çek cumhuriyeti pazar araştırması raporu

EK CUMHURYET PAZAR ARATIRMASI RAPORU

OCAK 2014 Orta Anadolu hracat Birlikleri Genel Sekreterlii

N D E K L E R

SAYFA NO

EK CUMHURYET 1 1.1.Temel Sosyal ve Ekonomik Gstergeler 2 1.2.yesi Olduu Uluslararas Kurulular 2 1.3.Genel Ekonomik Durum 3

1.3.1.Ekonomik Yap 3 1.3.2.Ormanclk 4 1.3.3.Sanayi 4 1.3.4.Enerji 4 1.3.5.Bankaclk 4 1.3.6.Perakende Sektr 5

1.4.1.lkeler tibar ile Dorudan Yabanc Yatrmlar 6 1.4.2.Sektrler tibar ile Dorudan Yabanc Yatrmlar 7 1.4.3.Yatrmlarda ncelikli Alanlar 7 1.5.ek Cumhuriyetindeki Serbest Blgeler (zel Ekonomik Blgeler) 8 1.6.ek Cumhuriyetinde Kurma Mevzuat 9 1.7.ek Cumhuriyetinde Oturma ve alma zinleri 9 1.8.ek Cumhuriyetinin D Ticareti 10

1.8.1.ek Cumhuriyetinin hracatnda Balca rnler 10 1.8.2.ek Cumhuriyetinin thalatnda Balca rnler 12 1.8.3.ek Cumhuriyetinin Balca lkeler tibar ile D Ticareti 13

1.9.ek Cumhuriyetinin D Ticaret Politikas ve Vergileri 15 1.9.1.D Ticaret Politikas 15 1.9.2.Tarifeler ve Dier Vergiler 15 1.9.3.Tarife D Engeller 15 1.9.4.rn Standartlar ile lgili Uygulamalar 16

1.10.ek Cumhuriyeti-Trkiye D Ticareti 16 1.11.ek Cumhuriyeti-Trkiye Arasndaki Anlama ve Protokoller 20 1.12.ek Cumhuriyeti-Trkiye Yatrm likileri 21 1.13.ki lke Arasndaki Ticarette Yaanan Sorunlar 22 1.14.ki lke Arasndaki Mteahhitlik likileri 22 1.15.Pazar ile lgili Bilgiler 23

1.15.1.Fikri, Snai Mlkiyet Haklar 23 1.15.2.Datm Kanallar 23 1.15.3.Tketici Tercihleri 24 1.15.4.Reklam ve Promosyon 24 1.15.5.Ambalaj, Paketleme ve Etiketleme 24 1.15.6.Sat Teknikleri ve Sat Etkileyen Faktrler 24 1.15.7.Ulatrma ve Tamaclk Maliyetleri 25 1.15.8.Kamu haleleri 25

1.16.ek Cumhuriyetine Temizlik Katlar hra Potansiyelimiz 25 1.17.ek Cumhuriyetine Mobilya hra Potansiyelimiz 26 1.18.ek Cumhuriyetine Mteahhitlik Hizmetleri hra Potansiyelimiz 26 1.19.Ulatrma Altyaps 28 1.20.AB Kaynakl Projeler 28

1.21.zel Sektr- Kamu birlii 29 1.22.Konut Sektr 29 1.23.naat Kanunu ve lgili Dier Mevzuat 29 1.24.Trk Mteahhitlik Firmalarnn Faaliyetleri 30 1.25.Firma Sorunlar 30 1.26.birlii Olanaklar 30 KAYNAKLAR 31

ORTA AVRUPA LKELER PAZAR ARATIRMASI RAPORU

1 ORTA ANADOLU HRACATI BRLKLER GENEL SEKRETERL

EK CUMHURYET



1.1.Temel Sosyal ve Ekonomik Gstergeler

Temel Sosyal Gstergeler Resmi Ad ek Cumhuriyeti

Nfus 10.5 milyon

Yzlm 78.886 km2

Dil ekce

Din Dini olmayan % 59, Katolik % 26,8, Protestan % 2,1, dier % 3,3, belirsiz % 8,8

Bakent Prag

Balca ehirleri (nfus) Prag, Brno, Ostrava, Plzen, Liberec

Ynetim ekli Parlementer Demokrasi

Cumhurbakan Milos Zeman

Babakan Petr Necas

Para Birimi ek Kronu (CZK)

Temel Ekonomik Gstergeler

2006a 2007a 2008a 2009a 2010a 2011a 2012b 2013c 2014c

GSYH (milyar CZK) 3.222 3.663 3.848 3.759 3.800 3.841 3.855 3.942 4.034

GSYH (milyar dolar) 143 180 225 197 199 217 196 203 216

Byme (%) 7.0 5.7 3.1 -4.5 2.5 1.9 -1.2 0.2 1.8

Kii bana GSYH (dolar, satn alma gc paritesine gre)

22.335 24.002 25.085 24.073 24.941 25.938 26.064 26.662 27.721

Cari Denge (milyon $) -3.558 -7.931 -4.782 -4.849 -7.602 -6.348 -3.919 -4.302 -4.759

Enflasyon (ortalama- %) 2.5 2.8 6.3 1.0 1.6 1.9 2.8 2.5 2.2

hracat (fob-milyar $) 95 107 125 99 114 138 131 143 161

thalat (fob-milyar $) 92 104 123 95 111 133 127 139 158

Dviz kuru (ort ) $:CZK 20.88 18.08 19.35 18.37 18.75 19.94 19.50 19.00 19.06

Kaynak: Economist Intelligence Unit (EIU)- Ocak 2013

a EIU Gerekleen, b EIU Tahmin, c EIU ngrs

1.2.yesi Olduu Uluslararas Kurulular

ACCT (Gzlemci), Avutralya Grubu, BIS, BSEC (Gzlemci), AB, FAO IAEA, IBRD, ICAO, ICC, ICCt(imza atan), ICRM, IDA, IEA, IFC, IFRCS, ILO, IMF, IMO, IMSO, Interpol, IOC, IOM, IPU, ISO, ITSO, ITU, ITUC, MIGA, MONUC, NAM (misafir), NATO, NEA, NSG, OAS, (gzlemci), OECD, OIF (gzlemci), OPCW, OSCE, PCA, Schengen Convention, UN, UNCTAD, UNESCO, UNIDO, UNMIL, UNOMIG, UNWTO, UPU, WCL, WEU(associate), WFTU, WHO, WIPO, WMO, WTO, ZC



1.3.Genel Ekonomik Durum 1.3.1.Ekonomik Yap ek Cumhuriyeti 2004 ylnda AB'ne ye olan 10 lke iinde en fazla yabanc sermaye alan ve sahip olduu potansiyel itibariyle gelime ans en yksek olan lkelerin banda gelmektedir. Makroekonomik istikrarn yan sra, lkenin d ticaret yapsndaki kkl deiiklik ve AB corafyasndaki konumu, vasfl igc ve uygun yatrm ortam nedeniyle artmakta olan dorudan yabanc sermaye girii byme iin gerekli artlar salam durumdadr.

Ekonomisi son ylda ortalama %6'nn zerinde bymtr. 2008 ylnda ek ekonomisi, global krizle balantl ihracat talebindeki keskin daralmann da sonucu olarak, uzun bir dnemden sonra ilk defa klmeye balamtr. 2008 ylnda byme %3.1 ile snrl kalmtr. 2009 ylnda ek ekonomisinin %4.7 orannda daralmtr. 2010 ylnda yeniden bymeye balayan ek ekonomisi ise %2nin zerinde byme gereklemitir. 2011 ylnda ise byme %1.7 ile snrl kalmtr, 2012 ylnda %1 orannda klmtr. Mevcut reformlara ramen, siyasi adan son derece hassas bir konu olan salk ve sosyal gvenlik reformlarnn hala gerekletirilmemesine bal olarak, bte ann, lkenin uzun dnemli ekonomik istikrar ve AB kriterlerine ulalmas asndan bir tehdit olduu deerlendirilmektedir.

ek Cumhuriyeti, global krizden ekonomik altyapsnn gllne de bal olarak dier blge lkelerine gre en az dzeyde etkilenmi olmakla birlikte, krizin etkileri hala devam etmektedir.

ek Cumhuriyetinin d ticarette arlkl olarak uluslararas retim zincirinin bir paras olmas ve ihracatn nemli ksmn sermaye mallarnn oluturmas lkeyi kresel kriz sonucunda yaanan ticaret okuna ve d talepteki daralmaya ok duyarl hale getirmitir. Ekonominin arlkl olarak ihracata dayal olmas ve ticaretin arlkl olarak bata Almanya olmak zere AB lkeleri ile yaplyor olmas ve global krizden en ok etkilenen otomotiv sektrnn ihracat iinde nemli yer tutmas gz nnde bulundurulduunda, bu srecin etkileri devam etmekte olduu grlmektedir. Almanya bata olmak zere, zellikle AB lke ekonomilerindeki gelimelere de bal olarak, ek ekonomisinin gelimesi beklenmektedir.

Salkl makro ekonomik gstergelerin devam etmesine, kurumsal ve i gc vergilendirmelerinin yeniden dzenlemesi, eitim ve inovasyon politikalar gibi i evrelerini dorudan ilgilendiren yapsal uyum politikalarn baarsna da bal olarak, ek ekonomisi, kresellemenin nimetlerinden faydalanmaya devam edecektir. Ayrca, halihazrda son derece sk olan kredi alma srecini basitletirici yeni bankaclk dzenlemelerinin getirilmesi ve dalgal kurda aa yukar oynayan ek Kronundan, Euro geiin tamamlanmas durumunda ek Cumhuriyeti yabanc yatrmc iin daha ekici olabilecektir.

Bununla birlikte, mevcut reformlara ramen, siyasi adan son derece hassas bir konu olan salk ve sosyal gvenlik reformlarnn hala gerekletirilmemesine bal olarak, bte ann, lkenin uzun dnemli ekonomik istikrar ve AB kriterlerine ulalmas asndan bir tehdit olduu deerlendirilmektedir.



1.3.2.Ormanclk Ormanclk sektr, ar sanayi nedeniyle ciddi derecede evre sorunlar ile kar karyadr. Artan kereste talebi karsnda, kendini yenileme oran yetersiz deerlendirilmektedir. Buna ramen, orman mevcudu ylda ortalama 1.000 ha, yllk kereste arz da 3 milyon m3 artmaktadr. ek ormanlarnn kereste retim kapasitesi toplam 668 milyon m3 olarak hesaplanmaktadr.

1.3.3.Sanayi GSYHnn yaklak 1/3n tek bana reten ek imalat sanayi, toplam igcnn de yaklak % 40n istihdam etmektedir. Sanayi retimi, global krizin etkisiyle son yllarda klme kaydedilmitir. 2010 ylnda krizin etkilerinin azalmasyla birlikte retim yeniden toparlanmaya balam ve 2011 ylnda % 6.9 oranda byme kaydetmitir.

retim itibaryla, sanayideki en byk i kollar otomotiv, elektronik, makine ve ekipman, cam ve savunma sanayidir.

Sanayinde ierisinde otomotiv nemli bir yere sahiptir. Avrupal birok otomotiv firmasnn ek Cumhuriyetinde yatrm bulunmaktadr. ek Cumhuriyeti, dnyann en eski otomobil firmasna ev sahiplii yapmakta olup Orta Avrupann ilk otomobil reticisidir. Ylda ortalama 1 milyon civarnda ara retilmektedir.

1.3.4.Enerji Kmr lkedeki enerji kaynaklarnn banda gelmektedir. Kmr retimi i talebi karlamakta, fazlas ihra edilmektedir. Balca ihra lkeleri Slovakya, Almanya ve Avusturyadr. ek Cumhuriyetinde petrol ve doal gaz rezervleri ok snrl olduundan lke bu kaynaklarda da bamldr. Uzun yllar Rusya lkeye petrol ve doal gaz salayan tek lke olmutur. Ancak, Almanya ile yeni bir petrol boru hatt inaasnn kararlatrlmas ve Norve ile yaplan doal gaz anlamas, ek Cumhuriyetinin enerji tedarikilerini arttrp Rusyaya bamll azaltmak iin yapt giriimlerdendir. ek Cumhuriyeti, nkleer enerji ve doal gaz kaynaklarn arttrarak lke enerji kaynaklarn eitlendirmeye almaktadr.

ek Cumhuriyetinde elektrik enerjisi byk lde fosil yakt kullanlarak retilmektedir. Nkleer enerji retiminin son 5 ylda ikiye katlanmas, retim yapsnn nkleer enerji lehine dnmesine sebep olmutur. Nkleer enerjinin pay % 18.5den % 29.9a ykselmistir.

Elektrik enerjisi tketiminin yaklak te biri sanayi sektrnde, tketimin yaklak bete biri konutlardan gereklemektedir.

1.3.5.Bankaclk ek Cumhuriyeti AB yesi olmakla birlikte halen kendi para birimini kullanmaktadr. Ayrca bunun bir doal sonucu olarak, ek Milli Bankas halen varln korumakta ve bankalar stnde denetim yetkisini srdrmektedir.

ek Cumhuriyetinde ounluk hissesi ek Yatrmclarna ait 8, ounluk hissesi yabanc yatrmclara ait 16 banka, ube dzeyinde ise 14 yabanc banka faaliyet gstermektedir.



1.3.6.Perakende Sektr ek Cumhuriyetinde yerleik sat-datm kanallar genel olarak Bat Avrupadaki rneklerine benzemekle beraber, perakende sektr byklkleri iinde bulunan byk sat maazalarnn pazar ii paylarnn Bat Avrupa ile karlatrlabilecek nispetlerde olmad grlmektedir.

