Çeviri Ve Çeviribilim Tarihi

8/19/2019 Çeviri Ve Çeviribilim Tarihi

1/32

Çeviri ve Çeviribilim Tarihi

A Brief History of Translation and

Translation Studies


2/32

Genel Plan

• Dönemlere göre Avrupa Tarihi • Edim - Edinim (Performance - Competence)

Saussure ve Chomsky

•

Dolmetschen und Übersetsungswissenschaft • Çeviri türleri (edimsel) • Çeviri türleri (Roman Jacobson) • Antik Çağ, Hümanizm, Rönesans, Barok • Aydınlanma ve Erken Romantizm • Modern Dönem (20. yüzyıl) • Çağdaş Dönem (21. yüzyıl)


3/32

Classical Antiquity

• 700 BC – 600 AD

• Late Antiquity AD. 100 – 500

•

Migration(Völkerwanderung) AD. 200 – 700


4/32


5/32

Middle Ages

• Byzantine era 330 – 1453

• Dark Ages (476 – 800)

•

Early 500 – 1000• High 1000 – 1300

• Late 1300 - 1450


6/32


7/32

The Renaissance

• A.D. 1300 - 1600


8/32

Baroque Period

• 1650 - 1785


9/32

Early Modern Period

• Age of discovery (1400 – 1700)

• Protestant Reformation (16th cent.)

•

Classicism (16th to 18th centuries)• Industrious Revolution (16th to 18th cents.)

• Enlightenment (18th cent.)


10/32


11/32

19th Century

• 1789 – 1914 (Why?)

• Colonialism

•

Imperialism• Romantic era (1770 – 1850)

• Victorian era

• Long 19th century


12/32

Wartime Period

• 1914 - 1945


13/32

Cold War

• 1950 - 1991


14/32

Post Cold War

• 1991 - Present


15/32

Performance and Competence

• Performance (edim)

• Competence (edinim)


16/32

Types of Translation

(Çeviri Türleri) Yazılı Çeviri (Akademik, Entelektüel) Sözlü Çeviri (Ticari)

Edebi Çeviri (Literary) Çift yönlü (Bi-lateral)

Bilimsel Ardıl (Consecutive)

Kelimesi Kelimesine (Metatext) Eşzamanlı (Simultaneous Interpreting)

Sight

Fısıltı (Whispering)

Toplum Çevirmenliği (Community Int.)


17/32

Roman Jacobson Sınıflandırması

• Intralingual (dil içi çeviri)

• Interlingual (diller arası çeviri)

•

Inter-semiotics (göstergeler arası çeviri)


18/32

Antik Çağda Çeviri

• Shiraz, Babil,

• Eski Ahit Anlatıları

•

Farklı Diller • İlk Tercümanlar

• Çok dilli Sümer tabletleri

• Dilmaç - Dolmetschen• Mezopotamya


19/32


20/32


• Platon: Şair yüce bir varlıktan ilham almıştır.(İlham alan şair – peygamber benzerliği)

• Josephus ve Philon: Hz. Musa, Tanrı Kelamı’nınçevirmenidir, İncil tümüyle çeviridir.

• Paulus: Zungenreden, Tanrı ile yapılan birgörüşmedir. Tanrı sözünün çevrilmezliğinikabul eder.

• Şifre değiştirme (Kutsal metin korkusu)


21/32


• Horatius: nec verbo verbum curabis reddere

fidus interpres.

• Cicero: nec ut interpres sed ut orator, verbis

ad nostram consuetudinem aptis.


22/32

Rönesans

• Luther: ‘...on beş gün, üç – dört hafta tek bir

sözcüğe karşılık aradığımız ve bulamadığımız

çok oldu. Eyüp üzerinde çalışıyorduk. Dört

günde neredeyse üç satır bile bitiremiyorduk .’

• Pazardaki adam nasıl konuşuyorsa Tanrı daöyle konuşturulmalıdır.


23/32

Barok Dönem

• Martin Optiz: Çeviride amaç hedef dilizenginleştirmektir.

