ÇED KAVRAMI TARİHÇESİ ÇED KAVRAMI TARİHÇESİ VE VE

DSİ UYGULAMALARIDSİ UYGULAMALARI

M. Sait TAHMİSCİOĞLUM. Sait TAHMİSCİOĞLU

Çevre Şube MüdürüÇevre Şube Müdürü

ETÜD VE PLAN DAİRESİ BAŞKANLIĞIETÜD VE PLAN DAİRESİ BAŞKANLIĞI

ÇEVREÇEVRE

İnsan, tarih, kültür ve tabiat İnsan, tarih, kültür ve tabiat varlıklarının birbiriyle ilişki ve etkileşim varlıklarının birbiriyle ilişki ve etkileşim içinde bulunduğu bir sistemdir.içinde bulunduğu bir sistemdir.

Başta endüstrileşme olmak üzere Başta endüstrileşme olmak üzere kentleşme ve benzeri değişimler kentleşme ve benzeri değişimler sonucunda bu sistemdeki bozulmalar sonucunda bu sistemdeki bozulmalar çevresel sorunlar olarak ABD ve batı çevresel sorunlar olarak ABD ve batı ülkelerinin gündemine 1960 lı yıllarda ülkelerinin gündemine 1960 lı yıllarda girmeye başlamıştırgirmeye başlamıştır

1970 li yıllarda ise sorunlar ivme 1970 li yıllarda ise sorunlar ivme kazanarak uluslararası platformlarda kazanarak uluslararası platformlarda tartışma konusu olmaya başlamıştırtartışma konusu olmaya başlamıştır

20. Yüzyılın sonları çevre sorunlarının 20. Yüzyılın sonları çevre sorunlarının kriz boyutlarına taşınmasına sahne kriz boyutlarına taşınmasına sahne olmuştur.olmuştur.

Kriz Boyutuna Varan Çevresel SorunlarKriz Boyutuna Varan Çevresel Sorunlar

Alıcı ortamların kirlilik özümseme Alıcı ortamların kirlilik özümseme kapasitelerinin aşılmaya başlanması,kapasitelerinin aşılmaya başlanması,

Doğal ortamdaki dengelerin geri Doğal ortamdaki dengelerin geri dönüşümü zor bir şekilde değişmesi,dönüşümü zor bir şekilde değişmesi,

Çevre kirliliği kaynaklı büyük ölçekli insan Çevre kirliliği kaynaklı büyük ölçekli insan sağlığı sorunlarının gündeme gelmesi,sağlığı sorunlarının gündeme gelmesi,

Doğal kaynakların hızla tüketilmesi.Doğal kaynakların hızla tüketilmesi.

Alınabilecek ÖnlemlerAlınabilecek Önlemler

1. Sorunlar oluştuktan sonra ortadan 1. Sorunlar oluştuktan sonra ortadan kaldırmak (onarımcı yaklaşım, boru kaldırmak (onarımcı yaklaşım, boru sonu kirlilik kontrolü)sonu kirlilik kontrolü)

2. Sorunlar oluşmadan önlemek 2. Sorunlar oluşmadan önlemek (önleyici yaklaşım)(önleyici yaklaşım)

BM İnsan ve Çevre Konferansı 5 BM İnsan ve Çevre Konferansı 5 Haziran 1972Haziran 1972

Sonuç bildirisinde, Dünyanın birçok Sonuç bildirisinde, Dünyanın birçok yöresinde giderek önemli boyutlara yöresinde giderek önemli boyutlara ulaşma eğilimi gösteren ve çevre ulaşma eğilimi gösteren ve çevre sorunlarının tüm insanlığı tehdit eden bir sorunlarının tüm insanlığı tehdit eden bir problem haline geldiğini ve insanlığın bu problem haline geldiğini ve insanlığın bu ortak problemine ancak koordineli bir ortak problemine ancak koordineli bir çalışma ile ortak çözümler getirilebileceğini çalışma ile ortak çözümler getirilebileceğini vurgulamıştır.vurgulamıştır.

UNEP- Bileşmiş Milletler Çevre UNEP- Bileşmiş Milletler Çevre ProgramıProgramı

BM Çevre ve Kalkınma Komisyonu’ BM Çevre ve Kalkınma Komisyonu’ (UNEP) nun kuruluşundan beri birinci (UNEP) nun kuruluşundan beri birinci derecede önem verdiği çalışma derecede önem verdiği çalışma alanlarından biri, özellikle gelişmekte olan alanlarından biri, özellikle gelişmekte olan ülkelerde ÇED uygulamaları için etkili ülkelerde ÇED uygulamaları için etkili yöntemlerin geliştirilmesi olmuştur.yöntemlerin geliştirilmesi olmuştur.

Gelişmekte Olan ÜlkelerGelişmekte Olan Ülkeler

Gelişmekte olan ülkelerde çevre Gelişmekte olan ülkelerde çevre sorunlarına yaklaşımdaki bu felsefe sorunlarına yaklaşımdaki bu felsefe değişikliğinin yanısıra ve belki de buna değişikliğinin yanısıra ve belki de buna paralel olarak, uluslararası finans paralel olarak, uluslararası finans kuruluşları da destekleyecekleri projeler kuruluşları da destekleyecekleri projeler için çevresel etki değerlendirmesini şart için çevresel etki değerlendirmesini şart koşmaya başlamışlardır.koşmaya başlamışlardır.

ABD, dünyadaki ilk ülke olarak on yıllık bir politik ABD, dünyadaki ilk ülke olarak on yıllık bir politik tartışma sürecinin sonunda, 1 ocak 1970 tartışma sürecinin sonunda, 1 ocak 1970 tarihinde yürürlüğe giren Ulusal Çevre Politikası tarihinde yürürlüğe giren Ulusal Çevre Politikası Kanunu (NEPA) ile ÇED’i federal projeler için bir Kanunu (NEPA) ile ÇED’i federal projeler için bir zorunluluk haline getirmiştir.zorunluluk haline getirmiştir.

Bu örneği izleyen çeşitli Avrupa ülkeleri ve Bu örneği izleyen çeşitli Avrupa ülkeleri ve Kanada 1970 li yılların başlarında önce çevre Kanada 1970 li yılların başlarında önce çevre sorunları ile ilgilenecek devlet örgütlerini sorunları ile ilgilenecek devlet örgütlerini geliştirmişler ve yasal düzenlemelere geliştirmişler ve yasal düzenlemelere başlamışlardır.başlamışlardır.

1980 ve sonraki yıllarda ise ÇED, 1980 ve sonraki yıllarda ise ÇED, uluslar arası kuruluşların uluslar arası kuruluşların gündemine alınmış, karar gündemine alınmış, karar metinlerine ve sözleşmelerine metinlerine ve sözleşmelerine girmiştir. girmiştir.

AB Birinci Eylem Programı 1973AB Birinci Eylem Programı 1973

1973 de AB bünyesinde “Birinci Çevre Eylem 1973 de AB bünyesinde “Birinci Çevre Eylem Programı” yürürlüğe konulmuştur. 1973-1976 Programı” yürürlüğe konulmuştur. 1973-1976 yıllarını kapsayan bir program çevresinde yıllarını kapsayan bir program çevresinde Topluluk, bugünki ve gelecekteki ekonomik Topluluk, bugünki ve gelecekteki ekonomik gelişmeye bir baz oluşturmak amacıyla, çevre gelişmeye bir baz oluşturmak amacıyla, çevre kirliliğini önleyecek ve tabii kaynakların akılcı bir kirliliğini önleyecek ve tabii kaynakların akılcı bir biçimde kullanımını sağlayacak etkin bir çevre biçimde kullanımını sağlayacak etkin bir çevre politikasını uygulamaya başlamıştır. politikasını uygulamaya başlamıştır.

AB İkinci Çevre Eylem ProgramıAB İkinci Çevre Eylem Programı

1977-1981 yılları arasındaki dönemi 1977-1981 yılları arasındaki dönemi kapsayan 2. Çevre Eylem Proğramı çevre kapsayan 2. Çevre Eylem Proğramı çevre politikasında ÇED uygulamalarını politikasında ÇED uygulamalarını destekleyerek, çevre politikalarının destekleyerek, çevre politikalarının sorunları giderici olmaktanda ileri, önleyici sorunları giderici olmaktanda ileri, önleyici olmaları niteliğini kazanmasını sağlamıştır.olmaları niteliğini kazanmasını sağlamıştır.

AB Üçüncü Eylem PlanıAB Üçüncü Eylem Planı

1982-1986 yılları dönemi kapsar. Başlatıcı 1982-1986 yılları dönemi kapsar. Başlatıcı niteliği olan, ancak uygulanabilmesi için niteliği olan, ancak uygulanabilmesi için belli süreler verilen AB ÇED yönergesi 27 belli süreler verilen AB ÇED yönergesi 27 Haziran 1985 tarihinde bu dönem de Haziran 1985 tarihinde bu dönem de yürürlüğe girmiştir.yürürlüğe girmiştir.

AB Dördüncü Çevre Eylem PlanıAB Dördüncü Çevre Eylem Planı

1987-1992 yılları arası dönemde çevre 1987-1992 yılları arası dönemde çevre korumanın ekonomik ve sosyal kalkınmanın bir korumanın ekonomik ve sosyal kalkınmanın bir gereği olduğu vurgulanmış, Topluluğun uluslar gereği olduğu vurgulanmış, Topluluğun uluslar arası piyasada rekabet şansını artırması için arası piyasada rekabet şansını artırması için daha katı çevre normlarının çıkarılması daha katı çevre normlarının çıkarılması istenmiştir. 27 haziran 1985 tarihli ÇED istenmiştir. 27 haziran 1985 tarihli ÇED Yönergesinin etkin bir şekilde uygulanması Yönergesinin etkin bir şekilde uygulanması istenmiştir.istenmiştir.

AB Beşinci Çevre Eylem Programı AB Beşinci Çevre Eylem Programı

AB, sözü edilen her dört programdaki ilke AB, sözü edilen her dört programdaki ilke ve ve hedefleri daha geniş bir şekilde içine ve ve hedefleri daha geniş bir şekilde içine alan ve 1993-2000 yıllarını kapsayan “ alan ve 1993-2000 yıllarını kapsayan “ Beşinci Çevre Eylem Programı” 17 Mayıs Beşinci Çevre Eylem Programı” 17 Mayıs 1993 tarihinde imzalayarak yürürlüğe 1993 tarihinde imzalayarak yürürlüğe koymuştur.koymuştur.

ÜLKEMİZDEÜLKEMİZDE

Bütün insanlığın ortak varlığı olarak Bütün insanlığın ortak varlığı olarak tanımlanan çevreye ülkemizde de artık tanımlanan çevreye ülkemizde de artık uluslar arası bağlayıcı hükümlerle uluslar arası bağlayıcı hükümlerle yaklaşılmakta ve ülkeler arası hukuki yaklaşılmakta ve ülkeler arası hukuki paralellik oluşturulmaya çalışılmaktadır.paralellik oluşturulmaya çalışılmaktadır.

YASAL TANIMYASAL TANIM11 Ağustos 1983 tarih ve 18132 sayılı Resmi Gazetede 11 Ağustos 1983 tarih ve 18132 sayılı Resmi Gazetede yayınlanarak yürürlüğe giren Çevre Kanunu’nun 10 uncu yayınlanarak yürürlüğe giren Çevre Kanunu’nun 10 uncu

maddesi:maddesi:

““Gerçekleştirmeyi planladıkları faaliyetleri sonucu Gerçekleştirmeyi planladıkları faaliyetleri sonucu çevre sorunlarına yol açabilecek kurum, kuruluş ve çevre sorunlarına yol açabilecek kurum, kuruluş ve işletmeler bir Çevresel Etki Değerlendirme (ÇED) işletmeler bir Çevresel Etki Değerlendirme (ÇED) Raporu hazırlarlar. Bu raporda çevreye yapılabilecek Raporu hazırlarlar. Bu raporda çevreye yapılabilecek tüm etkiler göz önünde bulundurularak, çevre tüm etkiler göz önünde bulundurularak, çevre kirlenmesine neden olabilecek atık ve atıkların ne kirlenmesine neden olabilecek atık ve atıkların ne şekilde zararsız hale getirilebileceği ve bu hususta şekilde zararsız hale getirilebileceği ve bu hususta alınacak önlemler belirtilir. ÇED Raporu’nun hangi alınacak önlemler belirtilir. ÇED Raporu’nun hangi tip projelerde isteneceği, içereceği hususlar ve tip projelerde isteneceği, içereceği hususlar ve hangi makamca onaylanacağına dair esaslar hangi makamca onaylanacağına dair esaslar yönetmelikle belirlenir.”yönetmelikle belirlenir.”

Ülkemizde Çıkarılan ÇEDÜlkemizde Çıkarılan ÇEDYönetmelikleriYönetmelikleri

ÇED YönetmeliğiÇED Yönetmeliği 7 Şubat 1993 7 Şubat 1993 23 Haziran 1997 23 Haziran 1997 6 Haziran 2002 6 Haziran 2002 16 Aralık 2003 (Yürürlükte)16 Aralık 2003 (Yürürlükte)

YÖNETMELİKTEYÖNETMELİKTE

ÇED: Gerçekleştirilmesi planlanan projelerin ÇED: Gerçekleştirilmesi planlanan projelerin çevreye olabilecek olumlu yada olumsuz çevreye olabilecek olumlu yada olumsuz etkilerinin belirlenmesinde, olumsuz yöndeki etkilerinin belirlenmesinde, olumsuz yöndeki etkilerin önlenmesi yada çevreye zarar etkilerin önlenmesi yada çevreye zarar vermeyecek ölçüde en aza indirilmesi için vermeyecek ölçüde en aza indirilmesi için alınacak önlemlerin, seçilen yer ile teknoloji alınacak önlemlerin, seçilen yer ile teknoloji alternatiflerinin belirlenerek değerlendirilmesinde alternatiflerinin belirlenerek değerlendirilmesinde ve projelerin uygulanmasının izlenmesi ve ve projelerin uygulanmasının izlenmesi ve kontrolünde sürdürülecek çalışmalardır.kontrolünde sürdürülecek çalışmalardır.

