2013

kpss

ÖrneklerYorumlar

UyarılarPratik bilgiler

AkıcıAyrıntılı

GüncelKonu anlatımları

ÖSYM tarzında özgün sorularve açıklamaları

ceza

hukuku

özgür

dem

irci

Özgür DEMİRCİ

CEZA HUKUKU

ISBN 978-605-364-320-3

Kitapta yer alan bölümlerin tüm sorumluluğu yazarlarına aittir.

©, Pegem Akademi

Bu kitabın basım, yayın ve satış haklarıPegem Akademi Yay. Eğt. Dan. Hizm. Tic. Ltd. Şti’ye aittir.

Anılan kuruluşun izni alınmadan kitabın tümü ya da bölümleri,kapak tasarımı, mekanik, elektronik, fotokopi, manyetik, kayıtya da başka yöntemlerle çoğaltılamaz, basılamaz, dağıtılamaz.

Bu kitap T.C. Kültür Bakanlığı bandrolü ile satılmaktadır.Okuyucularımızın bandrolü olmayan kitaplar hakkında

yayınevimize bilgi vermesini ve bandrolsüz yayınlarısatın almamasını diliyoruz.

2. Baskı

Dizgi-Grafik Tasarım: A. Resul KaymakçıKapak Tasarımı: Gürsel Avcı

Baskı: Ayrıntı Matbaası(Ankara-0312-394 55 90)

Yayıncı Sertifika No: 14749Matbaa Sertifika No: 13987

İletişim

Karanfil 2 Sokak No: 45 Kızılay / ANKARAYayınevi: 0312 430 67 50 - 430 67 51

Yayınevi Belgeç: 0312 435 44 60Dağıtım: 0312 434 54 24 - 434 54 08

Dağıtım Belgeç: 0312 431 37 38Hazırlık Kursları: 0312 419 05 60

E-ileti: pegem@pegem.net

SUNU

Bu kitap, KPSS başta olmak üzere, ÖSYM tarafından hazırlanan diğer iş sınavları ve ayrıca kurumların kendi açtıkları sınavlarda siz değerli arkadaşlarımıza anlaşılabilir ve sade bir kaynak oluşturmak amacı ile hazırlanmıştır. Kitapta konular temel hatları ile işlenmiş, ayrıntıya girmekten ve teorik nitelikteki tartışmalara girmekten özellikle kaçınılmıştır. Anlatılan konuların zihinde somutlaşması için günlük olaylara değinilmiş ve her bölümün sonunda başta KPSS olmak üzere adli - idari yargı hakimlik sınavı ve kurum sınavlarında çıkmış sorular ve cevaplı testler konularak konuların pekiştirilmesi amaçlanmıştır. Her ne kadar son yıllarda hukuk dersleri ile ilgili olarak sınav sistemin-de her hangi bir değişiklik yapılmamış olsa bile, özellikle mevzuatın değişmesiyle ve 3. yargı paketi olarak bilinen yargı hizmetlerinin etkinleştirilmesini amaçlayan kanunla birlikte bir çok yenilik hukuk alanında yapılmış ve bu yeniliklere de kitap içerisinde ola-bildiğince yer verilmeye çalışılmıştır. Kitap içerisinde derslerde öğrencilerde gördüğü-müz temel yanlışlar özellikle vurgulanarak sorular üzerinde bu yanlışlara düşmemeleri ve bu ayrıntılara geldiklerinde zihinlerinin açık kalmasını sağlamak için özgün bir takım uyarılar ve hoca notlarına da yer verilmiştir.

Kitabın ümit edilen amacına ulaşması ve öğrenci arkadaşlarımıza fayda sağlan-ması amacı ile yapacağınız öneri, eleştiri ya da takdirinizi pegem@pegem.net aracı-lığıyla bizimle paylaşmanız bize ışık tutacaktır.

