KASIM - ARALIK 201052 � İSMMMO YAŞAM

GE

Zİ-

TÜ

RK

İYE

Güneş imparatorlarının diyarıOrta Karadeniz’in tarihi, doğası, sanayisi ve leblebisiyle ünlü şehri Çorum, binlerce yıllık geçmişinepek çok uygarlığın tarihini sığdırmış. Boğazkale, Alacahöyük, Yazılıkaya Tapınağı tarihin izlerininsürülebileceği yerlerden bazıları… Adeta bir açıkhava müzesi olan Çorum’da keşfedilecek çok şey var.A Y Ş E G Ü L E M İ R

Leblebi ve Hitit İmparatorluğu… Bu iki kelime tezat gibi görünsede biri Çorum’un bugününü, biri de geçmişini anlatıyor. Çorum, Kara-deniz Bölgesi’nin İç Anadolu'ya açılan kapısı… Binlerce yıllık tarihi geç-mişe sahip... Hititler başta olmak üzere pek çok medeniyetin tarihinede ışık tutan bu şehir, geçmişin izlerini, gizemini bağrında saklıyor. “Be-reket diyarı Çorum, tarihi yapılarıyla görülmeye değer…” Biz de bu de-ğerlendirmenin peşine düşüyoruz, yola çıkıyoruz. Otobüsle girdiğimiz şeh-

re, öğlene doğru varıyoruz. Merkezdeki en dikkat çeken yapılardan biriolan saat kulesi, yüksekliğiyle ilgimi çekiyor. Otel odasının penceresin-den izlediğim şehir, bir an bende sonsuzluk hissi uyandırıyor.

Karadeniz Bölgesi’nde sanayisiyle öne çıkan Çorum’da asıl ilgi-mi çeken Hititlerle ilgili kalıntılar. Hitit İmparatorluğu’nun başkenti olanBoğazkale, Çorum’un 80 kilometre güneybatısında bulunuyor. Ve benBoğazkale’yi görmek için sabırsızlanıyorum. Diğer bir tarihi ilçesi ise Ala-cahöyük. Burada dört uygarlık çağı adeta kazılarla gün yüzüne çıkar-tılmış. Zaten şehrin her yerinden tarih fışkırıyor. Çorum, yedi bin yıl ön-

KASIM - ARALIK 2010 İSMMMO YAŞAM � 53

cesine kadar uzanan bir geçmişe sahip. Taş, Eski Tunç Çağıve Helenistik döneme tanıklık eden bu şehir, Asur TicaretKolonileri, Hitit, Frig, Galat, Roma, Bizans, Selçuklu ve Os-manlılar’ın egemenliğinde kalmış.

HİTİT GÜNEŞİİç Anadolu havasını soluduğum Çorum’da, öğleden

sonrayı organize sanayi bölgesini gezerek geçiriyorum.Toplantılar, toprak, un, yem ve makine sanayisiyle ilgilionlarca fabrika. İlin kısa sürede gösterdiği ekonomik ge-lişme takdir edilecek türden. Akşam karanlığının bastır-masıyla otele dönüyoruz. Sonraki günü tamamen şehrintarihi yerlerini gezmek için ayırıyoruz.

Güneşin imparatorlarının izini sürmek için Boğaz-kale’nin yolunu tutuyoruz, aceleyle. İnsan, tarih, yeşil, top-rak ve güneşin birbirini besleyerek yenilediğini görmekiçin doğru bir yer, Boğazkale. Adım atar atmaz ilçeyle öz-deşleşen Hitit İmparatorluğu’nun varlığını hissediyorum.Hattuşaş, umduğumdan daha geniş bir alan olarak kar-şıma çıkıyor. Burası, Hititler’in Tunç Çağı’ndaki başkenti.Kalıntı taşlar yüz yılların gizlerini mağrur bir duruşla dilegeliyorlar sanki. Büyük Tapınak, Kral Kapısı, Yer Kapı,Sfenksli Kapı’yı geziyoruz. Devasa oldukları kalıntıların-dan belli olan yapılardan günümüze çok az kısımları kal-mış. Ama bunlar bile o günlerdeki ihtişamı anlamamızayetiyor da artıyor. Tablet yazılardan şehrin tarihtekiönemi ortaya çıkıyor. Kazılarda bulunanlar da Çorum vediğer şehirlerdeki müzelerde sergileniyor.

GE

Zİ-T

ÜR

KİY

E

GEZİLEBİLECEKYERLER� Boğazkale� Yazılıkaya Tapınağı � Alacahöyük� Hitit Geyiği� Çorum Ulu Camii� Koyunbaba Köprüsü� Veli Paşa Konağı� Yenihayat Barajı � İncesu Kanyonu� Seydim 1 GöletiYazılıkaya Hitit Tanrısı

Yazılıkaya Tuthalya

KASIM - ARALIK 201054 � İSMMMO YAŞAM

Hattuşaş'ın kuzeyde kalan kısmına aşağı şe-hir, güneyde kalan kısmına yukarı şehir deniyor. Hat-tuşaş'daki kalıntıları ilk olarak Fransız arkeolog Char-les Texier keşfetmiş. Şehirle ilgili kitaplarda yer alanbilgilere göz atıyoruz: “Hattuşaş'da M.Ö. 3.000’denitibaren yerleşim görülüyor. Bu dönemdeki yer-leşmeler genellikle Büyükkale çevresinde oluş-muş. M.Ö. 19. ve 18. yüzyıllarda Aşağı Şehir'de AsurTicaret Kolonileri yerleşmiş. Şehrin adına ilk kez buçağa ait yazılı belgelerde rastlanıyor. Hattuşaş’ın,ortaya çıkan yazıtlardan Kuşşara Kralı Anitta ta-rafından tahrip edildiği ortaya çıkıyor. M.Ö.1600'lerde Hitit devletinin başkenti olmuş. Sanat vemimarlık alanında gelişmeler göstermiş.”

