pháp

1. Vùng ven biển

2.1. Thoái hóa nhẹ

Do mặn hóa nhẹ

và phèn hóa nhẹ

- Khu vực đất chuyên lúa nước được tưới chủ động trên đất phèn tiềm tàng sâu thuộc xã Liên Hòa, Liên Vị, Tiền

Phong (thị xã Quảng Yên): không được cày sâu, việc cày sâu đến tầng phèn sẽ làm trầm trọng tình trạng phèn hóa đất.

- Khu vực đất rừng trồng trên đất phèn tiềm tàng sâu thuộc phường Hà An (thị xã Quảng Yên): trồng rừng và chăm

sóc rừng để hình thành vùng sinh thái có tính đệm cao từ đó tăng khả năng giữ nước trong đất, lập lại cân bằng nước

và dinh dưỡng trong đất, từ đó giảm thiểu quá trình thoái hóa do mặn hóa, phèn hóa.

- Khu vực đất nuôi trồng thủy sản mặn, lợ trên đất phèn tiềm tàng sâu thuộc xã Liên Hòa, Liên Vị, Tiền Phong (thị xã

Quảng Yên): đảm bảo cân bằng nước để hạn chế sự gia tăng nồng độ muối trong đất. Duy trì nước cũng là giải pháp

hạn chế tình trạng phèn hóa trở nên trầm trọng hơn.

Do mặn hóa nhẹ

và suy giảm độ

phì nhẹ

- Khu vực đất bằng chưa sử dụng trên đất mặn nhiều thuộc phường Trà Cổ (thành phố Móng Cái): để cải thiện tình

trạng mặn hóa nhẹ và suy giảm độ phì nhẹ ở khu vực này quan trọng nhất là đảm bảo nguồn cung cấp nước đồng thời

đưa vào sử dụng các mục đích nông, lâm nghiệp. Nguồn cung nước đầy đủ sẽ hạn chế tình trạng bốc hơi nước bề mặt.

Việc sử dụng đất vào các mục đích nông, lâm nghiệp theo khuyến cáo sẽ làm cân bằng nước, dinh dưỡng trong đất.

- Khu vực đất chuyên lúa nước được tưới chủ động trên đất mặn trung bình và ít thuộc xã Vạn Yên (huyện Vân Đồn)

và phường Bình Ngọc (thành phố Móng Cái): tăng cường sử dụng các chế phẩm hữu cơ trong quá trình canh tác.

- Khu vực đất chuyên lúa nước được tưới chủ động trên đất mặn nhiều thuộc xã Tiên Lãng (huyện Tiên Yên): phải

duy trì thường xuyên nguồn nước ngọt để giảm dần mức độ mặn trong đất, sử dụng các loại phân hữu cơ vi sinh thúc

đẩy quá trình mùn hóa trong đất.

- Khu vực đất nuôi trồng thủy sản mặn, lợ trên đất mặn sú, vẹt, đước thuộc xã Quảng Minh, Quảng Thắng (huyện Hải

Hà): phải chuyển sang canh tác kết hợp, bố trí trồng rừng kết hợp nuôi trồng thủy sản để xây dựng hệ sinh thái tiệm

cận với tự nhiên.

Do phèn hóa

nhẹ và suy giảm

độ phì nhẹ

- Khu vực đất trồng cây trồng cạn ngắn ngày được tưới chủ động trên đất phèn tiềm tàng thuộc xã Vạn Ninh (thành

phố Móng Cái): tăng cường bón phân hữu cơ hoặc luân canh cây họ đậu, cây phân xanh.

- Khu vực đất chuyên lúa nước được tưới chủ động trên đất phèn tiềm tàng thuộc xã Vạn Ninh (thành phố Móng Cái)

và xã Đường Hoa (huyện Hải Hà): tăng cường bón phân hữu cơ trong quá trình canh tác.

252


Do phèn hóa

nhẹ - Khu vực đất chuyên lúa nước được tưới chủ động trên đất phèn tiềm tàng thuộc các xã Đường Hoa, Tiến Tới (huyện

Hải Hà): không được cày sâu, việc cày sâu đến tầng phèn sẽ làm trầm trọng tình trạng phèn hóa đất.

2.2. Thoái hóa trung bình

Do mặn hóa

trung bình, phèn

hóa nhẹ và suy

giảm độ phì

trung bình

- Khu vực đất 2 vụ lúa + 1 vụ màu được tưới chủ động trên đất mặn nhiều thuộc xã Hải Lạng (huyện Tiên Yên): tăng

cường sử dụng các chế phẩm hữu cơ vi sinh, phân hữu cơ, trồng kết hợp các cây cải tạo đất để nâng cao dần độ phì

của đất.

- Khu vực đất bằng chưa sử dụng trên đất mặn sú, vẹt, đước thuộc xã Tiến Tới (huyện Hải Hà): trồng rừng, khôi phục

lại diện tích rừng ngập mặn.

- Khu vực đất trồng cây trồng cạn ngắn ngày được tưới chủ động trên đất mặn sú, vẹt, đước thuộc xã Hải Đông (thành

phố Móng Cái): bổ sung phân hữu cơ trong quá trình trồng trọt đồng thời luân canh cây trồng, sử dụng các loại cây

vừa cho năng suất vừa có khả cây cải tạo đất (đậu tương, lạc,…).

- Khu vực đất rừng trồng trên đất mặn sú, vẹt, đước thuộc xã Tân Lập (huyện Đầm Hà); phường Trà Cổ (thành phố

Móng Cái): khôi phục lại hệ sinh thái rừng ngập mặn.

- Khu vực đất nuôi trồng thủy sản mặn, lợ trên đất mặn sú, vẹt, đước, thuộc xã Thống Nhất, Lê Lợi (huyện Hoành

Bồ); phường Hải Yên, Hải Hòa, các xã Hải Đông, Hải Xuân (thành phố Móng Cái); phường Phương Nam (thành phố

Uông Bí): phải kết hợp trồng rừng để xây dựng hệ thống canh tác kết hợp rừng - thủy sản. Đối với các khu vực không

có điều kiện trồng rừng kết hợp thì cần phải thường xuyên vệ sinh ao nuôi, thay nước thường xuyên, hạn chế tối đa

quá trình đào đắp để tránh bốc phèn lên mặt hoặc xì phèn ra các ao nuôi.

Do mặn hóa

nhẹ, phèn hóa


độ phì nặng

- Khu vực đất chuyên lúa nước được tưới chủ động trên đất phù sa không được bồi chua thuộc phường Yên Hải (thị

xã Quảng Yên): không được xáo trộn tầng chứa vật liệu sinh phèn, tầng phèn, đồng thời sử dụng phân hữu cơ, các chế

phẩm hữu cơ vi sinh trong quá trình canh tác để thiết lập lại cân bằng dinh dưỡng trong đất từ đó hạn chế tình trạng

suy giảm độ phì của đất.

- Khu vực đất nuôi trồng thủy sản mặn, lợ trên đất phèn hoạt động sâu thuộc phường Nam Hòa (thị xã Quảng Yên): để

giảm thiểu mặn hóa cần thiết phải duy trì nguồn nước thường xuyên, không để ao nuôi bị cạn nước. Nếu có thể trồng

rừng để xây dựng hệ thống rừng - thủy sản thì cần thiết làm ngay.

Do mặn hóa

trung bình và


nhẹ

- Khu vực đất bằng chưa sử dụng trên bãi cát bằng ven sông ven biển thuộc phường Trà Cổ, xã Vạn Ninh (thành phố

Móng Cái); xã Vạn Yên (huyện Vân Đồn): cải thiện độ phì của đất bằng cách trồng các loại cây cải tạo đất, duy trì

nước thường xuyên để hạn chế tình trạng bốc phèn và giảm thiểu tình trạng mặn hóa.

- Khu vực đất nuôi trồng thủy sản mặn, lợ trên bãi cát bằng ven sông ven biển thuộc phường Hải Hòa và xã Hải Xuân,

253


Vạn Ninh (thành phố Móng Cái): đầu tư kinh phí để hoàn thiện hệ thống kênh mương, đảm bảo cấp thoát nước tốt.

2.3. Thoái hóa nặng

Do mặn hóa

nặng

- Khu vực đất bằng chưa sử dụng trên bãi cát bằng ven sông ven biển thuộc xã Đài Xuyên (huyện Vân Đồn): cải tạo

đất trước khi đưa vào sử dụng; có thể trồng các loại cây cải tạo đất phổ biến (nếu đưa vào sử dụng mục đích nông

nghiệp) hoặc trồng rừng.

- Khu vực đất nuôi trồng thủy sản mặn, lợ trên đất cát biển thuộc xã Hải Đông (thành phố Móng Cái): sử dụng tổng

hợp nhiều biện pháp vì nuôi trồng thủy sản trên đất cát gây ra rất nhiều tác động tiêu cực đối với đất đai. Trước hết

cần trồng rừng kết hợp nuôi trồng thủy sản, trong đó chú ý trong quá trình nuôi trồng thủy sản phải đảm bảo cung cấp

nguồn nước sạch liên tục, đồng thời trồng rừng để tăng tính đệm cho đất, từ đó cải thiện dần tình trạng mặn hóa của

đất.

