Upload
others
View
2
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
cg';"rL – ! ;+ljwfg;ef
df}lns clwsf/ tyf lgb]{zs l;4fGt ;ldltsf dfggLo ;b:ox¿
l;=g+= gfd kb
1 df= >L laGbf kf08] ;efklt
2 df= >L csnaxfb'/ lyª ;b:o
3 df= >L c/ljGb ;fx ;b:o
4 df= >L cfªbfjf z]kf{ ;b:o
5 df= >L pdf /]UdL ;b:o
6 df= >L pld{nf yfkf ;b:o
7 df= >L pld{nf b]jL ;fx ;b:o
8 df= >L piffsnf /fO{ ;b:o
9 df= >L s0f{hLt a'9fyf]sL ;b:o
10 df= >L sdnf /f]Ssf ;b:o
11 df= >L s'df/ /fO{ ;b:o
12 df= >L uug yfkf ;b:o
13 df= >L u0f]z ltjf/L g]kfnL ;b:o
14 df= >L rGb|k|;fb uh'/]n ;b:o
15 df= >L rlGb|sfk|;fb ofbj ;b:o
16 df= >L ltnsaxfb'/ yfkf du/ ;b:o
17 df= >L bfns'df/L ;'gjf/ ;b:o
18 df= >L wd{/fh lg/f}nf ;b:o
19 df= >L lw/]Gb|axfb'/ >]i7 ;b:o
20 df= >L gGbgs'df/ bQ ;b:o
21 df= >L k/z'/fd /Dt]n ;b:o
22 df= >L k"hf vgfn ;b:o
23 df= >L k|bLks'df/ 1afnL ;b:o
24 df= >L e"k]Gb| rf}w/L ;b:o
25 df= >L dl0f -vDa'_ ls/ftL ;b:o
26 df= >L dxf g]kfnL ;b:o
27 df= >L dxfnIdL cof{n pkfWofo ;b:o
28 df= >L df]xDdb ;lkms ldof ;b:o
416
29 df= >L /d]z n]vs ;b:o
30 df= >L /fhsfhL dxh{g ;b:o
31 df= >L /fh]Gb| dxtf] ;b:o
32 df= >L /fds[i0f ofbj ;b:o
33 df= >L /fdlk|t kf;jfg ;b:o
34 df= >L nfnd0fL rf}w/L ;b:o
35 df= >L nLnf GofORofFO{ ;b:o
36 df= >L lji0f'k|;fb rf}w/L yf? ;b:o
37 df= >L lzjrGb| k|;fb s'zjfxf ;b:o
38 df= >L ;To kxf8L ;b:o
39 df= >L ;fljqLs'df/ sfÇn] ;b:o
40 df= >L ;Ltfb]jL af}8]n ;b:o
41 df= >L ;Ltf kf]v/]n ;b:o
42 df= >L ;'gLnafa' kGt ;b:o
43 df= >L x]d/fh e08f/L ;b:o
gf]6M
!= df=>L laGbf kf08] ldlt @)^%.(.@( df ;efklt kbdf lglj{/f]w lgjf{lrt x'g' ePsf] xf] .
@= df= >L /]0f' e§ -rGb_ ldlt @)^%.(.@^ df x]/km]/ x'Fbf o; ;ldltaf6 ;+j}wflgs ;ldltdf kg'{ e} hfg' ePsf] .
#= df= >L r'gaxfb'/ yfdL ldlt @)^%.(.@^ df x]/km]/ x'Fbf o; ;ldltaf6 cNk;+Vos tyf ;LdfGts[t ;d'bfosf] xs, clwsf/ ;+/If0f ;ldltdf kg'{ e} hfg' ePsf] .
$= df= >L cfªbfjf z]kf{ ldlt @)^%.(.@^ df x]/km]/ x'Fbf cNk;+Vos tyf ;LdfGts[t ;d'bfosf] xs, clwsf/ ;+/If0f ;ldltaf6 o; ;ldltdf cfpg' ePsf] .
%= df= >L ;To kxf8L ldlt @)^%.(.@^ df x]/km]/ x'Fbf ;+j}wflgs ;ldltaf6 o; ;ldltdf cfpg' ePsf] .
417
cg';"rL – @ ;ldltsf] sfo{If]q, sfo{If]qsf] lj:t[tLs/0f, sfo{ ljj/0f / sfo{tflnsf
s= ;ldltsf] sfo{If]q -;+ljwfg;ef lgodfjnLsf] lgod ^^ cg';f/_
� df}lns clwsf/sf] klxrfg � df}lns clwsf/df aGb]hsf cfwf/x¿ � df}lns clwsf/sf] sfof{Gjog ;DaGwL Joj:yf � /fHosf lgb]{zs l;4fGt tyf gLltx¿ � dlxnf, afnaflnsf, o'jf, dhb"/, ls;fg, dw]zL, cflbjf;L hghftL, blnt, lk5l8Psf] If]q,
ckfË, d'l:nd nufot ;a} cNk;+Vos ;d'bfosf] xs lxtsf] ljz]if ;+/If0f ;DaGwL Joj:yf � gful/stf ;DaGwL Joj:yf � df}lns st{Jo – ;DdfggLo cWoIfHo"af6 ldlt @)^%.!).!$ df ePsf] lgb]{zgaf6 yk
ePsf] . � /fHosf] bfloTj – ;DdfggLo cWoIfHo"af6 ldlt @)^%.!).!$ df ePsf] lgb]{zgaf6 yk
ePsf] . � ;ldltsf] sfo{If]q;Fu ;DalGwt cGo cfjZos s'/fx¿ .
k|:t't sfo{If]q cGtu{t /xL lgodfjnLsf] lgod &#-!_ -3_ adf]lhd cjwf/0ffkq ;lxtsf] k|f/lDes d:of}bf tof/ kf/L ;f] ;lxtsf] k|ltj]bg ;+ljwfg;ef ;dIf k|:t't ug]{ ;ldltsf] sfo{If]q /x]sf] 5 .
418
v= sfo{If]qsf] lj:t[tLs/0f -;+ljwfg;ef lgodfjnL, @)^% sf] lgod *^ ;Fu ;DalGwt_
!= df}lns clwsf/sf] klxrfg
o gful/s tyf /fhg}lts k|fs[ltsf df}lns clwsf/ o cfly{s, ;fdflhs tyf ;f+:s[lts k|fs[ltsf df}lns clwsf/ o JolQmut tyf ;fd'bflos k|fs[ltsf df}lns clwsf/ o gful/snfO{ k|fKt x'g] tyf JolQmnfO{ k|fKt x'g] df}lns clwsf/ o df}lns clwsf/df ;sf/fTds lje]b;DaGwL Joj:yf o df}lns clwsf/;DaGwL ljZjsf s]xL pbfx/0fLo d'n'sx¿sf] ;+j}wflgs Joj:yfsf]
cWoog / ;dLIff o ;+ljwfgdf /xg' kg]{ ljleGg df}lns clwsf/sf] klxrfg
@= df}lns st{Jo
o df}lns st{Josf] klxrfg o df}lns st{Jo ;DaGwL s]xL pbfx/0fLo d'n'sx¿sf] ;+j}wflgs Joj:yfsf] cWoog o ;+ljwfgdf df}lns st{Jo ;DaGwL Joj:yf
#= df}lns clwsf/df aGb]hsf cfwf/x¿
o dgfl;a aGb]h nfUg] df}lns clwsf/sf] klxrfg o aGb]h gnfUg] df}lns clwsf/sf] klxrfg o df}lns clwsf/df plrt aGb]hsf cfwf/x¿ o ;+s6sfnLg cj:yfdf df}lns clwsf/sf] k|rng o df}lns clwsf/df plrt aGb]h ;DaGwL ;+j}wflgs Joj:yf
$= df}lns clwsf/sf] sfof{Gjog ;DaGwL Joj:yf
o df}lns clwsf/sf] sfof{Gjog / k|rng ;DaGwL k|s[ofsf] klxrfg o df}lns clwsf/sf] k|rngsf nflu pkrf/ ;DaGwL Joj:yf o /fHosf] ;+3Lo ;+/rgfdf df}lns clwsf/sf] k|rng ;DaGwL Joj:yf o df}lns clwsf/sf] k|rngsf nflu pkrf/ k|fKt ug]{ dfWod o df}lns clwsf/sf] sfof{Gjog÷k|rng;DaGwL ;+ljwfgdf /xg] Joj:yf
%= df}lns clwsf/df ljz]if ;+/If0f ;DaGwL Joj:yf
o dlxnf, afnaflnsf, o'jf, dhb"/, ls;fg, dw];L, cflbjf;L hghflt, blnt, lk5l8Psf] If]q, ckf+u, d'l:nd nufot ;a} cNk;+Vos ;d'bfosf] xs lxtsf] ljz]if ;+/If0f ;DaGwL df}lns clwsf/sf] klxrfg
o df}lns clwsf/df ;sf/fTds lje]b ;DaGwL Joj:yf o ;+ljwfgdf ;d]6\g'kg]{ ljz]if ;+/If0f ;DaGwL df}lns clwsf/sf] Joj:yf
^= n}lËs tyf of}lgs ljifo / df}lns clwsf/ ;DaGwL Joj:yf
o n}lËs tyf of}lgs ljifo ;DaGwL cGt/f{li6«o cle;lGwx¿sf] cWoog / ;dLIff o n}lËs tyf of}lgs ljifo ;DaGwL df}lns clwsf/sf] klxrfg o n}lËs tyf of}lgs ljifo ;DaGwL ;+ljwfgn] ;d]6\g'kg]{ df}lns clwsf/sf] Joj:yf
419
&= /fHosf lgb]{zs l;4fGt tyf gLltx¿
o /fHosf] bfloTj klxrfg o /fHosf k|d'v /fhg}lts, cfly{s, ;fdflhs, ;f+:s[lts, cGt/f{li6«o ;DaGw ;d]tsf
lgb]{zs l;4fGtx¿sf] klxrfg o /fHosf If]qut gLltx¿sf] klxrfg o /fHosf lgb]{zs l;4fGt / gLltx¿sf] sfof{Gjog ;DaGwL Joj:yf o lgb]{zs l;4fGt / gLltx¿sf] sfof{Gjogsf] cg'udg ;DaGwL ;+oGq klxrfg o ;+ljwfgdf ;d]6\g'kg]{ /fHosf] bfloTj, lgb]{zs l;4fGt tyf gLltx¿sf] Joj:yf
*= gful/stf ;DaGwL Joj:yf
o gful/stfsf lsl;d / klxrfgsf cfwf/x¿ o /fHosf] ;+3Lo ;+/rgfdf gful/stf ;DaGwL Joj:yf o gful/stf k|flKt / ;dflKtsf cfwf/x¿ o u}/cfjf;Lo g]kfnL / gful/stf o ;Ddfgfy{ gful/stf o ;+ljwfgdf /xg] gful/stf ;DaGwL Joj:yf
420
u= ;ldltsf] sfo{ljj/0f
-;+ljwf;ef lgodfjnL, @)^% sf] lgod *^ ;Fu ;DalGwt_
1= gful/s ;DaGw ;ldlt, ;+ljwfg;ef ;lrjfno, gful/s ;dfh, u}/;/sf/L ;+3, ;+:yf, ljleGg k]zfut tyf Joj;flos ;+3 ;+:yfx¿ ;d]tsf] ;dGoj / ;xsfo{df ;ldltsf] sfo{If]q cGtu{tsf ljleGg ljifodf cGt/lqmof, uf]li7, 5nkmn, sfo{zfnf h:tf sfo{qmdx¿ cfof]hgf ug]{ .
2= Ifdtf clea[l4 tyf ;|f]t Joj:yfkg ;ldlt Pj+ ;+ljwfg;ef ;lrjfnosf] ;dGoj / ;xsfo{df ;ldltsf dfggLo ;b:ox¿ tyf ;ldlt ;lrjfnodf sfo{/t sd{rf/Lx¿sf] Ifdtf tyf Joj;flos bIftf clea[l4sf nflu ;+j}wflgs ljlwzf:q, /fhg}lts bz{g, ;+ljwfg lgdf{0f;DaGwL cEof;, ;+ljwfg d:of}bf ljlw / k|s[of tyf ;ldltsf] sfo{If]q leqsf ljifodf sfo{zfnf, uf]li7, cled'lvs/0f, cWoog cjnf]sg e|d0f nufotsf sfo{qmdx¿ ;~rfng ug]{ .
3= ;+ljwfg;ef ;lrjfno / Ifdtf clea[l4 tyf ;|f]t Joj:yfkg ;ldlt;Fusf] ;dGjodf ;ldlt ;lrjfnonfO{ cfjZos kg]{ cWoog Pj+ ;Gbe{ ;fdu|L ;+sng u/L ;ldlt ;lrjfnodf n3' k':tsfno :yfkgfug]{ tyf ;ldltsf dfggLo ;b:ox¿nfO{ cfjZostfg';f/ ;Gbe{ ;fdu|Lx¿ pknAw u/fpg] .
4= ;ldltsf] sfo{If]q leqsf ljifodf ;+ljwfgsf] cjwf/0ffkq tof/ ug]{ ;Gbe{df ljleGg hft hflt, k]zf, ju{, If]q, lnË, ;d'bfo nufotsf :jb]z tyf ljb]zdf /x]sf g]kfnL hgtfx¿sf] ;+ljwfg lgdf{0fsf] sfo{df Jofks ;xefuLtf ;'lglZrt ug{ gful/s ;DaGw ;ldlt tyf ;+ljwfg;ef ;lrjfno ;d]tsf] ;dGjo / ;xof]udf ;'emfj ;+sngsf] k|efjsf/L ;+oGq tof/ u/L ;'emfjx¿ ;+sng ug]{, k|fKt ;'emfjx¿nfO{ Jojl:yt ?kdf clen]vg tyf cWoog ug]{ .
5= ;ldltsf] sfo{If]q cGtu{tsf ljifodf ljleGg pk;ldltx¿ u7g u/L ;DalGwt ljifodf lj:t[t cWoog, cg';Gwfg ug]{ .
6= ;ldltsf sfdsf/jfxLx¿nfO{ kf/bzL{ / k|efjsf/L agfpg tyf cfd ;~rf/sf dfWod dfkm{t ;'emfj ;+sng ug{ ;d]t ;xof]u k'Ug] u/L ;ldltsf ultljlw tyf ;"rgfx¿ gful/s ;DaGw ;ldlt;d]t dfkm{t hgtfdf ;Dk|]if0f ug]{ .
7= cNk;+Vos, ;LdfGts[t / alxis/0fdf k/]sf ;d'bfo / ju{sf] ljz]if ;+/If0f;DaGwL ljifodf cN;+Vos tyf ;LdfGts[t ;d'bfosf] xs clwsf/ ;+/If0f ;ldlt;Fu Pj+ ;ldltsf] sfo{If]qleq kg]{ cGo ljifodf ;+ljwfg;efsf cGo ;ldltx¿;Fu ;d]t ;dGjo ug]{ .
8= ;ldltsf] sfo{If]q cGtu{tsf df}lns clwsf/ / st{Josf] klxrfg, df}lns clwsf/df dgfl;a aGb]hsf cfwf/x¿, dlxnf, afnaflnsf, o'jf, dhb"/, ls;fg, dw]zL, cflbjf;L hghflt, blnt, lk5l8Psf] If]q, ckfË, d'l:nd nufot ;a} cNk;+Vos ;d'bfosf] xs lxtsf] ljz]if ;+/If0f ;DaGwL Joj:yf, df}lns clwsf/sf] sfof{Gjog / k|rng;DaGwL Joj:yf, /fHosf] bfloTj tyf lgb]{zs l;4fGt Pj+ gLltx¿, gful/stf;DaGwL Joj:yf tyf ;ldltsf] sfo{If]q;Fu ;DalGwt cGo cfjZos ljifodf cjwf/0ffkq tof/ ug]{ .
9= ;ldltdf k|fKt ePsf ;'emfjx¿ tyf cjwf/0ffkq ;d]tsf cfwf/df d:of}bf pk;ldlt u7g u/L ;ldltsf] sfo{If]q cGtu{tsf df}lns clwsf/ / st{Josf] klxrfg, df}lns clwsf/df dgfl;a aGb]hsf cfwf/x¿, dlxnf, afnaflnsf, o'jf, dhb"/, ls;fg, dw]zL, cflbjf;L hghflt, blnt, lk5l8Psf] If]q, ckfË, d'l:nd nufot ;a} cNk;+Vos ;d'bfosf] xs lxtsf] ljz]if ;+/If0f ;DaGwL Joj:yf, df}lns clwsf/sf] sfof{Gjog / k|rng;DaGwL Joj:yf, /fHosf] bfloTj tyf
421
10= ;ldltdf k|fKt ;'emfjx¿, ;ldltsf ;Dk"0f{ lg0f{o, ;Da4 ultljlw tyf s[ofsnfkx¿ ;d]t ;+nUg u/L d:of}bf ;lxtsf] k|ltj]bg ;+ljwfg;efdf k]z ug]{ .
11= ;ldltsf]] d:of}bf;lxtsf] k|ltj]bg ;+ljwfg;efdf k]z ePkZrft ;f] ljifodf p7]sf k|Zg, lh1f;f jf ;Gbe{x¿df ;ldltsf]tkm{af6 :ki6 kfg]{ .
lgb]{zs l;4fGt Pj+ gLltx¿, gful/stf;DaGwL Joj:yf tyf ;ldltsf] sfo{If]q;Fu ;DalGwt cGo cfjZos ljifodf ;+ljwfgsf] k|f/DeLs d:of}bf tof/ ug]{ .
422
3= ;l
dlts
f] sfo{;"r
L /
sfo{tfln
sf
ljifo lzif{s
l;=g
+=
s[of
snfk
sfo
{ cjlw
ljlw
Joj:
yf ug
]{ lgs
fo
;dfg
fGt/
sfo
{;dfg
fGt/
sfo
{ ;Dk
Gg u
g]{ cjlw
s}lkmo
t
1=;ld
ltsf ;efklt
sf] lgjf{rg
;Dd
fggL
o cWo
Ifaf
6 lgjf
{rg
ldlt
tf]ls
P kl5
@)^%
.(.!%
;Dd
lgod
fjnL cg';
f/
;lr
jfno
2=;+ljwf
g;ef sfo
{tfln
sf cg'?
k ;ld
ltsf] sfo
{tfln
sfs
f] d:o
f}bf tof
/ ug]{
@)^%
.(.!#
;ld
ltsf] lg0f{of
g';f/
;ld
lt
;efklt rog, sfo{tflnsf / pk ;ldlt ;DjGwL
3=pk;
ldlt
klxrfg
, sfo
{ljj/
0f t
of/L
/ pk
;ld
lt u
7g
–pk
;ld
lt k
lxrfg
–p
k ;ld
ltsf] sfo
{ljj/
0f t
of/
ug]{
– pk
;ld
lt u
7g u
g]{ –lj1
x¿;Fu ;
fdfGo
;}4f
lGts k
/fdz{
ug]{
@)^%
.(.@%
;Dd
@)
^%.(.!#
@)^%
.(.@)
)^%.(.@%
)^
%.(.@!
–@%
;ld
ltn] ;
lrjfno;
Fu
k/fd
z{ u
/L s
fo{ljj/
0f
lgwf
{/0f ug]{
. ;ld
ltsf] j}7
sdf jf]nfP/
;ld
ltn] ;
a} pk;
ldlt
sf]
sfo
{ljj/
0fsf] d:o
f}bf
;d]6L ;
dGj
o ug]{
;lr
jfno
dfg
j ;+zfw
g Jo
jl:y
t
ug]{
qmdzM lg/Gt/
;ld
lt ;
b:ox
¿sf]
dfu
÷;'emfj
cg';
f/
lj1sf] ;]jf If]q klxrfg / sfo{ljj/0f
$
llj1sf] ;]jf
If]q k
lxrfg
M
– df}ln
s c
lwsf/sf] Jo
j:yf,
k|rng
/ jG
b]h
ljifo
lj1
–
;fd
flhs Go
fo,
;dfj
]zLs
/0f
tyf
ljz]if
;+/I
f0f ljifo
lj1
–
/fHo
sf lgb]{z
s l;4fGt
/ g
Llt
ljifo
sf lj1
– gf
ul/stf dfd
nf lj1
;fd
flhs lje
]b lj1x¿
M –
dfg
j clwsf/ lj1
–
n}lËs /
of}lg
s lji
fo lj1
–
bln
t c
lwsf/ lj1
–
cflb
jf;L hgh
flt c
lwsf/ lj1
–
ckfË
clwsf/ lj1
–
d'lZnd ;
+:s[lt
tyf clwsf/ lj1
@)^%
.(.!#
;Dd
;lr
jfnon
] k|rln
t s
fg"g
lgod
cjn
Djg
u/L r
og /
lgo'lQm ug]{
;lr
jfno
;a}
lj1sf] sfo
{ljj/
0f
tof/L ty
f cfj
]bgsf]
d"No
f+sg
ub}{
lgo'lQm ug]{
lg/Gt/
hf/L /fvL
cfjZo
stfg
';f/
d:o
f}bf cjlwe
/
;}4flGt
s /
cGt
/f{li6
«o cg'e
j cfbfg
k|bfg
ug]{
tyf d'n's leqs
f] l:ylt
a'e
mfpg]
lj1 lgo
'lQm ug]{
. sfo
{ljj/
0f t
of/Lsf] sfd
ug{
;do
nfU5
t;y{
lg/Gt/
e}/x
g' k5
{ lsgls
ljz]if
1ft
fsf] cfj
Zostf
dxz
'; s
fdsf] k|u
lt;Fu}
x'g ;
Qm5
. of
] sfd
lg/Gt/
x'g'
k5{.
lj1sf] ;+Vo
f yk3
6 x'g
;S5
.
423
– eflifs
clwsf/ lj1
–
cNk
;+Vo
s c
lwsf/ lj1
-c
flbjf;L hgh
flt c
Woog
lj1
-a
fn c
lwsf/ lj1
–
o'jf clwsf/ lj1
–
pTk
Ll8t I
f]qsf] clwsf/ lj1
–
d'Qm sd}of
clwsf/ lj1
–
>ld
s c
lwsf/ lj1
-;
f+:s[lt
s d
fgjz
f:qL
-;sf/fTd
s lje
]b tyf cf/If0f lj1
–
dw]z
L clwsf/ lj1
–
dlxnf clwsf/ lj1
–
wfld
{s d
fldnf lj1
– cGo
lj1
%
llj1sf] sfo
{ljj/
0f t
of/
ug]{
@)^%
.(.@)
b]lv
cfjZo
stfg
';f/
;lr
jfno
cfjZo
stfg
';f/ u
g]{lg/Gt/
cGo
;ld
lt;Fusf]
;dGj
oaf6 k
lg u
g]{
gful/s ;DjGw / hgdt ;+sng
^ ggf
ul/s ;
DjGw
/ h
gdt ;
+sng
sfo
{ –
hgd
t ;
+sng
-:jb
]z_
– ;/f]sf/af
nf,
nlIft
;d"x
nufo
t
gful/s ;
dfh
;Fu c
Gt/s
[of u
g]{ –
ljle
Gg d
fWodaf
6 k|fKt
/fo
;'emfj
;+sng
ug]{
– k|j
f;df j:
g] g]k
fnL;
Fu ;
'emfj
;+sng
@)^%
.!!.!$
;Dd
;do
ldnfO{
lg/Gt/
lg/Gt/
pk
;ld
ltx¿
sf] e|d0f
sfo
{qmd lgw
f{/0f u
g]{ 5nkmn /
cGt
/s[of
;+rf/ d
fWod P
j+ kq
frf/
;+rf/ d
fWod
;ld
ltn] g
ful/s
;Dj
Gw ;
ldlt
;Fu
ldn]/
ug]{
;lr
jfno
;lr
jfno
;lr
jfno
lj1sf] lj1fkg
/ d"No
f+sg
qmdzM ub}{
hfg
]
lg/Gt/
cfjZo
stfg
';f/
lg/Gt/
lg/Gt/
cGo
;ld
lt;Fu ;
dGj
o ug]{
g]k
fnL /fhb"t
fjf;
jf
jfl0fHo
b"tfjf;
dfk{mt
Ifdtf clej[l4
& IIfdtf cle
j[l4
–u
f]i7L,
;]ld
gf/, t
fnLd
/ s
fo{zfn
f –
;+ljwf
gsf] o;
;ld
lt;Fu ;
Dj4
ljifo
;Dj
GwL cWo
og e
|d0f
oyfz
L3|
cjw
f/0ffkq
tof
/ ug'{
cufj
}
cle
d'vLs
/0f,
5nkmn P
j+ cGt
/s[of
;ld
lt ;
b:os
f] ljifo
÷
ljifo
cg';
f/sf] 6f]nL jg
fO{
hfg
]
;ld
lt :jo
d /
Ifd
tf
cle
j[l4
;ld
lt;Fu
ldn]/
;lr
jfno
;lr
jfno
/ Ifdtf
cle
j[l4
tyf >f]t
Jo
j:yfkg
;ld
lt
ljb]z
e|d0f ;
d]tsf]
tof
/L s
fo{ u
g]{ tyf
e|d0f k
Zrft
k|lt
j]bg
tof
/ ug]{
.
cfjZo
stfg
';f/
^ xKtf
sd{rf/Ln
fO{ k
lg
cfjZo
stf x]/
L ;dfj
]z
ug]{
. df}ln
s c
lwsf/ /
;dfj
]zLs
/0fs
f] k|r
ngs
f] pbfx/
0Lfo
d'n'ssf] e|d0f
ug]{
.
424
*
ggofF ;+ljwf
gsf] cjw
f/0ff /
d:o
f}bf
– cjw
f/0ffkqs
f] k|f/lDe
s d
:of}bf
tof
/ ug]{
– d:o
f}bf pk;
ldlt
u7g
ug]{
– cjw
f/0ffkqx
¿sf] ;+of
]hg
/ 5nkmn
ug]{
– ;+ljwf
gsf] k|f/lDe
s d
:of}bf tof
/ ug]{
@)^%
.!!.@)
;Dd
@)
^%.!!.@)
@)
^%.!!.#)
;Dd
@)
^%.!@.!
b]lv
@)^%
.!@.#)
;Dd
pk;
ldlt
x¿n] 5
'6[f 5
'6[} lg0f{o4
f/f
lgod
fg';f/
;ld
ltsf] ;dGj
odf
pk;
ldlt
n] u
g]{ ;ld
lt
;ld
lt
;ld
lt
ljBdfg
;+j}w
flgs
Joj:
yfs
f] ;dLIff
ug]{
.
lg/Gt/
ljutsf ;+ljwf
gsf
;Dj
lGwt v
08x¿
sf ]
cfn
f]rgf
Tds c
Woog
hf/L /fVb
} cl3
a9\g]
.
gofF ;+ljwfgsf] cjwf/0ff / d:of}bf
( cjw
f/0ffkq
/ k|f/lDe
s k
|ltj]b
g ;lxtsf] d:o
f}bf ;+ljwf
g ;efd
f k]z
ug{
tof
/L /
5nkmn ;
d]t u
g]{
@)^%
r}q
d;fGt
pk;
ldlt
n] lj:
t[t
hfg
sf/L u/fpb}
;ld
ltdf
qmdzM cg'd
f]bg
ub}{
hfg
]
;ld
lt÷pk;
ldlt
;lr
jfno
qmdzM ;+ljwf
g;efd
f k]z
ug]{
. )^
^.!.!
b]lv
h]7
@) ;
Dddf
;a}
pk;
ldlt
sf] k|ltj
]bg
x]/L cjw
f/0ffkqx
¿
Plss[t u
/L k
]z u
g{ of
]Uo
agfp
g] .
;+rf/ ;Dks{
!)cfd
;+rf/;Fu ;
Dks{
lg/Gt/
;ld
lt÷pk;
ldlt
sf] lg0f{o
jf/]
hfg
sf/L u/fpg]
;lr
jfno
lg0f{o
jf/]
;"lr
t u
g]{lg/Gt/
k|]z s
l6Ë
;+sng
ug]{
!!;Gb
e{ ;
fdfu
|L dfu
ug]{
cWo
og u
g]{ /
cfbfg
k|bfg
ug]{
lg/Gt/
vl/b
/ cGo
tl/sf
k':tsfn
o
;lr
jfnon
] ;Dj
4 kf7\o
;fd
fu|L,
/fo
/ ;'emfj
;+sng
ug]{
/ k|fKt
;'emfj
x¿ lnb}
cjw
f/0ff
;d]t k
'g/fj
nf]s
g ug]{.
lg/Gt/
k|zf;lgs sfo{x¿
!@
kmlg{r/, k
mlg{lz
Ë /
pks
/0f
Joj:
yfkg
qmdzM lg/Gt/
vl/b
/ cGo
tl/sf
;lr
jfno
n]vfk9L u
g]{k|fKt
ug]{
;lr
jfno
dfk{mt
425
cg';"rL – # hgdt ;+sngsf nflu ;ldltaf6 kfl/t ePsf] k|ZgfjnL
;+ljwfg;ef, df}lns clwsf/ tyf lgb]{zs l;4fGt ;ldlt ;'emfj ;+sngsf nflu tof/ kfl/Psf] k|ZgfjnL
gful/stf ;DaGwL
1= g]kfnsf] gful/stf k|fKt ug]{ s] s:tf cfwf/x¿ ;+ljwfgdf Joj:yf ug'{ knf{ <
2= g]kfnL gful/s;Fusf] j}jflxs ;DaGw ePsf ljb]zLnfO{ s] s:tf cfwf/df gful/stf lbg pko'Qm xf]nf <
3= gful/stf ;DaGwdf ;+ljwfgdf s] s:tf Joj:yf ul/g' pko'Qm xf]nf <
df}lns clwsf/ / st{Jo;DaGwL
4= df}lns xssf] ?kdf ;+ljwfgdf Joj:yf ug'{kg]{ ljifox¿ s] s] x'g ;Sb5g\ <
5= df}lns st{Josf] jf/]df s]xL s'/f /fVg' h?/L 5 jf 5}g < 5 eg] s:tf s'/f /flvg'knf{ <
6= df}lns clwsf/pk/ aGb]hsf cfwf/x¿ s] s] x'g'knf{ <
/fHosf] bfloTj, lgb]{zs l;4fGt tyf gLlt;DaGwL
7= ;+ljwfgdf /fHosf] bfloTjsf] ?kdf s] s:tf Joj:yfx¿ ul/g' knf{{ <
8= /fHosf ljleGg If]qut gLltx¿ s] / s:tf x'g' knf{ <
-s[lif, e"ld;'wf/,;fdflhs ;'/Iff, ;dfj]zLs/0f, ;zlQms/0f, ag, ag:klt vlghh:tf k|fs[lts ;fwg >]ftsf] ;+/If0f, pkof]u / afF8kmfF8, lbuf] / ;'/lIft jftfj/0f, lj1fgk|ljlw, pBf]u, nufgL, u}/;/sf/L tyf lghLIf]q;DaGwL, o'jf hgzlQm kl/rfng, k//fi6« cflb_
426
;fdflhs Gofo, ;dfj]zLs/0f / ljz]if ;+/If0f;DaGwL
9= ;fdflhs ;+/If0f cGt/ut s] s:tf ju{ ;d'bfonfO{ ;d]6\g'knf{ / To; ;DaGwdf s] s] / s:tf] s:tf] Joj:yf ul/g'knf{ <
10= ;dfj]zLs/0fsf] ;Gbe{Dff s:tf s:tf ju{ / ;d'bfonfO{ ;d]l6g'knf{ < /, To;sf] k|efjsfl/tfsf] nflu ;+ljwfgdf s] s] Joj:yf x'g' knf{ <
11= blnt÷dlxnf÷cflbjf;L÷hghftL÷o'jf÷afnaflnsf÷>lds÷ls;fg÷ckfË÷dw];L÷j[4j[4f÷d'l:nd nufot cNk;+Vossf] ;Gbe{df ;+ljwfgdf s] s:tf] ljz]if Joj:yf ug'{knf{ <
n}lËs tyf of}lgs ljifo;DaGwL
12= dlxnf jf n}lus cNk;+Vos ePs} sf/0fn] ef]Ug' k/]sf ;d:of / lje]b cGTo ug{ ;+ljwfgdf s:tf] Joj:yf ug'{knf{ <
13= dlxnfn] k|fs[lts bfloTjsf ?kdf k"/f ub}{ cfPsf] k|hgg bfloTj÷aRrf hGdfpg] e"ldsf / 3/fo;L bfloTjsf] d"Nof+sg ug{ ;+ljwfgdf s:tf] Joj:yf ul/g' knf{ <
14= n}+lus ;dfg ;dfh lgdf{0fsf] nflu ;+ljwfgdf s] s:tf] Joj:yf ul/g'knf{ <
427
cg';"rL – $ @)^% kmfu'g–r}qdf hgdt ;+sng ;ldlt dfkm{t tyf ;f]em}
;ldltdf hgtfaf6 k|fKt /fo ;'emfjsf] ;f/;+If]k
gful/stf ;DaGwL
k|Zg g+= ! g]kfnsf] gful/stf k|fKt ug]{ s] s:tf cfwf/x¿ ;+ljwfgdf Joj:yf ug'{ knf{ <
1= k|To]s g]kfnLnfO{ gful/stf k|fKt ug]{ xs x'g'kg]{{, s;}nfO{ klg lagfsf/0f gful/stf kfpg] xsaf6 al~rt ug{gx'g] .
2= g]kfnL efifL, g]kfnL ;+:s[lt :jLsf/ u/]sf], g}lts ?kdf vf]6 gnfu]sf]
3= cflbjf;LnfO{ hGdl;4 / c?nfO{ a+zh, c+lus[t / ;Ddfgfy{
4= !@ jif{ pd]/ k'u]sf]÷!% jif{ pd]/ k'u]sf] / k'?if !* jif{ / dlxnf @) jif{ k'u]kl5÷@! jif{ k'u]sf]÷!^ jif{ pd]/ k'u]sf]
5= !$ jif{ b]lv c:yfoL gful/stf lbg'kg]{
6= cfdf jf afj'af6 gful/stf kfpg]
7= a'jf cfdfsf] gfd v'Ng] h'g;'s} k|df0fkqsf] cffwf/df
8= dft[ ;QfTds / lkt[ ;QfTds cfwf/df
9= a'jfsf] 7]ufgf gePklg cfdfsf] gfdaf6 lbg]
10= lbbL, bfh', afh], ah}sf] gful/stfsf] cfwf/df lbg], b]j/ jf h]7fh'sf] gfddf gful/stf kfpg'kg]{, 3/sf] hf];'s}sf] gfdaf6 gful/stf kfpg'kg]{
11= a;fO{sf] cfwf/df g]kfndf sDtLdf b'O{k':tf a;f]af; u/]sf]÷tLgk':tf a;f]af; u/]sf] / tLgk':t] gftf k|dfl0ft ePdf÷kfFrk':tf gftf k|dfl0ft ePdf÷;ftk':tf gftf k|dfl0ft ePdf
12= gful/stfdf tLgk':t] gfd pNn]v ug]{
13= g]kfnsf] ;+ljwfgnfO{ lgzt{ dfGg]
14= g]kfnsf] ;fj{ef}d;Qf / :jfoQtfsf] ;Ddfg ug]{
15= g]kfn gful/stf P]g, @)@) jdf]lhd,
16= :yfgLo gful/sn] g]kfnL elg k|dfl0ft u/]df
17= dtbftf gfdfjnLsf] cfwf/df
18= g]kfndf hGd]sf] / g]kfn aflx/ hGd]sf]nfO{ km/s gful/stf
19= g]kfnleq ufleg] u/L k|fKt s'g} If]qleq a;f]af; ul//x]sf JolQm
20= t]>f]lnËLnfO{ klxrfg ;lxtsf] gful/stf kfpg] clwsf/ lbg]
21= k};fsf] e/df ljb]zLnfO{ gful/stf lbg' x'Gg
22= :yfgLo txsf] l;kmfl/;df, :yfgLo ;+3;+:yfsf] k|ltlglwsf] l;kmfl/;df
428
23= g]kfnLeO{ g]kfndf :yfoL a;f]jf; ul//x]sf]
24= cgfynfO{ klg uf=lj=;=sf] l;kmfl/;df, cgfyfnosf] l;kmfl/;df
25= ;8s afnaflnsfnfO{ * hgf g]kfnL gful/ssf] l;kmfl/;df, ;dfhsf] eb| enfbdLx¿ sDtLdf !%÷@) hgfsf] l;kmfl/;df lbg]
26= /fd|f] sfd u/]/ !% jif{ g]kfndf a;]sf] g]kfnL efiff af]Ng hfGg]nfO{ ;Ddfgfy{ gful/stf lbg]
27= a;f]jf;sf] cfwf/df sDtLdf % jif{ :yfoL a;f]jf; u/]sf]÷@) jif{ :yfoL a;f]jf; u/]sf]÷ %) jif{ a;f]jf; u/]sf]
28= @% aif{ nuftf/ g]kfndf a;]sf] / s[lif tyf hnljB't If]qdf %) s/f]8 eGbf dfly nufgL ul/ %) hgf g]kfnLnfO{ /f]huf/L lbPsf]
29= s'g} JolQmsf] cfˆgf] dfG5] gePklg :yfoL a;f]jf; u/]sf] cfwf/df ;dfhsf s'g} $ JolQmsf] l;kmfl/;sf] cfwf/df lbg] .
30= gful/stf lng] JolQm g]kfnL ePsf] :yfgLo ;/sf/sf lgjf{lrt kbflwsf/Lsf] @÷# af6 kfl/t eO{ k|d'vn] :jLs[t lbg'kg]{
31= cfk|jf;L g]kfnLsf] xsdf $% jif{ a;]sf]
32= g]kfnL efiff n]Vg, k9\g / af]Ng hfGg], cg}lts sfo{ gu/]sf]
33= cfk|jf;Ln] o; b]zsf] gful/s;Fu ljjfx u/]sf] 5 eg] p;n] gful/stfsf] cfwf/df
34= j+z gv'n]sf] JolQm eP a]Un} s]xL Joj:yf ul/ gful/stf lbg]
35= g]kfndf Joj;fo u/L a;]sf] / crn ;DklQ ePsf]
36= gof+ k|fKt e"lddf a;f]jf; ug]{
37= ljlzi6 JolQmnfO{ dfgfy{ gful/stf lbg]
38= g]kfnsf] nflu alnbfg lbg] ljb]zLnfO{ ;Ddfgfy{ gful/stf
39= g]kfnL kf]zfs nufPsf] kmf]6f] x'g'kg]{
40= bf]xf]/f] gful/stf glbg], u}/ g]kfnLn] lnPsf] gful/stf vf/]h x'g'kg]{
41= a;fO{ ;/fO{ btf{ / j}jflxs ;DaGwsf] cfwf/df
42= gofF ;+ljwfg 3f]if0ff ePsf lbg;Dd :yfoL a;f]jf; ug]{
43= g]=s=kf=dfcf]jfbLsf] ;+ljwfgvfsf cg';f/ dfGo x'g]
44= lxGb' wd{ dfGg]
45= ljBfnosf] l;kmfl/;sf] cfwf/df
46= g]kfnL;Fu ljjflxt ljb]zL dlxnfn] kfpg' kg]{
47= ljjfx btf{ u/L uf=lj=;=÷g=kf= n] k|dfl0ft u/]sf] cfwf/df
48= hGd k|df0fkqsf cfwf/ c:ktfnsf] sf8{ ePdf g]kfnL gful/stfsf] k|df0fkq kfpg' kg]{ .
49= e"ld;'wf/sf] nut x]/]/ jf:tljs e'ldk'qnfO{ gful/stf lbg]
50= kl/rokqsf] cfwf/df, ;]jfsf] cfwf/df
429
51= /fi6««;]jfdf nflu kg]{nfO{ dfq gful/stf
52= ljjfxsf] cfwf/df ;DaGw ljR5]b gug]{ sa'lnotdf
53= cGo b]zsf] gful/stf glnPsf] jf Tofu]sf] ePdf
54= g]kfn /fi6««k|lt dfof ddtf ePsf]
55= gfd, y/, 7]ufgf / pd]/ q'6L eP ;lhn} ;Rrfpg kfpg] Joj:yf x'g'kg]{
56= ck/fwLnfO{ glbg]
57= gful/stf x/fPdf jf cfunfuL eP/ hn]df t'?Gt k|ltlnlk lgsfNg ;lsg] jf csf]{ gful/stf lbg] Joj:yf x'g'kg]{ .
58= ljjflxt ePkl5 klg 5f]/Ln] afa'cfdfsf] gfdaf6 gful/stf agfpg kfpg'kg]{
59= >Ldfgsf] gfdaf6 >LdtLn] / >LdtLsf] gfdaf6 >Ldfgn] kfpg'kg]{
60= ljs6 7fpFdf gful/stf agfpg] sfof{no vf]Ng' kg]{,
61= uf=lj=;= cGtu{t gful/stf lbg], Onfsfdf gful/stf lbg] Joj:yf ug'{kg]{
62= gful/stf6f]nL dfkm{t ufFp ufFpdf ljt/0f ug]{ Joj:yf !÷! aif{df ug'{kg]{,
63= ;/n / ;xh ?kdf gful/stf kfpg] Joj:yf x'g'kg]{
k|Zg g+= @ g]kfnL gful/s;“usf] j}jflxs ;DaGw ePsf ljb]zLnfO{ s] s:tf cfwf/df gful/stf lbg pko'Qm xf]nf <
1= ljb]zLnfO{ gful/stf lbg' x'b}g .
2= ljb]zLnfO{ gful/stf lbg] ;DaGwdf s8f gLlt agfpg' kb{5 .
3= cw{ g]kfnL :jLsf/ u/L To:t} gful/stf lbg'kg]{, s[lqd gful/stf lbg'kg]{, clu+s[t gful/stf lbg gx'g] . g]kfnL gful/s;Fu ljjfx x'+b}df ljb]zLnfO{ gful/stf x}g a:g kfpg] kl/rokq dfq lbg'kg]{ .
4= c+uLs[t gful/stf dfq lbg'kg]{ .
5= j}jflxs ;DaGw ePsf] k|dfl0ft x'g'kg]{ .
6= ljjfx btf{ u/L g]kfndf a;f]af; u/]sf] x'g'kg]{ .
7= g]kfnL gful/ss} x}l;otdf gful/stf kfpg'kg]{ .
8= ljb]zLl;t ljjfx ePklg g]kfndf g} a;f]af; x'g'kg]{ .
9= g]kfndf a;f]af; u/L Joj;fo u/]sf] x'g'kg]{ .
10= ljb]zL k'?ifnfO{ gful/stf glbg], dlxnfnfO{ c+lus[t lbg] . >Ldfgsf] gftfaf6 dfq gful/stf lbg'kg]{ . ljb]zL dlxnfnfO{ c:yfoL gful/stf dfq lbg'kg{] . ljb]zL k'?if eP % jif{kl5, ljb]zL dlxnf eP t'?Gt} .
11= ljjflxt g]kfnL dlxnf jf k'?ifsf] ;DaGwsf] cfwf/df ;dfg xs lbg'kg]{{ .
430
12= g]kfndf a;f]af; u/]sf] ldltaf6}, @ jif{ a;f]af; u/]sf], % jif{ a;f]af; u/]sf], !) jif{ a;f]af; u/]sf], !% jif{ a;f]af; u/]sf], @) jif{ a;f]af; u/]sf], $) jif{ a;f]af; u/]sf] x'g'kg]{, :yfoL a;f]af; ug]{nfO{ dfq .
13= c+lus[t, slDtdf @% jif{ g]kfndf a;]/ sfd u/]sf] .
14= g]kfnL gful/s;Fu ljjfx ;DaGw ePsf ljb]zLnfO ;DaGwLt b]zsf] gful/stf TofuL slDtdf !) jif{ g]kfndf g} a;f]af; u/]sf] x'g'kg]{ . @) jif{ a;f]af; / tNnf] lgsfoaf6 l;kmfl/; x'g'kg]{ .
15= slDtdf ! hgf aRrf hGdfPsf] x'g'kg]{÷@ aRrf ePkl5÷aRrf hlGdPsf] tLg jif{ ePkl5 dfq .
16= ljjfx btf{ clgjfo{ x'g'kg]{÷cbfntL btf{ ljjfxnfO{ clgjfo{ ug]{÷ufp ;/hldg÷ gftf k|dfl0ft ;/hldg÷j}jflxs ;DaGw ePsf] !% jif{kl5 .
17= gofF ;/sf/sf] lg0f{ocg';f/ .
18= ljb]zsf] gful/stf kl/Tofu u/]/ klg /fd|f];Fu g]kfnL n]vk9 ug{ hfg]sf] x'g'kg]{ .
19= g]kfndf g} a;f]af; ug]{ zt{df jf ljb]zdf sdfPsf] wgnfO{ g]kfndf k|of]u ug]{ zt{df .
20= cGo /fHosf] gful/stf Tofu]sf] k|df0fsf] cfwf/df .
21= g]kfnsf] /fi6««efiff :ki6 n]Vg / af]Ng hfg]sf] cfwf/df .
22= b]z / hgtfsf] lxtdf sfd ug{ tTk/ ePdf
23= cfjZosLo gful/stf lbO{ k/LIf0fdf /fVg] .
24= ljjfx ePsf] slDtdf b'O{jif{kl5÷ljx] ePsf] # jif{ kl5÷ljjfx u/]sf] -%÷!)_ jif{kl5 ÷ ljjfx eO{ ;Fu} a;]sf] % jif{ x'g'kg]{ .
25= a;fO{ ;/fO{sf] k|df0f x'g'kg]{ .
26= ljjfx x'g] ljlQs} /fhg}lts lx;fjn] gful/stf lbg gx'g] .
27= 5f]/Ln] cfˆgf] gfddf hUuf 3/ s]xL geO{ ljb]zL NofO{ dfOtLdf /fVg] cfwf/df lbg x'Gg .
28= bf]xf]/f] gful/stf lbggx'g] .
29= g}ltstf /fd|f] ePsf] x'g'kg]{ ÷ g]kfnL / g]kfnk|lt k|]d ePsf]nfO{÷hGd]sf] /fi6««df 5aL glalu|Psf] x'g'kg]{÷p;sf] b]zsf] sfg"g cg';f/ s'g} s;'/ gnfu]sf] .
30= Gffafns 5f]/f5f]/L;lxt g]kfndf a;f]af; ug]{nfO{ dfq .
31= :yfgLo lgsfodf kl~hs/0f x]/L :yfgLo lgsfodf ePsf] 5nkmn / lg0f{osf cfwf/df .
32= ;a} gful/snfO{ ;dfg k|fs[ltsf] Joj:yf u/L gful/stf lbg'kg]{ .
33= k}lqs ;DklQdf ljb]zLsf] clwsf/ gx'g] u/L .
34= xfnsf] rng /fd|f] 5 . @)$& ;fnsf] ;+ljwfgdf pNn]v eP adf]lhd ug]{ . cGtl/d ;+ljwfg, @)^# adf]lhd ug]{ . sfg"g agfP/ Joj:yf ug'{kg]{ .
35= g]kfnL gful/s e} a:g rfxg] ljb]zLnfO{ dfq g]kfnL gful/stf lbg'kg]{ .
431
36= ;DaGw ljR5]b kZrft gful/stf klg :jtM ;dfKt x'g] u/L .
37= c:yfoL gful/stf lbg]÷ lu|g sf8{ lbg]÷ :yfoL j;f]jf; kl/rokq dfq lbg] .
38= ljjfx kZrft :yfoL a;f]af; u/]sf]÷ :yfoL ?kdf g]kfndf hLjg ljtfpg rfxg]
39= g]kfnL gful/ssf] y/ cfˆgf] gfd;Fu :jLsf/ u/]df
40= ljjfx btf{kl5 >Ldfgsf] gful/stfsf] cfwf/df .
41= ljjfx kl5 sDtLdf >Ldfgsf] 3/df % jif{ a;]sf] ÷ ljjfx u/]sf] !) jif{ / a;f]jf; u/]sf] % jif{kl5 ÷ dlxnf g]kfnL ePdf >Ldfg % jif{ cufl8b]lv g]kfndf a;f]af; u/]sf] .
42= g]kfndf k]zf ul/ jiff}{ b]lv a:b} cfPsf] x'g'kg]{ .
43= %–^ k':tf g]kfndf a;]sf] x'g'kg]{ .
44= gful/stfsf] juL{s/0f u/L c:yfoL gful/stf lbg'kg]{ .
45= ljb]zL dlxnf g]kfn cfP ljb]zL gful/stf TofUg' k5{, g]kfnL dlxnf ljb]z uP g]kfnL gful/stf TofUg' k5{ .
46= klt jf kTgLsf] gful/stfsf] cfwf/df
47= crn ;DklQ x'g'kg]{
48= g]kfnsf] nflu s]xL of]ubfg u/]sf] x'g'kg]{ .
49= j8f sfof{no ;d]t / uf=lj=;=sf] e]nfaf6 ;h{ldg u/L klxrfg ug]{÷aRrf k|fKt ePkl5 lgoldt !) jif{ a;f]af; u/]sf]÷s'6gLlts lgof]usf] sd{rf/L ljb]zLnfO{ glbg]
50= klxnf c:yfoL ?kdf gful/stf lbg] / % jif{ k/LIf0fdf /fVg] .
51= g]kfnsf] /fli6««otfk|lt ;r]t / lhDd]jf/ x'g'kg]{ .
52= c:yfoL gful/stf lbP/ s]xL ;do a'em]/ :yfoL gful/stf lbg'kg]{ .
53= ljjfx kZrft ljb]zL dlxnfaf6 aRrf hGd]kl5 dfq gful/stf lbg] .
54= dlxnfn] ljb]zL k'?if;Fu ljjfx u/]sf] v08df ljb]zL kltnfO{ gful/stf lbg' x'+b}g .
55= g]kfndf :yfoL ?kdf a:g] cfwf/, s'g} k]zf, Joj;fo u/]sf] .
56= g]kfnL dlxnfn] ljb]zL k'?if;Fu ljjfx u/]df gful/stf glbg], g]kfnL k'?ifn] ljb]zL dlxnf;Fu ljjfx u/]df dfq gful/stf lbg] .
57= g]kfnsf] wd{, ;F:s[lt, k/Dk/fk|lt s'g} e]befj g/fvL ;Ddfgefj /fVg] .
58= ljb]zL;Fu ljjfx ug]{ k/Dk/fsf] cGTo ug'{kg]{, gful/stf lbggx'g] .
59= g]kfnsf] ;+ljwfg sfg"g :jLsf/ u/]df .
60= dtflwsf/ k|of]u ug{ gkfpg], pDd]bjf/ aGg gkfpg] zt{;lxt .
61= s'g} g s'g} ?kdf g]kfndf a:g] / cfosf] s]xL c+z g]kfndf nufgL ug]{ .
62= ;+/If0fk"0f{ cfjlws sf]6f lgwf{/0f u/L ;dfj]z ug'{kg]{ .
63= dflyNnf] ju{ / tNnf] ju{nfO{ ;dfg Jojxf/ .
432
64= k'?if eP c+lus[t, dlxnf eP j+zh .
65= cfˆgf] b]zsf] gful/stf Tofu]df, ljjfx ul/ !) jif{ eGbf a9L a;]df
66= ljb]zL gful/stf Tofu]sf], g]kfnL efiff af]Ng / n]Vg hfg]sf], /fd|f] Joj;fo u/L a;]sf]
67= bz hgfsf] pkl:yltdf ljjfx btf{ ePsf] sfuhsf] cfwf/df, a}jflxs k|df0f h'6fO{ sfof{Gjog ug]{ clwsf/ :yfgLo lgsfonfO{ lbg] .
68= a}jflxs ;DaGw ePsf] ljb]zLnfO{ % jif{df gful/stf lbg] .
69= bO{ b]zsf] gful/stf s8fO{ ;fy aGb ug]{ .
70= g]kfnL dlxnfn] ljb]zL;Fu ljjfx u/] gful/stf lbg' x'b}g .
71= ljjfx u/L ljb]zLn] ;DaGw ljR5]b u/]df gful/stf ab/ x'g] .
k|Zg g+= # gful/stf ;DjGwdf ;+ljwfgdf s] s:tf Joj:yf ul/g' pko'Qm xf]nf <
1= gful/stf cfof]usf] Joj:yf .
2= unt gful/stf lbg]nfO{ s8f sf/jfxL ul/g' kg]{ .
3= j+zh, c+lus[t, j}jflxs, cfdf / a'jfsf] gfddf gful/stf k|fKtL .
4= vf/]hL / k'gM lbg;Sg] Joj:yf .
5= :yfgLo:t/ d} gful/stf lbg] Joj:yf .
6= ;Rrfpg] k|lqmof .
7= ;+l3o /fHonfO{ k'/} clwsf/ lbg'kg]{ .
8= bf]xf]/f] gful/stf lbg]nfO{ ljz]if sf/jfxL ug'{kg]{ .
9= clËs[t gful/stfdf s8fO{ ug'{kg]{ .
10= unt ;gfvt ug]{nfO{ s8f sf/jfxLsf] Joj:yf x'g'kg]{ .
11= 5nsk6 ul/ gful/stf lnPdf yfxf kfPsf] ldltaf6 ab/ x'g] ;f] gful/stfaf6 cfh{g ePsf] ;DklQ /fli6««os/0f ug]{ / To:Tff] l;kmfl/; ug]{nfO{ cfhLjg sf/jf;sf] Joj:yf ug]{ .
12= u}/ g]kfnnfO{ gful/stf lbg gx'g] u/L Joj:yf ug'{kg]{ .
13= j+zhsf] cfwf/df tNnf] tx cGo clwsf/ k|fGtLo ;/sf/sf] cfwf/df .
14= hGdbtf{ / ljjfxbtf{ clgjfo{ ug'{kg]{ .
15= @)^# df ljtl/t gful/stf /2 ug'{kg]{ .
16= u}/ gful/snfO{ l;kmfl/; ug]{nfO{ kmfF;Lsf] Joj:yf x'g'kg]{ .
17= gful/stf ;DaGwL 5'6} lgsfo x'g'kg]{ .
18= gful/stf :ylgo efiff / g]kfnL sfuhdf pknAw u/fpg] .
19= n}+lËs lje]b ug{ gx'g] .
433
20= b]zsf] ;fj{ef}ldstf, cv08tfk|lt cfFr k'¥ofpg] sfdu/]df To:tf] JolQmnfO{ gful/stfaf6 al~rt ug'{kg]{ .
21= gful/stfdf kl/rokq h:tf] lj:t[t ;"rgf x''g'kg]{ .
22= k'?if eP k'?ifkl§sf] tLgk':t] / dlxnf eP cfdf k§Lsf] tLgk':t] n]Vg] Joj:yf x'g'kg]{ .
23= g]kfnL ;/xbleq km]nf k/]sf afa'cfdfsf] 6'Ëf] gePsf] JolQmnfO{ hGdsf] cfwf/df gful/stf lbg'k5{ . k|To]s g]kfnLnfO{ gful/stf lngaf6 jl~rt ul/g] 5}g eGg] Joj:yf x'g'kg]{ .
24= unt l;kmfl/; u/]df l;kmfl/; stf{sf] kb ;dfKt x'g] Joj:yf ug]{ .
25= dlxnfsf] Psn clwsf/n] gful/stf kfpg' kg]{
26= ljb]zL k'FhLklt, a}1flgsx¿nfO{ cfsl;{t ug{ gofF df]8nsf] gful/stf P]gsf] Joj:yf x'g'kg]{ .
27= clws[t txsf] sd{rf/Ln] l;kmfl/; ug]{ .
28= cGt/f{li6««o cft+sjfbsf] ;dy{g u/]df gful/stf ab/ ug]{ .
29= ljb]zLnfO{ gful/stf lbg aGb ug{'kg]{, 3/ hUuf lsGgdf klg aGb]h nufpg' kg]{ .
30= gful/stfsf] nflu lglZrt sf]8 g+ /fVg] .
31= gful/stf s'g}klg sfo{sf] nflu clgjfo{ zt{ x'g'kg]{ .
32= gful/stf g} ;a}vfn] dtbfgsf] kl/rokq x'g] Joj:yf .
33= gful/stf k|df0fkqdf g]kfnL em08f k[i7e"lddf b]lvg] ul/ P=l6=Pd= sf8{ h:t} x'g'kg]{ .
34= gful/stf lbg] sfg"gdf afFlemg] x'g'x'b}g .
35= nuftf/ !) jif{ eGbf a9L b]z 5f]8]sf] k|dfl0ft ePdf gful/stf /2 ug'{kg]{ .
36= b]zsf nflu 3ft ug]{ JolQmsf] gful/stf vf]:g' k5{ .
37= gful/stf cjwL !) jif{sf] x'g] km]l/ !) jif{kl5 k'gM csf]{ gful/stf lbg] .
38= s'g} sd{rf/Ln] 3'; vfP/ ljb]zLnfO{ gful/stf lbPdf @% jif{ h]n ;hfo x'g'k5{ .
39= lagf z'Ns gful/stf pknAw u/fpg] .
40= lst]{ gful/stf agfPdf p;sf] ;DklQ ;/sf/n] hkmt ug'{k5{ .
41= k|yd / bf];|f] gfd dfq} n]Vg] / y/ gn]Vg] .