Son yllarda alan byk alveri merkezlerinin says olduka yksektir. lkede 230 hipermarket, 550 spermarket, 570 maaza bulunmaktadr. 10.000 zerinde gda ve gda d rnleri satan maaza bulunmaktadr. Tesco, Kaufland, Billa, Globus pazarda faaliyet gsteren balca hipermarket zincirleridir.

Genel olarak neredeyse tamam zel sektre bal olan perakende sektrde faaliyet gsteren ou iletmenin alma saatleri olduka kstldr ve sat noktasna isabet eden sat hacimleri ve rn yelpazesi ise snrldr.

ek tketicisinin, byk lde dk gelir dzeyine bal olarak fiyat konusunda olduka seici davrand sylenebilir. Hane halk gelirlerinin artmasna bal olarak nihai tketim harcamalarnn artmas, evre veya salk mlahazalar yeni farkl rnlerin piyasada tutulabilmesine imkan vermektedir. Tketicilerin geneli asndan markal rnlere ve/veya bu tr rnleri pazarlayan sat noktalarna kayma sz konusu olsa bile tketici eyas pazarnn dnyadaki dier emsallerinde olduu gibi (cep telefonu, bilgisayar ve internetle ilgili hizmetler) hzl byme gstermesinin haricinde ok hzldr.

ek Cumhuriyeti stratejik konumu nedeniyle yatrm iin cazip bir blgedir. ok uluslu irketlerin yatrmlar ek Cumhuriyetine gelen dorudan yabanc sermaye yatrmlar arasnda nemli yer tutmaktadr. Kresellemenin etkisiyle, sadece retim faaliyetleri deil, perakende ve hizmet sektrnde de ok uluslu irket yatrmlarnn says artmakta, igcnn serbest dolam yeni frsatlar sunmaktadr. Dorudan yatrmlar, ek Cumhuriyeti iin hayati nem tamaktadr. Dorudan yabanc yatrmlar sadece cari ilemler ann dengelenmesi asndan deil, ekonomik bymenin de temel talarndan birisidir. 1993 ylnda yllk 654 milyon dolar olan dorudan yabanc sermaye yatrmlar yllar itibaryla ykseli gstermi olup, 2012 ylnda yllk yatrm miktar yaklak 10 milyar dolarn zerine kmtr. 1993 yl itibariyle ek Cumhuriyetine giri yapan toplam yabanc sermaye 136 milyar ABD Dolarna ulamtr. Yatrmlar; Prag (%28), Brno (%7) ve Plzen (%4) ehirlerinde younlamaktadr. Bu ehirlerde yatrmlarn younlamasnn en nemli nedenleri; pazara veya mteriye yaknlk ve nitelikli igc olarak ne kmaktadr.

ek Cumhuriyetine yaplan yabanc sermaye yatrmlarnn byk bir blmn hizmet sektr oluturmaktadr. Elektrik, finans, ticaret ve gayrimenkul ncelikli hizmet sektrleri arasndadr. Otomotiv sektr ise imalat sanayi yatrmlar arasnda nemli yer tutmaktadr. ek Cumhuriyetine gelen yabanc sermayenin nerdeyse tamam (%95) Avrupa lkeleri kaynakldr. Yatrmc lkeler arasnda Hollanda, Almanya, Avusturya, Belika ve Fransa ilk sralarda yer almaktadr.



1.4.1.lkeler tibar ile Dorudan Yabanc Yatrmlar

lkelere Gre Yabanc Yatrmlar Toplam 10.589

Avrupa Toplam 10.056

Balca lkeler

Belika 812

Danimarka 103

Fransa 388

rlanda 8

talya 122

Lksemburg 25

Almanya 1.637

Hollanda 4.565

Portekiz 20

Avusturya 1.378

Yunanistan 2

sve 101

ngiltere 196

Macaristan 94

Malta 165

Polonya 124

Slovenya 2

Slovakya 48

Bulgaristan 10

Romanya 32

Lihtentayn 62

svire 334

Rusya Federasyonu 115

Trkiye 14

ABD 526

in 76

Gney Kore 365

Malezya 28

Vietnam 37

Avustralya 11

Kaynak: ek Merkez Bankas



1.4.2.Sektrler tibar ile Dorudan Yabanc Yatrmlar

Sektrlere Gre Yabanc Yatrmlar Hizmetler

Tarm, avclk ve ormanclk 18 9 26

Madencilik ve taocakl 221 -192 134

Elektrik, gaz ve su 224 1.936 -57

naat 157 571 116

Ticaret, otel ve restoranlar 2.050 946 1.859

Ulatrma, depolama ve haberleme 952 -40 2.053

Finansal araclk 1.604 1.197 2.998

Gayrimenkul ve i faaliyetleri 1.329 393 360

Eitim -1 1 0

Salk -56 35 40

Dier sosyal ve kiisel hizmetler 2 6 25

Dierleri 105 34 -19

Hizmetler Toplam 6.606 4.896 7.536

malat

Gda ve ttn -699 47 327

Tekstil, hazr giyim ve deri 59 10 68

Ahap, kat ve yaynclk 113 46 22

Rafine edilmi petrol ve kimyasallar 311 213 509

Metal d rnler 0 0 0

Ana metaller ve metal rnleri -202 239 290

Makine ve ekipman -318 -307 1.311

Geri dnm ve dier imalat 266 264 527

malat Sanayi Toplam -469 511 3.053

Genel Toplam 6.137 5.407 10.589

Kaynak: ek Merkez Bankas

1.4.3.ek Cumhuriyetinde Yatrmlarda ncelikli Alanlar ek Cumhuriyetinde otomotiv ve havaclk sanayi, elektrik ve elektronik sektr, nanoteknoloji, ileri teknoloji mhendislik rnleri, biliim ve yazlm sektr, AR&GE, tbbi ekipman, yenilebilir enerji ve evre teknolojileri, gayrimenkul ve inaat, turizm yatrm iin ncelikli alanlar olarak n plana kmaktadr.

ek Yatrm Gelitirme Ajans, CzechInvest (Business and Investment Development Agency), Sanayi ve Ticaret Bakanl'na bal bir kurulu olup, yabanc yatrmlar tevik amal kurulmutur. AB kaynaklarndan olsun, devlet btesinden olsun, btn tevikler CzechInvest ats altnda toplanmtr. Yabanc yatrmclar ile dorudan iletiim kurulabilmesi amacyla CzechInvest'in muhtelif yerlerde yurtd ofisleri bulunmaktadr. CzechInvestin internet (www.czechinvest.cz) adresinden ek Cumhuriyetinde yatrm imkanlar, ortaklk imkanlar, mali destek programlar, ticari gayrimenkuller ve



ek Cumhuriyetinin blgeleri ek Cumhuriyetinin karayollar ek Cumhuriyetinin demiryollar ek Cumhuriyetinin havaalanlar Yatrmcbilgileri niversiteler SanayiBlgeleri Kaynak lke tibariyle seilmi yatrmclar Sektrler itibariyle seilmi yatrmclar Yatrm tevikleri hakknda detayl bilgilere ulamak mmkndr.

1.5.ek Cumhuriyetindeki Serbest Blgeler (zel Ekonomik Blgeler) ek Cumhuriyetinde 4 adet serbest depo ve 6 adet serbest blge bulunmaktadr. Serbest blge ve depolarn listesi aada sunulmutur.

ek Cumhuriyetinde Bulunan Serbest Blgeler/Depolar

1)FREE ZONE OSTRAVA (www.freezone.cz) 2) GRADDO, a.s. (Tel. 00420577210994,Fax. 00420577217541,e-mail: [email protected]) 3) Cechofracht Logistic, spol. s.r.o. (http://www.cechofracht.cz/main.php ) 4) Free zone Pardubice a.s. (Tel. 00420466971033,Fax. 00420466971036, [email protected] ) 5) Merka Spedition, s. r.o. (www.merka.cz) 6) ESCES spol. s r.o. (http://www.esces.web4u.cz/ ) 7) SPEDQUICK s. r.o., (www.spedquick.cz) 8) B.F.C.W. Logistics s.r.o. (www.freezone-brno.cz ) 9) PST Ostrava, a.s. (http://pst-clc.cz.zakaznik.raynet.cz/en/ ) 10) INTER EXPRES Servis s.r.o.(www.interexpres.cz) (II. Tip Kontrol)

ek Cumhuriyetinde serbest blgelere ilikin yasal altyap Topluluk Gmrk Kodunu dzenleyen 2913/1992 (EEC) ve 2454/1993 (EEC) sayl Konsey Direktifleri, ayrca 185/2004 sayl ek Cumhuriyeti Gmrk daresi Kanunu ve 235/2004 sayl Katma Deer Vergisi Kanunu ile oluturulmutur.

Serbest blge ve depolara ilikin uygulama ise; ek Gmrk daresi tarafndan takip edilmektedir. ek Gmrk daresi, serbest blge ve depolar iin iletme artlarn belirlemektedir. Gmrk daresinden izin alnmadan serbest blge/depo iletilememektedir.

Serbest blgelerde ticarete konu mallar gmrk vergisi ve KDVden muaftr. Serbest blgeler, Topluluun gmrk alan dnda saylmakta ve AB yesi olmayan lke/yabanc lke meneli mallar, serbest blgede depolandnda ek Cumhuriyetine yaplan bir ithalat olarak deerlendirilmemekte, bununla birlikte ek Cumhuriyeti ve/veya dier AB lke meneli bir rn serbest blgelerde depolandnda ilem ihracat olarak kabul edilmektedir.

Dier taraftan, serbest blgelerde retim, montaj ve paketleme ilemi yapan firmalarda gmrk vergisi ve KDVnden muaftr.

ek Cumhuriyetinde bulunan serbest blge ve depolardan 9u I. Tip Kontrol olarak tanmlanrken, 1 tanesi II. Tip Kontrol olarak deerlendirilmektedir.



1.6.ek Cumhuriyetinde Kurma Mevzuat ek Cumhuriyetinde irket kurma ilemleri genelde bir avukat aracyla yaplmaktadr. Avukatlk firmas bu iler iin ortalama 1.000 Euro civarnda cret almaktadr. irket kurma ilemleri 15-30 gn iinde tamamlanmaktadr. irket kurulmasna ilikin genel koullar aada zetlenmi olmakla birlikte ilave belgelerde istenebilmektedir.

Genel Koullar : 18 veya daha yukar yata olmak ve sabkaszlk belgesi,

Eklenecek Belgeler : Vergi borcu olmadn gsterir belge (yerel vergi ofislerinden alnabilir), sosyal sigorta borcu ve kamu istihdam katk pay borcu olmadn gsterir belge (yerel sosyal gvenlik ofislerinden alnabilir). Bu dokmanlarn 3 aydan daha eski bir tarihli olmamas gerekmektedir.

Genel koullara ramen, uygulamada baka belgeler de istenebilmektedir. Bunlar;

Belli bir bankada 200 bin ek Kronu bloke edilecek (mracaat tarihinden sonra kullanlabilir), Trkiyeden alnacak savclk belgesi (mracaat tarihi itibariyle ay gememi olmal) ekCumhuriyetinden ayn belgenin alnmas gerekli, letmenin faaliyette bulunaca adresinde belirtilmesi.

Bankada bloke edilen mebla irketin kurulmasyla birlikte serbest kalmaktadr.

irket kuruluu hakknda daha ayrntl bilgilere (http://www.czech.cz/en/business/how-it-works here/making-business ) web adresinden ulalabilir.

1.7.ek Cumhuriyetinde Oturma ve alma zinleri Yabanclarn ek Cumhuriyetinde kameti, Yabanclar Kanunu (Alien Act) ile dzenlenmitir. Yabanclar Kanunu iki trl ikamete izin vermektedir: o Geici ikamet o Daimi ikamet Yabanc bir ahs ek Cumhuriyeti'nde u ekilde ikamet edebilir: o Vizesiz o Ksa dnemli vize, uzun dnemli vize, diplomatik vize veya zel vize o Geici ikamet vizesi Ksa Dnemli Vize o k mecburiyeti olan vize o Transit vize o Havaalan vizesi o Shengen vizesi (ek Cumhuriyetinin Snrlarnda kontrollerin kaldrlaca tarihe kadar geerlidir) Yabanclar Yasasna gre uzun dnemli vize: o 90 gnn zerinde ikamet vizesi o Insani gerekeli vizes (Tolerance visa) eklindedir

Vizenin Uzatlmas: ek Cumhuriyetinde ikamet edebilmek iin vizenin uzatlmas konusundaki mracaat formunun ikamet edilen yerdeki yabanclar polisi ofisine verilmesi gerekmektedir.



Vizenin Yenilenmesi: Uzun dnemli vizenin yenilenmesi iin, vizenin bitmesine 90 gn kalmasndan itibaren en ge bitime 14 gl kala, ksa dnemli vizenin ise, vizenin bitmesine 30 gn kalmasndan itibaren en ge bitime 3 gn kala mracat etmek gerekmektedir.

ek Cumhuriyeti'nde yabanc ici altrlmasnn esaslar "stihdam Kanunu" ile dzenlenmitir. Bu kanuna gre, ek vatanda olmayanlar ya da yabanclarn altrlabilmesi iin, "alma izni" ve "oturum izni"ne sahip olmalar gerekmektedir.

Yabanc ici altrma izni iin ise, iveren tarafndan istihdamn gerekletirilecei blgenin ek Ofisine (rad prce) bavurulmas gerekmektedir. Bavuru creti 2.000 CZK'dur. Yaplan bavuruda; en nemli husus mnhal yerin ek alanlarnca doldurulamadnn ispatlamasdr. Konu hakknda detayl bilgilere T.C. Prag Bykelilii Ticaret Mavirliimizin Web Sitesinden (www.musavirlikler.gov.tr) ulalabilir.