Elinizde bulunan bu kitabın ortaya çıkmasında en büyük paya sahip olan Suat DÜZ başta olmak üzere tüm Pegem ailesi’ne, dizgi aşamasında vaktini ve emeğini esirgeme-yen değerli dizgi ekibimiz ve dizgicimiz Ahmet KAYMAKÇI ya, kitabın hazırlanma aşama-sında bana yardımlarını esirgemeyen Devrim TOKLUCU ve Kadir ALGIN’a, hayatımın her aşamasında maddi ve manevi desteklerini benden hiç esirgemeyen annem ve babama teşekkürlerimi sunarım.

Özgür Demirci

İÇİNDEKİLER

1. BÖLÜM Ceza Genel Hukuku

Ceza Hukukuna Giriş ve Ceza Kanununun Uygulanma Alanları..................................1Ceza Hukukuna Giriş....................................................................................................1Ceza Hukukunun Temel İlkeleri ....................................................................................2

Ceza Kanununun Bağlayıcılığı İlkesi ......................................................................2Ceza Sorumluluğunun Şahsiliği İlkesi .....................................................................2Kusur İlkesi .............................................................................................................3Ümanizm İlkesi .......................................................................................................3Hukuk Devleti İlkesi ................................................................................................3Kanunilik İlkesi ........................................................................................................4

Ceza Kanununun Uygulanma Alanı .............................................................................5Tanım ......................................................................................................................5Zaman Bakımından Uygulanma .............................................................................6Kişi Bakımından Uygulanma ...................................................................................7Yer Bakımından Uygulanma ..................................................................................9

Çıkmış Sorular ............................................................................................................14Çözümler ....................................................................................................................18Cevaplı Test ................................................................................................................22

2. BÖLÜM Suç ve Suçun Unsurları

Suçun Tanımı ve Suçla İlgili Bazı Tanımlar.........................................................................27Suçun Tanımı................................................................................................................27Suçla İlgili Çeşitli Kavramlar .........................................................................................27

Suçun Unsurları ..................................................................................................................28Suçun Maddi Unsurları .................................................................................................29

Hareket ...................................................................................................................29Netice .....................................................................................................................34Nedensellik Bağı.....................................................................................................36

Suçun Manevi Unsurları ...............................................................................................37Kusur Çeşitleri ..............................................................................................................37

Kast ........................................................................................................................38Taksir ......................................................................................................................41

Kusur Yeteneği .............................................................................................................45Hukuka Aykırılık Unsuru ...............................................................................................53Tipiklik Unsuru ..............................................................................................................61

Çıkmış Sorular ............................................................................................................62Çözümler ....................................................................................................................67Cevaplı Test ................................................................................................................73

viPEGEM AKADEMİ

3. BÖLÜM Suçun Ortaya Çıkış Biçimleri

Suça Teşebbüs ...........................................................................................................77Teşebbüsün Tanımı ....................................................................................................78Teşebbüsün Ne Zaman Varsayılacağı Sorunu ...........................................................77Teşebbüs Olarak Nitelendirilemeyecek Durumlar.......................................................79

İşlenemez Suç ......................................................................................................79Sözde(Mefruz, hayal) Suç ....................................................................................80Gönüllü Vazgeçme ................................................................................................80

Çeşitli Suçlar Yönünden Teşebbüsün Değerlendirilmesi ............................................83Suça İştirak .................................................................................................................84

İştirakin Tanımı ......................................................................................................84İştirakin Unsurları ..................................................................................................84İştirak Türleri .........................................................................................................86

İştirak Halinde İşlenen Suçlarda Gönüllü Vazgeçme ..................................................89Özgü Suçlara İştirak ...................................................................................................90İştirakte Kararlaştırılandan Faklı Bir Suçun İşlenmesi ................................................90Suçların İçtimaı (Birleşmesi ........................................................................................91

İçtimanın Tanımı ...................................................................................................91Bileşik Suç ............................................................................................................91Zincirleme Suç ......................................................................................................92Fikri İçtima ............................................................................................................94Geçitli Suç .............................................................................................................95

Çıkmış Sorular ............................................................................................................96Çözümler ..................................................................................................................102Cevaplı Test ..............................................................................................................107