Do mặn hóa

nặng và suy

giảm độ phì

(nhẹ, trung bình

hoặc nặng)

- Khu vực đất bằng chưa sử dụng trên bãi cát bằng ven sông ven biển thuộc xã Tân Lập (huyện Đầm Hà); phường Hà

Khánh, phường Hà Phong (thành phố Hạ Long); xã Hải Đông, Hải Tiến (thành phố Móng Cái): đảm bảo cung cấp

nước một cách chủ động để đưa diện tích này vào sử dụng cho mục đích nông nghiệp.

- Khu vực đất bằng chưa sử dụng trên đất phù sa glây thuộc xã Đồng Rui (huyện Tiên Yên): do đất bị mặn hóa nặng

nên giải pháp trước hết là phải rửa mặn trước khi đưa vào sử dụng.

- Khu vực đất nuôi trồng thủy sản mặn, lợ trên bãi cát bằng ven sông ven biển thuộc xã Đại Bình (huyện Đầm Hà) và

xã Hải Đông (thành phố Móng Cái): phải đảm bảo cung cấp nước sạch liên tục để duy trì đủ lượng nước trong ao hạn

chế quá trình mặn hóa bị trầm trọng thêm do quá trình bốc hơi nước bề mặt.

Do phèn hóa

nặng và mặn

hóa nặng

- Khu vực đất chuyên lúa nước trên đất phèn tiềm tàng sâu thuộc xã Tân Lập (huyện Đầm Hà): hạn chế sự gia tăng

quá trình mặn hóa, đồng thời tránh việc đào xới tầng phèn. Đối với khu vực đã bị phèn hóa mạnh cần thau chua rửa

mặn tích cực.

Do phèn hóa

nặng và mặn

hóa nhẹ

- Khu vực đất chuyên lúa nước được tưới chủ động trên đất phèn hoạt động sâu thuộc phường Hà An (thị xã Quảng

Yên): cần duy trì độ ẩm thường xuyên, hạn chế tình trạng để mặt ruộng nứt nẻ sẽ làm trầm trọng hơn quá trình mặn

hóa, phèn hóa, đồng thời cần bón vôi để giảm độ chua của đất và lựa chọn những lúa chịu phèn.

- Khu vực đất nuôi trồng thủy sản mặn, lợ trên đất phèn hoạt động sâu thuộc phường Hà An (thị xã Quảng Yên): tăng

cường công tác thủy lợi đảm bảo hệ thống cung cấp thoát nước liên tục, ổn định và bón vôi để giảm độ chua của đất.

Do phèn hóa

nặng và suy

giảm độ phì

- Khu vực đất chuyên lúa nước được tưới chủ động trên đất phèn hoạt động sâu thuộc xã Sông Khoai (thị xã Quảng

Yên) bị thoái hóa nặng do phèn hóa nặng và suy giảm độ phì: tiến hành thau chua rửa mặn liên tục để giảm sự tích lũy

các chất độc trong đất. Nước thải của quá trình thau chua rửa mặn cần được xử lý đúng cách để không làm nhiễm

254


(nhẹ hoặc nặng) phèn các khu vực khác, đồng thời cần bón vôi để giảm độ chua của đất và lựa chọn những lúa chịu phèn.

Do mặn hóa

trung bình và


nặng

- Khu vực chuyên lúa nước được tưới chủ động trên đất phèn hoạt động sâu thuộc xã Hải Xuân, phường Ninh Dương

(thành phố Móng Cái): đảm bảo nguồn cung cấp nước ngọt liên tục, đồng thời trong quá trình canh tác cần sử dụng

các loại phân hữu cơ, các chế phẩm vi sinh để cân bằng dinh dưỡng trong đất từ đó nâng cao độ phì đất và đưa giống

lúa chịu mặn vào sản xuất.

2. Vùng đồng bằng

2.1. Thoái hóa nhẹ

Do kết von nhẹ


phì nhẹ

- Khu vực đất trồng cây trồng cạn ngắn ngày được tưới chủ động trên đất phù sa có tầng loang lổ đỏ vàng thuộc xã

Quảng Điền (huyện Hải Hà): đảm bảo cân bằng nước trong đất để hạn chế quá trình kết von tiến triển, đồng thời luân

canh cây trồng có sử dụng cây phân xanh hoặc các cây họ đậu có tác dụng cải tạo đất.

- Khu vực đất chuyên lúa nước được tưới chủ động trên đất phù sa có tầng loang lổ đỏ vàng thuộc xã Quảng An

(huyện Đầm Hà); xã Đường Hoa, Quảng Chính (huyện Hải Hà): tránh tình trạng để cho đất bị luân phiên khô ẩm, do

đất bị luân phiên khô ẩm sẽ làm cho quá trình kết von tiến triển làm gia tăng mức độ kết von.

Do suy giảm độ

phì nhẹ

- Khu vực đất trồng cây trồng cạn ngắn ngày được tưới chủ động trên đất phù sa không được bồi chua thuộc phường

Cộng Hòa (thị xã Quảng Yên); trên đất phù sa có tầng loang lổ đỏ vàng thuộc xã Quảng Điền (huyện Hải Hà); trên đất

xám glây thuộc xã Quảng Phong (huyện Hải Hà) bị suy giảm độ phì nhẹ: chú trọng các biện pháp cải tạo đất như

trồng cây họ đậu hoặc các loại cây cải tạo đất, sử dụng phân hữu cơ, chế phẩm vi sinh trong quá trình canh tác.

- Khu vực đất trồng cây công nghiệp lâu năm và lâu năm khác được tưới nhờ mưa trên đất phù sa không được bồi

chua thuộc xã Quảng Sơn (huyện Hải Hà); đất trồng cây ăn quả được tưới nhờ mưa trên đất xám glây thuộc xã Đông

Ngũ (huyện Tiên Yên): ưu tiên trồng xen cây họ đậu và cây lâu năm vừa che phủ bề mặt đất đảm bảo cân bằng nước

trong đất, vừa có tác dụng cải tạo đất.

- Khu vực đất chuyên lúa nước được tưới chủ động trên đất đỏ vàng trên đá sét và biến chất thuộc xã Quảng Nghĩa

(thành phố Móng Cái); trên đất cát biển thuộc phường Hải Hòa, xã Hải Đông (thành phố Móng Cái); trên đất phù sa

không được bồi chua thuộc xã Quảng Long (huyện Hải Hà), phường Nam Khê (thành phố Uông Bí), xã Hiệp Hòa (thị

xã Quảng Yên); trên đất phù sa có tầng loang lổ đỏ vàng thuộc xã Quảng Lợi (huyện Đầm Hà), xã Quảng Minh

(huyện Hải Hà), xã Hải Tiến (thành phố Móng Cái), phường Hưng Đạo (thị xã Đông Triều); trên đất phù sa glây

thuộc phường Mạo Khê, xã Hồng Phong, xã Yên Đức, xã Yên Thọ (thị xã Đông Triều); trên đất xám glây thuộc

phường Phương Đông (thành phố Uông Bí); xã Bình Khê (thị xã Đông Triều); trên đất phèn hoạt động sâu thuộc xã

Sông Khoai, Hiệp Hòa (thành phố Uông Bí) bị suy giảm độ phì nhẹ: áp dụng biện pháp cải tạo đất như vùi gốc rạ sau

255


khi gặt lúa, sử dụng phân hữu cơ, phân hữu cơ vi sinh để bón cho đất.

- Khu vực đất chuyên màu và cây công nghiệp hàng năm không chủ động nguồn nước tưới trên đất phù sa có tầng

loang lổ đỏ vàng thuộc xã Quảng Chính (huyện Hải Hà): trước tiên cần xây dựng hệ thống thủy lợi để đảm bảo cấp

thoát nước chủ động, đồng thời sử dụng các loại cây trồng cải tạo đất (cây họ đậu, cây phân xanh,…).

Do khô hạn nhẹ

- Khu vực đất rừng trồng trên đất vàng nhạt trên đá cát thuộc phường Hưng Đạo (thị xã Đông Triều): kết hợp với

trồng cây cải tạo đất trên bề mặt đất (cây lạc dại) để nhanh chóng phủ xanh bề mặt đất, từ đó giảm lượng bốc thoát hơi

nước vô ích do bức xạ mặt trời và cân bằng nước trong đất được thiết lập, giải quyết tình trạng đất bị thoái hóa do khô

hạn.

2.2. Thoái hóa trung bình

Do kết von

trung bình - Khu vực đất trồng cây công nghiệp lâu năm và lâu năm khác không chủ động nguồn nước tưới trên đất phù sa glây

thuộc các xã Quảng Chính, Quảng Minh (huyện Hải Hà): nhất thiết phải duy trì cân bằng nước trong đất.

Do suy giảm độ

phì trung bình

và khô hạn (nhẹ

hoặc trung bình)

- Khu vực đất bằng chưa sử dụng trên đất cát biển thuộc phường Minh Thành (thị xã Quảng Yên): tiến hành trồng

rừng kết hợp trồng cây cải tạo đất (lạc dại) để phủ xanh đất, từ đó hạn chế tình trạng bốc thoát hơi nước qua bề mặt

đất dần dần thiết lập cân bằng nước trong đất.