1.8.ek Cumhuriyetinin D Ticareti ek Cumhuriyetinin d ticareti hacmi 2012 ylnda 298 milyar $ olmutur. 2009 ylnda ise yaanan kresel kriz nedeniyle, lkenin d ticareti istikrarsz bir seyir izlemeye balamtr. 2010 ylnda ivme kazanan d ticaret, 2012 ylnda yeniden azalmaya balamtr. hracat %3 azalarak 157 milyar dolar, ithalat ise yaklak %7 azalarak 141 milyar dolar olmutur. D ticaret dengesi, son 5 ylda olduu gibi 2012 ylnda 16 milyar dolarlk fazla vermitir.

lke dzeyinde en byk ticaret fazlas Almanya, Slovakya ve ngiltereye kar elde edilirken, en byk ticaret a ise in Halk Cumhuriyeti kar elde edilmitir. ek Cumhuriyetinin geleneksel olarak en nemli ticaret orta Almanya ve Slovakyadr.

D Ticaret Gstergeleri (Milyar Dolar) 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012

hracat 78 95 120 146 113 132 162 157

thalat 76 93 117 142 105 126 151 141

Denge 2 2 3 4 8 6 11 16

Hacim 154 188 237 288 218 258 313 298

Kaynak:ITC-Trademap

1.8.1.ek Cumhuriyetinin hracatnda Balca rnler hra Ettii Balca rnler (Milyon Dolar) GTP No. rnler 2010 2011 2012 2011/

2012 %

Deiim 8703 Otomobil, steyn vagonlar 12.489 15.484 15.144 -2

8471 Hava tatlar, aksam ve paralar 8.332 10.223 10.223 0

8708 Kara tatlar iin aksam, paralar 8.530 10.512 10.093 -4

8517 Telli telefon-telgraf iin elektrikli cihazlar 2.149 3.569 3.568 -0

8544 zole edilmi teller ve kablolar 2.185 2.592 2.667 3

8528 Televizyon alclar, video monitrleri ve projektrler 3.334 3.469 2.574 -26

4011 Kauuktan yeni d lastikler 1.929 2.359 2.348 -0

2716 Elektrik enerjisi 1.448 2.159 2.322 8

9503 Dier oyuncaklar, kltlm modeller, bulmacalar 1.373 1.775 2.008 13



8536 Gerilimi 1000 voltu gemeyen elektrik devresi tehizat 1.620 1.972 1.988 1

9401 Oturmaya mahsus mobilyalar, aksam-paralar 1.660 1.971 1.793 -9

8413 Svlar iin pompalar, sv elevatrleri 1.382 1.761 1.652 -6

8473 Yaz, hesap, muhasebe, bilgi ilem, bro iin dier makina ve cihazlarn aksam 1.226 1.875 1.599 -15

8512 Kara tatlarnn aydnlatma, sinyal vb tertibat, cihazlar 1.149 1.484 1.552 5

7326 Demir/elikten dier eya 1.123 1.600 1.529 -4

8415 Klima cihazlar-vantilatrl, s, nem deitirme tertibatl 1.250 1.561 1.477 -5

8501 Elektrik motorlar ve jeneratrler 1.047 1.399 1.374 -2

8431 Svlar iin pompalar, sv elevatrleri 865 1.296 1.326 2

2710 Petrol yalar ve bitmenli minerallerden elde edilen yalar 915 1.269 1.317 4

8481 Musluku, borucu eyas-basn drc, termostatik valf dahil 827 1.060 1.313 24

8542 Elektronik entegre devreler 996 1.359 1.297 -5

7308 Demir-elikten inaat ve aksam 932 1.268 1.256 -1

8537 Elektrik kontrol, datm tablolar 893 1.232 1.202 -2

3926 Plastikten dier eya 930 1.208 1.190 -1

8523 Bo ses ve kayt bantlar 1.034 1.091 1.153 6

8443 Matbaacla mahsus bask makineleri, yardmc makineler 1.435 1.599 1.111 -31

8409 ten yanmal, pistonlu motorlarn aksam-paralar 1.000 1.127 1.057 -6

3004 lalar (dozlandrlm) 1.035 1.146 1.029 -10

8414 Hava-vakum pompas, hava/gaz kompresr, vantilatr, aspiratr 763 1.033 1.005 -3

9999 Baka yerde belirtilmeyen dier rnler 3.233 119 955 702

8421 Santrifjle alan kurutma, filtre, artma cihazlar 649 893 847 -5

8479 Kendine zg bir fonksiyonu olan makinalar ve mekanik cihazlar 556 717 832 16

2701 Takmr; takmrnden elde edilen briketler vb. kat yaktlar 1.021 1.190 826 -31

3917 Plastikten tpler, borular, hortumlar; conta, dirsek vb. 667 817 818 0

8538 Elektrik kontrol/datm iin tablo, konsollar, masalar 655 832 802 -4

7204 Demir-elik dknt ve hurdalar 677 920 797 -13

2711 Petrol gazlar ve dier gazl hidrokarbonlar 777 781 794 2

3215 Matbaa mrekkepleri, yaz ve izim mrekkepleri VB. 273 664 774 16

8504 Elektrik transformatrleri, statik konvertisrler, endktrler 632 852 732 -14

7304 Demir-elikten (dkme hari)dikisiz tp, borular 628 820 728 -11

8532 Sabit, deniken ayarlanabilir elektrik kondansatrleri 582 833 718 -14

8418 Hava-vakum pompas, hava/gaz kompresr, vantilatr, aspiratr 785 932 718 -23

8507 Elektrik akmlatrleri 620 734 696 -5

8607 Demiryolu tatlarnn veya tramvaylarn aksam ve paralar 584 706 685 -3

9403 Dier mobilyalar ve bunlarn aksam ve paralar 561 677 664 -2

8527 Radyo yaynlarn alc cihazlar 581 651 647 -1

4911 Matbu dier yaynlar (matbu resimler ve fotoraflar dahil) 674 826 615 -26

8483 Transmisyon milleri (kam milleri ve krank milleri dahil) ve kranklar 524 683 595 -13

7214 Demir veya alamsz elikten ubuklar 368 512 567 11

7213 Demir veya alamsz elikten filmain 348 523 566 8

Genel Toplam 132.140 162.111 156.747 -3



1.8.2.ek Cumhuriyetinin thalatnda Balca rnler thal Ettii Balca rnler (Milyon Dolar)

GTP No.

rnler 2010 2011 2012 2011/ 2012

% Deiim

8708 Kara tatlar iin aksam, paralar 5.673 7.049 7.257 3

8471 Otomatik bilgi ilem makineleri, niteleri 5.737 7.263 6.383 -12

2709 Ham petrol (petrol yalar ve bitmenl minerallerden elde edilen yalar) 4.433 5.576 5.879 5

2711 Petrol gazlar ve dier gazl hidrokarbonlar 4.074 4.145 3.928 -5

8517 Telefon cihazlar; ses, grnt veya dier bilgileri almaya veya vermeye mahsus dier cihazlar

2.160 3.355 3.101 -7

3004 lalar (dozlandrlm) 2.856 3.294 2.973 -9

8473 Sadece veya esas itibariyle 84.69 ila 84.72 pozisyonlarndaki makine ve cihazlarda kullanlmaya elverili aksam, para ve aksesuarlar

3.221 3.321 2.862 -13

8542 Elektronik entegre devreler 2.326 2.582 2.756 6

8703 Otomobil, steyn vagonlar 2.339 2.840 2.471 -13

2710 Petrol yalar ve bitmenli minerallerden elde edilen yalar 1.557 2.400 2.108 -12

8544 zole edilmi teller ve kablolar 1.657 2.253 2.048 -9

9999 Baka yerde belirtilmeyen dier rnler 4.029 71 1.822 2.444

8529 Radyo, televizyon, radar cihazlar vb cihazlarn aksam ve paralar 2.742 2.385 1.641 -31

2716 Elektrik enerjisi 1.070 1.909 1.544 -19

8536 Gerilimi 1000 voltu gemeyen elektrik devresi tehizat 1.222 1.540 1.538 -0,1

3926 Plastikten dier eya 1.131 1.375 1.299 -5

8443 Matbaacla mahsus bask makineleri, yardmc makineler 1.605 1.566 1.213 -22

7210 Demir/elik yass mamul, kapl 974 1.223 1.092 -10

8407 Eya tamaya mahsus motorlu tatlar 1.072 1.124 1.009 -10

8481 Musluku, borucu eyas-basn drc, termostatik valf dahil 762 986 972 -1

4011 Kauuktan yeni d lastikler 835 1.209 944 -22

8528 Televizyon alclar, video monitrleri ve projektrler 950 1.343 934 -30

8408 Dizel, yar dizel motorlar-hava basnc ile atelenen, pistonlu 513 891 890 -0,1

8504 Elektrik transformatrleri, statik konvertisrler 987 962 882 -8

8413 Svlar iin pompalar, sv elevatrleri 692 935 872 -6

8538 Elektrik kontrol/datm iin tablo, konsollar, masalar vb. dier mesnetler 739 899 866 -3

9401 Oturmaya mahsus mobilyalar, aksam-paralar 730 899 858 -4

7326 Demir/elikten dier eya 753 927 829 -10

7208 Demir-elik scak hadde yass mamulleri-genilik 600mm. fazla 535 825 812 -1

9503 Dier oyuncaklar, kltlm modeller ve bulmacalar 610 763 794 4

2601 Demir cevherleri ve konsantreleri 758 1.113 786 -29

3907 Poliasetaller, dier polieterler, epoksit-alkid reineler vb (ilk ekilde) 626 814 765 -6

8421 Santrifjle alan kurutma, filtre, artma cihazlar 542 821 759 -7

8501 Elektrik motorlar ve jeneratrler 625 790 735 -6

8483 Transmisyon milleri, kranklar, yatak kovanlar, dililer, arklar 630 802 726 -9

7318 Demir-elikten cvata, somun, vida vb. 610 764 719 -6

8409 ten yanmal, pistonlu motorlarn aksam ve paralar 557 765 710 -7

0203 Domuz eti 507 614 678 10

3920 Plastikten dier levha, yaprak, pelikl ve lamlar 553 728 666 -8

8541 Diyodlar, transistrler ve benzeri yar iletken tertibat 3.096 1.292 664 -48

3902 Propilen ve dier olefinlerin polimerleri 478 647 636 -1



3917 Plastikten hortumlar, borular ve balant elemanlar 516 634 619 -2

8414 Hava-vakum pompas, hava/gaz kompresr, vantilatr, aspiratr 528 684 618 -9

8701 Traktrler 436 783 597 -23

7408 Bakr teller 590 647 583 -10

4016 Sertletirilmemi vulkanize kauuktan dier eya 492 606 581 -4

3002 nsan kan; tedavide, korunmada veya tehiste kullanlmak zere hazrlanm hayvan kan; serum ve dier kan fraksiyonlar

541 592 573 -3

8523 Sesleri ve dier fenomenleri kaydetmeye mahsus diskler, bantlar vb. 567 589 551 -6

9032 Otomatik ayar ve kontrol alet ve cihazlar 422 553 545 -1

8479 Kendine zg bir fonksiyonu olan makinalar ve mekanik cihazlar 353 609 532 -12

Genel Toplam 125.690 150.542 140.838 -6

Kaynak:ITC-Trademap

1.8.3.ek Cumhuriyetinin Balca lkeler tibar ile D Ticareti Balca lkeler tibar ile hracat (Milyon Dolar) lkeler 2010 2011 2012

Genel Toplam 132.140 162.111 156.747

Almanya 42.212 52.114 48.834

Slovakya 11.595 14.550 14.000

Polonya 8.129 10.182 9.491

Fransa 7.100 8.848 7.909

ngiltere 6.443 7.368 7.562

Avusturya 6.211 7.441 7.215

Rusya Federasyonu 3.538 5.215 6.162

talya 5.886 6.686 5.553

Hollanda 4.924 5.676 5.037

Belika 3.266 3.991 3.704

Macaristan 3.050 3.663 3.554

ABD 2.320 3.134 3.533

spanya 3.162 3.467 3.126

svire 2.207 2.759 2.597

sve 2.163 2.653 2.373

Romanya 1.499 1.790 1.765

Ukrayna 938 1.373 1.711

Trkiye 1.041 1.354 1.699

in 1.214 1.667 1.670

Danimarka 1.048 1.253 1.188

Norve 701 858 817

Finlandiya 764 919 750

srail 610 621 748

Japonya 530 578 705

Slovenya 699 813 664

Bulgaristan 517 574 657

Hindistan 787 850 653

BAE 525 636 625

Litvanya 342 429 564

Gney Kore 269 444 553



Avustralya 296 405 511

Srbistan 350 555 494

Gney Afrika 405 542 463

Meksika 287 343 456

Hrvatistan 448 516 454

Portekiz 499 543 438

Brezilya 387 439 408

Hong Kong 318 432 407

Beyaz Rusya 328 345 400

rlanda 280 369 379

Genel Toplam 132.140 162.111 156.747

Balca lkeler tibar ile thalat (Milyon Dolar) lkeler 2010 2011 2012

Almanya 32.057 38.856 39.881

Polonya 8.041 9.984 10.727

Slovakya 6.505 8.610 10.327

in 15.332 18.876 8.948

Hollanda 4.048 4.944 8.142

Rusya Federasyonu 6.812 8.083 7.486

Avusturya 4.231 5.054 5.885

talya 4.897 5.904 5.247

Fransa 4.151 4.919 4.257

Macaristan 2.733 3.317 3.657

Belika 2.275 2.710 3.531

ngiltere 2.543 2.871 3.420

Gney Kore 2.080 2.687 2.414

ABD 2.797 2.942 2.058

spanya 2.252 2.492 1.966

Japonya 3.070 3.105 1.708

Azerbaycan 1.194 1.725 1.630

Hong Kong 89 126 1.272

sve 1.168 1.386 1.254

svire 1.353 1.627 1.177

Ukrayna 1.071 1.410 1.084

Singapur 1.057 913 917

Tayland 1.587 1.351 904

Romanya 708 1.115 886

Danimarka 772 877 870

Tayvan 1.265 1.164 808

Trkiye 978 1.303 792

Slovenya 531 633 776

rlanda 1.051 1.011 705

Kazakistan 422 580 477

Malezya 939 1.263 451

Portekiz 401 455 405

Finlandiya 450 512 389

Hindistan 574 646 379

Lksemburg 215 325 234



Bulgaristan 176 265 227

Srbistan 182 267 220

Meksika 287 408 193

Litvanya 118 162 188

srail 248 287 155

Genel Toplam 125.690 150.542 140.838

Kaynak:ITC-Trademap

1.9. ek Cumhuriyetinin D Ticaret Politikas ve Vergileri

1.9.1.D Ticaret Politikas

Son derece da ak bir ekonomiye sahip ek Cumhuriyeti, serbest piyasa kurallarna sk skya baldr. 2004 ylndan bu yana AB yesi olan ek Cumhuriyetinde, AB ticaret politikalarn uygulamakta olup ithalatnda Ortak Gmrk Tarifesi geerlidir. lkede halen gmrk vergisi ve kota seviyeleri, gmrk vergilerinin askya alnmas, nc lkelere tannan tercihli rejimler ve anti-damping vergi uygulamalar, yani tm ticaret politikas tedbirleri AB seviyesinde kararlatrlmaktadr.