• Dil zenginleştirme

• Dili yabancı dillerden koruma

• (Erken) ulus dil yaklaşımları


24/32

Aydınlanma ve Erken Romantizm

• Descartes: Cogito ergo sum.

• Evrensel dil = evrensel mantık

•

Sözcüklerin nitelik ve niceliği evrensel mantığıörtmeye yetmez.

• Dil ve düşünce arasında zorunlu bir bağlantıyoktur.

• Dil, keyfidir. Mantık evrenseldir.


25/32

Huet ve Dryden

• Huet: Kusursuz çeviri

• Hedef okuyucunun zevk ve eğitim düzeyinehitap eden çeviri. (Cicero)

• Yorum çok önemlidir.

• Çeviri anlamak içindir.

•

Çeviri = ayna • Ekleme ve çıkarma yasaktır.


26/32

Huet ve Dryden

• Dryden

• Metaphrase (sözcüğü sözcüğüne çeviri)

•

Paraphrase (serbest çeviri) • Imitation (taklit)

• Çeviri, yazarın değil, çevirmenin adını taşıyan

özgün bir eserdir. • Yazarın üslûbu ve yaratıcılığı orijinal şekliyle

aktarılmalıdır.


27/32

Dryden

• Kaynak yazarı bizim çağımızda ve bizimülkemizde yaşamış gibi konuşturmalıyız.

• Amaç dil lehinde.

• Yazarı okuyucuya yaklaştıran. (Schleiermacher)

• Anti-Babil ortak bir dil oluşturulabilir.

•

Lingua franca?


28/32

Modern Dönem

• Schleiermacher

• Yazarı okuyucuya getirmek

•

Okuyucuyu yazara götürmek • Metin türü ve bağlama göre


29/32

20. Yüzyıl

• Feminist yaklaşım

• Çeviri ve kadın arasındaki ilgi

•

Dildeki gizli ve/veya gizil cinsiyetçiliği ortayaçıkarmak ve bu unsurları ‘feminize’ etmek.

• Örnek: History = His story = Herstory(feminization)

• Örnek: huMAN (implicit sexism)


30/32

20. Yüzyıl

• LGBT Yaklaşımı

• Cinsiyet kimliği ve toplumsal cinsiyet


31/32

Sonuç

• Antik çağda kutsal metinler etrafında gelişençeviri yaklaşımları Rönesans ve aydınlanma ileanalitik felsefeye geçiş yapmıştır. Ulus

devletlerin ortaya çıkışı ile çeviri yaklaşımlarıdaha çok bir sebeple ulus devletin (istenen)vatandaş tanımı dışında kalan ‘öteki’ yahut

‘azınlık’ meseleleri üzerinden ontolojik kimlikkonusu etrafında gelişmiştir.


32/32

References

(Kaynakça) • Baker, M. (1998). Routledge encyclopedia of translation studies. London:

Routledge.

• Bassnett, S. (1991). Translation studies. London: Routledge.

• Dimbleby, R. and Burton, G. (1998). More than words. London: Routledge.

• Eruz, F. and Şan, F. (2011). C eviribilimden kesitler . Çemberlitaş, İstanbul:

Multilingual.• Eruz, F. (2003). C eviriden çeviribilime. İstanbul: Multilingual.• Gaine, H. (1792). The Holy Bible, containing the Old and New Testaments.

New-York: Printed and sold by Hugh Gaine, at his Book-store and printing-office, at the Bible, in Hanover-Square.

• Göktürk, A. (1994). C eviri . İstanbul: YKY, Yapı Kredi yayınları.

• Hanning, B. and Grout, D. (1998). Concise history of western music. NewYork: Norton.

• Heslewood, J. (1996). The history of western painting. Austin, Tex.:Raintree Steck-Vaughn.

• Rifat, M. and Rifat, S. (2000). XX. yüzyılda dilbilim ve göstergebilimkuramları. İstanbul: Om Yayınevi.

• Webster H (1919) European history Boston: D C Heath & Co

Documents

Çeviri Ve Çeviribilim Tarihi