42= gful/stf k|fKtL / ;dflKtsf] cfwf/ ls6fg ul/g' kg]{ .
43= ef/tLo nufot ljb]zLx¿n] ;xh ?kdf gful/stf kfpg g;Sg] u/L aGb]h nufpg] .
44= ljb]zL g3':g] sfg"gL k|fjwfg /fVg] .
45= gful/stfdf k|=lh=c= sf] Psflwsf/ ;dfKt ug'{kg]{ .
46= :yfgLo lgsfodf s]Gb| vf]nL ToxL gful/stf lbg'kg{] .
47= gful/stf lbbf :yfgLo uf=lj=;=sf] l;kmfl/; ;lxt k|df0f x]g]{ .
434
48= gful/stf ljt/0f ug{ 6f]nL v6fO{ ufFp 3/df g} lbg'kg]{ .
49= cfdfsf] gfdaf6 gful/stf lbg] .
50= gful/stfdf ltgk':t] pNn]v ug]{ Joj:yf ug]{ .
51= zf/Ll/s?kn] czQmnfO{ ljz]if lsl;dsf] gful/stf lbg] .
52= gful/stfsf] b'?kof]u ug]{nfO{ gful/stfaf6 al~rt ug]{ .
53= gful/stfdf em'7f] ljj/0f lbg] / ;gfvt ug]{nfO{ d[To'b08 jf hGd s}b x'g'kg]{ .
54= gful/stfsf] pd]/ tn dfly eP ;Rofpg kfpg'kg]{ .
55= t];|f] lnËLn] klg klxrfgsf] cfwf/df gful/stf kfpg' k5{ .
56= unt gful/stf lbg]nfO{ s8f sf/jfxL ug'{kg]{ .
df}lns clwsf/ / st{Jo;DaGwL
k|Zg g+= $ ddf}lns xssf] ?kdf ;+ljwfgdf Joj:yf ug'{kg]{ s] s] x'g ;Sb5g\ <
1= :jtGqtfsf] xs
2= Goflos xs
3= ufF;, af;, skf;, lzIff, :jf:Yo / /f]huf/Lsf] xs
4= a]/f]huf/L eQfsf] xs
5= wd{sf] xs -wd{ lg/k]lIftfsf] xs . :j]R5fn] wd{ ;+:s[lt ckgfpg] jf gckgfpg] clwsf/ . wd{ lg/k]Iff x}g, lxGb' / af}4 wd{ /fi6«sf] wd{ x'g'kg]{_
6= 5'jf5'tsf] cGTo
7= hftLo e]befj lj?4sf] xs
8= n}+lËs e]befjsf] cGTosf] xs
9= dgf]/Ghgsf] xs
10= efiff, ;+:s[lt / hflt ;DaGwL clwsf/ -/Lltl/jfh / e]ife"iffsf] k|of]u / ;+/If0f_
11= kmf}hbf/L Gofo ;DaGwL xs
12= dfgjclwsf/sf] xs
13= cGt/f{li6«o ;lGw cg'';f/sf] xs
14= k|hgg :jf:Yo / pkrf/ ;DaGwL xs
15= ;DklQsf] xs
16= cfTd;Ddfgsf] xs
17= dlxnf lj?4 lx+;f, anfTsf/ h:tf cfk/flws lqmofsnfk lj?4 plrt sfg"gsf] Joj:yfsf] xs .
435
18= :jtGq ;fj{ef};Qf ;+/If0fsf] xs
19= @)$& sf] ;+ljwfgn] Joj:yf u/]sf xsx¿
20= ;DdfgLt gful/s eP/ a:g kfpg] clwsf/sf] xs
21= wgL, ul/a / dlxnf, k'?ifsf] ;dfg xs
22= a}rfl/s :jtGqtfsf] xs
23= ;"rgfsf] xs
24= Ifltk"lt{sf] xs
25= cfly{s :jtGqtfsf] xs
26= ;dfg'kflts ;xeflutfsf] xs
27= wgLnfO{ sd cj;/ ul/anfO{ a9L cj;/ k|bfg ug'{kg]{
28= Jofkf/ Joj;fo, zflGt, 5fkfvfgf, kqklqsfsf] xs
29= b]zlgsfnf lj?4sf] xs
30= zf]if0f lj?4sf] xs
31= >d ;DaGwL xs .
32= Affnaflnsf ;DaGwL xs -afnaflnsfn] cfdfafa'af6 dfof kfpg] xs_
33= vfg]kfgL ;DaGwL xs
34= ljw'jfsf] xs
35= uf]klgotfsf] xs
36= d[To'b08 lj?4sf] xs
37= ;dfg ;xefuLtfsf] xs
38= x8\tfn, ;8s hfd ug]{nfO{ sf/jfxL -lgjf{w ?kdf ;8s k|of]u ug{ kfpg' kg]{ xs_
39= k|fGt ljefhg ePtfklg df}lns xs /fli6««o:t/df ;dfg ?kdf nfu" ug'{kg]{ .
40= cleJolQm :jtGqtfsf] xs
41= aGbL k|TolIfs/0fsf] xs
42= dtbfgsf] xs -afndtflwsf/sf] xs . h]nsf s}bLx¿n] gful/stf lagf ef]6 xfNg kfpg'kg]{ xs . uf]Ko dtbfgsf] xs . !^ jif{ k'/f ePkl5 ef]6 xfNg kfpg] xs . _
43= zflGtk"0f{?kdf e]nf x'g kfpg'kg]{ xs
44= bn tyf ;+:yf vf]Ng kfpg' kg]{
45= lzIffsf] xs -!)±@ ;Dd lgMzNs lzIff . :gfts ;Ddsf] lzIff lgMz'Ns . Joj;flos P+jd\ hgjfbL lzIff . sDKo"6/ lzIffsf] Joj:yf _
46= ljb|f]xsf] clwsf/sf] xs
47= oftfoft, ljB't, vfB / ;+rf/ ;DaGwL xs
48= JolQmut xs
436
49= jfs :jtGqtfsf] xs
50= ;dfgtfsf] xs
51= afFRg kfpg] xs -afFr / afFRg b]p . _
52= lk5l8Psf] ju{nfO{ ufF; / af;sf] xs
53= /fhgLlts, ;fdflhs,;fF:s[lts / Joj;flos :jtGqtfsf] xs
54= ;'/Iffsf] xs
55= sfg"gL pkrf/sf] xs
56= ;/;kmfOsf] xs
57= Pr=cfO=le= P8\; pkrf/sf] xs
58= ;a} g]kfnL gful/stf k|fKt JolQmnfO{ ;dfg df}lns clwsf/sf] xs
59= /fi6««;]js sd{rf/Ln] dtbfg ug{ kfpg] clwsf/sf] xs
60= /fi6«;]js sd{rf/Ln] lgjf{lrt eO{ k|ltgLlwTj -lgjf{lrg_ ug{ kfpg'kg]{ xs
61= hUuf ef]u / rng ug{ kfpg] clwsf/sf] xs
62= :jf:Yo cGtu{t ;fdfGo cf}ifwL b]lv d'6', kmf]S;f], An8 SofG;/ ;Ddsf] ;Dk"0f{ pkrf/sf] xs
63= kqsfl/tf ;DaGwL xs
64= !* jif{ k'u]kl5 /f]huf/Lsf] Joj:yf - Ps3/ Ps /f]huf/Lsf] Joj:yf_
65= hUuf :yfgfGt/
66= ;LdfGts[t ;d'bfosf] xs
67= 6'x'/fsf] clwsf/
68= em'df k|yfsf] cGTo
69= ;a} lsl;dsf s'k|yfsf] cGTo
70= ;'zf;gsf] xs
71= a}+s Aofn]G;, crn ;DklQ, z]o/df >Ldfg >Ldlts]f a/fa/ clwsf/
72= ;dfg ljsf;sf] cj;/sf] xs
73= s'g}klg cj:yfdf df}lns xs lgnlDat x'g gx''g] Uof/]06L
74= k}t[s ;DklQ :j]R5fn] k|of]u ug{ kfpg] xs
75= dlxnfsf] :jcfh{g ;DklQdf s;}sf] xs gnfUg] Joj:yf
76= of}g :jtGqtfsf] xs -/]8 nfO6 Pl/ofsf] Joj:yf ._
77= cfˆgf] z/L/dfly cfˆgf] xs
78= l;h{gfTds Ifdtf / klxrfg ;DaGwL xs
79= :yfgLo ;|f]tsf] ;b'kof]u ;DaGwL xs
80= o'jfsf] xs
437
81= dlb/f pTkfbg, nfu'kbfy{ cf];f/ k;f/df k"0f{ ?kdf k|ltaGw nufpg kfpg] xs
82= C0f lng kfpg] clwsf/
83= cfTd lg0f{osf] clwsf/ / kl/jf/sf] ;'/Iffsf] clwsf/
84= Hofgsf] abnfdf Hofg lng kfpg] Joj:yf
85= ;dfg >dsf] ;dfg Hofnf
86= s[ifssf] pTkfbgdf s[ifsn] d"No tf]Sg kfpg' kg]{ clwsf/
87= cfTd/Iffsf] clwsf/
88= b]z ljsf;lt/ hfFbfsf] a]nfdf jfs :jtGqtfsf] k"0f{ clwsf/ lbgx'b}g .
89= æb ?n ckm b /f]8Æ lj?4sf] xs .
90= gh/aGb lj?4sf] xs
91= b]z /Iffsf] clwsf/
92= :tgkfgsf] clwsf/
93= hlGdg kfpg' kg]{ clwsf/ -e|'0f xTof lj?4sf] clwsf/_
94= /fHosf] ;+/rgfdf ;dfg kx'Frsf] xs
95= ;fj{hlgs :ynsf] lglj{jfb k|of]usf] Joj:yf
96= @)^# sf] ;+ljwfgdf pNn]lvt df}lns xs sfod /fvL /f]huf/Lsf] xs yKg]
97= lgjf{lrt k|ltlglw e|i6, hg3ftL / /fi6««3ftL sfd u/]df lkmtf{ af]nfpg]
98= cflbjf;L hghfltsf] xs
99= 8fS6/n] ;a}sf] ;dfg ?kn] pkrf/ ug'{kg]{, 8fS6/sf] tna ;/sf/n] Joxf]g] .
100= /fli6««otfsf] ;+/If0fsf] xs
101= sfdsf] clwsf/ -k]zf, /f]huf/, pBf]u, Jofkf/ ug{ kfpg] . JolQmn] h'g sfd ug{ OR5f 5 ToxL sfd ug{ kfpg] s;}n] /f]stf]s ug{ gkfpg]_
102= h'g;'s} tl/sfaf6 sdfPklg sdfOsf] ;|f]t b]vfpg gkg]{
103= km/s dtsf] xs
104= l;+rfO, af6f] / gx/sf] clwsf/
105= k|fs[lts ;|f]tsf] clwsf/
106= Go"gtd dfgjclwsf/sf] /Iff ub}{ lkl8tsf] df}lns xssf] /Iff ug{ uDeL/ ck/fw ug]{x¿sf lj?4 d[To'b08sf] ;hfosf] Joj:yf
107= zflGt;Fu af+Rg kfpg] clwsf/
108= zf]if0f lj?4sf] xs,
109= Gofo k|0ffnL ;j{ ;'ne, b]z leq lx8\8'n ug]{ clwsf/
110= oftfoft ;DaGwL clwsf/
111= ;fdflhs ;'/Iff xs
438
112= e"ldsf] xs
113= lkl5l8Psf If]qsf] xs
114= ljjfx / kl/jf/sf] xs -OR5f cg';f/ ljjfx ug{ kfpg'kg]{ clwsf/ . ;dlnËL ljjfxnfO{ dfGotf lbg'kg]{ . afnljjfx lj?4sf] xs_
115= df}lns xssf] sfof{Gjogdf hf]8
116= h]i7 gful/ssf] xs -;Ddfgk"j{s hLpg kfpg]_
117= /fHosf] ;+/rgfdf ;dfg kx'Frsf] xs
118= dft[efiffdf lzIff lng kfpg] xs
119= zxLb kl/jf/sf] xs
120= v]ns'b / zf/Ll/s lzIffsf] xs
121= ;}Go tflndsf] xs
122= of}lgs tyf n}lËs cNk;+Vossf] xs
123= wd{ ;DaGwL xs
124= :yfgLo :jzf;gsf] xs
125= JolQmTj ljsf;df ;dfg cj;/sf] xs
126= vfB ;Dk|e'tfsf] clwsf/
127= cfjfzsf] xs
128= ckfËsf] xs
129= ;fF:s[lts xs
130= ls;fgsf] xs
131= dhb"/sf] xs
132= :jR5 jftfj/0fsf] xs
133= vfB ;Dk|e"tfsf] xs – of] xs ls;fg jf ls;fg ;d"x jf ;d'bfosf] nflu Joj:yf x'g' k5{ .
134= ef]sd/L lj?4sf] xs
135= ls;fg ;d"x jf ls;fg ;d'bfonfO{ k/fk"j{sfn b]lv k|of]u ub}{ cfPsf lap lahg pTkfbg, ;+/If0f, ;+a4g, k|of]u, pkof]u, ;+ro, a]rlavg, ljt/0f ug]{ xs .
136= hnhGo k|fs[lts ;|f]tdf :yfgLo ;d'bfosf] clwsf/ .
137= ls;fg, ls;fg ;d"x, ls;fg ;d'bfonfO{ h}ljs ljljwtf, cf0f'j+lzs ;|f]t / ;f] sf] pkef]uåf/f x'g] nfeaf6 cfly{s, ;fdflhs, kof{j0fLo ;fF:s[lts ljsf;sf] xs .
138= ls;fg, ls;fg ;d"x jf ;d'bfonfO{ s[lif dhb"/, dT;kfng / hldgsf] Joj:yf ug]{ xs .
139= uDeL/ k|fs[ltsf ck/fwdf d[To' b08sf] Joj:yf u/L ck/fwnfO{ sd u/fpg] .
439
k|Zg g+= %= df}lns st{Josf] jf/]df s]xL s'/f /fVg' h?/L 5 jf 5}g < 5 eg] s:tf s'/f /flvg'knf{ <
1= /fi6«« / /fli6««otfk|lt jkmfbf/
2= /Lltl/jfh kfng ug]{
3= sfg"gL /fHosf] k"0f{kfngf
4= df}lns xssf] ;'lglZrt x'g'kg]{
5= 5fpk8L k|yfsf] cGTo
6= ;fj{ef}ldstf, cv08tf, cfly{s clgoldtf / ;fDk|bflostfdf vnn gk'¥ofpg]
7= s/ ltg]{ bfloTj
8= /fHonfO{ slDtdf ! jif{ lgMz'Ns ;]jf ug]{ k|ltj4tf
9= ;+ljwfgsf] ;jf]{Rrtf
10= /fi6««sf lj?4 hyfefjL af]Ng gx'g]
11= ;fj{hlgs ;DklQsf] ;+/If0f
12= k|fs[lts ;DklQsf] ;+/If0f / ljsf;
13= ;]jf ;'/Iff
14= gful/ssf] cfrf/;+lxtf kfngf ug]{
15= ;fdflhs dof{bf sfod /fVg]
16= cGtl/d ;+ljwfgsf] wf/f !@ b]v #@ ;Ddsf] k"0f{ kfng
17= ;+ljwfgn] lbPsf] clwsf/sf] ;Ldfleq /xg'kg]{
18= ;fj{hlgs 7fpFnfO{ ck/fwd'Qm agfpg' kg{]
19= w'd|kfg / dBkfg ;fj{hlgs 7fpFdf lgif]w ug'{kg]{ .
20= /fli6««o ;+/If0f
21= ;Ldf ;'/Iff
22= b]zdf cft+s l;h{gf ug{ gkfpg]
23= ;fj{hlgs If]qdf ;xof]u k'¥ofpg' kg]{
24= /fi6««nfO{ cfly{s ;xof]u
25= /fli6««o :jtGqtfsf] /Iff
26= ;fj{hlgs dxTjsf ljifox¿sf] ;+/If0f
27= jgh+un km8fgL /f]Sg] pkfo ckgfpg]
28= sdnx/L /fVg gkfpg]
29= >d zf]if0f cGTo u'g{kg]{ / eO xfn]df b08gLo x'g]
30= /fi6««k|lt jkmfbf/, c;n / lzlIft gful/s, sfg"gsf] kfns
31= b]zn] cfJxfg u/] adf]lhd sfd ug'{kg]{
440
32= /fHosf] uf]klgotf sfod ug'{kg]{
33= k|To]s g]kfnLn] k|ltdlxgf ! lbgsf] cfkmgf] sdfO{ b]znfO{ /fh:j ltg{'kg]{
34= ;fdflhs s's[To, lj;ËtL h:tf lqmofsnfkdf ;+nUg x'g gx'g]
35= k|fs[lts ;|f]tsf] ;+/If0f ug'{kg]{
36= df}lns xs h:t} df}lns st{Jo klg /fVg' k5{, sfg"g dfGg] st{Jo, /fHon] tf]s]sf] kf]zfs nufpg], efiff af]Ng] st{Jo, kbsf] b'?kof]u ug{ gkfpg] st{Jo
37= /fHonfO{ clxt x'g] ul/ s'g}klg ;lGw ;Demf}tf gug{]
38= cfˆgf] hflu/sf] %)Ü ;/sf/nfO{ a'emfpg]
39= hUuf hldGbf/sf] gfddf xf]Og /fi6««sf] gfddf /flvg'kg]{
40= @) nfv eGbf a9L JofÍ Aofn]G; ug{ gkfpg]
41= 5f]/f5f]/Ln] cfdfafa'nfO{ x]nf ug{ gkfpg]
42= o'jfo'jtLn] b]z lgdf{0fsf nflu %)Ü ;do lbg'kg]{ .
43= rGbf cft+s, aGb x8\tfn /f]Sg'kg]{
44= %) jif{ leqsf k|To]s g]kfnLn] * b]lv !) 306f sfd ug}{kg]{
45= tf;, h'jf, hfF8 /S;L, j]lerf/ ug]{nfO{ s8f sf/jfxL ug]{
46= Hfflu/af6 !% jif{kl5 :jtM cjsf; x'g]
47= :jtGqtfsf] gfddf pR5«Lªv+ntf x'g' x'b}g
48= ;8s cfGbf]ng ug]{ JolQmnfO{ uf]nL xfGg] cfb]z
49= wd{, ;+:s[lt, g}ltstfdf /x]/ ljlwsf] ljwfgdf /xg'kg]{
50= xftxltof/ k|bz{g ug{ gkfpg], lj:kmf]6s kbfy{ cfoft / lgof{t ug{ gkfpg]
51= /fHo d]/f] xf] eGg] 7fgL /fi6«« lgdf{0fdf ;xof]u ug'{kg]{ 52= c?sf] clwsf/sf] ;Ddfg ug'{kg]{ . 53= /fli6««o lxtdf jfwfkfg{ gkfOg] 54= /fli6««o cl:dtf, cv08tfsf] /Iff ug'{kg]{ . 55= dtflwsf/sf] k|of]u ug]{ . 56= /fli6««o cv08tf, k|fb]lzs PstfnfO{ ;Ddfg ug'{kg]{ . 57= /fli6««otf / u0ftGqsf] ;+/If0f / ;Ddfg ug'{kg]{ . 58= ;fj{hlgs ;DklQsf] ;+/If0f ug'{, k|b"if0f x'g glbg', jftfj/0f :jR5 /fVg'kg]{ . 59= c?sf] wd{, ;+:s[lt, k/Dk/fdf cfFr k'¥ofpg gx'g] . 60= df}lns xssf] kfngf ug'{, df}lns st{Jo k"/f ug'{kg]{ . 61= g}lts, gful/s / sfg"gL tyf ;fdflhs st{Jo k"/f ug'{kg]{ . 62= x/]s If]qdf ;+nUg JolQmx¿n] l56f], 5l/tf], kf/blz{ 9+un] sfd ug]{ jftfj/0f agfpg] . 63= cfˆgf] st{Jo ljkl/t lqmofsnfk ug]{nfO{ oyflz3| sf/jfxL ug]{ sfg"gsf] lgdf{0f ug]{ . 64= kqsf/n] rf}yf] c+usf] km'tL{ b]vfP/ Gofoflw; / Gofokflnsf aGg gvf]Hg] .
441
65= /fHok|ltsf] bfloTj jf/] ;+ljwfgsf] k"0f{kfngfsf zt{x¿ nf]stGq k|fKtLsf] cf:yf cg's"n cfr/0f, ;a} lsl;dsf] lg/+s'ztGq pGd"ng, ;dfgtf / ;dGjok|lt k|ltj4tf
66= kTgLsf] klt ;/xsf] xs x'g'kg]{ / kTgLn] 3/ ;+/If0f ug]{ lhDdf lng'kg]{ . 67= /fi6««k|lt jkmfbf/ x'g'kg]{, /fli6««otfsf] klxrfg slx st}af6 xgg x'g glbg ;Dk"0f{
gful/sx¿n] cfˆgf] klxrfg hf]ufpg ;+3{if ug'{kg]{ . 68= gful/s bfloTj af]w x'g] vfnsf] ;fj{hlgs :yn, ;+/If0f, ;/;kmfO{ jftfj/0f ;+/If0f
sfd k|lt pQ/bfloTj, hjfkmb]lxtf, ;dfhk|lt :ki6 ls6fg x'g'kg]{ . 69= x/]s hgtfnfO{ g}lts lzIff / cg'zf;gsf] kf7 clgjfo{ ?kdf lbg'kg]{ . 70= clwsf/eGbf st{Jo dfly a9L hf]8 lbg'kg]{ . 71= k|fs[lts ;|f]t ;fwgsf] pkof]u / clwsf/ ;+/If0f ug]{ st{Jo x'g'kg]{ . 72= x/]s g]kfnLn] ;fj{hlgs ;DklQsf] ;dfg pkof]u / ;+/If0f ug'{kg]{ . 73= cfˆgf] / /fHosf] d"No dfGotfsf] ;+/If0f ug'{kg]{ . 74= n}lËs ;dfgtf sfod ug]{ jf ;sf/fTds lje]bsf] gLlt cjnDag ug]{ . 75= dlxnf, blnt / ckfËnfO{ ljz]if Joj:yf u/L /fHosf] ljsf; d"nwf/df Nofpg] . 76= !* jif{sf] x/]s g]kfnLnfO{ ;}lgs tflnd lbg] . 77= gful/s clwsf/sf] k|Tofe"lt . 78= 3/]n' lx+;f tyf dlxnf lx+;f cGTo ug]{ . 79= ;Ddfg k"j{s afFRg kfpg] xssf] ;Ddfg ug]{ . 80= :jtGq / cleefHo b]z g]kfnnfO{ ljv08g x'gaf6 hf]ufpg] . 81= ljsf;sf] nflu >dbfg . 82= ;fDk|bflos ;b\efjgf sfod ug]{ . 83= If]qLo efjgf g/fVg], ;fDk|bflos efj g/fVg], nf]stGqsf] ljsf; ug]{ . 84= cfkm}n] ug]{ zf]if0fsf] cGTo, g]kfnL gful/sn] ;DklQ ljb]z nUg gkfOg] . 85= ;+ljwfgsf] ;jf]{Rrtf clgjfo{ :jLsf/ ug'{kg]{, clgjfo{ /fi6««;]jf ug'{kg]{ . 86= df}lns xssf] k|of]u ubf{ csf{sf] xsdf cj/f]w l;h{gf ug]{nfO{ bl08t ug]{ Joj:yf
ug'{kg]{ . 87= c;xfo, ckfË / ul/a lgd'vfnfO{ ;]jf ug'{ st{Jo 7fGg] . 88= :jb]z / ljb]zdf /xg] x/]s g]kfnL gful/sn] cfˆgf] b]z / hgtfsf] lglDt of]ubfg lbg
tTk/ /xg] . 89= b]z / hgtfsf] lxtsf] lglDt cfˆgf] If]q jf an a'l4 dfkm{t of]ubfg ug]{ . 90= gful/sn] /fHon] ck]Iff u/] adf]lhd st{Jolgi7 eO{ cuf8L a9\g] . 91= cfˆgf a'af–cfdfnfO{ 5f]/Ln] klg 5f]/f ;/x kfNg'kg]{ . 92= clwsf/ st{Jo Pp6} l;Ssfsf] b'O{ kf6f] x'g\ . clwsf/ vf]Hg]n] st{Josf] klg kfngf ug{
kb{5 . 93= 6'x'/f, cgfy, ckfË, c;xfo, h]i7 gful/s, lj/fdLsf] ;]jfsf] nflu tTk/ /xg] . 94= /fli6««o Pstf, cv08tf sfod ug{ /fHon] eg]sf] a]nf clgjfo{ ?kdf ;}lgs ;]jf
442
pknAw u/fpg] k|To]s gful/ssf] df}lns st{Jo xf] . 95= /fi6««nfO{ cfTdlge{/ agfpg k|fljlws, /fli6««o k"FhLkltn] cf}Bf]lus snsf/vfgf vf]Ng],
b]zdf ePsf j:t'x¿sf] klxrfg / k|zf]wg u/L :j/f]huf/ k|bfg ug]{ . 96= 6f]n l5d]sdf /x]sf ;fj{hlgs j:t' h:t} kf6L, kf}jf, j/ljkn rf}tf/f, kfgL kw]/f]
cflbsf] ;+/If0f . dg, sd{n] ;a}sf] ;]jf ug'{kg]{ . 97= ;DkGg gful/sn] ljkGg gful/snfO{ ;3fpg' g} df}lns st{Jo xf] . 98= ;a}n] clgjfo{ ?kn] sfd ug'{kg]{, a;]/ afa' afh]sf] ;DklQ k|of]u ug{ gkfpg] . 99= df}lns st{Josf] ;LdfIf]q / clwsf/ ;+ljwfgdf g} pNn]v ul/g' kb{5 . 100= wfld{s, ;fdflhs, oftfoft, lkpg] kfgL, ljB't h:tf clt cfjZos ;fdfgsf] ;+/If0f
ug]{, To:tf 7fpFdf x8tfn ug{ gx'g] . 101= ;dtfd"ns ;dfhsf] lgdf{0fdf of]ubfg . 102= hn hldg hUufsf] ;xL ;b'kof]u ug'{kg]{ . 103= ;/sf/n] ;~rfng u/]sf sfo{qmd ;lx ?kn] rnfpg] . 104= ;dfh ;]jfdf clgjfo{ nfUg'kg]{ . 105= lbuf] zflGt / ef}uf]lns cv08tf sfodug]{ . 106= nf]stflGqs u0ftGqnfO{ ;+:yfut u/L Jojxfl/s ?k lbg / zflGtnfO{ ;dy{g ub}{ b]z
ljsf;df cu|;/ x'g] . 107= /fHosf gLlt lgodsf] kfngf ug]{, cbfntsf] lg0f{o :jLsf/ ug]{ 108= /fHon] 3f]if0ff u/]sf ;fj{hlgs sfddf ;xefuL aGg] . 109= b]znfO{ ;+s6 k/]sf] cj:yfdf, afx\o x:tIf]k ePsf] cj:yfdf ef}lts, cfly{s / g}lts
;xof]u ug]{ . 110= dlxnf, afnaflnsf, ckfËnfO{ 3/÷ ;fj{hlgs :yfgdf klxnf] k|fyldstf ;lxt dof{lbg
Jojxf/ ug]{ . 111= b'O{ eGbf a9L ;Gtfg hGdfpg gkfpg] . 112= /fi6««n] rfx]sf] v08df /fi6««lxtsf] lglDt pknAw x'g'kg]{ . 113= lagf x:tIf]k cfˆgf] wd{ ;+:s[lt ;bfrf/ cjnDag ug'{kg]{ . 114= zf;s / hgtf Ps csf{ k|lt pQ/bfoL x'g'kg]{ . 115= ;fdflhs ;b\efj /fVg ;bf lrGtglzn x'g'kg]{ . 116= g]kfnsf] cGtl/d ;+ljwfg, @)^# df Joj:yf ul/Psf cGo ;Dk"0f{ st{Jox¿ . 117= k|To]s gful/sn] Dofl6«s kf; ug}{ kg]{ . 118= df}lns xssf] sfof{Gjogdf g]tf / hgtfdf lje]b x'g'x'Gg .
k|Zg g+= ^= df}lns clwsf/ pk/ aGb]hsf cfwf/x¿ s] s] x'g'knf{ <
1= ;+s6sfnsf] cj:yfdf
2= ljb]zLn] cfqmd0f u/]df
3= cfly{s ;+s6 k/]df
443
4= u[x o'4sf] ;Defjgf b]lvPdf
5= ;+s6sfn÷/fli6««o ljklQ÷/fli6««o cv08tfsf] /Iff÷gh/jGb
6= If]qLo ;+s6sfn 3f]if0ff ePdf– lzIff, :jf:Yo, /f]huf/L, vfB ;Dk|e"tf / aGbL k|ToIfLs/0f aGb]h gx'g] u/L .
7= dfgl;s jf zf/Ll/s >d gug]{
8= /fHo ljkNj ug]{ sfo{ u/]df
9= ;fdGtjfb / ;fd|/fHojfbsf] kIfkf]if0f u/]df
10= g]kfnL gful/stf Tofu]df :jtM aGb]h nfUg] Joj:yf x'g'k5{
11= nfu'kbfy{, xftxltof/ a]rljvg
12= Psk':tf eGbf a9L ljb]zdf a;L b]zsf] nflu nufgL gu/]df
13= ljb]zL dlxnf;Fu ljjfx u/L ljb]lzPdf
14= ha/h:tL wd{ kl/jt{g u/fpg] / csf{sf] clwsf/sf] xgg u/]df
15= ;+ljwfg / ljBdfg P]g, lgodsf] uDeL/ pNnª\3g u/]df
16= dlxnfdfly of}g zf]if0f / blntdfly hftLo zf]if0f u/]df
17= h'jf, tf;, rf]/L / e|i6frf/df ;+nUg /x]df
18= g}lts ktg ePsf], kmf}hbf/L cleof]u nfu]sf] ePdf
19= x8\tfn, tf]8kmf]8 / rSsfhfd u/]df tL JolQm pk/ aGb]h nufpg]
20= /fHo lj?4 uDeL/ ck/fw u/]df
21= ;fDk|bflos b+uf emNsg] vfnsf] ax;, efif0f jf lqmofsnfk u/]df
22= /fli6««o lxt lj/f]wL sfd ug]{nfO{ df}lns xsaf6 al~rt ug]{
23= n}lËs lje]b ug]{nfO{ hgtfsf] lg0f{o cg';f/ s8f sf/jfxL
24= /fi6««3ft u/]df, ljv08gsf/L ultljlw u/]df pQm JolQm ;+:yf jf ;d"xsf] df}lns xs aGb]h ug{ ;Sg] x'g'kg]{ .
25= JolQmut :jfy{, cfkm"n] kfPsf] clwsf/sf] b'?kof]u, xTof, lx+;f, tf]8kmf]8, ei6«frf/ u/]df
26= cfGtl/s tyf jfX\o ?kn] /fi6««nfO{ vnn k'¥ofpg vf]lhPdf . 27= /fli6««o bfloTj axg gug]{nfO{ clwsf/af6 jl~rt ug'{k5{ . 28= df}lns clwsf/dfly aGb]h nufpgsf] nflu ljz]if ;ldlt u7g x'g'kg]{ . 29= nfu'kbfy{ ;]jg ug]{, e|i6frf/L, sldzgvf]/, 7u, anfTsf/L, rf]/, 8fFsf, n'6]/f,
hfn;fhL, gSsn ug]{x¿nfO{ gful/s clwsf/af6 aGb]h nufpg' kg]{ . 30= b]zsf] :jtGqtfdfly cfFr cfpg] ePdf clwsf/ pk/ aGb]h x'g'kg]{ . 31= /fi6«« / /fli6««otfsf] clxt x'g] s'/f n]Vg] kqklqsfnfO{ aGb]h ul/g' kg]{ . 32= st{Jo / cg'zf;gsf] kfngf gu/]df . 33= e|i6frf/, r]nLj]6L a]rljvg / dlxnfdfly lx+;f u/]df .
444
34= cGtl/d ;+ljwfgsf] df}lns xssf] bkmf $ / % sf] clwsf/sf] b'?kof]u u/]df To:tf JolQmnfO{ df}lns xs aGb]h ug'{kg]{ .
35= b'/fu|fxL, e|i6frf/L / g}lts ktg ePsfx¿nfO{ df}lns clwsf/ lbg' gx'g] . 36= df}lns clwsf/ ckx/l0fo ePsfn] aGb]h nfpg gkfOg] . 37= ;fj{hlgs 7fpFdf xf]xNnf, n'6kf6, u'08fubL{, dfbs kbfy{ ;]jg, grflxPsf] jfbljjfb,
rf]/L 8s}lt ug]{ u/fpg] JolQmnfO{ df}lns clwsf/af6 aGb]h nufpg ;lsg] . 38= k|fs[lts ljklQsf] a]nfdf . 39= /fi6«« lj?4 ljb]zL gLlt cg'?k u'Kt ;Fu7gdf ;+nUg ePdf .
40= gful/sn] st{Jo kfngf gu/]df aGb]h nufpg]
41= wfld{s ;lxi0f'tf sfod gu/]df, b]zsf] lxt ljkl/t sfo{ u/]df
42= df}lns xssf] b'?kof]u u/]df
43= gful/ssf] st{Jo kfngf gu/]df
44= ;+s6sfnsf] a]nf ;+j}wflgs pkrf/ af+Rg kfpg] clwsf/ afx]s
45= b]z 6'qmfpg], ;Dk|bflostf km}nfpg], :jtGqtfsf] xgg u/fpg] sfo{ u/]df
46= 5'6\6} /fHo dfu]df
47= ;+s6sfn, ;+qmd0fsfn / b}jL ljkQL 3f]if0ff ePdf
48= s/ 5Ng], cj}w Jofkf/ ug]{, /fi6««3ft / b]zb|f]x ug]{, anfTsf/ ug]{, b]xJofkf/df nfUg] / hfF8/S;L vfP/ ;fdflhs dof{bf gf3\g] ultljlw ug]{nfO{
/fHosf] bfloTj, lgb]{zs l;4fGt tyf gLlt ;DaGwL
k|Zg g+= &= ;+ljwfgdf /fHosf] bfloTjsf] ?kdf s] s:tf Joj:yfx¿ ul/g' knf{ < 1= ;dfhjfb pGd"v /fHo Joj:yf 2= h:tf];'s} :jf:Yof]krf/ lgMz'Ns x'g'kg]{ 3= ax'ljjfx lj?4 s8f sfg"g agfpg kg]{ 4= dlxnfnfO{ :tfgs tx;Dd lgMz'Ns lzIff 5= ls;fg c:ktfnsf] Joj:yf 6= dft[lzz' d[To'b/ 36fpg] 7= b]zdf xTof, lx+;f / aGb x8tfn tTsfn x6fpg' kg]{ 8= ;]gf, k|x/L, cbfnt / k|zf;gsf] clwsf/ k|of]u ug]{ / ltgnfO{ hgtfaf6 lgoGq0f ug]{
ljlw a;fNg] 9= cGt/f{li6«o ;lGw ;dofg's"n kl/dfh{g ug]{ jf vf/]h ug]{, k~rzLnsf] l;4fGtdf
cfwfl/t a}b]lzs gLlt 10= /fHon] hgtfsf] cfwf/e"t cfjZostf ;xh 9+un] pknAw u/fpb} hfg] .
445
11= ;fd|fHojfb lj/f]wL hgtfsf] u0ftGq :yfkgf ug]{ 12= nfesf] kbdf a;]/ kbsf] b'?kof]u u/]sf] v08df clVtof/ b'?kof]u cg';Gwfg
cfof]uåf/f s8f eGbf s8f sf/jfxL ug]{ 13= ax'blno k|lt:kwf{, nf]stflGqs u0ftflGqs k|0ffnL 14= :jR5 k|zf;g 15= hgo'4 / hgcfGbf]ngsf ck/fwL / e|i6frf/Lx¿nfO{ sf/jfxL ug]{ 16= ;dodf lgjf{rg ug]{ 17= Gofodf kx'Fr, ljsf;df kxF'r, /fHosf] ;|f]t ;fwgdf cfd gful/ssf] ;dfg kx'Fr 18= ljBfyL{sf nflu lgMz'Ns lzIff / lgMz'Ns oftfoft 19= a}rfl/s cf:yfsf] ;Ddfg 20= ;+ljwfg sfof{Gjogdf hf]8 / k6s k6s ;+ljwfg lgdf{0f ug'{kg]{ cj:yfsf] cGTo 21= hghLljsfsf] ;'lglZrtf 22= nf]kf]Gd'v / clt l;dfGts[tk|lt ljz]if bfloTj 23= ckfËx¿k|lt cfly{s bfloTj 24= afx\o x:tIf]ksf] cGTo 25= /fi6«« ljsf; / ul/aL pGd"ng 26= ;Dkbfsf] ;+/If0f / ;Daw{g 27= lkl5l8Psf ju{ hflt lnËsf] ;+/If0fdf ljz]if kxn 28= cfwf/e"t cfjZostfsf] kl/k"lt{ 29= zflGt ;'/Iff cdg rog sfod 30= df}lns xs / dfgj clwsf/sf] ;+/If0f 31= vlgh kbfy{, ;}lgs, d'b|f / k//fi6«« gLlt s]Gb|Lo txnfO{ / c? ;a} sfdsf] lhDd]jf/L
k|fGtLo ;/sf/nfO{ lbg'kg]{ 32= ;dfg'kflts ljsf; k|0ffnL, c;dfg ;lGw / Joj:yfsf] cGTo ug]{ 33= ;+3Lo /fHoeGbf hgtfsf] lxtsf] nflu k|fGtLo /fHonfO{ r':t b'?:t agfpg' kg]{ 34= b'u{d / ;'uddf ah]6df e]befj ug{gx''g] 35= cfGt/Ls ;'/Iff k|x/L / afx\o ;'/Iff g]kfnL ;]gf k|of]u ug]{ 36= /fi6««sf] ;Ldf ;+/If0f ;DaGwL bfloTj 37= ;a} hgtfsf] ljZjfl;nf] cleefjsTj ;DaGwL bfloTj 38= /fHodf x'g] åGå k"0f{?kdf ;dfKt x'g'kg]{ 39= kf6L{–kf6L{sf] ljb]z gLlt ge}, Pp6} k//fi6«« gLlt x'g'kg]{ 40= ZfflGt ;'/Iff sfod ug'{kg]{ 41= /fli6««o Pstfsf] ;'b[l9s/0f ug]{ . 42= ;/sf/ kl/jt{g x'FbfF gofF ;/sf/n] lgjt{dfg ;/sf/sf hgd'vL sfo{qmdx¿nfO{
lg/Gt/tf lbg'kg]{ Joj:yf
446
43= Pp6} lzIff k|0ffnL, k|fjlws lzIffdf ul/a, blnt / pTkLl8tsf] kx'Fr 44= x/]s o'afnfO{ k|fljlws, j}1flgs, /f]huf/ d"ns, pTkfbgd'vL lzIff lbg] 45= hflt, wd{, lnË / If]qsf] k|ltlglwTj ug]{ 46= ;+ljwfgsf] sfof{Gjog 47= Ifltk"lt{sf] clwsf/ 48= blnt, dlxnf cflbjf;L hghfltsf] clwsf/ ;'lglZrft ug]{ 49= gful/ssf] aLrdf ;dfgtf 50= ;DklQsf] ;dfg'kflts ljt/0f 51= /f]huf/ / ;fdflhs ;'/Iff 52= :jf:Yo, oftfoft, l;+rfO, ljh'nLdf ;a}sf] kx'Fr 53= g]kfnL hgtfnfO{ :jb]zd} a:g ;Sg] jftfj/0f jgfpg] 54= ufF;, af;, lzIff, :jf:Yodf /fHosf] bfloTj 55= dlxnf afnaflnsfsf] clwsf/sf] ;'lglZrtf 56= dlxnfnfO{ ljz]if u|fxotf 57= b08xLgtfsf] cGTo 58= k|To]s If]qdf vfBGg l8kf]sf] Joj:yf 59= hn, hdLg / jgsf] ;+/If0f 60= j[4, Psn dlxnf, 6'x'/f, afnaflnsf / ckfËx¿nfO{ /fi6««n] ;+/If0f / kfng ug'{kg]{ 61= g]kfne/L k|fs[lts >f]tsf] afF8kmfF8 ;dfg / If]qLo ;Gt'ng sfod ug'{kg]{ 62= ;fj{hlgs, ;xsf/L, lghL dfWodaf6 tLj|td cfly{s j[4L / ;fdflhs ljsf;df hf]8 63= dlxnf k'?ifnfO{ h'g;'s} ?kdf klg ;dfg clwsf/ 64= ;a}nfO{ ;dfg clwsf/, ;+ljwfg, sfg"gsf] kfngf 65= ljz]if Ifdtf k|ltef ePsf gful/snfO{ cj;/ lbg] 66= of]Uotf Ifdtf l;ksf] cfwf/df /f]huf/sf] Joj:yf 67= /f]huf/Lsf] cj;/ / a]/f]huf/L eQfsf] Joj:yf ug]{ 68= ;a} hftL, efiff, wd{ / ;+:s[ltnfO{ ;dfg cj;/ / Jojxf/ 69= ;a} lsl;dsf e]befjsf] cGTo 70= >ldsnfO{ >dsf] Joj:yf 71= :jb]zL pTkfbg k|0ffnLdf hf]8
72= cGtl/d ;+ljwfgdf em}+
73= ljut, jt{dfg / eljio x]/]/ lg0f{o lng] . !(%) sf] ;lGw / ;'uf}nL ;lGw vf/]h ug]{
74= oftfoft, ljB't / vfg]kfgLsf] k|jGw ug]{ .
75= hf]tfxfnfO{ hdLg x'g] u/L a}1flgs / qmflGtsf/L e"ld;'wf/, /fli6««o k"FhLsf] ljsf;, cu|ufdL kl/jt{gnfO{ ;'lglZrt ug]{, dfgjLo / k|fs[lts >f]tsf] /fli6««o lxtdf clwstd k|of]u,
447
76= jg / jg:kltsf] ljsf;, s[lifsf] Joj;flos/0f / a}1flgsLs/0f, hUufsf] xbaGbL sfod
77= ls;fgnfO{ pBf]uL Joj;flos/0f ug]{
78= a]kQfsf] vf]hL, ;lxb kl/jf/nfO{ /fxt, lj:yflktnfO{ k'g:yf{kgf / Wj:t ;+/rgf k'glg{df{0f
79= hgtfsf /fhgLlts, cfly{s, gful/s, z}lIfs, jftfj/0fLo, ;fdflhs, ;f+:s[lts, vfB ;'/Iff, gful/s ;'/Iff, lzIff, :jf:Yo / /f]huf/Lsf] xssf] k|Tofe"lt ug]{
80= ;DklQsf] ;Ldf tf]s]/ k|ultzLn s/ k|0ffnL nfu" ug]{, ljb]zdf ;DklQ /fVg gkfpg], h]i7 gful/snfO{ eQf, lzz' :ofxf/ s]Gb|sf] :yfkgf
81= lbuf] ljsf;sf] gLlt, efjL lk9LnfO{ ;d]t x]/L k|fs[lts >f]tsf] pkof]u, o'jf zlQm kl/rfng . e"ldsf] k'g;{j]{If0f / ljt/0f . jgsf] ;'/Iff . :jb]zL ljBfyL{sf lj1fg k|ljlw;DaGwL cfljisf/nfO{ k|f]T;fxg
82= uDeL/ k|fs[ltsf ck/fwdf d[To' b08sf] Joj:yf u/L ck/fwnfO{ sd u/fpg]
k|Zg g+= *= /fHosf ljleGg If]qut gLltx¿ s] / s:tf x'g' knf{ <
1= hgtfnfO{ plrt ;]jf / /fxt lbg]
2= kf/bzL{ / ;dfj]zL /fHo Joj:yf x'g'kg]{
3= a}1flgs e"ld ;'wf/, e"ld ljt/0f, s[lifdf cfw'lglss/0f / a}1flglss/0f
4= /fi6««lxt ljkl/t j}b]lzs ;xfotf glng]
5= xbaGbL eGbf a9L hUuf /fli6««s/0f
6= ;fdflhs ;'/Iffsf] k|Tofe"lt
7= k|fs[lts >f]t ;fwgsf] kl/rfng
8= Jojxfl/s, a}1flgs / l;kd"ns lzIff
9= pBf]uwGbfsf] ljsf;af6 /f]huf/Lsf] Joj:yf
10= ;/sf/ kl/jt{g ePklg k//fi6« ;DaGwsf] jf/] :yfoL gLlt x'g'kg]{
11= ef/t;Fu /fxbfgLsf] Joj:yf
12= ljsf; If]qdf a}1flgs k|of]uzfnf :yfkgf
13= l;+rfO{sf] Joj:yf
14= ;dfj]zL /fHo Joj:yf, /fli6«o k"FhLsf] a[l4, k"Flhsf] ;dfg'kflts ljt/0f
15= /fli6«o ;'/Iffsf] k|Tofe"lt, ;db"/Lsf] k//fi6« gLlt,
16= vlgh kbfy{ k|fGtLo ;/sf/sf] lgoGq0fdf -s]Gb|df klg /sd_
17= ;xsf/Lsf] dfWodaf6 hgtfsf] hLjg:t/df a[l4
18= ;+l3o nf]stflGqs u0ftGqsf] d"No / dfGotfsf] ;+/If0f
19= u}/ ;/sf/L ;+:yf aGb ug]{
20= ljs]Gb|Ls/0f cjwf/0ff cfpg'kg]{ / dflyaf6 tn x:tIf]k aGb x'g'kg]{
448
21= :yfgLo cfjZostfsf] klxrfgdf /fHosf] Wofg
22= c;+nUg / ;+o'Qm /fi6«« ;+3sf] a8fkq cg';f/ k//fi6«« gLltsf] cjnDjg
23= k|fs[lts ;|f]t ;fwgaf6 ;DalGwt If]qnfO{ clwsflws nfe k'Ug] ul/ Joj:yf ug'{kg]{
24= k|fs[lts ;Dkbfsf ;+/If0f, ;b'kof]u / hgtfsf] clwsf/ :yflkt
25= hldGbf/sf hldg ;'s'Djf;LnfO{ ljt/0f ug'{kg]{
26= lzIffdf ;/sf/sf] nufgL, o'jf / lk5l8PsfnfO{ ;|f]t / ;fwgdf kx'Fr
27= dlxnf ;zlQms/0f
28= jgnfO{ ;fd'bflos agfpg]
29= j}b]lzs nufgLstf{nfO{ k|f]T;fxg
30= pBf]unfO{ lghLs/0f
31= csf]{ ljb|f]x ghGdfpg] lbuf] x'g'k5{
32= hUufsf] xbaGbL tf]sL sfof{Gjog
33= h8Lj'6L k|zf]wg s]Gb|sf] :yfkgf
34= k|fs[lts ;|f]tsf] afF8kmfF8 / pkof]u /fli6««o ;xdlt cg';f/ ug]{
35= nufgLstf{nfO{ s/ 5'6 ug]{
36= u}/;/sf/L / lghLIf]qnfO{ ;/sf/L bfo/fleq Nofpg]
37= o'jf hgzlQm kl/rfng ug]{
38= g]kfnsf] sRrf kbfy{ g]kfnd} ;b'kof]u ug]{
39= ;fdflhs ;dfj]zLs/0f
40= u'0f:t/ lzIff
41= ckfËnfO{ eQfsf] Joj:yf
42= blntsf] sf]6f Joj:yf
43= >ldssf] ;fdflhs ;'/Iffsf] Joj:yf
44= jg, jg:klt, vlgh h:tf k|fs[lts ;|f]tsf] ;+/If0f
45= e"ldsf] ;dfg ?kn] ljt/0f
46= lj1fg k|ljlw h:tf If]qdf o'jf hgzlQmsf] kl/rfng
47= l;+rfO
48= h;sf] hf]t p;sf] kf]tsf] cfwf/df e"ld;'wf/
49= s[lifdf cg'bfg
50= /fHon] 3/38]/Lsf] Joj:yf ldnfpg kg]{
51= k|To]s uf=lj=;=df s[lif ;]jf s]Gb| x'g'kg]{
52= s[lif dGqL s[ifsg} x'g'kg]{
449
53= hUuf k'gM gfkL ug'{kg]{
54= d'Qm sd}ofx¿n] vfOkfO cfPsf] e"ld cfkm\g} gfddf x'g'kg]{
55= s[lif, e"ld;'wf/ / jg k}bfjf/sf] :yfgLo lgsfonfO{ lhDd]jf/L lbg' kg]{
56= jg, jg:klt, vlgh ;|f]tdf Kof6]G6 /fO6sf] ;'lglZrtf
57= b}lgs pkef]Uo j:t'df cg'bfg lbg]
58= ljnfl;tfsf ;fdfgdf a9L s/ nufpg]
59= cflbjf;L hghfltx¿sf] k/Dk/fut ;LknfO{ j}1flgs/0f u/]/ k|j4{g ug]{
60= hn, hldg / h+undf dlxnfsf] Jojxfl/s clwsf/
61= snsf/vfgf, pBf]udf dlxnfnfO{ k|fyldstf lbg' kg]{
62= e"ldkltnfO{ pBf]ukltdf kl/0ft ug]{ gLlt
63= ls;fgx¿sf] ;"lr tof/ s[lif of]Uo e"ld ljt/0f
64= k|To]s uf=lj=;= df ;'/Iff rf}sLsf] Joj:yf ug]{
65= lj1fg k|ljlwsf] ljsf; ljZj kl/j]z cg';f/ ug]{
66= cgs06f/ a:tLnfO{ ;'ud 7fpFdf ;fg'{ kg]{
67= ls;fgsf] pTkfbg /fHon] a]rljvg ug]{ Joj:yf ug'{kg]{
68= jg:klt / hl8j'6Lsf] plrt k|of]u
69= x/]s :yfgLo txdf ;fdflhs ;'/Iff ;ldlt / k|x/Lsf] ;xsfo{ x'g] Joj:yf x'g' kg]{
70= :yfgLo tx b]lv s]Gb|Lo tx;Dd ;dfj]zLsf] l;4fGt ckgfpg' kg]{
71= ;fdflhs ;'/Iff an u7g ug]{, vfgL klxrfg ul/ kl/rfng ug]{, pBf]u wGbf v]tL of]Uo hldgdf g/fvL kfvf] hldgdf /fVg], jGohGt'sf] ;+/If0fug]{
72= s[lif If]qdf u/]sf] of]ubfgnfO{ /fi6««sf] cfDbfgLdf u0fgfug]{
73= ;xsf/Ls/0f
74= j}1flgs gfkL k|0ffnL, u'7L hUufnfO{ /}s/df kl/0ftug]{
75= :jb]zL pBf]unfO{ cf/If0f, ;a} o'afnfO{ ;}lgs tflnd
76= k|fjlws lzIff lg=df=lj= b]lv nfu" ug]{
77= afFemf] gfFuf] 8fF8f g/fVg]
78= w]/} e"ld ePsf JolQmaf6 s6f}tL u/L ;j{xf/f ju{nfO{ ;dfg ?kn] ljt/0f ug]{
79= pBf]u, e"ldsf] xs >Ldfg >Ldltsf gfddf /fVg kfpg]
80= lxdfnL / kxf8L e]udf ko{6g pBf]u Joj:yf
81= hgtfnfO{ plrt ;]jf / /fxt lbg]
82= lzIff, :jf:Yo, cfjf;, /f]huf/L, vfB;Dk|e"tfdf ;a} gful/ssf] clwsf/ :yflkt ug]{ / lglZrt ;dosf] nflu cf/If0fsf] Joj:yf ug]{ .