4. BÖLÜM Ceza Hukukunda Yaptırım ve Davayı Düşüren Haller

Ceza Hukukunda Yaptırımlar ............................................................................................ 111Yaptırımın Tanımı ....................................................................................................... 111Ceza Hukukunda Yaptırımlar ...................................................................................... 111Hapis Cezaları ............................................................................................................ 111Güvenlik Tedbirleri ......................................................................................................116

Davayı ve Cezayı Düşüren Haller ....................................................................................120Sanığın veya Hükümlünün Ölümü ..............................................................................120Af ................................................................................................................................121Zamanaşımı................................................................................................................122

Dava Zamanaşımı ................................................................................................123Ceza Zamanaşımı ................................................................................................124Müsadere Zamanaşımı.........................................................................................125

vii PEGEM AKADEMİ

Şikayete Bağlı Suçlarda Şikayetten Vazgeçme ............................................................... 125Önödeme ..........................................................................................................................125Uzlaşma............................................................................................................................126Çıkmış Sorular ..........................................................................................................128Çözümler ..................................................................................................................132Cevaplı Test ..............................................................................................................136

CEZA MUHAKEMESİ HUKUKU

1. BÖLÜM Ceza Muhakemesi Hukukuna Giriş ve Ceza Muhakemesinde Makamlar

Ceza Muhakemesinin Tanımı ...................................................................................141Ceza Muhakemesine Hakim Olan İlkeler .................................................................141Ceza Muhakemesinde Yer Alan Bazı Tanımlar ........................................................143Ceza Muhakemesinde Makamlar .............................................................................144

İddia Makamı ......................................................................................................145Savunma Makamı ...............................................................................................146Zorunlu Müdafilik Gerektiren Haller ....................................................................147Yargılama Makamı ..............................................................................................147

Hakimlik Makamı ...........................................................................................147Mahkeme Makamı .........................................................................................148

Hakimin Reddi veya Çekinmesi ................................................................................148Zabıt Katibinin Reddi veya Çekinmesi ......................................................................152

2. BÖLÜM Ceza Muhakemesinde Görev ve Yetki

Görev(Madde Yönünden Yetki) Tanımı ....................................................................153Mahkemelerin Görevleri ......................................................................................153Görevsizlik İtirazı ve Süresi ................................................................................154Görevde Uyuşmazlık ve Bağlantılı Davalar ........................................................155

Yetki (Yer Yönünden) ................................................................................................156Türkiye’de İşlenen Suçlarda Yetki .......................................................................156Yabancı Ülkede İşlenen Suçlarda Yetki ..............................................................157Deniz, Hava, Demiryolu Taşıtlarında veya Bu Taşıtlarla İşlenen Suçlarda Yetki. .......................................................................................158Basın Yayın Aracı İle İşlenen Suçlarda Yetki ......................................................158Bağlantılı Suçlarda Yetki .....................................................................................159Yetkisizlik İddiası .................................................................................................160

viiiPEGEM AKADEMİ

Yetkide Uyuşmazlık .............................................................................................160Yetkinin İstisnaları ...............................................................................................160

Çıkmış Sorular ..........................................................................................................164Çözümler ..................................................................................................................168Cevaplı Test ..............................................................................................................172

3. BÖLÜM Ceza Muhakemesinde Yargılama Şartları, Deliller ve Koruma Tedbirleri

Yargılama Şartları .....................................................................................................177İhbar ve Şikayet ..................................................................................................177Talep ...................................................................................................................178Müracaat .............................................................................................................178İzin ......................................................................................................................179Açılmış Bir Dava Bulunmaması ..........................................................................179Sanığın Hazır Bulunması ....................................................................................179Hüküm Bulunması ..............................................................................................180Ön Ödeme ..........................................................................................................180Uzlaşma ..............................................................................................................180Sanığın Akıl Hastası Olması ...............................................................................180

Ceza Muhakemesinde Eski Hale Getirme ................................................................180Ceza Muhakemesinde Deliller ve Delillerin Değerlendirilmesi .................................181

Tanım ..................................................................................................................181İspat Araçları .......................................................................................................181Tanık Beyanı .......................................................................................................182Bilirkişi Mütalaası ................................................................................................185Gözlem Altına Alma ............................................................................................186Keşif ....................................................................................................................187