- Khu vực đất trồng cây ăn quả trên đất xám glây thuộc phường Phương Nam (thành phố Uông Bí); xã Hồng Thái

Đông (thị xã Đông Triều): bổ sung phân hữu cơ bằng cách bón sâu, đồng thời áp dụng các biện pháp che phủ (sử dụng

vật liệu hữu cơ hoặc nylon) để khắc phục tình trạng đất bị khô hạn.

Do suy giảm độ

phì nhẹ và khô

hạn trung bình

Khu vực đất trồng cây công nghiệp lâu năm và cây lâu năm khác trên đất cát biển phân bố chủ yếu ở phường Minh

Thành (thị xã Quảng Yên) cần căn cứ vào đặc điểm địa hình, dân cư để đề xuất biện pháp thích hợp.

Do suy giảm độ

phì (nhẹ hoặc

trung bình) và kết

von trung bình

- Khu vực đất 2 vụ lúa + 1 vụ màu được tưới chủ động trên đất phù sa có tầng loang lổ đỏ vàng thuộc xã Quảng Thắng

(huyện Hải Hà): hạn chế sự tiến triển của quá trình kết von hóa bằng cách đảm bảo đủ ẩm cho đất, không để xảy ra

tình trạng đất bị luân phiên khô ẩm, đồng thời bổ sung phân hữu cơ và các chế phẩm hữu cơ cho đất để tái thiết cân

bằng dinh dưỡng trong đất hạn chế đất bị suy giảm độ phì.

2.3. Thoái hóa nặng

Do suy giảm độ

phì nặng và kết

von (nhẹ hoặc

trung bình)

- Khu vực đất chuyên lúa nước được tưới chủ động trên đất phù sa có tầng loang lổ đỏ vàng thuộc phường Đông Mai

và xã Sông Khoai (thị xã Quảng Yên): bổ sung phân hữu cơ, thay thế phân vô cơ bằng các chế phẩm hữu cơ trong quá

trình canh tác đồng thời luôn luôn đảm bảo tình trạng đất đủ ẩm không để quá trình kết von tiến triển, chuyển đổi cây

trồng sang trồng cỏ phục vụ chăn nuôi.

256


Do suy giảm độ

phì nặng

- Khu vực đất bằng chưa sử dụng trên đất phù sa có tầng loang lổ đỏ vàng thuộc phường Hải Yên (thành phố Móng

Cái): áp dụng tổng hợp các giải pháp về quản lý, cải tạo và sử dụng đất.

- Khu vực đất trồng cây trồng cạn ngắn ngày được tưới chủ động trên đất phù sa có tầng loang lổ đỏ vàng thuộc

phường Đông Mai (thị xã Quảng Yên); trên đất phèn hoạt động sâu thuộc xã Sông Khoai (thị xã Quảng Yên) bị suy

giảm độ phì nặng: chú ý bổ sung phân hữu cơ cho đất, sử dụng các chế phẩm vi sinh, trồng cây phân xanh, cây cải tạo

đất. Ngoài ra, có thể áp dụng các biện pháp luân canh cây trồng.

- Khu vực đất chuyên lúa nước được tưới chủ động trên đất đỏ vàng biến đổi do trồng lúa nước thuộc xã Dực Yên

(huyện Đầm Hà), xã Đường Hoa (huyện Hải Hà); trên đất phù sa không được bồi chua thuộc phường Đại Yên (thành

phố Hạ Long); trên đất phù sa glây thuộc xã Đồng Rui (huyện Tiên Yên); trên đất phèn hoạt động sâu thuộc xã Sông

Khoai (thị xã Quảng Yên): tận dụng các sản phẩm sau thu hoạch (rơm, rạ) để vùi vào trong đất làm tăng hàm lượng

mùn trong đất, dùng các chế phẩm hữu cơ vi sinh bón trong quá trình canh tác để thiết lập lại cân bằng dinh dưỡng

trong đất, bón vôi.

- Khu vực đất rừng trồng được tưới nhờ mưa trên đất phù sa không được bồi chua thuộc phường Đại Yên (thành phố

Hạ Long) bố trí trồng các cây cải tạo đất (cây lạc dại, cây phân xanh, cây họ đậu).

- Khu vực đất nuôi trồng thủy sản mặn, lợ trên đất mặn sú, vẹt, đước thuộc phường Yên Thanh, xã Điền Công (thành

phố Uông Bí): trồng rừng kết hợp để xây dựng mô hình rừng - thủy sản, tạo dựng các hệ sinh thái bền vững.

3. Vùng trung du, miền núi

2.Thoái hóa nhẹ Do suy giảm độ

phì nhẹ

- Khu vực đất 2 vụ lúa + 1 vụ màu được tưới chủ động trên đất đỏ vàng biến đổi do trồng lúa nước thuộc xã Bằng Cả

(huyện Hoành Bồ), xã Phong Dụ (huyện Tiên Yên), xã Tràng Lương (thị xã Đông Triều); trên đất vàng nhạt trên đá

cát thuộc xã Đông Ngũ (huyện Tiên Yên); trên đất đỏ vàng trên đá sét và biến chất thuộc xã Đường Hoa (huyện Hải

Hà), xã Đông Hải (huyện Tiên Yên); trên đất phù sa không được bồi chua thuộc xã Hải Sơn (thành phố Móng Cái);

trên đất phù sa có tầng loang lổ đỏ vàng thuộc xã Bắc Sơn (thành phố Móng Cái): thực hiện canh tác theo đúng quy

trình, áp dụng biện pháp luân canh cây trồng, sử dụng phân hữu cơ, các chế phẩm vi sinh thay thế cho phân bón vô cơ.

- Khu vực đất trồng cây trồng cạn ngắn ngày được tưới chủ động trên đất nâu vàng trên phù sa cổ thuộc xã Quảng

Phong (huyện Hải Hà); trên đất vàng nhạt trên đá cát thuộc xã Quảng Sơn (huyện Hải Hà); trên đất phù sa không được

bồi chua thuộc xã Sơn Dương (huyện Hoành Bồ); trên đất phù sa glây thuộc xã Hà Lâu (huyện Tiên Yên): bố trí trồng

lạc, đậu tương, cây phân xanh. Áp dụng các mô hình chuyên canh, ứng dụng kỹ thuật mới vào sản xuất.

- Khu vực đất đồi núi chưa sử dụng trên đất vàng nhạt trên đá cát thuộc xã Tân Lập (huyện Đầm Hà), xã Bình Khê (thị

257


xã Đông Triều), xã Đài Xuyên (huyện Vân Đồn); trên đất đỏ vàng trên đá sét và biến chất thuộc xã Thanh Sơn (huyện

Ba Chẽ), xã Đại Thành (huyện Tiên Yên): bố trí trồng cỏ phục vụ chăn nuôi hoặc cây phân xanh cải tạo bảo vệ đất,

đồng thời xây dựng hệ thống thủy lợi đảm bảo chủ động nước tưới trước khi đưa vào sử dụng.

- Khu vực đất chuyên lúa nước được tưới chủ động trên đất đỏ vàng biến đổi do trồng lúa nước thuộc các xã Hoành

Mô, Húc Động, Tình Húc, Vô Ngại (huyện Bình Liêu), Lê Lợi và Quảng La (huyện Hoành Bồ), Đại Dực (huyện Tiên

Yên); Thượng Yên Công (thành phố Uông Bí); trên đất đỏ vàng trên đá sét và biến chất thuộc xã Đại Bình (huyện

Đầm Hà), xã Hải Lạng (huyện Tiên Yên); trên đất phù sa không được bồi chua thuộc xã Nam Sơn (huyện Ba Chẽ);

trên đất phù sa glây thuộc xã Lục Hồn (huyện Bình Liêu) bị suy giảm độ phì nhẹ: áp dụng đúng quy trình canh tác

theo khuyến cáo, đồng thời thay thế các loại phân hóa học bằng phân hữu cơ vi sinh.

- Khu vực đất rừng trồng trên đất vàng đỏ trên đá macma axit thuộc xã Đồn Đạc (huyện Ba Chẽ), xã Đồng Văn

(huyện Bình Liêu); trên đất nâu tím trên đá sét màu tím thuộc xã Quảng An (huyện Đầm Hà); trên đất nâu vàng trên

phù sa cổ thuộc xã Quảng Thịnh (huyện Hải Hà); trên đất vàng nhạt trên đá cát thuộc xã Đông Xá, Đoàn Kết, Vạn

Yên (huyện Vân Đồn); trên đất đỏ vàng trên đá sét và biến chất thuộc xã Đồng Tâm (huyện Bình Liêu), xã Quảng

Lâm (huyện Đầm Hà), xã Điền Xá (huyện Tiên Yên), xã Bình Dân (huyện Vân Đồn): trồng bổ sung các loại cây che

phủ bảo vệ đất (cây lạc dại, cây phân xanh) nhằm nâng cao độ phì đất.