Çevre Bakanlığı SözlüğündeÇevre Bakanlığı Sözlüğünde

ÇED:Yeni gelişme ve projelerin çevreye ÇED:Yeni gelişme ve projelerin çevreye olabilecek sürekli yada geçici potansiyel olabilecek sürekli yada geçici potansiyel etkilerinin, sosyal sonuçları ve alternatif etkilerinin, sosyal sonuçları ve alternatif çözümleri de içine alacak biçimde analizi ve çözümleri de içine alacak biçimde analizi ve değerlendirilmesidirdeğerlendirilmesidir..

ÇEDÇED

Yasal prosedür, politika, program, proje ve Yasal prosedür, politika, program, proje ve işletme koşullarının biyojeofiziksel çevre ile işletme koşullarının biyojeofiziksel çevre ile insan sağlığına ve mutluluğuna olan etkilerinin insan sağlığına ve mutluluğuna olan etkilerinin belirlenmesi; bu etkilerin boyutlarının önceden belirlenmesi; bu etkilerin boyutlarının önceden tespiti ve çalışma sonuçlarının yorumlanması ve tespiti ve çalışma sonuçlarının yorumlanması ve yayınlanması işlemleri.yayınlanması işlemleri.

ÇEDÇED

Öngörülen bir faaliyetin olumlu ve olumsuz Öngörülen bir faaliyetin olumlu ve olumsuz yönlerinin belirlenmesi, önceden tesbiti ve yönlerinin belirlenmesi, önceden tesbiti ve tanımlanması işlemleri; Çed’ in yararlı olabilmesi tanımlanması işlemleri; Çed’ in yararlı olabilmesi için, kamuoyu ve karar verici mercilerce için, kamuoyu ve karar verici mercilerce anlaşılabilir bir dilde yazılması ve çevre anlaşılabilir bir dilde yazılması ve çevre konusunda geçerli kriterlere dayandırılması konusunda geçerli kriterlere dayandırılması gereklidir.gereklidir.

ÇED: Öngörülen bir faaliyetin çevre kalitesi ÇED: Öngörülen bir faaliyetin çevre kalitesi üzerindeki etkilerinin hesaplanması yöntemlerine üzerindeki etkilerinin hesaplanması yöntemlerine verilen isimdir. (Vesilind,1979)verilen isimdir. (Vesilind,1979)

ÇED: Bir projenin sonucunda ortaya çıkabilecek ÇED: Bir projenin sonucunda ortaya çıkabilecek her türlü anlamlı çevresel ve sosyal etkilerin her türlü anlamlı çevresel ve sosyal etkilerin değerlendirilmesidir. (Battelle Institude, 1978)değerlendirilmesidir. (Battelle Institude, 1978)

Yasal prosedürlerin, politikaların,programların, Yasal prosedürlerin, politikaların,programların, projelerin ve işletme koşullarının biyojeofiziksel projelerin ve işletme koşullarının biyojeofiziksel çevre ile insan sağlığına ve mutluluğuna olan çevre ile insan sağlığına ve mutluluğuna olan etkilerinin belirlenmesi ve bu etkilerin etkilerinin belirlenmesi ve bu etkilerin boyutlarının önceden tesbiti için yapılan boyutlarının önceden tesbiti için yapılan çalışmalar; çalışma sonuçlarının yorumlanması çalışmalar; çalışma sonuçlarının yorumlanması ve yayınlanması işlemleri (Munn, 1979)ve yayınlanması işlemleri (Munn, 1979)

Öngörülen bir faaliyetin olumlu ve olumsuz Öngörülen bir faaliyetin olumlu ve olumsuz yönlerinin (zarar ve yararlarının) belirlenmesi, yönlerinin (zarar ve yararlarının) belirlenmesi, önceden tesbiti ve tanımlanması işlemleri; ÇED’ önceden tesbiti ve tanımlanması işlemleri; ÇED’ in yararlı olabilmesi için, kamuoyu ve karar verici in yararlı olabilmesi için, kamuoyu ve karar verici mercilerce anlaşılabilir bir dilde yazılması ve mercilerce anlaşılabilir bir dilde yazılması ve ülkede çevre konusunda geçerli olan kriterlere ülkede çevre konusunda geçerli olan kriterlere dayandırılması gereklidir dayandırılması gereklidir

(Clark, 1984).(Clark, 1984).

ÇED, insan faaliyetlerinin su, hava, toprak, insan ÇED, insan faaliyetlerinin su, hava, toprak, insan (ruhsal ve psikolojik ögeleri dahil olmak üzere), (ruhsal ve psikolojik ögeleri dahil olmak üzere), Flora, fauna, ve abiyotik unsurlardan, bu Flora, fauna, ve abiyotik unsurlardan, bu unsaurkar arasındaki karşılıklı ilişkilerden ve unsaurkar arasındaki karşılıklı ilişkilerden ve estetik, doğal ve kültürel ögelerden oluşan estetik, doğal ve kültürel ögelerden oluşan çevreye yapabileceği etkilerin kestirimi ve en aza çevreye yapabileceği etkilerin kestirimi ve en aza indirgenmesi sürecidir (VROM, 1984).indirgenmesi sürecidir (VROM, 1984).

Steinberg (1983) Çed’in Alman planlama Steinberg (1983) Çed’in Alman planlama sistemine girişinde, ÇED’i çevre koruma sistemine girişinde, ÇED’i çevre koruma amaçları ve çevre korumanın önemini sistematik amaçları ve çevre korumanın önemini sistematik olarak mekanizmaya benimseten bir araç olarak olarak mekanizmaya benimseten bir araç olarak tanımlamaktadır. Bir çok planlamada olduğu gibi, tanımlamaktadır. Bir çok planlamada olduğu gibi, ÇED’ de de idari mekanizmanın benimsemediği ÇED’ de de idari mekanizmanın benimsemediği ve uygulamaya koymadığı sistemlerin başarıya ve uygulamaya koymadığı sistemlerin başarıya ulaşmayacağı kabul edilmekte ve çalışmların ulaşmayacağı kabul edilmekte ve çalışmların belli bir politik ağırlık kazanmasına önem belli bir politik ağırlık kazanmasına önem verilmektedir. verilmektedir.

Schmel (1985)’ e göre de Çed, Karar Schmel (1985)’ e göre de Çed, Karar aşamasında bir projenin, düşünülebilen çevreye aşamasında bir projenin, düşünülebilen çevreye olan bütün etkilerini sistemli ve mümkün olduğu olan bütün etkilerini sistemli ve mümkün olduğu kadar kapsamlı bir araya getiren ve kadar kapsamlı bir araya getiren ve değerlendiren ve projenin çevre açısından değerlendiren ve projenin çevre açısından kamuoyuna açıklanmasındaki ilkeleri belirleyen kamuoyuna açıklanmasındaki ilkeleri belirleyen bir çevre politikası aracıdır.bir çevre politikası aracıdır.

Çevreye önemli etkileri olabilecek faaliyetlerle Çevreye önemli etkileri olabilecek faaliyetlerle ilgili projelerin, planlama aşamasından ilgili projelerin, planlama aşamasından başlayarak faaliyetin inşaat, işletme ve başlayarak faaliyetin inşaat, işletme ve faaliyetin sona erdirilmesinden sonra faaliyetin sona erdirilmesinden sonra meydana gelebilecek etkilerinin, proje meydana gelebilecek etkilerinin, proje hakkında karar alınmadan önce bilimsel hakkında karar alınmadan önce bilimsel yöntem ve tekniklerle tahmin edilmesi, yöntem ve tekniklerle tahmin edilmesi, olumsuz etkilerinin önlenmesi ve gerekli olumsuz etkilerinin önlenmesi ve gerekli tedbirlerin tespiti ile projenin tüm uygulama tedbirlerin tespiti ile projenin tüm uygulama aşamalarında bu etkilerin ve tedbirlerin aşamalarında bu etkilerin ve tedbirlerin izlenmesi sürecidir.izlenmesi sürecidir.

ÇEDÇED

ÇED’İN AMACIÇED’İN AMACI

Ekonomik ve sosyal gelişmeye engel Ekonomik ve sosyal gelişmeye engel olmaksızın, çevre değerlerini ekonomik olmaksızın, çevre değerlerini ekonomik politikalar karşısında korumak, planlanan bir politikalar karşısında korumak, planlanan bir faaliyetin yol açabileceği bütün olumsuz faaliyetin yol açabileceği bütün olumsuz çevresel etkilerin önceden tespit edilip, çevresel etkilerin önceden tespit edilip, gerekli tedbirlerin alınmasını sağlamaktır. gerekli tedbirlerin alınmasını sağlamaktır.

İyi bir ÇED Neye Ulaşır ?İyi bir ÇED Neye Ulaşır ?

Etkileri erkenden teşhis eder ve bunları Etkileri erkenden teşhis eder ve bunları azaltacak önlemlerin alınmasını sağlarazaltacak önlemlerin alınmasını sağlar

Proje ile ilgili karar verme işleminde Proje ile ilgili karar verme işleminde çevrenin dikkate alınmasını sağlar çevrenin dikkate alınmasını sağlar

Hükümet otoritelerinin doğru karar Hükümet otoritelerinin doğru karar vermelerine yardımcı olurvermelerine yardımcı olur

ÇED RAPORUÇED RAPORU

Gerçekleştirmeyi planladıkları faaliyetleri Gerçekleştirmeyi planladıkları faaliyetleri sonucu, çevre sorunlarına yol açabilecek sonucu, çevre sorunlarına yol açabilecek kurum, kuruluş ve işletmelerin çevreye kurum, kuruluş ve işletmelerin çevreye yapabileceği tüm olumsuz etkileri göz yapabileceği tüm olumsuz etkileri göz önünde bulundurularak, çevre kirlenmesine önünde bulundurularak, çevre kirlenmesine sebep olabilecek artık ve atıkların ne sebep olabilecek artık ve atıkların ne şekilde zararsız hale getirileceğini ve bu şekilde zararsız hale getirileceğini ve bu hususta alınacak tedbirleri belirten hususta alınacak tedbirleri belirten rapordur.rapordur.

ÇED ne değildir?ÇED ne değildir?

Mümkün olan tüm çevresel bilgilerin Mümkün olan tüm çevresel bilgilerin derlenerek sunulması. derlenerek sunulması.

Çok detaya inerek gereksiz bilgilerin Çok detaya inerek gereksiz bilgilerin sunulmasısunulması

Projeye Nihai Karar VermeProjeye Nihai Karar Verme

ÇED, tek bir kişinin değil, meslek alanlarına ÇED, tek bir kişinin değil, meslek alanlarına göre farklı kişilerin Çevresel Etki göre farklı kişilerin Çevresel Etki Değerlendirmesinin farklı alanlarda Değerlendirmesinin farklı alanlarda uzmanlaşarak çalıştıkları çok disiplinli bir uzmanlaşarak çalıştıkları çok disiplinli bir bilimsel uygulama alanıdır. Dolayısıyla bu bilimsel uygulama alanıdır. Dolayısıyla bu çalışmaları yapan meslek sahiplerinin her çalışmaları yapan meslek sahiplerinin her birinin yalnızca kendi çalışma alanlarının birinin yalnızca kendi çalışma alanlarının ÇED ile ilgili tüm ayrıntılarını bilmeleri ÇED ile ilgili tüm ayrıntılarını bilmeleri yeterlidir.yeterlidir.

ÇED Bir Uzmanlar Ekibi İşidirÇED Bir Uzmanlar Ekibi İşidir

Ancak Çevresel Etki Değerlendirmesinin diğer Ancak Çevresel Etki Değerlendirmesinin diğer alt konularının ayrıntılarını öğrenmeleri alt konularının ayrıntılarını öğrenmeleri gerekmemekle birlikte; temel ÇED kavramlarını gerekmemekle birlikte; temel ÇED kavramlarını ve çalışmanın bütününü iyi biliyor olmaları ve çalışmanın bütününü iyi biliyor olmaları gerekir.gerekir.

Bilimsel ÇED çalışmaları ile elde edilecek Bilimsel ÇED çalışmaları ile elde edilecek sonuçlar bütün bu farklı meslek sahiplerinin sonuçlar bütün bu farklı meslek sahiplerinin ortak ürünü olacaktır, bu nedenle birbirlerinin ortak ürünü olacaktır, bu nedenle birbirlerinin yaptıklarını da bir bütünün parçaları olarak yaptıklarını da bir bütünün parçaları olarak izleyip bilmelidirler.izleyip bilmelidirler.

Not : Tablo sadece bir örnek olarak verilmiştir. ÇED çalışması yapılacak olan faaliyetin niteliğine uygun olarak, Not : Tablo sadece bir örnek olarak verilmiştir. ÇED çalışması yapılacak olan faaliyetin niteliğine uygun olarak, tabloda gösterilen bazı meslek gruplarına görev düşmeyebilir veya tabloda gösterilmemiş meslek gruplarının tabloda gösterilen bazı meslek gruplarına görev düşmeyebilir veya tabloda gösterilmemiş meslek gruplarının

katkısı gerekebilir. katkısı gerekebilir.