450
;fdflhs Gofo, ;dfj]zLs/0f / ljz]if ;+/If0f ;DaGwL
k|Zg g+= ( ;fdflhs ;+/If0f cGt/ut s] s:tf ju{ ;d'bfonfO{ ;d]6\g' knf{ / To; ;DaGwdf s] s] / s:tf] Joj:yf ul/g'knf{ <
1= dlxnf, blnt, cflbjf;L hghftL, afnaflnsf
2= t];|f]lnËL, Psn dlxnf / ;dlnËL
3= d'l:nd / O;fO{ wdf{jnDaL
4= ljwjf, ljb'/, j[4, ckfË, czQm, cgfy, dlxnf
5= nf]k x'g nfu]sf ju{, ;d'bfonfO{ ;d]6\g], /f]huf/ lbg]
6= ckfË, afnaflnsf / lgd'vf
7= ul/aLnfO{ d"n cfwf/ agfpg]
8= hftLo, ;+l3o, juL{o ;a}nfO{ ;d]6\g'kg]{
9= ue{jtL / ;'Ts]/LnfO{ ;d]6\g]
10= dhb"/, ls;fg, ;'s'Djf;L, xlnof, sd}of, dlxnf ;d]6\g'kg]{
11= ul/a, lgd'vf, ;'s'Djf;LnfO{ ;+/If0f ug]{
12= ^) jif{ pd]/ k'u]sfnfO{ j[4f>ddf /fVg]
13= c;Qm, ckfË, c;xfo, afnaflnsfnfO{ ufF;, af; / skf;
14= ul/a / ckx]lntnfO{ k|fyldstf lbg]
15= bf]xf]/f] xflgsf] l;4fGt x]/L jf:tljs lk5l8Psf]nfO{ ;+/If0f lbg'kg]{
16= ;d'bfosf] agf]6, hft, wd{, lnË, ef}uf]lnstf cg';f/ k|ltlglwTj u/fpg'kg]{
17= Psn dlxnfsf] ;fdflhs ;+/If0f ul/g'kg]{
18= s';'08f, ;fw' ;+Gof;L, eujf, lkm/Gt]nfO{ ;fdflhs ;+/If0f lbg'kg]{
19= pTkLl8t, blnt, dlxnf, hghflt, ckfË, lkl5l8Psf ju{, nf]kf]Gd'v / cNk;+VosnfO{ ;dfg cj;/
20= ;sf/fTds lje]bsf] Joj:yf
21= lk5l8Psf, sdhf]/, zlQmxLgnfO{ ;ldlt agfP/ ;d]6\g'kg]{ / To:tf ;ldltdf lkl5l8Psf ju{sf] lglZrt k|ltgLlwTj x'g'kg]{
22= ;dfj]zLs/0fsf] Joj:yf ug{ gx'g]
23= Ifdtf / of]Uotfsf] cfwf/df ;xefuL u/fpg'kg]{
24= ;fdflhs ;'/Iffsf] Joj:yf
25= /fp6] / ufOg] h:tf hfltnfO{ ufF;, af+;sf] Joj:yf ;/sf/n] ug'{kg]{
26= ;a} ;d'bfo, ju{ ,If]q / wd{nfO{ ;d]6\g' knf{
27= dlxnf, hghflt, blnt, lkl5l8Psf] If]q, ljkGg / c;xfo, czQm, z}lIfs a]/f]huf/, b'u{d If]qdf cWoog u/]sfnfO{ k|fyldstf
451
28= ;fdflhs :jf:Yodf gful/ssf] k"0f{;'/Iff
29= ljz]if sf]6f / cf/If0f
30= lzIff / :jf:Yodf ljz]if k|fyldstf
31= o'afnfO{ /f]huf/
32= /fhfdfdf, /fp6], s';'Gbf, lh/]n, dw]zL, bg'jf/, wfg'snfO{ ;d]6\g]
33= If]qL afx'g nufot ;a}nfO{ ;dfj]zL ug'{k5{
34= k|ltef knfognfO{ /f]Sg] Joj:yf kIfkft /lxt ;fdflhs ;+/If0f dfkm{t ug]{
35= ul/aLsf /]vfd'gL /x]sf ;a} ;d'bfonfO{
36= cfTdlge{/tfsf] cfwf/df
37= klxrfgsf] dfkb08 tof/ ug]{
38= dfkb08sf] ;"rgfsf] cfwf/df kl/rokq k|bfg ug]{
39= cf/If0f / ljz]if Joj:yfsf sfo{qmdx¿ ;+rfng ug]{
40= ;To ;gftg lxGb'wd{ ;+:sf/ ;lxtsf] Joj:yfkg
41= ;a} cfWoflTds lrGtgdggsf] Joj:yf ug]{
42= dlxnf, hghflt, blnt / ckfËnfO{ $) jif{ b]lv j[4 eQf lbg'k5{
43= ;fdflhs ;+/If0f sf]ifsf] Joj:yf ug]{
44= ;sf/fTds lje]b x'g' gx'g]
45= jftfj/0f ;+/If0f
46= ltns k|yf x6fpg]
47= blntsf] kl/efiff ls6fg ul/g'kg]{, a|fxd0f hfltsf klg blnt x'g ;Sg]
48= hftLo cfwf/ xf]Og ef}uf]lns cfwf/df ;+/If0f ug'{k5{
49= Psn dlxnfsf] pd]/ xb tf]lsg' x'b}g
50= sfof{no k|d'vdf dlxnf k'?if a/fa/L x'g'kg]{
51= of}gsdL{sf] klg ;+/If0f x'g'kg]{
52= oftfoftsf] ;d:of ePsf] 7fpFdf oftfoftsf] Joj:yf
53= sd{rf/Lsf] xTof ePdf÷d/]df >LdtLn] of]Uotf cg';f/ ToxL sfof{nodf /f]huf/L kfpg' kg]{
54= ;+3;+:yfdf klg cf/If0f sf]6f nfu"ug]{
55= wd{ ;+:s[lt, /Lltl/jfh, rfnrng, k/Dk/fsf] ;+/If0f ;Da4{g ug]{
56= eofgs /f]u nfu]sf /f]uLx¿nfO{ ;fdflhs ;+/If0f x'g'k5{
57= j[4j[4f, ckf+Ësf] nflu hLpg k'Ug] eQfsf] Joj:yf
58= k'?ifsf] xsdf ^) jif{, dlxnfsf] xsdf ^% jif{ eQfsf] Joj:yf
59= hftLo eGbf juL{o clwsf/sf] ;+/If0fdf k|fyldstf lbg]
452
60= Gofofnosf] k'g;{/rgf u/L 5'§} dlxnf / blnt Gofonosf] u7g ul/g' k5{
61= lhNnfdf slDtdf @ :yfgdf j[4f>dsf] Joj:yf ul/g' k5{
62= ax'nfPsf, 3/jf/ljxLg ePsf, cGwf, 6'x'/f / kmflnPsf aRrfx¿sf] kfngkf]if0f / lzIffsf] Joj:yf ug]{ / ;a}n] …;dobfgÚ lbg] Joj:yf x'g'kg]{
k|Zg !) ;dfj]zLs/0fsf] ;Gbe{df s:tf s:tf ju{ / ;d'bfonfO{ ;d]6\g'knf{ < /, To;sf] k|efjsf/Ltfsf] nflu ;+ljwfgdf s] s] Joj:yf x'g'knf{ <
1= ul/a, dlxnf, k5f}6]kg, nf]kf]Gd'v ;d'bfonfO{ ljz]if Aoj:yf
2= pTkLl8t, dlxnf, hghftLnfO{ ;dfj]z ug]{
3= lk5l8Psf, PSnLPsf, clt;LdfGts[t, alxis/0fdf k/]sfnfO{ ;d]6\g' kg]{
4= k]zf / lzIffsf] cfwf/df
5= sbdhd tyf ljkGg ju{sf] cfly{s pGgtLsf nflu Joj:yf ug]{
6= zf/Ll/s / dfgl;s ?kn] lk5l8PsfnfO{ ;d]6\g' kg]{
7= dlxnf, ckfË, lkl5l8Psf] ju{ ;+/If0f / cf/If0fsf] Joj:yf
8= k5f8L kfl/Psf, hldg gePsf, ;Lk gePsf, lzIffaf6 al~rt
9= hftsf] cfwf/df ge} lkl5l8Psf] If]qsf] cfwf/df
10= afx'g, If]qL, 7s'/LnfO{ klg ;dfj]zLdf a/fa/ /fVg' kg]{
11= ;dfj]zLs/0fdf hftLotfnfO{ dfq Wofg glbO{ ul/aLnfO{ ;dfj]zLs/0fsf] cfwf/ agfpg' kg]{
12= ;j{xf/f ju{
13= ju{ lkR5] Kofs]hsf] Joj:yf
14= >lds÷dhb"/, dlxnf, yf?, blnt ;a}sf] ;dfg clwsf/ x'g' kg]{
15= h+undf 8'Ng], Pr=cfO{=le= lkl8tnfO{ ;d]6\g'kg]{
16= lkl5l8Psf, nfkf]Gd'v ;d'bfo, ckfË, ljkGg, ;LdfGs[t ljkGg, dlxnf, hghflt, blnt, pk]lIft, pTkLl8t
17= ;dfj]zLsf] cfwf/ lnË / e"uf]n
18= gf} hft 5QL; j0f{nfO{ ;dfj]z ug'{kg]{
19= ;a} ju{ / ;d'bfo
20= blnt kl/jf/ / cfly{s ?kdf lgDg ju{nfO{, kl/jf/sf] ;+/rgfsf] cfwf/df ;d]6\g'kg]{
21= wfld{s cNk;+VosnfO{ ;d]6\g]
22= åGå kLl8tnfO{ ;d]l6g' kg]{
23= ul/aLsf] /]vfd'lg /x]sf hgtfnfO{ dfq ;d]6\g]
24= ;dfj]zLs/0f cfof]u /fHosf] x/ c+udf ;dfj]zL eP gePsf] lgu/fgL ug'{kg]{
453
25= k|ultzLn cf/If0fsf] Joj:yf
26= ;dfj]zLsf] gfddf b]znfO{ ljv08Ls/0f ug'{ gx'g]
27= kf7\oqmddf ;dfj]z u/]sf] dlxnf k'?ifsf] leGgtf n]vg k|0ffnL x6fpg' kg]{ -h:t} M a'jf clkm; hfg'x'G5 / cfdf vfgf ksfpg' x'G5_
28= %% jif{df j[4eQf lbg]
29= ;Dk"0f{ pTkLl8t pk]lIft ju{, hflt, If]q, lnË tyf ;d'bfonfO{ /fHosf ;a} ;+oGqx¿df ;dfg'kflts k|ltlglwTj ;lxt ljz]ifflwsf/sf] Joj:yf ul/g' kg]{
30= x/]s dGqfnodf …;dfj]zL 8]:sÚ sf] Joj:yf ul/g' k5{
k|Zg !! blnt÷dlxnf÷cflbjf;L hghflt÷o'jf÷afnaflnsf÷>lds÷ls;fg÷ckf·÷dw];L÷ j[4j[4f÷d'l:nd nufot cNk;+Vossf] ;Gbe{df ;+ljwfgdf s] s:tf] ljz]if Joj:yf ug'{knf{ <
1= /f]huf/L / c? sfo{qmddf cf/If0f
2= cNk;+Vossf] clwsf/sf] ;'lglZrttf
3= e]befjsf] cGt
4= Ps dw]z Ps k|b]z h:tf gf/f x6fpg'k5{
5= Psn dlxnfnfO{ ljz]if ;'/Iff lbg]
6= ;a} ;fj{hlgs kbdf %) k|ltzt dlxnf x'g'kg]{
7= dlxnfnfO{ ;DklQdf /fhZj ldGxf ug'{kg]{
8= ls/ftnfO{ ;"=k= / dw]zLnfO{ kxf8df a;fO{ ;/fO{ ug]{
9= a|fx\d0f / If]qLnfO{ klg ;d]6\g'kg]{
10= blntsf] kl/efiff hftsf] cfwf/df gul/ cfly{s x}l;otdf ug]{
11= /f]huf/Lsf] Joj:yf
12= /fhgLltdf ;dfj]zL sf]6f
13= n}lËs ;dfgtf
14= ;a}sf] ;dfg kxF'r
15= dlxnf, cflbjf;L hghflt, blnt, o'jf, afnaflnsf, >lds, ls;fg, dw]zL, j[4j[4f, d'l:nd nufot cNk;+Vossf] ljz]if clwsf/
16= cj;/df kx'Fr
17= ;zlQms/0fsf] dfWod -r]tgfd"ns sfo{qmd, e|d0f, Ifdtf a[l4sf nflu tflnd / :j/f]huf/Lsf] Joj:yf_
18= blnt dGqfnosf] Joj:yf
19= k|zf;sLo sfddf klg cf/If0f
20= o'jf, dlxnf, afnaflnsfnfO{ b]zsf] d"n cfwf/ dfGg]
454
21= ckfËnfO{ ;Lk / /f]huf/Lsf] Uof/]06L
22= vfgf, a:g / :jf:Yo pkrf/sf] Uof/]06L
23= cNk;+VosnfO{ hg;+Vofsf] cfwf/df cf/If0f
24= ;dfg cj;/, dfg ;Ddfg
25= ;xh jftfj/0f zflGt ;'/Iff, :jf:Yo / /f]huf/Lsf] k|Tofe"lt
26= blnt, dlxnf / cflbjf;LnfO{ ljz]if cf/If0f
27= plTk8gdf k/]sf ul/a, lkl5l8Psf ju{sf nflu ljz]if sfo{qmd
28= Psn dlxnf, afnaflnsf, ckfË / j[4j[4fnfO{ ;fdflhs ;'/Iff
29= k|ltef k|b{zg
30= 5f]/f5f]/L gk9fpg] cleefjsnfO{ sf/jfxL
31= lgMz'Ns lzIff
32= blnt, dlxnf / cflbjf;LnfO{ ljz]if cf/If0f, cfly{s ;fdflhs z}lIfs / /fhgLltdf cuf8L
33= 3/ 5fk|f] gePsfnfO{ af;sf] Uof/]06L
34= s]xL ;do;Dd cf/If0f lbg]
35= lagflwtf] a}+saf6 shf{ kfpg]
36= j}b]lzs /f]huf/Ldf cf/If0f sf]6f
37= ;/sf/df ;xefuL u/fP/
38= /fhg}lts tyf cfly{s ?kn] ;xefuL u/fpg]
39= l;kd"ns lzIff, /f]huf/L / eQfsf] Joj:yf
40= cfTdlge{/ agfpg]
41= cf/If0fsf] gfddf l6s] hflu/ x}g, Ifdtf ljsf; u/L /f]huf/Lsf] Joj:yf .
42= hftLotf wd{ / lnË eGbf cfly{s cj:yf, r]tgf:t/, JolQmut tyf zf/Ll/s czQmtf, j[4, gfafnskgsf cfwf/df ljz]if Joj:yf ug'{kg]{
43= ckfËnfO{ klxnf] ;"lrdf /fVg]
44= kfl/jfl/s tyf afnaflnsf cbfnt u7g x'g'kg]{
45= of]Uotf cg';f/ sfd, sfd cg';f/sf] bfd x'g'kg]{
46= % jif{sf nflu ljz]ifflwsf/sf] Joj:yf
47= æj;'w}j s'6'DjsdÆ l;4fGt cg';f/
48= dhb"/sf] nflu vfB j:t'df %) Ü 5'6 x'g'kg]{
49= of]uL, hf]uL, k'/L, ef/tL / gfy hfltsf] ;+/If0f x'g'kg]{
50= afnaflnsf ^ jif{ gk'Ubf;Dd /fHon] kf}li6s cfxf/ pknAw u/fpg' kg]{
51= j[4j[4f ^) jif{sf] pd]/ k'u]kl5 dfl;s eQf lbg'kg]{
52= hg;+Vofsf] cfwf/df sf]6f lgwf{/0f
455
53= eQfsf] plrt k|aGw ug'{kg]{
54= %) jif{ gf3]kl5 j[4 elgg'k5{ / j[4 eQf lbg'kg]{
55= t];|f] lnËLnfO{ /fHon] ;+/If0f ug'{kg]{ / ckx]ngf x'g gkfpg] Joj:yf
56= afnaflnsfsf] ;+/If0f, ;Da4{g, lzIff / :jf:Yosf] bfloTj /fHosf] x'g'kg]{
57= v]t gePsf ls;fgnfO{ v]t afF8\g' kg]{
58= afn>dsf] aGb]h
59= /fHo;Qfdf ;dfg'kflts k|ltlglwTj
60= cfTdlge{/tfsf] nflu tflndsf] Joj:yf
61= ckfËnfO{ %) k|ltzt 5'6
62= blnt eGg] zAb x6fpg' kg]{
63= 5'jf5'tsf] cGTo ug{ d[To'b08sf] Joj:yf ul/g' kg]{
64= dw]zL eg]/ cf/If0f ul/P kxf8L eg]/ klg ul/g' kg]{
65= Semi Sex nfO{ klg of] k|ZgfjnLdf ;d]l6g' kg]{ .
66= dw]zLnfO{ ;dfj]zLs/0f ubf{ ld>, 7fs'/, /fhk't hftsf pRr juL{o dw]zLnfO{ cf/If0fsf] Joj:yfdf aGb]h ul/g' kg]{
n}l·s tyf of}lgs ljifo ;DaGwL
k|Zg g+= !@ dlxnf jf n}l·s cNk;+Vos ePs} sf/0fn] ef]Ug' k/]sf ;d:of / lje]b cGTo ug{ ;+ljwfgdf s:tf] Joj:yf ug'{knf{ <
1= lje]b cGTosf nflu ljz]if Aoj:yf ug]{ .
2= r]nLa]6L a]rljvg / of}}gzf]if0fsf] cGTo
3= bfO{hf] k|yfsf] cGTo, 5f]/f 5f]/LnfO{ ;dfg Jojxf/
4= /f]huf/Lsf] cj;/df k|fyldstf, dlxnf lzIffdf hf]8
5= Ifltk"lt{ ;lxt ljz]ifflwsf/sf] Joj:yf
6= dlxnf, afn / kfl/jfl/s cbfnt u7g
7= lzz' :ofxf/ s]Gb|sf] Joj:yf
8= of}gsdL{ dlxnfnfO{ k'g:yf{kgf / /f]huf/Lsf] Joj:yf
9= ljjfx kl5 kltnfO{ kTgLsf] 3/ hfg] clwsf/ ;'/lIft ug]{
10= lje]]b ug]{nfO{ b08sf] Joj:yf ug'{ kg]{
11= g}lts lzIffsf] ljsf; ug]{
12= 3/]n' dlxnfsf] >dsf] d"Nofs+g x'g'kg]{
13= clwsf/ ;'lglZrt ug'{kg]{
14= efjgfsf] sb/ x'g'kg]{
15= /f]huf/Lsf] cj;/ lbg'kg]{
456
16= cfly{s clwsf/ ;'lglZrt ul/g'kg]{
17= sfg"gL pkrf/sf] Uof/]06L x'g'kg]{
18= 3/]n' lx+;fsf] cGTosf] nflu lzIff / r]tgf
19= dlxnf jf n}lËs cNk;+VosnfO{ tflnd, lzIff jf ;Lk lbP/ k'?ifsf] bfFhf]df k'¥ofpg' kg]{
20= sfg"g / gLltsf] sfof{Gjog / cg'udgsf] Joj:yf
21= sfg"g pNnª3g ug]{nfO{ b08sf] Joj:yf ug'{kg]{
22= 3/d"nLnfO{ 3/sf] h]i7 gful/s dfGg'kg]{
23= dlxnfnfO{ k'?if eGbf a9L clwsf/ lbg'kg]{
24= ufFpufFpdf r]tgfd"ns tflnd, lzlj/ agfpg' kg]{
25= dlxnf lzIffdf hf]8 lbg' kg]{
26= ljjfxsf] pd]/ tf]lsg' kg]{
27= 5f8f of}g ;+:sf/ aGb x'g'k5{, n}lËs lje]b cGTo x'g'kg]{
28= dlxnf k'?if geg]/ g]kfnL gful/s eGg]
29= cGt/hftLo ljjfxnfO{ sfg"gdf g} k'/:s[t ug]{ Joj:yf ug]{, ;fdflhs alxisf/ ug]{nfO{ bl08t ug]{
30= jfbL k|yf / sdnx/L k|yf x6fpg'kg]{
31= dlxnf lj?4sf] lje]b / cTofrf/sf] cGTo
32= 3/fo;L sfdsf] af]em sd ug]{
33= rfx]eGbf a9L ;Gtfg hGdfpg gkfpg]
34= pRr dft[ tyf afn d[To' /f]Sg kg]{
35= dlxnfsf] yk zf/Ll/s ;d:of
36= dlxnf lzIffnfO{ Joj;fod"ns agfpg'kg]{
37= cNk;+Vos / dlxnfnfO{ k|f]T;fxgsf] gLlt
38= ;dfg sfdsf] ;dfg kfl/>lds
39= dlxnfnfO{ ;DaGw ljR5]bsf] clwsf/
40= dlxnfnfO{ /fHosf] ;'ljwfdf cu|k+lQmdf /fVg]
41= xs / clwsf/sf] nflu n8\g l;Sg kfpg'kg]{ clwsf/
42= k}t[s ;DklQdf 5f]/f5f]/Lsf] ;dfg xs
43= sfg"gdf s8fO{, k|efjsf/L cg'udg
44= dlxnfnfO{ cfTdlge{/ agfpg] sfo{qmd ;+rfng ug]{
45= ;Gtfg gkfPs} sf/0faf6 >Ldfgn] csf]{ ljjfx ug]{ ;+:sf/sf] cGTo ul/g' kg]{
46= sfg"gL pkrf/sf] lgMz'Ns Joj:yf
47= cGwljZjf;sf] cGTo
48= n}lËs cNk;+Vosx¿n] cfTdlg0f{osf] clwsf/ kfpg' kg]{
49= 5f]/LnfO{ lgMz'Ns pRr lzIff / /f]huf/L lbg] Joj:yf
50= ljjfx btf{ x'gf;fy >Ldfgsf] cfwf c+z dlxnfsf] gfddf btf{ x'g]
51= anfTsf/LnfO{ Hofg df/]sf] ;/x ;hfo lbg'k5{
52= dlxnf4f/f dlxnfdfly x'g] lx+;fdf /f]s nufpg' kg]{
53= ;lqmo dlxnf cfof]usf] u7g
457
54= dlxnf lj?4 lje]b ug]{ hf];'s}nfO{ klg d[To'b08 lbg]
55= af]S;Lsf] cf/f]k nufpg]nfO{ s8f sf/jfxL
56= n}lËs cNk;+Vos jf dlxnfsf] lje]b ;dfKt ug{ ;+j}wflgs cfof]usf] Joj:yf ug]{
57= cfˆgf] z/L/dfly c? s;}sf] clwsf/ nfu" gx'g]
58= k''?ifn] ax'ljjfx ug{ gkfpg], dlxnfn] csf]{ ljjfx ug{ gkfpg], ljw'afn] ljjfx ug{ kfpg'kg]{
59= anfTsf/ ug]{ / r]nLa]6L a]rljvg ug]{nfO{ hGd s}b / of}g b'/Jojxf/ tyf of}g zf]if0f ug]{nfO{ s8f hl/jfgf
60= dlxnf d]l;g xf]Og dlxnf zlQm xf]
61= ;d:of ;'Gg] ;+sng ug]{ ;+oGqsf] ljsf; ug]{
62= dlxnf sd{rf/Lsf] cfdfa'jfsf] lgwg x'FbfF !# lbg lqmof labf kfpg'kg]{
63= dhb"/ dlxnfx¿sf aRrfx¿nfO{ lzz' :ofxf/ s]Gb|sf] Joj:yf
64= 'Law of equal and equity in gender base depending on social welfare' agfOg' kg]{
65= aRrf hGdfpg] pd]/ @) jif{ k"/f x'g'k5{ eg]/ tf]lsg' kg]{
66= dlxnfnfO{ oftgf lbg] dlxnf lx+;f, of}g zf]if0f h:tf lqmofsnfk u/]df bf]ifLnfO{ d[To'b08sf] Joj:yf ul/g' kg]{
67= dlxnf lxtsf] kIfdf ef/tLogfsf ;Ln u/L kf;kf]6{sf] Joj:yf ug]{
68= k'?ifsf] t'ngfdf dlxnfnfO{ !)Ü a9L clwsf/ lbOg' kg]{
69= 5'§} dlxnf sfg"g agfOg' kg]{
70= cGt/hftLo ljjfxnfO{ v'Nnf ul/g' kg]{
k|Zg g+= !# dlxnfn] k|fs[lts bfloTjsf ?kdf k"/f ub}{ cfPsf] k|hgg bfloTj÷aRrf hGdfpg]
e"ldsf / 3/fo;L bfloTjsf] d"Nof+sg ug{ ;+ljwfgdf s:tf] Joj:yf ul/g' knf{ <
1= b]z / ;dfh ;'xfpFbf] x'g'k5{ .
2= ;+ljwfgdf cfjZos 5}g sfg"gdf /fVg' kg]{
3= ue{jtL x'FbfF dlxnfsf ;'/Iffsf] Uof/]06L
4= dlxnfnfO{ k"0f{ clwsf/
5= k|hgg sfo{df s/sfk u/] b08gLo
6= 3/fo;L sfddf k'?ifsf] clgjfo{ ;xeflutf
7= :j:y 7fpFdf :j:y tl/sfn] aRrf hGdfpg kfpg' kg]{
8= k|hgg bfloTj dlxnfsf] OR5f lakl/t x'g gkg{]
9= dlxnf geO{ s]xL klg x'Gg eGg] s'/f /fVg' kg]{
10= /fhgLlts / ;fdflhs If]qdf dlxnfsf] ;dfg clwsf/
11= ufpFufpFdf ;'Ts]/L s]Gb| agfpg' kg]{
12= 3/fo;L bfloTj d"Nofª\sg ug{ ;+ljwfgdf dlxnfnfO{ x]g]{ gofF lgsfo u7g ug'{kg]{
13= aRrf hGdfpg dlxnfn] ljjfx ug{ gkg]{
14= hg;+Vof w]/} ePsf]n] aRrf hGdfpg /f]s nufpg kg]{
15= dft[;Qf / lkt[;Qf b'j}sf] k|Tofe"lt x'g] u/L ;+j}wflgs Joj:yf ug]{
458
16= ;'Ts]/L dlxnfnfO{ ;'Ts]/L eQfsf] Joj:yf
17= dlxnfsf] cfTd/Iff / hLjg lg0f{osf] clwsf/ lbg'kg]{
18= ;'Ts]/L cj:yfdf 3/3/df :jf:YosdL{sf] Joj:yf ug]{
19= dlxnf / k'?ifsf] ljjfxsf] pd]/ @@ jif{ tf]lsg' kg]{
20= dlxnfn] rfx]df ue{ktg u/fpg kfpg' kg]{
21= ;Gtfg gePsf dlxnfx¿sf] xs ;'lglZrt ug]{
22= 3/sf] clwsf/ ;a} dlxnfnfO{ lbg' kg]{
23= dlxnfn] aRrf s/n] xf]Og /x/n] hGdfpg kfpg' kg]{
24= k'?ifnfO{ eGbf dlxnfnfO{ a9L xs lbg' kg]{
25= dlxnfsf] lbge/ 3/sf] sfd / k'?ifsf] clkm;sf] sfd a/fa/ x'g] sfg"g aGg' kg]{
26= x/]s uf=lj=;=df lgMz'Ns k|;"lt u[xsf] Joj:yf
27= Sofnf]/Lo'Qm vfgf ;'Ts]/L cj:yfdf / sDtLdf # dlxgf ;Ddsf]nflu Joj:yf
28= gful/stf / nfnk"hf{df dlxnf k'?if b'j}sf] gfd pNn]v x'g' kg]{
29= dlxnf ue{jtL cj:yf cfˆgf] OR5f cg';f/ sfdsfh ug]{ lgod agfpg' kg]{
30= :yfgLo lgsfonfO{ lhDd]jf/L lbg]
31= b'O{ eGbf a9L aRrf hGdfpg]nfO{ sf/jfxL
32= n}lËs ;dfgtf
33= :ofxf/;';f/ / ;'Ts]/L cj:yfsf] kfngkf]if0f
34= dlxnf / k'?ifnfO{ a/fa/L lhDd]jf/L
35= ;]jf, ;'ljwf / ljz]if clwsf/
36= dlxnf lx+;f lj?4 sfg"gsf] plrt sfof{Gjog
37= s]Gb|Lo k|b]z / :yfgLo txdf hgr]tgf hufpg] sfof{nosf] Joj:yf
38= k|hggdf ;xof]u gug]{ 3/kl/jf/sf ;b:onfO{ sfg"gL ;hfo
39= /fHosf] x/]s ;+oqdf ;dfg ;xeflutf
40= 3/]n' lx+;f lj?4 sfg"g
41= pRrf lzIff / k|fl1s Ifdtf k|fKtLsf] clwsf/
42= dlxnfnfO{ lzkd"ns / cfo cfh{gsf] sfd
43= :jf:Yo rf}sLdf aRrf hGdfpg kfpg] clwsf/
44= plrt :ofxf/ ;+ef/ / x]/rfxsf] Joj:yf ug]{, kof{Kt kf]if0fsf] Joj:yf ug]{, :jf:Yo k/LIf0fsf] Joj:yf ug]{, dfof ddtf / :g]x lbg] / ;'Ts]/L clw / kl5 kof{Kt cf/fdsf] Joj:yf ug]{
45= dlxnf :jf:Yo sdhf]/ 5 eg]/ k|dfl0ft ePdf aRrf hGdfpg aGb]h ug]{ clwsf/ dlxnfnfO{ lbg'kg]{
46= ;'Ts]/L x'FbfF dlxnfnfO{ sDtLdf ^ dlxgf ljbf lbg] Joj:yf
47= dlxnf afx]s aRrf hGdfpg c?n] g;Sg] ePsf]n] cfdf aGg] s'/fnfO{ klg /fi6««nfO{ of]ubfg k'¥ofPsf] s'/f ;+ljwfgdf n]Vg' k5{ .
48= dlxnfn] u/]sf 3/fo;L bfloTjnfO{ klg cfo jf cfDbfgLdf u0fgf ug'{kg]{
49= ;Ddflgt dft[Tjsf] xs
50= ! dfq aRrf hGdfpg]nfO{ plrt k'/:sf/, @ j6f hGdfpg]nfO{ 7Ls k'/:sf/
51= ufpF:t/d} k|;"tL ;]jf Joj:yf
52= hGdfGt/ dlxnfsf] lg0f{oaf6 x'g'k5{
459
53= Ps ;Gtfg ;'vL gf/f nfu" ug]{ ;f] eGbf a9L ;Gtfg ePdf sf/jfxL ug]{
54= >LdfgnfO{ !% lbg ;'Ts]/L labf
55= 5f]/L hGdfpFbf x]nf x'g] kl/kf6L x6fpg b08sf] Joj:yf ug]{
56= h'Dnfxf aRrf ePdf ;/sf/n] e/0fkf]if0fsf] k"0f{ Joj:yf ug'{kg]{
57= aRrf k]6df ePsf] cj:yf b]lv ;'Ts]/L ePsf] ! jif{ ;Dd hf]lvdk"0f{ / u?Ëf] sfd ug{ gkfpg] lgod x'g'k5{
58= hLjgsf] cGtLd cj:yfdf /fHon] e/0f kf]if0f ug]{
59= ;'/lIft dft[Tj tyf k|hgg clwsf/, :jf:y ;]jf lgMz'Ns
60= dlxnfsf] ;f+u7lgs ;+hfn lgdf{0f ug]{
61= dlxnfnfO{ ;'Ts]/L eQf, ;'Ts]/L labf sDtLdf # dlxgf lbg'kg]{
62= dlxnfnfO{ ;'Ts]/Ldf kf}li6s cfxf/sf] Joj:yf ug'{kg]{
63= k"?if dlxnf bj}n] ax'ljjfx ug{ gkfpg]
64= >LdfgnfO{ klg () lbg ;'Ts]/L ljbf lbg] Joj:yf ul/g' kg]{
65= b'O{ ;Gtfgdfq hGdfpg]nfO{ k'/:sf/sf] Joj:yf ug'{kg]{
66= ;dfg clwsf/ …P]lR5s k|hggÚ sf] gLlt clVtof/ ul/g' kg]{
67= n}lËs clwsf/sf] ;'lglZrttf x'g'kg]{
68= k|To]s gful/snfO{ j+zsf] clwsf/ :yflkt x'g'kg]{
!$= n}l·s ;dfg ;dfh lgdf{0fsf] nflu ;+ljwfgdf s] s:tf] Joj:yf ul/g'knf{ <
1= dlxnfsf] OR5f adf]lhd ;Gtfg hGdfpg' kg]{ clwsf/sf] ;'lglZrttf
2= dlxnf / k'?ifsf] cfwf/df sf]6f x'g'x'b}g k|lt:kwf{sf] cfwf/df 5flgg' kg]{
3= dlxnfnfO{ x]Kg] zAbx¿ g]kfnL zAbsf]ifaf6 x6fpg] Joj:yf x'g'kg]{
4= n}lËs ah]6 x'g'kg]{
5= lg0f{os txdf dlxnfnfO{ ;dfj]z ug]{
6= dlxnf / k'?if b'O{ hft dfq x'g]
7= s;}n] lyrf]ldrf] u¥of] eg] ;dfhn] g} sf/jfxL ug]{
8= bfOhf] k|yfsf] cGTo ug]{
9= ;dfgtfdf cfwfl/t sfg"g
10= dlxnf lj?4sf ;Dk"0f{ lje]b cGTo ug]{ o"Pgsf] dxf;GwL !(&( nfO{ sfof{Gjog ug'{ kg]{, dlxnfnfO{ s]xL ;do ;sf/fTds lje]bsf] cfwf/df cf/If0f ug'{ kg]{
11= k'?if k|wfg b]z geO{ dlxnf k'?if ;dfgtf x'g' kg]{
12= :yfgLo :t/df n}lËs ;dfgtfsf] cfof]usf] :yfkgf ug]{
13= wfld{s cGwljZjf;nfO{ lt/:sf/ ug]{
14= lg0ff{os txdf %) k|ltzt dlxnfsf] pkl:ytL clgjfo{ x'g'kg]{
15= ;dfg clwsf/ / sfo{ ljefhg ul/ ;an kl/jf/sf] gd"gf b]vfpg]nfO{ /fi6««af6 g} k'/:sf/sf] Joj:yf ug'{ kg]{
16= n}lËs lje]b ug]{nfO{ sf/jfxL
17= ;dfgtfsf nflu 7f]; Joj:yf
18= lje]bsf/L /fhgLlt, cfly{s, ;fdflhs, ;f+:s[lts, k/Dk/f / dfGotfnfO{ b08gLo
460
agfpg' kg]{ 19= dlxnf k'?ifnfO{ ;dfg ;xeflutf
20= dlxnfnfO{ ljz]if cf/If0f
21= Ifdtf cg';f/ /fHosf] ;a} c+udf ;dfg ;xeflutf
22= dlb/f /S;Lsf] cGTo
23= hgr]tgf hufpg]
24= Ps 5f]/f Ps 5f]/L hGdfpg kg]{ s8f Joj:yf
25= b08 / k'/:sf/sf] Joj:yf
26= k|fyldstf b]lv pRr df=lj= ;Dd n}lËs ;dfgtf ;DaGwL kf7\o k':tsdf Joj:yf ug'{kg]{
27= dlxnfnfO{ ;/sf/L c+udf ## k|ltztsf] Joj:yf
28= ?9LjfbL k/Dk/fut ljs[lt P+j lj;ËtLnfO{ ;dfKt ug]{ P]g sfg"gsf] lgdf{0f ug}{kg]{ clgjfo{ Joj:yf
29= %) k|ltzt clgjfo{ cf/If0f
30= ;dfg clwsf/, ;dfg Jojxf/, ;dfg cj;/ / ;'ljwf
31= dlxnf / k'?ifsf] ;dfg ;fem]bfl/tf
32= /fHosf] c+udf dlxnf / k'?ifsf] xs ;dfg x'g'kg]{
33= hftLo tyf n}lËs lje]b ug]{nfO{ ;j{Zj ;lxt cfhLjg h]n ;hfo ug'{ kg]{
34= d]nldnfk s]Gb| vf]Ng]
35= ;xsfo{df hf]8
36= of}gsdL{nfO{ /f]huf/L
37= ;Dk"0f{ ;fdflhs sfo{sf] lhDdf dlxnfnfO{ lbg' kg]{
38= dlxnf dfly s'6kL6 ug]{nfO{ kmfF;Lsf] ;hfo
39= hg;+Vof lgoGq0f ug]{ j}1flgs gLlt agfpg kg]{.
40= ;]gf, k'ln;, k|zf;gdf ;dfg egf{ x'g'kg]{
41= jRrf hGdfPkl5 eQf lbg'kg]{
42= ljjfx ubf{ b'j}sf] OR5f ePdf dfq} ug]{
43= n}lËs ;dfgtfsf] s'/f ljBfno sf];{df /fVg' kg]{
44= dfgjlxt, dfgjtf, n}lËs ;dfgtf kf7\oqmd /fvL sIff ! b]lv g} lzIff lbg'kg]{
45= ;DaGw ljR5]bsf] clwsf/ dlxnf k'?if b'j}nfO{
46= dlxnfnfO{ clwsf/ / /f]huf/
47= >Ldfgn] >LdtL / >LdtLn] >Ldfgsf] dd{ ;Dem]/ sfd ug'{ kg]{
48= dlxnfaf6 k'?ifdfly x'g] zf]if0fnfO{ klg gh/cGbfh ug'{ kg]{
49= ;'>L / >LdtL n]Vg' x'Gg
50= cf–cfˆgf] wd{ cg';f/ n}lËs ;dfhsf] Joj:yf ul/g' kg]{
51= laxfgsf] 3/fo;L sfd dlxnfn] / a]n'sLsf] k'?ifn] ug]{ Joj:yf x'g' kg]{
461
cg';"rL – % pk;ldltx¿sf] u7g tyf sfo{ ljj/0f
-;ldltsf] ldlt )^%.(.$ sf] a}7saf6 kfl/t_
� sfo{;"rL tyf sfo{tflnsf lgdf{0f pk;ldlt
pk;ldltdf /xg' x'g] df=;ef;b\x¿sf] gfdfjnL M
df=>L piffsnf /fO{ – ;+of]hs
df=>L u0f]z ltjf/L g]kfnL – ;b:o
df=>L ltnsaxfb'/ yfkf du/ – ,,
df=>L bfn s'df/L ;'gjf/ – ,,
df=>L e"k]Gb| rf}w/L – ,,
df=>L /fds[i0f ofbj – ,,
df=>L nLnf GofORofO{ – ,,
df=>L ;fljqLs'df/ sfˆn] – ,,
df=>L ;Ltf kf]v/]n – ,,
df=>L ;'gLnafa' kGt – ,,
sfo{ ljj/0f–
� s[ofsnfk, sfo{cjlw / ljlw ;d]tsf] sfo{ljj/0f / sfo{;"rL tof/ u/L ;ldlt ;dIf k]z ug]{ .
df}lns clwsf/ pk;ldlt-;ldltsf] ldlt )^%.!).^ sf] a}7saf6 kfl/t_
� df}lns clwsf/ pk;ldlt
pk;ldltdf /xg' x'g] df=;ef;b\x¿sf] gfdfjnL M
df=>L s0f{hLt a'9fyf]sL – ;+of]hs
df=>L s'df/ /fO{ – ;b:o
df=>L u0f]z ltjf/L g]kfnL – ,,
df=>L ltnsaxfb'/ yfkf du/ – ,,
df=>L lw/]Gb|axfb'/ >]i7 – ,,
df=>L k|bLks'df/ 1afnL – ,,
df=>L e"k]Gb| rf}w/L – ,,
df=>L dxf g]kfnL – ,,
df=>L /d]z n]vs – ,,
df=>L nLnf GofORofO{ – ,,
df=>L ;fljqLs'df/ sfˆn] – ,,
df=>L ;Ltfb]jL af}8]n – ,,
df=>L x]d/fh e08f/L – ,,
462
sfo{ ljj/0f–
� df}lns clwsf/sf] cjwf/0ff � g]kfn kIf ePsf dfgj clwsf/ ;DaGwL cGt/f{li6«o dxf;lGwx¿df Jojl:yt dfgj
clwsf/sf] cWoog / ;dLIff � g]kfnsf ljleGg ;+ljwfg tyf ;+j}wflgs b:tfj]hx¿sf] cWoog / ;dLIff
o g]kfn ;/sf/ j}wflgs sfg"g, @))$,
o g]kfnsf] cGtl/d zf;g ljwfg, @))&, o g]kfn clw/fHosf] ;+ljwfg, @)!%, o g]kfnsf] ;+ljwfg, @)!(, o g]kfn clw/fHosf] ;+ljwfg, @)$&, o k|ltlglw ;efsf] 3f]if0ff, @)^# o g]kfnsf] cGtl/d ;+ljwfg, @)^#
� hgcfGbf]ng–@ kZrft g]kfn ;/sf/ / ljleGg kIf;Fu ePsf ;ldltsf] sfo{If]q;Fu ;DalGwt ;+emf}tf / k|lta4tfx¿sf] cWoog / ;dLIff
� df}lns clwsf/;DaGwL ljZjsf s]xL pbfx/0fLo d'n'sx¿sf] t'ngfTds ;dLIff � g]kfnL gful/snfO{ k|fKt x'g] df}lns clwsf/ � JolQmnfO{ k|fKt x'g] df}lns clwsf/ � df}lns clwsf/ / ;sf/fTds lje]b � df}lns clwsf/sf] sfof{Gjog÷k|rng � df}lns clwsf/pk/ plrt aGb]h / aGb]hsf cfwf/x¿ � ;+s6sfnLg cj:yfdf df}lns clwsf/ � df}lns st{Jo;DaGwL Joj:yf � df}lns clwsf/sf] gjLgtd\ cjwf/0ff / cEof; � ;+ljwfgdf ;dfj]z ug'{kg]{ df}lns clwsf/ Pj+ st{Josf] klxrfg / Joj:yf � pk;ldltn] cfjZos 7fg]sf cGo ljifox¿
� lgb]{zs l;4fGt / gLlt pk;ldlt
pk;ldltdf /xg' x'g] df=;ef;b\x¿sf] gfdfjnL M
df=>L /fhsfhL dxh{g – ;+of]hs
df=>L csnaxfb'/ lyª – ;b:o
df=>L sdnf /f]Ssf – ,,
df=>L rGb|k|;fb uh'/]n – ,,
df=>L rlGb|sfk|;fb ofbj – ,,
df=>L wd{/fh lg/f}nf – ,,
df=>L /fds[i0f ofbj – ,,
sfo{ ljj/0f–
� lgb]{zs l;4fGt tyf gLltsf] cjwf/0ff � /fHosf] bfloTj;DaGwL Joj:yf � ;fdflhs Gofosf nflu /fHon] ckgfpg' kg]{ ljz]if ;+/If0ffTds gLlt � /fHosf k|d'v If]qut gLltx¿
463
� lgb]{zs l;4fGt / df}lns clwsf/aLrsf] leGgtf / cGt/;DaGw � g]kfnsf ljleGg ;+ljwfg tyf ;+j}wflgs b:tfj]hx¿sf] cWoog / ;dLIff
o g]kfn ;/sf/ j}wflgs sfg"g, @))$,
o g]kfnsf] cGtl/d zf;g ljwfg, @))&,
o g]kfn clw/fHosf] ;+ljwfg, @)!%,
o g]kfnsf] ;+ljwfg, @)!(,
o g]kfn clw/fHosf] ;+ljwfg, @)$&,
o k|ltlglw ;efsf] 3f]if0ff, @)^#
o g]kfnsf] cGtl/d ;+ljwfg, @)^#
� /fHosf lgb]{zs l;4fGt tyf gLltsf] sfof{Gjog
� /fHosf lgb]{zs l;4fGt tyf gLlt ;DjGwL pbfx/0fLo d'n'sx¿sf] t'ngfTds ;dLIff
� /fHosf lgb]{zs l;4fGt tyf gLlt ;DjGwL gljgtd cjwf/0ff
� ;+ljwfgdf ;d]l6g' kg]{ /fHosf k|d'v lgb]{zs l;4fGt / gLltx¿sf] klxrfg
� pk;ldltn] cfjZos 7fg]sf cGo ljifox¿
� gful/stf ;DaGwL pk;ldlt
pk;ldltdf /xg' x'g] df=;ef;b\x¿sf] gfdfjnL M
df=>L lji0f'k|;fb rf}w/L yf? – ;+of]hs
df=>L pdf /]UdL – ;b:o
df=>L gGbgs'df/ bQ – ,,
df=>L k"hf vgfn – ,,
df=>L /fdlk|t kf;jfg – ,,
df=>L lzjrGb|k|;fb s'zjfxa – ,,
sfo{ ljj/0f–
� gful/stf ;DjGwL cjwf/0ff
� gful/stf / /fli6«otf jLrsf] leGgtf / cGt/ ;DjGw
� gful/stfsf lsl;d / o;sf] klxrfg
� bf]xf]/f] gful/stf
� /fHosf] ;+3Lo ;+/rgfdf gful/stf ;DjGwL Joj:yf
� gful/stf k|flKtsf cfwf/x¿
� gful/stf ;dfKtLsf cfwf/x¿
� gful/ssf] /fHok|ltsf] bfloTj / /fHon] gful/sk|lt ug'{kg]{ ;+/If0ffTds Joj:yf
� g]kfnsf] gful/stf ;+j}wflgs / sfg"gL cEof;sf] cWoog / ;dLIff
o g]kfn ;/sf/ j}wflgs sfg"g, @))$,
464
o g]kfnsf] cGtl/d zf;g ljwfg, @))&, o gful/stf P]g, @))( o g]kfn clw/fHosf] ;+ljwfg, @)!%, o g]kfnsf] ;+ljwfg, @)!( o gful/stf P]g, @)@) o g]kfn clw/fHosf] ;+ljwfg, @)$&, o k|ltlglw ;efsf] 3f]if0ff, @)^# o g]kfnsf] cGtl/d ;+ljwfg, @)^# o gful/stf P]g, @)^#
� gful/stf ;DaGwL ljleGg cWoog k|ltj]bgx¿ .
� gful/stf ;DjGwL pbfx/0fLo d'n'ssf] t'ngfTds ;ldIff
� u}/cfjf;Lo g]kfnL / gful/stfsf] k|Zg
� afnaflnsfsf] gful/stf ;DjGwL ljifo
� gful/stf ;DjGwdf ljleGg ;dodf b]vf k/]sf ;d:of / ;dfwfgsf pkfox¿
� dlxnf / t]>f] lnËLsf] gful/stfsf] ljifo
� ;+ljwfgdf ;d]l6g' kg]{ gful/stf ;DjGwL ljifo / If]qsf] klxrfg / Joj:yf
� pk;ldltn] cfjZos 7fg]sf cGo ljifox¿
� n}lËs tyf of}lgs ljifo pk;ldlt pk;ldltdf /xg' x'g] df=;ef;b\x¿sf] gfdfjnL M
df=>L piffsnf /fO{ – ;+of]hs
df=>L dl0f -vDa'_ ls/ftL – ;b:o
df=>L dxfnIdL cof{n pkfWofo – ,,
df=>L ;Ltf kf]v/]n – ,,
df=>L ;'gLnafa' kGt – ,,
sfo{ ljj/0f–
� n}lËs tyf of}lgs ljifosf] cjwf/0ff
� g]kfnL ;dfhsf] n}lËs ljZn]if0f
� n}lËs clwsf/sf] n]vfhf]vf
� n}lËs tyf of}lgs b[li6n] g]kfnsf ljleGg ;+ljwfg / ;+j}wflgs b:tfj]hx¿sf] cWoog / ;dLIff
o g]kfn ;/sf/ j}wflgs sfg"g, @))$,
o g]kfnsf] cGtl/d zf;g ljwfg, @))&,
o g]kfn clw/fHosf] ;+ljwfg, @)!%,
o g]kfnsf] ;+ljwfg, @)!(,
o g]kfn clw/fHosf] ;+ljwfg, @)$&,
o k|ltlglw ;efsf] 3f]if0ff, @)^#
o g]kfnsf] cGtl/d ;+ljwfg, @)^#
465
� df}lns clwsf/df n}lËs tyf of}lgs ljifo
� n}lËs tyf of}lgs b[li6n] g]kfn kIf ePsf dfgj clwsf/ ;DjGwL cGt/f{li6«o cle;lGwx¿sf] cWoog / ;dLIff
� n}lËs tyf of}lgs b[li6n] ljZjsf s]xL pbfx/0fLo d'n'ssf] ;+j}wflgs Joj:yfsf] cWoog
� g]kfnsf] ;+ljwfgdf n}lËs tyf of}lgs clwsf/sf ;DjGwdf ul/g' kg]{ Joj:yfx¿sf] klxrfg
� pk;ldltn] cfjZos 7fg]sf cGo ljifox¿
� ;fdflhs Gofo, ;dfj]zLs/0f / ljz]if ;+/If0f pk;ldlt
pk;ldltdf /xg' x'g] df=;ef;b\x¿sf] gfdfjnL M
df=>L uug yfkf – ;+of]hs
df=>L c/ljGb ;fx – ;b:o
df=>L cfªbfjf z]kf{ – ,,
df=>L pld{nf yfkf – ,,
df=>L pld{nf b]jL ;fx – ,,
df=>L bfns'df/L ;'gjf/ – ,,
df=>L k/z'/fd /Dt]n – ,,
df=>L df]xdb ;lkms ldof – ,,
df=>L nfnd0fL rf}w/L – ,,
df=>L ;To kxf8L – ,,
sfo{ ljj/0f–
� ;fdflhs Gofo, ;dfj]zLs/0f / ljz]if ;+/If0f ;DjGwL cjwf/0ff
� df}lns clwsf/df ;dfj]zLs/0fsf] cfjZostf, cf}lrTo / dxTj
� ;dfj]zLs/0f ul/g' kg]{ ju{, If]q / ;d'bfosf] klxrfgsf cfwf/
� ;dfj]zLs/0fsf If]qsf] klxrfg
� ;dfj]zLs/0f, /fHosf] bfloTj / ;fdflhs Gofosf nflu ckgfpg' kg]{ ;+j}wflgs Joj:yf
� df}lns clwsf/df ljz]if ;+/If0fsf] cfjZostf, cf}lrTo / dxTj
� df}lns clwsf/df ljz]if ;+/If0f ug'{kg]{ If]q, ju{ jf ;d'bfosf] klxrfgsf cfwf/
� ljz]if ;+/If0f ul/g' kg]{ / gkg]{ df}lns clwsf/sf] klxrfg
� /fHosf lgb]{zs l;4fGt / gLltdf ljz]if ;+/If0fsf] cfjZostf, cf}lrTo / dxTj
� /fHosf lgb]{zs l;4fGt / gLltdf ljz]if ;+/If0f ug'{kg]{ If]q, ju{ jf ;d'bfosf] klxrfgsf cfwf/
� ljz]if ;+/If0fn] ;fdflhs Gofo / /fHosf] bfloTjdf kfg]{ k|efjsf] klxrfg
� ;fdflhs Gofo, ;dfj]zLs/0f / ljz]if ;+/If0fsf If]qdf s]xL pbfx/0fLo d'n'sx¿sf] ;+j}wflgs Joj:yf ;DjGwL cWoog / ;dLIff
� ;+ljwfgdf ;fdflhs Gofo, ;dfj]zLs/0f / ljz]if ;+/If0f k|bfg ul/g' kg]{ If]q, ju{ / ;d'bfosf] df}lns clwsf/sf] klxrfg / Joj:yf
� pk;ldltn] cfjZos 7fg]sf cGo ljifox¿ .
466
� cjlzi6 ljifo tyf cGt/ ;ldlt ;dGjo pk;ldlt pk;ldltdf /xg' x'g] df=;ef;b\x¿sf] gfdfjnL M df=>L ;'gLnafa' kGt – ;+of]hs df=>L csnaxfb'/ lyª – ;b:o df=>L cfªbfjf z]kf{ – ,, df=>L uug yfkf – ,, df=>L wd{/fh lg/f}nf – ,, df=>L ltnsaxfb'/ yfkf du/ – ,, df=>L k"hf vgfn – ,,
sfo{ ljj/0f– � ;ldltsf] sfo{;Dkfbgsf] l;nl;nfdf cGo ljifout / k|s[ofut ;ldlt;Fu ;dGjo ug'{kg]{
ljifo lgwf{/0f ug]{ � hgdt ;+sng, cGt/s[of, uf]i7L / 5nkmn sfo{qmd cfof]hgf ug{ cGo pk;ldlt;Fu
;dGjo ug]{ � ;fdflhs Gofo, ;dfj]zLs/0f / ljz]if ;+/If0f ;DjGwdf tT;DjGwL ljifout ;ldlt;Fu
;dGjo u/L df}lns clwsf/df ;d]6\g' kg]{ ljifo klxrfg u/L df}lns clwsf/ ;DjGwL pk;ldlt;Fu ;dGjo ug]{
� ;ldltsf] sfo{If]q;Fu ;DjlGwt cGo ;ldltn] lgwf{/0f u/]sf ljifodf ;/f]sf/ /fvL ;dGjo ug]{ .
� ;ldltsf] sfo{If]q;Fu ;DjGwLt cGo ljifo klxrfg ug]{ . � pk;ldltn] cfjZos 7fg]sf cGo sfo{x¿ ug]{ .
� ;+ljwfgsf] cjwf/0ffkq / d:of}bf pk;ldlt pk;ldltdf /xg' x'g] df=;ef;b\x¿sf] gfdfjnL M df=>L rGb|k|;fb uh'/]n – ;+of]hs df=>L c/ljGb ;fx – ;b:o df=>L rlGb|sfk|;fb ofbj – ,, df=>L ltnsaxfb'/ yfkf du/ – ,, df=>L k|bLk s'df/ 1afnL – ,, df=>L /d]z n]vs – ,, df=>L nLnf GofORofO{ – ,, df=>L piffsnf /fO{ – ,, df=>L s0f{hLt a'9fyf]sL – ,, df=>L uug yfkf – ,, df=>L /fhsfhL dxh{g – ,, df=>L lji0f'k|;fb rf}w/L yf? – ,, df=>L ;'lgnafa' kGt – ,,
sfo{ ljj/0f– � pk;ldltx¿af6 k|fKt ePsf k|ltj]bg / cGo ;Gbe{ ;fdu|Lx¿sf] cWoog ljZn]if0f u/L
;ldltn] ;efdf k]z ug'{kg]{ cjwf/0ffkq, JofVofTds l6Kk0fL ;lxtsf] k|f/lDes d:of}bf tof/ u/L 5nkmnsf nflu ;ldlt ;dIf k]z ug]{ .
� pk;ldltnfO{ cfjZos k/]df sfo{bn u7g u/L sfo{ ;Dkfbg ug]{ .
467
cg';"rL – ^ ;+ljwfg;ef, ;ldlt ;lrjfno;“u
cfa4 kbflwsf/L tyf sd{rf/Lx¿sf] gfdfjnL
;+ljwfg;ef ;DdfggLo >L ;'jf;rGb| g]DjfË cWoIf dfggLo >L k"0f{s'df/L ;'j]bL pkfWoIf
df}lns clwsf/ tyf lgb]{zs l;4fGt ;ldlt dfggLo >L laGbf kf08] ;efklt
;+ljwfg;ef ;lrjfno l;=g+= gfd kb ! >L dgf]x/k|;fb e§/fO{ sfo{jfxs dxf;lrj @ >L s[i0fk|;fb kf08] ;lrjfno–;lrj
;ldlt ;lrjfnosf sd{rf/Lx¿ l;=g+= gfd kb ! >L tf]ogfy e§/fO{ ;ldlt ;lrj @ >L lx/fsfhL t08'sf/ pk ;lrj # >L wd{/fh kf}8]n pk ;lrj -sfg"g_ $ >L b'uf{k|;fb 9'Ë]n pk ;lrj -sfg"g_ % >L ;xb]j /fodfemL zfvf clws[t ^ >L lr/LsfhL dxh{g zfvf clws[t & >L /d]zk|;fb uf}td zfvf clws[t * >L zld{nf ;'j]bL gfoj ;'Aaf ( >L lx/fWjh sfsL{ sDKo'6/ ck/]6/ !) >L ljhos[i0f >]i7 6fOlki6 gfoj ;'Aaf !! >L 7fs'/k|;fb Kofs'/]n vl/bf/ !@ >L p4jk|;fb ;fksf]6f vl/bf/ !# >L s[i0fd'/f/L cfrfo{ x=;=rf= !$ >L wDd] s'dfn sfof{no ;xof]uL !% >L laGbf e§/fO{ sfof{no ;xof]uL !^ >L afns'df/L ;'gf/ sfof{no ;xof]uL
d'b|0f zfvfsf sd{rf/Lx¿ l;=g+= gfd kb ! >L k'ikd'lg ah|frfo{ k|d'v d'b|0f clws[t @ >L hubLZj/nfn >]i7 d'b|0f clws[t # >L k|]dnfn t08'sf/ d'b|0f clws[t $ >L ;fu/s'df/ t'nfw/ d'b|0f clws[t % >L lbksk|;fb Gof}kfg] l;lgo/ k|]; 6]lSgl;og ^ >L ulDj/dfg l;+x l;lgo/ k|]; 6]lSgl;og & >L /fh]Gb| nfld5fg] l;lgo/ k|]; 6]lSgl;og * >L k|]daxfb'/ rGb k|]; 6]lSgl;og ( >L dbg lu/L sfof{no ;xof]uL
468
cg';"rL – &
;ldltsf a}7s / lg0f{ox¿sf] ;+If]kLs/0f
;+ljwfg;ef
df}lns clwsf/ tyf lgb]{zs l;4fGt ;ldlt
a}7ssf lg0f{osf] ;+lIfKt ljj/0f
qm=
;+=
a}7s
;+Vof
ldlt ;do lg0f{o ljj/0f
! ! @)^%.(.! !%M))–!*M)) � ;ldltsf h]i7 ;b:o df= >L bfns'df/L ;'gjf/åf/f ;efkltTj u/L a}7s k|f/Ed .
� ;ldltn] ug'{kg]{ sfdsf] ljj/0f tof/ ug{ Ps pk;ldlt u7gsf] nflu ;f] pk;ldltdf /xg] df=;b:ox¿sf] gfd cfufdL a}7sdf k]z ug]{ .
@ @ @)^%.(.$ !!M))–!$M)) � ;ldltsf] sfo{;"rL tyf sfo{tflnsf lgdf{0fsf nflu df=>L piffsnf /fO{ ;+of]hs, df=>L u0f]z g]kfnL ltjf/L, df=>L ltns axfb'/ yfkfdu/, df= >L bfns'df/L ;'gjf/, df=>L e'k]Gb| rf}w/L, df=>L /fds[i0f ofbj, df=>L ;fljqLs'df/ sfˆn], df= >L nLnf GofOGofO{, df=>L ;Ltf kf]v/]n / df=>L ;'gLnafa' kGt ;b:o /xg' ePsf] Ps pk;ldlt u7g eof] .
# # @)^%.(.( !!M))–!$M)) � sfo{tflnsf tyf sfo{ljj/0f tof/ ug{ ul7t pk;ldltsf ;+of]hs df=>L piffsnf /fO{n] d:of}bf k|ltj]bg k]z ug'{ eof] / ;ldltsf] a}7sn] pQm d:of}bf k|ltj]bg pk/ 5nkmn k|f/De u¥of] .
$ $ @)^%.(.!# !!M))–!$M)) � ;ldltsf] sfo{If]q ;DaGwL ljifodf :jb]z tyf ljb]zdf /x]sf g]kfnLx¿af6 efjL ;+ljwfg lgdf{0fsf] nflu cfˆgf] /fo, ;'emfj lbg ljleGg ;+rf/ dfWod tyf g]kfnL lgof]ux¿ ;d]tsf] ;xof]u lng ;lrjfnonfO{ lgb]{zg lbOof] . ;fy} ;ldltsf] sfo{ ljj/0f tyf sfo{tflnsf ;j{;Ddltn] kfl/t eof] .
� ;ldltnfO{ k/fdz{ lbg lj1x¿sf] sfo{ljj/0f tof/ ug{ ;lrjfnonfO{ lgb]{zg lbOof] .
� ;ldltsf df= ;b:ox¿nfO{ cfjZos kg]{ ;Gbe{ ;fdfu|Lx¿sf] ;"rL pknAw u/fpg ;lrjfnonfO{ lgb]{zg lbOof] .
� k|rf/ k|;f/sf] nflu cfjZostf cg';f/ ;Mz'Ns
469
;fdfu|L k|;fl/t ug]{ Joj:yf ldnfpg ;lrjfnonfO{ lgb]{zg lbOof] .
� ;ldltsf] nflu cfjZos kg]{ ef}lts ;fdfu|L pknAw u/fpg ;lrjfnonfO{ lgb]{zg lbOof] .
% % @)^%.(.@@ !!M))–!#M)) � lj1 clwjQmf >L ldlx/s'df/ 7fs'/åf/f efjL ;+ljwfgdf /fHosf lgb]{zs l;4fGt tyf gLlt ljifodf ;dfj]z ug'{kg]{ ljifodf k|:t'tLs/0f / 5nkmn eof] .
^ ^ @)^%.(.@# !!M))–!#M)) � a}7s ;dIf gful/stf ;DaGwL ljifodf k"j{ ;lrj >L afns[i0f k|;fO{åf/f k|:t'tLs/0f / 5nkmn eof] .
& & @)^%.(.@$ !!M))–!#M)) � ;fdflhs Gofo, ;dfj]zLs/0f / ljz]if ;+/If0f cGtu{t dlxnf clwsf/ ljifodf lj1 >L OGb' t'nfw/åf/f k|:t'tLs/0f / 5nkmn eof] .
* * @)^%.(.@% !!M))–!$M)) � df}lns clwsf/ o;sf] sfof{Gjog / aGb]hsf cfwf/ ;DaGwL ljifodf lj1 clwjQmf 8f=ljlkg clwsf/Låf/f k|:t'tLs/0f / 5nkmn eof] .
( ( @)^%.(.@( *M))–!!M)) � a}7sn] ;ldltsf ;b:o df= >L laGbf kf08]nfO{ ;ldltsf] ;efklt kbdf lglj{/f]w lgjf{lrt u¥of] .