Ceza Muhakemesinde Koruma Tedbirleri.................................................................187Tanım ..................................................................................................................187Koruma Tedbiri Türleri ........................................................................................188

Yakalama ......................................................................................................188Gözaltına Alma ..............................................................................................189Tutuklama......................................................................................................190Adli Kontrol ....................................................................................................192Arama ............................................................................................................193Elkoyma ........................................................................................................194Telekomünikasyon Yoluyla Yapılan İletişimin Denetlenmesi .........................195

Koruma Tedbirleri Nedeniyle Tazminat ...............................................................196Çıkmış Sorular ..................................................................................................................198Çözümler ..........................................................................................................................200Cevaplı Test ......................................................................................................................203

ix PEGEM AKADEMİ

4. BÖLÜM Ceza Muhakemesinin Evreleri ve Kanun Yolları

Ceza Muhakemesinin Evreleri ..................................................................................207Soruşturma Evresi ..............................................................................................207

Tanım ............................................................................................................207Soruşturma Evresinin Özellikleri ...................................................................208Cumhuriyet Savcısının Verebileceği Kararlar ................................................209Kovuşturmaya yer olmadığı kararı ................................................................209Kamu davasını açmada takdir yetkisi ............................................................209Kamu davasının açılması ..............................................................................211

Kovuşturma Evresi ..............................................................................................212Tanım ............................................................................................................212Duruşmaya Hakim Olan İlkeler .....................................................................213Duruşmanın Sona Ermesi ve Hüküm ............................................................214Hüküm Çeşitleri .............................................................................................215

Beraat Kararı Verilebilecek Halle .............................................................215Ceza Verilmesine Yer Olmadığı Kararı Verilecek Haller ..........................215Mahkumiyet Kararı ve/veya Güvenlik Tedbirine Hükmedilecek Haller ................................................................216Davanın Reddi Yönünde Karar Verilecek Haller......................................216Davanın Düşmesi Yönünde Karar Verilecek Haller .................................216Durma Kararı Verilebilecek Haller ...........................................................216Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması Kararının Verilebileceği Haller.. ...............................................................................217

Kanun Yolları ............................................................................................................218Tanım ..................................................................................................................218Kanun Yollarına Müracaat Edebilecek Kimseler ................................................218Kanun Yolu Başvurma Süresi ve Başvurusundan Vazgeçme .............................218

Kanun Yolu Türleri ....................................................................................................219Olağan Kanun Yolları ..........................................................................................219

İtiraz ..............................................................................................................219İstinaf .............................................................................................................220Temyiz ...........................................................................................................221

Olağanüstü Kanun Yolları ...................................................................................221Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısının İtirazı ....................................................221Kanun Yararına Bozm ...................................................................................221Yargılamanın Yenilenmesi .............................................................................222

Çıkmış Sorular ve Analizleri .....................................................................................224Cevaplı Test ..............................................................................................................232Yararlanılan Kaynaklar .............................................................................................235

CEZA HUKUKU

CEZA HUKUKUNA GİRİŞ VE CEZA KANUNUNUN UYGULANMA ALANI

SUÇ VE SUÇUN UNSURLARI

SUÇUN ORTAYA ÇIKIŞ BİÇİMLERİ

DAVAYI VE CEZAYI DÜŞÜREN NEDENLER

“İyi olmak kolaydır, zor olan adil olmaktır”

VICTOR HUGO

2004

2003

2005

2006

2007

2008

2009

2010

Çıkmış Soru Ağacı

4

3

3

3

3

3

3

3

3

2011

2012

3

Ceza Hukukuna Giriş ve Ceza Kanununun

Uygulanma Alanı

I. Ceza hukukuna giriş

Ceza hukuku suçun oluşması, ortaya çıkış şekli ve oluşan suçun karşılığında uygulanacak yaptırımların neler olduğunu düzenleyen, kamu hukuku özel hukuk ayrımı içerisinde kamu hukuku alanında kendine yer bulmuş bir hukuk dalıdır.