Uzaktan Algılama (UA) ve Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) UzmanlarıUzaktan Algılama (UA) ve Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) Uzmanları

Matematik Modelleme UzmanlarıMatematik Modelleme Uzmanları

Flora ve Fauna Flora ve Fauna SosyoloğuSosyoloğu

HidrojeofizikçiHidrojeofizikçiSistem AnalistiSistem Analisti

HidrojeologHidrojeologZiraat Ziraat MühendisiMühendisi

İstatikçiİstatikçiSistematik Sistematik UzmanıUzmanı

HidrologHidrologPedologPedologTarımsal Tarımsal EkonomistEkonomist

Peysaj MimarıPeysaj MimarıZoologZoolog

MeteoroljiMeteorolji

MühendisiMühendisiSu Kimyası Su Kimyası

UzmanıUzmanıJeologJeologUlaşım PlancısıUlaşım PlancısıPeysaj PlancısıPeysaj PlancısıHidrobiyologHidrobiyolog

Sistem AnalistiSistem AnalistiSistem AnalistiSistem AnalistiJeofizik Jeofizik MühendisiMühendisi

Bölge PlancısıBölge PlancısıMimarMimarMikrobiyologMikrobiyolog

Çevre Çevre MühendisiMühendisi

Çevre Çevre MühendisiMühendisi

Jeoloji Jeoloji MühendisiMühendisi

Şehir PlancısıŞehir PlancısıSosyal Sosyal PlanlamacıPlanlamacı

BiyologBiyolog

Hava Kirliliği Hava Kirliliği MühendisiMühendisi

Su Kirliliği Su Kirliliği MühendisiMühendisi

Jeoteknik Jeoteknik MühendisiMühendisiEkonomistEkonomistSosyologSosyologEkologEkolog

AtmosferAtmosferHidrosferHidrosferLitosferLitosferEkonomik Ekonomik ÇevreÇevreSosyal ÇevreSosyal ÇevreFlora,Fauna ve Flora,Fauna ve

ProtistaProtista

ABİYOTİK ÇEVREABİYOTİK ÇEVRESOSYO-EKONOMİK ÇEVRESOSYO-EKONOMİK ÇEVREBİYOTİK BİYOTİK ÇEVREÇEVRE

Prof.Dr. Orhan USLU

DİSİPLİNLERARASI KAPSAMDA ÇED (MORGAN, R.G., 1998)

YER BİLİMLERİ

ÇEVRESEL ETKİ DEĞERLENDİRMESİ

TOPRAK BİLİMİATMOSFERİK

KİMYA

JEOLOJİ

HİDROLOJİKARASAL EKOLOJİ

SUCUL EKOLOJİYAŞAM

BİLİMLERİ

SOSYAL BİLİMLER

HİDROJEOLOJİ

YÖNETİM ÇALIŞMALARI

EKONOMİ

KANUNCOĞRAFYA

OŞİNOGRAFİ

NÜFUS DİNAMİĞİ

ANTROPOLOJİ

SOSYOLOJİ

İKLİM DEĞİŞİMİ

KIYI YÖNETİMİ

EKOLOJİ MÜHENDİSLİĞİ

KÜRESEL KONVENSİYONLAR

TOPRAKMÜH.

MADEN MÜH.

SİSMOLOJİST

JEOLOJİ MÜH.JEOTEKNİK MÜH.

ÇEVRESEL DEĞERLENDİRME

İNŞAATMÜH.

TOPRAK BİLİMCİ

AGRANOMİST

FİZİKO KİMYASAL DURUMÖZEL ŞARTLAR

TEKTONİK AKTİVİTEMİNERAL KAYNAKLAR

ARAZİ KAYMASIÇÖKELME

MATERYALLER

MİNERALOJİST

HİDROJEOLOG

HİDROLOG

İNŞAAT/ SAĞLIK

MÜH.

KİMYACI

SU KİRLEN.KONTROL

MÜH.

HAVAKİRLİLİĞİKONTROL

MÜH.HAVAKALİTE

KİRLENME ANALİSTİ

SESUZMANI

METEORO-LOJİST

JEOLOJİK

TOPR

AK

(Toprak İş)

SU

HİD

RO

LİK

EROZYON(RÜZGAR SU)

ÇAMUR KARARLILIĞISIVILAŞMA

TAŞIMA KAPASİTESİ

YERLEŞME,KALDIRMAARAZİ ÇALIŞMALARI

TOPRAK YAPISIARAZİ KAR

HİDROLOJİK DENGE

TOPRAKSUYU REJİMİ

DRENAJ/KANAL ÇÖKELME

TAŞMALARSU KALİTESİ

YÜZEY SULARIBİYOLOJİK

KAYNAKLARNÜFUS

ARAZİ KULLANIMIİSTİHDAM

FARKLILIK (TÜR VE UZAYSAL) VERİMLİLİK

BİOKİMYASAL/BESİN DEVRİ

RÜZGAR YÖNÜ - HIZI

ÇÖKELMENEMLİLİKSICAKLIK

HAVA KALİTESİGÜRÜLTÜ

SOSYAL ANTROPOLOG

BAHÇEMİMARI

MİMAR

PSİKOLOG

ARKEOLOG

SOSYOLOG

SOSYAL PLANLAMACI

COĞRAFYACI

DEMOGRAPHER

EKONOMİSTŞEHİR PLANLAMACI

ULAŞIM PLANLAMACIPAZAR

ANALİSTİ ZİRAİEKONOMİSİ

İSTATİKÇİ

ÇEVRESELALANLAR VS.

ZİRAATÇİ

SU KALİTE KİRLENME ANALİSTİ

EKONOMİK

ATM

OSF

ERİK

SO

SY

AL

SOSYAL DEĞİŞİKLİKKÜLTÜREL

ÖZELLİKLERESTETİK

ÖZELLİKLERSOSYAL

KURULUŞLARFİZYOLOJİK VE

PSİKOLOJİK ŞARTLAR

SPECIES INVENTORYBİTKİ KOMMUVİTELERİ

BİYOLOGORMANCI

YABAN HAYATI BİYOLOĞU

ZOOLOGBOTANİKÇİ

DOĞAKORUMASI

CLARK ve TURNBULL, 1980

ÇED’in ANA ÖZELLİKLERİÇED’in ANA ÖZELLİKLERİ

1. Planlanan faaliyetin türüne ve kapsamına 1. Planlanan faaliyetin türüne ve kapsamına göre,ÇED çalışmaları iklim, bitki ve hayvan göre,ÇED çalışmaları iklim, bitki ve hayvan popülasyonları, toprak erozyonu su ve hava popülasyonları, toprak erozyonu su ve hava ortamlarının kirlenmesi,toplum sağlığı, ortamlarının kirlenmesi,toplum sağlığı, kentleşme,istihdam ve buna benzer pek çok kentleşme,istihdam ve buna benzer pek çok unsuru; yani insanın fiziksel, biyolojik, sosyal ve unsuru; yani insanın fiziksel, biyolojik, sosyal ve ekonomik çevresinin biribirinden çok farklı ekonomik çevresinin biribirinden çok farklı bileşenlerini kapsamına alabilirbileşenlerini kapsamına alabilir

2. ÇED, bir gelişme programı veya projesi için 2. ÇED, bir gelişme programı veya projesi için ortaya konabilecek çeşitli seçenekler arasında ortaya konabilecek çeşitli seçenekler arasında kıyaslama ve seçim yapmak için uygulanan bir kıyaslama ve seçim yapmak için uygulanan bir yaklaşımdır. Planlanan faaliyetin ne olacağı yaklaşımdır. Planlanan faaliyetin ne olacağı konusunda karar verildikten ve kesin projeler konusunda karar verildikten ve kesin projeler geliştirildikten sonra ÇED yapılmaz. ÇED geliştirildikten sonra ÇED yapılmaz. ÇED planlamanın daha ilk aşamalarında uygulanması planlamanın daha ilk aşamalarında uygulanması gereken bir yöntemdir. Gelişme planı gereken bir yöntemdir. Gelişme planı kapsamında ortaya konacak seçeneklerin olumlu kapsamında ortaya konacak seçeneklerin olumlu ve olumsuz ekonomik ve çevresel sonuçları ve olumsuz ekonomik ve çevresel sonuçları ÇED çerçevesi içinde incelenir.ÇED çerçevesi içinde incelenir.

3. ÇED gelecek için yapılan öngörülere 3. ÇED gelecek için yapılan öngörülere (prediction) dayanır. İncelenen tüm tüm (prediction) dayanır. İncelenen tüm tüm seçeneklerin yaratacağı çevresel etkilerin ÇED seçeneklerin yaratacağı çevresel etkilerin ÇED sırasında kestirilmesi gerekir. Çevre birimleri ve sırasında kestirilmesi gerekir. Çevre birimleri ve teknolojisi sayesinde ulaşılan bilgisayar teknolojisi sayesinde ulaşılan bilgisayar modelleri bu kestirimlerin yapılmasını büyük modelleri bu kestirimlerin yapılmasını büyük ölçüde kolaylaştırmıştır. Yapılan bu kestirimlerin ölçüde kolaylaştırmıştır. Yapılan bu kestirimlerin hangi yöntemlerle elde edildikleri ve güven hangi yöntemlerle elde edildikleri ve güven sınırları açıkça belirtilmelidir.sınırları açıkça belirtilmelidir.

4. ÇED yaklaşımı, müstakbel proje ve 4. ÇED yaklaşımı, müstakbel proje ve faaliyetlerin irdelenmesinde, ekonomik fayda ve faaliyetlerin irdelenmesinde, ekonomik fayda ve masraflarla çevresel olguların ortak bir çerçeve masraflarla çevresel olguların ortak bir çerçeve içinde değerlendirilmesini sağlar. Ekonomik ve içinde değerlendirilmesini sağlar. Ekonomik ve çevresel unsurların aynı doküman içinde çevresel unsurların aynı doküman içinde değerlendirilmiş olması, yetkili mercilerin karar değerlendirilmiş olması, yetkili mercilerin karar vermesini kolaylaştırır. Bu değerlendirmelerin vermesini kolaylaştırır. Bu değerlendirmelerin birbirinden bağımsız yapılmış olması halinde, birbirinden bağımsız yapılmış olması halinde, karar mercinin ekonomik veya çevresel olgulara karar mercinin ekonomik veya çevresel olgulara tek yönlü olarak bakarak, sağlıklı bir karara tek yönlü olarak bakarak, sağlıklı bir karara varamaması riski mevcuttur. varamaması riski mevcuttur.

5. ÇED kati projelendirme ve planlama 5. ÇED kati projelendirme ve planlama kararlarının oluşturulduğu son aşama değildir. kararlarının oluşturulduğu son aşama değildir. Bir çed çalışması, karar mercilerine, kararlarını Bir çed çalışması, karar mercilerine, kararlarını sağlıklı bir şekilde verebilmeleri için seçenek sağlıklı bir şekilde verebilmeleri için seçenek üreten ve bu seçeneklerin olumlu ve olumsuz üreten ve bu seçeneklerin olumlu ve olumsuz yönlerini sergileyen bir yaklaşımdır. Bu nedenle, yönlerini sergileyen bir yaklaşımdır. Bu nedenle, bir ÇED çalışması kendi içinde tutarlı bir öneriler bir ÇED çalışması kendi içinde tutarlı bir öneriler listesiyle sonuçlanmalıdır. Kesin kararı ÇED listesiyle sonuçlanmalıdır. Kesin kararı ÇED çalışmasını yapanlar değil yetkili ve sorumlu çalışmasını yapanlar değil yetkili ve sorumlu merciler verirler. merciler verirler.

ÇED AŞAMALARIÇED AŞAMALARI

Hazırlık Çalışmaları ve Projenin TanımlanmasıHazırlık Çalışmaları ve Projenin Tanımlanması Eleme AşamasıEleme Aşaması Kapsam ve Etkilerin BelirlenmesiKapsam ve Etkilerin Belirlenmesi Çevrenin Halihazır Durumunun BelirlenmesiÇevrenin Halihazır Durumunun Belirlenmesi Çevresel Etkilerin Niceliksel Kestirimi ve Çevresel Etkilerin Niceliksel Kestirimi ve

DeğerlendirilmesiDeğerlendirilmesi Gerekli Çevre Koruma Önlemlerinin BelirlenmesiGerekli Çevre Koruma Önlemlerinin Belirlenmesi

ÇED AŞAMALARIÇED AŞAMALARI

Proje Alternatiflerinin Değerlendirilmesi ve Proje Alternatiflerinin Değerlendirilmesi ve Önerilerin HazırlanmasıÖnerilerin Hazırlanması

ÇED Raporlarının HazırlanmasıÇED Raporlarının Hazırlanması ÇED Raporunun Yetkili Organa SunulmasıÇED Raporunun Yetkili Organa Sunulması Çevresel Otoriteler, Diğer İlgili Kuruluşlar ve Çevresel Otoriteler, Diğer İlgili Kuruluşlar ve

Halkla KonsultasyonlarHalkla Konsultasyonlar Karar AşamasıKarar Aşaması Projenin Kesin Proje Olması Durumunda Projenin Kesin Proje Olması Durumunda

Etkilerin İzlenmesi ve DenetimEtkilerin İzlenmesi ve Denetim

ABD’de barajlar üzerinde yapılmış olan 55 ÇED ABD’de barajlar üzerinde yapılmış olan 55 ÇED çalışmasını değerlendiren Ortalana ve Hill (1972), bu çalışmasını değerlendiren Ortalana ve Hill (1972), bu konuda aşağıdaki sistematiği ortaya koymuştur.konuda aşağıdaki sistematiği ortaya koymuştur.