!) !) @)^%.!).# !#M))–!%M)) � a}7sdf ;ldltsf h]i7 ;b:o df=>L bfns'df/L ;'gjf/Ho"n] ;ldltsf] gjf}+ a}7s;Ddsf] ;efkltTj ;kmntfk"j{s ;DkGg ug'{ ePsf]df ;ldltsf] a}7sn] df=>L bfns'df/L ;'gjf/nfO{ wGojfb 1fkg ul/of] .
!! !! @)^%.!).^ !!M))–!^M)) � ;ldltsf] sfd sf/jfxLnfO{ Jojl:yt ?kdf cl3 a9fpg ljleGg ^ j6f pk;ldltx¿ u7g .
� pNn]lvt pk;ldltsf sfo{ ljj/0f kfl/t .
!@ !@ @)^%.!).!! !!M))–!#M)) � ljleGg pk;ldltsf ;+of]hs rog ug]{ ldlt to ul/of] .
!# !# @)^%.!).@^ !#M))–!%M#) � a}7sdf lj1 clwjQmf >L xl/ km'ofn / clwjQmf >L /fh' rfkfufO{åf/f df}lns clwsf/ ;DaGwL ljifodf k|:t'tLs/0f / 5nkmn eof] .
!$ !$ @)^%.!).@* !#M))–!%M#) � a}7sdf lj1 clwjQmf 8f= z+s/ s'df/ >]i7 / lj1 clwjQmf >L ;ljtf e08f/Låf/f kLl8tx¿sf] clwsf/ ljifodf k|:t'tLs/0f / 5nkmn eof] .
!% !% @)^%.!!.! *M))–!!M)) � ;lrjfnosf] ;+ljwfg lgdf{0f ;DaGwdf ;'emfj lng j]j k]h tof/ ug]{ ;DaGwdf /fli6«o ;"rgf k|ljlw s]Gb|nfO{ cg'/f]w ug]{ lg0f{o eof] .
470
!^ !^ @)^%.!!.@ !#M))–!%M)) � a}7sdf ;lrjfnon] tof/ u/]sf] ;'emfj ;+sng k|ZgfjnL dfly ;/f]sf/afnf ;+3 ;+:yfsf k|ltlglwx¿;Fu 5nkmn eof] .
!& !& @)^%.!!.!% !$M))–!^M)) � ljleGg ;+3 ;+:yf;Fu df}lns clwsf/ ;DaGwL ljifodf cGt/lqmof ul/of] .
!* !* @)^%.!@.!* !#M))–!%M)) � ;ldlt cGtu{t ul7t ljleGg pk;ldltx¿sf] Dofb @)^% r}q d;fGt;Dd yk ul/of] eof] .
� ;ldltdf k|fKt ;'emfjx¿sf] cWoog u/L ;ldltsf] cjwf/0ffkq / ;+ljwfgsf] k|f/lDes d:of}bf tof/ ug{ Ps pk;ldlt u7g ug]{ lg0f{o . � pk;ldlt df=>L rGb|k|;fb uh'/]n, df=>L
/d]z n]vs, df=>L k|bLks'df/ 1afnL, df=>L ltns axfb'/ yfkf du/, df=>L nLnf GofORofO{ / df=>L ;'gLnafa' kGt /xg' eof] .
!( !( @)^%.!@.!( !#M))–!%M)) � a}7sdf ;ldltsf ;efklt ;dIf h]i7 gful/sx¿sf] xs ;DaGwL ;'emfj 8f=nLnf b]jL s]=;L= sf] tkm{af6 k|fKt ul/of] / lzz'x¿sf] xs lxt ;DaGwL ;'emfj cufyf yfkfn] k|:t't ug'{ eof] .
@) @) @)^%.!@.@( !$M))–!^M)) � ljleGg u}/ ;/sf/L ;+3 ;+:yfsf] tkm{af6 dlxnf xs lxt ;DaGwL ;'emfj >L OGb' t'nfw/ / >L ;[hgf clwsf/Låf/f k|:t't eof] .
@! @! @)^%.!@.#! !!M))–!$M)) � ;ldltdf sfo{/t pk–;lrj -sfg"g_ >L wd{/fh kf}8n / pk–;lrj -sfg"g_ >L b'uf{k|;fb 9'+u]nåf/f ;ldltsf] sfo{If]q / ljifoj:t' ;DaGwL ljifodf k|:t'tLs/0f / 5nkmn eof] .
� ;ldltsf] k|f/lDes d:of}bf cjwf/0ffkq tof/ ug{ ul7t cGo pk;ldltsf ;+of]hsx¿ ;d]tnfO{ ;dfj]z ug]{ lg0f{o eof] .
@@ @@ @)^^.!.^ *M))–!#M)) � ;ldltdf hgtfaf6 k|fKt lnlvt /fo ;'emfjx¿nfO{ cWoogsf nflu df=;b:ox¿nfO{ j/fj/L ;+Vofdf ljt/0f ug]{ lg0f{o eof] .
@# @# @)^^.!.!% !!M))–!#M#) � ;ldltsf df=;b:ox¿af6 ;'emfjx¿sf] l6kf]6nfO{ ;lrjfnodf a'emfpg] ;fy} ;'emfjstf{nfO{ wGojfb lbg] lg0f{o eof] .
� ;ldlt cGtu{tsf ljleGg pk;ldltn] tof/ ug'{kg]{ cjwf/0ff / k|ltj]bgdf hgtfsf] ;'emfj ;lxt ;dfj]z u/L @)^^.!.@% ;Dddf tof/ ug]{ lg0f{o eof] .
471
@$ @$ @)^^.!.@% !)M#)–!$M)) � ljleGg pk;ldltsf ;+of]hs df=;b:ox¿af6 ;ldlt ;dIf cf–cfˆgf pk;ldltsf] d:of}bf k|ltj]bg k]z eP .
� ;ldlt cGtu{t pk;ldltx¿sf] Dofb @)^^.@.* ;Dd yk ul/of] .
@% @% @)^^.!.@* *M#)–!)M#) � ;ldlt cGtu{tsf] n}lËs tyf of}lgs ljifo / lgb]{zs l;4fGt / gLlt ;DaGwL u/L b'O{j6f pk;ldltx¿af6 k|f/lDes d:of}bf k|ltj]bg k]z .
@^ @^ @)^^.!.@( *M))–!!M)) � gful/stf ;DaGwL pk;ldltsf] k|ltj]bg dfly 5nkmn k|f/Ed .
@& @& @)^^.!.#) *M))–!)M)) � gful/stf ;DaGwL pk;ldltsf] k|f/lDes k|ltj]bgdfly 5nkmn ;dfKt eof] .
@* @* @)^^.!.#! *M))–!)M)) � lgb]{zs l;4fGt / gLlt pk;ldltsf] k|ltj]bgdf 5nkmn / kl/dfh{g ;lxt ;ldltsf] csf]{ a}7sdf k]z ug]{ lgb]{zg lbOof] .
@( @( @)^^.@.! *M))–!)M#) � df}lns clwsf/ pk;ldltsf] k|ltj]bg dfly 5nkmn eof] .
#) #) @)^^.@.# *M))–!!M#) � n}lËs tyf of}lgs ljifo, ;fdflhs Gofo, ;dfj]zLs/0f / ljz]if ;+/If0f / cjlzi6 ljifo tyf cGt/ ;ldlt ;dGjo pk;ldlt ;d]t # j6f pk;ldltx¿n] k]z u/]sf] k|ltj]bgdfly k|f/lDes 5nkmn eof] .
#! #! @)^^.@.$ *M))–!#M)) � df}lns clwsf/ pk;ldlt, n}lËs tyf of}lgs ljifo pk;ldlt, ;fdflhs Gofo, ;dfj]zLs/0f / ljz]if ;+/If0f pk;ldlt / cjlzi6 ljifo tyf cGt/ ;ldlt ;dGjo pk;ldltsf] k|ltj]bgdf yk 5nkmn e} pQm k|ltj]bgx¿nfO{ ;+ljwfgsf] cjwf/0ff tyf d:of}bf pk;ldltdf k7fpg] lg0f{o eof] .
#@ #@ @)^^.@.% *M))–!!M)) � lgb]{zs l;4fGt tyf gLlt pk;ldltsf] k|ltj]bgdfly yk 5nkmn u/L ;f] k|ltj]bgnfO{ ;+ljwfgsf] cjwf/0ff tyf d:of}bf pk;ldltdf k7fpg] lg0f{o .
## ## @)^^.@.^ *M))–!!M)) � df}lns xs tyf lgb]{zs l;4fGt ;DaGwL cjwf/0ffkq dfly 5nkmn eof] .
#$ #$ @)^^.#.!! *M))–)(M#) � cjwf/0fkq d:of}bf pk;ldltsf ;+of]hs df=>L rGb|k|;fb uh'/]nn] d:of}bf pk;ldltn] xfn;Dd u/]sf] sfo{k|ultsf] ljj/0f k|:t't ug{' eof] . ;f] ljj/0f ;DaGwL ;fdfGo 5nkmn eof] .
472
#% #% @)^^.#.!$ *M))–!!M)) � gful/stf ;DaGwL cjwf/0ffkq / k|f/lDes d:of}bf ;+of]hs df=>L rGb|k|;fb uh'/n]nn] k|:t't ug'{ eof] . tTkZrft df=;b:ox¿n] ljleGg dt JoQm ub}{ 5nkmndf efu lng' eof] .
� a}7sdf u[x dGqfnosf ;lrj 8f=uf]ljGbk|;fb s';'dn] gful/stf ljt/0f ;DaGwL tYo tYof+s, k|j[lQ, ;d:of / ;dfwfgsf k|of; jf/] ;ldltnfO{ hfgsf/L u/fpg' eof] . df= ;b:ox¿af6 ljljw kIfdf ts{ lh1f;fx¿ /fVg' ePsfn] u[x ;lrjnfO{ cfufdL a}7sdf yk hfgsf/L ;lxt pkl:yt x'g cg'/f]w u¥of] .
� ;efdf k]z x'g] ;ldltsf] k|ltj]bgsf] ?k/]vf dfly df=;b:ox¿af6 ljljw ;'emfjx¿ k|:t't eP .
#^ #^ @)^^.#.!* !!M))–!#M)) � ;ldlt cGt{ut ;+ljwfgdf df}lns clwsf/, gful/stf tyf lgb]{zs l;4fGt ;DaGwL cjwf/0ff / k|f/lDes d:of}bf tof/ ug{ ul7t d:of}bf pk;ldltsf ;+of]hs df=>L rGb|k|;fb uh'/]nn] /fHosf lgb]{zs l;4fGt gLlt / bfloTj ;DaGwL cjwf/0ff / lgZsif{ k|:t't ug'{ eof] . ;f] ;DaGwdf ;fdfGo 5nkmn eof] .
#& #& @)^^.#.@! *M))–!!M)) � a}7sdf u[x dGqfnosf ;lrj 8f=uf]ljGbk|;fb s';'dn] gful/stf ljt/0f ;DaGwL tYo tYof+s / ;f] ;DaGwL ;d:of / ;dfwfgsf k|of; af/] ;ldltnfO{ hfgsf/L u/fpg' eof] . pQm ljifodf df=;b:ox¿af6 ljljw kIfdf ts{ lh1f;fx¿ /fVg' eof] . tTkZrft gful/stf ;DaGwL cjwf/0ffkq / k|f/lDes d:of}bf ;DaGwL 5nkmn eof] .
#* #* @)^^.#.@# *M))–!!M)) � gful/stf ;DaGwL cjwf/0ff d:of}bf dfly ;ldltdf lj:t[t 5nkmnsf] qmd hf/L /x\of] . ;f] ljifodf df=;b:ox¿n] cf–cfˆgf] wf/0ff /fVg' eof] .
#( #( @)^^.#.@% *M))–!)M)) � a}7sdf /fHosf lgb]{zs l;4fGt, gLlt tyf bfloTj ;DaGwL d:of}bf cjwf/0ff dfly lj:t[t 5nkmnsf] qmd hf/L /x\of] .
$) $) @)^^.$.@^ *M))–!)M#) � a}7sdf k|f/lDes cjwf/0ffkq d:of}bf pk;ldltsf ;of]hs df=>L rGb|k|;fb uh'/]nn] ;+ljwfgsf] cjwf/0ffkq, JofVofTds l6Kk0fL ;lxtsf] k|f/lDes d:of}bf k]z ug'{ eof] . k]z ePsf] d:of}bfdfly ;fdfGo 5nkmn eof] .
473
� ;ldlt cGtu{t ul7t k|f/lDes cjwf/0ffkq d:of}bf pk;ldltsf] sfof{jlw ldlt @)^^.!.( ;Dd /x]sf]df sfof{jlw ;dfKt ePs} ldltaf6 nfu" x'g] u/L ldlt @)^^.%.!% ut];Dd Dofb yk ug]{ lg0f{o eof] .
$! $! @)^^.$.#@ *M))–!!M)) � a}7sdf d:of}bf pk;ldltsf ;+of]hs df=>L rGb|k|;fb uh'/]nn] /fHosf gLltx¿sf] ljifodf d:of}bf k|ltj]bg k]z ug'{ eof] . k]z ePsf d:of}bf k|ltj]bgdfly ;fdfGo 5nkmn eof] .
$@ $@ @)^^.^.@* !!M))–!@M#) � a}7sdf ;ldltsf] sfo{If]q cGtu{tsf] …cjwf/0ff tyf k|f/lDes d:of}bf pk;ldltÚ sf] tkm{af6 ;f] pk;ldltsf ;b:o df= >L /d]z n]vsn] d:of}bf pk;ldltsf] sfo{ k|ult jf/] ljj/0f k|:t't ug'{ eof] / tT;DaGwdf df=;b:ox¿af6 p7]sf lh1f;fx¿sf] hjfkm lbg' eof] .
� a}7sdf ljt/0f ul/Psf] d:of}bfdf ;d]l6Psf ;'emfj / dtx¿nfO{ d:of}bfsf wf/fx¿df Jojl:yt u/L csf]{ a}7sdf k|:t't ug{ d:of}bf pk;ldltnfO{ lgb]{zg lbof] .
$# $# @)^^.&.!) !#M))–!$M!% � a}7sdf ;ldlt cGtu{tsf] cjwf/0ffkq, k|f/lDes d:of}bf tyf JofVofTds l6Kk0fL tof/ ug{ ul7t d:of}bf pk;ldltsf ;+of]hs df=>L rGb|k|;fb uh'/]nn] gful/stf ;DaGwL d:of}bfsf wf/f pkwf/fx¿ ;ldlt ;dIf k|:t't ub}{ cfPsf leGg / yk dt jf/] rrf{ ug'{ eof] .
� pQm d:of}bfsf gful/stf v08sf ?kdf k|:t't d:of}bfsf wf/f pkwf/f ;DaGwdf yk dt jf leGg dt lbg'kg]{ eP ;f] lbg rfxg] df=;b:onfO{ @)^^.&.!@ ut] leq lnlvt ?kdf cfˆgf] dtsf] Joxf]/f ;lrjfnodf pknAw u/fO{lbg ;ldltn] lgb]{zg lbof] .
$$ $$ @)^^.&.!! !#M))–!$M$% � a}7sdf ;ldlt cGtu{tsf] cjwf/0ffkq, k|f/lDes d:of}bf tyf JofVofTds l6Kk0fL tof/ ug{ ul7t d:of}bf pk;ldltsf ;+of]hs df=>L rGb|k|;fb uh'/]nn] df}lns xs ;DaGwL d:of}bfsf wf/f pkwf/fx¿ ;ldlt ;dIf k|:t't ub}{ cfPsf leGg / yk dt jf/] rrf{ ug'{ eof] .
� pQm d:of}bfsf df}lns xs v08sf ?kdf k|:t't d:of}bfsf wf/f pkwf/f ;DaGwdf yk dt jf leGg dt lbg' kg]{ eP ;f] lbg rfxg] df=;b:onfO{ @)^^.&.!# ut] leq lnlvt ?kdf cfˆgf] dtsf] Joxf]/f ;lrjfnodf pknAw u/fO{lbg ;ldltn] lgb]{zg lbof] .
474
� ;ldlt cGtu{t ul7t k|f/lDes cjwf/0ffkq d:of}bf pk;ldltsf] sfof{jlw @)^^.%.!% ut];Dd /x]sf]df sfof{jlw ;dfKt ePs} ldltaf6 nfu" x'g] u/L d:of}bf pk;ldltn] ;Dk"0f{ k|ltj]bg ga'emfP;Ddsf nflu Dofb yk ug]{ lg0f{o eof] .
$% $% @)^^.&.!# !#M))–!%M)) � a}7sdf ;ldlt cGtu{tsf] cjwf/0ffkq, k|f/lDes d:of}bf tyf JofVofTds l6Kk0fL tof/ ug{ ul7t d:of}bf pk;ldltsf ;+of]hs df=>L rGb|k|;fb uh'/]nn] /fHosf lgb]{zs l;4fGt, gLlt tyf bfloTj / df}lns st{Jo ;DaGwL d:of}bfsf wf/f pkwf/fx¿ ;ldlt ;dIf k|:t't ug'{ eof] .
� df= ;efkltn] cfh k|:t't ePsf] d:of}bf pk/ ;'emfj, ;+zf]wg jf dt k|:t't ug{ rfxg' x'g] df=;b:ox¿nfO{ @)^^.&.!$ ut] leq lnlvt ?kdf ;lrjfnodf pknAw u/fpg ;lsg] Joxf]/f hfgsf/L u/fpg' eof] . ;fy} pk/f]Qmfg';f/ k|fKt lnlvt ;'emfj, ;+zf]wg jf dtsf] cf}lrTo jf/] af]Ng blno k|ltlglwTjsf] cfwf/df af]Ng] Joj:yf ldnfpg plrt x'g] s;}n] JolQmut km/s dt /fVg rfx]df ;f] klg ug{ ;lsg] s'/fdf ;xdlt eof] .
� d:of}bf pk;ldltn] k]z ul/;s]sf] d:of}bf k|ltj]bgnfO{ cfjZos 5nkmn u/L qmdzM kfl/t ub}{ hfgsf] nflu @)^^ sflt{s !$ ut] !@M#) ah] / sflt{s !% ut] !^M)) ah] ;ldltsf] a}7s a:g] lg0f{o eof] .
$^ $^ @)^^.&.!$ !@M#)–!%M!% � cfhsf] ;ldltsf] a}7s ;dIf 5nkmnsf] qmddf lnlvt ?kdf k|fKt x'g cfPsf] k|:tfjnfO{ ;d]t km/s dtsf] ?kdf ;dfj]z u/L k|:t't ug]{ lg0f{o eof] .
� a}7sdf ;ldlt cGtu{tsf] cjwf/0ffkq, k|f/lDes d:of}bf tyf JofVofTds l6Kk0fL tof/ ug{ ul7t d:of}bf pk;ldltn] ;ldlt ;dIf @)^^ sflt{s !), !! / !# ut]sf] a}7sx¿df k|:t't u/]sf] d:of}bf k|ltj]bgdWo] gful/stf v08 cfh kfl/t ul/of] . ;f] kfl/t k|ltj]bgnfO{ ;ldltsf] d"n k|ltj]bgsf] c+u agfO{ ;+ljwfg;ef ;dIf k]z ug]{ lg0f{o eof] .
$& $& @)^^.&.!% !^M))–!&M#) � a}7sdf pk;ldltn] k]z u/]sf] d:of}bf pk/ ljleGg df=;b:ox¿n] k]z ug'{ ePsf ;+zf]wg ;'emfjstf{ df=;b:ox¿;Fu 5nkmn u/L cfPsf] lgrf]8 k'gM ;ldltdf k]z ug{ d:of}bf pk;ldltnfO{ lgb]{zg lbOof] .
475
� cfh}sf] a}7sdf ;ldltsf] ;lrjfnon] tof/ u/]sf] cg';"rLsf] d:of}bf df=;b:ox¿sf] hfgsf/L tyf ;'wf/sf] lgldQ ;'emfjsf nflu ljt/0f ul/of] .
$* $* @)^^.&.!* )*M))–!&M)) � a}7sdf ;ldlt cGtu{tsf] cjwf/0ffkq, k|f/lDes d:of}bf tyf JofVofTds l6Kk0fL tof/ ug{ ul7t d:of}bf pk;ldltn] ;ldlt ;dIf k|:t't u/]sf] d:of}bf k|ltj]bgdWo] gful/stf, df}lns xs, df}lns st{Jo, /fHosf lgb]{zs l;4fGt, gLlt tyf bfloTj ;DaGwL k|ltj]bg kfl/t ul/of] .
� 5nkmnsf qmddf cfPsf km/s dt tyf ;+zf]wg ;'emfj ;d]tnfO{ cfjZos ;dfof]hg u/L kfl/t pQm k|ltj]bgnfO{ ;+ljwfg;ef lgodfjnL, @)^% sf] lgod &# cg';f/ ;+ljwfg;efdf k]z ug]{ k|of]hgsf] nflu ;DdfggLo cWoIfHo" ;dIf k|:t't ug]{ lg0fo eof] .
hhDdf !!#!M$% 306f
476
cg';"rL – * pk;ldltsf a}7s / lg0f{ox¿sf] ;+If]kLs/0f
;+ljwfg;ef
df}lns clwsf/ st{Jo klxrfg sfof{Gjog / df}lnsxsdf aGb]h pk;ldlt
a}7ssf lg0f{osf] ;+lIfKt ljj/0f
qm=
;+=
a}7s
;+Vof
ldlt ;do lg0f{o
! ! @)^%.!).!@ !#M))–!%M)) � a}7sn] pk;ldltsf] ;+of]hsdf df=>L s0f{hLt a'9fyf]sLnfO{ rog u/]sf] .
� ;ldltsf] sfo{If]qsf ljifodf blno wf/0ff dfu u/L kqfrf/ ug{ ;lrjfnonfO{ lgb]{zg .
@ @ @)^%.!).!^ !!M))–!#M)) � pk;ldltsf] sfo{If]qdf k/]sf ljifox¿nfO{ ;dLIffTds cWoog ug]{ qmddf g]kfnsf ljutdf sfof{Gjog ePsf ;+ljwfgdf /x]sf df}lns xs ;DaGwL ljifosf] t'ngfTds cWoog ug]{ / To;sf] k|:t'tLsf] Joj:yf ;lrjfnon] ldnfpg] .
# # @)^%.!).!( !#M))–!^M)) � pk ;lrj -sfg"g_ >L wd{/fh kf}8]n / >L b'uf{k|;fb 9'+u]nåf/f df}lns clwsf/, st{Jo klxrfg, sfof{Gjog / df}lns xs aGb]h ;DaGwL g]kfndf ePsf ;+j}wflgs cEof;x¿ jf/] k|:t'tLs/0f / 5nkmn eof] .
$ $ @)^%.!!.* !!M))–!#M)) � ljleGg ;+3 ;:yfsf k|ltlgwL;Fu cGt/lqmof sfo{s|dsf] ;do to u/L cGt/ls|ofdf ljleGg ;+3, ;+:yfx¿sf k|ltlglwx¿nfO{ af]nfpg] lg0f{o eof] .
% % @)^%.!!.!! !#M))–!*M)) � ljleGg ;/f]sf/afnf ;+3 ;+:yfsf k|ltlglwx¿;Fu ;'emfj ;+sngsf ljljw ljifodf cGt/lqmof Pj+ 5nkmn eof] .
^ ^ @)^^.!.@ *M))–!!M)) � pk;ldltsf] sfo{If]q;Fu ;DalGwt ljifo jf/] 5nkmn eof] .
& & @)^^.!.# (M))–!!M)) � df}lns xsx¿ lgwf{/0f ;DaGwL ljifodf 5nkmn eof] .
* * @)^^.!.$ *M))–!!M)) � df}lns xs ;DaGwL ljifodf ljleGg ;|f]taf6 k|fKt /fo ;'emfjdfly ;fdfGo 5nkmn .
477
( ( @)^^.!.^ &M))–!!M)) � df}lns xs ;DaGwL ljifodf ljleg ;|f]taf6 k|fKt /fo ;'emfj x]/L tof/ ul/Psf] d:of}bf k|ltj]bg a}7sdf k]z ug]{ lg0f{o eof] .
!) !) @)^^.!.@% *M))–!!M)) � pk;ldltn] tof/ kf/]sf] d:of}bf k|ltj]bgdfly 5nkmn u/L ;ldltdf k]z ug]{] .
!! !! @)^^.!.@^ !!M))–!#M)) � pk;ldltn] tof/ u/L k|:t't u/]sf] k|ltj]bgsf] cg';"rLdf /xg] hgtfaf6 k|fKt ;'emfjx¿sf] l6kf]6 dfly 5nkmn eof] .
!@ !@ @)^^.!.@& !!M))–!#M)) � df}lns xs ;DaGwL yk ;'emfjx¿nfO{ cjwf/0ffkqdf ;dfof]hg ug]{ ljifodf 5nkmn eof] .
!# !# @)^^.!.#) !@M))–!$M)) � ;lrjfnon] tof/ u/]sf] df}lns xs ;DaGwL cjwf/0ffkqdfly ;}4flGts 5nkmn eof] .
!$ !$ @)^^.!.#! !@M))–!$M)) � df}lns clwsf/ ;DaGwL k|ltj]bgsf ljljw kIfsf] k'g/fjnf]sg ul/of] .
!% !% @)^^.@.& *M))–!!M)) � cjwf/0ffkq tof/ ug]{ ;DaGwdf 5nkmn / yk ug'{kg]{ ljifo klxrfg u/L csf]{ a}7sdf k|:t't ug]{ lg0f{o eof] .
!^ !^ @)^^.@.( !!M))–!#M)) � cjwf/0ffkqdf yk ug'{kg]{ ljifox¿df 5nkmn eof] .
hDdf $@ 306f
478
;+ljwfg;ef
/fHosf] bfloTj, lgb]{zs l;4fGt / gLlt pk;ldlt
a}7ssf lg0f{osf] ;+lIfKt ljj/0f
qm= ;+=
a}7s ;+Vof
ldlt ;do lg0f{o
! ! @)^%.!).!$ !!M))–!%M)) � df=>L /fhsfhL dxh{gnfO{ o; pk;ldlsf] ;+of]hsdf rog ePsf] .
@ @ @)^%.!).@% !#M))–!%M)) � ;ldltsf] tkm{af6 hgdt÷;'emfj ;+sngsf nflu tof/ kfl/Psf] k|ZgfjnLx¿sf] k|f/lDes d:of}bf tof/ u/L ;ldltsf] cfufdL a}7sdf yk 5nkmn ug{sf nflu k]z ug]{ / e|d0f sfo{qmd jf/]df ljrf/ ljdz{ eof] .
# # @)^%.!!.^ !#M))–!%M)) � /fHosf] bfloTj, lgb]{zs l;4fGt / gLlt ;DaGwdf >L ZofdhL k|wfg / clwjQmf >L nId0f dxh{gsf] k|:t'tLs/0f / 5nkmn .
$ $ @)^^.!.^ &M))–!)M)) � /fHosf] bfloTj, lgb]{zs l;4fGt / gLlt pk;ldltsf] ljifodf ljleGg ;|f]taf6 k|fKt ;'emfj x]/L tof/ ul/Psf] d:of}bf k|ltj]bg ;ldltsf] a}7sdf k]z ug]{ lg0f{o eof] .
% % @)^^.@.! !#M))–!%M)) � o; pk;ldltsf] k|ltj]bg ;ldltdf k]z e};s]sf]df k|f/lDes 5nkmn x'Fbf pQm k|ltj]bgnfO{ yk kl/dflh{t ?kdf tof/ u/L k]z ug{ lgb]{zg eP cg';f/ k|ltj]bgnfO{ kl/dfh{g ug{ yk 5nkmn eof] .
^ ^ @)^^.@.@ !@M))– !$M)) � pk;ldltsf] k|ltj]bgnfO{ kl/dfh{g ug{ yk 5nkmn eof] .
& & @)^^.@.!) *M))–!!M)) � pk;ldltsf] kl/dflh{t k|ltj]bgnfO{ ;ldltsf] a}7sdf k]z ug]{ lg0f{o eof] .
hDdf !^ 306f
479
;+ljwfg;ef
gful/stf ;DaGwL pk;ldlt
a}7ssf lg0f{osf] ;+lIfKt ljj/0f
qm=
;+=
a}7s
;+Vof
ldlt ;do lg0f{o
! ! @)^%.!).!& !#M))–!%M)) � pk;ldltsf] ;+of]hsdf df=>L lji0f'k|;fb rf}w/L yf?nfO{ rog u/]sf] .
@ @ @)^%.!).@% !!M))–!#M)) � gful/stfsf] ljifodf u[x dGqfnosf ;lrj, gful/stf dxfzfvf k|d'v, ;f] ;DaGwL cg'ej k|fKt k|=lh=c=, ;DalGwt kbflwsf/L;Fu 5nkmn ug]{ lg0f{o u¥of] .
� ;ldltsf] tkm{af6 hgtfsf] ;'emfj ;+sngsf] nflu tof/ kfl/Psf] k|ZgfjnLx¿sf] jf/]df yk 5nkmn ug]{ lg0f{o u¥of] .
# # @)^%.!).@* !!M))–!#M)) � t]>f] lnËL ;d]tsf] ;+:yf An' 8fOd08 ;f];fO6Lsf k|ltlglw;Fu cGt/lqmof ul/of] .
$ $ @)^%.!!.^ !!M))–!#M)) � a}7sdf gful/stf ;DaGwL ljifodf u[x dGqfnosf ;lrjn] cfˆgf] 1fg / cg'ejsf] ljifodf hfgsf/L u/fpg' eof] .
% % @)^^.!.! !#M))–!%M)) � xfn;Dd pk;ldltn] u/]sf] sfo{sf] ;dLIff ub}{ ;dod} k|ltj]bg k]z ug]{ jf/] 5nkmn eof] .
^ ^ @)^^.!.$ !!M))–!#M)) � a}7sdf gful/stf ;DaGwL ljifosf] d:of}bf k|ltj]bgdfly 5nkmn eof] .
& & @)^^.!.^ &M))–!)M)) � pk;ldltn] tof/ u/]sf] gful/stf ;DaGwL k|ltj]bg ;ldlt ;dIf k]z ug]{ lg0f{o eof] .
* * @)^^.!.@) !#M))–!$M#) � a}7sn] k|ltj]bgsf] ;Gbe{df cem kl/is[t k|f/lDes k|ltj]bg tof/ ug{ ;+of]hs df=>L lji0fk|;fb rf}w/L yf? / ;b:o df=>L /fdlk|t kf;jfgnfO{ lhDdf lbg] lg0f{o u¥of] .
( ( @)^^.!.@$ !!M))–!#M#) � pk;ldltn] tof/ u/]sf] d:of}bf k|ltj]bgdfly yk 5nkmn e} ;ldltdf k]z ug]{] lg0f{o eof] .
!) !) @)^^.@.& !!M))–!@M)) � ;+ljwfgsf] d:of}bf tyf JofVofTds l6Kk0fLsf ;DaGwdf cGo ;ldltn] tof/ u/]sf] gd"gf ;d]t x]/L d:of}bf ug]{ lg0f{o eof] .
!! !! @)^^.@.!) !!M))–!#M#) � a}7sdf d:of}bfsf j'+bfx¿dfly 5nkmn .
hDdf @!M#) 306f
480
;+ljwfg;ef
n}lËs tyf of}lgs ljifo pk;ldlt
a}7ssf lg0f{osf] ;+lIfKt ljj/0f
qm=;+= a}7s
;+Vof
ldlt ;do lg0f{o
! ! @)^%.!).!! !!M))–!#M)) � pk;ldltsf] ;+of]hsdf df=>L piffsnf /fO{nfO{ rog ul/of] .
@ @ @)^%.!).@& !@M))–!$M)) � ;ldltsf] tkm{af6 hgdt ;+sngsf] nflu tof/ kfl/Psf] k|f/lDes d:of}bf k|ZgfjnLx¿ dfly 5nkmn eof] .
� pk;ldltsf ;+of]hs df=>L piffsnf /fO{n] vf]6fªdf n}lËs tyf of}lgs ljifodf ;fj{hlgs jx; nufotsf] df}lns clwsf/ ;DaGwL cGt/lqmof, 5nkmn u/]sf] hfgsf/L u/fpg' eof] .
# # @)^%.!!.! !!M@)–!#M@) � clwjQmf >L uLtf ;Fu|f}nfn] dfgj clwsf/ tyf n}lËs ljifodf k|:t'tLs/0f ug'{ eof] .
$ $ @)^%.!!.!% !@M))–!$M)) � P=aL=;L=g]kfnsL cWoIf >L b'uf{ l3ld/] tyf dfOtL g]kfnsL k|ltlglw clwjQmf >L ;hgL hf]zLn] dlxnf clwsf/ ;DaGwL ljifodf k|:t'tLs/0f ug'{ eof] .
% % @)^^.!.$ !#M))–!$M)) � pk;ldltnfO{ k|fKt ;j{bnLo, ;j{kIfLo Pj+ ;j{;fwf/0f hgtf ;d]tsf] df}lvs tyf lnlvt /fo ;'emfjx¿nfO{ cWoog÷ljZn]if0f u/L cjwf/0ffkq÷k|ltj]bg tof/ u/L ;ldltsf] j}7sdf k]z ug]{ lg0f{o eof] .
^ ^ @)^^.@.& !$M))–!%M#) � n}lËs tyf of}lgs ljifo ;DaGwL cjwf/0ffkq tof/ ug]{ ljifodf 5nkmn .
& & @)^^.@.!) !!M))–!@M#) � a}7sdf cjwf/0ffkqsf] d:of}bfdfly 5nkmn eof] .
* * @)^^.!.@! !^M))–!*M#) � dlxnf clwsf/ tyf n}lËs ljifosf ;Gbe{df cGt/ls|of / 5nkmn .
( ( @)^^.!.@# !^M))–!(M)) � dlxnf clwsf/ tyf n}lËs ljifo klxrfgsf ;Gbe{df 5nkmn .
hDdf !%M#) 306f
481
;+ljwfg;ef
;fdflhs Gofo, ;dfj]zLs/0f / ljz]if ;+/If0f pk;ldlt
a}7ssf lg0f{osf] ;+lIfKt ljj/0f
qm=
;+=
a}7s
;+Vof
ldlt ;do lg0f{o
! ! @)^%.!).!& !!M))–!#M)) � pk;ldltsf] ;+of]hsdf df=>L uug yfkf rog .@ @ @)^%.!).!( !%M))–!^M#) � ;ldltsf] sfo{If]q;Fu ;DalGwt ljleGg
lj1x¿af6 k|:t'tLs/0f ;'Gg] / cGt/lqmof ;d]t ug]{ sfo{ of]hgf / sfo{ tflnsf tof/ ug]{ lg0f{o .
# # @)^%.!).@) )*M))–!)M#) � a}7sdf /fli6«o ckfË dxf;+3 g]kfnsf cWoIf >L jL/]Gb|/fh kf]v/]nn] ckfËtf ePsf JolQmx¿sf] clwsf/ ;DaGwL ljifodf k|:t'tLs/0f Pj+ 5nkmn
$ $ @)^%.!).@& !%M))–!&M!% � a}7sdf ;jf]{Rr cbfntsf dfggLo Gofoflwz >L tflx/ cln cG;f/Ln] ;fdflhs Gofo, ;dfj]zLs/0f / ljz]if ;+/If0f cGtu{t d'l:nd clwsf/ ljifodf k|:t'tLs/0f Pj+ 5nkmn .
% % @)^%.!).@* !%M#)–!&M#) � a}7sdf afn clwsf/ lj1sf] ?kdf clwjQmf >L OGb' t'nfw/n] k|:t'tLs/0f Pj+ 5nkmn .
^ ^ @)^%.!!.! !%M#)–!&M#) � a}7sdf cN;+Vossf] clwsf/ ljifodf cflbjf;L÷hghftL zflGt cfof]usf cWoIf >L k/z'/fd tfdfËn] k|:t'tLs/0f Pj+ 5nkmn .
& & @)^%.!!.@ !%M))–!&M)) � a}7sdf /fli6«o blnt cfof]usf ;b:o clwjQmf >L ofdaxfb'/ ls;fgn] blntsf] ;Gbe{df df}lns xs / lgb]{zs l;4fGt ljifodf k|:t'tLs/0f Pj+ 5nkmn .
* * @)^%.!!.# )*M))–!!M#) � a}7sdf o'jf clwsf/ sdL{x¿ åo >L sljGb| j'nf{sf]6L -cWoIf, g]kfn o'jf ;+:yf ;+hfn_ / sfo{sf/L lgb]{zs >L /lag l;6f}nf -;d[4L kmfpG8]zg_ n] efjL ;+ljwfgdf o'jfsf ;afnx¿ jf/]df k|:t'tLs/0f Pj+ 5nkmn .
( ( @)^%.!@.@@ !)M#)–!@M)) � pk;ldltsf] sfo{If]qleq kg]{ ljifodf ljleGg ;|f]taf6 k|fKt ;'emfjx¿ cWoog u/L k|d'v j'+bfx¿ klxrfg ug]{ lg0f{o .
� hgdt tyf /fo ;'emfj ;+sngaf6 k|fKt ;'emfj / k|ZgfjnLdf cfPsf pQ/x¿nfO{ ;lrjfnon] tof/ ul//x]sf] k|f/lDes cjwf/0ff;Fu hf]8L cWoog tyf ljZn]if0f ug]{ ;Gbe{df 5nkmn .
482
!) !) @)^^.!.! )*M))–!)M)) � cfˆgf] sfo{If]qleq kg]{ ljifodf ljleGg ;|f]taf6 k|fKt ;'emfjx¿nfO{ yk cWoog u/L csf]{ a}7sdf 5nkmn ug]{ .
!! !! @)^^.!.@ !#M))–!$M#) � pk;ldltsf] sfo{If]qleq k/]sf ljifosf] k|ltj]bg ;+of]hs :jo+n] tof/ u/L k]z ug]{ .
!@ !@ @)^^.!.@) !#M))–!$M)) � cjwf/0ffsf] d:of}bf dfly ;fdfGo 5nkmn eof] .
!# !# @)^^.!.@$ !#M))–!%M)) � cjwf/0ffkqsf] d:of}bfdfly yk 5nkmn u/L pk;ldltsf] sfo{If]qleq k/]sf ljifosf] cjwf/0ffkqsf] k|ltj]bg ;ldltsf] a}7sdf k]z ug]{ .
!$ !$ @)^^.@.@ )*M))–!)M#) � pk;ldltsf] k|ltj]bgsf ljljw kIfdf k'g/fjnf]sg ul/of] .
!% !% @)^^.!.% !@M))–!^M)) � -!_ >L ;'ldt zdf{ ;dL/, -@_ >L hugfy clwsf/L, -#_ >L bLgd0fL kf]v/]n, -$_ >L /f]zg z]/rg / -%_ clwjQmf >L /fh]z xdfn ;d]tsf] pkl:yltdf vfB ;Dk|e'tf ;DaGwL ljifodf 5nkmn .
!^ !^ @)^^.@.& !!M))–!#M)) � cjwf/0ffkq tof/ ug]{ ;DaGwdf 5nkmn .
!& !& @)^^.@.& !#M))–!%M)) � :jf:Yo If]qsf lj1÷k|ltlgwLx¿ aLr cGt/ls|of .
!* !* @)^^.@.!) !#M))–!$M)) � a}7sdf cjwf/0ffkqsf] yk j'+bfx¿df 5nkmn .
!( !( @)^^.@.!! !@M))–!$M)) � lzIff If]qsf lj1x¿;Fu cGt/ls|of .
@) @) @)^^.@.!$ !^M#)–!*M#) � ;+rf/ If]qsf lj1x¿;Fu cGt/ls|of .
hDdf #%M!% 306f
483
;+ljwfg;ef
cjlzi6 clwsf/ tyf cGt/ ;ldlt ;dGjo pk;ldlt
a}7ssf lg0f{osf] ;+lIfKt ljj/0f
qm=
;+=
a}7s
;+Vof
ldlt ;do lg0f{o
! ! @)^%.!).!$ !#M))–!$M#) � pk;ldltsf] ;+of]hsdf df=>L ;'gLnafa' kGtnfO{ rog .
@ @ @)^%.!).!* !!M))–!@M)) � pk;ldltn] ug'{kg]{ ljifoj:t' yk ug'{sf ;fy} hgdt ;+sng ;DaGwL k|ZgfjnL tof/ ug]{ .
# # @)^%.!).@@ !!M))–!#M)) � hgdt Pj+ /fo ;'emfj ;+sngsf] nflu k|ZgfjnLx¿sf] k|f/lDes d:of}bf tof/ u/L ;ldltsf] j}7sdf k]z ug]{ .
$ $ @)^%.!!.( !!M))–!#M)) � a}7sdf jftfj/0f ;+/If0f ljifosf lj1x¿ >L cfbz{k|;fb kf]v/]n / >L gf/fo0f rf}nfufO{n] k|:t'tLs/0f / 5nkmn .
% % @)^%.!!.!! !!M))–!$M)) � h]i7 gful/s xs ljifodf clwjQmf >L rGb|sfGt 1afnLn] k|:t'tLs/0f / 5nkmn .
^ ^ @)^^.!.! !)M))–!!M)) � pk;ldltnfO{ k|fKt ;'emfjx¿ ;DaGwdf 5nkmn ul/of] ;fy} pk;ldltsf] tkm{af6 ;ldltdf k]z ug'{kg]{ k|ltj]bg tof/ ug]{ lhDd]jf/L ;+of]hs df= >L ;'gLnafa' kGtnfO{ lbOof] .
& & @)^^.!.@) !!M))–!#M)) � pk;ldltn] tof/ u/]sf] cjwf/0ffkq kfl/t u/L ;ldltsf] csf]{ a}7sdf k]z ug]{ .
hDdf !@M#) 306f
484
;+ljwfg;ef
;ldltsf] cjwf/0ffkq tyf k|f/lDes d:of}bf pk;ldlt
a}7ssf lg0f{osf] ;+lIfKt ljj/0f
qm= ;+=
a}7s ;+Vof
ldlt ;do lg0f{o
! ! @)^^.!.! !)M))–!@M#) � a}7sn] d:of}bf pk;ldltsf] ;+of]hsdf df= >L rGb|k|;fb uh'/]nnfO{ rog ug]{ lg0f{o u¥of] .
� ljleGg pk;ldltx¿sf] k|ltj]bgx¿ kmf]6f]skL u/]/ ;a} df= ;b:oHo"x¿nfO{ pknAw u/fpg] .
� ldlt @)^^.!.^ ut] pk;ldltsf] k|ltj]bgdfly a}7sdf 5nkmn ug]{ .
� ldlt @)^^.!.& ut] df}lns clwsf/ tyf lgb]{zs l;4fGt ;ldltsf] cjwf/0ffkq dfly 5nkmn ug]{ .
� cjwf/0ff / ;+ljwfgsf] k|f/lDes d:of}bf tof/L ubf{ $) j6} 6f]nLsf] k|f/lDes k|ltj]bgaf6 k|fKt ;'emfj, ljleGg pk;ldltx¿sf] k|ltj]bg / ;lrjfnodf k|fKt JolQmut / ;+:yfut ;'emfjx¿nfO{ ;dfj]z ug]{ .
@ @ @)^^.!.@* )&M))–!)M)) � a}7sdf cjwf/0ffkq tyf ;+ljwfgdf /xg] wf/f, pkwf/fsf] d:of}bf tof/ ug{ cfjZos sfo{tflnsfdf 5nkmn .
# # @)^^.@.% !$M))–!%M#) � a}7sdf k|f/lDes cjwf/0ffkq tyf d:of}bf tof/ ug]{ ;DaGwdf 5nkmn eof] .
$ $ @)^^.@.( )*M))–!)M#) � a}7sdf pk;ldltx¿n] @)^^.@.!) ut] ;Dddf ;ldltsf] 5nkmnaf6 ;'emfj ul/Psf ljifo ;d]t ;dfj]z u/L clGtd k|ltj]bg d:of}bf ;ldltdf k]z ug]{ .
% % @)^^.@.!! )*M))–!)M)) � a}7sdf cjwf/0fkq / d:of}bf k|ltj]bgsf ljljw kIfdf 5nkmn eof] .
^ ^ @)^^.@.!% )*M))–!!M)) � a}7sdf cjwf/0ffkq / k|f/lDes d:of}bfdfly 5nkmn eof] .
& & @)^^.@.@) !!M#)–!$M)) � a}7sdf ;ldltn] ;ef ;dIf k|:t't ug]{ cjwf/0ffkq / k|f/lDes d:of}bfsf ljifodf 5nkmn eof] .
* * @)^^.@.@! )*M))–!!M)) � a}7sdf efjL ;+ljwfgdf /fHosf gLltx¿ s] s:tf
x'g'k5{ eGg] ljifodf lj:t[t 5nkmn eof] . ( ( @)^^.@.@@ )*M))–!!M)) � ;ldltn] ;+ljwfg;ef ;dIf k]z ug'{kg]{
;dofjlwleq d:of}bf cjwf/0ffkq k]z ug]{ .
485
;ldltsf] cjwf/0ffkq tof/ ug{ ul7t pk;ldltn] cem Jojl:yt 9+un] cfˆgf] sfo{ ;DkGg ug{ b'O{j6f pk;ldlt -sfo{bn_ u7g u/]sf] . ;f] sfo{bndf /xg' x'g] df=;+of]hs / ;b:ox¿sf] gfd ;d]t to ul/of] .
� -s_ df}lns xs ;DaGwL d:of}bf sfo{bn != df=>L rGb|k|;fb uh'/]n – ;+of]hs @= df=>L /d]z n]vs #= df=>L lw/]Gb|axfb'/ >]i7 $= df=>L c/ljGb ;fx %= df=>L ;'gLnafa' kGt
� -v_ lgb]{zs l;4fGt ;DaGwL d:of}bf sfo{bn != df=>L nLnf GofORofO{ – ;+of]hs @= df=>L /fhsfhL dxh{g #= df=>L rlGb|sfk|;fb ofbj $= df=>L uug yfkf %= df=>L wd{/fh lg/f}nf
� sfo{bnn] cfˆgf] d:of}bf k|ltj]bg @)^^.@.@^ ut]sf] lbg k|f/lDes cjwf/0ffkq d:of}bf pk;ldlt ;dIf k]z ug]{ .
� gful/stf ;DaGwL ljifodf k]z ePsf] cjwf/0ffkq / d:of}bf ;d]tnfO{ tof/ u/L @)^^.@.@% ut]sf lbg k|f/lDes cjwf/0ffkq d:of}bf pk;ldltdf k]z ug]{ .
!) !) @)^^.#.!) )*M))–!@M)) � df}lns xssf] cjwf/0ffkq dfly 5nkmn hf/L /x\of] .
!! !! @)^^.#.!! )(M))–!)M#) � a}7sdf gful/stf ;DaGwL ljifodf 5nkmn eof] .!@ !@ @)^^.#.!@ )*M))–)(M)) � ;ldltsf] d:of}bf cjwf/0ffkqdf 5nkmn eof] . !# !# @)^^.#.!# )*M#)–!)M!% � a}7sdf cjwf/0ffkqsf] ljljw kIfdf 5nkmn
lg/Gt/ /x\of] . !$ !$ @)^^.#.!^ )*M))–!)M)) � a}7sdf ;ldltsf] cjwf/0ffkqdf ljrf/ ljdz{ Pj+
5nkmn eof] . !% !% @)^^.#.!& )*M))–!!M)) � cjwf/0ffkqdfyLsf] 5nkmn lg/Gt/ /x\of] . !^ !^ @)^^.#.@) !$M))–!%M)) � ;ldltsf] ljifoj:t' / cjwf/0ffkq dfyL ;d]l6Psf
kIfx¿df yn 5nkmn eof] . !& !& @)^^.#.@$ )*M))–)(M)) � k|f/lDes cjwf/0ffkq dfyL 5nkmnsf] qmd
lg/Gt/ hf/L /x\of] . !* !* @)^^.#.@^ !#M))–!$M)) � cjwf/0ffkqsf] d:of}bfsf] ljifodf 5nkmnsf] qmd
hf/L g} /x\of] . !( !( @)^^.#.@( )*M))–!)M)) � d:of}bf cjwf/0ffsf j'+bfx¿df yn 5nkmn eof] . @) @) @)^^.$.# )*M))–)(M)) � cfdlGqt lj1x¿sf] wf/0ff ;'Gg] / pgLx¿n]
/fv]sf ljrf/dfyL 5nkmn tyf ljrf/ ljdz{
486
u¥of] . @! @! @)^^.$.^ )*M))–!)M)) � cjwf/0ffkq dfyL e}/x]sf] 5nkmnnfO{ lg/Gt/
hf/L /fVof] . @@ @@ @)^^.$.& )*M))–)(M)) � d:of}bf cjwf/0ffkqdf yk 5nkmn eof] . @# @# @)^^.$.* )*M#)–)(M#) � d:of}bf pk;ldltsf] a}7sdf pk;ldltn] ;d]6\g'
kg]{ ljleGg ljifodf 5nkmn eof] . @$ @$ @)^^.$.!) )*M#)–!)M#) � 5nkmnsf] qmdnfO{ lg/Gt/ hf/L /fVg] lg0f{o eof] .@% @% @)^^.$.!@ )*M))–!!M#) � lzIffsf] xs ;DaGwdf 5nkmn eO{ lgDg ljj/0f
;lxt k|:t'ltsf nflu lzIff dGqfnonfO{ cg'/f]w ug]{ .
@^ @^ @)^^.$.!# )*M))–!)M)) � ;+ljwfg;efdf k]z ug]{ cjwf/0ffkq dfyLsf] 5nkmnnfO{ lg/Gt/ cufl8 a9fpg] lg0f{o eof] .
@& @& @)^^.$.!$ )*M))–!)M)) � ;ldltsf] sfo{If]q cGt/ut cjwf/0ffkqdf ;dfj]z x'g'kg]{ ljleGg kIfdf 5nkmn eof] .
@* @* @)^^.$.!% )*M))–)(M)) � ;ldlt cGt{utsf] ljifj:t'nfO{ cjwf/0ffkqdf /fVg' kg]{ ljifodf 5nkmn eof] .
@( @( @)^^.$.!^ )*M))–)(M)) � cjwf/0ffkqdf 5nkmn lg/Gt/ ug]{ lg0f{o eof] . #) #) @)^^.$.!* )*M))–!)M)) � ljifoj:t'sf] dxTj / ulDeo{tf cg';f/ 5nkmnnfO{
yk cufl8 a9fpg] . #! #! @)^^.$.@) !)M))–!@M)) � cjwf/0ffkq dfyLsf] 5nkmn lg/Gt/ hf/L /x\of] . #@ #@ @)^^.$.@! !@M))–!#M#) � k|f/lDes cjwf/0ffkqsf] 5nkmn Pj+ ljrf/ ljdz{
hf/L /x\of] . ## ## @)^^.$.@@ !#M))–!$M)) � xfn;Dd eP u/]sf sfo{ k|ult tyf oL ljifo
j:t'sf jf/]df ;ldltsf] cfufld a}7sdf /fVg'kg]{ ljifodf tof/L pj+ 5nkmn eof] .
#$ #$ @)^^.$.@& )*M))–!)M#) � /fHosf gLltx¿ ljifodf 5nkmn k|f/De eof] . #% #% @)^^.$.@* )*M#)–)(M#) � k|f/lDes cjwf/0ffkqsf] 5nkmnnfO{ lg/Gt/tf
lbOof] . #^ #^ @)^^.$.@( )*M))–)(M$% � /fHosf] gLltx¿ ;DaGwL ljifodf 5nkmn eof] . #& #& @)^^.$.#) )*M))–!)M$% � /fHosf gLltx¿ ;DaGwL ljifodf 5nkmn eof] . #* #* @)^^.%.!! !#M#)–!%M)) � df}lns xssf] d:of}bfdfly 5nkmn k|f/De eof] . #( #( @)^^.%.!% )*M))–!)M)) � df}lns xssf] d:of}bfdflysf] 5nkmn hf/L /x\of] .$) $) @)^^.%.!^ !#M))–!%M)) � gful/stf ;DaGwL d:of}bf pk/ 5nkmn eof] . $! $! @)^^.%.!& !@M))–!%M)) � gful/stf ;DaGwL d:of}bfdf 5nkmn ;dfKt
eof] . $@ $@ @)^^.%.!* !#M#)–!%M#) � /fHosf lgb]{zs l;4fGt, gLlt / bfloTj ;DaGwL
d:of}bf dfyL 5nkmn eof] . $# $# @)^^.%.!( !@M#)–!$M$% � /fHosf lgb]{zs l;4fGt gLlt / bfloTj ;DaGwL
ljifosf] d:of}bfdf 5nkmn hf/L /x\of] . $$ $$ @)^^.%.@) )*M))–)(M#) � /fHosf lgb]{zs l;4fGt, gLlt / bfloTj ljifosf]
487
d:of}bf dflysf] 5nkmn eof] . $% $% @)^^.%.@! !#M))–!$M)) � df}lns clwsf/ ;DaGwL d:of}bfdf 5nkmn k|f/De
eof] . $^ $^ @)^^.%.@@ )(M))–!!M)) � df}lns clwsf/ ;DaGwL d:of}bfdf 5nkmn hf/L
/x\of] . $& $& @)^^.%.@# )*M))–!)M)) � df}lns clwsf/ ;DaGwL ljifosf] k|f/lDes
d:of}bfdf 5nkmn hf/L /x\of] . $* $* @)^^.&.^ )(M))–!(M)) � a}7sdf gful/s ;DaGwL ljifodf 5nkmn eof] . $( $( @)^^.&.& )*M#)–!(M)) � a}7sdf gful/stf lbg] k|lqmof, df}lns xs
;DaGwL ljifodf 5nkmn eof] . %) %) @)^^.&.* )(M))–!&M#) � a}7sdf df}lns xs ;DaGwL ljifodf 5nkmn
eof] . %! %! @)^^.&.( )(M))–@)M#) � a}7sdf ;fdflhs Gofosf] xs ;DaGwL 5nkmn
hf/L /x\of] . %@ %@ @)^^.&.!) )(M))–!@M))
!^M))–!(M)) � a}7sdf afnaflnsf, ls;fg, cflbjf;L hghftL,
ckfËtf ePsf JolQm, plTkl8t If]qsf ;d'bfosf] xs ;DaGwdf 5nkmn eof] .
%# %# @)^^.&.!! )(M))–!@M)) � a}7sdf ;fdflhs Gofo ;DaGwL ljifodf afFsL 5nkmn eof] .
%$ %$ @)^^.&.!@ )*M))–!%M)) � a}7sdf /fHosf lgb]{zs l;4fGt, gLlt / bfloTj ;DaGwdf 5nkmn eof] .
%% %% @)^^.&.!& !!M))–!%M)) � d:of}bf pk;ldltn] ;ldlt ;dIf k|:t't u/]sf] d:of}bf pk/ ljleGg df=;b:ox¿n] /fVg' ePsf] km/s dtx¿ d:of}bfdf ;dfof]hg u/L kl/dflh{t?kdf tof/ u/L ;ldlt ;dIf 5nkmn Pj+ lg0f{ofy{ k]z ug]{ lg0f{o eof] .
hhDdf !$# 306f
488
;+ljwfg;ef
;ldltsf] cjwf/0ffkq tyf k|f/lDes d:of}bf pk;ldlt cGtu{t ul7t
df}lns xs ;DaGwL d:of}bf sfo{bn
a}7ssf lg0f{osf] ;+lIfKt ljj/0f
qm=
;+=
a}7s
;+Vof
ldlt ;do lg0f{o
! ! @)^^.@.@$ )*M))–!)M)) � a}7sdf ;dfgtf, :jtGqtf / cfd ;+rf/ ;DaGwL xssf] ljifodf 5nkmn eof] .
@ @ @)^^.@.@% )*M))–!!M)) � ;DklQ ;DaGwL xs ;d]tsf] ljifodf 5nkmn Pj+ ljrf/ ljdz{ eof] .
# # @)^^.@.@^ )*M))–!!M)) � df}lns xs ;DaGwL cjwf/0ffkq dflysf] 5nkmnnfO{ hf/L /fVg] lg0f{o eof] .
$ $ @)^^.@.@& )*M))–!)M)) � df}lns xssf] cjwf/0ff pk/ 5nkmnsf] qmd lg/Gt/ hf/L /fVg] .
% % @)^^.@.@* )*M))–@)M)) � df}lns xssf] cjwf/0ffkq pk/sf] 5nkmnsf] qmdnfO{ lg/Gt/ hf/L /fVg] .
^ ^ @)^^.@.#) !@M))–!$M)) � df}lns xssf] cjwf/0ffkq dflysf] 5nkmnnfO{ hf/L /fVb} cufl8 yk 5nkmn ug]{ .
& & @)^^.@.#! )*M))–!!M)) � df}lns xssf] cjwf/0ffkq dfly 5nkmnsf] qmdnfO{ lg/Gt/ hf/L /fVg] lg0f{o ul/of] .
* * @)^^.#.@ )*M))–!)M)) � df}lns xssf] cjwf/0ff kq pk/sf] 5nkmn ;dfKt ePsf]n] d:of}bf pk;ldltdf k|:t't ug]{ .
( ( @)^^.^.#) )*M#)–!)M#) � gful/stfsf] k|f/lDes cjwf/0ff d:of}bf dfly 5nkmn eof] .