Ceza hukuku toplum düzenini sağlamaya yönelik kurallar bütünüdür. Ceza hukukunda müeyyide genel olarak fizikidir yani hürriyeti kısıtlayıcı nitelikte ceza biçimindedir. Bu nedenle ceza hukuku toplumsal yaşamda meydana gelen ihlallerde en son uygulanacak hukuk dalı olarak görülür. Toplumsal yaşamda ortaya çıkan her türlü hukuka aykırılık halinde ceza yaptırımı uygulanmaz. Örneğin kabahat teşkil eden bir kısım eylemlerde hukuka aykırı olmasına rağmen ceza değil idari yaptırımlar uygulanmak-tadır.

Ceza hukukunun ıslah edici olmak, kişiyi topluma yeniden kazandır-mak, toplumsal düzeni sağlamak (ümanizm ilkesi), suç işlenmesini ön-lemek gibi amaçları vardır. Bu nedenledir ki ceza hukuku öç alma duy-gusuyla hareket etmez. Amaçları arasında öç alma olmadığı için ceza hukukunda kısas yasaktır. Amacı tamamen antisosyal kişilikte olan fertleri sosyal kişilik haline getirerek topluma kazandırmak olan bu hukuk dalında elbetteki en önemli ilkelerden bir tanesi de masumiyet karinesidir. Masu-miyet karinesi bir kimsenin suçu mahkeme kararıyla sabit bulunmadıkça suçlu sayılamayacağı karinesidir.

Ceza hukuku-

nun temelini 1

Haziran 2005

tarihinde yürür-

lüğe girmiş olan

5237 sayılı Türk

Ceza Kanunu

oluşturmaktadır.

hoca notu

1. BÖLÜM

CEZA GENEL HUKUKU

2PEGEM AKADEMİ

Ülkemizdeki mevcut ceza hukukunun temelini 1 Haziran 2005 tari-hinde yürürlüğe girmiş olan 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu oluşturmakta-dır. Bu tarihten önce ülkemizde İtalya’dan alınmış olan 1926 tarihli ceza kanunu uygulanmakta iken 1 Haziran 2005 tarihinde yürürlüğe giren 5237 sayılı ceza kanunu 1926 tarihli 765 sayılı kanunu yürürlükten kaldırmış bulunmaktadır. Elbette ki yürürlüğe giren kanun bir çok yeniliği de bera-berinde getirmiştir. Yeni ceza kanunu olarak adlandırdığımız 5237 sayılı kanunun getirmiş olduğu yeniliklerin başlıcalarından biraz bahsetmek ge-rekirse;

Yeni Türk Ceza Kanunu;

Cürüm kabahat ayrımını ortadan kaldırarak kabahatleri ayrı bir kanun olan kabahatler kanunda düzenleyerek idari suç haline getirmiştir.

Ağır tahrik – hafif tahrik ayrımını kaldırarak sadece haksız tahrik kurumuna yer vermiştir

Ağır hapis – hafif hapis ayrımını kaldırarak sadece süreli hapsi düzenlemiştir.

Ağır para cezası – hafif para cezası ayrımı kaldırılarak adli para cezasına yer verilmiştir. ( Not: Bu değişiklik aslında çok isabet-li olmuştur. Eski kanun döneminde küçük miktardaki cezaların ağır para cezası olarak adlandırılması komik durumlara neden oluyordu.)

Eksik teşebbüs – tam teşebbüs ayrımını kaldırarak sadece te-şebbüs kurumunu düzenlemiştir.

II. Ceza Hukukunun Temel İlkeleri

A. Ceza Kanununun Bağlayıcılığı İlkesi (T.C.K. mad. 4)Ceza kanunlarını bilmemek mazeret sayılmaz. Türk ceza kanununun

4. maddesinde ifade edilen bu ilkeye göre kimse ceza kanunlarını bilme-diğini iddia edemez.

B. Ceza Sorumluluğunun Şahsiliği İlkesi (T.C.K. mad. 20)Ceza sorumluluğu şahsidir. Kimse başkasının fiilinden dolayı sorum-

lu tutulamaz. Kısaca ifade etmek gerekirse herkes kendi fiilinden dolayı sorumlu tutulacaktır. Yani bir kimsenin işlemiş olduğu iddia edilen fiilden dolayı yakınlarının sorumlu tutulması düşünülemez.