ek Cumhuriyeti d ticaret rejimi hakknda detay bilgilere aadaki internet adreslerinden ulalabilmektedir:

hracat Rejimi (http://europa.eu/legislation_summaries/external_trade/r11001_en.htm)

thalat Rejimi (http://europa.eu/legislation_summaries/external_trade/r11002_en.htm)

Gmrk Rejimi (http://europa.eu/legislation_summaries/customs/l11003_en.htm)

1.9.2.Tarifeler ve Dier Vergiler

ek Cumhuriyetine ihra edilen rnlere uygulanan tarifeler ve kstlamalar (Ortak Gmrk Tarifesi) hakknda gncel bilgiler, rnn TARIC kodu ve mene lke ismi girilerek TARIC Veri Tabanndan temin edilebilmektedir.

TARIC Veri Taban WEB sayfas (http://ec.europa.eu/taxation_customs/dds/cgi-bin/tarchap?Lang=EN) ek mevzuatna gre ithal edilen rnler KDV vergisine tabidir. 1 Ocak 2013 yl itibariyle KDV vergisi %21 olarak tahsil edilecektir. zellikle gda, iki ve baz hizmetlerin satnda alnan indirimli KDV oran ise %15tir.

thalatta KDVye ilave olarak yakt ve motor yalar, bira, arap, alkoll ikiler ile ttn mamullerinde tketim vergisi alnmaktadr. Tketim vergisi rn ve miktara gre deimekte olup Gmrk daresince tebli edildikten sonra 10 gn iinde denmesi gerekmektedir.

Bununla birlikte, ithalatta uygulanan KDV pein olarak tahsil edilmemektedir. thalat demesi gereken KDVyi, ithal ettii rn sattktan veya retim srecinde kullanp nihai rn sattktan sonra demektedir.

1.9.3.Tarife D Engeller

ek Cumhuriyetinde, Avrupa Birliine yelik tarihi 1 Mays 2004 tarihinden bu yana d ticarete ilikin olarak AB mevzuat uygulanmaya balanmtr. Dolaysyla, ilgili AB mevzuatnn gerektirdii belgelere sahip olan lkemiz rnlerine ynelik, genel veya sektrel bir tarife d engel uygulanmamaktadr. Ayrca, ek Cumhuriyetinin ithalatnda mnferit bir kstlamaya gitmesi bu aamada sz konusu



deildir. Anti-damping ve anti sbvansiyon tedbirleri AB dzeyinde ve AB Komisyonu kararlar erevesinde uygulanmaktadr.

1.9.4.rn Standartlar ile lgili Uygulamalar

ek Cumhuriyeti rn standartlarn AB normlar ile uyumlu hale getirmitir. ISO kalite normlar 9000 serisi kaliteyi garantileyen ve rekabet faktrn n plana karan bir uygulamadr. AB teknik mevzuat gereince baz sanayi rnlerinin AB lkelerine ithal edilebilmesi CE iareti aranmaktadr. rnlerin, CE iaretli olarak piyasaya sunulmasndan retici sorumludur. Ancak, eer retici ya da reticinin yetkili temsilcisi Avrupa Birlii iinde deilse, bu sorumluluu ithalat yerine getirmek zorundadr. Bir baka deyile, ithalat ithal ettii rnlerin AB normlarna uygun olduunu garanti etmek zorundadr.

ek Cumhuriyetinde gda rnlerinin standart ve belgelendirilmesine ilikin kurallar AB direktifleri ile tamamen uyumlu halde bulunmaktadr.

ek Cumhuriyetinde, ek Standartlar, Metroloji ve Test Ofisi (www.unmz.cz)( Czech Office for Standards, Metrology and Testing) standartlara ilikin uygulamalardan sorumlu tekilattr. ABde standartlarn oluturulma sreci sanayi tarafndan nerilerek ya da AB Komisyonu tarafndan zorunlu hale getirilerek balatlmakta ve ulusal veya uluslararas alanda faaliyet gsteren bamsz standart gelitirme kurulular tarafndan yrtlmektedir. ABde birok standart ISO gibi uluslararas standart kurulularnn standartlarna uyarlanmaktadr. ABde elektronik ve telekomnikasyon standartlar haricinde btn standartlar CEN (Avrupa Standartlar Komitesi) tarafndan ele alnmaktadr. Standartlar CEN bnyesinde teknik komite veya alma gruplar vastasyla oluturulmaktadr.

AB tarafndan kabul edilen standartlar, UNMZ tarafndan ek Cumhuriyetine adapte edilerek, yaymlanmaktadr.

1.10.ek Cumhuriyeti-Trkiye D Ticareti Trkiye-ek Cumhuriyeti D Ticaret Deerleri (Milyon Dolar) Yllar hracat thalat Hacim Denge

2000 102 159 261 -57

2001 109 127 236 -18

2002 130 317 447 -187

2003 189 444 663 -255

2004 222 655 877 -434

2005 290 699 989 -409

2006 378 682 1.060 -304

2007 578 1.169 1.747 -591

2008 701 1.304 2.005 -603

2009 489 1.029 1.518 -540

2010 694 1.326 2.020 -632

2011 888 1.755 2.643 -867

2012 786 2.005 2.791 -1.218

2012 (Ocak-Ekim) 642 1.622 2.264 -979

2013 (Ocak-Ekim) 622 2.092 2.715 -1.469

Kaynak:ITC-Trademap



ek Cumhuriyetinin 2004 ylndaki AB yeliine kadar, 3.10.1997 tarihli Serbest Ticaret Anlamas erevesinde ekillenen Trkiye-ek Cumhuriyeti ticari ilikileri, bu tarihten itibaren Gmrk Birlii esasna dayanarak yrtlmektedir.

Trkiye-ek Cumhuriyeti ticareti fiilen Trkiye-AB Gmrk Birlii ve Katma Protokol hkmlerine gre yrtlmektedir. Dolaysyla, lkemiz kl sanayi rnlerine gmrk vergisi uygulanmamaktadr.

ek Cumhuriyeti ile ekonomik ilikilerimizin mal ticareti zerinde younlat ve ikili ticaret hacminin zellikle iki lke arasnda Gmrk Birliinin tesis edildii 2004 ylndan sonra hzla artmakta olduu grlmektedir. Ancak iki lke arasndaki ticaret dengesi lkemiz aleyhine gelimektedir. 2012 ylnda ek Cumhuriyetine ihracatmz 786 milyon dolar, ek Cumhuriyetinden ithalatmz ise 2 milyar dolar dzeyinde gereklemi olup, iki lke aras ticaret hacmi 2.8 milyar dolar dzeyindedir. lkemiz 2012 ylnda yaklak 1.2 milyar dolar ticaret a vermitir.

ek Cumhuriyetine ynelik ihra kalemlerimize baktmzda otomotiv ana ve yan sanayi rnleri, hazr giyim, televizyon alclar, altn mcevherat, turungiller, ev tekstil rnleri, aluminyum ubuk ve profiller, ttn, elektrikli ev aletleri ve demir-elik eyalar n plana kmaktadr.

Belli bal ithal kalemlerini ise, otomotiv ana ve yan sanayi rnleri, otomatik bilgi ilem makineleri, elektrik devreleri techizat, kilitler ve srgler, yn, elektrikli cihazlar, elektrik kontrol ve datm tablolar, elektrik motorlar ve jeneratrleri, santrifjle alan kurutma ve artma cihazlar oluturmaktadr.

Trkiye'nin ek Cumhuriyeti'ne hracatnda Balca rnler (1000 Dolar)

GTP No.

rnler 2010 2011 2012 2011/ 2012

% Deiim

8703 Binek otomobilleri ve esas itibariyle insan tamak zere imal edilmi dier motorlu tatlar

132.551 127.824 107.671 -16

6203 Erkekler ve erkek ocuk iin takm elbise, takm, ceket, blazer, pantolon, tulum ve ort

58.660 58.837 51.310 -13

2106 Tarifenin baka yerinde yer almayan gda mstahzarlar 589 35.978 40.166 12

6204 Kadnlar ve kz ocuk iin takm elbise, takm, ceket, blazer, elbise, etek, pantolon etek, vb.

24.889 34.862 33.270 -5

8708 Karayolu tatlar iin aksam, para ve aksesuarlar 29.532 31.349 28.227 -10

8528 Monitrler ve projektrler, televizyon alc cihazlar 16.282 18.595 24.865 34

4011 Kauuktan yeni d lastikler 17.387 33.678 24.269 -28

5701 Dml veya sarmal hallar ve dier dokumaya elverili maddelerden dml veya sarmal yer kaplam

5.196 7.381 20.971 184

2710 Petrol yalar ve bitmenli minerallerden elde edilen yalar 681 5.393 18.282 239

7113 Mcevherci eyas ve aksam (kymetli metallerden veya kymetli metallerle kaplama metallerden)

12.392 15.5540 18.084 16

7604 Alminyumdan ubuklar ve profiller 15.878 13.774 12.717 -8

8702 10 veya daha fazla kii tamaya mahsus (src dahil) motorlu tatlar 16.847 15.078 11.536 -23

8418 Buzdolaplar, dondurucular ve dier soutucu ve dondurucu cihazlar ve s pompalar

4.148 9.029 11.352 26

7606 Alminyum saclar, levhalar, eritler (kalnl 0,2 mm. yi geenler) 7.409 10.587 11.180 5,6

6109 Tirtler, fanilalar, atletler, kakorseler ve dier i giyim eyas (rme) 8.599 10.636 9.568 -10

4016 Sertletirilmemi vulkanize kauuktan dier eya 7.846 11.654 9.230 -21

8544 zole edilmi teller, kablolar ve dier elektrik iletkenler; tek tek kaplanm liflerden oluan

5.279 6.202 8.775 41

5205 Pamuk iplii (diki iplii hari) (arlk itibariyle pamuk oran >=%85 ve perakende olarak

1.637 4.822 8.533 77

0805 Turungiller (taze/kurutulmu) 12.185 12.769 8.348 -35

8450 Ev veya amarhane tipi ykama makinalar (ykama ve kurutma tertibat bir arada olanlar dahil)

5.591 7.228 8.320 15



6302 Yatak araf, masa rtleri, tuvalet ve mutfak bezleri 8.413 8.871 8.285 -7

8414 Hava veya vakum pompalar, hava veya dier gaz kompresrleri, fanlar, aspiratr olan havalandrmaya

7.451 8.960 7.711 -14

8409 Sadece veya esas itibariyle 84.07 veya 84.08 pozisyonlarndaki motorlarn aksam ve paralar

2.383 3.545 7.266 105

5902 Naylon, poliamid, poliester vb.esasl i ve d lastii iin mensucat 6.988 10.184 7.245 -29

7413 Bakrdan demetlenmi teller, kablolar, rme halatlar ve benzerleri (elektrik iin izole edilmi olan

6.137 9.812 6.807 -31

3920 Plastikten dier levha, plaka, erit, film, folyo (gzeneksiz) 6.623 8.801 6.190 -30

1704 Kakao iermeyen eker mamulleri (beyaz ikolata dahil) 1.858 3.609 6.032 67

2401 Yaprak ttn ve ttn dkntleri 5.866 3.033 5.944 96

8462 Metalleri dvme, ekileme,kalpta dvme,kesme, taslak kartma, atafatlama,

2.416 3.759 5.756 53

5603 Dokunmam mensucat (emdirilmi, svanm, kaplanm veya lamine edilmi olsun olmasn)

1.043 2.324 5.604 141

8512 Motorlu tatlar, bisiklet, motosikletlerde iin aydnlatma veya iaret cihazlar, cam siliciler vb

4.514 5.681 5.078 -11

5407 Sentetik filament ipliklerinden dokunmu mensucat 4.060 5.113 4.920 -4

8431 zellikle 84.25 ila 84.30 pozisyonlarndaki makina ve cihazlar ile birlikte kullanlmaya elverili