Do xói mòn yếu

- Khu vực đất đồi núi chưa sử dụng trên đất vàng đỏ trên đá macma axit thuộc xã Hoành Mô (huyện Bình Liêu); trên

đất vàng nhạt trên đá cát thuộc xã Đồn Đạc, Thanh Sơn (huyện Ba Chẽ), xã Hòa Bình (huyện Hoành Bồ), xã Hải

Lạng, Yên Thanh (huyện Tiên Yên), phường Mông Dương (thành phố Cẩm Phả); trên đất đỏ vàng trên đá sét và biến

chất thuộc xã Quảng Lâm (huyện Đầm Hà), xã Cộng Hòa (thành phố Cẩm Phả) bị xói mòn yếu: giải pháp ngăn ngừa

giảm thiểu thoái hóa đất đối với khu vực này quan trọng nhất là tạo lớp phủ xanh cho đất, bố trí trồng rừng, trồng xen

các cây để tạo lớp phủ (cỏ, cải tạo đất, …) để giảm động năng mưa, đồng thời tăng khả năng trữ nước ở các tầng đất

phía dưới, hạn chế quá trình chảy tràn bề mặt từ đó giảm lượng đất mất. Bố trí xây dựng các mô hình SALT.

- Khu vực đất khoanh nuôi, phục hồi rừng trên đất vàng nhạt trên đá cát thuộc xã Kỳ Thượng (huyện Hoành Bồ), xã

Tràng Lương (thị xã Đông Triều): duy trì lớp phủ thực vật hiện tại. Đối với các khu vực có lớp phủ thực vật thưa hoặc

không có lớp phủ biện pháp hàng đầu là trồng bổ sung lớp phủ bảo vệ đất.

- Khu vực đất rừng trồng trên đất vàng đỏ trên đá macma axit thuộc các xã Đồng Tâm, Lục Hồn (huyện Bình Liêu);

trên đất nâu tím trên đá sét màu tím thuộc xã Quảng Thịnh (huyện Hải Hà); trên đất vàng nhạt trên đá cát thuộc xã

Nam Sơn, thị trấn Ba Chẽ (huyện Ba Chẽ), xã Vũ Oai (huyện Hoành Bồ), xã Điền Xá (huyện Tiên Yên), xã Hạ Long

(huyện Vân Đồn); trên đất đỏ vàng trên đá sét và biến chất thuộc các xã Dực Yên, Quảng An (huyện Đầm Hà), xã Đài

Xuyên (huyện Vân Đồn); trên đất vàng đỏ trên đá macma axit thuộc các xã Quảng Đức, Quảng Sơn (huyện Hải Hà):

258


căn cứ vào độ dốc để áp dụng các biện pháp bảo vệ đất phù hợp.

Do xói mòn

yếu, suy giảm

nhẹ và khô hạn

nhẹ

- Khu vực đất đồi núi chưa sử dụng trên đất vàng nhạt trên đá cát thuộc xã Lương Mông (huyện Ba Chẽ), phường

Thanh Sơn và xã Thượng Yên Công (thành phố Uông Bí), các xã Bình Khê, Hồng Thái Đông, Yên Thọ (thị xã Đông

Triều) bị thoái hóa do xói mòn yếu, suy giảm độ phì nhẹ và khô hạn nhẹ: phải sử dụng tổng hợp các giải pháp kinh tế,

kỹ thuật, xã hội và môi trường. Cụ thể tăng cường đầu tư kinh phí để tổ chức trồng cây gây rừng, xây dựng các mô

hình kỹ thuật SALT 1 - SALT4, khuyến khích người dân tham gia trồng cây gây rừng và bảo vệ đất, đưa ra các chính

sách đảm bảo người dân được hưởng lợi từ các hoạt động trồng cây gây rừng mang lại từ đó tái thiết lập hệ sinh thái

rừng, trồng cỏ phục vụ chăn nuôi.

- Khu vực đất trồng cây ăn quả tưới nhờ mưa trên đất nâu vàng trên phù sa cổ thuộc các xã Tân Việt, Tràng An, Tràng

Lương, Việt Dân (thị xã Đông Triều); trên đất vàng nhạt trên đá cát thuộc phường Việt Hưng (thành phố Hạ Long),

phường Phương Đông (thành phố Uông Bí), phường Kim Sơn (thị xã Đông Triều), phường Minh Thành (thị xã

Quảng Yên): đảm bảo nguồn cung nước đầy đủ để hạn chế tình trạng đất bị khô hạn tiến triển, đồng thời che phủ bề

mặt đất bằng các vật liệu hữu cơ (trồng thảm cỏ, cây phân xanh, cây họ đậu, …) hoặc vật liệu vô cơ (nylon) để hạn

chế xói mòn đất.

- Khu vực đất chuyên màu và cây công nghiệp hàng năm tưới nhờ mưa trên đất vàng nhạt trên đá cát thuộc xã Đạp

Thanh (huyện Ba Chẽ): xây dựng hệ thống thủy lợi, đảm bảo nguồn nước đủ cho sản xuất. Khắc phục được vấn đề

nước tưới sẽ đảm bảo cân bằng nước trong đất từ đó giảm thiểu tình trạng đất bị khô hạn.

- Khu vực đất khoanh nuôi, phục hồi rừng trên đất vàng nhạt trên đá cát thuộc các xã Bằng Cả, Quảng La (huyện

Hoành Bồ) bị xói mòn yếu, suy giảm độ phì nhẹ và khô hạn nhẹ: bổ sung thảm phủ bảo vệ đất.

- Khu vực đất rừng trồng trên đất đỏ vàng biến đổi do trồng lúa nước thuộc phường Vàng Danh (thành phố Uông Bí);

trên đất vàng nhạt trên đá cát thuộc xã Thanh Lâm, Thanh Sơn (huyện Ba Chẽ), xã Thống Nhất (huyện Hoành Bồ),

các xã An Sinh, Hoàng Quế (thị xã Đông Triều), phường Đông Mai và xã Sông Khoai (thị xã Quảng Yên); trên đất đỏ

vàng trên đá sét và biến chất thuộc các xã Đồng Sơn, Kỳ Thượng (huyện Hoành Bồ): tăng cường công tác trồng và

bảo vệ rừng nhằm tăng độ che phủ cho đất chống xói mòn, khô hạn đất.

Do khô hạn nhẹ

và xói mòn yếu

(hoặc suy giảm

độ phì nhẹ)

- Khu vực đất đồi núi chưa sử dụng trên đất vàng nhạt trên đá cát thuộc các xã Sơn Dương, Vũ Oai (huyện Hoành

Bồ): thiết kế hệ thống canh tác theo các mô hình kết hợp: nông lâm kết hợp, các mô hình SATL1 - SALT4. Trồng các

băng cây xanh bảo vệ, khoảng cách giữa các băng cây xanh phụ thuộc vào độ dốc địa hình.

- Khu vực đất rừng trồng trên đất vàng nhạt trên đá cát thuộc thị trấn Trới và các xã Đồng Lâm, Dân Chủ, Thống Nhất

(huyện Hoành Bồ), các phường Bãi Cháy, Việt Hưng (thành phố Hạ Long), các phường Minh Thành, Tân An (thị xã

Quảng Yên): phải duy trì cân bằng nước trong đất để hạn chế sự gia tăng tình trạng đất bị khô hạn. Giải pháp được đề

xuất là duy trì thảm phủ (đối với khu vực đã có thảm phủ) hoặc trồng bổ sung thảm thực vật che phủ bề mặt đất. Thảm

259


thực vật che phủ bề mặt đất vừa có vai trò giảm động năng mưa khi có mưa để hạn chế tình trạng xói mòn đất, vừa có

vai trò giảm lượng bốc thoát hơi nước vô ích qua bề mặt đất từ đó giảm mức độ khô hạn đất.

Do kết von nhẹ


phì nhẹ

- Khu vực đất đồi núi chưa sử dụng trên đất vàng nhạt trên đá cát thuộc các xã An Sinh, Bình Khê (thị xã Đông

Triều): trước tiên cần đưa vào trồng rừng, gây dựng hệ sinh thái rừng là giải pháp hàng đầu đối với các khu vực đồi

núi chưa sử dụng bị thoái hóa.

- Khu vực đất chuyên lúa nước được tưới chủ động trên đất xám glây thuộc xã Quảng Long (huyện Hải Hà): tránh để

cho đất bị luân phiên khô ẩm, tránh điều kiện đất hình thành kết von.

- Khu vực đất rừng trồng trên đất đỏ vàng trên đá sét và biến chất thuộc xã Minh Cầm (huyện Ba Chẽ): tùy thuộc vào

tình trạng rừng (rừng mới trồng hay rừng đã đến thời kỳ kinh doanh) để áp dụng các giải pháp khác nhau. Đối với khu

vực rừng mới trồng bắt buộc phải trồng bổ sung lớp thảm thực vật che phủ (cây phân xanh, ….) để độ che phủ đạt

mức tối đa. Đối với khu vực rừng đến thời kỳ kinh doanh cần khai thác theo phương pháp khai thác từng phần, tránh

chặt trắng. Khai thác đến đâu trồng bổ sung đến đó. Nếu có điều kiện tiến hành xây dựng các hệ thống canh tác trên

đất dốc theo các mô hình SALT1 - SALT4.

Do xói mòn yếu

và khô hạn nhẹ

(hoặc suy giảm

độ phì nhẹ)

- Khu vực đất đồi núi chưa sử dụng trên đất vàng nhạt trên đá cát thuộc các xã Đồng Sơn, Đài Xuyên (huyện Hoành

Bồ): áp dụng mô hình canh tác SALT1 - SALT4.