Yapılan kazılarda birbirinden iddialı beşkültür katı ortaya çıkmış. Bu katlarda Hatti, Asur,Hitit, Frig, Galat, Roma ve Bizans dönemlerinden kal-ma kalıntılar bulunuyor. Seramikler, aletler, silahlar,kült objeler, yazılı belgelerle, bu gizemli ve saklı im-paratorluk kendini günümüz insanlarının hayalinebırakıyor.

AÇIKHAVA MÜZESİ ALACAHÖYÜKBir sonraki durağımız Alacahöyük oluyor. Bu

ören yeri, müzesinin hemen yanında uzanıyor. Ha-len kazıların devam ettiği alan biraz daha küçük.Sfenksli kapısından içeri girerken kendimi geçmi-şe adım atmış gibi hissediyorum. Sfenksli kapının,doğu ve batı yanlarında kuleler bulunuyor. Bu ku-lelerin altında da ilginç kabartmalar var. Alacahö-yük, kral mezarlarında ele geçen buluntularla ta-nınıyor. Bu muhteşem kalıntılara insanın inanası gel-miyor. Binlerce yıl önce, maden işleme sanatının buseviyede olması hayranlık verici. Buralardan toplananeserler, Türkiye’deki pek çok müzede sergileniyor.Birbirinden güzel bu eserlerin yapıldığı, kullanıldığıve bulunduğu bu mekanı dolaşmak, ayak basmakbende anlatılması zor duygular uyandırıyor.

Kabartma heykellerin bulunduğu YazılıkayaTapınağı ise, tarihin gizemini kendi içinde taşıyorgibi. Tanrı ve tanrıçaların kayalara işlenmiş hey-kellerini inceliyoruz hayranca. Sol tarafta yeraltı tan-rısı kabartmaları, sağ tarafta ise tanrıçalar sırala-nıyor. Bazı yerleri tahrip olmuş ya da dökülmüş ka-G

EZİ-

TÜR

KİY

E

İskilip Yayla

Ulu Cami

Veli Paşa Konağı

bartmalar, çağın insanlarının umut kaynağı olması nedeniyle say-gıyı hak ediyor. Hediyelik eşya dükkanlarından, tanrı ve tanrıçala-rın heykellerini de satın alarak onları kendimiz için ölümsüzleştiri-yoruz.

Şehre geri dönüş vakti yaklaştığında ayaklarım bu tarihi at-mosferi bırakmakta zorlanıyor. İsteksizce otobüse doğru yürürken,tarihi şölen niteliğindeki günü şimdiden hatıralarıma kazıyorum.

KASIM - ARALIK 2010 İSMMMO YAŞAM � 55

YEMEKLERİ ZENGİNLeblebisi ile ünlü olan Çorum, yöresel yemekler bakımından

da zengin. Şehre özgü yemekler arasında mayalı, yanıç, cızlak,kömbe, oğmaç, hingal, haşhaşlı çörek, borhani, helise, çullama,madımak, tirit, iskilip dolması, keşkek, kara çuval helvası, he-dik, teltel, has baklava sayılabilir. Katipler Konağı ve Veli PaşaKonağı’nda yöresel yemekleri denemek mümkün.

GE

Zİ-T

ÜR

KİY

E

KALİFİYE ELEMAN YOK

Bölgesinde sanayi açısından gelişmiş bir şehir olan Çorum,kalifiye eleman açığı yaşıyor. İki tane organize sanayi bölgesi bu-lunan şehir, tekstil, toprak, un, yem ve makine sanayileriyle ta-nınıyor. Çorum Serbest Muhasebeci ve Mali Müşavirler Odası Baş-kanı Muzaffer Yıldırım, krizin etkilerinden sıyrıldıklarını belirterek,“Her yerde olduğu gibi tahsilat ve haksız rekabet sorunu var. 200bin nüfuslu bu şehre göre meslek mensubu fazla. Oda olarak bun-ların çözülmesi için çalışıyoruz. Fiziki imkanların yükseltilmesi içinçaba harcıyoruz. Eğitim çalışmalarımız da sürüyor. Etkin meslekkomisyonlarımız var. Krizden çıkış sürecini yaşıyoruz. Odaya ka-yıtlı 395 meslek mensubumuz bulunuyor” diye konuşuyor.

Şehrin sanayi ve ekonomisine de değinen Yıldırım, sözle-rini şöyle sürdürüyor:

“Makine sanayi ağırlıklıyız. Toprak, un, yem, otomotiv par-çaları ve yan sanayilerinin yoğun olduğu bir şehrimiz var. Makinesanayisinde teknolojiyi yakından takip ediyoruz. Şehir ekonomikkalkınması makine sanayiyle sağlandı ve ciddi bir makine ihra-catçısı haline geldik. Sanayiye verilen teşviklerin artmasını isti-yoruz. Çorum, kalifiye işçiyi elinde tutan bir kültüre sahip. Yatı-rımlar devam ediyor. Şehrin sanayinde krizin etkileri aşılmayabaşlandı. Ama şehir kalifiye eleman eksiği çekiyor. Çorum’da üni-versite de açıldı. Üniversite-sanayi işbirliğinin artırılması hedef-leniyor. Kalifiye eleman sıkıntısı bu şekilde aşılabilir.”