5.080 5.902 4.905 -17

3401 Sabunlar, yzey aktif organik rnler ve mstahzarlar 3.030 6.528 4.741 -27

7013 Sofra, mutfak, tuvalet, yazhane, ev tezyinat ve benzeri iler iin cam eya 2.914 3.898 4.694 20

8516 Elektrikli su stclar, elektrotermik cihazlar, ortam stclar, sa ve el kurutucular, tler

3.319 3.850 4.406 14

8716 Rmorklar ve yar rmorklar; hareket ettirici tertibat bulunmayan dier tatlar; bunlarn aksam ve paralar

107 1.064 4.232 298

8482 Her nevi rulmanlar 3.820 4.475 3.960 -12

7306 Demir veya elikten dier ince ve kaln borular ve ii bo profiller 10.592 113.272 3.896 -97

7408 Bakr teller 1.335 2.974 3.760 26

6908 Cilal veya srl seramikten deme veya kaplama karolar ve kaldrm talar 2.535 3.876 3.669 -5

7322 Demir veya elikten elektriksiz merkezi stmaya mahsus radyatr, motorlu hava pskrtcler, bunlar

2.997 3.647 3.606 -1

2008 Tarifenin baka yerinde belirtilmeyen meyve ve yenilen dier bitki paralarnn konserveleri

672 2.610 3.575 37

5703 Hallar ve dokumaya elverili maddelerden dier yer kaplamalar (tufte edilmi) 869 2.092 3.569 71

7108 Altn (platin kaplamal altn dahil) (ilenmemi veya yar ilenmi ya da pudra halinde)

3.379 100

7326 Demir veya elikten dier eya: 1.946 2.491 3.373 35

0303 Balklar (dondurulmu) 2.044 2.944 3.274 11

3923 Plastiklerden eya tanmasna veya ambalajlanmasna mahsus malzeme, tpa, kapak, kapsl

2.246 2.579 3.246 26

8403 Merkezi stma kazanlar (84.02 pozisyonundakiler hari) 316 1.795 3.224 80

1905 Ekmek, pasta, kek, biskvi ve dier ekmeki mamuller 2.560 2.904 3.175 9,4

Kaynak:ITC-Trademap

Trkiye'nin ek Cumhuriyeti'den thalatnda Balca rnler (1000 Dolar)

GTP No.

rnler 2010 2011 2012 2011/ 2012

% Deiim

8703 Binek otomobilleri ve esas itibariyle insan tamak zere imal edilmi dier motorlu tatlar

99.133 179.578 343.138 91

8708 Karayolu tatlar iin aksam, para ve aksesuarlar 185.405 206.807 212.796 2

8408 Sktrmayla atelemeli iten yanmal pistonlu motorlar (dizel ve yar dizel) 56.088 71.746 124.443 73

8471 Otomatik bilgi ilem mak. bunlara ait birimler; manyetik veya optik okuyucular 113.577 125.464 116.059 -7



4011 Kauuktan yeni d lastikler 29.200 58.390 68.805 17

8421 Santrifjler; svlarn veya gazlarn filtre edilmesine veya artlmasna mahsus makina ve cihazlar

23.770 52.772 59.873 13

8536 Gerilimi 1000 voltu gemeyen elektrik devresi tehizat (anahtarlar, rleler, sigortalar, filer

29.607 52.033 45.273 -13

8301 Adi metallerden kilit, srg ve asma kilit (anahtarl, ifreli veya elektrikli) ve bunlarn adi meta

37.655 47.407 41.357 -12

8414 Hava veya vakum pompalar, hava veya dier gaz kompresrleri, fanlar, aspiratr olan havalandrmaya

4.056 27.166 38.917 43

9032 Otomatik kontrol ve ayar alet ve cihazlar 12.505 30.119 35.360 17

8415 Klima cihazlar (motorlu bir vantilatr ile nem ve sy deitirmeye mahsus tertibat olanlar)

9.554 20.391 32.747 60

102 Canl bykba hayvanlar (at, eek, katr ve bardolar hari) 32.279 100

8479 Kendine zg bir fonksiyonu olan dier makinalar ve mekanik cihazlar 4.260 7.256 28.843 297

8517 Telefon cihazlar, ses, grnt veya dier bilgileri almaya veya vermeye mahsus dier cihazlar

29.211 30.551 27.229 -10

8537 Elektrik kontrol, datm tablolar, panolar, konsollar, kabinler, dier mesnetler 29.031 40.597 26.041 -35

8481 Borular, kazanlar, tanklar, depolar ve benzeri dier kaplar iin musluklar, valfler (vanalar)

14.067 25.693 24.691 -4

5105 Yn, ince veya kaba hayvan kllar (kardeli/taranm) 29.201 20.023 22.042 10

8413 Svlar iin pompalar (l tertibat olsun olmasn) ve sv elevatrleri 5.857 14.931 20.657 38

7308 Demir veya elikten inaat ve inaat aksam, inaatta kullanlmak zere hazrlanm demir veya elik

2.526 3.684 18.131 392

8527 Radyo yaynlarn alc cihazlar (ses kayt veya sesi tekrar vermeye mahsus cihaz veya saatle birlik

12.616 13.975 17.536 25

7225 Dier alaml elikten yass hadde mamulleri (genilii 600 mm. veya daha fazla)

17.164 13.418 16.718 24

8512 Motorlu tatlar, bisiklet, motosikletlerde iin aydnlatma veya iaret cihazlar, cam siliciler vb.

15.330 17.502 16.557 -5

8526 Radar cihazlar, hava-deniz trafiine yardmc telsiz cihazlar ve uzaktan kumanda etmeye mahsus telsizler

3.293 8.584 15.264 77

8528 Monitrler ve projektrler, televizyon alc cihazlar 21.828 32.164 15.136 -52

7208 Demir veya alamsz elikten yass hadde rnleri (genilik >= 600 mm) (scak haddelenmi)

32.513 1.290 14.424 1.018

8501 Elektrik motorlar ve jeneratrler [elektrik enerjisi retim (elektrojen) gruplar hari]

12.432 20.228 13.796 -31

8511 Motorlarda kullanlan elektrikli ateleme veya hareket ettirme tertibat ve cihazlar (ateleme-din

10.303 12.986 13.521 4

7108 Altn (platin kaplamal altn dahil) (ilenmemi veya yar ilenmi ya da pudra halinde)

342 4.554 13.436 195

8402 Buhar kazanlar, kzgn su kazanlar 962 13.195 1.271

8428 Kaldrma, elleleme, ykleme, boaltma makinalar (asansrler, yryen merdivenler, konveyrler, tel

2.422 8.782 12.703 44

7216 Demir veya alamsz elikten profiller 10.789 3.852 12.528 225

3904 Vinil klorr veya dier halojenlenmi olefinlerin polimerleri (ilk ekillerde) 17.872 31.473 11.243 -64

9029 Devir, retim sayalar, taksimetreler, milometreler, pedometreler,vb.; hz gstergeleri ve takometre

8.097 9.083 10.721 18

8429 Buldozerler, greyderler, toprak tesviye makinalar, skreyperler, mekanik kreyiciler, ekskavatrler,

5.111 8.001 10.452 30

3901 Etilen polimerleri (ilk ekillerde) 11.025 10.819 10.116 -6

5801 Dokunmu kadife, pel ve trtl mensucat 5.552 17.078 9.516 -44

4016 Sertletirilmemi vulkanize kauuktan dier eya 9.445 10.557 9.498 -10

5603 Dokunmam mensucat (emdirilmi, svanm, kaplanm veya lamine edilmi olsun olmasn)

7.156 10.621 9.338 -12

3926 Plastikten dier eya 4.391 7.326 9.143 24

8507 Elektrik akmlatrleri (bunlarn separatrleri dahil) 15.931 18.245 9.096 -50

8544 zole edilmi teller, kablolar ve dier elektrik iletkenler; tek tek kaplanm liflerden oluan

13.865 15.218 8.996 -40

5407 Sentetik filament ipliklerinden dokunmu mensucat 9.426 7.292 8.995 23

4008 Vulkanize kauuktan levha, tabaka, erit, ubuk ve profiller (sertletirilmi kauuktan olanlar hari

5.071 10.739 8.701 -19



7019 Cam lifleri (cam yn dahil) ve bunlardan eya (iplik, dokunmu mensucat gibi) 7.091 8.236 8.297 1

3917 Plastikten hortumlar, borular ve balant elemanlar (manon, nipel, dirsek, flanlar, vb.)

5.270 9.792 8.070 -17

4009 Vulkanize edilmi kauuktan boru ve hortumlar (balant elemanlaryla birlikte olsun olmasn)

7.240 9.835 7.796 -20

8502 Elektrik enerjisi retim (elektrojen) gruplar ve rotatif elektrik konvertrleri 18.083 9.245 7.482 -19

8483 Transmisyon milleri, kranklar; yatak kovanlar ve mil yataklar; dililer ve sistemleri; vidalar; di

7.299 8.687 7.299 -16

8411 Turbojetler, turbopropellerler ve dier gaz trbinleri 3.327 62 7.257 11.457

7009 Cam aynalar 4.169 4.267 6.422 50

1.11.ek Cumhuriyeti-Trkiye Arasndaki Anlama ve Protokoller ki lke Arasndaki Ticaretin Altyapsn Dzenleyen Anlama ve Protokoller Anlama Ad mza Tarihi

Ticaret Anlamas 29.8.1975

Uzun Vadeli Ekonomik, Teknik, Snai ve Bilimsel birlii Anlamas 6.1.1976

Gelir zerinden Alnan Vergilerde ifte Vergilendirmeyi nleme ve Vergi Kaaklna Engel Olma Anlamas

12.11.1999

Soma-B zel Hesabnn Tesisine likin Protokol 4.2.1981

Uluslararas Karayolu Tamacl Anlamas 30.06.1981

Yatrmlarn Karlkl Teviki ve Korunmas Anlamas 30.4.1992

Soma-B zel Hesabnn leyii Hakknda Mutabakat Zapt 19.3.1993

KEK I. Dnem Toplants Mutabakat Zapt 10.4.1997

Serbest Ticaret Alan Anlamas 3.10.1997

Gelir zerinden Alnan Vergilerde ifte Vergilendirmeyi nleme ve Vergi Kaaklna Engel Olma Anlamas

12.11.1999

KEK II. Dnem Toplants Mutabakat Zapt 23.5.2001

KEK III. Dnem Toplants Mutabakat Zapt 08.04.2004

KEK IV. Dnem Toplants Mutabakat Zapt 04.09.2008

Yatrmlarn Karlkl Teviki ve Korunmas (tadil edilmi) 29.04.2009

Kaynak: DTM-Anlamalar Genel Mdrl

T.C. Prag Bykelilii Ticaret Mavirlii

Trkiye Cumhuriyeti ile ek Cumhuriyeti Arasnda Gelir zerinden Alnan Vergilerde ifte Vergilendirmeyi nleme ve Vergi Kaaklna Engel Olma Anlamasnn yrrle girebilmesi iin Maliye Bakanlnca hazrlanan kanun tasars ve gerekeleri 18.01.2001 tarihinde Trkiye Byk Millet Meclisinin Plan ve Bte Komisyonunda, 26.02.2001 tarihinde de Dileri Komisyonunda grlerek kabul edilmi olup 2003 itibariyle kanunlam bulunmaktadr.

Mays 2004den itibaren ek Cumhuriyetinin AB yesi olmas nedeniyle, Trkiye ile olan ticari ilikileri fiilen Trkiye-AB Gmrk Birlii hkmleri erevesinde yrmektedir.

ki lke arasnda, Tarm ve Gda Sanayi Alannda birlii Anlamas 8 Eyll 2000 tarihinde, Bitki Koruma ve Karantina Alannda birlii Anlamas ve Veterinerlik Alannda birlii Anlamas ise ek Cumhurbakan Vaclav Havelin 10 Ekim 2000 tarihinde lkemize gerekletirdii resmi ziyaret srasnda iki lke Tarm Bakanlar tarafndan imzalanmtr.

15-16 ubat 1994 tarihinde Ankarada yaplan Trkiye-ek Cumhuriyeti Kara Ulatrmas Karma Komisyonu Protokoluna gre; 30 Haziran 1981 tarihinde Trkiye Cumhuriyeti ile ekoslovakya Cumhuriyeti arasnda imzalanan Uluslararas Karayolu Tamacl Anlamasnn halen geerli olduu hususunda mutabakat salanmtr.



Trkiye-ek Cumhuriyeti Kara Ulatrmas Karma Komisyonu son dnem toplants 6-7 Haziran 2006 tarihleri arasnda Pragda gerekletirilmitir. Szkonusu Toplant sonunda imzalanan Protokolda, 2006 yl iin kesin 2007 yl iin geici izin belgesi kotalar belirlenmi olup, tm bu izin belgeleri Anlamann 12. Maddesine uygun olarak cretsizdir. 2007 yl iinde ayn sayda izin belgesi kullanlm olmakla birlikte, 2008 ylnda Babakanmz Recep Tayyip Erdoann ek Cumhuriyetine resmi ziyareti vesilesiyle yaplan grmelerde Babakanlar arasnda varlan mutabakat sonrasnda ilave 2.500 ikili izin belgesi alnmtr.