!) !) @)^^.^.#! !@M))–!$M)) � df}lns xs ;DaGwL d:of}bf k|ltj]bg dflysf] 5nkmnsf] qmd lg/Gt/ eof] .
!! !! @)^^.&.! !!M))–!$M)) � df}lns xs ;DaGwL d:of}bf sfo{bnsf] a}7sdf d:of}bf k|ltj]bg pk/sf] 5nkmn hf/L /x\of] .
!@ !@ @)^^.&.# !!M))–!#M)) � d:of}bf k|ltj]bg dflysf] 5nkmn lg/Gt/ hf/L /x\of] .
!# !# @)^^.&.$ )*M#)–!)M#) � efjL ;+ljwfgdf /xg] df}lns xs ;DaGwL ljifosf] d:of}bf dflysf] 5nkmn hf/L /x\of] .
!$ !$ @)^^.&.% )*M#)–!)M)) � df}lns xs ;DaGwL d:of}bf k|ltj]bgdf 5nkmn lg/Gt/ hf/L /x\of] .
hDdf $!M#) 306f
489
;+ljwfg;ef
;ldltsf] cjwf/0ffkq tyf k|f/lDes d:of}bf pk;ldlt cGtu{t ul7t
lgb]{zs l;4fGt ;DaGwL d:of}bf sfo{bn
a}7ssf lg0f{osf] ;+lIfKt ljj/0f
qm=
;+=
a}7s
;+Vof
ldlt ;do lg0f{o
! ! @)^^.@.@# )*M))–!!M)) � a}7sdf k|f/lDes d:of}bfdf /xg' kg]{ /fHosf lgb]{zs l;4fGt Pj+ gLlt / /fHosf] bfloTj ljifodf 5nkmn eof] .
@ @ @)^^.@.@$ )*M))–!)M#) � lgb]{zs l;4fGt gLltx¿ h:t} oftfoft gLlt, n}lËs÷of}lgs, d'Qm sd}of nufotsf gLlt Pj+ ljifoj:t'sf] ljifodf 5nkmn eof] .
# # @)^^.@.@% !!M))–!@M#) � /fHosf] bfloTj gLlt / lgb]{zs l;4fGt sfof{Gjogsf] ;DaGwdf 5nkmn Pj+ ljrf/ ljdz{ eof] .
$ $ @)^^.@.@^ !!M))–!#M)) � lgb]{zs l;4fGt ;DaGwL ljifodf 5nkmn x'g'sf ;fy} clwjQmf 8f=;"o{k|;fb zdf{ 9'Ë]n / clwjQmf 8f=ljlkg clwsf/Ln] cf–cfˆgf] wf/0ff /fVg' eof] .
% % @)^^.@.@& !!M))–!#M#) � /fHosf] bfloTjsf af/]df 5nkmn eof] .
^ ^ @)^^.@.#! !!M))–!#M#) � /fHosf bfloTj lgb]{zs l;4fGt / gLltsf] cjwf/0ffkq dflysf] 5nkmnnfO{ lg/Gt/ hf/L /fVg] .
& & @)^^.#.@ !#M#)–!%M)) � /fHosf bfloTj, lgb]{zs l;4fGt / gLlt ;DaGwL cjwf/0ff kqdflysf] 5nkmnsf] qmdnfO{ lg/Gt/ hf/L /fVg] .
* * @)^^.#.* !@M))–!#M)) � cjwf/0ff kq ;DaGwL ljifosf] 5nkmnnfO{ hf/L /fVg] lg0f{o u¥of] .
( ( @)^^.#.( )*M))–!)M)) � /fHosf gLltx¿sf] ljifodf 5nkmn lg/Gt/ /x\of] .
!) !) @)^^.$.! )*M))–)(M)) � /fHosf lgb]{zs l;4fGt, gLlt / bfloTjdflysf] 5nkmn ;dfKt ePsf]n] Plss[t ?kdf d:of}bf pk;ldltdf k]z ug]{ .
hDdf !(M#) 306f
490
cg';"rL – ( ;ldlt tyf pk;ldlt;“u ljifout?kdf ePsf yk cGt/lqmofsf] ljj/0f
qm=;= lj1sf] gfd k|:t'tLsf] ljifo ldlt 1= >L ;'ldt zdf{, >L huGgfy clwsf/L,
>L lbgdl0f kf]v/]n, >L /f]zg z]/rg / clwjQmf >L /fh]z xdfn
vfB ;Dk|e"tf 2066.2.5
2= 8f=Zofddl0f clwsf/L, 8f=bfdf]b/ clwsf/L, 8f=cldt e08f/L, >L b]jL axfb'/ >]i7, >L afa'/fd x'dfufO, >L cf]dk|;fb pkfWofo, >L /fdhL l3ld/], >L ;/nf s]=;L=, 8f=ab|L/fh kf08], >L s]=s]=l;+x, >L k/z'/fd >]i7, >L ;'lbk kf]v/]n, 8f=s]bf/ g/l;+x s]=;L=, >L ch'{g sfsL{, >L s]bf/ k|;fb a/fn, 8f=;'/h dfy]df / 8f=eujfg sf]O/fnf
efjL ;+ljwfgdf :jf:Yo ;DaGwL clwsf/
2066.2.7
3= >L ljdn s'df/ km'ofFn, >L dgk|;fb jfUn], >L s]bf/ eQm dfy]df, >L afa'/fd clwsf/L, >L s[i0fk|;fb 9sfn, >L /fh]z xdfn, >L a;Gt s'df/ kf]v/]n, >L k|tfk kf}8]n, >L nId0f nD;fn, >L ljBfgfy sf]O/fnf, >L k|bLk kf}8]n, >L n'dsfGt e08f/L / >L lty{ nfdf
efjL ;+ljwfgdf lzIffsf] clwsf/
2066.2.11
4= k|f=8f=k|df]bs'df/ emf / >L gf/fo0f a]Naf;] hnjfo' kl/jt{g / gofF ;+ljwfgdf ;dfj]z x'g'kg]{ ljifox¿
2066.6.20
5= >L /fdhL bfxfn, >L pd]z kf08] / >L a;Gt clwsf/L
;+ljwfgdf vfg]kfgL / ;/;kmfO{ ;DaGwL
2066.6.23
6= >L wd]{Gb| emf / >L uf]ljGb cfrfo{ efjL ;+ljwfgdf ;~rf/ ;DaGwL xs
2066.6.27
491
cg';"rL – !)
;ldlt / pk;ldltdf k|:t'lts/0fsf nflu ;xefuL x'g' ePsf lj1 / ;/f]sf/afnfnfO{ lbOPsf] wGojfb kqsf] gd"gf
;+ljwfg;ef
df}lns clwsf/ tyf lgb]{zs l;4fGt ;ldlt
k=;+=M– @)^%÷)^^ r=g+=M–
l;+xb/jf/, sf7df8f}+ kmf]g g+= $@))@## ˆofS; g+=$@))@&& O{–d][email protected] j]e ;fO{6–www.can.gov.np
ldltM– ==================== >L ============================= =================================
ljifoM– wGojfb .
;+ljwfg;ef df}lns clwsf/ tyf lgb]{zs l;4fGt ;ldlt÷;ldlt cGtu{t ul7t pk;ldltsf] cfdGq0fnfO{ :jLsf/ u/L ============================== ========== ljifodf lj1sf] ?kdf cfh pkl:yt x'g' eO{ k|:t'lts/0f u/L lbg' ePsf]df oxfFnfO{ xflb{s wGojfb 1fkg ub{5' .
;efklt df}lns clwsf/ tyf lgb]{zs
l;4fGt ;ldlt ÷;+of]hs =========
=== pk;ldlt
492
493
493
494
494
495
496
497
498
498
499
500
501
502
cg';f pk;ldlt f
fuL x'g' ePs
cfj4 ;+3÷;+:yf
"rL – !! ;ldlt ty ;dIf ljifout 5nkmnd
;xe f JolQmx¿sf] gfdfjnL
qm=;+= gfd
1= lji0f'k'sf/ >]i7 CAHURAST NEPAL2= s[i0f uf}td INSEC3= Hof]lt bg'jf/ NEFIN4= lji0f' g]kfn /f=;=;=
5= bn /fjn u}=;=;=dxf;+3
6= ;'bLk kf7s g]kfn dfgj clwsf/ ;Fu7g
7= v]d/fh ;]9fO{ g j clwsf/ ;Fu7g ]kfn dfg
8= dxfd'lgZj/ cfrfo{ CSF
9= /]0f' /fhe08f/L f/ /Ifs d08n dlxnf, dfgj clws
10= wg nfdf dlxnf Pstf ;dfh
11= sdnf zdf{
12= zld{nf sfsL{ hfu/0f g]kfn÷u}=;=dxf;+3 g]kfn
13= ;+uLtf yfkf o'lgkm]d
14= b'uf{ sfsL{ WOREC 15= ;ljg >]i7 FWIL16= hLjg zdf{ FWID17= uLtf kf7s ;Fu|f}nf Kathmandu School of Law 18= h]gL h}g
19= od'gf 3n] :jL; ;/sf/ ljsf; ;xof]u
20= dL/f 9'+ufgf dlxnf sfg"g / ljsf; d~r
21= /~hgf ;/sf/ dfgj clwsf/ cnfoG;
22= b'uf{ ;f]j blnt dlxnf ;+3
23= ;nf]gL l;+x lbbL alxgL
24= o;f]bf ltD;Lgf FNJ/Nepal Magazine 25= /df 9sfn g]kfn ckfË dlxnf ;+3
26= cd'bf >]i7 /fli6«o dlxnf cfof]u
27= clwjQmf zld{nf 9sfn gLn lx/f ;dfh
28= ab|L k'g gLn lx/f ;dfh
29= ldng ;fx gLn lx/f ;dfh
30= e"ldsf >]i7 gLn lx/f ;dfh
503
31= ;GWof nfdf gLn lx/f ;dfh
32= c:t'k k'gdu/ gLn lx/f ;dfh
33= k|bLk v8\sf gLn lx/f ;dfh
34= k|d]n s'df/ vgfn k]zfut dxf;+3
35= lji0f' nfld5fg] k]zfut dxf;+3
36= ;Ltf nfdf g]kfn 6«]8 o'lgog dxf;+3 -lhkm06_
37= xl/bQ hf]zL g]kfn 6«]8 o'lgog dxf;+3 -lhkm06_
38= k'ikf 7fs'/ t/fO{ dw]z nf]stflGqs kf6L
39= /fgL zdf{ ;b\efjgf kf6L{
40= lvnfgfy bfxfn g]kfn 6«]8 o'lgog sf+u|]; :jtGq
41= nId0fb]j kf08] clvn g]kfn hgjfbL o"jf ;+3
42= sdn sfsL{ clvn g]kfn hgjfbL o"jf ;+3
43= /fdaxfb'/ a'9f clvn g]kfn hghftL ;Dd]ng
44= gf/fo0f ;fksf]6f clvn g]kfn 6«]8 o'lgog dxf;+3
45= lgdaxfb'/ a'9fyf]sL clvn g]kfn hgjfbL ;Dd]ng s]Gb|Lo ;ldlt
46= 3gZofd Gof}kfg] clvn g]kfn /fli6«o :jtGq ljBfyL{ o'lgog -5}7f}+_
47= ;Gt'dfof /fO{ clvn g]kfn dlxnf ;+3 s]=;=;=
48= dLgf k'g clvn g]kfn dlxnf ;+3 s]Gb|Lo dxf;lrj
49= dlgiff of}lgs tyf n}lËs cNk;+Vos dxf;+3
50= z'l;nf nfdf of}lgs tyf n}lËs cNk;+Vos dxf;+3
51= c:t'k k'g du/ of}lgs tyf n}lËs cNk;+Vos dxf;+3
52= lszf]/s'df/ ofbj ljBfyL{ d~r s]Gb|Lo ;ldlt
53= Zofdk|;fb u'Ktf t/fO{ dw]z o'jf km06 -pkfWoIf_
54= lk+sL ;fx ljBfyL{ d~r
55= vu]Gb| Kofs'/]n :jtGq k|hftflGqs 6«]8 o'lgog dxf;+3
56= zfGtf Gof}kfg] :jtGq k|hftflGqs 6«]8 o'lgog dxf;+3
57= ljsn k|hfklt g]kfn qmflGtsf/L ls;fg ;+3 -g]dlskf_
58= km'k' 5]Da] z]kf{ g]kfn af}4 dxf;+3
59= dx]Gb| ofbj g]kfn t?0f bn
60= uf]ljGb l;+x yfkf /f=h=df]=
61= /f]zg /fgf g]=k|=6«]=o'=-lkm_
62= wgs'df/L du/ g]=k|=6«]=o'=-lkm_
63= k|sfz >]i7 g]kfn qmflGtsf/L o'jf ;+3 -;lrj_
64= sdn d}of ;'afn g]kfn qmflGtsf/L ls;fg ;+3
504
65= hut/fd w'Vjf g]kfn qmflGtsf/L ljBfyL{ ;+3
66= >Ldlt dLgf ;'Ajf g]=d=;+3
67= ;/:jtL jhLdo g]kfn dlxnf ;+3 -sf]iffWoIf_
68= hof kf7s ;lrj, g]kfn dlxnf ;+3
69= jzGtL l3ld/] g]kfn ls;fg ;+3
70= efg' l;Ub]n g]=ls=;+=
71= rGbf rf}w/L tdnf]kf
72= aljtf ofbj tdnf]kf o'jf k|m06
73= s'nfGb emf g]kfn k|hftGq ;]gfgL ;+3
74= dxfb]jk|;fb ofbj g]kfnL sf+u|];
75= nf]s]z 9sfn g]kfnL sf+u|];
76= gLef zfx ;befjgf kf6L{
77= /fwf sfo:y ;befjgf kf6L{
78= z}n dxtf] ;befjgf kf6L{
79= ddtf dxf;]7 ;befjgf kf6L{
80= /f]zg d}of ;'afn g]kfn qmflGtsf/L o'jf ;+3
81= ;hgf ;'afn g]kfn qmflGtsf/L dlxnf ;+3
82= uLtf u'?ª clvn g]kfn 6«]8 o'lgog dxf;+3
83= eLdgfy zdf{ o'jf ;+3 -g]kfn_
84= OZj/ v8sf /f=k|=kf6L{ 6«]8 o'lgog
85= cDa' l;+x /f7f}/ /f=k|=kf=6«]8 o'lgog
86= ;'dg ofbj dw];L ljBfyL{ kmf]/d, g]kfn
87= 5qb]j kl08t g]=lj=d~r
88= df]xDdb o';'km ;fkmL dw]zL o'jf kmf]/d g]kfn
89= clgtf pk|]tL sf7df8f}+ skg
90= nIdL kl/of/ g]kfnL sf+u|]; ;ef;b
91= 8f=uf}/Lz+s/ nfn bf; /fli6«o Ho]i7 gful/s ;+:yf ;~hfn
92= sdnf k/fh'nL ;+sNk g]kfn
93= 5q k|wfg /fli6«o Ho]i7 gful/s ;+:yf
94= /Ltf kGt /fli6«o Ho]i7 gful/s ;+:yf
95= clDasf s]=;L= /fli6«o Ho]i7 gful/s ;+:yf
96= ab|Lk|;fb ltdlN;gf /fli6«o Ho]i7 gful/s ;+:yf
97= >Lw/ nfld5fg] /fli6«o Ho]i7 gful/s ;+:yf 98= pQd e08f/L /fli6«o Ho]i7 gful/s ;+:yf
99= dgf]x/ pk|]tL /fli6«o Ho]i7 gful/s ;+:yf
505
100= OZj/Lk|;fb vltj8f t]h lagfos h]i7 gful/s ;d'x, uf]7f6f/
101= s[i0feQm >]i7 cfzk'/]Zj/ h]i7 gful/s ;d"x
102= cufyf yfkf ;]tf] u'/fF; /fli6«o afn ljsf; ;]jf
103= dLgfIfL bfxfn lbJo cÍ'/ afn ljsf; k|= cg';Gwfg s]Gb|
104= 5ljnfn ljZjsdf{ ;ef;b\
105= ;'lgtfb]jL /fd MDDF106= nvgnfn /hs MDDF107= af]daxfb'/ ljZjsdf{ DNF108= r'8fd0fL h+unL GEFONT109= hLjg kl/of/ LANCAU NEPAL 110= uf]ljGb g]kfnL ;ef;b
111= k'is/ vftL WLEG112= dLg ljZjsdf{ g]kfn blnt ;+3
113= /]0f' l;hfklt blnt dlxnf ;+3
114= rqmdfg ljZjsdf{ blnt ;]jf ;+3
115= df]tLnfn g]kfnL blnt sNof0f ;+3
116= uhfw/ ;'gf/ blnt ;]jf ;+3
117= eQm ljZjsdf{ g]kfn /fli6«o blnt ;dfh sNof0f ;+3
118= hut ljZjsdf{ g]=s=kf=Pdfn]
119= ltns kl/of/ P=g]=s=kf=dfcf]jfbL, blnt d'lQm df]rf{ -;ef;b\_
120= kb\dnfn ljZjsdf{ ;ef;b\
121= nfnaxfb'/ ljZjsdf{ d'lQm ;dfh g]kfn
122= /fdnfn lj=s= /f=b=cfof]u
123= hfgsL a/fx /f=b=cfof]u
124= 8f=Zofddl0f clwsf/L g]kfn cfo'j]{b lrlsT;s ;+3
125= 8f=bfdf]b/ clwsf/L :jf:Yo If]q ;'wf/ ;xof]u sfo{qmd
126= 8f=cldt e08f/L lh=l6=h]8 -:jf:Yo sfo{qmd_
127= b]jL axfb'/ >]i7 :jtGq
128= a'jf/fd x'dfufO{ g]kfn kmdf{:o"ltsn P;f]l;o;g
129= cf]dk|;fb pkfWofo g]kfn :jf:YosdL{ ;+3
130= /fdhL l3ld/] g]kfn :jf:YosdL{ ;+3
131= ;/nf s]=;L= g]kfn gl;{ª ;+3
132= a;GtL yfkf g]kfn gl;{ª ;+3
133= h'Ajf ;f]/]g ;ef;b\
506
134= 8f=ab|L/fh kf08] hg :jf:Yo lj1, g]kfn :jf:Yo cy{zf:q ;+3
135= s]=s]=l;+x lh=6L=h]8=
136= k/z'/fd >]i7 g]=h=:jf:Yo ;+3
137= ;'lbk kf]v/]n lh=l6=h]8
138= 8f=s]bf/ g/l;+x s]=;L= g]kfn lrlsT;s ;+3
139= ch{'g sfsL{ kf6g :jf:Yo lj1fg k|lti7fg
140= s]bf/k|;fb a/fn kf6g :jf:Yo lj1fg k|lti7fg
141= 8f=;'/h dfy]df g]kfn 8]G6n P;f]l;o;g
142= 8f=eujfg sf]O/fnf lq=lj=lzIf0f c:ktfn
143= 6]saxfb'/ /}sf blnt u}/;/sf/L ;+:yf dxf;+3
144= tLy{ ljZjsdf{ blnt u}/;/sf/L ;+:yf dxf;+3
145= /GhLt sgf}lhof blnt u}/;/sf/L ;+:yf dxf;+3
146= uf]ljGb wjn blnt u}/;/sf/L ;+:yf dxf;+3
147= ;+ho s'df/ kf;L blnt u}/;/sf/L ;+:yf dxf;+3
148= OGb|k|;fb xl/hg blnt u}/;/sf/L ;+:yf dxf;+3
149= k/z'/fd xl/hg blnt u}/;/sf/L ;+:yf dxf;+3
150= ;'efjlt wjn blnt u}/;/sf/L ;+:yf dxf;+3
151= d]gsf l;= blnt u}/;/sf/L ;+:yf dxf;+3
152= /fhf s'df/L blnt u}/;/sf/L ;+:yf dxf;+3
153= ;'dg kf}8]n blnt u}/;/sf/L ;+:yf dxf;+3
154= /fh]Gb| ljZjsdf{ blnt u}/;/sf/L ;+:yf dxf;+3
155= tLns >LkfOnL blnt u}/;/sf/L ;+:yf dxf;+3
156= /fhdgk|;fb xl/hg blnt u}/;/sf/L ;+:yf dxf;+3
157= e/tk|;fb xl/hg blnt u}/;/sf/L ;+:yf dxf;+3
158= uf]/vgfy xl/hg blnt u}/;/sf/L ;+:yf dxf;+3
159= /fdz/0f /}bf; blnt u}/;/sf/L ;+:yf dxf;+3
160= cf]dk|sfz b';fb blnt u}/;/sf/L ;+:yf dxf;+3
161= ch'{g jufn] blnt u}/;/sf/L ;+:yf dxf;+3
162= ljZj]Zj/ /hs blnt u}/;/sf/L ;+:yf dxf;+3
163= a'jf/fd Kof;L blnt u}/;/sf/L ;+:yf dxf;+3
164= dfnf uf]tfd] blnt u}/;/sf/L ;+:yf dxf;+3
165= dxftd rdf/ blnt u}/;/sf/L ;+:yf dxf;+3
166= e'if0f ;fu/ >]i7 n'dlGtM cfjf;sf] nflu ;xof]u ;d'x
167= lagf jh|frfo{ g]kfn dlxnf Pstf ;dfh
168= ;df ah|frfo{ n'dlGt
507
169= /fh' tfdfª g]kfn a;f]af; j:tL ;+/If0f ;dfh
170= x's'daxfb'/ nfdf g]kfn a;f]af; j:tL ;+/If0f ;dfh
171= nfnaxfb'/ sfsL{ g]kfn a;f]af; j:tL ;+/If0f ;dfh
172= /fh]Gb| v]tfg ;ef;b
173= efis//fh /fhsl0f{sf/ FNCCI 174= eLdfh'g{ cfrfo{ lj1
175= kz'klt d'/f/sf FNCCI 176= d]3gfy Gof}kfg] FNCCI177= s'd'b b'u8 FNCCI178= s'nk|;fb kf08] FNCCI179= nf]s laqmd yfkf FNCCI180= OGb| k|;fb cfrfo{ g]kfn jfg l6=eL=
181= ;ljg dxh{g g]kfn jfg l6=eL=
182= z'sb]j rfkfufO{ P=la=;L=l6=eL=
183= df]xg 9'Ë]n P=la=;L=l6=eL=
184= ;'/]z cfn]du/ ;ef;b\
185= /fdaxfb'/ yfkfdu/ ;ef;b\
186= ;f]df /fO{ /f=cf=h=dlxnf dxf;+3
187= ;'gLn s'df/ ld> efiff ;+/If0f tyf k|a{4g s]Gb| g]kfn
188= g'a'{ z]kf{
189= km'k'5]Da] z]kf{ g]kfn af}4 dxf;+3
190= z+s/ lnDa' nf]s'gLk
191= lxt]z 3n] nf]s'gLk
192= dgk|;fb ;'g'jf/ ;'g'jf/ ;]jf ;dfh
193= nf]slk|o ;'g'jf/ ;'g'jf/ ;]jf ;dfh
194= >[hgf ;'g'jf/ ;'g'jf/ ;]jf ;dfh
195= e/t s'df/ >]i7 g]kfn cflbjf;L hghflt o'jf ;+3
196= ;'bz{g rf}w/L g]kfn cflbjf;L hghflt o'jf ;+3
197= 8f=r'Gbf snfrfo{ nf]stflGqs g]jfMld;f
198= lbn s'df/ ;'g'jf/ ;'g'jf/ ;]jf ;dfh
199= ljdns'df/ km'ofFn PS;gP8 g]kfn
200= dgk|;fb jfUn] sf7df8f}+ ljZjljBfno
201= s]bf/eQm dfy]df k"j{ pks"nklt, lq=lj=lj=
202= afa'/fd clwsf/L g]kfn /fli6«o lzIfs ;Fu7g
203= s[i0fk|;fb 9sfn g]kfn lzIfs o'lgog
508
204= /fh]z xdfn PS;gP8 g]kfn
205= a;Gt s'df/ kf]v/]n PS;gP8 g]kfn
206= k|tfk kf}8]n lqe'jg ljZjljBfno, ljBfyL{
207= nId0f nD;fn cg]/f:jljo'
208= ljBfgfy sf]O/fnf lq=lj=lzIffzf:q
209= k|bLk kf}8]n g]=lj=;+3
210= n'dsfGt e08f/L g]=sf=u'NdL
211= lty{ nfdf g]=lj=;+3
212= x]daxfb'/ lai6 k|]; tyf ;dfrf/ ;+:yf;Fu cfa4
213= uf]s'nk|;fb kf}8]n k|]; tyf ;dfrf/ ;+:yf;Fu cfa4
214= ;'/]z cfrfo{ k|]; tyf ;dfrf/ ;+:yf;Fu cfa4
215= 3d]{Gb| emf k|]; tyf ;dfrf/ ;+:yf;Fu cfa4
216= lji0f' zdf{ -1afnL_ k|]; tyf ;dfrf/ ;+:yf;Fu cfa4
217= kbd l;+x sfsL{ k|]; tyf ;dfrf/ ;+:yf;Fu cfa4
218= /fds[i0f dfgGw/ k|]; tyf ;dfrf/ ;+:yf;Fu cfa4
219= s}nfz l;/f]l/of k|]; tyf ;dfrf/ ;+:yf;Fu cfa4
220= tf/fgfy bfxfn k|]; tyf ;dfrf/ ;+:yf;Fu cfa4
221= ;'lznsfhL jflgofF pkef]Qmf lxt ;+/If0f d~r
222= Clifs]z bfxfn gful/s b}lgs
223= /fdaxfb'/ uf}td pkef]Qmf lxt ;+/If0f d~r
224= /fdrGb| l;Dv8f pkef]Qmf lxt ;+/If0f d~r
225= 8f=uf]kfnk|;fb bfxfn pkef]Qmf lxt ;+/If0f d~r
226= Hof]lt jflgof pkef]Qmf lxt ;+/If0f d~r
227= ef]nf kf]v/]n pkef]Qmf lxt ;+/If0f d~r
228= e"if0f ;fu/ >]i7 n'dlGt M cfjf;sf] nflu ;xof]u ;d'x
229= ljgf jh|frfo{ g]kfn dlxnf Pstf ;dfh
230= ;df jh| n'dlGt
231= /fh' tfdfª g]kfn a;f]af; a:tL ;+/If0f ;dfh
232= x's'd axfb'/ nfdf g]kfn a;f]af; a:tL ;+/If0f ;dfh
233= nfn axfb'/ sfsL{ g]kfn a;f]af; a:tL ;+/If0f ;dfh
234= Dr. Amena Mohin Professor, Dept, Int' Relatioin Dhaka, Bangladesh
235= Sushmita S. Preetha 236= Kumkum Sengeri237= Fawzia Khondker
509
238= Amirita N. Joshi 239= Nimalka Fernando 240= Dr. V. Rukmairoo 241= Dr. Amrita Chhachhi 242= Meghana Gulathelanka 243= Dr. D. Gabriele 244= Kamla Bhasin 245= Dina Siddiqi246= Khushi Kabir247= V. Geetha 248= Meera Chandhoke Delhi University 249= Parbati Rasaili
250= Mohammadi Siddiqi
251= Shmila Abeysekera
252= Padma Aryal
253= Onasari Gharti Magar
254= h'g]nL >]i7 gf/L ;Lk ;[hgf s]Gb|, x]6f}8f
255= ;'lgtf bg'jf/ P6ljg
256= OGb|dfof u'?Ë P6ljg
257= a]g'dfof u'?Ë P6ljg
258= hfg'sf a/fn zlQm ;d'x
259= /fdnfn >]i7
260= 8f= ;/f]h k|;fb lzIf0f c:ktfn
261= dft[sf b]jsf]6f sf]lzz
262= a]aL gsdL{ df=:jf=:of=d=g+=
263= 8f=kz'klt dxt
264= 8f=;'/]Gb| z]/rg dfgl;s c:ktfn
265= gj/fh pkfWofo l6=lk=cf]=g]kfn
266= ;+ud kl/of/ ;fd'bflos df=:j=;]jf s]Gb|
267= ;]/sfhL u'?Ë ;fd'bflos df=:j=;]jf s]Gb|
268= cfª k'6L z]kf{
269= Dr. En Perera National Mental Heath Network270= Rupak Gautam National Mental Heath Network271= gf/fo0f a]Naf;] IUCN272= k|f=8f=k|df]b s'df/ emf lq=lj=, sLlt{k'/
510
273= clwjQmf Pg=lj=yfkf IUCN274= /d]z k|;fb e';fn
275= k|df]b s'df/ 608g
276= emns zdf{ ;fksf]6f :ofªhf
277= wlgZj/ kf}8]n c3fFvfFrL
278= /d]zk|;fb uf}td s[lif tyf ;xsf/L dGqfno
279= bLks cfrf{/ /]l8of] ;u/dfyf
280= k|sfz s'df/ zdf{ /]l8of] ;u/dfyf
281= cd[t v/]n /]l8of] ldld{/]
282= gf/fo0f Gof}kfg] /f;;
283= wd]{Gb| emf g]kfn kqfsf/ dxf;+3
284= lzvf >]i7 Water Aid Nepal285= /fh]Gb| cof{n FEDWASUN
286= ;~ho clwsf/L Water Aid 287= /ljg nfn >]i7 Water Aid 288= e"if0f t'nfw/ jftfj/0f / hg:jf:Yo ;:yf
289= nhgf dfgGw/ n'dlGt
290= lq/Tg dfgGw/ NGO Forum
291= cgldsf l;+x NEWAH
292= /tg a'9fyf]sL NEWAH
293= /fdhL bfxfn FNJ 294= k|]dk|;fb e§/fO{ /]l8of] g]kfn
295= a;Gt k|;fb clwsf/L Pro Public 296= dx]z /;fOnL NEWAH
297= /fh]z bfxfn uf]/vfkq
298= e/t clwsf/L NEWAH
299= bLks cfrfo{ CIN
300= lblnk yfkf du/ g]kfn 6]lnlehg
301= ;'dg >]i7 S.T.V. 302= af;'b]j ltdnl;gf S.T.V. 303= clgn af]u6L K.T.V. 304= /fh' ltdn;Lgf K.T.V. 305= pd]z kf08] g]jf
306= efg'eQm cfrfo{ /fli6« dfjg clwsf/ cfof]u
307= kf]if0f s]=;L= g]kfn kqsf/ dxf;+3
511
308= /fdhL bfxfn g]kfn kqsf/ dxf;+3
309= uf]ljGb cfrfo{ g]kfn kqsf/ dxf;+3
310= tf/fgfy cfrfo{ g]kfn kqsf/ dxf;+3
311= ;'/]z cfrfo{ g]kfn kqsf/ dxf;+3
312= >L cfrfo{ /fli6«o ;"rgf cfof]u
313= plh/ du/ g]kfn kqsf/ dxf;+3
314= ljgo s'df/ s;h' /fli6«o ;"rgf cfof]u
315= ;ljtf e08f/L j/fn /fli6«o ;"rgf cfof]u
316= gf/fo0f Gof}kfg] /f;;
317= ;'/h e§/fO{ g]kfn kqsf/ dxf;+3
318= bLks cfrfo{ ;fd'bflos ;"rgf g]6js{
319= lzj nD;fn g]kfn k|]; o'lgog
320= /d]z jfUn] ;u/dfyf 6]lnlehg
321= t]hs'df/ zdf{
322= gljg d'gL :yflkt Od]h 6]lnlehg
323= cd[t e§ ;u/dfyf 6]lnlehg
324= b'uf{ vgfn sflGtk'/ b}lgs
325= kml0fGb| bfxfn b sf7df08f}+ kf]i6
326= ;"o{ ls/0f hglbzf b}lgs
327= OZj/L ;'j]bL /fhwfgL b}lgs
328= czf]s bfxfn Pla;L l6=eL=
329= kjgjiff{ zfx g]kfn l6=eL=
330= dx]Gb| lji6 Od]h Rofgn
331= an/fd kf08] sf/f]jf/ b}lgs
332= af]dnfn lu/L pHofnf] g]6js{
333= zf]df >]i7 g]kfn 6]lnlehg
334= lbjfs/ afurGb g]kfn kqsf/ dxf;+3
335= Tine Johanne Margrethe Erecius
3F, Denmark
336= Hanne Nielsen 3F, Denmark337= Chenette Ena Hansen 3F, Denmark338= Hanne Jensen 3F, Denmark339= Hanne Elisabeth Sandager 3F, Denmark340= Pernille Moesgard
Gundestrup3F, Denmark
512
341= Tine Villsen Eshoj 3F, Denmark342= Inge Kristine Hyldahl 3F, Denmark343= Elisabeth Bertelsen 3F, Denmark344= Jette Hedegaard 3F, Denmark345= Else Rahbek Warming 3F, Denmark346= Anita Marianne Grosen 3F, Denmark347= Henriette Pedersen 3F, Denmark348= Lotte Jensen 3F, Denmark349= Belimaya Ghale Gefont350= Sita Lama Gefont351= ªldGb| bfxfn hnjfo' kl/jt{g zf]wstf{
352= s]zjs'df/ zdf{
353= k|ltef >]i7 PS;g P8 g]kfn
354= k|Hjn cfrfo{ g]kfn /]8qm;
355= bof/fd kf]v/]n Nepal Christian Relief Services356= Pn=lj=yfkf cfO=o'=l;=P;
357= gf/fo0f j]Njf;] efO{ o"=l;=Pg=
358= Jackie Macphevson FNI359= Brian Peniston TMI360= Abdullah Miya Kantipur Daily 361= Bishnu Hari Wagle Co-Action Nepal 362= Babin Lamichanne Mission East363= Jeolare Josse British Embassy 364= Dev Man Hirachan NRNA-ICC365= Ganesh Ijam NRNA ICC 366= Clif zfx gf:6
367= 8f= pbo/fh zdf{ ;lrj, jftfj/0f dGqfno
368= s]bf/rGb| zdf{ ;Nnfsf/, jftfj/0f dGqfno
369= dbg df]xg rf}w/L
370= kbd hf]zL g]kfn /f=lj=k]m8/]zg
371= clegj s'df/ rf}w/L g]kfn /fli6«o ljBfyL{ km]8]/]zg
372= k|lbk v8\sf xfd|f] ;+ljwfg
513
cg';"rL – !@
;+ljwfg;ef ;b:ox¿sf] -@)^% kmfu'0f–r}q_ /fo ;'emfj ;+sng 6f]nLaf6 k|fKt df}lns clwsf/ tyf lgb]{zs l;4fGt ;ldlt;“u ;DalGwt ;'emfjx¿
6f]nL g+= ! � /f]huf/Lsf] Uof/]G6L ul/g'kg]{ . � s[lif ahf/sf] Joj:yf ul/g'kg]{ . � dlxnf, cflbjf;L hghflt, blnt, dw]zL, lk5l8Psf] If]qsf] nflu ljz]if cf/If0f ul/g'kg]{ . � ljutsf] gful/stf ljt/0f k|s[of q'l6k"0f{ ePsf]n] ;f] ;Rrfpg' kg]{ . � lj/f]w k|bz{gsf] ?kdf x'g] rSsfhfd / pBf]uwGbf snsf/vfgf tyf z}lIfs ;+:yf aGb ug]{
kl/kf6Lsf] cGTo ug'{kg]{ . � b08xLgtfsf] cGTo ug'{kg]{ . � dlxnf lj?4 lx+;fsf] cGTo x'g'kg]{ . � dfgj a]rljvg tyf anfTsf/ ;DaGwL sfg"g s8f k|fs[ltsf] agfpg' kg]{ . � /fHosf] x/]s c+udf dlxnfsf] %) k|ltzt k|ltlglwTjsf] Joj:yf x''gkg]{ . � bfOhf] k|yf nufot o; k|sf/df s'k|yfx¿sf] cGTo x'g'kg]{ . � ;a} lsl;dsf ckfËx¿sf nflu eQfsf] Joj:yf x'g'kg]{ . � ckfËx¿sf nflu of]Uotf / Ifdtfsf cfwf/df /f]huf/Lsf] Joj:yf x'g'kg]{ . � :jf:Yo, lzIff / /f]huf/LnfO{ df}lns clwsf/sf] ?kdf Joj:yf ul/g'kg]{ . � Psn -ljwjf_ dlxnfnfO{ Psn x'gf;fy eQfsf] Joj:yf ug'{kg]{ . � j[4÷h]i7 gful/sx¿sf nflu ljz]if gLlt to ug'{kg]{ . � afn >dzf]if0fsf] cGTo x'g'kg]{ . � of}g zf]if0fsf] cGTo x'g'kg]{ . � ;a} k|sf/sf lje]bsf] cGTo x'g'kg]{ . � ;a}sf] xs clwsf/sf] ;+/If0f x'g'kg]{ . � bf]xf]/f] gful/stfsf] cGTo ug]{ Joj:yf ug'{kg]{ . � dft[efiffdf k|f/lDes lzIff kfpg] Joj:yf ug'{kg]{ . � 5f]/f ;/x 5f]/LnfO{ k}t[s ;DklQsf] clwsf/ x'g'kg]{ . � n}lËs lje]bsf] cGTo x'g'kg]{ . � cfdfsf] gfdaf6 ;d]t gful/stf kfpg] Joj:yf x'g'kg]{ . � blnt u}/blnt gfdfs/0fsf] cGTo x'g'kg]{ . � ufF;, af; / skf;sf] Uof/]G6L x'g'kg]{ . � ls;fgnfO{ cfˆgf] pTkfbgsf] d"No cfkm} tf]Sg] clwsf/ x'g'kg]{ . � vfg]kfgL / l;+rfO{sf] clwsf/ ;'lglZrt x'g'kg]{ . � o'jf ;DaGwL 5'§} ljz]if gLlt to ug'{kg]{ . � ;a} gful/sx¿sf] dfgj clwsf/sf] /Iff x'g'kg]{ . � Go"gtd Ps 3/ Ps /f]huf/sf] gLlt nfu" ul/g'kg]{ . � wfld{s clwsf/sf] ;'lglZrt x'g'kg]{ . � /f]huf/d"ns Joj;flos lzIffsf] Joj:yf ul/g'kg]{ .
514
6f]nL g+= @ � lzIff, :jf:Yo, ufF;, af;, skf;, /f]huf/L, ;'/Iff df}lns xssf] ?kdf /xg' kg]{ . � ;a}vfn] lje]bx¿sf] cGTo x'g'kg]{ . � afFRg kfpg] xs ;'/lIft ug{sf nflu rflxg] Go"gtd zt{ /fHon] k"/f ug'{kg]{ . � hgtfsf nflu gful/s tyf /fhg}lts clwsf/ tyf cfly{s, ;fdflhs, ;fF:s[lts nufot
cfwf/e"t dfgjclwsf/nfO{ gofF ;+ljwfgdf sfof{Gjog u/fpg] k|s[of / k4lt ;lxt Joj:yf ug'kg]{ .
� s[lifnfO{ cfw'lgsLs/0f u/L cf}Bf]lus /fi6«df ?kfGt/0f u/fpg] gLlt cjnDag ul/g'kg]{ .
6f]nL g+= # � ufF;, jf;, skf;, lzIff, :jf:Yo, /f]huf/, zflGt ;'/Iff, ljsf;, ;fdflhs ;'/Iffsf
dfGotfnfO{ df}lns clwsf/ / /fHosf] lgb]{zs l;4fGtleq ;d]l6g' kg]{ . � hgtfsf] /fHok|ltsf] st{Josf] klg Joj:yf ul/g' kg]{ .
6f]nL g+= $ � hdLg÷Ifltk"lt{÷;§fegf{ pknAw u/fpg'kg]{ / hdLg afFemf] /fVg]nfO{ b08 hl/jfgf ul/g' kg]{ . � cfly{s qmflGtnfO{ d'Vo sfo{ef/ agfO{ s[lif, hn;|f]t, ko{6g If]qsf] ljsf;nfO{ k|fyldstfdf
/fvL cf}Bf]lus ljsf;df hf]8 lbg'kg]{ . � >ldssf] cfly{s j[4L / ;fdflhs ;'/Iffsf] aGbf]a:t ub}{ ljkGg ju{sf] hLjg:t/ psf:g]
sfdnfO{ /fHon] k|fyldstfdf /fVg'kg]{ . � df}lns clwsf/sf] Uof/]06L, ;+3 ;Fu7g ug]{ :jtGqtf, dfgj clwsf/sf] k|Tofe"lt, e]nf
;Dd]ng, lj/f]w k|bz{g ug]{ :jtGqtf, ;'/Iffsf] k|Tofe"lt, cfjlws lgjf{rg, k|]; tyf k|sfzg :jtGqtf, ax'njfb, ax'bnLo Joj:yfsf] k"0f{?kn] k|Tofe"lt ub}{ ljlwsf] zf;g :yflkt ug'{kg]{ .
� afn clwsf/sf] Uof/]06L ub}{ ;a} vfn] afn>d lgif]w ul/g'kg]{ . � lnËe]bsf] k"0f{ ;dfKtL, dlxnf dfly x'g] ;a} vfn] lje]bsf] cGTo, ;a} If]qdf dlxnf
;xeflutfsf] Uof/]06L, bfOhf] k|yfdf s8fO{sf ;fy k|ltjGw, dlxnf lj?4 lx+;fsf] cGTosf] Joj:yf ul/g'kg]{ .
� SofG;/, d[uf}nf, x]kf6fOl6;, d'6', P8\;, j|]g 6\o"d/ h:tf 7"nf /f]usf] pkrf/sf] ;Dk"0f{ lhDdf /fHon] lng] / cfwf/e"t :jf:Yo ;]afnfO{ k"0f{ ?kdf lgMz'Ns agfOg'kg]{ .
� ;dfg >dsf] ;dfg Hofnf x'g''kg]{, >ldssf] Go"gtd Hofnf lgwf{/0f ug'{kg]{ / zf/Ll/s tyf dfgl;s >d aLr /x]sf] lje]bnfO{ Go"gtd ljGb'df emfg'{kg{]{ .
6f]nL g+= % � k|fs[lts >f]t ;fwg / hn;Dkbfdfly hgtfsf] clwsf/ / kx'Frsf] ;+j}wflgs Joj:yf x'g'kg]{ . � anfTsf/L, e|i6frf/L, r]nLj]6L a]rljvg ug]{, /fi6«b|f]xL, hgb|f]xLnfO{ d[To'b08sf] ;hfo lbg]
Joj:yf x'g'kg]{ . � aGb, x8tfn, rSsfhfd, lgif]lwt /fi6« 3f]if0ff ug'{sf;fy} b08lxgtfsf] cGt x'g'kg]{ . � !@ sIff;Dd dft[efiffdf ;/sf/L tj/af6 k7gkf7g ug]{ Joj:yf x'g'kg]{ . dft[efiffsf]
lzIffnfO{ clgjfo{ agfOg'kg]{ . � dlxnfnfO{ %) k|ltzt clwsf/ ;'lglZrt ug'{kg]{ . � ljZj ljBfno;Dd ljleGg hfthfltsf] efiffaf6 k7g kf7g ug{ kfpg'kg]{ . � b}jL k|sf]kdf k/]sfnfO{ k'g/jf;sf] ;+j}wflgs Joj:yf x'g'kg]{ .
515
� lzIfsnfO{ klg sd{rf/L ;/xsf] ;]jf ;'ljwfsf] Joj:yf ul/g'kg]{ . � k}t[s ;DklQdf dlxnfnfO{ k'?if ;/x ;dfg clwsf/sf] Uof/]06L x'g'kg]{ . � bf]xf]/f] lzIff gLltsf] cGTo ub}{ lzIffnfO{ j}1flgs, Joj;flos / /f]huf/d'ns agfOg'kg]{ . � ufF;, afF;, skf;, lzIff, :jf:Yo, /f]huf/, vfB ;Dk|e'tf / ;'/Iff df}lns clwsf/sf] ?kdf
Uof/]06L x'g'kg]{ . � ;Dk"0f{ c;dfgtf, hftLo e]befj, 5'jf5't / ;a}vfn] plTk8gsf] cGTo;lxt ;dfg cj;/sf]
Uof/]06L x'g'kg]{ . � j[4j[4f, ckfË / cgfy afnaflnsfsf nflu ljz]if Joj:yf x'g'kg]{ . � lqefifL gLlt nfu" x'g'kg]{ . � cfdfsf] gfdaf6 gful/stf k|fKt ug]{ Joj:yfsf] Uof/]06L x'g'kg]{ . � 3/]n' lx+;fsf] cGTo ug{ ;+j}wflgs Joj:yf x'g'kg]{ . � Psn dlxnfsf] nflu ;+ljwfgdf ljz]if Joj:yf x'g'kg]{ .
6f]nL g+= ^ � hghLljsf;Fu k|ToIf ;/f]sf/ /fVg] uf+;, jf;, skf;, lzIff, :jf:Yo, /f]huf/, zflGt ;'/Iff,
ljsf; / ;fdflhs ;'/Iffsf dfGotfnfO{ ;d]6L b]zdf cu|ufdL /fhg}lts, cfly{s / ;fdflhs kl/jt{g ;'lglZrt ug{ lgb]{zs l;4fGt tyf /fHosf] gLltx¿ sfof{Gjogsf nflu hgtfsf] /fHok|ltsf] st{Josf] af/]df ;+ljwfgdf g} ls6fg x'g'kg]{ .
� dlxnf lx+;f lj?4 s8f sf/jfxL d[To"b08 ;d]tsf] Joj:yf x'g'kg]{ . � j}1flgs e"ld;'wf/, cfw'lgs s[lif k|0ffnL Pj+ s[lifdf cfwfl/t pBf]usf] :yfkgf ug]{ af/]df
;+ljwfgdf g} pNn]v x'g'kg]{ .
6f]nL g+= & � df}lns clwsf/sf] k"0f{ Uof/]G6L ug'{kg]{ . � ufF;, af;, skf; / lzIff, :jf:Yo, ;+rf/ tyf ;"rgf / /f]huf/Lsf] Joj:yf ug'{kg]{ . � ;fdflhs Gofo, dlxnf, blnt, ckfË / cNk;+Vos hfthftLsf] xslxt :ki6 ?kdf pNn]v
x'g'kg]{ . � /fHosf lgb]{zs l;4fGt tyf gLlt k|efjsf/L ?kdf sfof{Gjog ul/g'kg]{ . � :jR5 jftfj/0fdf afFRg kfpg] / efjL k':tfnfO{, k|fs[lts ;Dkbf x:tfGt/0f ug{ kfpg] s'/fsf]
Uof/]G6L x'g'kg]{ . � dft[efiffdf lzIff, cfˆgf] wd{ ;+:sf/ hf]ufpg] / ljsf; ug]{ clwsf/ x'g'kg]{ . � zflGt, ;'/Iff, vfB ;Dk|e'tf / ;a}vfn] ljsf;sf] ;'ljwf lgb]{zs l;4fGtn] Uof/]G6L ug'{kg]{ .
6f]nL g+= * � /fHosf lgb]{zs l;4fGtdf :yfgLo >f]t / ;fwgsf] pkof]unfO{ a9fjf lbg] s'/f pNn]v
ug'{kg]{ . � dlxnf, blnt, o'jf, j[4 / ckfËx¿sf] xs ;'/lIft x'g'kg]{ . � dlxnf ;DaGwL xs k}t[s ;DkQLdf ;dfg clwsf/ Jojxf/df nfu" x'g'kg]{, � dlxnfnfO{ lj1fkgsf] ;fwg agfpg gkfOg] Joj:yf x'g'kg]{, � dlxnf -kfl/jfl/s_ cbfntsf] Joj:yf x'g'kg]{ . � anfTsf/LnfO{ hGds}bsf] ;hfo x'g'kg]{ . � r]nLj]6L j]rljvg h:tf] ck/fwLnfO{ s8f sf/jfxLsf] Joj:yf x'g'kg]{ .
516
� Psn dlxnfnfO{ >Ldfgsf] d[To' ePs} ldltaf6 ljw'jf eQfsf] Joj:yf x'g'kg]{ . � 3/]n' lx+;fsf] cGTo x'g'kg]{ . � afn ljjfx / cgd]n ljjfx lj?4 s8f sfg"g agfpg' kg]{ . � bfOhf] k|yf / 3'D6f] k|yfnfO{ /f]s nufOg'kg]{ . � pRr lzIff;Dd dlxnfnfO{ lgMz'Ns ug'{kg]{ . � /fHosf] ;Dk"0f{txdf dlxnfx¿sf] ;Ddfghgs k|ltlglwTjsf] Uof/]06L ul/g'sf ;fy} cf/If0f /
ljz]ifflwsf/ nfu" x'g'kg]{ . � sfdsf] kfl/>ldstfdf ;dfgtfsf] Uof/]06L ug'{kg]{ . � cfdfsf] gfdaf6 gful/stf kfpg] Joj:yf ;+ljwfgd} pNn]v x'g'kg]{ . � :jf:Yo, lzIff / /f]huf/ dlxnfsf] ljz]if clwsf/sf] ?kdf :yflkt ug'{kg]{ . � blnt lj?4 5'jf5't ug]{nfO{ /fHon] s8f sf/jfxL ug'{kg]{ . � efjL ;+ljwfgdf blnt zAb x6fOg' kg]{ . � blntsf] cfly{s cj:yf x]l/sg Ps 3/ Ps /f]huf/Lsf] Joj:yf x'g'kg]{ . � blnt 5fqj[lQ klg cfly{s cj:yfsf cfwf/df ljt/0f ul/g' kg]{ . � cGt/hftLo ljjfxnfO{ dfGotf lbO{g'kg]{ . � k'vf}{nL k]zfnfO{ sb/ ub}{ ;do cg';f/ kl/dfh{g u/L cf}Bf]lulss/0f ul/g' kg]{ . � o'jf /f]huf/Lsf] Uof/]06L x'g'kg]{ . � j]/f]huf/L o'jfx¿nfO{ eQfsf] Joj:yf x'g'kg]{ . � sfdsf] nflu ljb]z hfg] gLltsf] cGTo ul/g'kg]{ . � j[4, ckfË, dfgl;s ;Gt'ng u'dfPsf, c;xfo / cgfyx¿nfO{ uf;, af;, skf;sf] Joj:yf
/fHon] ug'{kg]{ . � df}lns clwsf/sf] k"0f{ Uof/]G6L, ufF;, jf; / /f]huf/Lsf] Joj:yfsf] ;'lglZrttf tyf ;fdflhs
Gofosf] k|Tofe"lt x'g'kg]{ . � /fHosf lgb]{zs l;4fGt tyf gLlt k|efjsf/L ?kdf sfof{Gjog x'g'kg]{ . � /fi6«e/L Ps} lsl;dsf] lgMz'Ns lzIff k|0ffnL ckgfOg' kg]{ . � dft[efiffdf lzIff lng kfpg] Joj:yf x'g'kg]{ . � k|fljlws tyf lzkd"ns lzIff k|0ffnLsf] Uof/]06L /fHon] ug'{kg]{ . � lzIfs c:ktfnsf] Joj:yf x'g'kg]{ . � hUufsf] lglZrt xbjGbL tf]lsg'sf ;fy} e"ldxLgnfO{ /fHon] e"ldsf] Joj:yf ug'{kg]{ . � pTkfbgsf ;fwgx¿ lap, ljhg / s[lif cf}hf/ /fHon] pknAw u/fpg' kg]{ . � lgJof{hL ?kdf s[lif C0f pknAw u/fpg'kg]{ . � ljlzi6 lsl;dsf /f]u nfu]sf JolQmx¿nfO{ /fHoaf6} lgMz'Ns pkrf/sf] Joj:yf x'g'kg]{ .
6f]nL g+= ( � cf/If0f lbbf ul/aLnfO{ Pp6f k|d'v cfwf/ agfO{g'kg]{ . � /fHon] ufF;, af;, lzIff, :jf:Yo, /f]huf/ cflb cfwf/e"t cfjZostfsf] Uof/]06L ug'{kg]{ . � 3/]n' lx+;f, dlxnfdfly x'g] e]befj, bx]h k|yfsf] cGTo ug{ sfg"gL Joj:yf;lxt k|efjsf/L
sfof{Gjog ul/g'kg]{ . � xTof, ckx/0f, ;fj{hflgs :yndf ad ljikmf]6 u/L xflg gf]S;fgL ug]{nfO{ d[To'b08sf] ;hfo
x'g] u/L sfg"g aGg'kg]{ . � gful/stfsf] ;DaGwdf k|b]zn] hf/L ug{ ;Sg] jf g;Sg] eGg] s'/f :ki6 pNn]v ul/g'kg]{ .
517
6f]nL g+= !) o; ;ldltn] hgtfsf] ;'emfj l6kf]6 k|ltj]bgdf pNn]v u/]sf] 5}g .
6f]nL g+= !! � lzIff, :jf:Yo / /f]huf/Lsf] Uof/]06L x'g'kg]{ . � df5f dfg]{ hfltn] vf]nfgfnfdf lgjf{w ?kn] df5f dfg{ kfpg' \kg]{ . � of}g Joj;fonfO{ Joj;flos bfo/fdf Nofpg'kg]{ . � :yfgLo efiffdf ;/sf/L sfdsfh ug{ u/fpg kfpg'kg]{ . � ;/sf/n] k7fpg] a}b]lzs /f]huf/Ldf sf]6f k|0ffnLsf] Joj:yf ul/g'kg]{ . � hf]lvdk"0f{ sfd ug]{nfO{ ljz]if ;'/Iffsf] Joj:yf x''g'kg]{ . � juL{o cf/If0f /fHosf ;a} If]qdf cfjZos kg]{ t/ lglZrt cjlwsf nflu dfq x'g'kg]{ . � d'Vo /fhdfu{, lzIf0f ;+:yfx¿, :jf:Yo ;+:yfx¿nfO{ zflGt If]q 3f]lift u/L aGb x8tfn
lgif]lwt If]q agfpg'kg]{ . � d'l:nd sfg"g agfpg' kg]{ . � ;+ljwfgdf gful/ssf st{Jo klg pNn]v x'g'kg]{ . � k|To]s g]kfnLnfO{ gful/stfsf] xs x'g] Joj:yf ug]{ . � uDeL/ ck/fwdf d[To'b08sf] Joj:yf x'g'kg]{ . � k"Flhut b08sf] Joj:yf x'g'kg]{ . � lzIfs, ljBfyL{, sd{rf/L nufot ;/sf/L tnj vfg] s'g} klg JolQm÷;d'bfo /fhgLltaf6
d'Qm x'g'kg]{ t/ ef]6 xfNg eg] kfpg' kg]{ . � ;/sf/L 8fS6/n] lSngLs rnfpg gkfpg] Joj:yf ul/g'kg]{ . � s[lif ahf/sf] Joj:yf x'g'kg]{ .
6f]nL g+= !@ � ufF;, af;, skf;, lzIff, :jf:Yo /f]huf/L nufotsf ljifonfO{ df}lns clwsf/sf] ?kdf
;+ljwfgdf g} Joj:yf ug{'kg{] . � ljwafnfO{ lbOg] eQf ljwjf ePsf] cj:Yff b]lv g} / j[4 eQf g]kfnsf] cf};t cfo'nfO{ cfwf/
dfg]/ pknAw u/fpg] Joj:yf x'g'kg{] . � gful/stf ljt/0f k|lqmofnfO{ cem j9L Jojl:yt ug{'kg{] .
6f]nL g+= !# � lzIff, :jf:Yo, ufF;, af;, skf;, /f]huf/L, ;'/Iff df}lns xssf] ?kdf /xg'kg]{ . � s/ ltg]{ k|0ffnLnfO{ df}lns st{Josf] ?kdf /fVg'kg]{ . � lje]b cGTo ug{ ;+ljwfgdf g} ;fdflhs r]tgf ;+jGwL sfo{qmd / k|efjsf/L sfg"gL Joj:yf
ug'{kg]{ . � df}lns st{Josf] ?kdf ;a} gful/s lzlIft, ;dfgtfsf] Jojxf/, e]befjsf] cGTo ug]{ . � ;a} ju{nfO{ g]kfnL eGg] efjgf hufpg'kg]{ . � /fHosf] x/]s c++udf ;dfg'kflts ;xefuL x'g'kg]{ . � /fi6«sf] lxtsf] nflu ;b}j lqmofzLn /xg'kg]{ .
518
6f]nL g+= !$ � o; ;ldltsf] k|ltj]bgdf ljt/Lt k|ZgfjnL ;+Vof pNn]v ePsf] t/, hgtfn] s] /fo lbP eGg]
jf/] pNn]v gePsf] .
6f]nL g+= !% eQmk'/
� eQmk'/ lhNNffnfO{ ;f+:s[lts ;Dkbf If]q 3f]if0ff u/L kf}/fl0fs snfo'Qm a;f]jf; If]q agfpg'kg]{ .
� pkef]Qmfsf] :jf:Yodf k|lts"n c;/ kg{] u/L ljiffbLsf] cTolws k|of]u e} /x]sf] s'/f ls;fgx¿af6} cfPsf]n] o;sf] k|of]u :jf:Yodf k|lts"n c;/ gkg{] u/L ug{ s[ifsnfO{ ljiffbL k|of]u ;DjGwL lgoldt tflnd / hg r]tgfd"ns sfo{s|d cleofgsf] ?kdf tTsfn ;~rfng ul/g'kg{] ;fy} h}ljs v]tLsf] ljsf; ul/g' kg{] .