1. Araç ve verim kaybının tespiti,1. Araç ve verim kaybının tespiti,

2. Mevcut yapıların, arkeolojik ve tarihi sit 2. Mevcut yapıların, arkeolojik ve tarihi sit alanlarının kaybı,alanlarının kaybı,

3. Yaban hayvanlarının habitat (yaşam alanı) 3. Yaban hayvanlarının habitat (yaşam alanı) kaybı,kaybı,

4. Estetik kalitedeki değişimler,4. Estetik kalitedeki değişimler,

5. Doğal akarsu mecralarının yok olmasının 5. Doğal akarsu mecralarının yok olmasının getirdiği sonuçlar,getirdiği sonuçlar,

6. Baraj haznesinin oluşturacağı etkiler,6. Baraj haznesinin oluşturacağı etkiler,

7. Baraj haznesinin oluşturacağı su kalite 7. Baraj haznesinin oluşturacağı su kalite değişimleri,değişimleri,

8. Baraj yapısının neden olacağı etkiler,8. Baraj yapısının neden olacağı etkiler,

9. Dolu ve dip savaklarla, su alma yapılarının 9. Dolu ve dip savaklarla, su alma yapılarının etkileri,etkileri,

10. Mansaptaki değişimler,10. Mansaptaki değişimler,

11. Yer altı suyuna etkiler,11. Yer altı suyuna etkiler,

12. Baraj su seviyesi değişiminin etkileri.12. Baraj su seviyesi değişiminin etkileri.

ÇEVRESEL ETKİ ÇEVRESEL ETKİ DEĞERLENDİRME YÖNTEMLERİDEĞERLENDİRME YÖNTEMLERİ

Örtmeler YöntemiÖrtmeler Yöntemi Kontrol Listesi YöntemleriKontrol Listesi Yöntemleri Etkileşim MatrisleriEtkileşim Matrisleri Ağ/Sistem DiyagramlarıAğ/Sistem Diyagramları Kestirim YöntemleriKestirim Yöntemleri

Örtmeler YöntemiÖrtmeler YöntemiNihai çevresel değerlendirme Nihai çevresel değerlendirme haritasıharitası

Ekolojik haritaEkolojik harita

Hidrolojik haritaHidrolojik harita

Meteorolojik haritaMeteorolojik harita

Hava kalitesiHava kalitesi

Toprak ve bitki örtüsüToprak ve bitki örtüsü

Arazi kullanımıArazi kullanımı

Estetik ve kültürel unsurlarEstetik ve kültürel unsurlar

Demografik haritaDemografik harita

Toplumsal emniyet haritası Toplumsal emniyet haritası ( YAS kirlenmesi, radyoaktivite, ( YAS kirlenmesi, radyoaktivite, petrol kirlenmesi, patlamalar, petrol kirlenmesi, patlamalar, toksisite v.b)toksisite v.b)

Topografik haritaTopografik harita

II

I

III

IV

Kontrol Listesi YöntemleriKontrol Listesi Yöntemleri

SİSTEMÖĞESİ

OLASI ETKİLER ÇED İÇİN GEREKLİ BİLGİLER BİLGİ KAYNAKLARI

Hidrolojikdenge

Planlanan faaliyetin hidrolojikdengeye yapacağı etkiler

Projenin kapsam bölgedekimevcut su kaynakları yeraltısularının akarsuların göllerinve diğer su kaynaklarınınyöredeki yerleşimler, flora vefauna açısından önemi

Yatırımcı kişi veya kuruluş

Hidrolog

Hidrojeolog

Yeraltı suyu Projenin yeraltı suyunuetkileyip etkilemeyeceği.Yeraltı suyu kalitesi, miktarı,derinliği, su tablası, eğimler veakım yönlerinin değişipdeğişmeyeceği, sutablasındaki değişimlerintoprağın yapısını etkileyipetkilemeyeceği. Hafriyatlar içinsu tahliyesinin gerekli olupolmadığı.

Projenin kapsamı, su teminedilen kaynakları, atıkuzaklaştırma uygulamalrı,önerilen yüzey kaplamları.Zemnin koşulları, geçirgenlik,süzülme, su tablası, yeraltısuyu besleme bölgesininkonumu, akarsular ve diğer sukütleleri ile olabilecekmuhtemel su alışverişleri

Jeolojik haritalar,Jeoteknik araştırma vesondajlarZemin mekaniği ve yeraltısuyu uzmanlarıYatırımcı kişi veya kuruluş

Doğal veyapaymecralar

Projenin yöredeki doğal veyapay drenaj sistemlerinietkileyip etkilemeyeceği,mecralarda yapılması gerekliolabilecek değişiklikler

Mevcut doğal ve yapaymecraların konum veözellikleri, hidrolojikkapasiteleri, yapım şekilleri,yörenin toprak ve zeminözellikleri

Yerinde incelemelerJeolojik haritalar

Kontrol Listesi YöntemleriKontrol Listesi YöntemleriSİSTEMÖĞESİ

OLASI ETKİLER ÇED İÇİN GEREKLİ BİLGİLER BİLGİ KAYNAKLARI

Sedimentler Planlanan faaliyet sonucundabölgedeki rüsubat artışları olupolmayacağı, su kütlelerininsedimentlerden etkilenmesi

Proje yeri, inşaatın konum vekapsamı, toprağın erozyonpotansiyeli, yağmur sularınınakış yönleri, topoğrafikyapı,erozyon ve sedimentkontrol planları

Yatırımcı kişi veya kuruluşToprak uzmanıYerinde incelemelerTopoğrafik haritalar

Taşkınlar Taşkınlar nedeniyle insanyaşamı ve maddi açıdankarşılaşılabilecek riskler

Projenin kapsamı, 100 yıltekerrürlü taşkınların etkialanları

YatırımcıTopoğragik çalışmalar

Su kalitesi Temin edilecek içme vekullanma sularının standartlarauyup uymadığı (WHO, TS266),alıcı ortamların ilgili standartlarısağlayıp sağlamayacakları,arıtma gereksinimleri,yeraltısuyunun sızma, kirli ve tuzlusularla kirlenme riskleri

Mevcut suların amaçlanankullanım şekillerine görestandartlarkıyaslanması,mevcut vegelecekte gerekli olacak atıksuarıtma tesisleri vekanalizasyon sistemleri, sukaynaklarını koruma planları

Çevre koruma örgütüYatırımcı kişi veya kuruluşHidrologHidrojeologÇevre mühendisi

Yüzeyselsular

Faaliyetin mevcut yüzeyselsuları doldurma, tarama, suçekimi, deşarjı v.b.uygulamalarla olumsuz yöndeetkileyip etkilemeyeceği.Estetik , rekreasyoneldeğerlere olabilecek etkiler.Düşük akımkarakteristiklerinde olasıdeğişmeler.

Projenin konumu ve etki alanı.Yapım ve temizlemeçalışmaları. Su kaynağı ve atıkgiderme alanları. Barajlar vebağlamalar. Debikarakteristikleri ve akışlarınistatistiği. Ekolojik özellikler.Rekreasyon

Yatırımcı kişi veya kuruluşİnşaat mühendisiHidrologBiyologYerinde incelemeler

Etkileşim MatrisleriEtkileşim MatrisleriA B C D E F G H I J K L M N O P Q R S T U

A 1B 1C 1 1 1DE 1 1 1F 1 1 1G 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1H 1 1 1 1 1 1I 1 1 1 1 1 1 1 1 1J 1 1 1 1K 1 1 1 1 1 1 1L 1 1 1 1 1 1 1 1 1M 1 1 1N 1 1 1 1 1 1 1 1O 1 1 1 1 1 1 1 1P 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1Q 1 1 1 1 1 1R 1 1 1 1 1 1 1S 1 1T 1 1 1 1 1U 1 1 1 1

A: akıntılar B: rüzgar C: su sıcaklığı D: ışık E: kıyı bitkileri F: karasal bitkiler G: bakteriler H : böcekler I : Larvalar J : kabuklu hayvanlar K : yengeçler L: diğer yengeçgiller M : derin su balıkları N : taban balıkları O : sucul kuşlar P : yırtıcı kuşlar Q : ötücü kuşlar R : bataklık ve kıyı kuşları S: kara ve av kuşları T : su memelileri U : kara memelileri

Etkileşim MatrisleriEtkileşim MatrisleriA B C D E F G H I J K L M N O P Q R S T U

A 4 1 4 3 4 2 3 3 4 4 4 4 4 4 4 4 3 3 3 4 3B 3 3 2 3 1 2 2 3 3 3 3 3 3 3 3 2 2 3 2C 1 1 4 1 4 2 3 3 4 4 4 4 4 4 4 4 4 3 3 3 4D 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0E 1 2 1 1 5 3 4 4 5 5 5 5 5 5 5 5 5 4 4 4 5F 2 2 2 1 2 2 2 1 1 2 2 2 3 3 4 1 2 2 2 3 4G 2 2 1 3 2 1 2 2 2 2 2 2 1 2 2 2 2 2 3 3 3H 1 1 1 2 1 2 2 2 2 2 2 1 3 3 3 3 4 2 2 2 2I 1 2 2 1 3 3 3 3 1 2 1 2 3 3 3 2 3 3 3 3 3J 2 2 2 2 4 4 4 4 3 3 1 2 3 4 3 3 3 3 3 3 3K 1 1 1 1 2 2 2 2 3 3 2 1 1 1 1 1 3 3 3 4 4L 2 1 2 2 3 4 5 2 2 2 3 1 1 1 1 4 4 4 2 2 2M 3 2 2 2 2 2 1 1 1 1 2 4 4 4 3 3 3 3 2 2 2N 2 2 2 2 2 2 3 3 3 4 1 2 1 1 2 2 2 2 4 4 4O 3 3 1 3 1 2 1 1 1 1 1 2 2 2 2 3 1 4 2 2 2P 3 1 3 2 1 1 1 1 1 1 2 2 2 2 2 2 3 3 3 3 1Q 3 3 3 1 1 1 3 3 3 3 3 3 2 2 2 2 2 1 1 1 1R 3 1 1 1 1 1 1 1 2 2 2 2 2 3 3 1 1 1 1 1 1S 2 2 2 3 1 2 2 2 2 3 3 4 4 4 2 1 1 3 3 3 3T 3 3 3 2 1 1 1 1 1 4 4 4 4 3 3 3 3 3 2 1 2U 2 3 2 1 1 1 2 3 3 3 1 1 1 2 1 4 2 3 2 1 1

A: akıntılar B: rüzgar C: su sıcaklığı D: ışık E: kıyı bitkileri F: karasal bitkiler G: bakteriler H : böcekler I : Larvalar J : kabuklu hayvanlar K : yengeçler L: diğer yengeçgiller M : derin su balıkları N : taban balıkları O : sucul kuşlar P : yırtıcı kuşlar Q : ötücü kuşlar R : bataklık ve kıyı kuşları S: kara ve av kuşları T : su memelileri U : kara memelileri

Ağ/Sistem DiyagramlarıAğ/Sistem Diyagramları

Sedimentler

Navigasyon

Madencilik

Sualtı çayırları

Su kalitesi

Kıyı çizgilerinin korunması

TARAMA

Taban malzemesinin taranması

Taban topografyasının değişimi

Taramada çıkan malzemenin bertarafı

Midye yataklarının bozulması”

Silt ve çamurun uzaklaştırılması

Midyeler için habitat iyileşmesi

Nutrient kirliliğinin azaltılması

Sualtı çayırlarının büyümesinin engellenmesi

Balık habitatlarının yok olması

Ticari midye yetiştiriciliği

Su derinliğinin artması

Yeni kanalların açılması

Tabanda çukurların oluşması

Değerlendirilmesi mümkün olmayan atıklar

Ticari değeri olan kum ve çakıl

Navigasyon iyileşmesi

Sirkülasyonun değişimi

Organik madde parçalanmasının artması

Karada bertaraf

Denize döküm

Katı atık bertarafı

Sualtı çayırlarının büyümesinin durması

Tuzluluğun değişimi

Kirliliğin azalması

Kötü kokuların oluşması

Sulak alanların yok olması

Kıyıda yeni alan kazanılması

Midye yaşam alanlarının kaplanması

Genel su kalitesi

Amatör ve ticari balıkçılık

Genel su kalitesi

Sualtı çayırları

Denize ilişkin sanayi

1 , 2 , 3

Genel su kalitesi

Sulak alanların tahrip edilmesi

1 , 2

Genel su kalitesi

Rekreasyon

Kıyı stabilizasyonu

4

1

4

1

2

3

4

Kestirim YöntemleriKestirim YöntemleriAŞAMA İŞLEMLER SONUÇLAR

Potansiyel etkilerin belirlenmesi

Alternatif aktivitelerin tanımlanması Her alternatif aktivitenin bileşenlerinin

belirlenmesi Etkilerin kaynakları ve nedenlerinin

belirlenmesi Birinci, ikinci ve daha yüksek dereceden

etkilerin tanımlanması Her bir alternatifin oluşturacağı etkilerin

için sebep - sonuç ilişkileri

Her bir alternatif için sebep - sonuç ağları ve kestirim gereken problemlerin tanımlanması

Etkilerin ön değerlendirilmesi

Ön inceleme kriterlerinin tanımlanması Ön kestirimlerin yapılması Etkilerin öneminin değerlendirilmesi

Ön kestirimi yapılan etkilerin kriterlerle kıyaslanması ve ayrıntılı çalışmaların gerekliliğine karar verilmesi

Etkilerin kestirimi için bilgi gereksiniminin belirlenmesi

Bilgi gereksinimini belirleyen faktörler Değişkenlerin tanımı Kestirim sürecinden beklenen çıktılar

Bilgi gereksiniminin envanteri

Kestirim yöntemlerinin seçimi

Gerekli bilgileri üretmek için kullanılabilecek kestirim yöntemlerinin belirlenmesi

Her bir yöntemin yapılan ÇED çalışmasına özgü kestirim amacına uygunluğunun irdelenmesi, avantaj ve dezavantajları. Verilen koşullar çerçevesinde en uygun yönetim seçimi

Kestirim yönteminin seçimi konusunda karar verilmesi ve bu kararın gerekçelerinin belirtilmesi

Etkilerin kestirimi Veri toplanması ve düzenlenmesi Yöntemin hazırlanması ve uyarlanması Kestirim yönteminin uygulanması Sonuçların kalite kontrolü ve

değerlendirilmesi

Eskilerin kestirimi ve sonuçların güvenilirliğinin değerlendirilmesi

Sonuçların sunumu Etkilerin öneminin belirlenmesi Sunum

ÇED raporu

ÇED Değerlendirme TeknikleriÇED Değerlendirme Teknikleri

1-Önceden Tahmin Etme Tekniği1-Önceden Tahmin Etme Tekniğia-Kontrol Listeleri İle (EK III gibi.)a-Kontrol Listeleri İle (EK III gibi.)b-Matrisler (Projedeki Aktiviteler x Çevresel Faktörler)b-Matrisler (Projedeki Aktiviteler x Çevresel Faktörler)c-Nicel (Quantitative) Metotlar Matematik ve nümerik c-Nicel (Quantitative) Metotlar Matematik ve nümerik

modellerden ileri düzey bilgisayar modellerimodellerden ileri düzey bilgisayar modellerid-Network Teknikleri, Dolaylı ve toplam etkinin d-Network Teknikleri, Dolaylı ve toplam etkinin

belirlenmesinde çok etkilidir. Geliştirilmesi zaman alıcıdır, belirlenmesinde çok etkilidir. Geliştirilmesi zaman alıcıdır, her bir çevresel unsur için çok özel ve doğru bilgiyle her bir çevresel unsur için çok özel ve doğru bilgiyle oluşturulmuş Çevresel veri tabanına ihtiyaç vardır.oluşturulmuş Çevresel veri tabanına ihtiyaç vardır.

e- Çakışan Harita Yöntemi . Cografi Bilgi Sistemi (GIS)e- Çakışan Harita Yöntemi . Cografi Bilgi Sistemi (GIS)

ÇED Değerlendirme TeknikleriÇED Değerlendirme Teknikleri

2-Değerlendirme Tekniği2-Değerlendirme Tekniği Daha önceden beri, ÇED Uygulayıcılarından çok Daha önceden beri, ÇED Uygulayıcılarından çok

plancılar tarafından kullanılmıştırplancılar tarafından kullanılmıştır. . a-Fayda-Maliyet Analiz Teknikleri (Cost-Benefit Analysis a-Fayda-Maliyet Analiz Teknikleri (Cost-Benefit Analysis

(CBA))(CBA)) b- Çok Değişkenli Analiz Tekniği (multi-criteria analyses) b- Çok Değişkenli Analiz Tekniği (multi-criteria analyses)

Ağırlıklı Matris Tahmin Tekniğine benzer ve değer Ağırlıklı Matris Tahmin Tekniğine benzer ve değer verme (scoring) yöntemi uygulanır. Bir aşama sonrası verme (scoring) yöntemi uygulanır. Bir aşama sonrası Delphi Metodudur. Anahtar tarafların ve uzman Delphi Metodudur. Anahtar tarafların ve uzman görüşlerinin alınarak uzlaşıya (konsensusa) ulaşma görüşlerinin alınarak uzlaşıya (konsensusa) ulaşma prensibine dayanır.prensibine dayanır.