- Khu vực đất trồng cây ăn quả tưới nhờ mưa trên đất vàng đỏ trên đá macma axit thuộc xã Húc Động (huyện Bình

Liêu); trên đất nâu vàng trên phù sa cổ thuộc xã Tràng Lương (thị xã Đông Triều); trên đất vàng nhạt trên đá cát thuộc

các phường Bắc Sơn, Quang Trung (thành phố Uông Bí), xã Hoàng Quế (thị xã Đông Triều): nên thực hiện các biện

pháp bảo vệ đất bằng thảm phủ hữu cơ hoặc trồng các loại cây vừa cho năng suất vừa có tác dụng cải tạo, bảo vệ đất.

- Khu vực đất rừng trồng trên đất vàng đỏ trên đá macma axit thuộc xã Tình Húc (huyện Bình Liêu), xã Bắc Sơn, Hải

Sơn (thành phố Móng Cái); trên đất đỏ vàng biến đổi do trồng lúa nước thuộc xã Vô Ngại (huyện Bình Liêu); trên đất

nâu vàng trên phù sa cổ thuộc xã Thượng Yên Công (thành phố Uông Bí), xã An Sinh (thị xã Đông Triều); trên đất

vàng nhạt trên đá cát thuộc xã Lương Mông (huyện Ba Chẽ), xã Quảng Đức (huyện Hải Hà), xã Tân Dân (huyện

Hoành Bồ), phường Vàng Danh (thành phố Uông Bí), xã Hồng Thái Tây (thị xã Đông Triều), xã Vạn Yên (huyện Vân

Đồn), phường Đông Mai (thị xã Quảng Yên); trên đất đỏ vàng trên đá sét và biến chất thuộc xã Quảng An, Quảng

Lâm (huyện Đầm Hà), phường Ninh Dương (thành phố Móng Cái): tùy theo độ dốc để xây dựng các mô hình canh tác

trên đất dốc phù hợp. Đối với khu vực rừng trồng trên đất có độ dốc nhỏ không cần bố trí băng cây xanh bảo vệ, đối

với khu vực có độ dốc lớn cần bố trí các băng cây xanh bảo vệ.

3. Thoái hóa trung bình Do khô hạn

trung bình và

xói mòn trung

- Khu vực đất đồi núi chưa sử dụng trên đất vàng nhạt trên đá cát thuộc các xã Đạp Thanh, Lương Mông, Minh Cầm,

Thanh Lâm, Thanh Sơn (huyện Ba Chẽ), xã Đồng Lâm, Tân Dân (huyện Hoành Bồ), phường Bắc Sơn (thành phố

Uông Bí) bị khô hạn trung bình, xói mòn trung bình (hoặc suy giảm độ phì trung bình): tùy theo đặc điểm phân bố dân

260


bình (hoặc suy

giảm độ phì

trung bình)

cư, độ dốc phân bố, đặc điểm hệ thống thủy lợi để xây dựng các mô hình cải tạo bảo vệ đất phù hợp. Đối với khu vực

có dân cư phân bố, nguồn cung nước có nhưng chưa có hệ thống tích nước, do đó cần xây dựng hệ thống hồ thủy lợi

tích nước sau đó xây dựng các mô hình nông lâm kết hợp. Đối với khu vực không có dân cư hoặc khu vực có độ dốc

lớn cần thiết phải đầu tư kinh phí để trồng rừng.

- Khu vực đất trồng cây công nghiệp lâu năm và lâu năm khác tưới nhờ mưa trên đất đỏ vàng biến đổi do trồng lúa

nước thuộc xã Kỳ Thượng (huyện Hoành Bồ), trên đất đỏ vàng trên đá sét và biến chất thuộc xã Đồng Sơn (huyện

Hoành Bồ) và khu vực đất trồng cây ăn quả tưới nhờ mưa trên đất nâu vàng trên phù sa cổ thuộc xã An Sinh, Tràng

Lươmg (thị xã Đông Triều), trên đất vàng nhạt trên đá cát thuộc xã Thượng Yên Công (thành phố Uông Bí): các khu

vực đất trồng cây lâu năm này thường phân tán, vì vậy tùy thuộc từng khu vực để có biện pháp thích hợp. Tuy nhiên

giải pháp chung là bố trí hệ thống thủy lợi để diện tích đất trồng cây ăn quả, cây công nghiệp lâu năm được tưới chủ

động, áp dụng một số tiến bộ kỹ thuật về công nghệ tưới tiêu: tưới nhỏ giọt, tưới phun mưa,…

- Khu vực đất khoanh nuôi, phục hồi rừng trên đất vàng nhạt trên đá cát thuộc các xã Bằng Cả, Quảng La (huyện

Hoành Bồ), phường Vàng Danh (thành phố Uông Bí) và đất rừng trồng trên đất vàng nhạt trên đá cát thuộc xã Hồng

Thái Tây (thị xã Đông Triều): đảm bảo mức che phủ tối đa để đảm bảo cán cân nước trong đất được thiết lập cân

bằng, giảm thiểu tình trạng đất bị khô hạn, trồng rừng hỗn loài nhiều tầng, lớp.

Do xói mòn

yếu, khô hạn


độ phì trung

bình

- Khu vực đất rừng trồng trên đất đỏ vàng biến đổi do trồng lúa nước thuộc xã Quảng La (huyện Hoành Bồ), trên đất vàng

nhạt trên đá cát thuộc xã Phong Dụ, Yên Than (huyện Tiên Yên), phường Mông Dương, phường Quang Hanh và xã Cẩm

Hải, Dương Huy (thành phố Cẩm Phả), phường Hà Trung (thành phố Hạ Long): tùy thuộc vào tình trạng rừng để áp dụng

các giải pháp cụ thể. Đối với diện tích rừng mới trồng tiến hành trồng cây che phủ đất, trồng theo băng, đường đồng mức và

xen kẽ về thời gian, loài. Đối với diện tích rừng đến thời kỳ kinh doanh cần khai thác theo cách khai thác dần, khai thác đến

đâu trồng bổ sung đến đó, tuyệt đối không khai thác trắng, sử dụng biện pháp nông lâm kết hợp.

Do xói mòn

trung bình và

kết von trung

bình

- Khu vực đất đồi núi chưa sử dụng trên đất vàng đỏ trên đá macma axit thuộc các xã Húc Động, Lục Hồn (huyện Bình

Liêu), xã Đại Dực, Hà Lâu, Phong Dụ (huyện Tiên Yên); trên đất vàng nhạt trên đá cát thuộc xã Vô Ngại (huyện Bình

Liêu), xã Vũ Oai (huyện Hoành Bồ), xã Đông Ngũ (huyện Tiên Yên), xã Vạn Yên (huyện Vân Đồn); trên đất đỏ vàng trên

đá sét và biến chất thuộc xã Đại Thành, Điền Xá (huyện Tiên Yên); trên đất mùn vàng đỏ trên đá macma axit thuộc xã

Quảng Sơn (huyện Hải Hà): biện pháp quan trọng nhất là đưa vào khai thác sử dụng để phủ xanh đồi núi.

- Khu vực đất trồng cây ăn quả tưới nhờ mưa trên đất nâu tím trên đá sét màu tím thuộc xã Quảng Tân (huyện Đầm

Hà); trên đất đỏ vàng biến đổi do trồng lúa nước thuộc xã Tình Húc (huyện Bình Liêu); trên đất nâu vàng trên phù sa

cổ thuộc xã Quảng Long (huyện Hải Hà); trên đất vàng nhạt trên đá cát thuộc xã Quảng Đức (huyện Hải Hà): áp dụng

các biện pháp tùy thuộc vào đặc điểm phân bố. Đối với khu vực trồng tập trung cam quýt, vải nhãn cần thiết thực hiện

các biện pháp bảo vệ đất bằng thảm phủ hữu cơ hoặc trồng xen các loại họ đậu vừa cho năng suất vừa có tác dụng cải

tạo, bảo vệ đất.

261


- Khu vực đất rừng trồng trên đất vàng đỏ trên đá macma axit thuộc xã Đồn Đạc (huyện Ba Chẽ); trên đất vàng đỏ

trên đá macma axit thuộc xã Đồng Văn (huyện Bình Liêu); trên đất nâu tím trên đá sét màu tím thuộc xã Quảng Lợi

(huyện Đầm Hà), xã Hải Đông (thành phố Móng Cái); trên đất nâu vàng trên phù sa cổ thuộc xã Quảng Phong, Quảng

Thịnh, Quảng Thành (huyện Hải Hà); trên đất vàng nhạt trên đá cát thuộc xã Đồng Tâm (huyện Bình Liêu), xã Đài

Xuyên (huyện Vân Đồn); trên đất đỏ vàng trên đá sét và biến chất thuộc xã Nam Sơn (huyện Ba Chẽ), xã Dực Yên,

Tân Bình (huyện Đầm Hà), xã Hải Tiến (thành phố Móng Cái); trên đất mùn vàng đỏ trên đá macma axit thuộc xã

Hoành Mô (huyện Bình Liêu) và khu vực đất khoanh nuôi, phục hồi rừng trên đất vàng nhạt trên đá cát thuộc xã Hải

Sơn (thành phố Móng Cái); trên đất đỏ vàng trên đá sét và biến chất thuộc xã Thanh Sơn (huyện Ba Chẽ): áp dụng

tổng hợp các giải pháp kinh tế - xã hội - môi trường.