� eQmk'/ lhNnfdf /x]sf cNk;+Vos hfltsf] klxrfg u/L plgx¿sf nflu ljz]if sfo{qmd nfu" ug'{kg]{ .
� ;jf/L b'3{6gf nufot cGo ljleGg sf/0fn] ckfË x'g ljjz gful/sx¿sf] ;+Vof klg a9\bf] b]lvPsf]n] ckfË k'g/:yfkgf s]Gb| vf]Ng' kg]{ ;fy} cGo nf]s sNof0fsf/L ckfË d}qL sfo{qmd ;+rfng ul/g' kg]{ .
nlntk'/ � 3/]n' lx+;f /f]Sg' kg]{] . � dlxnf / aRrfnfO{ dfg]{nfO{ d[To'b08sf] Joj:yf ;+ljwfgdf ug'{kg]{ . � 7"nf 7"nf cfof]hgf ;+rfng ubf{ hghflt nfeflGjt x'g'kg]{ . � hgtfnfO{ vfgf, gfgf / 5fgfsf] Uof/]G6L x'g'kg]{ . � /f]huf/Ldf dlxnfnfO{ k|fyldstf lbg'kg]{ . � hflt / efiffsf] s'/f dfgjLotfsf] s'/f ePsf]n] o;sf] /Iff x'g'kg]{ . � dlxnfnfO{ ljz]if xs clwsf/ lbg] jf/]df ;+ljwfgdf :ki6 pNn]v ug'{kg]{ . � dlxnfnfO{ oftgf lbg] / a]rljvg ug]{nfO{ s7f]/ b08sf] Joj:yf x'g'kg]{ . � k'?if / 3/kl/jf/af6 ckx]lnt dlxnfsf nflu ;+/If0fsf] Joj:yf x'g'kg]{ . � g]kfnL gful/stf a;fO{sf] cfwf/df xf]Og, j+zhsf] cfwf/df dfq} lbOg'kg]{ . � casf] Jofks nufgL hn;|f]tdf ug'{kg]{ . � dflg;dflg;df lje]b x'g] l6sfl6Kk0fL aGb x'g'kg]{ . � b]z d]/f] xf] eGg] efjgf ljsf; ul/g'kg]{ . � 5'jf5't ug]{ lj?4 s8f b08 ;hfosf] Joj:yf x'g'kg]{ . � dlxnf, blnt / hghfltnfO{ ;+ljwfgåf/f ljz]if ;+/If0f lbOg'kg]{ . � lzIff, :jf:Yo lgMz'Ns x'g'kg]{ . � g]kfndf hGd]sf] JolQm g]kfnL gful/s x'g'kg]{ . � dhb"/sf] hLjgofkgsf] Joj:yf, s|flGtsf/L e"ld;'wf/sf] sfo{fGjog, b08lxgtfsf] cGTo / ;a}
hfthfltnfO{ ;+/If0fsf] Joj:yf x'g'kg]{ . � ;+ljwfgn] hfthflt / efiffsf] ;+/If0f ug'{kg]{ . � ul/a, ;LdfGts[t / lgd'vfsf] d'2f Gofo sf]if dfkm{t ul/g'kg]{ . � blntnfO{ of]Uotfsf] cfwf/df gf]s/Lsf] Joj:yf ul/g'kg]{ .
519
� dlxnfdfly x'g] e]befjsf], gftfjfb / s[kfjfbsf] cGTo u/L blntnfO{ k5fl8 kfg]{ ;+:sf/sf] cGTo ul/g'kg]{ .
� j}b]lzs /f]huf/Ldf o'jfx¿ k7fpg] sfd /f]lsg'kg]{ . � ckf+usf] clwsf/ ;'lglZrt x'g'kg]{] . � ckf+unfO{ /fHosf] dflyNnf] lgsfodf k7fpg] gLlt aGg'kg]{] . � ;a}sf nflu Pp6} z}lIfs gLlt agfO{ x/]s efiffsf] ljZjljBfno vf]Ng'kg]{ . � ufpF:t/Lo j[4f>dsf] Joj:yf u/L ckf+u eQf vf/]hL ug]{ . � t];|f] lnËLn] klxrfg;lxt g]kfnL gful/stfsf] k|df0fkq kfpg' kg]{ . � k'/ftflTjs j:t'sf] ;+/If0f x'g'kg]{ .
sf7df8f}+ � ;dfgtfsf] ;'lglZrttf x'g'kg]{ . � j}olQms clwsf/sf] pkef]udf :jtGqtf x'g'kg]{ . � e]befj lj?2sf] clwsf/ x'g'kg]{ . � cfwf/e"t lzIff, :jf:Yo / /f]huf/sf] k|Tofe"tL x'g'kg]{ . � ufF;, af; / skf;sf] ;'lglZrttf x'g'kg]{ . � dlxnf, blnt, cflbjf;L, hghftL, cNk;+Vos, s0ff{nL If]qsf] ljz]if clwsf/ x'g'kg]{ . � zf]if0f lj?2sf] xs x'g'kg]{ . � 6«]8 o'lgog / ;fd'lxs ;f}bfjfhLsf] xs x'g'kg]{ . � afWosf/L >d lj?2sf] xs x'g'kg]{ . � afn>dsf] cGTo x'g'kg]{ . � ;fdflhs ;'/Iffsf] Joj:yf x'g'kg]{ . � cf/If0f cfly{s ;"rssf] cfwf/df x'g'kg]{ . � /fi6«k|d'v klg b08efuL x'g] Joj:yf ub}{ b08lxgtfsf] cGTo x'g'kg]{ . � ;a} ljsf; of]hgf ;xeflutfd"ns ?kdf ;+rfng x'g'kg]{ . � lgMz'Ns / ;dfg lsl;dsf] Joj;flos lzIffsf] Joj:yf x'g'kg]{ . � lghL ljBfnonfO{ ;/sf/L lzIffdf ?kfGtl/t ug'{kg]{ . � hUuf / ;DkQLdf xbjGbL nufpg'kg]{ . � k'?if ;/x cuf8L cfpg dlxnfsf nflu ljz]if clwsf/sf] Joj:yf ul/g'kg]{ . � h;sf] hf]t p;sf] kf]t x'g'kg]{ . � uf=lj=;=df dlxnfsf] lglDt /sd 5'6\ofpg' kg]{ . � lzIff clgjfo{ / lgMz'Ns ug'{kg]{ . � lzIfssf clwsf/ ;dfgtfsf] cfwf/df :yflkt x'g'kg]{ . � lzz' cj:yfdf afnaflnsfsf] xs ;'/lIft x'g'kg]{ . � dlxnf / k'?ifsf] Hofnf -;dfg sfdsf] nflu_ a/fa/ x'g'kg]{ . � tF ltdL tkfO{ xh'/ sf] ;fdGtL ;+:sf/ x6fOg'kg]{ . � ls;fgsf] lxt / e"ld;'wf/dfly Wofg lbg'kg]{ . � uDeL/ ck/fw ug]{nfO{ d[To'b08 /fVg'kg]{ . � dft[efiffdf lzIff lbg'kg]{ . � pTkL8sx¿sf] dfgl;stf abNg] s'/fdf hf]8 lbg'kg]{ .
520
6f]nL g+= !^ � lzIff :jf:Yo, /f]huf/ / vfB ;Dk|e'tf df}lns xsdf /flvg'kg]{ . � /f]huf/Lsf] Uof/]06L gx'Fbf;Dd a]/f]huf/L eQfsf] Joj:yf x''g'kg]{ . � lzIff j}1flgs, Jojxfl/s, ;Lkd"ns x'g'kg]{ . � å}w lzIff k|0ffnLsf] cGTo ub}{ lzIffdf lghLs/0f / Jofkfl/s/0fsf] cGTo u/L ;dfg cj;/
sfod ub}{ !@ sIff;Dd clgjfo{ tyf lgMz'Ns lzIff x'g'kg]{ . � cNk;+Vos tyf ;LdfGts[t ;d'bfonfO{ :gfts tx;Dd lgMz'Ns lzIff x'g'kg]{ . � dlxnf, blnt, ckfË / lk5l8Psf ju{nfO{ /fHo;Qfsf] x/]s lgsfodf ljz]if clwsf/ lbg'kg]{ . � dlxnfsf] k|hgg clwsf/ df}lns xsdf /flvg'kg]{ . � k}t[s ;DklQdf dlxnf / k'?ifnfO{ ;dfg clwsf/ x'g'kg]{ . � ;dfg sfdsf] ;dfg Hofnf x'g'kg]{ . � ;a} hghfltn] cfˆgf] dft[efiffdf lzIff lng kfpg'kg]{ . � /fli6«otfsf] /Iffsf] nflu !* jif{ k'u]sf ;a} gful/snfO{ kmf}hL tfnLd lbg'kg]{ . � j[4x¿sf] plrt ;+/If0fsf] nflu /fHoaf6 Joj:yf x'g'kg]{ . � 5f]/LnfO{ klg j+zsf] dfGotf lbg'kg]{ . � bfOhf] k|yfnfO{ pGd"ng ug'{kg]{ . � hftLo 5'jf5't ug]{nfO{ b08;hfosf] Joj:yf x'g'kg]{ .
6f]nL g+= !& � ufF; af; skf;, lzIff, :jf:Yo h:tf dflg;sf cfwf/e"t s''/fx¿sf] Uof/]G6L x'g'kg]{ . � k|]z :jtGqtf /fHosf] rf}yf] cËsf] ?kdf pNn]v x'g'kg]{ . � dlxnfnfO{ ;a}If]qdf ##Ü b]lv %)Ü sf] clwsf/ x'g'kg]{ . � cfdfsf] gfdaf6 klg gful/stf kfpg] Joj:yf x'g'kg]{ . � dlxnf lzIff lgMz'Ns x'g'kg]{ . � lzIff, :jf:Yo, / /f]huf/ g};lu{s clwsf/leq /flvg'kg]{ . � afnu[xsf afnaflnsfx¿nfO{ afnu[x ePs} lhNnfaf6 gful/stf pknJw x'g'kg]{ . � !* jif{ k'usf gful/snfO{ clgjfo{ ;}lgs tflndsf] clwsf/ x'g'kg]{ . � 5'jf5't lj?4sf] sfof{Gjog kIf bl/nf] x'g'kg]{ . � afnaflnsfsf] xs clwsf/sf] Jojxf/df sfof{{Gjogsf] ;'lglZrttf x'g'kg]{ . � æljBfno zflGtIf]qÆ 3f]if0ff x'g'kg]{ . � cflbjf;L, hghftLnfO{ ul/g] ;a} vfn] e]befj, ckx]ngf, 3[0ff / plTk8gsf] cGTo eO{
;DdfgLt hLjg latfpg ;Sg] clwsf/ ;'lglZrt x'g'kg]{ . � wfld{s :jtGqtf x'g'kg]{ . � u|fdL0f s]lGb|t ljsf; gLlt nfu" x'g'kg]{ . � ;a}nfO{ ;dfg cj;/sf] clwsf/sf] ;'lglZrtf x'g'kg]{ . � 5f]/f 5f]/LnfO{ a/fa/ c+zsf] clwsf/ x'g'kg]{ . � afFRg kfpg] clwsf/sf] Uof/]G6L x'g'kg]{ . � hn, hldg / h+undf gful/sx¿sf] k"0f{ clwsf/ x'g'kg]{ . � nf]stGqsf d"No / dfGotfx¿ k"0f{?kdf :yfkgf x'g'kg]{ . � !^ jif{sfnfO{ dtflwsf/sf] Joj:yf x'g'kg]{ .
521
� lzIffnfO{ Jojxfl/s / /f]huf/d"ns agfO{ df}lns clwsf/sf] ?kdf /fVg'kg]{ . � ljb]zLnfO{ gful/stf lbg gx'g] . � dlxnf / blntnfO{ ljz]ifflwsf/sf] Joj:yf x'g'kg]{ .
6f]nL g+= !* � ljZjJofkL dfgjclwsf/ 3f]if0ffsf k|fjwfg ca aGg] ;+ljwfgdf /fVg'kg]{ . � df}lns clwsf/dfly s'g} klg xfntdf aGb]h nufpg gkfOg] k|fjwfg x'g'kg]{ . � lzIff, :jf:Yo, /f]huf/nfO{ df}lns xsdf /fv]/ tL xs clwsf/ /fHoaf6 k|bfg ug]{ ;'lglZrt
x'g'kg]{ . � afnaflnsf, dlxnf, blnt, ckfË, nf]kf]Gd'v, ;LdfGts[t, lk5l8Psf hflt, If]q, ju{sf
gful/ssf] clwsf/ /fHon] ;+/If0f lbg'kg]{ . � ljBdfg gful/stf ljt/0f k|0ffnLnfO{ k'gM ljrf/ u/L gful/stf ljt/0f k|0ffnLnfO{ j}1flgs /
Jojl:yt ug'{kg]{ . g]kfnLn] gful/stf ;/n / ;xh ?kdf kfpg' kg]{ Joj:yf /fVg] . � cGtl/d ;+ljwfgdf Joj:yf ul/Psf k|fjwfg oyfjt /fVg] . � blnt, dlxnf, pTkLl8t, cfly{s, ;fdflhs b[li6n] lk5l8Psf hftnfO{ k|lt:kwL{ Ifdtf gdg]{ /
k|ltef knfog x'g gkfpg] u/L cf/If0f / ljz]ifflwsf/sf] Joj:yf ug]{ .
6f]nL g+= !( � cfwf/e"t gful/s clwsf/ / :jtGqtfsf] k|Tofe"lt x'g'kg]{ . � dlxnf, afnaflnsf, o'jf, dhb"/, ls;fg, dw]zL, cflbfa;L, hghftL, blnt, lk5l8Psf] If]q,
ckfË, d'l:nd nufot ;a} cNk;+Vos ;d'bfosf] xs, clwsf/ ;+/If0f ul/g'kg]{ . � df}lns clwsf/sf] sfof{Gjog ;DaGwL Joj:yf ;/n, ;xh / l56f]5l/tf] x'g'kg]{ . � gful/sx¿sf] df}lns st{Ao klg ;+ljwfgdf pNn]v ul/g'kg]{ .
6f]nL g+= @) � 5'jf5't tyf hftLo lje]b lj?4sf] xs pNn]v x'g'kg]{ . � blntx¿nfO{ ;a} lsl;dsf lzIff / txdf 5fqj[lQ;lxt lgMz'Ns lzIffsf] xs x'g'kg]{ . � lzIff, :jf:Yo, /f]huf/ / vfB ;Dk|e'tfsf;fy} /f]huf/Lsf] Uof/]G6L gx'Fbf;Dd j]/f]huf/L eQfsf]
Joj:yf x'g'kg]{ . � Ps 3/ Ps /f]huf/sf] Joj:yf nfu" ul/g'kg]{ . � dlxnfsf] k|hgg clwsf/ ;'lglZrt x'g'kg]{ . � bDkltsf] :jLs[lt j]u/ ue{ktg u/fPdf ?=%),))).– h/Ljfgf ug'{kg]{ . � dlxnf, blnt, ckfË / lk5l8Psf ju{nfO{ /fHo;Qfsf] x/]s cË jf lgsfodf ;xefuL u/fpg
ljz]if clwsf/sf] Joj:yf x'g'kg]{ . � k}t[s ;DklQdf dlxnf / k'?ifnfO{ ;dfg clwsf/ x'g'kg]{ . � ;dfg sfdsf] nflu ;dfg Hofnf x'g'kg]{ / dlxnfx¿nfO{ ;DklQdflysf] clwsf/sf] k|Tofe"t
u/fpg crn ;DklQ a]rljvg ubf{ >Ldfg / >LdtL b'j}sf] ;xdlt rflxg] Joj:yf ul/g'kg]{ . � ;a} hfthftLn] cfˆgf] dft[efiffdf lzIff lng kfpg'kg]{ . � Ifltk"lt{sf] xs x'g'kg]{ . � z'4 lkpg] kfgL / ;/;kmfO{ ;DaGwL xs x'g'kg]{ . � blntx¿n] cfwf/e"t :jf:Yo lzIff kfpg] xs x'g'kg]{ .
522
� ;8s, ;~rf/, ljB't, l;+rfO{ h:tf cfwf/e"t k"jf{wf/ / ;|f]t ;fwgsf] ;dfg pkef]u ug{ kfpg] xs ;'lglZrt x'g'kg]{ .
� cGt/f{li6«o ;lGw, ;Demf}tfsf] g]kfn kIf ePkl5 l;h{gf ePsf clwsf/sf] pkef]u ug{ kfpg] xs x'g'kg]{ .
� b08xLgtfsf] cGTo x'g'kg]{ . � dlxnf, ckfË, ;LdfGts[t ;d'bfo, e"ldlxg, blnt afnaflnsfsf] nflu ljz]if clwsf/sf]
;'lglZrttf dlxnfnfO{ lbOg] cf/If0fdf blnt dlxnfnfO{ klxnf] k|fyldstf lbg'kg]{ . � x/]s dlxnfnfO{ klxnf] / bf];|f] aRrf kfpFbf k|;"lt vr{sf] Joj:yf x'g'kg]{ . � dfgj clwsf/sf] k|Tofe"lt x'g'kg]{ . � ;a} ;d'bfosf] wd{, efiff / ;+:s[ltsf] ;+/If0f Pj+ ;Daw{g x'g'kg]{ .
6f]nL g+= @! � a+zhsf] gful/stf hGdsf] cfwf/ / ljb]zL bDkltsf] xsdf cfˆgf] b]zsf] gful/stf Tofu]kl5
lbg] Joj:yf ul/g'kg]{ . � cfdfsf] gfdaf6 klg gful/stf k|fKt ug{ kfpg'kg]{ . � ;Gtfgn] gful/stf k|fKt u/]sf] cj:yfdf afa'cfdfnfO{ klg gful/stf lbg] . � gful/stfsf] lsl;d hGdl;4 / ;Ddfgfy{ x'g'kg]{ . � :yfgLo lgsfoaf6 gful/stf kfpg] Joj:yf ul/g'kg]{ . � lgMz'Ns lzIff, :jf:Yo, /f]huf/L, ufF;, af; / skf;sf] df}lns clwsf/ x'g'kg]{ . � ;Ddfgk"j{s jf+Rg / :jtGqk"j{s lx8\8'n ug{ kfpg'kg{] . � cfkm"n] rfx]sf] k]zf, Joj;fo ug{ kfpg'kg]{] . � cfkmgf] wd{, ;+:s[lt / k/Dk/f cg';f/ sfo{ ug{ kfpg'kg]{] . � jfs tyf k|sfzg tyf k|]; :jtGqtf x'g'kg]{ . � ;DklQ cfh{g ug{ kfpg'kg]{ . � ;'s'Djf;L tyf 3/jf/ ljlxgnfO{ 3/ / hUufsf] Joj:yf ug{'kg]{ . � cNk;+Vos tyf ;LdfGts[t ;d'bfo, afnaRrf, c;xfo, ckfË, t]>f] lnËL tyf j[4x¿sf] nflu
ljz]if ;+/If0fsf] Joj:yf x'g'kg]{ . � ;fdflhs ;+/If0f hftLo lx;fjn] glbO{ juL{o lx;fjn] k5fl8 kfl/PsfnfO{ lbO{g'kg]{ . � ;LdfGts[t, cNk;+Vos, blnt, dlxnf, d'l:nd / cflbaf;LnfO{ cfly{s / ;fdflhs ;+/If0f
lbg'kg]{ . � ;a} hft hflt, wd{ / lnËsf] ;dfj];Ls/0f x'g''kg]{ . � cfly{s ?kn] ljkGg jUf{nfO{ ;dfj]zLs/0fsf] dfWodåf/f ;d]6\g' kg]{ . � bfO{hf] k|yfnfO{ cGTo ul/g'kg]{ . � 3/]n' lx+;fsf] cGTo ug'{kg]{ . � dlxnf ;zlQms/0f / ;xeflutfdf j[l4 ug'{kg]{ . � ;a} Psn dlxnfnfO{ pd]/sf] xb g/fvL ;Ddfg ul/g' kg]{ / ;'ljwf lbg'kg]{ . � gful/stf, /fxbfgL h:tf ;]jf :yfgLo:t/df g} k|jfx ug]{ Joj:yf ul/g'kg]{ . � ;a} gful/snfO{ /fHon] ;dfg Jojxf/ / cjz/ pknJw u/fpg'kg]{ . � s'g} klg gful/s dfly efiff, wd{, ;+:s[lt, hfthflt, lnË, j0f{ jf If]qsf] cfwf/df e]befj ug{
gx'g] . � zflGt ;'–Joj:yf sfod ug'{kg]{ / JolQmsf] wg ;DklQ tyf Hofgsf] ;'/Iff x'g'kg]{ .
523
� cGt{/fli6«o ?kdf :jLs[t dfgj clwsf/sf] k|Tofe"lt x'g'kg]{ . � sfg"gsf] zf;g :yflkt x'g'kg]{ . � pkef]Qmfsf] clwsf/nfO{ df}lns clwsf/sf] ?kdf /fVg'kg]{ . � df}lns clwsf/ xgg ePdf Ifltk"lt{sf] Joj:yf x'g'kg]{ . � ;dfgtfsf] xs / uf]kgLotfsf] xs x'g'kg]{ . � 5f]/Ln] 5f]/f ;/x k}t[s ;Dklt kfpg'kg{] . � s'g} klg lgx'Fdf aGb, x8\tfn, rSsfhfd ug{ gkfpg] Joj:yf x'g'kg]{ . � gful/ssf] st{Josf ?kdf b]z / /fli6«otf k|lt jkmfbf/ x'g'kg]{ . � b]zsf] st{Josf ?kdf /fi6« /fli6«otf / hgtfsf] /Iff ug'{kg]{, nf]s sNof0fsf/L / ;dfj]zL
/fHosf] :yfkgf ug'{kg]{, sfg"gL zf;g / zflGt ;'/Iff sfod Joj:yf ul/g'kg]{ .
6f]nL g+= @@ � lzIff, :jf:Yo -k|hgg :jf:Yo ;d]t_ / /f]huf/LnfO{ df}lns xssf] ?kdf /flvg' kg]{ . � vfB ;Dk|e'tfsf] xs -ufF;_, cfjf;, n'uf nufpg] clwsf/ -skf;_, lzIff, :jf:Yo, /f]huf/Lsf]
xs, ;"rgfsf] xs, ;'/Iffsf] xs, ljsf;sf] xs / dgf]/~hgsf] xsnfO{ df}lns xssf] ?kdf /flvg' kg]{ .
� dn, aLp / cf}hf/df ;x'lnot / pTkflbt ;fdfgsf] plrt d"Nodf laqmLsf] nflu ahf/sf] Uof/]G6L ul/g' kg]{ .
� sIff !@ ;Dd clgjfo{ / lgMz'Ns lzIffsf] Joj:yf x'g'kg]{ . � dlxnf, cflbjf;L hghftL, blnt, dw]zL, d'l:nd / lk5l8Psf] If]q nufotsf] nflu ljz]if
cf/If0f ul/g' kg]{ . o; Joj:yf cGt/ut ljz]if ju{ eGbf klg lglZrt dfkb08 eGbf tn /x]sf ;a}nfO{ cf/If0f ul/g'kg]{ .
� ljutsf] gful/stf ljt/0f k|s[of q'l6k"0f{ /x]sf] x'Fbf o;nfO{ ;'wf/ ul/g'kg]{ . � lj/f]w k|bz{gsf] ?kdf x'g] rSsfhfd / z}lIfs ;+:yf aGb ug]{ kl/kf6Lsf] cGTo ul/
cfGbf]ngsf] gofF tl/sf cjnDag ul/g'kg]{ . � b08lxgtfsf] cGTo ul/g'kg]{ . � ljb]zdf /x]sf g]kfnLx¿sf] dtflwsf/sf] ;'lglZrttf ul/g'kg]{ . � ckfËx¿sf] nflu ljz]if cf/If0fsf] Joj:yf ul/g'kg]{ . � /fHosf ;a} lgsfonfO{ ;dfg'kflts ;dfj]z agfOg'kg]{ . � Ps kl/jf/ Ps /f]huf/sf] Uof/]G6L ul/g'kg]{ . � afnljjfx, ax'ljjfx / dlxnf lj?4 lx+;f ;DaGwL sfg"g sdhf]/ / ck|efjsf/L ePsf] x'Fbf
k|efjsf/L agfOg'kg]{ . � 3/]n' lx+;f lj?4 s7f]/ sfg"g agfpg' kg]{ . � df}lns xssf] k|efjsf/L sfof{Gjogsf] Joj:yf ul/g'kg]{ . � nfnk"hf{df >Ldfg >Ldlt b'a}sf] ;+o'Qm gfd ;dfj]z ul/g'kg]{ . � j[4j[4fsf] kfngkf]if0f / :jf:Yo pkrf/sf] lhDdf /fHon] lng'kg]{ . � afnaflnsfsf] lzIff nufot xssf] ;'lgZrttf u/L >d zf]if0fsf] cGTo ul/g'kg]{ . � cGtl/d ;+ljwfg k|bQ dlxnfsf xs sfod /fVb} /fHo ;+oGqsf ;Dk"0f{ If]qdf dlxnfsf] ;dfg
;xeflutf ul/g'kg]{ . � cfdfsf] gfdaf6 klg gful/stf k|fKt ug]{ xs x'g'kg]{ .
524
� ljb]zL gful/s;Fu g]kfnL gful/s dlxnf jf k'?ifn] ljjfx u/L hGd]sf ;Gtfgsf] gful/ssf] xs ;dfg x'g'kg]{ .
� /fHo ;+oGqsf] ;Dk"0f{ If]qdf dlxnfsf] ;dfg ;xeflutf x'g'kg]{ . � t];|f] lnËLx¿sf] clwsf/ ;'lglZrt x'g'kg]{ . � ljkGg ju{nfO{ ljz]if cf/If0f ul/g'kg]{ .
6f]nL g+= @# � df}lns clwsf/sf ljifodf cGtl/d ;+ljwfgdf Joj:yf eP jfx]s lzIff, :jf:Yo, vfB
;Dk|e'tf, /f]huf/, cfjf;sf] xs ;'lglZrt x'g'kg]{ . � ;fdflhs Gofo, dlxnf, blntsf xslxt h:tf ljifodf ;+ljwfgdf :ki6 Joj:yf x'g'kg]{ . � /fHosf lgb]{zs l;4fGt tyf gLlt k|efjsf/L sfof{Gjog x'g'kg]{ . � gful/stf ;DjGwL Joj:yfsf] b'?kof]u gx'g]u/L ;+ljwfgdf g} Joj:yf ug'{kg]{ .
6f]nL g+= @$ � df}lns clwsf/sf] k"0f{Uof/]06L, ufF;, af; / /f]huf/Lsf] Joj:yf, ;fdflhs Gofo, dlxnf, blnt
ckfËsf xslxt h:tf ljifodf :ki6 Joj:yf x'g'kg]{ . � /fHosf lgb]{zs l;4fGt tyf gLlt k|efjsf/L ?kdf sfof{Gjog x'g'kg]{ . � lzIff, :jf:Yo, /f]huf/L / vfB ;Dk|e'tf hgtfsf df}lns clwsf/ x'g'kg]{ . � rSsfhfd, x8\tfn h:tf sfo{ aGb ul/g' kg]{ . � lzIff, :jf:Yo / zflGt ;'/Iffsf h:tf ljifo k|:tfjgfdf /flvg'kg]{ . � j}1flgs tyf /f]huf/d"ns lzIffsf] Joj:yf x'g'kg]{ . � k|fs[lts ;|f]t ;fwgdfly ;a}sf] clwsf/ x'g'kg]{ . � ckfËnfO{ /f]huf/L eQf x'g'kg]{ / jlu{s/0f ug'{kg]{ . � Ps kl/jf/ Ps /f]huf/sf] Joj:yf sfof{Gjog x'g'kg]{ . � cj}w gful/stf vf/]h ul/g'kg]{ . � blntnfO{ /fxt lbg'kg]{ . � h'g;'s} pd]/sf] ePklg Psn dlxnfsf] plrt Joj:yf ul/g'kg]{ . � ckfËnfO{ ;a} k|sf/sf] ;'ljwfsf] Uof/]06L ul/g'kg]{ . � blntsf] clwsf/ ;'lglZrt ul/g' kg]{ . � blntx¿dfly x'g] u/]sf] 5'jf5't / zf]if0fsf] cGTo ug]{ ;+ljwfg lgdf{0f ug'{kg]{ . � lzIffsf] ;Dk"0f{ bfloTj /fHosf] x'g'kg]{ . � /fHon] ;a} gful/sx¿dfly ;dfg Jojxf/ ug'{kg]{ . � rf]/L anfTsf/L / Hofgdf/fnfO{ d[To'b08sf] Joj:yf ;+ljwfgdf g} ul/g'kg]{ . � dlxnf k|hgg :jf:Yosf] clwsf/ x'g'kg]{ . � Hofnfdf /x]sf] lje]b cGTo ul/g'kg]{ . � Pp6} lsl;dsf] lzIff k|0ffnL nfu" ul/g'kg]{ . � o'jfx¿nfO{ of]Uotf cg';f/sf] /f]huf/Lsf] l;h{gf x'g'kg]{ . � dlxnf tyf afnaflnsf a]rljvgdf nfUg]nfO{ ck/fwLnfO{ hGds}b x'g] sfg"g agfpg' kg]{ . � !^ jif{ k'u]sfn] dtflwsf/ kfpg' kg]{ . � 3/]n' lx+;fsf] cGTo x'g'kg]{ . � dlxnf ljwjf ePs} lbgb]lv eQf kfpg'kg]{ .
525
6f]nL g+= @% � ;Dk"0f{ dhb"/sf nflu /fHoJbf/f ufF;, jf;, skf;, :jf:Yo / /f]huf/Lsf] Uof/]06L x'g'kg]{ . � /fzg sf8{ / j]/f]huf/L eQfsf] Uof/]06L x'g'kg]{ . � hftLo, If]qLo, juL{o, wfld{s / n}+lus cfwf/df lje]b x'g' gx'g] . � afn>dsf] cGTo x'g'kg]{ . � /fHo / /fhgLlts bnsf ;a} txdf ;dfg'kflts k|ltlglwTj x'g'kg]{ . � ax'njfb, wd{ lg/k]Iftf, ljs]Gb|Lt zf;g k|0ffnL ;fdflhs, cfly{s / Gofo k|0ffnLnfO{ /fHosf
lgb]{zs l;4fGt dflgg' kg]{ . � cfdfsf] gfdaf6 klg gful/stf k|bfg ul/g'kg]{ . � j]jfl/;] kfOPsf afnjflnsfnfO{ gful/stf k|bfg ug'{ /fHosf] st{Jo x'g] . � c+z / j+zdf dlxnf / k'?ifsf] ;dfg clwsf/ x'g'kg]{ . � j}1flgs e"ld;'wf/ nfu" u/L blnt ;'s'Djf;LnfO{ hUuf hdLgsf] Gofof]lrt Joj:yf x'g'kg]{ .
6f]nL g+= @^ � ufF;, af;, skf;, lzIff, /f]uhf/, :jf:Yo /fHosf] lhDd]jf/L x'g'kg]{ . � Pp6} /fHodf ;/sf/L / lghL If]qaf6 ;~rflnt lzIff k|0ffnL x'g' gx'g] . � b08lxgtfsf] cGt ul/g'kg]{ . � dlxnf lx+;f cGTo, ul/aL lgjf/0f, zflGt / ;'/Iffsf] Joj:yf ;'lglZrttf x'g'kg]{ . � s|flGtsf/L e"ld;'wf/ / hldgsf] ;dfg ljt/0f x'g'kg]{ . � ;:tf] ;'ne aLpljhg / dnvfb x'g'kg]{ / ls6gf;s cf}ifwL vfBfGgdf k|of]u ug{ gkfpg] . � oftfoft tyf af6f] aGb ug]{ s'/f ;bfsf] nflu cGTo x'g'kg]{ . � lj/f]w ug]{ lglZrt :yfg afx]s k|ToIf ?kdf hgtfnfO{ xflg gf]S;fgL / lk8f u/fpg] vfnsf]
lj/f]w ug{ gkfpg] . � lzIffdf ;dfgtf, bfOhf] k|yfsf] cGTo, ;dfg Hofnf, ;a{;'ne s[lif C0f, d'Qm sd}of, e"ldxLg
/ ;'s'Daf;Lsf] k'g:yf{kgf, jfbL ;d'bfosf] ;+/If0f / ;'ky d"Nosf] ahf/ Joj:yf, Ps 3/ Ps /f]huf/, ;Lkd"ns / Jojxfl/s lzIff nufotsf] Joj:yf ul/g'kg]{ .
� afnaflnsf, dlxnf, ckfË, j[4x¿sf] cf/If0f / eQfsf] Joj:yf, ljz]if u/L ;lxbsf] klxrfg u/L /fHon] ;Ddfg ug'{sf;fy} pgLx¿sf] efjgf / ;kgf ;d]l6Psf] ;+ljwfg n]lvg' kg]{ .
� ;"rgf k|ljlwdf gful/ssf] kx'Fr x'g'kg]{ / k"0f{ k|]; :jtGqtf s'l07t x'g'gx'g] . � /fHosf] x/]s tx / lgsfodf %) k|ltzt eGbf a9L dlxnf ;xeflutf /xg'kg]{ . � of}ghGo lx+;fsf] cGTo / k}q[s ;DklQdf ;dfg clwsf/ x'g'kg]{ . � dlxnf a]rljvg ug]{nfO{ s8f sf/jfxL ug'{kg]{ . � n}lËs ;dfgtf x'g'kg]{, cflbjf;L, hghftL, dw]zL, d'l:nd, blnt / lk5l8Psf dlxnfsf]
pTyfgsf nflu ljz]if clwsf/ ;lxtsf] Joj:yf ul/g'kg]{ . � ;dfhdf JofKt x/]s lsl;dsf e]befjsf] cGTo ;+ljwfgaf6} ul/g'kg]{ . � b08xLgtfsf] cGTo ul/g'kg]{ . � ;Dk"0f{ tx / tKsfsf dflg;x¿n] dfgjf]lrt ?kdf cfˆgf] / efjL ;GttLsf] hLjg ofkg
ug{;Sg] Joj:yf x'g'kg]{ .
526
6f]nL g+= @& � ufF;, af;, skf;, lzIff, :jf:Yo, /f]huf/, zflGt;'/Iff, ljsf;, ;fdflhs ;'/Iffsf dfGotfnfO{
df}lns clwsf/ / /fHosf] lgb]{zs l;4fGtleq ;d]l6g' kg]{ . � hgtfsf] /fHok|ltsf] st{Josf] klg Joj:yf ul/g'kg]{ . � dlxnf / blnt ;d'bfosf clwsf/nfO{ ;'lglZrt ug'{kg]{ .
6f]nL g+= @* � dlxnf lj?4 lx+;f / sfg"gL lje]bsf] cGTo x'g'kg]{ . � lk5l8Psf / ;LdfGts[t ju{sf] pTyfgsf] lglDt sl6j4 x'g'kg]{ . � /fHosf] gLlt kl/0ffdd'vL x'g'kg]{, ;fwgsf] kl/rfng Gofof]lrt x'g'kg]{ . � ;dfgtfdf hf]8 lbOg'kg]{ . � ;a} hghfltnfO{ ;dfg cj;/ lbOg' kg]{ � dlxnf clwsf/sf] ljz]if ;+/If0f ug'{kg]{ . � blntx¿nfO{ ;+Daf]wg ul/g'kg]{ . � ul/a lk5l8Psf, ;LdfGts[t ju{sf] ;DaGwdf ljz]if Joj:yf x'g'kg]{ . � ljs6 If]qsf] ljsf;sf] nflu cfjZos Joj:yf x'g'kg]{ .
6f]nL g+= @( � ;'s'Daf;L / e"ldlxgx¿sf] clwsf/ ;+/If0f / hUufsf] Joj:yf ul/g' kg]{ . � aGb x8tfn h:tf s'/fx¿ t'?Gt aGb ul/g'kg]{ . � sd}ofx¿sf] ;d:of ;dfwfg ul/g'kg]{ . � pTkLl8t hftLx¿nfO{ ;d]6\g] ;+ljwfg lgdf{0f x''g'kg]{ . � Psn dlxnf ePs} lbgb]lv eQfsf] Joj:yf x'g'kg]{ . � /fHosf] gLlt lgdf{0f txdf dlxnfsf] plrt ;xeflutf x'g'kg]{ . � ;+;bdf blntsf] ;xeflutf / /fHo Joj:yfdf ljz]ifflwsf/ x'g'kg]{ . � lje]bsf/L sfg"gx¿sf] cGTo ul/g'kg]{ . � j]kQf kl/jf/nfO{ /fxt lbg'kg]{ . � ;a} If]qdf ;dfg ;xeflutf x'g'kg]{ . � k|To]s ls;fgx¿nfO{ ;x'lnot b/df aLp, ljhg nufotsf cGo ;'ljwf pknJw u/fpg'kg]{ . � lzIffdf hGdl;4 clwsf/sf] k|jGw ldnfpg] Joj:yf x'g'kg]{, lzIff Joj;flos, j}1flgs
x'g'kb{5 / @ k|sf/sf] lzIff x'g' x'b}g . � cNk;+Vos / ;LdfGts[t ;d'bfosf] xs lxt / ;+/If0f ug'{kg]{ . � Joj;flos / k|fljlws lzIff gLlt nfu" ul/g'kg]{ . � lzIff u'0f:t/Lo, lgMz'Ns x'g'sf;fy} z}lIfs If]qnfO{ zflGt If]q jgfpg'kg]{ . � ls;fgsf ;d:of / ;afn ;Djf]wg x'g'kg]{ . � ul/asf] clwsf/ ;'lglZrt x'g'kg]{ . � Psn dlxnf x'g] ljlQs} eQf kfpg] Joj:yf x'g'kg]{ . � /fHon] ;a} gful/snfO{ ;dfg Jojxf/ ug'{kg]{ . � ;fj{hlgs ;]jfdf ;dfg'kflts ;dfj]zL ;xeflutf x'g'kg]{ . � ck/fwL, b]zb|f]xL, anfTsf/L, xTof/f / r]nLj]6L j]rljvg ug]{nfO{ kFmf;Lsf] ;hfo x'g'kg]{ .
527
� ufF;, af;, skf;, lzIff, :jf:Yo / /f]huf/Lsf] df}lns clwsf/ x'g'kg]{ . � gful/stf gkfPsfx¿n] clgjfo{ ?kdf gful/stf kfpg'kg]{ . � qmflGtsf/L e"ld;'wf/ nfu" x'g'kg]{ . � dw]zLnfO{ ljz]ifflwsf/ / ;dfg'kflts k|ltlglwTj u/fpg' kg]{ . � ul/a, pTkLl8t / ckfËx¿sf] ;+/If0f x'g'kg]{ . � Ps 3/ Ps /f]huf/sf] Joj:yf x'g'kg]{ . � /fHosf] k|To]s c+udf blntx¿sf] clwsf/ ;'lglZrt x'g'kg]{ . � 5'jf5'tsf] cGTo x'g'kg]{ . � dlxnfsf] ;fdflhs ;'/Iff, j]lrPsf dlxnfnfO{ ;Ddflgt ?kdf ;dfhdf k'g:yflkt ug]{
Joj:yf x'g'kg]{ . � dlxnfx¿sf] k|hgg clwsf/ ;'lglZrt x'g'kg]{ . � o"jf j]/f]huf/nfO{ cf/If0fsf] Joj:yf x'g'kg]{ . � uf8Laf6 dfG5] dfg]{nfO{ s8f b08sf] Joj:yf x'g'kg]{ . � sd}ofsf] 5f]/f5f]/Lsf] nflu lgMz'Ns lzIff / :jf:Yo x'g'kg]{ . � rSsfhfd, x8tfn h:tf sfo{ aGb ul/g'kg]{ . � k'?if ;/x dlxnfnfO{ klg k}t[s ;DklQdf ;dfg clwsf/ x'g'kg]{ . � ckfËnfO{ /f]huf/L / eQf x'g'kg]{ . � cj}wflgs gful/stf vf/]h ul/g'kg]{ . � hftLo, juL{o / n}lËu ;d:of ;dfwfg ug'{kg]{ . � k//fi6« gLltdf ;'wf/ x'g'kg]{ . � cNk;+Vos hfltnfO{ ;+/If0f ul/g'kg]{ . � ;f]gfxf hfltsf] ;"lrs[t x'g'kg]{ . � cfdfsf] gfdaf6 gful/stf kfpg] Joj:yfnfO{ s8fO;fy sfof{Gjog ug'{kg]{ . � sdn/L k|yfsf] cGTo x'g'kg]{]{ . � hf8, /S;L vfg], h'jf tf; v]Ng] / >LdtLnfO{ oftgf lbg]nfO{ ;hfosf] Joj:yf x'g'kg]{ . � @) jif{df sd{rf/Lx¿nfO{ clgjfo{ cjsfz lbOg'kg]{ . � j]kQf ePsfx¿sf] cj:yf ;fj{hlgs ug'{kg]{ . � dlxnf ;zlQms/0fsf nflu 5'§} sfo{qmd NofO{g'kg]{ . � bfOhf] k|yf, hf/L k|yfsf] cGTo x'g'kg]{ . � sa|:yfg s/jnf cflb hUuf d'l:nd wd{ u'7Lsf] ?kdf /xg'kg]{ . � Hofg dfg]{ ck/fwLnfO{ d[To' b08sf] ;hfo tf]lsg' kg]{ .
6f]nL g+= #) � gful/snfO{ of]Uotf, Ifdtf, ?rL / ;Lksf] cfwf/df /f]huf/L, vfg, nfpg, a:g] Pj+ :jf:Yo /
dfgj clwsf/sf] Uof/]G6L df}lns xsdf n]lvg'kg]{ . � å}w lzIff k|0ffnLsf] cGt x'g'kg]{ . � :gfts tx;Ddsf] lzIff lgMz'Ns / clgjfo{ x'g'kg]{ . � k|fljlws lzIff k|0ffnLsf] Joj:yf x'g'kg]{ . � pTkfbg >d;Fu hf]l8Psf] lzIff k|0ffnL x'g'kg]{ . � db/;fx¿sf] plrt Joj:yfkg / s]Gb|Lo db/;f jf]8{sf] u7g x'g'kg]{ .
528
� d'l:nd kfl/jfl/s sfg"g -ljjfx, ;DaGw ljR5]b / ;DkQL_ nfO{ dfGotf lbg'kg]{ . � of}g Joj;fonfO{ s8fOsf ;fy lg?T;flxt u/Lg'kg]{ . � k|hgg ;DaGwL clwsf/ dlxnfnfO{ lbg'kg]{ . � sd{rf/L dlxnfnfO{ ;'Ts]/L cl3 Ps / kl5 b'O{ dlxgf tna ;lxtsf] labf kfpg] Joj:yf
x'g'kg]{ . � blnt, d'lZnd, cNk;+Vos, c;xfo, lk5l8Psf / clt cNk;+Vos ;d'bfosf dlxnfx¿nfO{
pRr lzIff;Dd lgMz'Ns x'g'sf ;fy} /f]huf/Ldf ljz]if clwsf/ x'g'kg]{ . � ;dfhdf JofKt /x]sf] 5'jf5't k|yfnfO{ s8f sfg"g4f/f cGTo ul/g'kg]{ . � ;DktLdf dlxnf k'?ifsf] ;dfg clwsf/ x'g'kg]{ . � ljwafnfO{ k|bfg ul/g] eQfdf pd]/sf] xb x6fpg'sf] ;fy} /f]huf/Lsf] Joj:yf x'g'kg]{ . � ljwjf ljjfxnfO{ k|f]T;fxg ul/g'kg]{ / bf];|f] ljjfx eGg gx'g] . � e|i6frf/ lgd"{n x'g'kg]{ / e|i6«frf/LnfO{ b]zb|f]xLsf ?kdf sfo{jfxL ul/g'kg]{ . � aGb, x8tfn / rSsfhfd h:tf sfo{nfO{ lgif]w ul/g'kg]{ . � sd{rf/L, /fhgLltssdL{, ;dfh;]jL, pBf]uL Jofkf/L nufot ;a} e|i6frf/L cg}lts JolQmnfO{
s8f b08 hl/jfgf ul/g'kg]{ . � @) jif{ b]vL %) jif{sf ;a} gful/snfO{ /f]huf/L lbg'kg]{ . � afnljjfx, jx'ljjfx / cgd]n ljjfxsf] cGTo x'g'kg]{ / o;f] ug]{nfO{ s8f b08sf] Joj:yf
x'g'kg]{ . � ax'ljjfxnfO{ sfg"gL dfGotf glbg] Joj:yf x'g'kg]{ . � ckfË ;d'bfonfO{ /fHon] ljz]if clwsf/;lxt lzIff, :jf:y / /f]huf/Lsf] Uof/]G6L ug'{kg]{ . � ;a} ju{, lnË, hft, hflt, wd{, efiff cflbsf] Gofof]lrt klxrfg x'g'kg]{ . � afa' cfdf b'j}sf] gfdaf6 gful/stf lng kfpg] Joj:yf x'g'kg]{ . � dlxnfsf] :jf:Yosf] lgMz'Ns pkrf/ x'g'kg]{ . � rf]/sf] xft / 8fFsfsf] v'§f sf6\g] Joj:yf x'g'kg]{ . � bfOhf] lng] lbg]nfO{ s8f sf/jfxLsf] Joj:yf x'g'kg]{ . � dlxnfsf] @) / k'?ifsf] @@ jif{ ljjfxsf] pd]/ tf]lsg' kg]{ . � s[lif If]qsf] ljsf;df /fHon] Wofg lbg'kg]{ . � afn >dzf]if0fsf] cGTo x'g'kg]{ . � >dhLjL ;j{xf/fsf] ;d:of lgjf/0f x'g'kg]{ . � 5f]/LnfO{ klg 5f]/f ;/x c+zdf hGdl;4 clwsf/ x'g'kg]{ . � ;dfhdf JofKt /x]sf] 3/]n' lx+;faf6 lkl8tnfO{ /fxt / lx+;fhGo sfo{nfO{ lg?T;flxt
ul/g'kg]{ . � hft, lnË, ju{ ;d'bfosf cfwf/df e]befj ul/g' gx'g] . � clwsf/ k|fKtLsf;fy} st{Jo lgjf{x ul/g'kg]{ . � r]nLj]6L j]rljvg h:tf] ck/fwnfO{ k"0f{tM /f]lsg'kg]{ . � e"ldsf] rSnfjGbL ul/g'kg]{ . � dfbs kbfy{ ;]jg u/L kl/jf/nfO{ b'Mv lbg] hf] ;'s}nfO{ s8f eGbf s8f sfo{jfxL x'g'kg]{ . � jhf/ efpsf] cfwf/df dhb"/sf] Hofnf lgwf{/0f x'g'kg]{ . � ul/a / wgL aLrsf] cGt/ x6fO ul/asf] nflu cf/If0fsf] Joj:yf x'g'kg]{ . � ;fd'bflos ?kdf hUuf ljt/0f ul/g'kg]{ .
529
� lg;xfo, ljwjf, Psn / kl5 k/]sf ;d'bfo / To;df klg dlxnfnfO{ nufOg] af]S;L h:tf] h3Go cf/]fksf] s8f eGbf s8f sfg"g jgfO{ lgd'{n ul/g'kg]{ .
� ;xsf/L ;+:yfx¿sf] ljsf;df Wofg k'¥ofpg'sf ;fy} ;a} ;xsf/L ;+:yfdf dlxnfx¿sf] k|ltlglwTj x'g'kg]{ .
� z}lIfs If]qnfO{ /fhg}lts x:tIf]kd'Qm u/L ljz'4 z}lIfs If]q sfod ul/g'kg]{ . � ;/sf/ / k|zf;g gftfjfb, s[kfjfb tyf oyfl:yltjfbaf6 d'Qm x'g'kg]{ . � afnclwsf/sf ;a} k|ltj4tfsf] kfngf tyf sfof{Gjog x'g'kg]{ . � :yfgLo:t/sf] s[lif tyf Joj;fodf cfwfl/t lzIffnfO{ hf]8 lbg'kg]{ . � dfWoflds:t/;Ddsf kf7\ok':ts slDtdf % jif{;Dd kl/jt{g gx'g] Uof/]G6L ul/g'kg]{ . � b'u{d If]qsf]] ljsf;df k|ltj4tf hgfpg' kg]{ . � /fzg sf8{sf] Joj:yf x'g'kg]{ . � 5f]/LnfO{ clgjfo{ lzIffsf] Joj:yf x'g'kg]{ . � oftfoftsf ;fwgdf /fHosf] lgoGq0f x'g'kg]{ . � k|To]s lhNnfdf c;xfo, czQm / j[4j[4fx¿sf nflu cf>dsf] Joj:yf u/L gful/ssf] ;Ddfg
ul/g'kg]{ . � /fHosf ;a} lgsfodf krf; k|ltzt dlxnf x'g'kg]{ . � qmflGtsf/L e"ld;'wf/sf] Joj:yf x'g'kg]{ . � zf]if0fd'Qm ;dfhsf] lgdf{0f ul/g'kg]{ . � jf:tljs dfgj clwsf/ x'g'kg]{ . � pkof]ud'vL e"ld Joj:yfkg x'g'kg]{ . � k|To]s uf=lj=;=df e"ld sf]ifsf] Joj:yf x'g'kg]{ . � l;+rfO gLlt / s[lif gLltdf ;fdGHo:otf x'g'kg]{ . � !* jif{ k'u]sf ;a} g]kfnL gful/snfO{ ;}lgs tflnd clgjfo{ ?kdf lbOg' kg]{ . � ;]gfdf lagf e]befj ;a} gful/ssf] kx'Fr x'g'kg]{ . � cf/If0f hftLo / juL{otfsf] cfwf/df x'g'kg]{ . � P8\; lk8Lt afnaflnsfnfO{ lagf e]befj lzIff lbOg' kg]{ . � lzIff, :jf:Yo, /f]huf/L, uf;, af; / skf;sf] Uof/]G6L /fHon] lng'kg]{ . � u'7L hUufnfO{ /}s/df kl/0ft x'g] Joj:yf x'g'kg]{ . � e|i6frf/L, r]nLa]6L a]rljvg tyf anfTsf/LnfO{ d[To'b08 jf cfhLjg sf/faf;sf] Joj:yf
x'g'kg]{ . � dlxnfsf] nflu ;dfg Hofnf, ;dfg ;xeflutfsf] Uof/]G6L x'g'kg]{ . � dlb/f tyf w'd|kfg d'Qm b]zsf] 3f]if0ff ul/ sfof{Gjog x'g'kg]{ . � ckfË, c;xfo, j[4 tyf Psn dlxnfsf] nflu ljz]if Joj:yf x'g'kg]{ . � gful/stf j+zhsf] cfwf/df dfq lbg] Joj:yf x'g'kg]{ . � ljb]zdf ;DkQL /fVg gkfOg] / ;DkQLsf] ;Ldf tf]sLg'kg]{ . � lzz':ofxf/ s]Gb| / j[4f>dsf] Joj:yf x'g'kg]{ . � s[lifdf cfw'lglss/0f u/L e"uf]n cg';f/sf] v]tL k|0ffnL x'g'kg]{ / s[lifsf] nflu dn lapvfb
;/sf/L cg'bfgdf Joj:yf x'g'kg]{ . � k|To]s /fHodf clgjfo{ s[lif ljZjljBfno x'g'kg]{ . � Ps 3/ Ps /f]huf/sf] clgjfo{ Joj:yf x'g'kg]{ .
530
� JolQmTj ljsf;sf] ;dfg cj;/sf] Joj:yf x'g'kg]{ . � lzIffnfO{ j}1flgs Jojxfl/s tyf ;Lkd'ns agfOg'kg]{ . � ;a} ;+rf/sf] kx'Fr /fHosf ;a} If]qdf k'Ug] Joj:yf x'g'kg]{ . � ^) jif{ pd]/ k'u]sf gful/snfO{ j[4 eQmf lbg] Joj:yf x'g'kg]{ . � blntsf] kl/efiff ;lxt cf/If0f÷ljz]if clwsf/sf] Joj:yf ldnfOg'kg]{ . � zlxb / zlxb kl/jf/nfO{ ;Ddfg ug]{ Joj:yf ldnfOg'kg]{ . � e"ldxLg, ;'s'Daf;LnfO{ /fHosf] tkm{af6 hldgsf] Joj:yf ug'{sf;fy} hf]tfxfnfO{ hUufsf]
Joj:yf x'g'kg]{ . � !^ jif{ pd]/ k'u]sf gful/snfO{ dtflwsf/sf] clwsf/ x'g'kg]{ . � lzIfsnfO{ lghfdtL sd{rf/L ;/x ;'ljwf lbg'kg]{ . � cfwf s}b e'Qmfg u/]sf s}bLnfO{ /fHon] clgjfo{ ljsf; lgdf{0fsf sfddf nufpg] Joj:yf
x'g'kg]{ . � >dhLjL P]g k"0f{t sfof{Gjogsf] Joj:yf x'g'kg]{ . � ;fdflhs, ;f+:s[lts lje]b cGTo ul/g' kg]{ . � 5fpk8L k|yfsf] cGTo x'g'kg]{ . � åGb lkl8tnfO{ /fxtsf] Joj:yf x'g'kg]{ . � ;a} ju{, If]q, lnË, hfthftL, efiffnfO{ ;dfg ?kdf /fHosf] lgb]{zs l;4fGtdf Joj:yf
ul/g'kg]{ . � k|ltef knfog x'g] cj:yfsf] cGTo ul/g'kg]{ . � ;dfg sfdsf] ;dfg Hofnf x'g'kg]{ . � b}n]vnfO{ ko{6sLo If]q / vlgh ;Dkbfsf] If]q 3f]if0ff ul/g'kg]{ . � jf:tljs s[ifs klxrfg u/L pgLx¿sf] nflu s[lif C0f, dn, aLpvfb, s[lif cf}hf/df
cg'bfgsf] Joj:yf x'g'kg]{ . � /fHosf] s'n ah]6sf] cfwf /sd :yfgLo lgsfodf nufpg' kg]{ . � d'l:nd, dw]zL, yf? / k5f8L kfl/Psf ul/a gful/sx¿nfO{ e'ld pknAw u/fpg'kg]{ .
6f]nL g+= #! � dlxnf / blntx¿sf] ;d:ofsf] af/]df ljz]ifflwsf/sf] Joj:yf x'g'kg]{ . � lzIff, :jf:Yo / /f]huf/LnfO{ df}lns clwsf/sf ?kdf Uof/]06L ul/g'kg]{ .
6f]nL g #@ � j+zh, c+uLs[t / afa' cfdf kQf gnfu]df klg g]kfnsf] gful/stf k|bfg ul/g'kg]{ . � ;+ljwfgdf df}lns clwsf/ tyf st{Jo, /fHosf] bfloTj / lgb]{zs l;4fGtsf] :ki6 kl/efiff /
JofVof ug'{kg]{ . � /fHosf] bfloTj / lgb]{zs l;4fGtdf ;+ljwfgsf] kfngf ug]{ u/fpg], hgtfsf] df}lns xssf]
k|Tofe"lt u/fpg'kg]{ . � ufF;, af;, skf;, lzIff, :jf:Yo / /f]huf/ h:tf hgtfsf cfwf/e"t cfjZostfx¿ df}lns
clwsf/ tyf /fHosf] bfloTjdf ;d]6\g' kg]{ . � /fHosf] :jtGqtf, ;fj{ef}ldstf, /fli6«o cv08tf Pj+ /fli6«o lxt lj?4sf] s[ofsnfknfO{
jGb]h ug]{ u/L hgtfsf] df}lns clwsf/sf] k|Tofe"lt x'g'kg]{ . � /fHon] hg;+Vofsf] cfwf/df ;Dk"0f{ If]qdf ;dfg'kflts ;xeflutfsf] gLlt lng'kg]{ .
531
� ;fdflhs Gofo, ;dfj]zLs/0f / ljz]if ;+/If0fsf] Joj:yf ug'{kg]{ . � cfly{s ?kdf ljkGg ju{, ckf+u, j[4j[4f, cgfy afnaflnsf, Psn dlxnf, bL3{ /f]uL, ;fdflhs
?kn] lk5l8Psf cNk;+Vos hflt, ;d'bfo, blnt, b'u{d tyf ljs6 If]qsf ;d'bfonfO{ ;d]6\g'kg]{ .
� n}+lus tyf of}lgs ljifo ;DaGwL M— dlxnf ePs} sf/0f p;dfly x'g] lje]b / lx+;f -3/]n' / ;fdflhs_ nfO{ cGTo ug{ ;Dk"0f{ lje]bsf/L sfg"g vf/]h u/L ;dfg clwsf/sf] Uof/]06L ug'{kg]{ . dlxnflj?4sf] lx+;f ug]{ JolQm÷;+:yfnfO{ s8f sf/jfxL ug'{kg]{ .