ÇED KARŞITI GÖRÜŞLERÇED KARŞITI GÖRÜŞLER

1. ÇED kalkınmayı engellemektedir. Kalkınma 1. ÇED kalkınmayı engellemektedir. Kalkınma hamleleri için bir ayak bağıdır.hamleleri için bir ayak bağıdır.

2. Proje maliyetlerini artırmaktadır.2. Proje maliyetlerini artırmaktadır. 3. Zaman alıcıdır.3. Zaman alıcıdır.

ÇED çok güçlü bir planlama enstrümanıdır ve iyi ÇED çok güçlü bir planlama enstrümanıdır ve iyi kullanıldığı takdirde, karar yetkisine sahip kullanıldığı takdirde, karar yetkisine sahip olanların ülkeleri yararına çok daha etkili kararlar olanların ülkeleri yararına çok daha etkili kararlar almalarını sağlayabilir. Çünki ÇED gelişmeyi almalarını sağlayabilir. Çünki ÇED gelişmeyi engellemek veya geciktirmek için değil; engellemek veya geciktirmek için değil; kalkınmanın insan, toplum, çevre ve ekonomi kalkınmanın insan, toplum, çevre ve ekonomi açısından geniş zaman perspektifleri içinde en açısından geniş zaman perspektifleri içinde en sağlıklı bir biçimde gerçekleşmesi amacıyla sağlıklı bir biçimde gerçekleşmesi amacıyla ortaya konmuş bir yaklaşımdır. Bu yaklaşımın ortaya konmuş bir yaklaşımdır. Bu yaklaşımın 1950 li yıllardan sonra geliştirilen ekonomik 1950 li yıllardan sonra geliştirilen ekonomik fayda-masraf analizlerine benzetilmesi fayda-masraf analizlerine benzetilmesi mümkündür. mümkündür.

Global bir mertebe olarak ÇED giderlerinin Global bir mertebe olarak ÇED giderlerinin yatırım bedellerinin, yatırım bedelini %0.5 yatırım bedellerinin, yatırım bedelini %0.5 ile %1.0 arasında kalan bir kısmını ile %1.0 arasında kalan bir kısmını oluşturduğunu söylemek mümkündür. oluşturduğunu söylemek mümkündür.

Zaman faktörü açısından bakıldığından, Zaman faktörü açısından bakıldığından, ÇED’in oldukça geniş kapsamlı ÇED’in oldukça geniş kapsamlı araştırmalara ihtiyaç gösterdiği açıktır. araştırmalara ihtiyaç gösterdiği açıktır. Dolayısıyla, geciken projelerin yarattığı Dolayısıyla, geciken projelerin yarattığı fırsat maliyetleri, ilk bakışta ekonomik bir fırsat maliyetleri, ilk bakışta ekonomik bir kayıp olarak görülmektedir. Ancak bu kayıp olarak görülmektedir. Ancak bu noktada gözden kaçan husus, ÇED noktada gözden kaçan husus, ÇED çalışmalarının ne zaman başlatıldığıdır. çalışmalarının ne zaman başlatıldığıdır.

Yaklaşımın yararını bilen ve buna inanan Yaklaşımın yararını bilen ve buna inanan yönetimin, somut bir projenin çevresel yönetimin, somut bir projenin çevresel açıdan değerlendirilmesini de en erken bir açıdan değerlendirilmesini de en erken bir tarihte başlatması ve diğer planlama ön tarihte başlatması ve diğer planlama ön çalışmalarıyla eşzamanlı olarak yapması çalışmalarıyla eşzamanlı olarak yapması veya yaptırması ve böylece gecikmelerin veya yaptırması ve böylece gecikmelerin önüne geçmesi mümkündür.önüne geçmesi mümkündür.

ABD’ de ÇEDABD’ de ÇED

ABD’ de yapılan ilk ÇED çalışmalarında, ABD’ de yapılan ilk ÇED çalışmalarında, değerlendirmeler fiziksel çevre unsurlarını değerlendirmeler fiziksel çevre unsurlarını kapsamakta iken, sonraları sosyo ekonomik kapsamakta iken, sonraları sosyo ekonomik kriterlerin de ÇED in içine girdiği anlaşılmıştır. kriterlerin de ÇED in içine girdiği anlaşılmıştır. 1976 yılına kadar yaklaşık 10 000 ÇED raporu 1976 yılına kadar yaklaşık 10 000 ÇED raporu hazırlanmıştır. “Two Forks Barajı” projesi halkın hazırlanmıştır. “Two Forks Barajı” projesi halkın talep ettiği çevresel değerler korunamadığı için talep ettiği çevresel değerler korunamadığı için iptal edilmek zorunda kalınmıştır. ÇED için 40 iptal edilmek zorunda kalınmıştır. ÇED için 40 milyon $ harcanmış, ancak proje kabul milyon $ harcanmış, ancak proje kabul görmemiştir.görmemiştir.

ABD de Uygulanan ÇED ProsedürüABD de Uygulanan ÇED ProsedürüBLM veya girişimci tarafından önerilen

faaliyet

Önerilen faaliyetin tanımlanması

NEPA’dan muaf mı? Evet

İlave bir işlem gerekli değildir

Hayır

Proje kategori olarak liste dışı mı? Evet

ÇED gerekli midir?

Evet Hayır

İlave bir işlem gerekli değildir

Öneride değişiklik yapılır

Hayır

Önerilen faaliyet mevcut ÖNÇED ya da ÇED’de

yeterince yer alıyor mu?Evet

Hayır

Beklenen önemli etkiler var mı?

Hayır veya şüpheli ÖNÇED gerekli

Muhtemel önemli etkiler

ÇED hazırlanmalı

Önerilen faaliyetin tanımlanması

İdare ÇED’i dikkate alarak karar verir

İngiltere’de ÇEDİngiltere’de ÇED

ÇED yönetmelikleri İngiltere de 1998 yılında ÇED yönetmelikleri İngiltere de 1998 yılında çıkarılmıştır. Halen içerik olarak AB yönerge çıkarılmıştır. Halen içerik olarak AB yönerge esaslarına dayanan 17 adet yönetmelik esaslarına dayanan 17 adet yönetmelik mevcuttur. 1988-1992 yılları arasında ortalama mevcuttur. 1988-1992 yılları arasında ortalama 1200 ÇED çalışması yapılmıştır. İngilterde bir 1200 ÇED çalışması yapılmıştır. İngilterde bir üniversite her yıl yapılan ÇED raporlarını üniversite her yıl yapılan ÇED raporlarını inceleyerek kalitesi hakkında yayın yapmakta ve inceleyerek kalitesi hakkında yayın yapmakta ve bu inceleme çevre bakanlığına gönderilmektedir. bu inceleme çevre bakanlığına gönderilmektedir. Böylece yetersiz kurumlar deşifre edilmektedir.Böylece yetersiz kurumlar deşifre edilmektedir.

İngiltere’de Uygulanan ÇED Prosedürüİngiltere’de Uygulanan ÇED ProsedürüGirişimcinin Mahalli Planlama Dairesine başvurması

Yeterli bilgi teslim edilmiş mi?

ÖNÇED gerekli mi?

Evet

Eksik bilgiler

Hayır

Diğer işlemlere devam

Evet Hayır

Girişimci üst makamlara müracaat eder

Evet Hayır

Mahalli planlama dairesi girişimcinin görüşünü alır

Mahalli planlama dairesi görüşünü bildirir

Halkın görüşleri dikkate alınır

Girişimci ve daire aynı görüşte mi?

Girişimci ÇED hazırlatır

ÇED halkın görüşüne sunulur

Halk görüşlerini Mah.Pl.Dairesine

bildirir

ÇED Mah.Pl. Dairesine gider

Mah.Pl. Dairesi danışmanların görüşünü alır

Mahalli Planlama Dairesi müracaattan itibaren 16 hafta içinde karar verir

Fransa’ da ÇEDFransa’ da ÇED

Fransa’da ÇED 1976 yılında yürürlüğe giren Fransa’da ÇED 1976 yılında yürürlüğe giren “Doğayı Koruma Kanunu’ nun 2. Maddesi “Doğayı Koruma Kanunu’ nun 2. Maddesi çerçevesinde uygulanmakta ve yılda yaklaşık çerçevesinde uygulanmakta ve yılda yaklaşık 8 000 ÇED raporu hazırlanmaktadır. Her yıl 8 000 ÇED raporu hazırlanmaktadır. Her yıl yaklaşık 11 000 halka danışma toplantısı yaklaşık 11 000 halka danışma toplantısı yapılmaktadır. Sulama ve drenaj projeleri, HES yapılmaktadır. Sulama ve drenaj projeleri, HES ler, yol, otoyol, tren yolları, kanallar, limanlar, ler, yol, otoyol, tren yolları, kanallar, limanlar, tehlikeli atık içeren sanyi tesisleri, atıksu arıtma tehlikeli atık içeren sanyi tesisleri, atıksu arıtma tesisleri, şehir-bölge planları, maden, gaz ve tesisleri, şehir-bölge planları, maden, gaz ve petrol iletim hatları ve nükleer santrallar halka petrol iletim hatları ve nükleer santrallar halka danışılan projeler arasındadır.danışılan projeler arasındadır.

Fransa’ da Uygulanan ÇED Fransa’ da Uygulanan ÇED ProsedürüProsedürü

Girişimci : Değeri 6 MFF’den büyük proje

Rapor için uzman grubun oluşturulması

ÇED hazırlanması ve Çevre Bakanlığı ve diğer

Bakanlıkların görüşü

Halkın görüşünün alınması

(Minimum 1 ay maksimum 10 hafta)

Bakanlıkça kabul ya da red

Kanada’da ÇEDKanada’da ÇED

Kanada’da ÇED hazırlama zorunluluğu Kanada’da ÇED hazırlama zorunluluğu 20.12.1993 tarihli Bakanlar Kurulunun 20.12.1993 tarihli Bakanlar Kurulunun “Çevre Değerlendirme ve Denetleme “Çevre Değerlendirme ve Denetleme Yöntemleri” kararı ile yürürlüğe girmiştir. Yöntemleri” kararı ile yürürlüğe girmiştir. Bu karar 15.02.1997 tarihinde genişletilmiş Bu karar 15.02.1997 tarihinde genişletilmiş ve ÇED’ in uygulanabilirliği arttırılmıştır.ve ÇED’ in uygulanabilirliği arttırılmıştır.

Almanya’ da ÇEDAlmanya’ da ÇED

Almanya’ da ÇED ile ilgili uygulamalara Almanya’ da ÇED ile ilgili uygulamalara 1971 yılında başlanmış olmasına rağmen 1971 yılında başlanmış olmasına rağmen ÇED kanunu, 1990 yılında çıkabilmiştir.ÇED kanunu, 1990 yılında çıkabilmiştir.

Hollanda’da ÇEDHollanda’da ÇED

Hollanda’da 1970 li yıllarda ÇED’ in yoğun bir Hollanda’da 1970 li yıllarda ÇED’ in yoğun bir şekilde tartışılmasından sonra 1974 yılında şekilde tartışılmasından sonra 1974 yılında “Geçici Çevre Koruma Kurulu’’ oluşturulmuştur. “Geçici Çevre Koruma Kurulu’’ oluşturulmuştur. Bu kurul, ÇED in uygulanabilirliğini araştırmış ve Bu kurul, ÇED in uygulanabilirliğini araştırmış ve ÇED Yasası, Mayıs 1986 yılında yürürlüğe ÇED Yasası, Mayıs 1986 yılında yürürlüğe girmiştir.girmiştir.

Yunanistan’ da ÇED Yunanistan’ da ÇED

AB talimatları Yunanistan’ da ÇED AB talimatları Yunanistan’ da ÇED uygulamalarına yeni bir boyut getirmiştir. uygulamalarına yeni bir boyut getirmiştir. 1979 da başlanan basit ve çevresel 1979 da başlanan basit ve çevresel değerleri korumada yetersiz ÇED değerleri korumada yetersiz ÇED uygulamaları, 1990 yılında çıkarılan ÇED uygulamaları, 1990 yılında çıkarılan ÇED yönetmeliği ile bugünki halini almıştır. yönetmeliği ile bugünki halini almıştır. Halkın katılımı yetersizdir.Halkın katılımı yetersizdir.