10 Ekim 2000 tarihinde Ankarada imzalanan Trkiye Cumhuriyeti Hkmeti ile ek Cumhuriyeti Hkmeti Arasnda Gmrk Konularnda Karlkl dari Yardm Anlamasnn onaylanmasna ilikin 2000/1722 sayl Bakanlar Kurulu Karar 25.12.2000 tarihli ve 24275 sayl Resmi Gazetede yaymlanarak 08.02.2001 tarihinde yrrle girmitir.

lkemiz ile ekoslovakya arasnda 30 Haziran 1981 tarihinde imzalanm bulunan bir Turizm birlii Anlamas mevcuttur. Sz konusu anlama erevesinde, 19 Ekim 1989 tarihinde, Pragda Trkiye-ek II. Dnem Turizm Karma Komisyon Toplants gerekletirilmitir.

lkemiz ile ek Cumhuriyeti arasndaki posta ilikileri, Dnya Posta Birlii (UPU) Posta ve Telekomnikasyon dareleri Avrupa konferansna (CEPT) bal olarak faaliyetlerini srdren Avrupa Posta Mevzuat Komitesi (CERP) ayrca Avrupa Kamu posta letmecileri Birlii (POGSTEUROP) karar erevesinde sorunsuz olarak srdrlmektedir.

Ayrca, Posta letmesi Genel Mdrl ile ek Cumhuriyeti arasnda brofaks ile posta havalesi ve deme artl gnderi gibi paral posta hizmetleri mevcut olup, telgraf haberlemesi ise direkt olarak salanmaktadr.

1.12.ek Cumhuriyeti-Trkiye Yatrm likileri

Trkiye ile ek Cumhuriyeti arasndaki ilikiler uzun bir gemie dayanmaktadr. I. Dnya Sava sonrasna kadar uzanan bu ilikilerde sanayi alannda ibirlii ne kmaktadr. rnein, Uak eker Fabrikas, stanbul ve Ankara TEKEL Bira Fabrikalar, SOMA, Afin/Elbistan Termik Santrallerinin teknik donanm gibi yatrm projeleri, Trkiye ekoslovakya ortak yatrm projeleridir. Ayrca, retim ibirlii erevesinde Trkiyede lastik fabrikalar, ara, fork-lift montaj hatlar ina edilmitir. Bu ibirliinin en nemli rneklerinden biri de; JAWA motosiklet montaj atlyelerinin kurulmasdr. JAWA, uzun bir dnem Trk pazarndaki varln devam ettirmitir.

1 Ocak 1993 tarihinden itibaren eski ekoslovakya'nn ek ve Slovak Cumhuriyetleri olarak blnmesiyle birlikte, her iki Cumhuriyet ekoslovakya'nn uluslararas anlamalardan doan ykmllklerini aynen kabul ettiklerini aklamlardr.

Trkiyede 26 adet ek Cumhuriyeti sermayeli irket bulunmaktadr. ek firmalarnn lkemizdeki yatrmlar 2,5 milyar ABD Dolarna ulam olup en nemli yatrmclar CEZ, Energo-Pro ve ZENTIVAdr. ek Cumhuriyetinde 80den fazla Trk firmasnn faaliyeti bulunmaktadr. Genelde ticaret ve hizmet sektrnde faaliyet gsteren firmalardan sadece bir tanesi st yap firmas olup minibs retimi yapmaktadr. Daha nce faaliyet gsteren iplik retim firmalar kapanmtr. Trk firmalarnn ek Cumhuriyetindeki yatrmlar 20 milyon euroyu bulmaktadr. Trk firmalar genelde kk lekli ve esnaf niteliindedir. Trk firmalarnn ou tekstil ve hediyelik eya sektrlerinde faaliyet gstermektedir. Hediyelik eya satan ve kuyumculuk yapan firmalarnn ou parekendecidir. Kuyumculuk alannda faaliyet gsteren LAPS, G&S toptanclk da yapmaktadr.

Eczacba Salk rnleri ve Eczacba zgn Kimya, 2007 ylnda, yaklak 650 milyon Euro karlnda ek Zentiva NV tarafndan satn alnmtr.



SARAN Holding, 2007 yl sonunda ek Cumhuriyetinin ve Orta Avrupann en byk seyahat acentelerinden olan EDOKu 80 milyon ABD Dolarna satn almtr. CEDOKun bu defa, lkenin yine byk tur operatrlerinden FROyu satn almak iin giriimleri bulunmaktadr.

Altnbalar Grubunun ek Cumhuriyetinde 15 milyon ABD Dolarna yakn emlak yatrm bulunmaktadr. Altnba Grubunun ayrca, Aslanl Grubundan devrald, Pragn ilelerinden Slanyde mali portresi 150 milyon ABD Dolar tahmin edilen bir konut geliim projesi bulunmaktadr.

ek firmalar Trkiyenin enerji projelerinde byk ilgi duymaktadr. Nitekim, CEZ A.. ile AK Enerji Elektrik retim A.. ortakl ile kurulan AKCEZ OGG, Sakarya Elektrik Datm A..yi 600 milyon ABD Dolar bedelle satn almtr. Ayrca CEZ, Akenerjinin %37,36sn temsil eden 24.4 milyon TL nominal deere sahip hisseyi 14 Mays 2009 tarihiyle devralmtr.

Son olarak, ek enerji irketi Energo-Pro Trkiyede yaklak 8 milyar ek Kronu (307,5 MLYON Euro) deerinde 5 hidroelektrik santrali satn almtr. Energo-Pro, CEZden sonra Trkiyede enerji sektrne en byk yatrm yapan ikinci ek firmasdr.

1.13.ki lke Arasndaki Ticarette Yaanan Sorunlar

ki lke arasnda eya ve yolcu tamaclnda karlalan en nemli sorun vize bavurularnn uzun sre iinde sonulandrlmasdr. ek Cumhuriyetinin 2007 yl sonunda Schengen alanna dahil olmasna bal olarak bu sre daha da uzamtr.

ek Cumhuriyetinde gelir ve harcamalar dzeyi son yllarda artmakta olmasna ramen, lkemiz ihracatlarnn olduka alkn olduu Bat Avrupa pazarna gre nispeten dk olmas sebebiyle, zellikle tketici gruplarnda pazarn ok byk miktarlarda alm yapabilecek kapasitede olmad dikkate alnmaldr.

Dier taraftan st ve stl rnler, her trl sr eti, ilenmemi kanatl eti ve sofralk yumurtalarn Trkiyeden ABye ihracatnn halen yaplamamakta olmas dolaysyla ek Cumhuriyeti pazarnda da bu rnlere ilikin lkemizin ihracat imkan bulunmamaktadr.

Bankaclk sisteminin teknoloji olarak Bat Avrupa lkelerindeki kadar olmasa da gelimi olduu ancak teknoloji kullanmnda hala problemler yaand ve demelerin gecikebildii bildirilmitir.

Mallar genelde karayolu ile gnderilmekte, bu da 4-6 gn srmektedir. Ulam bakmndan ihracat firmalarn genelde glk yaamad belirtilmekle birlikte bazen yabanc plakal aralar ile nakliye yapmalar gerekmektedir. Ayrca otoban gei cretlerinde yaplacak indirimler fayda salayacaktr. Yollarda gvenlik asndan hibir sorunla karlalmad ifade edilmektedir.

ek Cumhuriyetine ynelik ihracatmzda yaanan en byk problem reklamasyon giderleri ad altnda srekli yaplan kesintilerdir.

1.14.ki lke Arasndaki Mteahhitlik likileri

26.11.1976 tarihinde imzalanan szleme ile SKODAEXPORT/ekoslovakya METEX/Finlandiya ve GAMA A../Trkiye Firmalar Konsorsiyumuna ihale edilen 2x165 MWlk Soma-B Termik Santral I. ve II. niteleri ve 12.11.1980 tarihinde szleme ile SKODAEXPORT/ekoslovakya Gama A/Trkiye Firmalarna ihale edilen 2x165 MWlk Soma-B Termik Santral III. Ve IV. niteleri kesin kabulleri 1985-86 yllarnda yaplm olup, halen her drt nitede enerji retimlerini srdrmektedir.

2x165 MWlk Soma-B V. ve VI. Tevsii niteleri 18.9.1986 tarihinde imzalanan szleme ile SKODAEXPORT/ekoslovakya ve Gama Aye %100 kredili olarak ihale edilmitir. Bu projenin finansman, SKODAEXPORT/ekoslovakya, KFWden (Almanya Kredi Kuruluu) ve FIRST CHICAGO LTDden temin edilen kredi ile salanmtr. ek Cumhuriyetinde halen faaliyet gsteren tek firma



Aslanl Gruptur. Aslanl Grupun ek Cumhuriyetinde konut gelitirme projelerinin (16 villalk bir proje) yan sra byk boyutlu emlak yatrmlar da bulunmaktadr.

1.15.Pazar ile lgili Bilgiler 1.15.1Fikri, Snai Mlkiyet Haklar

Patent konusunda mracaatlarn ibraz edilecei merci ek Patent Ofisidir. Yabanc mracaatlar ek Patent Vekilleri tarafndan temsil edilmelidir. Kaydedilen patentler, patente mracaat tarihinden itibaren 20 yl sreyle geerlidir. Bir kullanm modelinin koruma hakk sresi be yl olup, bir be yl daha uzatlmaktadr. Patent veya koruma hakkn muhafaza etmek iin yllk cretin denmesi gerekmektedir.

Ticari markalar, ek Cumhuriyetinde uluslararas szlemelere dayanan geni bir korumay haizdir. Markann korunmas bakmndan arzu edilen blgenin byklne gre markalar yalnzca ek Cumhuriyetinde ya da AB iinde tescil edilebilmektedir.

1.15.2.Datm Kanallar

Son yllarda grlen hzl ekonomik gelimeler ve yksek miktardaki yabanc dorudan yatrmlarn etkileri ticaret hayatnda da kendini hissettirmitir. Giderek artan byk supermarket zincirleri nedeniyle gerek ithalatlar gerek reticiler dorudan perakendeciye datm yaptklar gibi byk depolarn ve byk toptanclarn ortaya km olmas nedeniyle datm sistemi de giderek yerini zincir maazacla ve depoculua brakmaktadr.

Kk iletmelerin de giderek zincir haline gelmeye altklar ve kendi datm alarn kurmaya altklar grlmektedir. Ancak, ek Cumhuriyetinin gnbirlikiler dahil edildiinde (ki bunlarn says 100 milyondan fazladr) ylda 105-106 milyon turist ektii gz nne alndnda hala perakendeciye ve tketim sektrne yaplacak kk apl datm hizmetlerinin neminin byk olduunu belirtmek gerekir. Bu nedenle, gelimeler ehirlerin dnda srekli olarak ticaret merkezlerinin kurulmas ve depolarn kurulmas eklinde olmaktadr.

ek Cumhuriyeti, Avrupa tarz gelimi bir datm sistemine sahiptir. Pazarn birok alt segmentlerinde acenta ve distiribtrlerin etkinlii ve gc gn getike artmakta ve kadrolar genilemektedir. Halihazrda teknik adan yeterli acentalar bulmak mmkn olmakla birlikte pazarlama ve mteri hizmetleri stratejilerinde destee ihtiyalar vardr. Distribtrlerin kar marjlar dier Avrupa lkelerinden farkl deildir. Saha sat temsilcisi ortalama 30.000 ek Kronu (1.500 $) + komisyon (rne bal olarak % 5-10 arasnda deimektedir) ve araba-seyahat masraflarn talep etmektedir.

Amerikan tarz spermarketlerin ve Avrupa tarz hipermarketlerin, alveri merkezlerinin her geen gn saylarnn artmasna ve hafta sonu dahil gnn 24 saatinde geni rn yelpazesi sunma, dk fiyat avantajlar ve rekabet glerine ramen, bakkal, eczane, butik tarz konfeksiyon maazalar ve mzik cd sat yerlerine Prag sokaklarnda hala rastlanmaktadr. sve KEA, ngiliz TESCO, Alman OB, Lidle, Hornbach, Baumax gibi byk zincir maazalarn says gerek lke apnda gerek Pragda her geen gn artmaktadr.

Uluslararas toptan ve perakende ticaret irketlerinin ek Cumhuriyetine yatrmlar byk lde tamamlanmtr. Bu aamada, birlemeler ve yeni ubeler amak eklinde yatrmlar devam etmektedir. Gzden karlmamas gereken en nemli husus, hzl gelir artna ramen, pazarn byk olmamas ve nfus art hznn (0) veya (-) olmasdr.



1.15.3.Tketici Tercihleri

ek tketiciler ve firmalar son derece fiyat duyarldr. Ancak, son zamanlarda refah seviyesindeki arta paralel olarak marka tercihleri de n plana kmaya balamtr.

Her ne kadar kredi kart kullanm yaygnlamaya balasa da, ek Cumhuriyeti hala nakit parann geerli olduu bir pazardr.

Serbest piyasa ekonomisine geiten bu yana ok yol alm olmakla birlikte, sat sonras destek ve mteri hizmetleri hala Avrupa standartlarna ulaamamtr. Mteri memnuniyeti sistemi uygulamas, hala eksiklii olan ve gelitirilmeye ak bir konudur.

1.15.4.Reklam ve Promosyon

Doru acentay bulmak ve onu en uygun ekilde desteklemek ek pazarnda baar elde edebilmek iin en nemli faktrdr. Firmalar, satlarn etkin tantm ve reklam kampanyalar ile artrabilirler. En uygun kampanya stratejilerinin tesbitinde, phesiz acentalar nemli rol oynamaktadrlar. ek pazarnn ok byk olmad dikkate alndnda, maliyetli reklam kampanyalarna ihtiya bulunmamaktadr.

Yabanc firmalar, acentalar depo ve ekipman gibi imkanlar salarken, tantm ve reklam masraflarn karlamak durumundadr.