� dlxnfn] k|fs[lts bfloTjsf] ?kdf ub}{ cfPsf] k|hgg e"ldsf, 3/fozL bfloTjsf] d"NofFsg u/L d"No lgwf{/0f u/L pQm sfo{af6 /fli6«o pTkfbgdf of]ubfgsf] u0fgf ug'{kg]{ .
6f]nL g+= ## � /fHosf lgb]{zs l;4fGtdf :yfgLo ;|f]t / ;fwgsf] pkof]unfO{ a9fjf lbg] s'/f pNn]v
ug'{kg]{ . � Psn dlxnfnfO{ eQf lbg] ;afndf pd]/sf] s'g} ;Ldf tf]lsg' gx'g] . � dlxnf, blnt, o'jf, j[4, b[li6ljxLg, ckfËx¿sf] xs ;'/lIft x'g'kg]{ . � 8f]NkfnL nufot s0ff{nLaf;Lx¿n] ufF;, af;, skf;, :jf:Yo, lzIff / /f]huf/nfO{ df}lns
xssf] ?kdf kfpg'kg]{ . � ;fdflhs ;'/Iff eQf j[l4 ug'{kg]{ . � ;~rf/ ;'ljwfnfO{ df}lns xssf] ?kdf Jojl:yt ul/g'kg]{ . � sfdsf] kfl/>ldsdf ;dfgtfsf] Uof/]06L ug'{kg]{ . � 5'jf5't cGTo Jojxf/d} x'g'kg]{ . � s0ff{nLdf ljZjljBfno :yfkgf x'g'kg]{ . � ljsf;sf] clwsf/ ;'/lIft x'g'kg]{ . � lhNnfdf k|;"ltu[xsf] :yfkgf x'g'kg]{ . � vfBfGg tyf xjfO{ l6s6 ;'ne ?kdf kfpg' kg]{ .
6f]nL g+= #$ � Ps 3/ Ps /f]huf/ x'g'kg]{ . � dlxnf clwsf/ Jojxf/df nfu" x'g'kg]{ . � vfB ;Dk|e'tfsf] xs df}lns xsdf x'g'kg]{ . � b'u{d If]qsf hgtfn] cfkm\g} :yfg -lhNnf_ df /f]huf/L kfpg' kg]{ . � u|fdL0f hgtfsf nflu rflxg] ;]jf ufFpdf g} pknAw x'g'kg]{ . � dfgjclwsf/sf] ;Ddfg x''g'kg]{ . � 5'jf5'tsf] k|yf Jojxf/df g} x6\g'kg]{ . � /fHoåf/f blntnfO{ Ifltk"lt{ ;lxtsf] xs clwsf/ lbOg'kg]{ . � ;fdflhs lx+;f, ax'ljjfx, afn ljjfx, bfOhf]k|yf, hf/Lk|yf /f]lsg'kg]{ . � blnt ;d'bfonfO{ cf/If0fsf] Joj:yf;lxt ljz]if clwsf/sf] Joj:yf x'g'kg]{ . � lzIffsf] Uof/]G6L df}lns xsdf n]lvg' kg]{ . � ul/a lgd'vf hgtfsf nflu ufF;, af;, skf;sf] Uof/]G6L tyf cfwf/e"t lzIff, :jf:Yo,
;]jfaf6 al~rt u/fpg gx'g] . � !) jif]{ hgcfGbf]ng / !( lbg] cfGbf]ngsf] efjgf cg';f/ ;+ljwfg aGg'kg]{ .
532
� wd{sf] cfwf/df blntdfly x'b} cfPsf] zf]if0fsf] cGTo x'g'kg]{ . � cf–cfˆgf] wd{, ;+:s[lt / k/Dk/f cg';f/sf] sfd sf/jfxL ug{ :jtGqtf lbOg' kg]{ . � afn clwsf/ / afnlzIffsf] ;'lglZrttf x'g'kg]{ . � s0ff{nLdf ljBfno txb]lv pRr lzIff;Dd lgMz'Ns x'g'kg]{ .
6f]nL g+= #% � ufF;, af;, skf;nfO{ df}lns clwsf/sf] ?kdf :yflkt ul/g'kb{5, / o;df s0ff{nLsf
hgtfnfO{ ljz]ifflwsf/ x'g'kg{] . � :jf:Yo ;'ljwf x'Dnfaf;LnfO{ lgMz'Ns x'g'kg]{ / pRrlzIff;Dd s0ff{nLaf;LnfO{ lgMz'Ns agfOg'
kg]{ . � x'Dnfaf;LnfO{ /f]huf/Ldf cu|flwsf/sf] Joj:yf x'g'kg]{ .
6f]nL g+= #^ � afn clwsf/sf] Uof/]G6L x'g'kg]{ . � lghL / ;/sf/L ljBfnodf Pp6} kf7\oqmd x'g'kg]{ . � !@ sIff;Dd clgjfo{ lzIff x'g'kg]{ . � cf/If0fsf] sf]6f vf/]h ub}{ :jtGq k|lt:kwf{ x'g'kg]{ . � anfTsf/ s]zdf xbDofb /flvg' gx'g] . � ljwjf ePs} lbgb]lv ljwjf eQf pknAw x'g'kg]{ . � lzIff, :jf:Yo / /f]huf/Lsf] Uof/]G6L x'g'kg]{ . � v'nf ljZjljBfnosf] cjwf/0ffnfO{ sfof{Gjog u/fpg'kg]{ . � gful/stf k|bfg ug]{ sfd :yfgLo 7fpFdf s]Gb| tf]sL Joj:yf ul/g'kg]{ . � n}lËs lje]b / b08xLgtfsf] cGTo x'g'kg]{ . � 6«]8 o'lgog / ;fd'lxs ;f}bfjfhLsf] xs x'g'kg]{ . � jfWosf/L >d lj?4sf] xs x'g'kg]{ . � >lds ju{af6 ;a} txdf @% k|ltzt ;xeflutf lgwf{/0f x'g'kg]{ . � b'j} ;bg, k|b]z;ef / :yfgLo lgsfodf >ldssf] k|ltlglwTjsf] Uof/]G6L x'g'kg]{ . � ljBfno, ljZjljBfnodf ;a}sf] kx'Fr x'g]u/L :yfkgf ul/g'kg]{ . � /fli6«o >d cfof]usf] Joj:yf x'g'kg]{ . � j}1flgs lzIff k|0ffnL x'g'kg]{ . � e"ldxLgnfO{ hUuf lbg'kg]{ . � c;xfo, 6'x'/f / cgfy afnaflnsfnfO{ /fHosf] ;+/If0f x'g'kg]{ . � ljlwsf] zf;g x'g'kg]{ . � dlxnf, afnaflnsf lsga]r ug]{nfO{ s8f sf/jfxL x'g'kg]{ . � sdn/L k|yfsf] cGTo, d'Qm sd}ofsf] /f]huf/L / :jf:Yo pkrf/ x'g'kg]{ . � a]/f]huf/ eQfsf] Joj:yf x'g'kg]{ . � ls;fgnfO{ dnvfb x'g'kg]{ . � afn>d x6fpg' kg]{ . � ljBfno zflGt If]q 3f]lift x'g'kg]{ . � :jtGq ?kdf Jofkf/ Joj;fo ug{ kfpg] clwsf/sf] ;'lglZrtf x'g'kg]{ .
533
� ufF;, af; / skf;sf ;fy} lzIff cfwf/e"t cfjZostf 3f]if0ff x'g'kg]{ . � h]i7 gful/ssf] pd]/ ^) jif{ x'g'kg]{ . � :j/f]huf/ sfo{qmd tof/ ug'{kg]{ . � dft[dfiffdf lzIff cfh{g ug{ kfpg'kg]{ . � k5f8L k/]sf hghftL, ju{, If]q / lnËnfO{ ljz]if clwsf/ lbg'kg]{ . � %) k|ltzt dlxnf ;xeflutf x'g'kg]{ / bfOhf] k|yfsf] cGTo x'g'kg]{ . � >Ldfgsf] gful/stfsf] cfwf/df >LdtLn] gful/stf kfpg'kg]{ . � cfTdlg0f{osf] clwsf/ ;lxtsf] hftLo :jzf;g x'g'kg]{ . � zf]if0fsf] cGTo x'g'kg]{ . � dfgjclwsf/sf] Uof/]G6L x'g'kg]{ . � åGå kLl8tx¿sf] klxrfg u/L Gofof]lrt Ifltk"lt{ lbg'kg]{ . � lzIff ;]jf / lghfdtL ;]jfdf lje]bsf] cGTo ug'{kg]{ . � Hofnfsf] plrt d"No lgwf{/0f ul/g'kg]{ . � k|]; / gful/snfO{ rf}yf] / kf+rf} cË dflgg'kg]{ . � :jR5 jftfj/0fsf] xs x'g'kg]{ . � t]>f] lnËL klg gful/s x'g eGg] s'/f hgfpg] Joj:yf x'g'kg]{ .
6f]nL g+= #& � o; ;ldltsf] k|ltj]bgdf k|ZgfjnL ;+Vof dfq pNn]v ePsf] hgtfn] s] /fo k|:t't u/],
;dfj]; 5}g .
6f]nL g+= #* � ufF;, af;, skf;, lzIff, :jf:Yo, /f]huf/, zflGt ;'/Iff, ljsf;, ;fdflhs ;'/Iffsf
dfGotfnfO{ df}lns clwsf/ / /fHosf] lgb]{zs l;4fGt leq ;d]l6g' kg]{ . � hgtfsf] /fHo k|ltsf] st{Josf] klg Joj:yf ul/g'kg]{ .
6f]nL g+= #( � uf;, jf;, skf;, lzIff, :jf:Yo, /f]huf/L, vfB ;'/Iff h:tf ljifonfO{ df}lns xssf ¿kdf
kfpg' kg]{ . � cfwf/e"t clwsf/sf] nflu cfjZos kg{] k"jf{wf/ lgdf{0fsf] bfloTj ;/sf/sf] x'g'kg]{ . � 5'jf5'tsf] cGTo . � hftLo lje]b / 5f]/Ldfly lje]b ug]{nfO{ s8f b08sf] Joj:yf x'g'kg]{ . � xlnof, ;'s'Djf;L, jfbL ;d'bfosf] k'g:yf{kgfsf] Joj:yf x'g'kg]{ . � wd{ lg/k]Iftf x'g'kg]{ . � k/Dk/fut ;Lk / Joj:ffosf] Joj;flosLs/0fsf nflu cfjZos Joj:yf x'g'kg]{ . � ;dfg'kflts ;xeflutfsf] ;'lglZrttf x'g'kg]{ . � ;DklQdflysf] ;dfg clwsf/ :yfkgf ul/g'kg]{ . � rncrn ;DkQLsf] j]rljvg / ef]urngdf ;dfg clwsf/ x'g'kg]{ . � c+zj08f ubf{ 5f]/Lsf] gfddf klg c+zj08f ug{ ;/sf/n] ;DalGwt lgsfonfO{ lgb]{zg
ug'{kg]{ .
534
� gful/stf ljt/0f k|0ffnL ;/n / kf/bzL{ x'g'kg]{ . � >L % sf] ;/sf/ n]lvPsf] k'/fgf] gful/stfnfO{ u0ftGq g]kfnsf] gful/stfn] k|lt:yfkg
ul/g'kg]{ . � gful/stfsf] nflu cfdf / a'jfsf] b'j}sf] gfdaf6 ;dfg ¿kdf gful/stf kfpg] Joj:yf
x'g'kg]{ . � cfdfsf] gfdaf6 klg ;/n / ;xh ¿kdf gful/stf lbg] sfdsf] Joj:yfkg tTsfn ;'¿jft
ul/g'kg]{ . � dlxnfsf] k|hgg\ :jf:Yosf] clwsf/ x'g'kg]{ . � ;'Ts]/L x'g] dlxnfsf nflu :jf:Yo rf}sL / :jf:YosdL{sf] Joj:yf x'g'kg]{ . � afnaflnsf, dlxnf, blnt, o'jf, j[4, ckf+ux¿sf] xs ;'/lIft x'g'kg]{ . � ;fdflhs ;'/Iff eQf j[l4 ug'{kg]{ . � /f]huf/Ldf ;dfgtfsf] Uof/]06L ug'{kg]{ . � ;"rgf clwsf/Lsf] Joj:yf;lxt ;"rgfsf] xssf] ;'lglZrttf ul/g'kg]{ . � dlxnf lj¿4 lx+;fsf] cGTo x'g'kg]{ . � h'jf, tf; / /S;Ldfly k|ltjGw nufOg'kg]{ . � ljwjf x'g] ljlQs} ljw'jf eQf lbOg' kg]{ . � j[4 eQf kfpg] pd]/ ;DalGw lhNnf jf If]qsf hgtfsf] cf};t cfo'sf cfwf/df to ul/g'kg]{ . � ul/a / c;xfosf] nflu ljz]if Joj:yf ul/g'kg]{ . � wd{ jf k/Dk/fsf] gfddf x'b} cfPsf] b]psL, 5fpk8L, r]nL j]Rg], jfbL h:tf k|yfsf] ;d'n
cGTo x'g'kg]{ / b08gLo agfOg'kg]{ . � afnljjfx, ax'ljjfx h:tf s'/fdfly k|ltjGw nufOg'kg]{ / s8f b08sf] Joj:yf x'g'kg]{ . � k5f8L k/]sf] ;d'bfosf nflu ;sf/fTds lje]bsf] gLlt cGtu{t lglZrt ;do cjlwsf lglDt
cf/If0fsf] Joj:yf x'g'kg]{ . o;f] ubf{ juL{o s'/fnfO{ d'Vo cfwf/ dfg]/ ul/aLsf] /]vfd'gL /x]sf hgtfdWo] lnË, hflt / If]qsf hgtfnfO{ k|fyldstf lbOg'kg]{ .
� lzIfs tyf >ldssf] ;]jf ;'ljwf lghfdtL ;/x x'g'kg]{ . � ;a} lsl;dsf >ldssf nflu cfwf/e"t clwsf/ -/fhgLlts clwsf/;lxt ;Ful7t x'g],
;f}bfjfhL ug]{, afn>dsf] cGTo, bf;tfsf] cGTo, ;]jf ;'ljwfdf ;dfgtf cflb_ ;'lglZrttf x'g'kg]{
� ;a} lsl;dsf] >dhLjLnfO{ >lds kl/rokq;lxt ;fdflhs ;'/Iff ;~hfndf ;d]l6g' kg]{ . � /f]huf/Ldf ;dfg cj;/ / ;dfg sfdsf] ;dfg kfl/>lds Joj:yfkg ul/g'kg]{ .
6f]nL g+= $) � clwsf+z hgtfn] a;f]af;, vfBfGg, kfgL, lah'nL, lzIff tyf /f]huf/L / k'n k'n];f, s'nf],
:jf:Yosf] Joj:yf x'g'kg]{] . � ;8s, uf8L, af6f]3f6f] / l;+rfO{ tyf kfgLsf] ;fy} b'u{d If]qsf] ?kdf ;a} ;'ljwf kfpg'kg]{ . � 5'jf5't / 5fpk8Lk|yf x6fpg'kg{] . � dlxnfx¿sf] k|f}9 sIff, dlxnf ;Lkd"ns tfnLd, /f]huf/ / lk5l8Psf] dlxnfx¿sf] pTyfg /
lgMz'Ns pRr lzIffsf] Joj:yf x'g'kg]{ .
535
cg';"rL – !# o; ;ldltdf ;'emfj lbg] ljleGg ;+3 ;+:yfsf] gfdfjnL
/ ;'emfjsf] d"n ljifo
qm=;+= ;'emfj lbg] ;+3 ;+:yfsf] gfdfjnL
d"n ?kdf p7fOPsf ljifo
1= /fli6«o h]i7 gful/s ;+:yf ;+hfn, g]kfn, sf7df8f}+
h]i7 gful/snfO{ ;Ddfgk"j{s afFRg kfpg] xssf ;fy} :jf:Yo, cfjf;, ;'/Iff / ljz]if x]/ljrf/ /fHoaf6 x'g'kg]{ .
2= lxdfno sGh/e];g P08 l8enf]kd]G6 P;f]l;P;g, x'Dnf
s0ff{nLjf;L hgtfnfO{ lzIff, :jf:Yo, /f]huf/L nufotsf ljifodf ljz]if ;'ljwf lbg] Joj:yf u/L tL xsnfO{ cbfntaf6 ;d]t k|rng u/fpg ;Sg] Joj:yf x'g'kg]{ .
3= g]kfn dbL/f k'gjf{;Lo ;d"x
hgtfsf] lgjf{w :jf:Yo ;]jfsf] cfjZos Joj:yf /fHon] ug'{kg]{ / dlb/f nufotsf kbfy{sf] lgoGq0f x'g'kg]{ .
4= /fli6«o e"ld clwsf/ dGr g]kfn, /;'jf zfvf
ls;fgsf] xs lxt ;'/lIft ug'{kg]{, j}1flgs e"ld;'wf/ nfu" x'g'kg]{, ;'s'Djf;Lx¿nfO{ hUuf lbg'kg]{, /;'jf lhNnfsf ls;fg, ;'s'Djf;Lsf] cWoog x'g'kg]{ .
5= u}=;=;= g]kfn, lhNnf zfvf, g'jfsf]6
dlxnf, dw];L, o'jf, ckfË, cflbjf;L nufotsf ljleGg cfof]u x'g'kg]{ -;+ljwfgsf] k|f?k tof/ u/L k]z ePsf]_
6= g'jfsf]6 pBf]u jfl0fHo ;+3, g'jfsf]6
pBf]u jfl0fHo tyf cfly{s gLltjf/] :ki6 Joj:yf x'g'kg]{ .
7= g]kfn kqsf/ dxf;+3, g'jfsf]6 zfvf, g'jfsf]6
;"rgf Pj+ kq klqsf Pj+ 5fkf ;DaGwL xs clwsf/sf] Joj:yf x'g'kg]{ .
8= g]kfn ckfË ;]jf ;+3, g'jfsf]6
ckfËtf ePsf JolQmsf] xs clwsf/sf] Joj:yf ug'{kg]{ .
9= lhNnf ;xsf/L ;+3 ln= g'jfsf]6
;xsf/L ;DaGwL Joj:yfnfO{ Jofks / Jojl:yt ug'{kg]{ .
10= g]kfn cflbjf;L hghftL dxf;+3, g'jfsf]6
cflbjf;L, hghfltsf] xs clwsf/ ;'/lIft ug'{kg]{ .
11= ;fd'bflos jg pkef]Qmf dxf;+3 g]kfn, g'jfsf]6
;fd'bflos jg h+unsf] Joj:yfkg pkof]u / ;~rfng ;DaGwL :ki6 gLltut Joj:yf ug'{kg]{ .
12= g]kfn dfgjclwsf/ tyf ;fdflhs Gofo d~r g]kfn, g'jfsf]6
dfgjclwsf/ / ;fdflhs Gofosf] plrt Joj:yf x'g'kg]{ .
13= KofA;g, g'jfsf]6 lzIff ;DaGwL xssf] Joj:yf df}lns xsdf x'g'kg]{ .
536
14= g]kfn jf/ P;f]l;P;g, g'jfsf]6
sfg"gL /fHosf] Joj:yf cg'?k df}lns xssf] sfof{Gjog x'g'kg]{ .
15= COCAS, g'jfsf]6 sfg"gL /fHosf] Joj:yf x'g'kg]{ .
16= FWIL, g'jfsf]6 ljlwsf] zf;g sfod /fVg] Joj:yf x'g'kg]{ .
17= WCRG, g'jfsf]6 sfg"gL /fHosf] cjwf/0ffnfO{ ;fsf/ kfg]{ Joj:yf x'g'kg]{ .
18= lhNnf afn sNof0f ;ldlt, 8f]6L
eflj ;+ljwfgdf afnclwsf/sf] Joj:yf x'g''kg]{ .
19= IUCN, w/fg zfvf :jR5 jftfj/0f ;DaGwL clwsf/ / ;+3Lo Joj:yfdf k|fs[lts >f]t ;fwgsf] plrt Joj:yf / afF8kmfF8 x'g'kg]{ .
20= u}=;=;+=dxf;+3 g]kfn, lhNnf zfvf Onfd
cfd hgtfn] pkof]u ug{ ;Sg] u/L xs clwsf/sf] Uof/]06L ug'{kg]{ .
21= gful/s ;dfh;Fu cfj4 ;+3 ;+:yfx¿, kfFry/ -#) j6f ;+3 ;+:yf_
cfly{s, ;fdflhs, ;fF:s[lts nufot ;a} xs clwsf/sf] Joj:yf x'g'kg]{ .
22= blnt u}=;=;+= dxf;+3 dWodf~rn If]qLo ;ldlt
blntx¿nfO{ ljz]if xs clwsf/sf] Joj:yf x'g'kg]{ .
23= dlxnf sfg"g / ljsf; d~r (FWLD)
eflj ;+ljwfgdf dlxnf clwsf/sf] ljz]if Joj:yf ug'{kg]{ .
24= lv|irLog ;'emfj ;ldlt
/fHon] lvlZrog wd{nfO{ klg dfGotf lbg'kg]{ .
25= dfgjclwsf/sf nflu hgd~r
kqmfp k/]sf] JolQm÷y'g'jfn] dof{lbt jftfj/0fsf ;fy} uf]Ko ?kdf cfkm'n] rfx]sf] sfg"g Joj;foL;Fu e]6\g kfpg' kg]{ .
26= dfgjjfbL ;dfh -;f]r_ g]kfn
;a} wd{sf] ;dfg ;+/If0f / u'7L Pj+ wfld{s ;Dkbfx¿sf] /fHon] ;+/If0f ug'{kg]{ .
27= cf/f]x0f u'?s'n, sf7df08f}
dlxnf xs lxtsf] Joj:yf ljz]if ?kdf /fHon] ug'{kg]{ . snf / ;+:s[ltsf] ;+/If0f / ljsf;sf] Uof/]06L x'g'kg]{ .
28= Gofo tyf clwsf/ jsfnt d~r -ch/_ g]kfn
kLl8t kIfnfO{ / cfl>tnfO{ plrt Ifltk"lt{ / k'g:yf{kgfsf] Joj:yf x'g'kg]{ .
29= z]kf{ /fli6«o d'lQm df]rf{
eflj ;+ljwfgsf] d:of}bf k|:tfj ;lxt /fHo k'gM ;+/rgfsf] vfsf k]z ePsf] . cflbjf;L hghfltsf] xs ;+/lIft x'g'kg]{ .
537
30= g]kfn lxGbL ;flxTo kl/ifb, s]=sf=, aL/u+h
pRr lzIffsf kf7\ok':ts / dfWod efiff g]kfnL efiffnfO{ clgjfo{ ug'{kg]{ . lxGbL nufot ;a} efiffnfO{ oyf]lrt :yfg lbg'kg]{ .
31= afnaflnsf zflGt If]q /fli6«o cleofg dsjfgk'/ ;d]t ( ;+:yfx¿
;Dk"0f{ afnaflnsfsf nflu lzIff, :jf:Yo / ;'/Iff k|Tofe"t x'g'kg]{ .
32= l;ljg g]kfn afnaflnsfsf] xs clwsf/ ;'/lIft ug'{kg]{ .
33= yf? sNof0fsf/L ;ef, s}nfnL ;d]t * j6f ;+:yfx¿
yf? hfltsf] xs clwsf/ / klxrfgsf] ;+/If0f ug'{kg]{ .
34= g]kfn emfFu8 -p/fj_ sf]8«]d ;'w|f/f sfo{ u'l7of/fcf, s]Gb|Lo ;ldlt, df]/ª, la/f6gu/
g]kfnsf p/fj nufot hghflt cflbjf;Lx¿sf] df}lns ;+:sf/ ;+:s[lt klxrfg, xs clwsf/sf] Joj:yf x'g'kg]{ .
35= /fli6«o e"ld clwsf/ d~r, afFs]
e"ldxLgnfO{ e"ldsf] clwsf/ ;DaGwL Joj:yf ;+ljwfgdf g} n]lvg' kg]{ .
36= g]jfM b]o\ ba" g]jf/hfltsf] xs clwsf/ Pj+ ;+:s[ltsf] ;+/If0f / hugf{ ug'{kg]{ .
37= g]kfn pBf]u jfl0fHo dxf;+3, sf7df8f}+
lghL If]qsf pBf]u Jojf;foLn] lgjf{w?kdf pBf]u Joj;fo ug{{ /fHon] ;+/If0f / ;Da4{g ug'{kg]{ .
38= h]i7 gful/s ;dfh g]kfn, nlntk'/
h]i7 gful/snfO{ /fHon] uf+;, af;, skf;, :jf:Yo / ;'/Iffsf] lhDd]jf/L lng' kg]{ .
39= g]kfn k':tsfno ;+3 k':tsfno / ;"rgf ;]jf k|0ffnL, /fHo:t/sf] ;fj{hlgs k':tsfno k|To]s /fHodf cGt/f{li6«o :t/sf] k':tsfnosf] Joj:yf x'g'kg]{ .
40= lxGb" /fi6« g]kfn /fi6«jfb s~rgk'/
g]kfn /fHo lxGb' /fi6« g} sfod /xg' kg]{ .
41= g]kfn ckfË dfgjclwsf/ s]Gb|, sf7df8f}+
ckfËtf ePsf JolQmx¿sf] dfgjclwsf/sf] /Iff u/L cGo JolQm ;/x ;Ddfgk"j{s afFRg kfpg] Joj:yf /fHoåf/f ug'{kg]{ .
42= NGO Federationof Nepal, nlntk'/
cfly{s, ;fdflhs, ;fF:s[lts clwsf/ hlt lgb]{zs l;4fGtdf g/fvL df}lns xsdf /fVg' kg]{ .
43= PsLs[t dlxnf ;dfh, sfe|]
dlxnfk|ltsf ;a} vfn] e]befj cGTo u/L xTof lx+;faf6 d'lQm kfpg] Joj:yf x'g'kg]{ .
44= >dlhjL dlxnf tyf afn sNof0f kl/ifb sf7df8f}+
dlxnf tyf afnaflnsfsf ljz]if xs clwsf/ /xg'kg]{ .
538
45= ç hfu/0f ;dfh g]kfn, jlb{of
lxGb' wd{ /fHo wd{ x'g'kg]{ .
46= ckfË hfu/0f cleofg, lrtjg
ckfËtf ePsf JolQmsf xs clwsf/sf] Uof/]06L ug'{kg]{ .
47= ;[hgzLn afn sNof0f Snj, s~rgk'/
afnaflnsfsf lzIff :jf:Yo, ;'/Iff / ;[hgzLntf j[l4sf] Joj:yf x'g'kg]{ .
48= hLjgbLk ;]jf ;dfh, l;/fxf
efiff / e"uf]nnfO{ ljz]if Wofg lbOg' kg]{ .
49= /fli6«o ckfË dxf;+3, g]kfn
ckfË JolQmx¿sf] xs clwsf/nfO{ k|fyldstf;fy ;'/lIft ug'{kg]{ .
50= j[4j[4f Snj, df]/Ë j[4 j[4fsf] ;fdflhs ;+/If0fsf] k|Tofe"lt ug'{kg]{ .
51= lxdfno u|fdL0f k|fs[lts ;|f]t Joj:yfkg dlxnf ;d"x g]kfn
k|fs[lts ;|f]t ;fwgdfly u|fdL0f dlxnfsf] clwsf/ / kx'Fr x'g'kg]{ .
52= lhkm06 dhb"/ tyf >lds ju{sf] xslxt ;'/lIft u/L /fli6«o >d cfof]us]f u7g u/L dhb"/sf] ;d:of ;dfwfg ug'{kg]{ .
53= g]kfn Sofyf]lns ;d'bfo
wd{ lg/k]If /fi6« x'g'kg]{ . hgtfn] rfx]sf] wfld{s cEof; ug{ kfpg' kg]{ .
54= blnt Pstf d~r, c5fd
blnt xs clwsf/ ;+/If0f ;Da4{g ug'{kg]{ .
55= hgcfGbf]ng -)^@÷)^#_ sf 3fOt] tyf zxLb kl/jf/ ;/f]sf/ ;ldlt, sf7df8f}+
hgcfGbf]ngsf] qmddf 3fOt] tyf zxLb ePsf JolQmnfO{ plrt Ifltk"lt{ tyf ;+/If0f x'g'kg]{ .
56= d'l:nd ;+3 g]kfn, s]=sf=, afuahf/, sf7df8f}+
d'l:nd ;d'bfosf] xs clwsf/sf] Joj:yf x'g'kg]{ .
57= ldlynf gf6\osnf kl/ifb
bfOhf] k|yf x6fpg'kg]{ .
58= sdL{hg ;f];fO6L g]kfn, b= sf]l/of
sdL{hg ;d'bfosf] d'lQm Pj+ pTyfgsf] ljz]if Joj:yf / ;'/Iffsf] ljz]if Joj:yf x'g'kg]{ .
59= g]kfn sfg"g ;dfh sf7df08f}
;+3Lo /fHo k|0ffnL g]kfndf cg'ko'Qm x'g] ePsf]n] PsfTds /fHosf] Joj:yf x'g'kg]{ . ;+3Lotfdf hfg'kg]{ eP hgdt ;+u|x u/L e"uf]n, k|fs[lts, ;fdflhs, ;fF:s[lts cfwf/df k|fGtsf] Joj:yf x'g'kg]{ ;d]t .
539
60= g]kfnL sf+u|]; /fi6«jfbL
/fli6«ktLo Joj:yfdf g]kfnsf] :jtGqtf / cv08tf u'Dg] ePsf]n] g]kfnsf] /fi6« k|d'v /fhf g} x'g'kg]{ ;fy} ;+3Lotfsf] k|fjwfg xfd|f] h:tf] ;fgf] d'n'sdf cg'ko'Qm ePsf]n] ;+3Lotfdf hfg x'b}g .
61= nf]x¿ª ofVvfjf o'olË xªsª
ax'bnLo ;+3Lo zf;g k|0ffnL ;lxtsf] g]kfn /fHosf] ;+ljwfgsf] Joj:yf ug'{kg]{ .
62= x]lNkª ;f];fO6L ;nf{xL
bx]h k|yf k"0f{ ?kn] cGTo ug]{ pkfox¿ x'g'kg]{ .
63= g]kfn kqsf/ dxf;+3, wgs'6f
;+rf/ If]q / ;+rf/sdL{sf] xs clwsf/sf] ljz]if Joj:yf ug'{kg]{ .
64= WomenEnvironmentPreservationCommittee,Lalitpur
/fHon] u7g ug]{ k|fs[lts ;|f]t ;fwg, jftfj/0f ;+/If0f ;ldltdf clgjfo{ ?kdf %)Ü eGbf a9L dlxnf ;b:onfO{ lgo'lQm ug'{kg]{ . k|fs[lts ;|f]tdf dlxnf kx'Fr ;'lglZrt x'g'kg]{
65= g]kfn dfgjclwsf/ ;+u7g, s]=sf=, sf7df8f}+
g]kfndf cljnDj b08xLgtfsf] cGTo / ;+j}wflgs ;jf]{Rrtf sfod u/L dfgjclwsf/sf] axfnL ug'{kg]{ .
66= /fli6«o ;xsf/L ;+3 ln= sf7df8f}+, g]kfn
;+ljwfgdf cfly{s ljsf;sf] d'Vo cfwf/ ;xsfl/tfnfO{ lbg'kg]{ .
67= ;fd'bflos jg pkef]Qmf dxf;+3, hfh/sf]6 zfvf
;a} ;LdfGts[t ;d'bfosf] xs clwsf/ ;'lglZrt ug'{kg]{ .
68= NRN Japan, ;femf ;+oGq
g]kfnL gful/s cfdfaf6 ljb]zdf hlGdPsf afnaflnsfx¿sf] nflu gful/stf / /fxbfgLsf] Joj:yf x'g'kg]{ .
69= g]kfn d'l:nd ;dfh, wg'iff
d'l:ndx¿sf] xs clwsf/nfO{ ljz]if Joj:yf ug'{kg]{ .
70= l/n]s g]kfn lhNnf ;ldlt, wgs'6f
gLlt lgdf{0f txdf o'jfnfO{ clgjfo{ ;xefuL u/fpg], o'jfx¿sf] of}g tyf :jf:Yosf] Uof/]06L x'g'kg]{ .
71= lxn] ahf/ Joj:yfkg ;ldlt, wgs'6f
rGbf cft+s, aGb x8tfn, ;8s hfdnfO{ aGb u/L Joj;flos xs lxt / nufgLsf] ;'/Iff Pj+ ;+/If0f ug]{ k|Tofe"lt ;+ljwfgdf ug'{kg]{ .
72= dlxnf dfgjclwsf/ /Ifsx¿sf] lhNnf ;+hfn wgs'6f zfvf, t]x|y'd zfvf, ;'v]{t zfvf
dlxnfx¿sf] xs clwsf/ ;lxt pgLx¿sf] dfgjclwsf/sf] pRr ;Ddfgsf ;fy /Iff ug'{kg]{ .
73= /fli6«o cflbjf;L hghflt dlxnf dxf;+3, wgs'6f zfvf
cflbjf;L hghflt dlxnfx¿sf] xs clwsf/nfO{ ljz]if Joj:yf ug'{kg]{ .
540
74= g]kfn ljh'nL, KnDj/ tyf dhb'/ o'lgog, ;'g;/L, emfkf / DofUbL -So"k]s_
dhb"/x¿nfO{ cGo JolQmnfO{ eGbf yk ;'ljwf / xs clwsf/sf] Joj:yf ug'{kg]{ .
75= g]kfn a;f]af; j:tL ;+/If0f ;dfh, s]Gb|Lo sfof{no, sf7df8f}+ ;d]t # ;+:yfx¿
cfd e"ldxLg ;'s'Daf;L tyf cJojl:yt jlu{o d'lQmsf] nflu gofF ;+ljwfgdf clgjfo{ pNn]v ug'{kg]{ / pgLx¿sf] dfu tTsfn k'/f ug'{kg]{ .
76= j[4 rf}tf/L g]kfn, O6x/L
h]i7 gful/sx¿sf] xs clwsf/ ;'/lIft ug'{kg]{ .
77= clvn g]kfn ;'s'Daf;L ;+3, ;'g;/L
;'s'Daf;LnfO{ # h= -hn, h+un / hldg_ sf] ;'lglZrttf ug'{kg]{ .
78= g]kfn /fhwfdL pTyfg d~r, ;'g;/L
/fhwfdL 5'§} hflt ePsf]n] ;LdfGts[t hfltsf] xs clwsf/ ;'/lIft ug'{kg]{ .
79= ljleGg :jtGq dhb'/ ;+u7gx¿ -( j6f_ sf]zL, w/fg
hf]lvdk"0f{ sfd ug]{ dhb'/sf nflu ljz]if Joj:yf x'g'kg]{ .
80= gu/ afn ;dGjo ;ldlt, O6x/L
afnaflnsfsf] xs clwsf/ ;'/lIft ug'{ k¥of] . ckfËtf ePsf afnaflnsfx¿sf] nflu yk xs clwsf/sf] Joj:yf x'g'kg]{ .
81= blnt ;]jf ;+3 If]qLo sfof{no, ;'g;/L
blntx¿nfO{ ;Ddfgk"j{s afFRg] xs / ;fdflhs k'g:yf{kgsf] ljz]if Joj:yf ug'{kg]{ .
82= blnt g]6js{ kfFr sGof, ;'g;/L
5'jf5't d'Qm /fi6«sf] 3f]if0ffsf] Jojxfl/s sfof{Gjog x'g'kg]{ .
83= Human welfare society, O6x/L
t]>f] lnËLnfO{ dfGotf lbg'kg]{ . ;+ljwfgdf n}lËs t6:y zAbx¿sf] k|of]u x'g'kg]{ .
84= ;fd'bflos jg pkef]Qmf dxf;+3, ;'g;/L
dlxnfx¿ dfly x'g] ;a} vfn] lx+;fsf] cGTo u/L pgLx¿sf] xs clwsf/sf] ;'/Iff ug'{kg]{ .
85= JCI g]kfn h]l;; k|wfgdGqLsf] Joj:yf k|ToIf lgjf{rgaf6 ug'{kg]{ .
86= ;xf/f ;dfh, O6x/L, ;'g;/L
t]>f] lnËLnfO{ dfGotf lbg'kg]{ ;+ljwfgdf n}lËs t6:y zAbx¿sf] k|of]u x'g'kg]{ .
87= cfdf ;d"x xfF;kf];f, ;'g;/L
dlxnfx¿ dfly x'g] ;a} vfn] lx+;fsf] cGTo u/L pgLx¿sf] xs clwsf/sf] ;'/Iff ug'{kg]{ .
88= pTsf g]kfn, O6x/L ;d]t % j6f ;+:yf
dlxnfx¿nfO{ ;a} vfnsf] xs clwsf/af6 ;'/lIft ug'{kg]{ .
541
89= hgr]tgf ;+:yf O6x/L
dfgjclwsf/sf] k"0f{ k|Tofe"lt / b08xLgtfsf] cGTosf] Joj:yf x'g'kg]{ .
90= cGt/kf6L{ dlxnf ;+hfn O6x/L
dlxnfsf xs clwsf/ 5'§} / ljz]if ?kdf cfpg' kg]{ .
91= k|of; g]kfn, O6x/L dfgjclwsf/sf] k|Tofe"lt / sfg"gL zf;gsf] Uof/]06L x'g'kg]{ .
92= blnt lxt ljBfyL{ blnt hfltsf] xs clwsf/nfO{ ;'/lIft ug'{kg]{ . blnt ljBfyL{sf] nflu ljz]if ;x'lnotsf] Joj:yf x'g'kg]{ .
93= dlxnf clwsf/ d~r, k;f{ ;d]t !% j6f ;+3 ;+:yfx¿
3/]n' lx+;f -s;"/ / ;hfo_ ljw]os, @)^% nfO{ yk ;+zf]wg ;lxt t'?Gt sfg"g agfOof];\, ;fy} dlxnf xs clwsf/sf] yk Joj:yf ul/of]; .
94= lgnxL/f ;dfh, sf7df8f}+
gofF aGg] ;+ljwfgdf n}lËs t6:y (Gender Neutral)zAbx¿ / efiff k|of]u tyf t]>f] lnËLsf clwsf/ pNn]v ug'{kg]{ .
95= hftLo e]befj pGd'ng lj?4 ;+ljwfg lgdf{0f ;'emfj tyf sfof{Gjog ;+3if{ ;ldlt, sf7df8f}+
pTkLl8t ;d'bfok|ltsf] hftLo e]befjsf] cGTo ug'{kg]{, ;fy} pTkLl8t ;d'bfo cfof]usf] Joj:yf x'g'kg]{ .
96= g]kfn ;'grfFbL Joj;foL ;+3
;'grfFbL nufotsf ax'd"No j:t'sf] Joj;fodf ;+nUg Joj;foLx¿sf] xs clwsf/ / pgLx¿sf] hLp wgsf] ;'/Iff, ;+/If0f / ;Da4{gsf] Joj:yf /fHon] ug]{' kg]{ .
97= u'?ª /fli6«o kl/ifb td'5f]h lwFd ;d]t @
cflbjf;L u'?ª -td'_ hftLsf] xs clwsf/sf] Joj:yf /fHon] ug'{kg]{ .
98= km/]i6PS;g g]kfn nlntk'/÷l;8f
k|fs[lts ;|f]t dflysf] clwsf/ :yfgLo ;d'bfodf k'¥ofpg' kg]{ .
99= blnt u}/;/sf/L ;+:yf, dxf;+3 If]=sf= lj/f6gu/
blntx¿sf] xs ;DaGwL ;'emfjnfO{ ;+ljwfgsf] df}lns xsdf Joj:yf ug'{ kg{] .
100= /fli6«o dfgjclwsf/ tyf ;fdflhs Gofo d~r, g]kfn ;d]t @) j6f ;+:yfx¿
o'jf, dlxnf, cflbjf;L, hghflt, dw];L cNk;+Vos, ckfË JolQm tyf s0ff{nL If]q nufot ef}uf]lns / juL{o cfwf/df kfvf kfl/Psf ;d"xsf] xs clwsf/sf] k|Tofe"lt /fHon] ug'{kg]{ .
101= /fli6«o dlxnf ;fdflhs d~r, g]kfn
dlxnfsf] clwsf/nfO{ ;+j}wflgs ?kdf ;'/lIft ug'{kg]{ .
102= lhNnf afn Snj ;+hfn, jfUn'ª
afnaflnsfsf] lzIff, :jf:Yo, ;'/Iff / ;jf{ËL0f ljsf;sf] Joj:yf x'g'kg]{ .
103= afUn'Ë alx/f ;+3, afUn'Ë
alx/fx¿sf] xslxt / clwsf/ ;'lglZrt x'g'kg]{ .
542
104= cg]/f:jljo", /fdk'/ OsfO{
lgMz'Ns / Jojxfl/s lzIffsf] Joj:yf x'g'kg]{, k|hftflGqs ljs]Gb|Ls/0fdf cfwfl/t PsfTds zf;g Joj:yf nfu" x'g'kg]{, ;+3Lo Joj:yf x'g' x'b}g, b]z 6'ls|G5 .
105= dsjfgk'/ pBf]u jfl0fHo ;+3
cf}Bf]lus Pj+ Joj;flos ljsf; / lj:tf/sf] nflu lghL If]qnfO{ /fHon] ;+nUg u/fpg] / aGb, x8tfnsf] cGTo u/L lghL ;DklQ / hLp Hofgsf] ;'/Iffsf] /fHon] Uof/]06L ug'{kg]{ .
106= dlxnf ;'/Iff bjfj ;d"x
;/sf/sf] x/]s txdf / /fhgLlts bndf Ps ltxfO dlxnfnfO{ clgjfo{ ;xefuL agfpg' kg]{ .
107= dsjfgk'/ jlx/f ;+3 alx/fx¿ k9\g] 5'§} ljBfno / SofDk; x'g'kg]{, g]kfnL ;f+s]lts efiffsf] dfWod efiff x'g'kg]{ / ;a} ckfËx¿nfO{ lgMz'Ns ?kdf pRr cfjfzLo lzIffsf] Joj:yf x'g'kg]{ .
108= g]kfn cflbjf;L hghflt dxf;+3, dsjfgk'/
s'g} klg xfntdf b]z wd{ lg/k]If x'g'kg]{, ;+3Lo /fHodf hfg} kg]{, o;sf nflu hftLo / eflifs cfwf/ x'g'kg]{ / g]kfnsf] /fli6«o em08f kl/jt{g ug'{kg]{ /fli6«o hgfj/ ufO{ g/fVg] .
109= ;z:q åGådf k/]sf afnaflnsfsf] ;+/Ifsf nflu ;fem]bf/L -lklkl;l;_
afnaflnsfnfO{ afn d}qL jftfj/0fdf x'sf{pg], ;xof]u / lzIff lbg] cleefjssf] st{Jo x'g] .
110= d's'n]Zj/ lg=df=lj=, kmlNrg, 8f]Nkf / d's't]Zj/ ckfË ;]jf ;ldlt, b'g}, km'lNrg, 8f]Nkf
km'NrLg uf=lj=;=8f]Nkfsf] d's't]Zj/ lg=df=lj=nfO{ df=lj=df ?kfGt/ ug{sf] nflu cfjZos /sd ;ef;bx¿n] pknAw u/fO{ lbg'kg]{ . /fHo ;~rfngsf k|d'v c+ux¿df ;dfg'kflts cfwf/df ckfËtf ePsf JolQmx¿sf] k|ltlglwTj u/fpg' kg]{ tyf xs clwsf/df k|fyldstf lbg'kg]{ .
111= 8f]Nkf] blnt ;zlQms/0f s]Gb|
dlxnfsf nflu dfq ljz]if clwsf/sf] Joj:yf ug{'kg]{ / ;a} vfnsf] e]befjsf] cGTo ug'{kg]{ .
112= lxdfnL nf]stflGqs u0ftflGqs gful/s d~r
g]kfnsf] gofF /fHo ;+/rgfdf s]Gb|, k|b]z / :yfgLo u/L tLg txsf] ;/sf/x¿ x'g'kg]{ .
113= ls8f{s g]kfn, 8f]Nkf k]6e/L vfglbg] ;+ljwfg rflxof] . vfBsf] xs /xg' kg]{ .
114= !^ j6f ljleGg ;+:yfsf] ;+of]hg ub}{ u}/;/sf/L ;+:yf dxf;+3 g]kfn, sf7df8f}+ zfvf
b]zsf] sfo{sf/L clwsf/ k|wfgdGqLdf x'g'kg]{ . k|wfgdGqL k|ToIf lgjf{lrt x'g'kg]{ . lghn] v;]sf] %)Ü dt k|fKt ug'{kg]{ .
115= jflxª ls/Fft d'n'lvd / j[xt ls/Fft :jfoQ k|fKtL ;+3if{ ;ldlt
j[xt ls/Fft :jfoQ k|fGt ;+3if{ ;ldltn] u/]sf] !% ls/Fft :jfoQ k|b]zsf] Joj:yf x'gkg]{ .
543
116= clvn g]kfn hghflt ;Dd]ng, s]Gb|Lo sfof{no, sf7df8f}+
eflj ;+ljwfgdf ;+3Lotfsf] Joj:yf x'g' x'b}g . PsfTds / PsLs[t /fHo Joj:yf sfod x'g'kg]{ . ;+3Lotfdf hfg' eg]sf] g]kfnnfO{ l;lSsd h:t} ef/tdf ljlng u/fpg' xf] .
117= g]kfn ;f]gfxf ;+3 ;f]gfxf hfltsf] xs clwsf/ ;'/lIft u/L o; hfltnfO{ ;'rLs[t ug'{kg]{ / lgMz'Ns df5f dfg{ / ;'g rfNg lbg' kg]{ .
118= /fli6«o xlnof d'lQm ;dfh dxf;+3, s]=sf=, 88]Nw'/f
xlnofnfO{ d'Qm u/L o;sf] ;d:of ;dfwfgfy{ cfof]u u7g u/L xlnofnfO{ lzIff, :jf:Yo, /f]huf/sf] Joj:yf ul/of];\ .
119= g]qxLg ;]jf ;+3, jL/]Gb|gu/, ;'v]{t
ckfËsf nflu lzIff, :jf:Yo, /f]huf/Lsf] Joj:yf x'g'kg]{ .
120= /fli6«o e"ld clwsf/ d~r, g]kfn /fli6«o ;ldlt
hLljsfsf] cfwf/ e"ldsf] :jfldTj / o;sf] lgjf{w pkef]usf] xs x'g'kg]{ ;d]t .
121= ckfËtf ePsf JolQmx¿sf nflu :jfjnDag hLjg k2tL s]Gb|, sf7df8f}+
ckfË JolQmx¿sf] xs lxt ;'/lIft ug'{kg]{ ;d]t .
122= o'jf ;+;b sf7df08f} gofF ;+ljwfgdf o'jfx¿sf] ljz]if xs, bfloTj / clwsf/ /xg' kg]{ . ;fy} o'jf d}qL ;+ljwfg x'g'kg]{ .
123= lwdfn hflt ljsf; s]Gb|, df]/ª
b]zn] ^)! hgf ;ef;b\nfO{ tnj, eQf v'jfpg g;Sg] tkm{ ljrf/ ug'{kg]{ . ;+ljwfgdf hft, efiff, If]q, wd{sf] xs clwsf/sf] Joj:yf x'g'kg]{ .
124= s6'jfn /]l8of] >f]tf Snj, cwf{vf+rL, slknj:t'
blnt ;d'bfo dfly x'g] e]befj / 5'jf5't cGt xf];\ .
125= s6'jfn /]l8of] >f]tf Snj, uf]/vf
blnt ;d'bfo dfly x'g] e]befj / 5'jf5't cGt xf];\ .
126= yfkf kl/ifb, sf7df8f}+
uxg Pj+ hl6n d'2fsf] 6'+uf] hgdt ;+u|xsf] dfWodaf6 ul/of];\ .
127= g]kfn :jtGq ;8s dhb"/ Pstf s]Gb|Lo sfof{no, sf7df8f}+
dhb"/x¿sf] xs clwsf/nfO{ ;'/lIft ug'{kg]{ .
128= HelpAge 25 International/NEPAN/ ADA, Kathmandu,Nepal
j[4j[4f ePsf] sf/0fn] s'g} klg h]i7 gful/s ckx]lnt / plTk8Lt x'g g'x]g ;d]t .
129= /fli6«o blnt g]6js{, 88]nw'/f
;+ljwfg lgdf{0f d:of}bf ;ldltdf blntnfO{ lgjf{lrt ul/of];\ .
544
130= /fli6«o blnt g]6js{, lh=sf=, s}nfnL
;fdGtjfbL /fHo k|0ffnL cGTo u/L ;+3Lo nf]stflGqs u0ftGqsf] Joj:yf u/L /fi6«klt / ;/sf/ k|d'vdf blntnfO{ lgo'lQm ug'{kg]{ .
131= The Center for Development and PopulationActivities Nepal. (CEDPA)
g]kfnsf] ;+ljwfgdf dlxnf ;dfgtfsf] ;'lglZrttf x'g'kg]{ .
132= ls/Fft ofsy'ª r'Dn'ª, s]=sf=, nlntk'/
cflbjf;L, hghfltnfO{ cfTd lg0f{osf] xs x'g'kg]{ .
133= u}=;=;=dxf;+3 t]x|y'd ;lxt ljleGg !# j6f ;+:yfx¿
;a} hfthflt efiff efifLsf] ;dfg ;+/If0f, blnt / hghfltnfO{ ljz]if ;+/If0f, dfgjclwsf/sf] k|Tofe"lt x'g'kg]{ .
134= lhNnf afn sNof0f ;ldlt ;d]t @@ j6f ;+:yfx¿, sfe|]
Affnclwsf/sf] pNn]v / /Iff ug'{kg]{ . cgfy afnaflnsfsf] /fHoaf6 ;'/Iff x'g'kg]{ .
135= cflbjf;L hghflt dxf;+3, lhNnf ;dGjo kl/ifb, l;Gw'kfNrf]s
cflbjf;L hghfltsf ljz]if xs clwsf/ ;'lglZrt ug'{kg]{ .
136= ;+3Lo lnDj'jfg /fHo kl/ifb, ;+v'jf;ef
cflbjf;L hghfltsf xs clwsf/ ljz]if ?kdf cfpg' kg]{ .
137= ;]tf] u'/fF; afn ljsf; ;]jf tyf k|f/lDes afn ljsf; g]kfn d~r
afnaflnsfsf] ;jf{ËL0f ljsf;sf] clwsf/ ;'lglZrt ug'{kg]{ .
138= cflbjf;L hghflt dxf;+3
ILO 169 sf] k|Tofe"lt ug'{kg]{ .
139= blnt u}/;/sf/L ;+:yf dxf;+3, nlntk'/, g]kfn
5'jf5't k|yfsf] cGTo u/L blntx¿nfO{ /fHon] ljz]if ;'ljwf lbg'kg]{ .
140= g]kfn ckfË ;dfh, cgfdgu/, sf7df8f}+
gofF ;+ljwfgdf ckfË ePsf JolQmnfO{ ljz]if ;'ljwfsf] Joj:yf x'g'kg]{ .
141= afn e]nf, s'Zdf, kj{t
;Dk"0f{ blnt, hghflt, ljkGg ;d'bfosf afnaflnsfsf] ;jf]{Qd lxt tyf clwsf/sf] nflu lzIffdf ;dfg kx'Fr k'¥ofpg lzIffsf] ?kfGt/0f ;lxt clgjfo{, u'0f:t/lo, Jojxfl/s, lgMz'Ns z}lIfs Joj:yf ug'{kg]{ .
142= ;+o'Qm la|l6z uf]vf{ e"tk"j{ ;}lgs ;+3, g]kfn, s]Gb|Lo ;ldlt, nlntk'/
uf]vf{ ;}lgssf] a]nfot af;Lsf] g]kfnL gful/stf sfod /fVg' kg]{, k]G;g / Ifltk"lt{ klg uf]/f ;dsIfL ;/x lbnfpg' kg]{ .
545
143= g]kfn k|]; OlG;Ro'6 kqsf/, klqsf / 5fkfvfgf ;DaGwL cx/0fLo clwsf/ /xg' kg]{ .
144= Feminist Dalit Organisation(FEDO)
blnt dlxnfx¿sf] xs clwsf/nfO{ ;+ljwfgdf ;'lglZrt ug'{kg]{ .
145= dfgjclwsf/ Psn dlxnf ;d"x
Psn dlxnfx¿nfO{ /fHoåf/f ;Ddfghgs xs clwsf/sf] Joj:yf ul/lbg' kg]{ .
146= ?kfGt/0fsf nflu dlxnf Pstf kl/jf/
dlxnf clwsf/sf] ;'lglZrttf x'g'kg]{ .
147= ultzLn u|fdL0f pTyfg ;d"x, lhNnf zlQms/0f dlxnf ;~hfn, l;Gw'kfNrf]s
uFf;, aFf;, skf;, lzIff, :jf:Yo, /f]huf/ / ;'/Iffsf ;fy} aFfRgsf nflu cfwf/e"t cfjZostfsf] k"lt{sf] Joj:yf df}lns xs leq /fVg' kg]{ .
148= /fli6«o jfbL clwsf/ ;+3if{ ;ldlt
jfbLhfltsf] ljz]if ;+/If0f / pgLx¿nfO{ /f]huf/Lsf] Joj:yf ug'{kg]{ .
149= g]kfn dhb'/ ls;fg kf6L, l;Gw'kfNrf]s
ljZjf; cg';f/sf] wd{ dfGg kfpg' kg]{ / ;fdflhs ;+3 ;+:yf vf]Ng kfpg' kg]{ ;fy} h]i7 gful/ssf] x]/ ljrf/ /fHon] ug'{kg]{ .
150= g]kfn nf]stflGqs du/ ;+3, bfª
cflbjf;L hghfltsf ljz]if clwsf/ pNn]v x'g'kg]{ .
151= g]kfn k"j{ k|x/L ;+u7g, bfª
åGåsf qmddf jxfn 6'6]sf ;'/Iff sdL{sf] k'g/jxfnLsf] xssf] Joj:yf x'g'kg]{ .
152= o'jf lj1 ;d"x (AFP, IDEA, DEMO)
eflj ;+ljwfgdf o'jfsf b[li6sf]0faf6 dxTjk"0f{ If]qx¿ lzIff, :jf:Yo tyf /f]huf/ OToflbsf] ;'lglZrttfsf] Joj:yf x'g'kg]{ .
153= wf}nflu/L pT;fxL afn ;+hfn DofUbL
eflj ;+ljwfgdf afnclwsf/ ;'/lIft x'g'kg]{ .
154= kmfltdf kmfp08]zg, g]kfn ;lxt % j6f ;+:yfx¿
d'l:nd cfof]u u7g u/L d'l:ndx¿sf] xs clwsf/ ;'/lIft u/L d'l:nd ;d'bfodf d'l:nd kfl/jfl/s sfg"g nfu" ug'{kg]{ .
155= g]kfn /fli6«o blnt d'lQm df]rf{, ;'v]{t
5'jf5't cfof]u u7g u/L blntx¿sf] vf]l;Psf] /fhg}lts clwsf/nfO{ ;+j}wflgs Uof/]06Lsf] Joj:yf ug'{kg]{ .
156= gful/s ;dfh PnfoG;, ;'v]{t
:gfts tx;Dd lgMz'Ns lzIff x'g'kg]{, lgMz'Ns :jf:Yo pkrf/sf] Joj:yf ug'{kg]{ . ;+3fTds k|0ffnLdf b]z hfg' x'+b}g . ^) jif{ dflysf JolQmnfO{ lgMz'Ns oftfoft / j[4 eQfsf] Joj:yf x'g'kg]{ . h3Go ck/fwLnfO{ d[To'b08sf] Joj:yf x'g'kg]{ .
157= OG;]s, ;'v]{t
;ef;b\sf] eQf a9L eof] b]zn] wfGg ;Sb}g .
546
158= dfgj clwsf/ tyf k|hftflGqs d~r (FOHRID)
b08xLgtfsf] cGt u/L dfgjclwsf/sf] ;+/If0f ug{ Goflos xssf] Joj:yf ug'{kg]{ .
159= vfg]kfgL tyf ;/;kmfO{ pkef]Qmf dxf;+3 nufot $ ;+:yf
k|To]s gful/snfO{ ;'/lIft Pj+ kof{Kt vfg]kfgL / cfwf/e"t ;/;kmfOdf kx'Frsf] xs x'g'kg]{ / vfg]kfgL tyf o;sf ;|f]tsf] pkef]udf ul/g] s'g} klg lsl;dsf e]befjhGo sfo{x¿ sfg"gåf/f b08gLo x'g'kg]{ .
160= ICRC gofFafg]Zj/ sf7df8f}+
ljZjJofkL ?kdf :jLs[t cfwf/e"t dfgj clwsf/, dfgjLo sfg"gsf] Joj:yf x'g'kg]{ .
161= NepaleseAmericas Council (The NRNA NationalCoordinationCouncin of America)
g]kfnL d"nsf u}/cfjf;Lo g]kfnLx¿sf] g]kfnL gful/stf vf/]h ug'{ x'b}g . pgLx¿ hxfF u/] a;] klg g]kfnL gful/sx¿g} x'g\ . ef]6 xfNg / ;+j}wflgs÷;fj{hlgs kbdf lgo'lQm x'g afx]s cGo ;a} gful/s clwsf/ k|of]u ug{ kfpg' kg]{ .