Yunanistan’da Yer Seçimi İçin Yunanistan’da Yer Seçimi İçin Uygulanan ÇED ProsedürüUygulanan ÇED Prosedürü

Girişimcinin Çevre Bakanlığına müracaatı (Planlama Dairesi)

Faaliyet yerine göre Atina/Selanik Kuruluşlarına

danışma

Öneriler Planlama Dairesine gelir

Çevre Genel Müdürlüğü

Çevre Bakanlığı : E / H

Çevre Genel Müdürlüğü görüşü

İlgili Bakanlıkların görüşü

İtalya’ da ÇEDİtalya’ da ÇED

1985 yılında ilk ÇED yönetmeliği çıktı. AB 1985 yılında ilk ÇED yönetmeliği çıktı. AB tarafından getirilen önerilen görüşler tarafından getirilen önerilen görüşler doğrultusunda yeniden revize edildi. ÇED’ in doğrultusunda yeniden revize edildi. ÇED’ in uygulamasına yönelik ilk işlem eleme olup, ÇED’ uygulamasına yönelik ilk işlem eleme olup, ÇED’ in zorunlu olduğu ve olmadığı projelerin tanımı in zorunlu olduğu ve olmadığı projelerin tanımı çok açık yapılmadığından bazı sorunlar ortaya çok açık yapılmadığından bazı sorunlar ortaya çıkmaktadır. ÇED raporunun çıkmaktadır. ÇED raporunun değerlendirilmesinde kamu görevi yapan 20 değerlendirilmesinde kamu görevi yapan 20 kadar bağımsız uzmandan bir çevre komitesi kadar bağımsız uzmandan bir çevre komitesi oluşturulmaktadır. Her uzman su, hava, toprak, oluşturulmaktadır. Her uzman su, hava, toprak, ekosistem, sağlık, gürültü, radyasyon gibi ekosistem, sağlık, gürültü, radyasyon gibi değişik bir alanda ihtisaslaşmıştır.değişik bir alanda ihtisaslaşmıştır.

İtalya’ da Uygulanan ÇED Prosedürüİtalya’ da Uygulanan ÇED ProsedürüÇED zorunluluğu Olan proje

Özel sektörde uzman Kişilere ÇEDhazırlattırılır

Faaliyet sahibi İletişim kurar

Bölgesel kuruluşlarBir adet yerel ve bir Adet ülke çapında Gazetede yayın Halk katılımı

Çevre Başkanlığında Faaliyet sahibi tar. ÇED raporu takdimi

YerelÜlke çapında

ÇED Milli komitesi tarafından değerlendirme ( 90 gün )

ÇED raporunun gerekçeli kabul yada reddi

Olumlu Olumlu Bazı şartlarla ol Kilitli Olumsuz

Proje tasdiki Faal.sahibi data temin DurdurmaProje tasdiki

Flanders’ de ÇEDFlanders’ de ÇED

ÇED Yönetmeliği 1989 yılında çıkarılmasına ÇED Yönetmeliği 1989 yılında çıkarılmasına rağmen, daha önce de gönüllü olrak ÇED rağmen, daha önce de gönüllü olrak ÇED raporları hazırlanmıştır.raporları hazırlanmıştır.

1989- 1991 yılları arasında 85 ÇED raporu 1989- 1991 yılları arasında 85 ÇED raporu değerlendirmeye alınmıştır. Tarım sektörü de değerlendirmeye alınmıştır. Tarım sektörü de ÇED kapsamı içerisine dahil edilmiştir. Halkın ÇED kapsamı içerisine dahil edilmiştir. Halkın katılımı pasif olup, tek aşamada ve ÇED in katılımı pasif olup, tek aşamada ve ÇED in yeterli olduğu ÇED otoritesi tarafından yeterli olduğu ÇED otoritesi tarafından belirlendikten sonra yapılmaktadır.belirlendikten sonra yapılmaktadır.

Flanders’de Uygulanan ÇED Prosedürü.Flanders’de Uygulanan ÇED Prosedürü.ÇED uzunluğu olan proje

Uzmanlara ÇED hazırlatmak üzere ihale

Faaliyet sahibi ile ÇED uzmanları arası anlaşma

Çevre Bakanlığında faaliyet sahibi tar.ÇED raporu takdimiFaaliyet uygun değil

Faaliyet uygun yada 15 gün içinde cevap yok

Hazırlayan grup dışında uzmanların ÇED’i incelemesi

ÇED raporu Çevre Bakanlığına sunulur

Uygun yada 30 gün içinde cevap yokUygun değil

Diğer ruhsat işlemleri

İspanya’ da ÇEDİspanya’ da ÇED

Halk arasından seçilen 30 kadar temsilciye ÇED Halk arasından seçilen 30 kadar temsilciye ÇED raporu gönderilmektedir. Öneriler alındıktan ve raporu gönderilmektedir. Öneriler alındıktan ve ÇED in içeriği oluşturulduktan sonra ÇED ÇED in içeriği oluşturulduktan sonra ÇED raporunun hazırlanmasına geçilir. Halkın raporunun hazırlanmasına geçilir. Halkın katılımı, projenin planlama aşamasında halka katılımı, projenin planlama aşamasında halka danışma ve görüşünü alma şeklinde, etkilerin danışma ve görüşünü alma şeklinde, etkilerin belirlenmesi aşamasında ise halkın belirlenmesi aşamasında ise halkın bilgilendirilmesi şeklinde olmaktadır.bilgilendirilmesi şeklinde olmaktadır.

İspanya’ da Uygulanan ÇED İspanya’ da Uygulanan ÇED ProsedürüProsedürü

ÇED zorunluluğu olan projre

ÇED içeriğinin belirlenmesi için halka danışma ( 30 kişi )

ÇED hazırlanması ve Çevre Bakanlığına gönderilmesi

Halkın görüşünü alma toplantısı, sonuçlar Çevre Bakanlığına gönderilmesi

Gerekirse girişimciden ilave bilgi istenir

Bütün dökümanların Bakanlıkca incelenmesi

Uygun bulunması durumunda yetki verilmesi

Türkiye’de Uygulanan ÇED Türkiye’de Uygulanan ÇED ProsedürüProsedürüProje Tanıtım Dosyası Hazırlanır

Bakanlığı Sunulur

ÇED Raporu Bakanlığa Sunulur

Komisyon Üyelerince İnceleme ve Değerlendirme Yapılır ( 10 İş Günü)

Nihai ÇED Raporu Bakanlığa Sunulur

( 5 İş Günü)

Bakanlıkça ÇED Olumlu/Olumsuz Kararı Verilir ( 5 İş Günü)

16.12.2003 TARİHLİ YÖNETMELİK (35 İŞ GÜNÜ)

Bakanlık Proje Tanıtım Dosyasını İnceler ve İDK Kurulur (3 İş Günü)

Halkın Katılımı ve Format Verilmesi

(12 İş Günü)

DSİ’de ÇED UYGULAMALARIDSİ’de ÇED UYGULAMALARI

DSİ Projelerine ÇED formatı oluşturmak ve ÇED DSİ Projelerine ÇED formatı oluşturmak ve ÇED çalışmasının nasıl yapılması gerektiği konusunda çalışmasının nasıl yapılması gerektiği konusunda Dünya Bankası Kredisi ile bir çalışma yapılmıştır. Dünya Bankası Kredisi ile bir çalışma yapılmıştır. Bu çalışma kapsamında Aydın - Ortaklar Projesi - Bu çalışma kapsamında Aydın - Ortaklar Projesi - İkizdere Barajı için uluslar arası danışmanların İkizdere Barajı için uluslar arası danışmanların kontrolluğunda hem proje safhasında bir arazi kontrolluğunda hem proje safhasında bir arazi çalışması yapılmış hem de ABD’deki ÇED çalışması yapılmış hem de ABD’deki ÇED uygulamaları ve proje sahalarının gezilmesi uygulamaları ve proje sahalarının gezilmesi sağlanmıştır.sağlanmıştır.

DSİ’de ÇED UYGULAMALARIDSİ’de ÇED UYGULAMALARI

Bahse konu projenin gerçekleştirilmesi Bahse konu projenin gerçekleştirilmesi neticesinde; DSİ kendi projeleri için o günkü neticesinde; DSİ kendi projeleri için o günkü şartlarda hiçbir kurum bünyesinde bulunmayan şartlarda hiçbir kurum bünyesinde bulunmayan bir “ÇED Formatı”na sahip olmuştur. Bu çalışma bir “ÇED Formatı”na sahip olmuştur. Bu çalışma aynı zamanda DSİ bünyesindeki ilk uluslararası aynı zamanda DSİ bünyesindeki ilk uluslararası standartlarda yapılan ÇED çalışması olup daha standartlarda yapılan ÇED çalışması olup daha sonra gerçekleştirilen projelerin çevresel etki sonra gerçekleştirilen projelerin çevresel etki değerlendirmelerinin hazırlanmasında teknik değerlendirmelerinin hazırlanmasında teknik altyapı oluşturulmuştur. altyapı oluşturulmuştur.

DSİ’de ÇED UYGULAMALARIDSİ’de ÇED UYGULAMALARI

Çevre Şube Müdürlüğü’nce, Çevre Sektöründeki Çevre Şube Müdürlüğü’nce, Çevre Sektöründeki gelişmeler yakından takip edilmekte, elde edilen gelişmeler yakından takip edilmekte, elde edilen bilgilerle tecrübeler Bölge Müdürlükleri bilgilerle tecrübeler Bölge Müdürlükleri elemanlarına aktarılmakta ve karşılıklı etkin elemanlarına aktarılmakta ve karşılıklı etkin iletişim kurularak sıkı işbirliği içerisinde DSİ Genel iletişim kurularak sıkı işbirliği içerisinde DSİ Genel Müdürlüğü projelerinin doğal çevre ile olan Müdürlüğü projelerinin doğal çevre ile olan etkileşimi incelenerek ÇED veya ÇED Ön etkileşimi incelenerek ÇED veya ÇED Ön Araştırma Raporları hazırlanmakta ve Çevre ve Araştırma Raporları hazırlanmakta ve Çevre ve Orman Bakanlığı nezdinde sonuçlandırılan Orman Bakanlığı nezdinde sonuçlandırılan raporlar çerçevesinde bahse konu projelerin raporlar çerçevesinde bahse konu projelerin inşaat ve işletme aşamalarında uygunluğu inşaat ve işletme aşamalarında uygunluğu izlenerek denetimi gerçekleştirilmektedir. izlenerek denetimi gerçekleştirilmektedir.

DSİ’de ÇED UYGULAMALARIDSİ’de ÇED UYGULAMALARITürkiye’de planlanan tüm projeler için hazırlanan ÇED Türkiye’de planlanan tüm projeler için hazırlanan ÇED

Raporları’nın incelenmesi amacıyla Çevre ve Orman Raporları’nın incelenmesi amacıyla Çevre ve Orman Bakanlığı’nın koordinasyonunda ilgili kurum ve Bakanlığı’nın koordinasyonunda ilgili kurum ve kuruluşlardan oluşturulan İnceleme ve Değerlendirme kuruluşlardan oluşturulan İnceleme ve Değerlendirme Komisyonu’nun çalışmalarına Çevre Şube Müdürlüğü Komisyonu’nun çalışmalarına Çevre Şube Müdürlüğü elemanları, ÇED Yönetmeliği hükümlerine göre ÇED elemanları, ÇED Yönetmeliği hükümlerine göre ÇED Ön Araştırması Raporu hazırlanan projeler için ise Ön Araştırması Raporu hazırlanan projeler için ise Valilikler bünyesindeki İl Çevre ve Orman Müdürlükleri Valilikler bünyesindeki İl Çevre ve Orman Müdürlükleri koordinasyonunda yapılan İnceleme ve Değerlendirme koordinasyonunda yapılan İnceleme ve Değerlendirme Komisyonu çalışmalarına Bölge Müdürlüklerine bağlı Komisyonu çalışmalarına Bölge Müdürlüklerine bağlı olan Çevre Başmühendisliği elemanları iştirak olan Çevre Başmühendisliği elemanları iştirak etmekte ve teknik bazda destek temin edilmektedir.etmekte ve teknik bazda destek temin edilmektedir.

DSİ’de ÇED UYGULAMALARIDSİ’de ÇED UYGULAMALARIÇED Yönetmeliği kapsamında bulunan projelerin ÇED Yönetmeliği kapsamında bulunan projelerin

ÇED Raporlarının incelenmesi süreci içerisinde, ÇED Raporlarının incelenmesi süreci içerisinde, halkın aktif katılımının sağlanması ve yöre halkın aktif katılımının sağlanması ve yöre halkının proje hakkında bilgilendirilmesi amacıyla halkının proje hakkında bilgilendirilmesi amacıyla gerçekleştirilen “Halkın Katılım Toplantısı”na DSİ gerçekleştirilen “Halkın Katılım Toplantısı”na DSİ Genel Müdürlüğü, Etüd ve Plan Dairesi Genel Müdürlüğü, Etüd ve Plan Dairesi Başkanlığı’nda bağlı bulunan Çevre Şube Başkanlığı’nda bağlı bulunan Çevre Şube Müdürlüğü ve/veya DSİ Bölge Müdürlükleri Müdürlüğü ve/veya DSİ Bölge Müdürlükleri bünyesinde bulunan ÇEVRE bünyesinde bulunan ÇEVRE Başmühendisliklerinden yetkili teknik elemanların Başmühendisliklerinden yetkili teknik elemanların katılımları sağlanmaktadır.katılımları sağlanmaktadır.

DSİ’de ÇED UYGULAMALARIDSİ’de ÇED UYGULAMALARI

Bugüne kadarki ÇED çalışmaları neticesinde; Bugüne kadarki ÇED çalışmaları neticesinde; birçok tesisin planlaması ve olası çevresel birçok tesisin planlaması ve olası çevresel etkilerinin önlenmeyeceği belirlenmiş olanlarında etkilerinin önlenmeyeceği belirlenmiş olanlarında tesis yerleri değiştirilmiştir. Buradan çıkan sonuç, tesis yerleri değiştirilmiştir. Buradan çıkan sonuç, yapılması planlanan herhangi bir tesisin yapılması planlanan herhangi bir tesisin planlaması ile ÇED çalışmalarının paralel planlaması ile ÇED çalışmalarının paralel götürülerek ÇED çalışmasının sonuçlarının götürülerek ÇED çalışmasının sonuçlarının dikkate alınmasının önemidir.dikkate alınmasının önemidir.