Ticaret fuarlar tarihi orta aa kadar uzanan Avrupada bir yaam tarzdr. Buna bal olarak, zellikle Brno ve Pragda dzenlenen uluslararas fuarlara katlm, sadece ek Cumhuriyeti pazar iin deil, ayn zamanda Polonya, Slovakya, Avusturya ve hatta Rusya pazarna ynelik greceli olarak daha az maliyetli bir tantm yntemidir.

ek Cumhuriyetinin kk bir pazar olmasna bal olarak, her sektrde karar alclarn snrl sayda olmas nedeniyle, bu kiileri hedefleyen seminerler, basn duyurular ve medya kampanyalar etkin bir dier yntemdir.

Parakende asndan bakldnda ise maaza promosyonlar youn bir ekilde kullanlmaktadr.

1.15.5.Ambalaj, Paketleme ve Etiketleme

ek Cumhuriyetinde ambalajn etiketinde, ambalajn retildii malzemenin tipi, yeniden kullanm yahut geri dnm durumuna ait bilgiler yer alacaktr. Etiketlenmesi gereken ambalajlama ve etiket format eitli kararlarla hukuki dzenlemeye tabi tutulmutur. Ambalaj reticileri, ithalat ve ihracatlar, ilgili makamlara sunacaklar yllk raporlarnda retilen, ithal veya ihra edilen paketleme malzemesinin miktarn, yapldklar malzemeleri belirtmek durumundadr.

Benzer ekilde, ambalajl rn satan irketler, kullanclara ambalajn kendisi ve at (geri alnmas, toplanmas, yeniden kazanlmas, dntrlmesi, atlmas vb.) konusunda bilgi salamak zorundadr.

1.15.6.Sat Teknikleri ve Sat Etkileyen Faktrler

ek pazarnda sat yapabilmek, baarl olabilmek iin ekce konumak esastr. rn katologlarnn ekce olmas idealidir. Ancak, birok uluslararas firmalarda st dzey ynetici poziyonunda ekce bilmeyen kiilerin altn dikkate alnca en uygun, en etkin olannn hem ngilizce hem ekce katolog bastrmaktr.

lkede metrik sistem geerlidir. rn etiketlerinin mutlaka ekce olmas gerekmektedir.



Birok pazarda olduu gibi, ek pazarnda da i yapabilmek iin, ekce bir web sayfasna sahip olmak faydal olacaktr. Yabanc firmalarn web sayfalar genelde ngilizce/ekce olmakta, nc dil olarak Almanca kullanlmaktadr. Web sayfasna sahip olmak pazardaki varlnza bir meruluk kazandrrken, mterilernize ulamak ve etkilemek iin de nemli bir aratr.

1.15.7.Ulatrma ve Tamaclk Maliyetleri

ek Cumhuriyeti, 10.000 kmyi bulan bir demiryolu ana sahiptir. Karayollarnn toplam uzunluu ise 55,6 bin kmyi bulmaktadr. Karayollarnn sadece 633 kmsi otobandr. ek Cumhuriyetinde i sular tamaclkta kullanlmakta, son yl itibariyle 2,2 milyon ton yk nehirlerde tanmaktadr. lkede, 19u uluslararas olmak zere toplam 90 adet havalan bulunmaktadr.

ek Cumhuriyeti ile yaplan ikili ticaretimizde mallar genel olarak karayolu ile tanmaktadr. 2008 ve 2009 yllarnda lkemiz tamaclarnn kullanm iin verilen 10.000 adet (5.500 ikili/transit, 3.500 ikili, 1.500 transit) gei belgesinin tamamna yakn kullanlmtr. 2010 ylnda ikili tama gei belgesi says 1.250 adet artrlm ve toplam gei belgesi says 11.250ye ulamtr.

Dier taraftan, Trk tamaclarn ek Cumhuriyetine yapt tamalarn says 2008 ylnda 3.330 iken ek Cumhuriyeti kamyonlarnn lkemize yapt tama says 3.500 adet olarak gereklemitir. 2009 ylnda krizinde etkisiyle ticaretteki daralmaya bal olarak bu rakamda %7 orannda bir d gzlemlenmitir. kili tamalarda ek nakliyeciler AB yesi lkelere gei creti vermediklerinden maliyet asndan daha avantajl durumdadrlar.

Genel olarak, karlkl yk tamaclnda, Trk tamaclarn kullanm iin verilen gei belgelerinin yetersizliinden ziyade, gei gzergahndaki lkelerde zellikle de Macaristan geiindeki keyfi uygulamalar, maliyetleri artrc bir unsur olarak n plana kmaktadr.

1.15.8.Kamu haleleri

ek Cumhuriyeti'nde alan ve ek irketleri haricinde dier lkelerin firmalarna da ak olan ihaleler haftalk 'Obchodni Vestnik' gazetesinde yaymlanmaktadr.

halelerin Yaynland Web Siteleri:

Kamu haleleri (http://www.isvzus.cz) Kamu Genel Mzayedeleri ve Teklifler (http://www.centralniadresa.cz) TED-Tenders Electronic Dailly (http://ted.europa.eu)

1.16.ek Cumhuriyetine Temizlik Katlar hra Potansiyelimiz ek Cumhuriyetinin toplam temizlik katlar ithalat 191 milyon dolar olmutur. Temizlik kat rnleri ithalatnda en byk pay tuvalet katlarna aittir. Bu rnler toplam temizlik katlar ithalatnn %41ini oluturmaktadr. Bu rn grubu ayn zamanda Trkiyenin dnya genelinde en ok ihra ettii hijyenik kat rnleridir.

ek Cumhuriyetinin 2012 yl temizlik ktlar ithalatnda Slovakya, Almanya, Polonya, Avusturya ve talya balca tedariki lkelerdir. Trkiye pazara olan ithalat 2012 ylnda yaklak 561 milyon dolar olmutur ve bir nceki yla gre %17 orannda azalmtr.



ek tketicilerin salk rnlerine verdii nemin artmas, youn i hayat ve igcne katlan kadn saysndaki artla beraber ev ve i ortamlarnda kullanm kolayl salayan rnlere olan talep her geen gn artmaktadr. Bu erevede pazarda hijyenik rnlere olan talebin artmas beklenmektedir.

1.17.ek Cumhuriyetine Mobilya hra Potansiyelimiz ek Cumhuriyeti mobilya sanayinde 4000 zerinde firma faaliyet gstermektedir. Bunlarn byk ounluu 10 kiiye kadar ii istihdam etmektedir. 10 kiinin zerinde istihdam olan firmalarn says ise 500 kadardr.

ek mobilya sektr ABnin 13. en byk mobilya reticisidir. Mobilya sanayi retimi 1 milyar Euronun zerindedir. ek Cumhuriyeti bkme aa mobilyasnda (bentwood furniture) ve son zamanlarda da mutfak mobilyasnda nemli bir ne sahiptir. ek Cumhuriyetinde retilen balca mobilyalar: mobilya paralar (%32), dier mobilyalar (%26), yatak odas mobilyalar (%13), mutfak mobilyalar (%13), yemek ve oturma odas mobilyalar (%6), rattan mobilya (%5), demesiz oturma gruplardr (%4).

Son yllarda pazarda perakende mobilya sat noktalarnn says hzl bir ekilde art gstermitir. Pazarda 2000den fazla sat noktas bulunmaktadr. Europa Mbel, IKEA, OBI, BauMax, Asko, Jysk ve Kika en popler olan perakende sat noktalardr. Pazardaki mobilya sat noktalarnn artnn devam etmesi beklenmektedir. Ancak ekonomik krizin mobilya sektrn de etkilemesi kanlmaz olup, piyasann 2010'da daralaca ngrlmektedir.

ek tketicisi zellikle rnn nerden yapldna ve gerek deerinin ne olduuna ok byk nem vermektedir. Ayrca esneklik, yeni ve moda tasarm mobilyada aranan unsurlar olarak ne plana kmaktadr. Bu tasarmlarn yksek kalite ve makul fiyatlarla kombine edilmesi halinde, rnlerin pazarlama ans artacaktr.

Bunlarn yan sra, gerek sat ncesi, gerekse sat sonras salanan hizmetler de byk nem kazanmaktadr. Sat ncesi salanan hizmetlerin allagelmi ve olaan olmasna ramen, sat sonras mteri hizmetleri son yllarda nem kazanan bir konudur. zellikle, sat sonras hizmetlerdeki kalite, rn tamir etme olana, kullanm talimatlar, bakm talimatlar sunma ve her tr sorunu zmeye ynelik hizmetler artk bir rnn seiminde belirleyici rol oynamaktadr ve satlar byk lde etkilemektedir. ek Cumhuriyetinin 2012 yl mobilya ithalat yaklak 1.4 milyar dolar olmutur. Bir nceki yla gre ithalat %2 orannda azalmtr. Pazardaki balca tedariki lkeler Almanya, Polonya, in, Slovakya ve talyadr. Trkiyenin, ek Cumhuriyetine mobilya ihracat ise 7 milyon dolar civarndadr ve lkenin ithalatndaki pay ise yaklak %1dir.

Trkiyedeki mobilya sektr zellikle son 10 ylda tahminlerin tesinde bir gelime gstermi olup, sahip olduu teknolojik alt yap ve retim imkanlar ile Trkiye blgenin en nemli reticilerinin banda gelmektedir.

1.18.ek Cumhuriyetine Mteahhitlik Hizmetleri hra Potansiyelimiz ek Cumhuriyeti inaat sektr, ek ekonomisinin en nemli motor glerinden birini tekil etmektedir. Sektrde toplam retim son yllarda ortalama %9un zerinde artmtr. retim 860.8 milyar ek Kronuna (50.5 milyar ABD Dolar) ulamtr.



Tamamlanan inaat ii 536.6 milyar ek Kronuna (31.6 milyar ABD Dolar) ulam olup, 162.1 milyar ek Kronu (9.5 milyar ABD Dolar) yol, kpr, demiryolu, tnel vb. mhendislik ileridir. naat ilerinde zel sektrn pay %55.5, kamunun pay ise %44.5 iken, mhendislik ilerinde kamunun pay %74.4, zel sektrn pay %25.6 olmutur.

naat sektrnce yaratlan katma deer, gayri safi katma deerin %6.6sna karlk gelmekte olup, yaklak 13 milyar ABD Dolarna ulamtr.

naat sektrnn bu ekilde bymesinde en nemli etkenlerden biri phesiz ulam sektrnde yaplan kamu yatrm harcamalar ve uluslararas sermaye ile yaplan ticaret merkezi inaatlar olmutur. Ayrca, yaam standardnn ykselmesine paralel olarak uygun mortgage faiz oranlar konut inaat sektrnn bymesinde nemli rol oynamtr. Esas itibariyle ticaret merkezleri inaatndaki byme, konut inaatlarnn gerisindedir.

Bununla birlikte, kayda deer orandaki yolsuzluk ve AB gvenlik normlar nedeniyle inaat maliyetlerindeki ykseklik lkede yatrm iin caydrc unsurlar olarak gze arpmaktadr. Bu caydrc unsurlara ramen, inaat sektrnn GSYH iindeki pay artarak devam edecei ve nmzdeki yllarda %8lere kaca tahmin edilmektedir.

Toplam igcnn yaklak %9unun istihdam edildii inaat sektrnde 20den fazla ii altran firma says 2007 yl sonu itibariyle 2.442dir. Bu firmalardan sadece 7 tanesi kamu teekkldr. zel sektr firmalarndan 132 tanesi yabanc sermaye kontrol altndadr. Bu inaat firmalarnn ou kk ve orta lekli firmalardr. 100 ve daha fazla ii altran firmalarnn sektrdeki toplam firma saysna oran %11.8dir. Sadece 10 firma 1.000 kiiden fazla ii istihdam etmektedir.

Piyasa ekonomisine geiin balad 1990 ylndan 1994 ylna kadar devlet mlklerinin yaklak %80inin zel sektre gemesi, inaat sektrnde de temel yaplanma bakmndan radikal deiiklikler gerektirmitir. Bu srete, byk lekli devlet teekkl inaat firmalar yok olurken, zel sektre ait kk ve ortak lekli birok inaat firmas ortaya kmtr.

Bugn gelinen noktada, sektrde faaliyet gsteren firmalarn %85.6s zel, yerli firmalardr. Bununla birlikte, sve-Skanska CZ %10luk pay ile piyasa lideri konumundadr. ounluk hisseleri bir Slovak-Doprastov firmasnda olan Metrostav ve yine ounluk hisseleri Fransz Eurovia (Vinci) firmasnda olan Stavby Silnic a Zeleznic (SSZ), her biri %4lk oranla piyasada ikinci firma konumundadrlar. Bu firmalar, Strabag, a.s. ve Geosan Group, a.s izlemektedir.

Halihazrda ek inaat sektr, kapasite, teknik yeterlilik ve organizasyon asndan son derece gelimi bir dzeydedir. Kalifiye igc ve makine, ekipman sknts genel olarak bulunmamaktadr. Sektrde yabanc firma faaliyetlerine kstlayc bir dzenleme bulunmamakla birlikte, kayda deer orandaki yolsuzluk ve AB gvenlik normlar nedeniyle inaat maliyetlerindeki ykseklik lkede yatrm iin caydrc unsurlar olarak gze arpmaktadr.

Yrrlkte olan hukuki dzenlemeler erevesinde, mteahhit firmann rnein zel ekipman gerektirmeyen(kimyasal madde, gda ya da ila depolamas yaplmayacak) yaklak 30 haftada tamamlanacak 1.300 m2lik bir deponun inaat izni iin toplam 36 ilem gerekmekte ve bu ilemlerin tamamlanmas yaklak 150 gn srmektedir. Bu ilemler iin toplam maliyet ise yaklak 53.000 ek Kronu(2.800.000 ABD Dolar)dur. ek Cumhuriyeti, ilem says asndan OECD lkeleri ortalamasnn stnde iken, ilemlerin tamamlanmas iin gerekli sre ve ilemlerin maliyeti asndan OECD ortalamasnn altnda yer almaktadr. ek Cumhuriyeti AB lkeleri arasnda en yksek ilem saysna sahip lkedir. Bunun yan sra, maliyet asndan en avantajl lkeler arasnda yer almaktadr (27 lke arasnda en dk maliyetli 3. lke). naat izni iin gerekli srede ise 150 gn ile 9. sradadr. ek Cumhuriyeti, inaat izni ile ilgili sralamada 183 lke arasnda 76. sradadr.