Do xói mòn

trung bình, khô

hạn trung bình


phì nhẹ (hoặc


trung bình)

- Khu vực đất đồi núi chưa sử dụng trên đất vàng nhạt trên đá cát thuộc xã Bình Khê, Yên Thọ (thị xã Đông Triều),

trên đất đỏ vàng trên đá sét và biến chất thuộc xã Lương Mông, Thanh Lâm (huyện Ba Chẽ) có mức độ xói mòn, khô

hạn và suy giảm độ phì trung bình, vì vậy để cải tạo diện tích này nhất thiết phải đưa vào trồng rừng.

- Khu vực đất rừng trồng trên đất vàng nhạt trên đá cát thuộc các phường Bắc Sơn, Phương Đông, Quang Trung,

Thanh Sơn, Vàng Danh, xã Thượng Yên Công (thành phố Uông Bí), phường Mạo Khê và các xã An Sinh, Tràng

Lương (thị xã Đông Triều); trên đất đỏ vàng trên đá sét và biến chất thuộc xã Đạp Thanh, Minh Cầm (huyện Ba Chẽ);

đất khoanh nuôi, phục hồi rừng trên đất vàng nhạt trên đá cát thuộc xã Quảng La (huyện Hoành Bồ): duy trì thảm thực

vật ở nơi đã có và trồng mới thảm thực vật ở nơi chưa có. Tùy theo độ dốc phân bố có thể áp dụng các mô hình nông

lâm kết hợp hoặc trồng các đai cây xanh bảo vệ.

Do xói mòn

yếu, suy giảm

độ phì trung

bình và khô hạn

trung bình

- Khu vực đất đồi núi chưa sử dụng trên đất vàng nhạt trên đá cát thuộc phường Phương Đông (thành phố Uông Bí)

cần khôi phục hệ sinh thái rừng, xây dựng các mô hình nông lâm kết hợp ở các khu vực có điều kiện. Trên các đỉnh

đồi, núi, sườn dốc đứng và ở những vị trí hợp thủy không có điều kiện xây dựng mô hình nông lâm kết hợp phải được

trồng rừng. Các diện tích rừng này có tác dụng chống xói mòn, ngăn chặn dòng chảy và giữ ẩm cho đất.

- Khu vực đất trồng cây ăn quả tưới nhờ mưa trên đất vàng nhạt trên đá cát thuộc xã An Sinh (thị xã Đông Triều): đầu

tư xây dựng hệ thống thủy lợi, trồng các loại cây che phủ đất để hạn chế tình trạng xói mòn, khô hạn đồng thời bón bổ

sung các loại phân hữu cơ để nâng cao độ phì cho đất.

- Khu vực đất rừng trồng trên đất vàng nhạt trên đá cát thuộc các phường Bắc Sơn, Nam Khê, Trưng Vương, Vàng

Danh (thành phố Uông Bí): căn cứ vào đặc điểm địa hình, dân cư để áp dụng các biện pháp thích hợp. Đối với khu

vực có địa hình phức tạp, độ dốc lớn biện pháp quan trọng là phải trồng băng cây bảo vệ hoặc trồng cây theo đường

đồng mức đồng thời che phủ bề mặt đất bằng cách trồng các loại cây phân xanh, cây cải tạo đất (lạc dại, …). Đối với

khu vực có độ dốc thấp thì trồng xen cây hàng năm với cây rừng để gia tăng giá trị kinh tế từ đất.

262


Do khô hạn nhẹ

và xói mòn

trung bình (hoặc


trung bình)

- Khu vực đất đồi núi chưa sử dụng trên đất vàng nhạt trên đá cát thuộc xã Đồng Lâm, Sơn Dương (huyện Hoành Bồ)

cần thiết lập lại hệ sinh thái rừng hoặc trồng cỏ. Hệ sinh thái rừng vừa có khả năng giảm mức độ khô hạn, xói mòn đất

đồng thời nâng cao độ phì đất.

- Khu vực đất khoanh nuôi, phục hồi rừng trên đất vàng nhạt trên đá cát thuộc xã Quảng La (huyện Hoành Bồ),

phường Minh Thành (thị xã Quảng Yên); đất rừng trồng trên đất xói mòn trơ sỏi đá thuộc phường Hà Khánh (thành

phố Hạ Long), trên đất vàng nhạt trên đá cát thuộc thị trấn Trới, các xã Dân Chủ, Lê Lợi, Thống Nhất (huyện Hoành

Bồ), phường Đại Yên (thành phố Hạ Long) cần thiết bảo vệ, tái sinh rừng. Đối với khu vực có điều kiện có thể kết

hợp trồng các loại cây bảo vệ đất hoặc trồng cỏ để nâng cao độ phì đất.

Do xói mòn

trung bình, khô

hạn nhẹ và suy

giảm độ phì nhẹ

(suy giảm độ

phì trung bình

- Khu vực đất rừng trồng trên đất vàng nhạt trên đá cát thuộc các xã Dân Chủ, Vũ Oai (huyện Hoành Bồ) cần căn cứ

vào hiện trạng rừng để áp dụng biện pháp giảm thiểu thoái hóa phù hợp. Đối với diện tích rừng mới trồng tiến hành

trồng cây che phủ đất, trồng theo băng, đường đồng mức và xen kẽ về thời gian, loài. Đối với diện tích rừng đến thời

kỳ kinh doanh cần khai thác theo cách khai thác dần, khai thác đến đâu trồng bổ sung đến đó, tuyệt đối không khai

thác trắng, sử dụng biện pháp nông lâm kết hợp.

4. Thoái hóa nặng

Do suy giảm độ

phì nặng và xói

mòn trung bình

- Khu vực đất đồi núi chưa sử dụng trên đất vàng nhạt trên đá cát thuộc xã Vạn Yên (huyện Vân Đồn), trên đất đỏ

vàng trên đá sét và biến chất thuộc xã Hải Sơn (thành phố Móng Cái) bị thoái hóa nặng: giải pháp quan trọng nhất là

trồng cây gây rừng, tạo một lớp thảm phủ dày bảo vệ bề mặt đất hoặc trồng cỏ phục vụ chăn nuôi.

- Khu vực đất trồng cây công nghiệp lâu năm và lâu năm khác được tưới nhờ mưa trên đất đỏ vàng biến đổi do trồng

lúa nước thuộc xã Vũ Oai (huyện Hoành Bồ), trên đất vàng nhạt trên đá cát thuộc xã Dương Huy (thành phố Cẩm

Phả), phường Giếng Đáy (thành phố Hạ Long): trồng cây theo đường đồng mức, trồng theo băng nông lâm kết hợp

đồng thời trồng các loại cây che phủ đất để hạn chế tình trạng xói mòn, khô hạn đồng thời bón bổ sung các loại phân

hữu cơ để nâng cao độ phì cho đất.

- Khu vực đất khoanh nuôi, phục hồi rừng trên đất mùn vàng nhạt trên đá cát thuộc xã Vô Ngại (huyện Bình Liêu); đất

rừng trồng trên đất nâu tím trên đá sét màu tím thuộc xã Đông Ngũ (huyện Tiên Yên), trên đất vàng nhạt trên đá cát

thuộc xã Phong Dụ (huyện Tiên Yên), các phường Cẩm Thạch, Mông Dương, Quang Hanh (thành phố Cẩm Phả), các

phường Hà Khánh, Hà Khẩu, Hà Lầm, Hà Phong, Hùng Thắng, Việt Hưng (thành phố Hạ Long), phường Hải Yên, xã

Hải Đông (thành phố Móng Cái), trên đất đỏ vàng trên đá sét và biến chất thuộc xã Quảng Long, Quảng Phong,

Quảng Sơn (huyện Hải Hà), trên đất mùn vàng đỏ trên đá macma axit thuộc xã Húc Động (huyện Bình Liêu): tùy

thuộc vào hiện trạng rừng để áp dụng các biện pháp cải tạo bảo vệ đất. Đối với diện tích rừng mới trồng tiến hành

trồng cây che phủ đất, trồng theo băng, đường đồng mức và xen kẽ về thời gian, loài. Đối với diện tích rừng đến thời

263


kỳ kinh doanh cần khai thác theo cách khai thác dần, khai thác đến đâu trồng bổ sung đến đó, xây dựng mô hình nông

lâm kết hợp, tuyệt đối không khai thác trắng.

Do suy giảm độ

phì nặng

- Khu vực đất 2 vụ lúa + 1 vụ màu được tưới chủ động trên đất đỏ vàng biến đổi do trồng lúa nước thuộc xã Quảng

Lâm (huyện Đầm Hà); đất chuyên lúa nước được tưới chủ động trên đất đỏ vàng biến đổi do trồng lúa nước thuộc các

xã Sơn Dương, Thống Nhất (huyện Hoành Bồ), xã Bình Khê (thị xã Đông Triều): bổ sung phân hữu cơ, các chế phẩm

vi sinh trong quá trình canh tác để thiết lập lại cân bằng dinh dưỡng trong đất.

- Khu vực đất trồng cây trồng cạn ngắn ngày được tưới chủ động trên đất đỏ vàng biến đổi do trồng lúa nước thuộc xã

Quảng Đức (huyện Hải Hà): bố trí trồng các loại cây họ đậu, lạc, …. Áp dụng luân canh cây trồng hợp lý.