Statik ve Dinamik Çevresel Statik ve Dinamik Çevresel DeğerlendirmelerDeğerlendirmeler

Faaliyet

Etki Faktörleri

İnceleme Kestirim Değerlendirme

Çevre

Planlanan Faaliyetin Özellikleri

Etkilenen Çevrenin Özellikleri

STATİK ÇED

YAKLAŞIMI

Faaliyet

Etki Faktörleri

İnceleme Kestirim Değerlendirme

Çevre

Planlanan Faaliyetin Özellikleri

Etkilenen Çevrenin Özellikleri

DİNAMİK ÇED

YAKLAŞIMIYeniden Planlama

ÇED’e Tabi Projelerin Çevresel Etüd Raporu DispozisyonuÇED’e Tabi Projelerin Çevresel Etüd Raporu Dispozisyonu

PROJE SAHİBİPROJE SAHİBİ : : Adı Adı AdresiAdresi TelTel..

Fax Fax     PROJENİN ADIPROJENİN ADI ::    PROJE İÇİN SEÇİLEN YERİN ADI, MEVKİİPROJE İÇİN SEÇİLEN YERİN ADI, MEVKİİ ::  

  RAPORU HAZIRLAYANRAPORU HAZIRLAYAN : : Çalışma Grubunun / Kuruluşun AdıÇalışma Grubunun / Kuruluşun Adı AdresiAdresi

TelTel.. FaksFaks

      RAPORUN HAZIRLANIŞ TARİHİRAPORUN HAZIRLANIŞ TARİHİ ::

İÇİNDEKİLERİÇİNDEKİLER

  

  

BÖLÜM 1: PROJENİN TANIMI VE AMACIBÖLÜM 1: PROJENİN TANIMI VE AMACI

  

1.1.1.1. Proje Konusu Yatırımın Tanımı, Ömrü, Hizmet Amaçları, Önem ve Gerekliliği.Proje Konusu Yatırımın Tanımı, Ömrü, Hizmet Amaçları, Önem ve Gerekliliği.

1.2.1.2. Projenin Fiziksel Özelliklerinin, İnşaat Ve İşletme Safhalarında Kullanılacak AraziProjenin Fiziksel Özelliklerinin, İnşaat Ve İşletme Safhalarında Kullanılacak Arazi

Miktarı Ve Arazinin Tanımlanması.Miktarı Ve Arazinin Tanımlanması.

1.3.1.3. Önerilen Projeden Kaynaklanabilecek Önemli Çevresel Etkilerin Genel Olarak Açıklanması Önerilen Projeden Kaynaklanabilecek Önemli Çevresel Etkilerin Genel Olarak Açıklanması

(su, hava, toprak kirliliği, gürültü, titreşim, ışık, ısı, radyasyon vb.)(su, hava, toprak kirliliği, gürültü, titreşim, ışık, ısı, radyasyon vb.)

1.4.1.4. Yatırımcı Tarafından Araştırılan Ana Alternatiflerin Bir Özeti Ve Seçilen Yerin Seçiliş Yatırımcı Tarafından Araştırılan Ana Alternatiflerin Bir Özeti Ve Seçilen Yerin Seçiliş

Nedenlerinin Belirtilmesi.Nedenlerinin Belirtilmesi.

  

BÖLÜM 2: PROJE İÇİN SEÇİLEN YERİN KONUMUBÖLÜM 2: PROJE İÇİN SEÇİLEN YERİN KONUMU

  

2.1. Projenin Yeri ve Koordinatları2.1. Projenin Yeri ve Koordinatları

2.2. Alternatif Alanların yeri ve koordinatları2.2. Alternatif Alanların yeri ve koordinatları

  

BÖLÜM 3: PROJE YERİ VE ETKİ ALANININ MEVCUT ÇEVRESEL ÖZELLİKLERİBÖLÜM 3: PROJE YERİ VE ETKİ ALANININ MEVCUT ÇEVRESEL ÖZELLİKLERİ

(Önerilen proje nedeniyle kirlenmesi muhtemel olan çevrenin; nüfus, fauna, flora, jeolojik (Önerilen proje nedeniyle kirlenmesi muhtemel olan çevrenin; nüfus, fauna, flora, jeolojik

ve hidrojeolojik özellikler, doğal afet durumu, toprak, su, hava, (atmosferik koşullar) iklimselve hidrojeolojik özellikler, doğal afet durumu, toprak, su, hava, (atmosferik koşullar) iklimsel

faktörler, mülkiyet durumu, mimari ve arkeolojik miras, peyzaj özellikleri, arazi kullanım faktörler, mülkiyet durumu, mimari ve arkeolojik miras, peyzaj özellikleri, arazi kullanım

durumu, hassasiyet derecesi (EK-V deki Duyarlı Yöreler listesi de dikkate alınarak) vedurumu, hassasiyet derecesi (EK-V deki Duyarlı Yöreler listesi de dikkate alınarak) ve

yukarıdaki faktörlerin birbiri arasındaki ilişkileri de içerek şekilde açıklanması)yukarıdaki faktörlerin birbiri arasındaki ilişkileri de içerek şekilde açıklanması)

  

3.1. Nüfus3.1. Nüfus

3.2. Flora3.2. Flora

3.3. Fauna3.3. Fauna

3.4. Sucul Canlılar3.5. Jeolojik ve Hidrojeolojik Özellikler3.5.1. Genel Jeoloji3.5.2. Statigrafik Jeoloji3.5.3. Yapısal Jeoloji3.5.4. Hidrojeolojik Özellikler 3.6. Doğal Afet Durumu3.7. Toprak Özellikleri3.7.1. Fiziksel Özellikler3.7.2. Kimyasal Özellikler3.8. Su Kalitesi3.9. Hava Kalitesi3.10. İklim Karakteristikleri3.11. Mülkiyet Durumu3.12. Mimari ve Arkeolojik Miras3.13. Peyzaj Özellikleri3.14. Arazi Kullanım Durumu3.15. Hassasiyet Derecesi 

BÖLÜM 4: PROJENİN ÖNEMLİ ÇEVRESEL ETKİLERİ VE ALINACAK ÖNLEMLER(Önerilen projenin aşağıda belirtilen hususlardan kaynaklanması olası etkilerinin tanıtımı.(Bu tanım kısa, orta, uzun vadeli, sürekli, geçici ve olumlu olumsuz etkileri içermelidir.)) 4.1. Proje İçin Kullanılacak Alan4.2. Doğal Kaynakların Kullanımı4.2.1. Su Kullanım4.2.2. Doğal Yapı Gereçleri4.3. Kirleticilerin Miktarı, (atmosferik koşullar ile kirleticilerin etkileşimi) Çevreye Rahatsızlık Verebilecek Olası Sorunların Açıklanması ve Atıkların Minimizasyonu.4.3.1. Gürültü4.3.2. Atıksu Kaynakları4.3.3. Katı Atıklar4.3.4. Toz4.4. Yatırımın Çevreye Olan Etkilerinin Değerlendirilmesinde Kullanılacak Tahmin Yöntemlerinin Genel Tanıtımı4.5. Çevreye Olabilecek Olumsuz Etkilerin Azaltılması İçin Alınması Düşünülen Önlemlerin Tanıtımı

BÖLÜM 5 : HALKIN KATILIMI 5.1. Projeden Etkilenmesi Olası Halkın Belirlenmesi ve Halkın Görüşlerinin ÇED Çalışmasına Yansıtılması İçin Önerilen Yöntemler5.2. Görüşlerine Başvurulması Öngörülen Diğer Taraflar5.3. Bu Konuda Verebileceği Diğer Bilgi ve Belgeler BÖLÜM 6 : YUKARIDA VERİLEN BAŞLIKLARA GÖRE TEMİN EDİLEN BİLGİLERİN TEKNİK OLMAYAN BİR ÖZETİ BÖLÜM 7 : PROJENİN YER TETKİKİ(Proje ile ilgili olarak yer tetkikine esas olacak izin, onay, ruhsat veya ilgili kurumlardan alınmış görüşler ve belgeler) EKLER(Proje Tanıtım Raporunun hazırlanmasında kullanılan ve çeşitli kuruluşlardan sağlanan bilgi ve belgeler ile raporda kullanılan

tekniklerden rapor metninde sunulamayan aşağıdaki belgeler) 1- Proje için belirlenen yer ve alternatiflerinin varsa; çevre düzeni, nazım, uygulama imar planı, vaziyetplanı veya plan değişikliği teklifleri.2- Proje için seçilen alana ilişkin arazi kullanım durumu. NOTLAR VE KAYNAKLAR KAYNAKLAR Proje Tanıtım Raporunu Hazırlayan Çalışma Grubunun Tanıtımı(Adı soyadı, mesleği, özgeçmişi, referansları ve rapordan sorumlu olduğunu belirten imzası)      

SEÇME ELEME KRİTERLERİNE TABİ PROJELERİN SEÇME ELEME KRİTERLERİNE TABİ PROJELERİN ÇEVRESEL ETÜD RAPORU DİSPOZİSYONUÇEVRESEL ETÜD RAPORU DİSPOZİSYONU

PROJE SAHİBİPROJE SAHİBİ : : Adı Adı AdresiAdresi TelTel..

Fax Fax     PROJENİN ADIPROJENİN ADI ::    PROJE İÇİN SEÇİLEN YERİN ADI, MEVKİİPROJE İÇİN SEÇİLEN YERİN ADI, MEVKİİ ::  

  RAPORU HAZIRLAYANRAPORU HAZIRLAYAN : : Çalışma Grubunun / Kuruluşun AdıÇalışma Grubunun / Kuruluşun Adı AdresiAdresi

TelTel.. FaksFaks

      RAPORUN HAZIRLANIŞ TARİHİRAPORUN HAZIRLANIŞ TARİHİ ::

İÇİNDEKİLERİÇİNDEKİLER   1. PROJENİN ÖZELLİKLEREİ1. PROJENİN ÖZELLİKLEREİ  1.1.1.1. Projenin İş Akım Şeması Projenin İş Akım Şeması 1.2.1.2. Projenin Kapasitesi, Kapladığı Alan, Teknolojisi, Çalışacak Personel SayısıProjenin Kapasitesi, Kapladığı Alan, Teknolojisi, Çalışacak Personel Sayısı1.3.1.3. Doğal kaynakların KullanımıDoğal kaynakların Kullanımı1.3.1. Arazi Kullanımı1.3.1. Arazi Kullanımı1.3.2. Su Kullanımı1.3.2. Su Kullanımı ve Su Kalitesive Su Kalitesi1.3.3. Kullanılan Enerji Türü1.3.3. Kullanılan Enerji Türü1.4.1.4. Atık Üretim Miktarı ve ÖzellikleriAtık Üretim Miktarı ve Özellikleri1.4.1. Katı atık1.4.1. Katı atık1.4.2. Sıvı Atık1.4.2. Sıvı Atık1.4.3. Gaz Atık1.4.3. Gaz Atık1.5. Kullanılan Teknoloji ve Malzemelerden Kaynaklanabilecek Kaza Riski1.5. Kullanılan Teknoloji ve Malzemelerden Kaynaklanabilecek Kaza Riski1.6. Projenin Olası Çevresel Etkilerine Karşı Alınacak Tedbirler1.6. Projenin Olası Çevresel Etkilerine Karşı Alınacak Tedbirler  2. PROJENİN YERİ2. PROJENİN YERİ(Projeden etkilenmesi muhtemel alanın hassasiyeti değerlendirilirken aşağıda verilen hususlar(Projeden etkilenmesi muhtemel alanın hassasiyeti değerlendirilirken aşağıda verilen hususlargöz önünde bulundurulmalıdır)göz önünde bulundurulmalıdır)  2.1. Mevcut Arazi Kullanımı ve Kalitesi2.1. Mevcut Arazi Kullanımı ve Kalitesi2.1.1. Tarım Alanı 2.1.1. Tarım Alanı 2.1.2. Orman Alanı2.1.2. Orman Alanı2.1.3. Planlı Alan2.1.3. Planlı Alan2.1.4. Su Yüzeyi 2.1.4. Su Yüzeyi 2.1.5. Diğer2.1.5. Diğer2.2. EK-V deki Duyarlı Yöreler listesi dikkate alınarak; sulak alanlar,kıyı kesimleri, dağlık ve ormanlık alanlar, tarım alanları, milli 2.2. EK-V deki Duyarlı Yöreler listesi dikkate alınarak; sulak alanlar,kıyı kesimleri, dağlık ve ormanlık alanlar, tarım alanları, milli parklar, özel koruma alanları, nüfusça yoğun alanlar, tarihsel, kültürel, arkeolojik, ve benzeri önemi olan alanlar, erozyon alanları, parklar, özel koruma alanları, nüfusça yoğun alanlar, tarihsel, kültürel, arkeolojik, ve benzeri önemi olan alanlar, erozyon alanları, heyelan alanları, ağaçlandırılmış alanlar, potansiyel erozyon ve ağaçlandırma alanları ile 167 sayılı Yeraltı Suları Hakkında heyelan alanları, ağaçlandırılmış alanlar, potansiyel erozyon ve ağaçlandırma alanları ile 167 sayılı Yeraltı Suları Hakkında Kanun gereğince korunması gereken akiferlerKanun gereğince korunması gereken akiferler    

3. PROJENİN VE YERİN ALTERNATİFLERİ (Proje Teknolojisinin ve Proje Alanının Seçilme Nedenleri) ... 4. PROJENİN YER TETKİKİ(Proje ile ilgili olarak yer tetkikine esas olacak izin, onay, ruhsat veya ilgili kurumlardan alınmış görüşler ve belgeler) SONUÇLAR(Burada yapılan tüm açıklamaların özeti ile projenin önemli çevresel etkilerinin sıralandığı ve alternatiflerin karşılaştırıldığı genel

değerlendirmesi yapılacaktır) EKLER 1. Proje için belirlenen yerin varsa ; çevre düzeni, nazım, uygulama imar planı, vaziyet planı veya plan değişikliği teklifleri,2. Proje alanı ve yakın çevresinin mevcut arazi kullanımını değerlendirmek için; yerleşim alanlarının, ulaşım ağlarının, enerji

nakil hatlarının, mevcut tesislerin ve yönetmeliğin Ek:V listesinde yer alan Duyarlı Yöreler Listesinde belirtilen diğer alanların (proje alanı ve yakın çevresinde bulunması halinde) yerlerine ilişkin verileri gösterir bilgiler 1/25000 ölçekli halihazır harita (varsa çevre düzeni planı, yoksa topografik harita) üzerine işlenerek kısaca açıklanması,

3. Proje alanının ölçekli jeoloji haritası bu harita üzerinde yeraltı ve yerüstü sularının gösterimi ve alanın depremsellik durumunun açıklanması.