Ceza sorumlu-

luğu şahsidir.

Kimse başka-

sının fiilinden

dolayı sorumlu

tutulamaz.

hoca notu

3 PEGEM AKADEMİ

Bu ilkenin bir sonucu olarak tüzel kişiler hakkında ceza yaptırımı uygu-lanamaz. Düşünecek olursak tüzel kişiler adına suç niteliğindeki hukuka ay-kırı fiilleri tüzel kişinin organları gerçekleştirir. Oysa herkes kendi fiilinden do-layı sorumlu tutulacağı için tüzel kişilere ceza yaptırımı uygulanmazken bu fiilerden dolayı yaptırım fiili gerçekleştiren organlara uygulanır. Ancak, suç dolayısıyla tüzel kişilerin her ne kadar sorumlu tutulamayacağını söylesek de bunlar hakkında kanunda öngörülen güvenlik tedbiri niteliğindeki yaptı-rımlara hükmetmek mümkündür. T.C.K. na göre bu tedbir de ancak özel hu-kuk tüzel kişileri için uygulanabilecektir. (Örneğin çalışma izninin iptali gibi.)

C. Kusur İlkesiGünümüzde hakim olan anlayışa göre bir kişinin suçlu olabilmesi için

sadece kanunda tanımlanmış olan hukuka aykırı davranışı gerçekleştir-mesi yeterli değildir. Bu kişinin kusurlu bir iradeye de sahip olması gerekir. Kusurluluk ilkesi failin suç oluşturan bir eylemi gerçekleştirmesinde kusuru olmadıkça, ceza yaptırımına maruz kalamayacağını ifade eden ilkedir. Ku-sur; bir eylemin isnad yeteneği bulunan bir kimse tarafından kasıtlı veya taksirli olarak yani bilerek veya istenerek gerçekleştirilmesidir. Gerçekleş-tirilen fiilin anlam ve sonucunu kavrayarak kişinin yaptığı fiilin sonuçlarına katlanabilmesi demektir. Hiç kimse istemediği ve öngörülemeyecek bir ne-ticenin ortaya çıkmasından sorumlu tutulmayacaktır.

D. Ümanizm İlkesiModern ceza hukukunun en temel ilkelerinden bir tanesi de ümanizm

ilkesidir. Bu ilkenin amacı suç işlemiş bir kimsenin cezalandırıldıktan sonra topluma kazandırılması için ve kişinin sosyal bir varlık haline getirilerek toplumdan soyutlanmaması için gerekli uğraşın sergilenmesidir.

E. Hukuk Devleti İlkesiAnayasamızın ikinci maddesine göre Türkiye Cumhuriyeti bir hukuk

devletidir. Anayasa Mahkemesi de bir kararında hukuk devletini, “İnsan haklarına saygılı ve hakları koruyucu, adil bir hukuk düzeni kuran ve bunu devam ettirmekte kendisini yükümlü gören, bütün eylem ve işlemleri yargı denetimine bağlı olan devlettir.” şeklinde tanımlamaktadır. Hukuk devleti, devletin hukuka bağlılığı anlamına geliyorsa, yargı da devletin üç temel organından biriyse, hukuk devletinin bir şartı da yargının hukuka bağlılı-ğıdır. Yargısı hukuka bağlı olmayan bir devlette vatandaşların kendilerini hukukî güvenlik içinde hissedebileceklerini söylemek elbette mümkün de-ğildir. Anayasamız sadece yasama ve yürütme organlarının değil, yargı organının da hukuka bağlılığını açıkça öngörmüştür. Bu anlam itibariyle ceza yargılamasında da yargı hukuka bağlı olmak ve hukuk devletinin ge-reklerine uymak zorundadır.