- Khu vực đất rừng trồng trên đất vàng nhạt trên đá cát thuộc phường Quang Hanh (thành phố Cẩm Phả), phường Hải

Yên, xã Hải Đông (thành phố Móng Cái), xã Đông Xá (huyện Vân Đồn); trên đất đỏ vàng trên đá sét và biến chất

thuộc xã Đường Hoa (huyện Hải Hà), xã Hải Sơn (thành phố Móng Cái); trên đất mùn vàng đỏ trên đá macma axit

thuộc xã Húc Động (huyện Bình Liêu); trên đất mùn vàng nhạt trên đá cát thuộc xã Vô Ngại (huyện Bình Liêu) bị suy

giảm độ phì nặng: nhất là duy trì thảm thực vật trên bề mặt đất, thúc đẩy quá trình mùn hóa trong đất để thiết lập lại

cân bằng các yếu tố dinh dưỡng trong đất.

Do xói mòn

mạnh

- Khu vực đất đồi núi chưa sử dụng được tưới nhờ mưa trên đất vàng đỏ trên đá macma axit thuộc xã Đông Ngũ,

Phong Dụ (huyện Tiên Yên), trên đất vàng nhạt trên đá cát thuộc xã Vô Ngại (huyện Bình Liêu), xã Quảng Đức

(huyện Hải Hà), xã Thống Nhất (huyện Hoành Bồ), xã Đại Dực, Hà Lâu, Yên Than (huyện Tiên Yên), xã Đài Xuyên

(huyện Vân Đồn), trên đất đỏ vàng trên đá sét và biến chất thuộc xã Nam Sơn (huyện Ba Chẽ), xã Hoành Mô, Lục

Hồn (huyện Bình Liêu), trên đất mùn vàng đỏ trên đá macma axit thuộc xã Húc Động (huyện Bình Liêu), xã Quảng

Sơn (huyện Hải Hà) cần căn cứ vào độ dốc để đưa ra giải pháp thích hợp. Khu vực có độ dốc dưới 250 có thể xây

dựng ruộng bậc thang. Ruộng bậc thang có mặt ruộng bằng phẳng có bờ ruộng, xây dựng thành từng tầng theo các

đường đồng mức trên đất dốc. Khu vực có độ dốc trên 250 bắt buộc trồng cây gây rừng với những giống cây trồng phù

hợp với điều kiện thổ nhưỡng, những khu vực có độ dốc < 250 trồng cây ăn quả theo đường đồng mức và xen với

băng họ đậu (cốt khí, muồng) có tác dụng cải tạo, bảo vệ đất.

- Khu vực đất khoanh nuôi, phục hồi rừng được tưới nhờ mưa trên đất vàng nhạt trên đá cát thuộc xã Đầm Hà (huyện

Đầm Hà), trên đất đỏ vàng trên đá sét và biến chất thuộc xã Tiên Lãng (huyện Tiên Yên); đất rừng trồng được tưới

nhờ mưa trên đất xói mòn trơ sỏi đá thuộc phường Cẩm Sơn (Tp. Cẩm Phả), trên đất nâu tím trên đá sét màu tím

thuộc xã Điền Xá (huyện Tiên Yên), trên đất vàng nhạt trên đá cát thuộc xã Đồn Đạc (huyện Ba Chẽ), xã Cộng Hòa

(Tp. Cẩm Phả), xã Hạ Long, Vạn Yên (huyện Vân Đồn), trên đất đỏ vàng trên đá sét và biến chất thuộc xã Đồng Tâm

264


(huyện Bình Liêu), xã Hải Sơn (Tp. Móng Cái) cần phải bảo vệ nghiêm ngặt khu vực rừng tái sinh, hạn chế tối đa khai

thác rừng (nghiêm cấm khai thác đối với khu vực rừng phân bố ở khu vực hợp thủy) đồng thời khuyến khích trồng cây

bảo vệ đất như muồng hoa vàng, ….

Do xói mòn

mạnh và khô

hạn trung bình

- Khu vực đất đồi núi chưa sử dụng được tưới nhờ mưa trên đất vàng nhạt trên đá cát thuộc xã Đạp Thanh (huyện Ba

Chẽ), trên đất đỏ vàng trên đá sét và biến chất thuộc xã: Minh Cầm, Thanh Lâm (huyện Ba Chẽ), xã Đồng Sơn (huyện

Hoành Bồ) bị xói mòn mạnh và khô hạn trung bình áp dụng biện pháp trồng rừng, trổng cỏ phục vụ chăn nuôi. Khi

lớp có lớp thực bì tình trạng xói mòn và khô hạn đất sẽ giảm thiểu.

- Khu vực đất khoanh nuôi, phục hồi rừng được tưới nhờ mưa trên đất vàng nhạt trên đá cát thuộc xã Kỳ Thượng

(huyện Hoành Bồ); đất rừng trồng được tưới nhờ mưa trên đất vàng nhạt trên đá cát thuộc xã Lương Mông (huyện Ba

Chẽ), xã Tân Dân (huyện Hoành Bồ), phường Vàng Danh, xã Thượng Yên Công (Tp. Uông Bí), xã An Sinh (Tx.

Đông Triều), phường Đông Mai (Tx. Quảng Yên) cần duy trì, bảo vệ hệ sinh thái rừng, làm đa dạng hệ sinh thái rừng

tiến tới xây dựng hệ sinh thái rừng tiệm cận với tự nhiên nhằm thiết lập lại các cân bằng trong đất từ đó xói mòn và

khô hạn đất được giảm thiểu.

Do suy giảm độ

phì nặng và khô

hạn trung bình

- Khu vực đất trồng cây ăn quả được tưới nhờ mưa trên đất đỏ vàng biến đổi do trồng lúa thuộc Bình Khê, Tràng

Lương (Tx. Đông Triều) cần trồng cây theo đường đồng mức, trồng theo băng nông lâm kết hợp đồng thời trồng các

loại cây họ đậu, lạc để vừa tăng diện tích che phủ bề mặt đất vừa giảm lượng nước bốc hơi vô ích qua bề mặt đất từ đó

làm giảm mức độ khô hạn đất, hạn chế tình trạng xói mòn.

265

KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ

I. Kết luận

1. Quảng Ninh là tỉnh thuộc vùng Đồng bằng sông Hồng có địa hình chủ

yếu là dốc, chia cắt mạnh; khí hậu phân hóa theo hai mùa rõ rệt, mùa mưa có

lượng mưa lớn tập trung và nóng, mùa đông lạnh ít mưa có hạn nhẹ theo tiểu

khu vực. Tài nguyên đất và rừng khá phong phú cùng hệ thống sông ngòi phức

tạp, trong điều kiện ảnh hưởng khá rõ nét của biến đổi khí hậu đã tạo cho đất

Quảng Ninh có tiềm năng thoái hóa, nhất là ở loại hình xói mòn đất do mưa.

Hệ thống sông, kênh, rạch dày đặc với nhiều cửa sông lớn tạo nguy cơ

nước mặn tiến sâu vào trong nội đồng, đồng thời chịu ảnh hưởng khá rõ nét của

biến đổi khí hậu đã làm cho đất tỉnh Quảng Ninh tiềm ẩn nguy cơ bị thoái hóa,

nhất là ở các loại hình mặn hóa, phèn hóa, sạt lở, xói lở ven bờ.

Điều kiện kinh tế - xã hội và hạ tầng tuy đã phát triển song việc ưu tiên

đầu tư cho sản xuất nông nghiệp còn hạn chế vì vậy đất bị thoái hóa do tổng hợp

từ điều kiện tự nhiên khắc nghiệt và hoạt động khai thác sử dụng đất, khai thác

tài nguyên rừng chưa hoàn toàn hợp lý.

2. Kết quả điều tra thoái hóa đất tại địa bàn tỉnh Quảng Ninh cho thấy:

- Trong tổng diện tích điều tra là 493.903 ha của tỉnh đã có 422.252 ha bị

thoái hóa (chiếm 85,49% diện tích điều tra), trong đó: thoái hóa nặng với 71.520

ha (chiếm 14,48%); thoái hóa trung bình với 185.501 ha (chiếm 37,56%) và

thoái hóa nhẹ 165.231 ha (chiếm 33,45%).

- Trên địa bàn tỉnh xuất hiện 6 loại hình thoái hóa là: đất bị xói mòn, đất

bị suy giảm độ phì, đất bị mặn hóa, đất bị phèn hóa, đất bị khô hạn và đất bị kết

von. Trong đó:

+ Diện tích đất bị xói mòn do mưa là 281.583 ha, chiếm 57,01% diện

tích điều tra. Diện tích đất bị xói mòn mạnh là 34.029 ha, diện tích đất bị xói

mòn trung bình là 170.970 ha và diện tích đất bị xói mòn yếu là 76.584 ha.

+ Diện tích đất bị suy giảm độ phì là 304.764 ha, chiếm 61,71% diện tích

điều tra của tỉnh. Diện tích đất bị suy giảm độ phì nặng là 70.780 ha, diện tích

đất bị suy giảm độ phì trung bình là 96.623 ha và diện tích đất bị suy giảm độ

phì nhẹ là 137.361 ha.

+ Diện tích đất bị khô hạn là 136.403 ha, chiếm 27,62% diện tích điều tra

của tỉnh. Diện tích đất bị khô hạn trung bình là 93.032 ha và diện tích đất bị khô

hạn nhẹ là 43.371 ha.