 NOTLAR VE KAYNAKLAR KAYNAKLAR Proje Tanıtım Raporunu Hazırlayan Çalışma Grubunun Tanıtımı(Adı soyadı, mesleği, özgeçmişi, referansları ve rapordan sorumlu olduğunu belirten imzası)

PROJE SAHİBİPROJE SAHİBİ : : Adı Adı AdresiAdresi TelTel..

Fax Fax     PROJENİN ADIPROJENİN ADI ::    PROJE İÇİN SEÇİLEN YERİN ADI, MEVKİİPROJE İÇİN SEÇİLEN YERİN ADI, MEVKİİ ::  

  RAPORU HAZIRLAYANRAPORU HAZIRLAYAN : : Çalışma Grubunun / Kuruluşun AdıÇalışma Grubunun / Kuruluşun Adı AdresiAdresi

TelTel.. FaksFaks

      RAPORUN HAZIRLANIŞ TARİHİRAPORUN HAZIRLANIŞ TARİHİ ::

YÖNETMELYÖNETMELİĞİĞE GÖRE KAPSAM DIE GÖRE KAPSAM DIŞŞI VEYA MUAF I VEYA MUAF PROJELERPROJELERİİN ÇEVRESEL ETÜD RAPORU N ÇEVRESEL ETÜD RAPORU

DDİİSPOZSPOZİİSYONUSYONU

İÇİNDEKİLERİÇİNDEKİLER

  

1. Projenin Tanımı, Faaliyet Ünitelerinin Konumu1. Projenin Tanımı, Faaliyet Ünitelerinin Konumu

2. Projenin Karakteristikleri2. Projenin Karakteristikleri

3. Doğal Kaynakların Kullanımı3. Doğal Kaynakların Kullanımı

3.1. Arazi Kullanımı3.1. Arazi Kullanımı

3.2. Su Kullanımı ve Su Kalitesi3.2. Su Kullanımı ve Su Kalitesi

4. Mevcut Arazi Kullanımı4. Mevcut Arazi Kullanımı

4.1. Tarım Alanı 4.1. Tarım Alanı

4.2. Orman Alanı4.2. Orman Alanı

4.3. Planlı Alan4.3. Planlı Alan

4.4. Koruma Alanları, Duyarlı Yöreler4.4. Koruma Alanları, Duyarlı Yöreler

(Milli Parklar, Tabiat Parkları, Tabiat Anıtları, Tabiatı Koruma Alanları, Sulak Alanlar, Yaban (Milli Parklar, Tabiat Parkları, Tabiat Anıtları, Tabiatı Koruma Alanları, Sulak Alanlar, Yaban

Hayatı Koruma Alanları, Biyogenetik Rezerv Alanları, Biyosfer Rezervleri, Doğal Sit ve Anıtlar, Hayatı Koruma Alanları, Biyogenetik Rezerv Alanları, Biyosfer Rezervleri, Doğal Sit ve Anıtlar,

Tarihi, Kültürel Sitler, Özel Çevre Koruma Bölgeleri, Özel Çevre Koruma Alanları, Turizm Alan Tarihi, Kültürel Sitler, Özel Çevre Koruma Bölgeleri, Özel Çevre Koruma Alanları, Turizm Alan

ve Merkezleri, Mera Kanunu kapsamındaki alanlar, Su ürünleri İstihsal ve Üreme Sahaları, ve Merkezleri, Mera Kanunu kapsamındaki alanlar, Su ürünleri İstihsal ve Üreme Sahaları,

Zeytinciliğin ve Yabanilerinin Araştırılması Hakkında Kanunda belirtilen alanlar)Zeytinciliğin ve Yabanilerinin Araştırılması Hakkında Kanunda belirtilen alanlar)

5. Atık Üretim Miktarı ve Özellikleri5. Atık Üretim Miktarı ve Özellikleri

5.1. Katı atık5.1. Katı atık

5.2. Sıvı Atık5.2. Sıvı Atık

5.3. Gaz Atık5.3. Gaz Atık

6. Kamulaştırma ve Yeniden Yerleşim6. Kamulaştırma ve Yeniden Yerleşim

7. Kullanılan Teknoloji ve Malzemelerden Kaynaklanabilecek Kaza Riski7. Kullanılan Teknoloji ve Malzemelerden Kaynaklanabilecek Kaza Riski

8. Projenin Olası Çevresel Etkilerine Karşı Alınacak Tedbirler8. Projenin Olası Çevresel Etkilerine Karşı Alınacak Tedbirler

9. Projenin Yer Tetkiki9. Projenin Yer Tetkiki

(Proje ile ilgili olarak yer tetkikine esas olacak izin, onay, ruhsat veya ilgili kurumlardan (Proje ile ilgili olarak yer tetkikine esas olacak izin, onay, ruhsat veya ilgili kurumlardan

alınmış görüşler ve belgeler)alınmış görüşler ve belgeler)

  

EKLER 1. Proje için belirlenen yerin varsa; çevre düzeni, nazım, uygulama imar planı, vaziyet planı veya plan değişikliği teklifleri,2. Proje alanı ve yakın çevresinin mevcut arazi kullanımını değerlendirmek için; yerleşim alanlarının, ulaşım ağlarının, enerji

nakil hatlarının, mevcut tesislerin ve yönetmeliğin Ek:V listesinde yer alan Duyarlı Yöreler Listesinde belirtilen diğer alanların (proje alanı ve yakın çevresinde bulunması halinde) yerlerine ilişkin verileri gösterir bilgiler 1/25000 ölçekli halihazır harita (varsa çevre düzeni planı, yoksa topografik harita) üzerine işlenerek kısaca açıklanması,

3. Proje alanının ölçekli jeoloji haritası bu harita üzerinde yer altı ve yerüstü sularının gösterimi ve alanın depremsellik durumunun açıklanması.

Proje ÇED Yönetmeliğine Göre Muaf İse;4. a) Proje Özeti

b) Yatırım Programı Sayfası c) 07.02.1993 Tarihinden Önce Onaylanmış Aşağıdaki Paftalar

- Projenin Türkiye’deki Yeri, Ulaşım Yolları- Genel Yerleşim Planı- Aks Yeri Jeoloji Haritası- Malzeme Alanları Haritası- Vb. NOTLAR VE KAYNAKLAR KAYNAKLAR Proje Tanıtım Raporunu Hazırlayan Çalışma Grubunun Tanıtımı(Adı soyadı, mesleği, özgeçmişi, referansları ve rapordan sorumlu olduğunu belirten imzası)

STRATEJİK ÇEVRESEL STRATEJİK ÇEVRESEL DEĞERLENDİRME (SÇD)DEĞERLENDİRME (SÇD)

Sürdürülebilir kalkınmanın uygulamaya dönük bir Sürdürülebilir kalkınmanın uygulamaya dönük bir aracı olan Stratejik Çevresel Değerlendirme, aracı olan Stratejik Çevresel Değerlendirme, plan, program, ve politikaların çevre üzerindeki plan, program, ve politikaların çevre üzerindeki olası olumsuz etkilerinin değerlendirilmesi ve bu olası olumsuz etkilerinin değerlendirilmesi ve bu etkilerin en aza indirgenmesi sürecidir.etkilerin en aza indirgenmesi sürecidir.

Sürdürülebilirlik plan, program, politikalar ve Sürdürülebilirlik plan, program, politikalar ve birim projelerin çevre üzerinde olası zararlarını birim projelerin çevre üzerinde olası zararlarını ölçme ve engelleme değerlendirmesinin ötesine ölçme ve engelleme değerlendirmesinin ötesine gitmektedir. Sürdürülebilirlik , politikaların gerçek gitmektedir. Sürdürülebilirlik , politikaların gerçek bir parçası olmalı, politikaların, programların ve bir parçası olmalı, politikaların, programların ve projelerin içinde yer almalıdır. Bu durum göz projelerin içinde yer almalıdır. Bu durum göz önüne alındığında, SÇD sürdürülebilirlik önüne alındığında, SÇD sürdürülebilirlik hedeflerine ulaşılmasında yöntem ve hedeflerine ulaşılmasında yöntem ve uygulamayı sağlayan önemli bir araç olarak uygulamayı sağlayan önemli bir araç olarak karşımıza çıkmaktadır.karşımıza çıkmaktadır.

SÇD SÜRECİSÇD SÜRECİ

ELEMEELEME KAPSAMLAŞTIRMA (HALKIN DA KATILIMI)KAPSAMLAŞTIRMA (HALKIN DA KATILIMI) SÇD RAPORUNUN HAZIRLANMASISÇD RAPORUNUN HAZIRLANMASI KALİTE KONTROLÜKALİTE KONTROLÜ KARAR VERME ( SON KARAR PLANI YAPAN KARAR VERME ( SON KARAR PLANI YAPAN

OTORİTEYE AİT)OTORİTEYE AİT) HALKI BİLGİLEMDİRMEHALKI BİLGİLEMDİRME İZLEMEİZLEME

SÇD’ nin ÇEVRE YÖNETİMİNE SÇD’ nin ÇEVRE YÖNETİMİNE GETİRDİĞİ YENİLİKLER NELERDİRGETİRDİĞİ YENİLİKLER NELERDİR

Çevresel değerlendirmenin ve gelişmeye yönelik Çevresel değerlendirmenin ve gelişmeye yönelik yapılan plan, program çalışmasıyla aynı yapılan plan, program çalışmasıyla aynı zamanda yürümesi (sorun oluşmadan önce zamanda yürümesi (sorun oluşmadan önce çözümler üretilmesi)çözümler üretilmesi)

Bütün aşamaların halkın ve ilgili tüm kuruluşların Bütün aşamaların halkın ve ilgili tüm kuruluşların katılımına açık olmasıkatılımına açık olması

Alınacak karardan etkilenecek tüm ilgili tarafların Alınacak karardan etkilenecek tüm ilgili tarafların bütün aşamalar hakkında bilgi edinme bütün aşamalar hakkında bilgi edinme imkanlarının olması imkanlarının olması

Çevresel değerlendirmenin ayrıntılardan uzak Çevresel değerlendirmenin ayrıntılardan uzak olması, bölgenin geleceği için uzun dönemli olması, bölgenin geleceği için uzun dönemli değerlendirmeler yapılmasıdeğerlendirmeler yapılması

Üst ölçekte bulunan çözümlerin alt aşamalardaki Üst ölçekte bulunan çözümlerin alt aşamalardaki sorunları daha oluşmadan çözmesi sonucunda sorunları daha oluşmadan çözmesi sonucunda paradan ve zamandan tasarruf sağlanmasıparadan ve zamandan tasarruf sağlanması

Ana Hatlarıyla ŞÇD ÇalışmalarıAna Hatlarıyla ŞÇD ÇalışmalarıŞÇD Gerekliliğinin İncelenmesi

Stratejik Kararın Son

Şekli

İzleme

ŞÇD Gerekliliğinin İncelenmesi

Çevresel Raporun Hazırlanması

KONSÜLTASYONLAR

İlgili Uzman Otoriteler

Karardan etkilenen taraflar

Gönüllü kuruluşlar

KONSÜLTASYONLAR

Uygulama

STRATEJİK KARAR

(Plan ve Program)

ŞÇD’nin Uygulama AlanlarıŞÇD’nin Uygulama AlanlarıBM Protokolüne Göre AB Yönetmeliğine Göre

Plan, program, politika, tüzük, yönetmelik

Plan ve Programlar

SEKTÖRLER SEKTÖRLER

Ulaşım Enerji Tarım Su Yönetimi Balıkçılık Ormancılık Atık Yönetimi Turizm Endüstri (maden çıkarmayı

da içeren) Askeri Eğitim Alanları Fiziksel Planlama Ticaret Doğa Koruması Modern Biyoteknoloji

Tarım Ormancılık Balıkçılık Enerji Endüstri Taşımacılık Atık Yönetimi Su Yönetimi Telekominikasyon Turizm Turizm Kent ve Kırsal Planlaması Arazi Kullanımı

SÇD İÇİN TAKVİMSÇD İÇİN TAKVİM

24.03.2001 tarih 24352 sayılı resmi gazetede 24.03.2001 tarih 24352 sayılı resmi gazetede yayınlanan “AB Müktesebatının Üstlenilmesine yayınlanan “AB Müktesebatının Üstlenilmesine İlişkin Ulusal Uyum Programı”nda SÇD ile ilgili İlişkin Ulusal Uyum Programı”nda SÇD ile ilgili mevzuata uyum sağlanacağı taahhüt edilmiştir.mevzuata uyum sağlanacağı taahhüt edilmiştir.

24.7.2003 tarih ve 25178 sayılı resmi gazetede 24.7.2003 tarih ve 25178 sayılı resmi gazetede yayınlanan AB uyum programında ise SÇD yayınlanan AB uyum programında ise SÇD direktifinin orta vadede uyumlaştırılmasının direktifinin orta vadede uyumlaştırılmasının tamamlanarak 2005 yılının 4. çeyreğinde Taslak tamamlanarak 2005 yılının 4. çeyreğinde Taslak SÇD Yönetmeliğinin kabul edilmesi SÇD Yönetmeliğinin kabul edilmesi planlanmıştır.planlanmıştır.