Hiç kimse iste-

mediği ve öngö-

rülemeyecek bir

neticenin ortaya

çıkmasından

sorumlu tutul-

mayacaktır.

hoca notu

4PEGEM AKADEMİ

F. Kanunilik İlkesi (Kanunsuz suç ve ceza olmaz)

Yargıtay cezayı bozdu: ‘Çakma’ ürün satmak ‘suç’ değil Teslime TOSUN/ ANTALYA,

Özel kanundaki cezanın TCK’da düzenlenmemesi nedeniyle Yargıtay’ın bu ka-rarı verdiğini belirten sanık avukatı Cengizhan Gököz, bu karar ışığında birçok suçun cezasız kalabileceğini dile getirdi.

Dünyaca ünlü bir marka-nın ürettiği çantaların taklidini satmaktan dolayı 2006 yılında

Antalya 3’üncü Asliye Ceza Mahkemesi’nde yargılanan M.K., 556 sayılı Markaların Korun-ması Hakkında Kanun Hükmünde Kararname (KHK) uyarınca ‘marka hakkına tecavüz’ suçun-dan 19 ay hapis cezasına çarptırıldı. Taklit markalı yaklaşık 500 çantaya ise el

konCeniçin

YAR

KAP

Dosy

7’nc

yön

olm

nat

min

itiba

tığıngetiTürk2’ncalansuç kimgüvmazda kanbuluAnaKH

(DHA)

ANTALYA’da taklit markalı ürün satan M.K.’ye yerel mahkeme tarafından verilen 19 ay hapis cezası, zamanında düzenleme yapılmadı-ğı için Türk Ceza Kanunu’nun (TCK) ‘Kanu-nun açıkça suç saymadığı bir fiil için kimseye ceza verilemez’ hükmü uyarınca Yargıtay tara-fından bozuldu.

1. TanımıT.C.K. mad. 2’ye

göre, ‘Kanunun açıkça suç saymadığı bir fiil için kimseye ceza verilemez ve güvenlik tedbiri uygu-lanamaz. Kanunda yazılı cezalardan ve güvenlik tedbirlerinden başka bir ceza ve güvenlik tedbirine hükmolunamaz.’ Kanuni-lik ilkesi bir fiilin işlendiği zamanın kanununa göre suç sayılmadıkça suç olarak kabul edilemeye-ceğini ve suçu işleyenin kanunun açıkça belirlediği

cezadan başka bir cezaya çarptırılamayacağını ifade eder. Eğer kanun-da bir fiil suç olarak düzenlenmemişse, o fiil suç değildir. Kanunun açık-ça yasaklamadığı her fiil hukuka uygun demektir. Ne var ki, fiilin açıkça suç olarak düzenlenmesi yeterli değildir. Bu suça uygulanacak cezanın ne olacağı ve ne gibi güvenlik tedbirlerinin uygulanacağının da kanunda açıkça yazması gerekir. Aksini düşünecek olursak kanunda suç olarak sayılmayan bir fiili hakimin keyfi olarak suç haline getirip ceza vermesi düşünülemez. Bu ilkeyi kısaca “kanunsuz suç ve ceza olmaz” olarak ad-landırmak da mümkündür.

2. Kanunilik İlkesinin Sonuçları

Kanunsuz suç ve ceza olmaz ilkesini biraz yorumlamak gerekirse bu ilkenin önemli bazı sonuçlarının olduğunu görebiliriz. Bunlar;

a. Suç tespit eden ceza normları açık biçimde belirlenmelidir: Ceza normları açık, net ve anlaşılır biçimde kaleme alınarak herkesin anlayacağı biçimde olmalıdır.

b. Örf ve Adet Hukuku Ceza Hukukuna kaynak olamaz: Özel hu-kukun bir çok alanında örf ve adet hukuku hakimin başvurması gereken bir kaynak iken ceza hukuku alanında örf ve adet hukuku kaynak olamaz. Yani örf ve adetin yasakladığı bir fiil suç niteliği kazanmaz, suç sadece kanun-la oluşturulur. Arkadaşlar unutmayalım cezaevinin kapısını sadece kanun açar... Ancak belirtmekte yarar var; örf ve adet her ne kadar suç ve ceza oluşturmada esas alınamaz ise de kanunun yorumlanmasında kullanılabilir.

‘Kanunun açıkça

suç saymadığı

bir fiil için

kimseye ceza

verilemez ve

güvenlik tedbiri

uygulanamaz.’

hoca notu