266

+ Diện tích đất bị kết von là 3.299 ha, chiếm 0,67% diện tích điều tra của

tỉnh. Diện tích đất bị kết von trung bình là 488 ha và diện tích đất bị kết von nhẹ

là 2.811 ha.

+ Diện tích đất bị mặn hóa là 25.079, chiếm 5,08% diện tích điều tra của

tỉnh. Diện tích đất bị mặn hóa nặng là 5.885 ha, diện tích đất bị mặn hóa trung

bình là 8.859 ha, diện tích đất bị mặn hóa nhẹ là 10.335 ha.

+ Diện tích đất bị phèn hóa là 7.358 ha, chiếm 1,49% diện tích điều tra của

tỉnh. Diện tích đất bị phèn hóa nặng là 3.220 ha, diện tích đất bị phèn hóa trung

bình là 610 ha, diện tích đất bị phèn hóa nhẹ là 3.528 ha.

- Kết quả đánh giá thoái hóa đất theo mục đích sử đụng đất đã xác định được

các mục đích sử dụng đất khác nhau có mức độ thoái hóa khác nhau, cụ thể:

+ Đất sản xuất nông nghiệp có 47.993 ha đất bị thoái hóa, chiếm

80,59% diện tích điều tra của loại đất, trong đó diện tích đất bị thoái hóa nặng

là 9.019 ha.

+ Đất lâm nghiệp có 317.727 ha bị thoái hóa, chiếm 90,36% diện tích điều

tra của loại đất, trong đó diện tích bị thoái hóa nặng là 44.780 ha.

+ Đất nuôi trồng thủy sản có 13.439 ha đất bị thoái hóa, chiếm 51,70%

diện tích điều tra của loại đất, trong đó diện tích bị thoái hóa nặng là 3.477 ha.

+ Đất bằng chưa sử dụng có 18.629 ha đất bị thoái hóa, chiếm 64,99% diện


+ Đất đồi núi chưa sử dụng có 24.464 ha đất bị thoái hóa, chiếm

87,15% diện tích điều tra của loại đất, trong đó diện tích đất bị thoái hóa nặng

là 10.352 ha.

- Các địa phương khác nhau cũng có diện tích đất bị thoái hóa theo mức

độ khác nhau, trong đó:

+ Thoái hóa mức nặng tập trung trên địa bàn các huyện, thành phố: Móng

Cái (chiếm 15,85%), Tiên Yên (chiếm 14,95%), Ba Chẽ (chiếm 10,87%), Bình

Liêu (chiếm 10,47%), Hải Hà (chiếm 9,39%) và Uông Bí chiếm tỷ lệ thấp nhất

(2,23% diện tích đất bị thoái hóa nặng toàn tỉnh);

+ Thoái hóa mức trung bình tập trung trên địa bàn các các huyện: Hoành

Bồ (chiếm 25,22%), Tiên Yên (chiếm 12,37%), Ba Chẽ (chiếm 10,68%) và Bình

Liêu (chiếm 10,22% diện tích đất bị thoái hóa mức trung bình toàn tỉnh);

+ Thoái hóa mức nhẹ tập trung trên địa bàn huyện, thị xã, thành phố: Ba

Chẽ (chiếm 14,04%), Đông Triều (chiêm 12,67%), Hoành Bồ (chiếm 12,38%),

267

Hải Hà (chiếm 10,24%) và Hạ Long chiếm tỷ lệ thấp nhất (2,00% diện tích bị

thoái hóa mức nhẹ toàn tỉnh).

3. Nguyên nhân thoái hóa đất bao gồm 2 nhóm nguyên nhân chính:

+ Nguyên nhân tự nhiên: ảnh hưởng của khí hậu và biến đổi khí hậu; ảnh

hưởng của địa hình; ảnh hưởng của thủy văn, hải văn.

+ Nguyên nhân từ sử dụng đất của con người: công tác quản lý, sử dụng

đất; quản lý, khai thác tài nguyên rừng; quản lý khai thác tài nguyên đất; áp lực

sử dụng đất (do tăng trưởng kinh tế và gia tăng dân số).

4. Giải pháp hạn chế quá trình thoái hóa đất phục vụ quản lý sử dụng đất

bền vững.

Các biện pháp, giải pháp khắc phục thoái hóa đất được đề xuất, bao gồm:

Các giải pháp quản lý, sử dụng đất (5 nhóm giải pháp: cơ chế chính sách;

quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất, quản lý bảo vệ rừng; quản lý tài nguyên đất;

thủy lợi; ứng dụng, chuyển giao khoa học công nghệ);

Các giải pháp kỹ thuật trong phòng chống suy thoái đất và phục hồi đất

thoái hóa (5 nhóm giải pháp: chống xói mòn, rửa trôi, hủy hoại đất; cải tạo sử

dụng đất mặn, phèn; chuyển đổi cơ cấu cây trồng; triển khai mô hình bảo vệ và

cải tạo đất; giải pháp cụ thể cho các vùng đất thoái hóa).

II. Kiến nghị

Trên cơ sở kết quả đánh giá thoái hóa đất, đề nghị UBND tỉnh Quảng

Ninh chỉ đạo:

- Công bố kết quả thoái hóa đất trên cổng thông tin điện tử của tỉnh, gửi

công văn về các huyện có khu vực đất bị thoái hóa.

- Tuyên truyền các Sở ban ngành, UBND cấp huyện làm tốt công tác

khuyến nông, tuyên truyền người sử dụng đất triển khai các mô hình trồng cây

theo đường đồng mức, trồng cây hàng năm có các đai rừng che chắn; điều chỉnh

quy hoạch sử dụng đất, quy hoạch chuyển đổi cơ cấu cây trồng nhằm bảo vệ, cải

tạo đất, phòng chống suy thoái đất.

Ngoài việc kiểm soát chặt chẽ về diện tích đất lúa, đất rừng phòng hộ và

đất rừng đặc dụng, cần tăng cường kiểm soát về chất lượng, trữ lượng rừng để

đảm bảo hệ số che phủ của đất.

DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO

1. Bản đồ và báo cáo tổng hợp kết quả dự án "Điều tra, đánh giá thoái

hóa đất vùng Đồng bằng sông Hồng và vùng Đông Nam Bộ phục vụ quản lý sử

dụng đất bền vững"

2. Bản đồ và báo cáo thuyết minh dự án "Điều tra bổ sung, chỉnh lý xây

dựng bản đồ đất tỉnh Quảng Ninh năm 2005 tỷ lệ 1/100.000"

3. Báo cáo thuyết minh, số liệu kiểm kê đất đai các năm 2010, 2014 (cấp

tỉnh + cấp huyện)

4. Báo cáo hiện trạng môi trường tỉnh Quảng Ninh giai đoạn (2011 -

2015)

5. Báo cáo diện tích rừng và đất lâm nghiệp các năm 2010, 2011, 2012,

2013 tỉnh Quảng Ninh

6. Báo cáo tổng hợp dự án “Quy hoạch phát triển ngành Nông, Lâm

nghiệp và Thủy lợi tỉnh Quảng Ninh đến năm 2020 và tầm nhìn đến năm 2030”

7. Báo cáo tổng hợp dự án “Quy hoạch phát triển ngành thủy sản tỉnh

Quảng Ninh đến năm 2020, tầm nhìn đến năm 2030”

8. Báo cáo tổng hợp dự án “Kế hoạch hành động ứng phó với biển đổi khí

hậu của tỉnh Quảng Ninh giai đoạn 2011 - 2015 tầm nhìn 2020”

9. Báo cáo tổng hợp dự án “Quy hoạch tài nguyên nước tỉnh Quảng Ninh

giai đoạn 2010 - 2020 và định hướng đến năm 2030”

10. Báo cáo tổng hợp dự án “Quy hoạch môi trường tỉnh Quảng Ninh đến

năm 2020, tầm nhìn đến năm 2030”

11. Các biểu đồ sinh khí hậu Việt Nam giai đoạn 1960 - 2000

12. Báo cáo tổng hợp “Quy hoạch tổng thể phát triển kinh tế - xã hội tỉnh

Quảng Ninh đến năm 2020 và định hướng đến năm 2030” (phê duyệt theo

Quyết định số 2622/QĐ-TTg ngày 31/12/2013 của Thủ tướng Chính phủ)

13. Kết quả kiểm kê rừng năm 2014 tỉnh Quảng Ninh (Báo cáo thuyết

minh + Bản đồ)

14. Niên giám thống kê tỉnh Quảng Ninh các năm 2015, 2016

15. Số liệu thống kê đất đai các năm 2015, 2016 (cấp tỉnh + cấp huyện)

16. Số liệu thống kê năng suất, sản lượng của các cây trồng chính; năng

suất, sản lượng thủy sản trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh từ năm 2011 đến 2015

17. Tập số liệu khí tượng thủy văn đặc trưng theo tháng tại các điểm đo

tỉnh Quảng Ninh giai đoạn 2000 - 2015

Documents

Các vấn đề cần lưu tâm khi đánh giá thoái hóa đất tỉnh Cà Mau · 2018-04-19 · ĐỘ PHÌ NHIÊU HIỆN TẠI CỦA ĐẤT TỈNH QUẢNG NINH ... II. ĐỀ