Sektrn son dnemde canlanmasnda zel sektr projeleri kadar AB kaynaklarnn da kullanld kamu projelerinin de katks olmaktadr. zellikle ulatrma altyapsnn iyiletirilmesi ve gelitirilmesine ynelik projeler n plana kmaktadr.

1.19.Ulatrma Altyaps Ulam altyapsna ynelik inaat faaliyetleri toplam i hacminin nden, kontrat baznda ise yarsndan fazlasn oluturmaktadr. Karayolu, otoban, demiryolu onarm ve bakm, su ebekesi ve hava yolu altyap inaat faaliyetleri ulam altyap faaliyetleri arasndadr.

Halihazrda ek Cumhuriyetinde demiryolu uzunluu 9.400 kmyi bulmaktadr. Sadece mevcut standartlarn korunmas ve demiryollarnn iyiletirilmesi iin 160 milyar K (8 milyar ABD Dolar) tutarnda yatrm gerekmektedir. 12 milyar K sadece mevcut sistemin bakm ve onarm iin, 150 milyar K ise yeniden yatrmlar iindir. Mevcut demiryolu ann bu haliyle korunmas hi bir modernizasyon ngrlmemesi durumunda bile gereken yatrm 6 milyar Knu bakm ve onarm, 14 milyar Knu yatrmlar iin olmak zere toplam 20 milyar Knunu bulmaktadr.

ek Cumhuriyetinde karayolu a ise 325 km. duble yol, 489 km. otoyol olmak zere 128.000 kmdir.

1.20.AB Kaynakl Projeler ek Cumhuriyetinde Blgesel Kalknma Programlar erevesinde; 2013 ylna kadar 21,2 milyar Euro AB kaynaklarndan (ERDF, Cohesion Fund), 3,7 milyar Euro ek btesinden karlanmak zere, toplam 24,9 milyar Euro tutarnda yatrm yaplacaktr. Ulatrma, evre altyapsn iyiletirmeyi ve yenilemeyi, giriimcilik ve inovasyonu tevik eden ulusal programlarn yan sra blgesel dzeyde ve uluslararas ibirlii kapsamnda programlarda bulunmaktadr.

ek Cumhuriyeti Blgesel Kalknma Programlarna hakknda ayrntl bilgilere;

http://ec.Europa.eu/regional_policy/atlas2007/czech/index_en.htm adresinden ulalabilmektedir.

Bu erevede, ulam altyapsn gelitirme projeleri iin 2013 ylna kadar 5,8 milyar Euro AB fonlar (ERDF ve Cohesion Fund) kaynakl, 1 milyar EURO milli bte kaynakl olmak zere toplam 6,8 milyar Euroluk yatrm planlanmaktadr. Plan kapsamnda, TEN-T (Trans-European Transport Networks) ann ek Cumhuriyeti snrlar iinde demiryolu ann iyiletirilmesi ve gelitirilmesi (%37,9), karayollarnn iyiletirme ve yeni karayolu inas (%27,9), TEN-T a dnda demiryollarnn iyiletirilmesi (%6,9), TEN-T a dnda 1.snf karayollarnn iyiletirilmesi (%18,2), Prag Metrosunun iyiletirilmesi ve gelitirilmesi(%5,7), oklu ve kombine kargo tama modellerinin desteklenmesi ve nehir tamacnn gelitirilmesi(%2,0), teknik yardm programlar (%1,4) iin 6,8 milyar EUROnun harcanmas planlanmaktadr. AB kaynakl ulatrma projeleri iin ilgili kiinin irtibat bilgileri aadadr.

Ulatrma Bakanl Sn. Tomas, Cocek Tel.: +420 225 131 103 Fax.: +420 225 131 560 E-mail.: [email protected]

Ulatrma projeleri kapsamnda Benesov-Stranice ile Letohrad-Lichkov demiryolu hatlarnn modernizasyonu (152 milyon Euro) projesi 1 yl aan srecin sonunda Avrupa Komisyonu tarafndan 2009 yl Aralk aynda onaylanmtr.

mailto:[email protected]



ek Cumhuriyetinde evre altyapsnn iyiletirilmesi ve gelitirilmesi iin ise 2013 ylna kadar 4,9 milyar Euro AB kaynaklarndan (ERDF ve Cohesion Fund), geri kalan milli bteden karlanmak zere toplam 5,8 milyar Euroluk yatrm yaplacaktr. Konu ile ilgili evre Bakanlnn irtibat bilgileri aadadr.

evre Bakanl Tel.: +420 267 122 530 Fax.: +420 272 744 944

1.21.zel Sektr- Kamu birlii

ek Cumhuriyetinde kamu projelerinin finansmannda, AB fonlarnn yan sra zel sektr kaynaklar da kullanlmaktadr. Kamu ve zel sektr ibirlii (PPPs) kapsamnda, projeye bal olarak BOT (Built-Operate-Transfer) ya da DBFO(Design-Built-Finance-Operate), DBOT(Design-Built-Operate-Transfer) gibi modeller kullanlmaktadr. Kamu projelerinde zel sektr ile ibirliinin ynetimi ve PPP projelerinin uygulamas iin 2004 ylnda PPP Centrum a.s. kurulmutur. Prag-Kladno demiryolu hatt modernizasyonu ve Ruzyne havaalan demiryolu inas, Stresovice Askeri Hastane inas, bakm-onarm, D-3 otoban ve R-3 karayolunun ina, bakm-onarm almalar, Usti nad Labem Adalet Saray inas gibi altyap ve st yap PPPs projeleri irketin internet sayfasndan(www.pppcentrum.cz) takip edilebilmektedir.

1.22.Konut Sektr Halkn refah seviyesindeki artla birlikte, dk faiz oranl Mortgage kullanmndaki genileme, ilk kez ev sahibi olacak yeni evlilere salanan konut destei ve zelikle yabanc yatrmclarn byk boyutlu inaat projelerindeki gelime, yeni konut inasn da kayda deer bir ekilde cesaretlendirmektedir. Bununla birlikte, konut sektr krizden ciddi boyutta etkilenmi ve konut ve emlak fiyatlar 2008 yl bandan bu yana %20-30 deer kaybetmitir.

1.23.naat Kanunu ve lgili Dier Mevzuat naat sektrnde yasal altyap, ekonomik ve siyasi deiim ve geliim srecindeki devamlln gerei olarak ve AB mevzuatna uyum srecindeki zorunluluklara da bal olarak 2006 ylnda yeniden dzenlenmitir.

Sektre ilikin temel prensipler 183/2006 sayl naat Kanunu ile dzenlenmitir (EK:1). 1 Ocak 2007 tarihinde yrrle giren bu kanunda; ehir ve blge planlamaya ilikin hususlar; amalar, yetkili birimleri, enstrmanlar, srdrlebilir blge kalknmasna ilikin etki ve deerlendirmeler, karar alma sreci, evresel etki deerlendirmeleri, inaat artlar, kamu altyaplar iin arazi gelitirme almalar, planlama faaliyetleri iin aranan artlar, planlama faaliyetlerinin dosyalanmas konularnda hkmler yer almaktadr.

Sz konusu kanunda ayrca, inaatla ilgili mevzuata da yer verilmekte; inaat izinleri ve deitirilmesi, evre dzenlemesi, inaat ofislerinin yetki ve denetimi, yetkili mfettilerin yetkilendirilmesi ve pozisyonlar, inaat yapan kiilerin grev ve sorumluluklarna, mimari koullara, genel inaat artlarna, istimlak koullarna, kamu nceliklerinin korunmasna ilikin hususlar da dzenlenmektedir. naat Kanununun yan sra, 137/ 2006 sayl yeni Kamu Almlar Kanunu (http://www.pppcentrum.cz/res/data/003/000498.pdf) kamu ve zel sektr ibirliini dzenleyen 139/2006 sayl mtiyaz Kanunu (http://www.pppcentrum.cz/res/data/004/000533.pdf) 14 Mart 2006 tarihinde Parlamentoda onaylanmtr.



ek Cumhuriyetinde kamu almlaryla ilgili kurumlar; Blgesel Kalknma Bakanl (http://www.mmr.cz/) , Rekabeti Koruma Kurumu (http://www.compet.cz/en/) ve Anayasa Mahkemesi (http://www.nsoud.cz/en/index.html)dir.

ek Cumhuriyetinde yabanc yatrmcya zel ayr bir mevzuat bulunmamaktadr. ek ve yabanc yatrmclar her trl destek ve tevikten eit koullarda yararlanabilmektedir.

1.24.Trk Mteahhitlik Firmalarnn Faaliyetleri Trk mteahhitlik firmalarnn ek Cumhuriyetinde bugne kadar nemli bir faaliyeti bulunmamaktadr. Sektrde faaliyet gsteren tek firma Aslanl Gruptur. Aslanl Grupun ek Cumhuriyetinde konut gelitirme projelerinin (16 villalk bir proje) yan sra byk boyutlu emlak yatrmlar da bulunmaktadr.

1.25.Firma Sorunlar Central and Eastern European Contsruction (CEEC) Research tarafndan 2009 yl iin yaplan aratrmaya gre; ek Cumhuriyetinde mteahhitlik firmalarnn bymesinde en nemli engel, 2008 ylnda kat rekabet olarak ne karken, 2009 ylnda krizin de etkisiyle yetersiz talep ilk sray almaktadr. kinci nemli engel ise finansman yetersizlii olarak tespit edilmitir. Kat rekabet 2009 ylnda da i bymenin nndeki nemli bir engel olarak yine ortaya kmaktadr.

Bunlarn yan sra, ek mteahhit firmalarnn yardan fazlas yabanc ii altrmakla birlikte, kalifiye igc yetersizlii de engeller arasnda yer almaktadr. Bununla birlikte, sregelen reformlara ramen brokrasi de nemli bir engel olarak dikkat ekmektedir.

1.26.birlii Olanaklar ek mteahhitlik firmalarnn yurtd faaliyetleri son derece snrldr. 2008 ylnda stlenilen inaat iinin sadece %2,4 yurtd faaliyetidir. ek firmalar bugne kadar yurtii talebin yeterliliine de bal olarak, yurtd mteahhitlik projelerini stlenmekten kanmlardr. Ancak, global kriz dier bir ok sektr gibi ek mteahhitlik sektrn de etkilemi ve pazarda 2012 den nce ciddi bir iyileme beklenmemektedir. Buna bal olarak, ek firmalarnn yurtd pazarlar iin daha giriken olabilecei dnlmektedir. Bu erevede, zellikle EBRD, Dnya Bankas projelerinde, lkemiz firmalarnn son derece aktif ve baarl olduu Rusya Federasyonu, Orta Asya Cumhuriyetlerinde ibirliine gidilebilecei dnlmektedir.

ek Cumhuriyetinde inaat ii almann en etkin yolu sahip olduunu uzun dnemli i ilikileri ve kiisel balantlarnzdr (network). CEEC Research aratrmasna gre mteahhitler yeni bir i almak iin i ilikileri/kiisel balantlarn, imzaladklar tercihli ortaklk anlamalarn kullanmakta ve/veya ihalelere katlmaktadr. phesiz, dorudan mteriden gelen taleplerle de i stelenilebilmektedir. Aratrma sonularna gre; mteahhitlerin %85i yeni bir i stlenmek iin en ok kullanlan yntem olarak sahip olunan i ilikileri/kiisel balantlarn n plana karrken, %73 tercihli ortaklk anlamalar, %69u dorudan mteriden gelen talepleri, sadece %28i ihaleleri vurgulamtr. Dier bir ifadeyle, ek Cumhuriyetinde ihaleleri takip edip, teklif vererek inaat ii stlenme imkan, alternatif yntemlere gre ok daha zordur. Kald ki, gerek zel sektr gerek kamu ihalelerinin effafl hala sorgulanmakta ve karlalan rvet talepleri hala dile getirilmektedir.

Bu itibarla, ek mteahhitlik piyasasna girebilmek iin bu lkede faaliyet gsteren bir inaat firmasn satn almann ya da ortakla gitmenin en hzl ve etkin yntem olduu dnlmektedir.

ek ekonomisinin en nemli motor glerinden biri olan ek inaat sektrnn 2008 yl itibariyle 50.5 milyar ABD Dolar haslaya ulatn ve ayn yl 13 milyar ABD Dolar katma deer rettiini dikkate aldmzda, pazara girmek iin her trl abann yerinde olaca deerlendirilmektedir.



KAYNAKLAR

T.C.Babakanlk Viyana Ticaret Mavirlii

Ekonomi Bakanl D Ticaret Bilgi Sistemi

http://www.ibp.gov.tr/pg/section-pg-ulke-ndx.cfm

http://comtrade.un.org/pb/CountryPagesNew.aspx?y=2008

ITC Trademap

The Economist Intelligence Unit

Trade Map

http://www.ibp.gov.tr/pg/section-pg-ulke-ndx.cfmhttp://comtrade.un.org/pb/CountryPagesNew.aspx?y=2008

Cek Cum kapak icindekilerCek Cum pazar arastirmasi raporuEK CUMHURYET

Documents

çek cumhuriyeti pazar araştırması raporu