162= lhNnf o'jf ;~hfn, ;'v]{t ;d]t $ ;+:yfx¿
x/]s If]qdf ;d]l6g] u/L o'jf gLlt Nofpg] ;fy} /fli6«o o'jf kl/ifb u7g x'g'kg]{ .
163= Pdg]i6L OG6/g]zgn g]kfn, sfe|] &@ ;d"x
dfgj clwsf/sf] /Iff Pj+ cfwf/e"t dfgj clwsf/sf] k|Tofe"lt x'g'kg]{ .
164= lhNnf afn Snj ;~hfn, /f]Nkf
afa' cfdf xLg Pj+ j]jf/L;] afnaflnsfsf] nflu plrt ufF;jf; Pj+ ;+/If0fsf] Joj:yf x'g'kg]{ .
165= u}/ ;/sf/L ;+:yf dxf;+3 lhNnf zfvf l;Gw'kfNrf]s ;d]t @& j6f ;+3 ;+:yfx¿
hgtfsf] hghLljsf;Fu k|ToIf ?kdf hf]l8g] cfly{s, ;fdflhs ;jfnx¿ lgb]{zs l;4fGtdf g/fvL df}lns clwsf/df /fVg' kg]{ .
166= u|fdL0f dlxnf l;h{glzn kl/jf/, l;Gw'kfNrf]s ;d]t $ ;+:yfx¿
u|fdL0f dlxnfx¿ ->lds dlxnfx¿_ sf] xs clwsf/nfO{ /fHon] ljz]if ;Daf]wg ug'{kg]{ .
167= g]kfn cflbjf;L hghflt dxf;+3, j]nfot
b]z wd{ lg/k]If / ;+3Lotfdf hfg' kg]{ Pj+ hftLo hg;+Vofsf] cfwf/df ;dfg'kflts kx'Frsf] Joj:yf x'g'kg]{ .
168= Him Right, k'Nrf]s nlntk'/
eflj ;+ljwfgdf dlxnfx¿sf] cfwf/e"t clwsf/ h:t} ufF;, af;, skf;, :jf:Yo, ;'/Iff, /f]huf/L, dgf]/Ghg, lzIff, cfly{s, ;fdflhs :jtGqtf, sfg"gL :jtGqtf nufot xs clwsf/sf] Joj:yf x'g'kg]{ .
169= v; If]qL ;+o'Qm /fli6«o df]rf{, sf7df8f}+
v; If]qLx¿n] cfTd;ft ug]{ ckgTj hfx]/ ug]{ / lg;+sf]r cg'z/0f / kfngf ug]{ ;+ljwfg lgdf{0f xf];\ . ;fy} df]rf{n] /fv]sf gf}+ a'Fb] dfunfO{ ;Daf]wg ul/of];\ .
547
170= g]kfn /fli6« blnt d'lQm df]rf{
/fHosf ;a} If]q lgsfox¿df blnt ;d'bfosf] plrt k|ltlglwTj ug{sf nflu ljz]if clwsf/sf] gLlt :ki6 ?kdf to ug'{kg]{ .
171= /fli6«o e"ld clwsf/ d~r g]kfn, /fli6«o ;ldlt
k|To]s gful/sx¿nfO{ ;'/lIft 3/jf;sf] Joj:yf / e"lddf hf]Tg]sf] clwsf/ x'g'kg]{ .
172= ;':t dgl:ylt sNof0f ;+:yf, sf7df08f}, g]kfn
;':t dgl:ylt ePsf JolQmx¿nfO{ cGo JolQmsf eGbf a9L ;'ljwfsf] /fHon] Joj:yf ug'{kg]{ .
173= g]kfn ckfË dfgjclwsf/ s]Gb|, sf7df8f}+
ckfË÷;kfË ;/x ;Ddfgk"j{s afFRg kfpg' kg]{, ufF;, af;, skf;sf] Joj:yf ug'{kg]{ . lzIff, :jf:Yo, /f]huf/sf] ;'lglZrttf x'g'kg]{ .
174= /fli6«o blnt cfof]u, sf7df8f}+
;dfgtf, ;fdflhs / dfgjLo dof{bfo'Qm wd{ lg/k]If k"0f{ ;dfj]zL Pj+ 5'jf5't /lxt /fi6« agfcf}+ .
175= 8f]Nkf lhNnfsf afnaflnsfx¿sf] dfux¿
eflj ;+ljwfgdf k|To]s afnaflnsfnfO{ lgMz'Ns lzIff, kfng kf]if0f, cfwf/e"t :jf:Yo / ;fdflhs ;'/Iff, afn dhb'/Lsf] cGTo ug'{kg]{ .
176= ;':t dgl:ylt ckfËx¿sf] xs lxtsf] ;+/If0f, cg'udg, ;]jf lj:tf/sf] nflu ;+ljwfgdf 5'§} kl/R5]b÷wf/fx¿ ckfË ;]jf cfof]usf] u7g ug]{ jf/]df ;'emfj ul/Psf] .
177= g]kfn :jtGq l;nfO{ o'lgog, bfª
blntx¿nfO{ /fHosf] dflyNnf] lgsfo;Dd k'¥ofpg' kg]{ / k]zfut ;Ddfgsf] Joj:yf ul/lbg'kg]{ .
178= ckfËtf ePsf JolQmx¿sf] clwsf/ clej[l4 ;DaGwL sfo{ ;ldlt
ckfË ePsf JolQmx¿nfO{ /fHoåf/f ;'ljwf, ;+/If0f k|bfg ug'{kg]{ / ckfËtfsf] cfwf/df /fHon] s'g} lje]b ug{ gx'g] .
179= ;':t dgl:ylt cleefjs ;d"x, ag]kf
;':t dgl:ylt ePsf JolQm tyf afnaflnsfsf] ljz]if ;'/Iffsf] Joj:yf x'g'kg]{ .
180= dl:ts kIf3ft :jfjnDag ;d"x, l;Gw'kfNrf]s
ckfË afnaflnsfsf] xs clwsf/nfO{ ljz]if Joj:yf ug'{kg]{ cfbL .
181= gofF ;+ljwfgsf] lgdf{0f afnclwsf/sf] k"0f{ ;Ddfg /fli6«o cleofg, sfe|]sf @@ j6f ;+:yfx¿
afn clwsf/ / ;'/Iffsf] ljz]if clwsf/sf] k|Tofe"lt x'g'kg]{ .
182= u'?åf/f >L u'? gfgs ;t\;+u, g]kfnu+h
lzv ;d'bfosf JolQmx¿sf] xs clwsf/sf ;fy} pgLx¿sf] wd{,;F:s[ltsf] ;+/If0f / ;Dj4{g ug'{kg]{ .
183= g]kfn d'l:nd gful/s ;dfh
t/fO{nfO{ if8oGqk"j{s s]xL ;d'bfosf] cf8df dw]z gfdfs/0f ug{' xF'b}g .
548
184= ;fd'bflos jg pkef]Qmf dxf;+3, jlb{of
s'g}klg ;d'bfosf] JolQmnfO{ k|fs[lts ;|f]t ;fwgaf6 a+lrt ul/g'x'Fb}g .
185= u}/;/sf/L ;+:yf dxf;+3, jlb{of / j}t8L
/fli6«o cGt/f{li6«o u}/;/sf/L ;+:yfnfO{ Ps} lsl;dsf] dfkb08sf] Joj:yf ug]{ / u}= ;= ;= nfO{ ah]6sf] Joj:yf ug]{ .
186= blnt ju{ pTyfg ;dGjo ;ldlt, ;'v]{t
blnt ;d'bfosf nflu ljz]if clwsf/ / 5'jf5't lgd"{n ug]{ Joj:yf x'g'kg]{ / cf/If0fsf] Joj:yf x'g'kg]{ .
187= blnt xs lxt ;/f]sf/ s]Gb| g]kfn, l;Gw'kfNrf]s
blnt ;d'bfosf nflu ljz]if clwsf/ / 5'jf5't lgd"{n ug]{ Joj:yf .
188= wf}nflu/L pTkLl8t pTyfg s]Gb|, DofUbL
pTkLl8t ju{sf nflu ljz]if Joj:yf x'g'kg]{ . 5'jf5't / hftLo e]bsf] cGTo x'g'kg]{ .
189= lhNnf afn sfo{;ldlt bfª ;d]t & j6f ;+:yfx¿
afnclwsf/sf] Uof/]06L efjL ;+ljwfgdf ug'{kg]{ .
190= blnt ;]jf ;+3, sf7df8f}+
blntsf] xs lxtsf] ljz]if Joj:yf ug'{kg]{ .
191= ;L;f g]kfn, bfª / Good Morning ;d]t
d':nLdx¿sf] xs / clwsf/ ;'/lIft ul/lbg' kg]{ .
192= g]kfn kqsf/ dxf;+3, bfª
;+ljwfgsf] k|:tfjgfdf k|]; :jtGqtfsf] Uof/]06L ug'{kg]{ cflb .
193= b[li6 ljlxg xft]dfnf] :jjnDjg ;d"x, bfª
;+ljwfgdf b[li6ljlxg ckfËx¿nfO{ 5'§} xs clwsf/sf] ;'lglZrtf ug'{kg]{ .
194= kLl8t afnaflnsf u[x, t'N;Lk'/, bfª
kLl8t afnaflnsfnfO{ 3/kl/jf/df k'gld{ng u/fO{ pgLx¿sf] ;Dk"0f{ xs clwsf/ ;'/lIft ug'{kg]{ .
195= h]i7 gful/s ;/f]sf/ s]Gb|, bfª
h]i7 gful/ssf] xs clwsf/ ;'/lIft ug'{kg]{ .
196= ckfË dfgjclwsf/ Pj+ ;/f]sf/ d~r g]kfn, bfª
ckfËx¿sf] xs clwsf/nfO{ /fHon] ;+jf]wg ug'{kg]{ .
197= /fKtL ;flxTo kl/ifb, bfª
g]kfnsf ljljw efiff, ;flxTosnf, ;F:s[ltsf] ljsf; / pGgltsf] nflu /fHon] pRr k|fyldstf lbg'kg]{ cflb .
198= dw]zL blnt cleofg dw]zL blntx¿nfO{ /fHon] ljz]if ;'ljwf lbg'kg]{ .
199= dlxnf tyf afnaflnsf a]rlavg lj?4 ;xsdL{ ;d'x -P6ljg_
dfgj a]rlavg, cf];f/k;f/af6 arfj6sf] nflu ;+efljt hf]lvddf k'¥ofpg] tTjx¿nfO{ Go"gLs/0f ug]{ gLlt tyf sfo{qmdsf] Joj:yf ug'{kg]{ .
549
200= xl/ofnL g]kfn kf6L, sf7df8f}+
g]kfnnfO{ ;+l3otfdf ljefhg ug{' x'b}g, b]z 6'lqmG5 . /fi6«klt b]zel/sf hgk|ltlglwx¿dfk{mt r'lgg'kg]{ / k|wfgdGqL b]ze/sf jflnu dtbftfaf6 r'lgg'kg]{ .
201= g]kfn lrlsT;s ;+3, sf7df8f}+
;a} gful/snfO{ cfwf/e"t lgMz'Ns :jf:Yo;]jfsf] Joj:yf x'g'kg]{, lrlsT;ssf] Joj;flos clwsf/ x'g'kg]{ .
202= o'jf af}4 ;+3, kf]v/f g]kfnnfO{ wd{lg/k]If /fi6« egL :ki6 pNn]v x'g'kg]{ . 203= wdf]{bo ;ef, sf:sL g]kfnnfO{ zflGtIf]q 3f]if0ff ug'{kg]{ . 204= af}4 c3f{} ;bg,
sf:sL cfk|jf;L, dlxnf, sfdbf/ nufotsf xs clwsf/ ;'lglZrt x'g'kg]{ .
205= dfgjclwsf/sf nflu hgd~r, sf7df8f}+
cfk|jf;L dlxnf sfdbf/sf] xs lxtnfO{ ;'/lIft ug'{kg]{ .
206= ;'b'/klZrdf~rn ;/f]sf/ d~r g]kfn, sf7df8f}+
ldl>t k|0ffnLsf] zf;sLo :j?k x'g'kg]{ . ;dtfd"ns ;dfhsf] l;h{gfsf nflu ;dfg xs ;lxtsf] bx|f] cfly{s cj:yf, ;jn k|b]z agfpg' kg]{ .
207= dfgjclwsf/ tyf ;dfh ;]jf s]Gb|, a}t8L
;LdfGts[t ;d'bfosf gful/sx¿sf] xs lxtsf] Joj:yf x'g'kg]{ .
208= g]kfn /fli6«o blnt ;dfh sNof0f ;+3, a}t8L
blnt ;d'bfonfO{ ljz]if lsl;dsf] xs lxtsf] Joj:yf ug'{kg]{ .
209= g]kfn dhb'/ o"lgog, kf]=cf}+=If]q, kf]v/f -lxd >L km'8\;_
dhb"/sf] xs clwsf/ ;'lglZrt ug'{kg]{ .
210= g]kfn kl/jf/ lgof]hg ;+3
of}g tyf k|hgg clwsf/sf] Joj:yf x'g'kg]{ .
211= dlxnf, afnaflnsf tyf ;dfh sNof0f dGqfno
k|To]s dlxnfnfO{ ;fdflhs ;'/Iffsf] k|Tofe"lt x'g'kg]{ .
212= ;+o'Qm /fi6« ;+3, dlxnf ljsf; sf]if
3/]n' sfddf dlxnfsf] of]ubfgsf] cfly{s u0fgf x'g'kg]{ .
213= hglxt ;+/If0f d~r k|To]s dlxnfnfO{ ;fdflhs ;'/Iffsf] k|Tofe"lt x'g'kg]{ .
214= cf]/]s g]kfn, ;dtfd"ns ;fem]bf/L tyf Gofok"0f{ zflGtsf nflu dlxnf cleofg
xfn;Dd k5f8L kfl/Psf dlxnfx¿nfO{ lg0ff{os txdf Nofpg' kg]{ tyf dlxnf dlxnf aLr x'g] lje]b ;d]t cGTo ug'{kg]{ .
215= ljsf;df Psn dlxnf ;zlQms/0fsf lglDt blIf0f PlzofnL ;~hfn
Psn dlxnfx¿n] cGo dlxnf / k'?if ;/xsf] clwsf/ kfpg' kg]{ ;d]t .
550
216= g]kfn nf]stflGqs ls/ft ;'g'jf/ ;+3
/fHo k'g;{+/rgf ubf{ jNnf] ls/fFt :jfoQ k|b]z 3f]if0ff ug'{kg]{ .
217= o'jf Pstf (UnitedYouth) / g]kfn o'jf ;+:yf ;+hfn -cfof]g_
gofF g]kfnsf] lglDt o'jfsf xs clwsf/ / ;jfnx¿ ;'lglZrt u/fpg' kg]{ .
218= OGx'/]8 OG6/g]zgn ;'/Iff, klxrfg / ;xeflutf dfgjsf] cfwf/e"t clwsf/sf ?kdf klxrfg u/L ;+ljwfgsf] df}lns xsdf ;'/lIft ug'{kg]{ .
219= blnt u}/;/sf/L ljsf; dxf;+3
blntsf ljz]if clwsf/ pNn]v x'g'kg]{, gful/stfdf y/ /fVg kfpg' kg]{ .
220= dw]zL blnt ljsf; dxf;+3, s]=sf= sf7df8f}+
dw]zL blntx¿nfO{ dof{lbt hLjg hLpg kfpg] ;+j}wflgs Uof/]06L xf];\ .
221= g]kfn pTkLl8t hftLo d'lQm ;dfh, s]Gb|Lo sfof{no, sf7df8f}+
blnt ;d'bfosf] xs lxtdf ljz]if Joj:yf ug'{kg]{ .
222= k|fs[lts ;|f]t /fli6«o kl/;+3, g]kfn
k|fs[lts >f]tdfly cflbjf;L hghfltsf] ljz]if xs clwsf/ x'g'kg]{ .
223= gful/s ;dfh, a}t8L / bfª
/fHo ;dfj]zL / ;dfg'kflts x'g'kg]{, g]kfnsf] /fhsLo;Qf hgtfdf x'g'kg]{, g]kfn ;+3Lo k|0ffnLdf hfg'kg]{ . !% jif{ a;]sfnfO{ dfq c+lus[t gful/stf k|df0fkq lbg] Joj:yf x'g'kg]{ .
224= ljGwjfl;gL jrt ;xsf/L ;+:yf ln=, sfe|], kgf}tL
;xsf/LnfO{ ul/aL lgjf/0fdf pkof]u u/L b]zsf] cy{tGqsf] ljsf; ug'{kg]{ .
225= IUCN Nepal Country Office, Kathmandu & Dharan
jftfj/0f ;+/If0f ;DjGwL Joj:yf ug'{kg]{ .
226= u}/;/sf/L ;+:yf dxf;+3, lhNnf zfvf, a}t8L
gofF ;+ljwfgdf u}/;/sf/L ;+:yf vf]Ng / ;~rfng ug{ kfpg] clwsf/ ;'lglZrt ug'{kg]{ .
227= bg'jf/ hfu/0f ;ldlt, hgsk'/wfd
efjL ;+ljwfgdf ;Daf]wg u/L bg'jf/ hftLsf] xs clwsf/ ;'lglZrt ug'{kg]{ .
228= /fli6«o blnt g]6js{, a}t8L
blnt clwsf/sf] ;'lglZrttf / 5'jf5'tsf] cGTo, gful/stfdf ;xh kx'Frsf] Joj:yf x'g'kg]{ .
229= g]kfn jf/ P;f]l;P;g
cfly{s, ;fdflhs tyf ;fF:s[lts clwsf/x¿sf] ;DaGwdf ;dfgtf, ;DklQ, lzIff, /f]huf/L, :jf:Yo, vfBfGg, cfjf;, dlxnf, ;fdflhs ;'/Iff, kl/jf/ ;DaGwL nufotsf xssf] Joj:yf x'g'kg]{ .
551
230= v; If]qL ;+o'Qm /fli6«o df]rf{, sf7df8f}+
v; If]qLnfO{ cflbjf;L ;d'bfodf 5'§} ;'lrs[t ug'{kg]{ / ;+l3otfdf hfFbf gbLgfnf, kxf8, lxdfnsf] gfddf /fHo÷k|b]zsf] gfdfs/0f /fVg'kg]{ .
231= clvn g]kfn 6«]8 o'lgog dxf;+3 -cG6's_
>ldsx¿sf] Hofnf, k]G;g jf pkbfgx¿ dfly /fHoåf/f s'g} k|sf/sf] s/ nufpg' x'b}g .
232= u};; dxf;+3 kfFr/, lkmlbd
ck/fw 7x/ geP;Dd lgb]{if ;/x Jojxf/ kfpg] nufotsf clwsf/ x'g'kg]{ .
233= dlxnf tyf afnaflnsf p4f/ ;d'x, (WCRG) /;'jf ;d]t # ;+:yf
l;dfGts[t ;d'bfosf] k/Dk/fut ;Lk, snf, k]zf, ;+:s[ltsf] ;'/Iff u/L ltgnfO{ cfw'lgls/0f ug'{kg]{ .
234= bL3f{o' 6f]n ;'wf/ ;dfh, sf7df8f}+
;lrjfnoåf/f ljtl/t k|ZgfjnL e/L k]z u/]sf] .
235= P;=cf]=P;=afnu|fd, u08sL
P;=cf]=P;= afnu|fdsf] ;+/If0fdf x's]{sf afnaflnsfx¿sf] lzIff, :jf:Yo, /f]huf/sf] Joj:yf x''g'kg]{ .
236= dlxnf clwsf/ d~r, aemfª
g]kfnsf] cGtl/d ;+ljwfg efu # sf] wf/f !@ b]lv #@ ;Ddsf ;a} clwsf/x¿ o; leq /fVg' kg]{ .
237= blnt ;]jf ;+3, sf7df8f}+
blntsf] xs lxtsf] ljz]if Joj:yf ug'{kg]{ .
238= dw]zL blnts} ;jfn ;'emfj tyf x:tfIf/ cleofg, slknj:t'
:yfgLo lgsfodf blntsf] kx'Fr x'g'kg]{ tyf blntnfO{ jh]6sf] Joj:yf x'g'kg]{ ;d]t .
239= lhNnf afn sNof0f ;ldlt, jfUn'ª
afnaflnsfsf] ;jf{ËL0f ljsf;sf nflu ;+ljwfgsf] df}lns xsdf afnclwsf/sf] Joj:yf x'g'kg]{ .
240= ;+o'Qm 6«]8 o'lgog ;dGjo s]Gb|
k|To]s >ldsnfO{ >d ;DaGwL sfg"g tyf ;fd'lxs ;f}bfjfhLaf6 k|fKt xs xgg ePdf sfg"gL pkrf/ kfpg] xs x'g] .
241= sDn/L d'lQm ;femf d~r, bfª
sDn/L k|yf cGTo u/L sDn/Lx¿nfO{ hn, hldg, h+unsf] ljz]if xs clwsf/sf] Joj:yf x'g'kg]{ . sDn/L cfof]u u7g ug'{kg]{ .
242= afn;]jf ;dfh g]kf{, vf]6fª
afn ljjfx / ax' ljjfx k"0f{ ?kdf cGTo ug'{kg]{ .
243= ;a} >lds afnaflnsfx¿sf] tkm{af6
>lds afnaflnsfx¿sf] xs clwsf/ ;'lglZrt ug'{kg]{ . afn>dsf] cGTo u/f}+ .
244= ;fdflhs ;dfj]zLs/0f cg';Gwfg sf]if
alxis[t ;d"xsf] dd{ a'lemlbg'sf] ;fy} ;fdflhs ;dfj]zLs/0f ul/lbg'kg]{ .
552
245= afnaflnsf If]qdf sfo{/t ;+3 ;+:yf, bfª -& ;+:yf_
afnaflnsfsf] afFRg kfpg] xs clwsf/ ;'/lIft u/L sDn/L k|yf nufotsf] s'k|yf cGTo ug'{kg]{ .
246= clt;LdfGts[t cflbjf;L hghflt /fli6«o ;+hfn g]kfn, sf7df8f}+
cltl;dfGts[t, cNk;+Vos tyf cflbjf;L hghfltsf] xs clwsf/sf] ljz]if Joj:yf ug'{kg]{ .
247= g]kfn u'?Ë -td'_ dlxnf ;+3, s]Gb|Lo ;ldlt, sf7df8f}+
/fHosf ;a} lgsfosf gLlt lgdf{0f txdf u'?Ë -td'_ dlxnfx¿sf] nflu sDtLdf %)Ü k|ltlglwTjsf] Joj:yf ug'{kg]{ .
248= tfhk'l/of ;dfh sNof0f kl/ifb, emfkf
dlxnfn] cfkm"n] OR5fPsf] k'?if;Fu ljjfx ug{ kfpg' kg]{ / ;DklQdf k'?if ;/x dlxnfsf] xs clwsf/ x'g'kg]{ .
249= g]kfn emfFu8 sf]8«d ;'wf/f sfd u'l7of/fcf, ;'g;/L
p/fj hfltx¿sf] xs clwsf/nfO{ ljz]if ;+/If0f u/L lzIff, :jf:Yo /fHoåf/f Uof/]06L ug'{kg]{ .
250= d]r] ;dfh l;ljof/oL cfkmft, emfkf
dlxnf, afnaflnsf, o'jf, dhb'/, ls;fg, dw]zL, cflbjf;L, hghflt, c;xfo, ckfË, czQm, nf]kf]Gd'v ;d'bfo ;d]tsf] ljz]if ;+/If0f ;lxtsf] xs clwsf/sf] Joj:yf /fHon] ug{'kg]{ .
251= yf? sNof0fsf/L ;ef
cflbjf;L yf? hflt nufotsf] xs clwsf/sf] ljz]if Joj:yf ug'{kg]{ .
252= g]kfn uGufO{ sNof0f kl/;/, df]/ª
uGufO{ nufotsf ;Dk"0f{ cflbjf;LnfO{ cfTdlg0f{osf] clwsf/ x'g'kg]{ .
253= g]kfn ;+yfn cflbjf;L pTyfg ;+3, df]/ª, emfkf
;+yfn hfltsf] wd{, ;+:s[lt, efiff, lnlk, wfld{s u|Gy, e]ife"iff nufotsf] ;+/If0fdf ljz]if Joj:yf ug'{kg]{ .
254= g]kfn t/fO{ d"n dfemL sNof0f ;ldlt, emfkf
t/fO{d"nsf dfemL hfltx¿s]f nflu /fHoåf/f ufF;, af;, skf; / lzIff :jf:Yosf] ljz]if Joj:yf x'g'kg]{ .
255= dw]zL blnt lxt ;/f]sf/ ;~hfn, ?kGb]xL ;d]t $ lhNnf
dof{lbt hLjg lhpg kfpg] clwsf/sf] Joj:yf u/L 5'jf5't cGTo ug'{kg]{ .
256= ;+ljwfg ljz]if1 ;d"x, sf7df8f}+
;a} gful/sn] zf]if0f/lxt tj/n] ;Ddfgk"j{s afFRg kfpg] Joj:yf /fHoåf/f ug'{kg]{ .
257= g]kfn :jtGq dhb'/ o'lgog, kf]v/f
dhb"/;Fu ;DalGwt xs clwsf/ ;'lglZrt ug'{kg]{ .
258= g]kfnL hg;Dks{ ;ldlt, d'DaO{, ef/t
k|jf;L g]kfnLx¿sf] xs, lxt, clwsf/ / k|jf;L d'n'sdf a:bf cGt/f{li6«o sfg"gaf6 cfpg] afwfx¿nfO{ cGt/f{li6«o sfg"gn] ;dfwfg ub}{ hfg] k|fjwfg /fVg'kg]{ .
553
259= tf]Sk]uf]nf ;dfh ;]jf ;ldlt, sf7df8f}+
dft[ efiffdf lzIffsf] Joj:yf x''g'kg]{ .
260= jfn'ª pTyfg ;dfh, sf7df8f}+
lgMz'Ns pRr lzIffsf] Joj:yf x'g'kg]{ ;fy} z}lIfs a]/f]huf/nfO{ /f]huf/sf] Joj:yf x'g'kg]{ .
261= blnt ;r]tgf ;dfh, t]x|y'd
x/]s g]kfnL gful/sn] lgMz'Ns :jf:Yo pkrf/ kfpg' kg]{ eGg] ;d]t .
262= cf7kxl/of ls/ft /fO{ ;dfh, wgs'6f
j}1flgs qmflGtsf/L e"ld;'wf/ nfu" x'g'kg]{ .
263= lkk'n P08 8]endk]06, sf7df8f}+, g]kfn
;+ljwfgdf g]kfn jftfj/0f d}qL (Eco Friendly) b]z n]lvg' kg]{ .
264= ljb]x kmfp08];g, sf7df8f}+
sfo{sf/L /fi6«kltsf] r'gfj hgtfåf/f k|ToIf lgjf{rgåf/f x'g'kg]{ ;d]t .
265= g]kfn ;dfj]zL ;dfh, dxf]Q/L
s]Gb|Lo tyf k|fGtsf] ;a} ;fj{hlgs ;]jfsf] k|To]s txdf dlxnf, blnt, cflbjf;L hghflt, dw];L tyf cNk;+VosnfO{ ;dfj]z ug'{kg]{ .
266= ;]jf lgj[Q sd{rf/L kl/ifb, hgsk'/wfd
df}lns xssf] k|rng /fHosf] pRr cbfntaf6 x'g ;Sg] k|fjwfg x'g'kg]{ .
267= g]kfn /fli6«o blnt d'lQm df]rf{, s]Gb|Lo ;ldlt
blntx¿sf] nflu /fHon] ljz]if xs clwsf/sf] Joj:yf ul/lbg'kg]{ .
268= ofDkm' ;dfh ;d]t, ;+v'jf;ef
;+3 ljefhg ubf{ hflt efiff wd{sf] cfwf/df x'g' x'b}g, e"uf]n / k|s[ltsf] cfwf/df gfdfs/0f ug'{kg]{ . ;+3 ljefhgdf lxdfn kxf8 / t/fO{ ;d]t ;dfj]z ug'{kg]{ .
269= ;'g'jf/ ;]jf ;dfh, s]Gb|Lo ;ldlt
cflbjf;L hghfltsf] klxrfg, cfTd;Ddfg, cflbe"lddflysf] :jfldTj, k|s[lts ;Dkbfdflysf] k"0f{ clwsf/, hftLo d'lQm clwsf/, /fHosf] k'g;+/rgf ubf{ ;'g'jf/ hfltsf] nflu ljz]if Joj:yf .
270= g]kfn lghfdtL sd{rf/L ;+u7g -/fli6«o dlxnf e]nf_
dlxnf lghfdtL sd{rf/Lx¿sf] xs clwsf/sf] Joj:yf x'g'kg]{ .
271= t]x|y'dl:yt gful/s ;dfhsf] k|ltlglwTj ug]{ ljleGg !# ;+:yfx¿
/fi6«klt ;dfj]zL k|s[ltsf] cfwf/df x'g'kg]{, b]zsf sfo{sf/L clwsf/ k|wfgdGqLdf x'g'kg]{, k|wfgdGqL k|ToIf lgjf{rgaf6 r'lgg' kg]{, 5'jf5'tsf] cGTo, ;a} ;d'bfosf xs clwsf/ lglZrt ub}{ ;dfj]zLs/0f u/L dlxnf / u/La ju{sf] pTyfg ug]{ clwsf/ / gLltsf] Joj:yf x'g'kg]{ .
272= u}/;/sf/L dxf;+3 g]kfn, lhNnf zfvf, c5fd -@^ j6f :yfgLo ;+3 ;+:yf ;d]t_
k|To]s g]kfnL gful/snfO{ zflGtk"0f{ ?kdf afFRg kfpg] clwsf/sf] k|Tofe"lt ug'{kg]{ .
554
273= g]kfn kqsf/ dxf;+3, 8f]6L
5f]/f 5f]/Ldf lje]b ug{ gx'g] / 5fpk8L k|yfsf] cGTo ug'{kg]{ .
274= g]kfn cflbjf;L hghflt dxf;+3, kfFry/
;+3fTds nf]stflGqs u0ftGqsf] cfwf/ hflt, efiff / If]q x'g'kg]{ .
275= lhNnf o'jf ;+hfn, ;'v]{t ;d]t $ o'jf ;+:yf
o'jfnfO{ ;j{;'ne k|fljlws lzIffsf] Joj:yf u/L cf/If0f k|0ffnL eGbf Ifdtf ;'b[9Ls/0fnfO{ k|fyldstf lbg'kg]{ .
276= Freedom Forum cleJolQm :jtGqtfsf] Joj:yf x'g'kg]{ .
277= nlntsnf afªdo ;dfh g]kfn -gu]Gb| k|;fb kf}8]n_
nlntsnf, ;+:s[lt / ;flxTo ;DaGwL df}lns xssf] ;fy} 5'§} dGqfno u7g u/L ljz]if Joj:yf ug'{kg]{ .
278= dfgj clwsf/sf nflu Psn dlxnf ;d"x, bfª zfvf
Psn dlxnfsf] xs clwsf/nfO{ ;'lglZrt ug'{kg]{ .
279= /fli6«o dlxnf cfof]u, sf7df8f}+ .
dlxnfx¿sf] xs clwsf/nfO{ ljz]if?kdf k|Tofe"t ug'{kg]{ .
280= u}/cfjfl;o g]kfnL ;+3
d'n'ssf] If]qLo cv08tf, ;fj{ef}ldstfsf] hu]gf{ / ax'bnLo k|hftGqsf] /Iff nufotsf ljifodf ljz]if Wofg k'¥ofpg' kg]{ .
281= u}/cfjfl;o g]kfnL ;+3, dn]lzof
ljb]zdf /x]sf g]kfnL gful/sx¿nfO{ lgjf{rgdf ;xefuL x'g] k|fjwfg x'g'kg]{ .
282= ;+o'Qm g]kfnL dxf;+3, d'DaO{, ef/t
ufF;, afF;, skf;, lzIff, :jf:Yo, /f]huf/L, zflGt ;'/Iff nofut cfwf/e"t clwsf/sf] k|Tofe"lt xf];\ .
283= /fli6«o dfgjclwsf/ tyf ;fdflhs Goflos d~r g]kfn ;d]t @) ;+:yfx¿
;DalGwt ;a} ju{, ;d'bfonfO{ xs clwsf/sf] ljz]if Joj:yf ug{'kg]{ .
284= dfgjclwsf/ tyf k|hftflGqs d~r, sf7df8f}+
cfly{s, ;fdflhs tyf ;fF:s[lts clwsf/sf] ljz]if Joj:yf ul/g' kg]{ .
285= >L j}lbs ;gftg lxGb' wd{ ;]jf ;ldlt, s]Gb|Lo sfof{no, lrtjg, g]kfn
lxGb' /fi6« g]kfnnfO{ 3f]lift ug'{kg]{ / ;gftg wd{nfO{ ljz]if dfGotf lbg'kg]{ / ufO{nfO{ /fli6«o hgfj/ sfod ug'{kg]{ .
286= /fli6«o e"ld clwsf/ d~r, a}t8L, l;Gw'kfNrf]s
;a} g]kfnL gful/snfO{ ;+/lIft cfjfzsf] Joj:yf x'g'kg]{ .
555
287= k|fs[lts ;|f]t hg;+;b g]kfn, gofF jfg]Zj/
;+ljwfgsf] df}lns xs ;DaGwL efudf jftfj/0fLo Pj+ k|fs[lts ;|f]tdfly gful/ssf] ;fd'bflos Pj+ j}olQms clwsf/ ;'lglZrt x'g'kg]{ ;d]t .
288= dlxnf clwsf/ ;/f]sf/ d~r, df]/Ë, s~rgk'/, sflnsf]6, afh'/f, alb{of, sf7df8f}+, eQmk'/, nlntk'/, lrtjg, c5fd, s}nfnL–-%^ j6f ljleGg ;+3 ;+:yfx¿_
dlxnf xssf] ljz]if Joj:yf ug'{kg]{ . dlxnfdflysf ;a} k|sf/sf lje]b lgd"{n x'g'kg]{ .
289= uf]vf{ Pkm=Pd= (# d]ufxh{, sf7df8f}+
;~rf/ If]qnfO{ ca aGg] ;+ljwfgn] /fHosf] rf}yf] c+usf] ?kdf lnlka4 u/L :yfkLt u/L dof{lbt, ;+ul7t / lhDd]jf/ agfpg' kg]{ .
290= ?kfGt/0fsf nflu dlxnf Pstf, sf7df8f}+
dlxnfx¿sf] xs clwsf/ ;'lglZrt ug{ ;dfgtfsf] Joj:yf x'g'kg]{ .
291= dlxnf k}/jL d~r, ;'v]{t
bfOhf] k|yfsf] cGTo nufot dlxnfsf] xs clwsf/sf] Joj:yf x'g'kg]{ .
292= u|fdL0f dlxnf ;]jf s]Gb|, x]6f}8f
dlxnfsf] df}lns xs / st{Jo ;DaGwL Joj:yf x'g'kg]{ ;d]t .
293= /fli6«o cflbjf;L hghflt dlxnf dxf;+3, sf7df8f}+
cflbjf;L hghflt dlxnfx¿sf] xs clwsf/sf] ljz]if Joj:yf ug'{kg]{ .
294= PsLs[t ;fd'bflos ljsf; tyf cg';Gwfg s]Gb|, x'Dnf
dlxnfx¿sf] xs clwsf/nfO{ ljz]if ?kdf Joj:yf ug'{kg]{ .
295= ;]tf] u'/f; /fli6«o afn ljsf; ;]jf, nlntk'/ / k|f/lDes afn ljsf; d~r sf7df8f}+
uef{j:yf b]lv * jif{ pd]/;Ddsf afnaflnsfx¿sf] k|f/lDes afn ljsf;sf] clwsf/nfO{ efjL ;+ljwfgdf ;'lglZrt ug'{kg]{ .
296= jftfj/0f ;+/If0f l;lj/, nlntk'/
x/]s lhNnfdf afn sNof0f ;Ghfn lgdf{0f u/L pgLx¿sf] xs clwsf/ ;'/lIft u/L jftfj/0f ;+/If0fdf ;d]t afnaflnsfnfO{ ;xefuL agfpg' kg]{ .
297= /fli6«o dlxnf cfof]u, /fli6«o blnt cfof]u ;d]t ljleGg blnt dlxnf clwsf/sdL{ ;+3 ;+:yf Pj+ blnt dlxnf ;ef;b\
blnt dlxnf clwsf/sf] ;'lglZrttfsf nflu yk xs, clwsf/sf] Joj:yf x'g'kg]{ .
556
298= g]kfn Sofyf]lns sfplG;n
Sofyf]lns wd{d08nLdf cNk;+Vos hgtf /x]sf]n] pgLx¿sf] xs lxtnfO{ Vofn ug'{kg]{ .
299= dlxnf ljsf; sfof{no wgs'6f ;d]t
dlxnf lx+;f lj?4sf] pRr:t/Lo cfof]u u7g ug'{kg]{ .
300= dlxnf d'lQm ;dfh, 88]Nw'/f
dlxnf ;/f]sf/ ljifonfO{ k|fyldstf ;fy ;dfj]z ug{'kg]{ .
301= ;'b"/klZrdf~rn ;/f]sf/ d~r g]kfn, sf7df8f}+
hftLo / efiffut ?kdf ;+3Lotfdf ljefhg gu/L ljv08g / u[xo'4af6 b]znfO{ arfpg' kg]{ .
302= /f=k|=kf= g]kfn, kfFry/
>L % a8fdxf/fhlw/fh k[YjLgf/fo0f zfxnfO{ /fli6«o Pstfsf] k|tLs dfGg' kg]{, ;+j}wflgs /fhtGqsf] Joj:yf ;lxtsf] k|hftGq / g]kfndf Ps ;]gfsf] dfq Joj:yf ug'{kg]{ ;d]t .
303= dsjfgk'/ Pr=cfO=eL=P8\; ;+qmldtx¿sf] ;+3, x]6f}8f
Pr=cfO{=eL=;+qmldtn] kfpg] dfgj clwsf/sf] ;'lglZrttf ;/sf/n] ug'{kg]{ .
304= cdbfkfgL ;fd'bflos jg pkef]Qmf ;d"x, 8f]Nkf
nf]s;]jf cfof]usf] zfvf sfof{no lhNnf lhNnfdf x'g'kg]{ ljsf; lgdf{0fdf o'jf g]t[Tj x'g'kg]{ .
305= nf]stGq tyf ;dfj]zLs/0f kl/of]hgf
blntx¿sf] xs clwsf/sf] ljz]if Joj:yf ug'{kg]{ .
306= g]kfn /fli6«o blnt d'lQm df]rf{, 88]Nw'/f
5'jf5'td'Qm wd{ lg/k]Iftfdf cfwfl/t /fi6«klt ;lxt ;+3Lo u0ftGq g]kfn pNn]v x'g'kg]{ .
307= >L ;gftg cfTd hfu[lt ;]jf s]Gb|, a}t8L
ef}lts ;'vnfO{ cfWoflTds of]uzf:qsf] ljlw cg';f/ cfr/0f u/]kl5 dfq ;'v k|fKt x'G5 .
308= h]i7 gful/s ;dfh g]kfn, sn+sL
h]i7 gful/ssf] sNof0f Pj+ eQfsf] Joj:yf x'g'kg]{ .
309= ;+ljwfg;ef ;xof]u ;+hfn, sf7df8f}+
;LdfGts[t ju{ ;d'bfosf] xs clwsf/nfO{ ljz]if ;+/If0fsf] Joj:yf x'g'kg]{ .
310= u}/ ;/sf/L ;+:yf dxf;+3, ;'v]{t ;d]t @) j6f ;+:yfx¿
o'jf, dlxnf, blnt, hghflt, dw]zL, ckfË, cNk;+Vos tyf s0ff{nL If]qsf JolQmx¿sf] xs clwsf/ ;'/lIft ug'{kg]{ .
311= g]kfn dhb'/ ls;fg kf6L, ;'v]{t
e"uf]nnfO{ k|fGt -/fHo_ l;df+sgsf] cfwf/ agfpg' kg]{, !$ c~rnnfO{ g} k|fGt -/fHo_ agfpg' kg]{, /fi6«klt hgtfsf] k|ToIf lgjf{rgaf6 rog x'g'kg]{ . sfof{Gjogdf cfpg' g} xs clwsf/sf dfkb08 aGg' kg]{ .
557
312= s'i7 /f]u k|efljt JolQmx¿sf] nflu bjfj ;d"x
s'i7 /f]uLx¿nfO{ :jf:Yo nufotsf] ljz]if xs clwsf/sf] Joj:yf ug'{kg]{ .
313= l;4sfnL dlxnf ;zlQms/0f ufp ;ldlt, ;+v'jf;ef
dlxnfsf] xs lxt Pj+ k|hgg :jf:Yo ;'/Iffsf] Joj:yf x'g'kg]{ .
314= ljZjf;L d08nL dsfn'–&, ;+v'jf;ef
lqmlZrog wd{nfO{ klg cGo wd{ ;/x /fHon] dfGotf lbg' kg]{ .
315= hf]uL ;d'bfo ;zlQms/0f d~r g]kfn, t]x|y'd
hf]uL hfltnfO{ l;dfGts[t hghflt ;d'bfodf ;"rLs[t u/L hf]uL hfltsf] xs clwsf/ ;'lglZrt ug'{kg]{ cflb .
316= blnt u}/ ;/sf/L ;+:yf dxf;+3, dWodf~rn If]qLo ;ldlt
blntx¿sf] xs clwsf/nfO{ /fHoaf6 ljz]if ;'/lIft ug'{ k¥of] .
317= jfbL ;/f]sf/ ;dfh, t'N;Lk'/, bfª
jfbL hfltsf] ;d:ofx¿nfO{ /fHon] cljnDa ;dfwfg ug'{kg]{ .
318= j[4 j[4f ;]jf ;ldlt, bfª
j[4 j[4fsf] ufF;, af;, skf;, :jf:Yo, ;'/Iff / ;+/If0fsf] Uof/]06L ug'{kg]{ .
319= g]kfn kqsf/ dxf;+3, l;Gw'kfNrf]s
df}lns xsdf k|];nfO{ /fHosf] rf}yf] c+usf] ?kdf Uof/]06L ug'{kg]{ .
320= g]kfn pTkLl8t hftLo ;dfh, l;Gw'kfNrf]s
;+ljwfgsf] k|fjwfgdf g} ;dfg'kflts ;dfj]zLs/0fsf] gLlt cjnDag ug'{kg]{ .
321= u}/ ;/sf/L ;+:yf dxf;+3, sfe|]
/fHon] gful/ssf] ufF;, afF;, skf; nufotsf] cfwf/e"t cfjZostf k'/f ug{sf] nflu cfo / /f]huf/ d"ns sfo{qmd ;+rfng ug'{kg]{ .
322= g]kfn lv|li6ofg ;dfh, sfe|]
/fHo k"0f{?kdf wd{ lg/k]If x'g'kg]{ .
323= lhNnf afn o'jf ;"rgf s]Gb|, ;'v]{t
lzIff :jf:Yo /f]huf/df o'jfnfO{ k|fyldstf, ;xefuLtf, r]lnj]6L a]r lavg lgoGq0f, b'Jo{;gdf lgoGq0f, ckfË d}qL ef}lts ;+/rgf, k}lqs ;DklQdf 5f/f5f]/L b'j}sf] xs ;'lglZrt x'g'kg]{ .
324= lgdf cleofg, ;'v]{t lzIff :jf:Yo /f]huf/df o'jfnfO{ k|fyldstf, ;xefuLtf, r]lnj]6L a]r lavg lgoGq0f, b'Jo{;gdf lgoGq0f, ckfË d}qL ef}lts ;+/rgf, k}lqs ;DklQdf 5f/f5f]/L b'j}sf] xs ;'lglZrt x'g'kg]{ .
325= lhNnf o'jf ;+hfn, ;'v]{t
lzIff :jf:Yo /f]huf/df o'jfnfO{ k|fyldstf, ;xefuLtf, r]lnj]6L a]r lavg lgoGq0f, b'Jo{;gdf lgoGq0f, ckfË d}qL ef}lts ;+/rgf, k}lqs ;DklQdf 5f/f5f]/L b'j}sf] xs ;'lglZrt x'g'kg]{ .
558
326= o'jf ;zlQms/0f d~r, ;'v]{t
lzIff :jf:Yo /f]huf/df o'jfnfO{ k|fyldstf, ;xefuLtf, r]lnj]6L a]r lavg lgoGq0f, b'Jo{;gdf lgoGq0f, ckfË d}qL ef}lts ;+/rgf, k}lqs ;DklQdf 5f/f5f]/L b'j}sf] xs ;'lglZrt x'g'kg]{ .
327= g]kfn ckfË dlxnf ;+3
dlxnf, dlxnf >lds, a[4 zf/Ll/s tyf dfg;Ls ckfËtf, t]>f] lnËL, j]/f]huf/, c;xfo tyf cfly{s l:ylt sdhf]/ ePsf k|To]s gful/snfO{ ;fdflhs ;'/Iffsf] xs x'g'kg]{ .
328= afnaflnsf zflGt If]q /fli6«o cleofg / afn ;xeflutfdf sfo{/t ;+:yfx¿sf] ;femf ;d"x
afn clwsf/sf] ;Ddfg, ;+/If0f / ;Da4{g ug]{ Uof/]06L x'g'kg]{ .
329= International Dalit SolidarityNetwork
5'jf5't tyf hftlo e]befjsf] cGTo x'g'kg]{ tyf g]kfn kIf /fi6« ePsf cGt/f{li6«o dfgjclwsf/ ;lGwx¿nfO{ kfngfsf] k|Tofe"lt ;+ljwfgdf g} x'g'kg]{ .
330= >lds aflnsf ;d"x afnaflnsf kl/jf/df g} /xg] jftfj/0fsf] Uof/]06L, afn cj;/df a[l4sf] k|Tofe"tL, lzIff :jf:Yo / kf]if0fdf k"0f{ kx'Fr, afnaflnsf k|ltsf] b'/Jojxf/sf] cGTo, aGb, x8\tfnsf] cGTo x'g'kg]{, afnaflnsfsf nflu ljz]if cbfntsf] xs x'g'kg]{ .
331= cGt/f{li6«o k|s[lt ;+/If0f ;+3
:jR5 jftf/0fsf] xs, k|fs[lts >]ftdf kx'Fr tyf nfe, jftfj/0fLo lg0f{o k|s[ofdf ;xeflutfsf] xs, k|s[lt / hLjsf] ;'/Iffsf] k|Tofe"lt ;+ljwfgaf6 x'g'kg]{ .
332= k|fs[lts ;|f]t /fli6«o kl/;+3 g]kfn
jftfj/0f / k|s[lt ;|f]tdf cflbjf;L blnt nufotsf] ;Da[l4;Fu hf]8\g] Joj:yf, k|fs[lts ;|f]t Joj:yfkgsf] xssf] k|fjwfg /xg' kg]{ .
333= g]kfn kj{tf/f]x0f ;+3 ko{6gnfO{ pBf]usf] ?kdf ljsf; ug]{kg]{, kj{tf/f]xLsf] ;fdflhs ;'/Iff ug'{kg]{, Goodwill Aabassador agfpg' kg]{ .
334= jftfj/0f arfp cfGbf]ng ;d]t # j6f ;+:yf
/fli6«o jftfj/0f ;+/If0f cfof]usf] Joj:yf ub}{ rfln; k|ltzt h+un clgjfo{ x'g] Joj:yf ug]{, jftfj/0f ;+/If0fsf] :ki6 Joj:yf ug]{ .
559
cg';"rL – !$ Od]n, x'nfs, 6f]nlk|m 6]lnkmf]g nufotsf dfWodaf6 JolQmut
?kdf k|fKt ;'emfjx¿
1= dlxnfsf] xs xgg lj?4 sfg"gsf] vf/]hL
2= anfTsf/LnfO{ Hofgdf/f ;/x sf/fjf;sf] ;hfo
3= hfF8 /S;L vfg]nfO{ xf]Og agfpg]nfO{ sf/jfxL x'g'k5{
4= dlxnfn] r'nf]rf}sf] ;dfNg] s'/fdf k|ltaGw – k'?ifnfO{ ;dfNg nufpg]
5= dlxnf – k'?if a/fa/L – %)Ü dlxnf x/]s If]qdf ;xeflutf
6= Sofl;gf] / /]i6'/]06 k'/} aGb ug{' k5{
7= sd{rf/L k|zf;gdf dlxnf afx'Notf x'g'kg]{, k|zf;g k|d'vdf dlxnfnfO{ k|fyldstf lbg'kg]{
8= dlxnf dfly x'g] lx+;f ug]{ dlxnfnfO{ – k'?ifnfO{ eGbf s8f ;hfo
9= ax'ljjfx ug]{nfO{ cflhjg sf/fjf;sf] ;hfo
10= dlxnf dfly b'Jo{jxf/ tyf lx+;f ug]{ k'?ifnfO{ – h;/L dlxnfnfO{ b'Jo{{jxf/ u/]sf] 5 To;}u/L ;hfo lbg] sfg"g x'g'k5{ .
11= hfF8 /S;L vfP/ >Ldlt s'6\g]nfO{ Ps xKtfsf] h]n ;hfo
12= k'?ifn] dlxnf lj?4 d'2f xfNg gkfpg] sfg"g agfpg]
13= uef{j:yf b]lv g} afnaflnsfsf] zf/Ll/s, jf}l4s, ;fdflhs / ;+j]ufTds ljsf;sf] clwsf/
14= k|f/lDes afn ljsf;nfO{ /fi6« ljsf;sf] d'nwf/df Nofpg'kg]{
15= ue{jtL cfdfsf] ;'/Iffsf] ;'lglZrttf
16= l;dfGts[t – lk5l8Psf ju{ / If]qsf ;d'bfosf afnaflnsfsf] nflu ljz]if lsl;dsf] ;+/If0fsf] Joj:yf
17= 5'§} afn cbfntsf] :yfkgf
18= afnaflnsf d}qL ljsf; of]hgfx¿sf] th'{df / sfof{Gjog
19= pd]/ cg';f/sf] lzIff k|0ffnLsf] Joj:yfkg
20= k|f/lDes sIff b]lv g} dfgjclwsf/ lzIff
21= :j:y kf}li6s cfxf/ k|fKt ug]{ clwsf/
22= vfgf, :jf:Yo, klx/g, ;+/If0f, v]ns'b / lzIffsf] clwsf/
23= dft[efiffdf lzIffsf] clwsf/ ÷ cfTd:jtGqtf
24= lgMz'Ns lzIff ÷ afnaflnsf aLr ;dfgtfsf] xs ÷ ;dfg cj;/sf] xs ÷ clgjfo{{ lzIff
25= # jif{ k'u]kl5 afnljsf; s]Gb|df bflvnf x'g}kg]{ clgjfo{{tf
26= sd{rf/Ldf %) jif{ pd]/ / @) jif{ ;]jfsf] xbdf :jtM cjsfzsf] Joj:yf
27= ckfË, jfnjflnsfx¿sf] ;Dk"0f{ xs ;'lglZrt x'g'kg]{
28= åGb /lxt, eo/lxt, 8/ qf; /lxt jftfj/0fsf] ;'lglZrttf
29= afn>d dflysf] k|ltaGw
560
30= k|of]ufTds 1fg k|flKtsf] clwsf/
31= afnaflnsf cfof]usf] lgdf{0f
32= g}lts rl/q / ;b\u'0fsf] ljsf;df hf]8
33= afnalnsfnfO{ lzIffaf6 al~rt ug]{nfO{ s8f sfg"gL ;hfo
34= t;f{P/ xf]Og kmsfP/ lzIff lbg] k|0ffnLsf] Joj:yfkg
35= !) jif{ d"lgsf aflnsfsf] h'g;'s} /f]usf] lgMz'Ns pkrf/
36= 3'; vfg];Fu vfPsf] /sdeGbf ltgu'gf hl/jfgf lnO{ kbd'Qm ug'{k5{
37= 3'; vfg]nfO{ cflhjg ;/sf/L sfdsf] nflu cof]Uo 7x/ u/L lgisf;g ug]{
38= 3'; vfg]nfO{ hflu/af6 avf{:t u/L % – @) jif{;Dd h]n ;hfo tf]Sg]
39= 3'; vfg]nfO{ k|dfl0ft ePdf hGds}bsf] ;hfo x'g'kg]{
40= e|i6frf/ ;DaGwL hgr]tgf cleofg ;~rfng ug]{
41= e|i6frf/ d'Qm sfg"g agfpg] hglxtsf/L k|zf;g ;+oGq agfpg] / ;'zf;gsf] k|efjsf/Ltfsf] nflu cg'udg ;ldltsf] Joj:yf ug]{
42= e|i6frf/LnfO{ b]z lgsfnf ug]{
43= e|i6frf/Lsf] ;DklQ 5fgljg u/L /fli6«os/0f ug]{
44= e|i6frf/LnfO{ ;+/If0f ug{ vf]Hg] /fhgLlts kf6L{ / JolQmnfO{ ;d]t dltof/ egL sf/jfxLsf] Joj:yf x'g'kg]{
45= e|i6frf/Lx¿nfO{ /fHosf] x/]s ;'ljwfaf6 al~rt ug'{kg]{ Joj:yf x'g'kb{5 .
46= s'6g}lts dof{bf ljkl/tsf] ef]het]/df / e]63f6df k|ltaGw nufpg' k5{ .
47= jftfj/0f ;+/If0fsf] nflu kmf]x/ Joj:yfkg lghL If]qsf] bfloTj
48= ufF;, afF;, skf;, lzIff, :jf:Yo, /f]huf/Lsf] xs
49= dlxnfhGo Psflwsf/df dlxnfn] g} lg0f{o ug]{ xs
50= k|fs[lts >f]tsf] ;xL ;b'kof]u
51= k|]; :jtGqtfsf] clxt x'g] u/L s]Gb|, If]q, :yfgLo txdf s'g} klg sfg"g agfpg kfOg] 5}g egL df}lns xs d} n]Vg]
52= ljBfnonfO{ zflGtIf]qsf] xs ;'lglZrt x'g' k¥of]
53= vfB ;'/Iff ;DaGwL lzIffsf] clwsf/
54= Ps 3/ Ps dlxnf /f]huf/L xg' k5{
55= gful/stfdf gfd kl/jt{g ug{ kfOg] Joj:yf t/ ldlt km]g{ kfOg] 5}g
56= k|To]s gful/snfO{ dfWolds tx;Dd lgMz'Ns lzIffsf] clwsf/
57= l;dfGs[t cNk;+Vos, lkl5l8Psf If]qsf hgtfnfO{ :gftsf]Q/ ;Dd lgMz'Ns lzIff
58= b'O{ kf6L{ – sf+u|;÷ sDo'lgi6, b'O{ hflt dlxnf÷k'?if
59= s6'jfn k]zf dof{lbt, ;Ddflgt / ;+/lIftf x'g'kg]{
60= hf/L k|yfsf] cGTo
61= ufpF ufpF /fli6«o:t/sf] ;+:yf :yfkgf u/L dlxnfx¿sf] ;+/If0f ug]{
561
62= k|]d ljjfxnfO{ sfg"gL dfGotf lbg' k5{ .
63= b]zel/ /S;L pTkfbg aGb
64= k|To]s JolQmnfO{ g}ltstfsf] kf7 k7fpg]
65= dlxnfnfO{ 3/sf] ;f;" ;;'/fn] klg ;3fpg' kg]{
66= 3/df ! dlxnfsf] /f]huf/sf] Uof/]06L x'g'k5{
67= dlxnfsf] clwsf/ k'?ifn] hfGg h?/L 5
68= dlxnf lx+;fnfO{ kmf}hbf/L cleof]u agfpg' k5{
69= sfg"gL pkrf/ ;j{;'ne / ;xh agfpg'k5{
70= bfOhf] lng] . lbg] b'j}nfO{ cflhjg ;hfo x'g'k5{
71= bx]h lng]nfO{ sfnf]df];f] bnL ufpF el/ 8'nfpg]
72= bfOhf] lng]lbg] b'j}nfO{ ;dfhsf] zq' 3f]if0ff ug]{
73= ljjfxdf u/]sf] vr{ cg';f/ hl/jfgf lt/fpg] Joj:yfsf] sfg"g
74= bx]h lng]lbg]nfO{ ;fdflhs jlxisf/ ug]{
75= ;a}nfO{ 3gL agfP dfq bfOhf]k|yf x6\g]5
76= bfOhf] lng]nfO{ uf]nL xfgL d[To'b08 lbg'k5{
77= bfOhf] lng]nfO{ h'Qfsf] dfnf nufOlbg]
78= bx]h lng]nfO{ b]z lgsfnf ug]{
79= bx]h lng]nfO{ %–!) jif{ ;Dd h]n ;hfo ug]{
80= bfOhf] lng]nfO{ ufpFaf6 lgsfnf ug'{k5{
81= cfbz{ ljjfx ug]{nfO{ k'/:s[t ug'{k5{
82= cf/If lgs'~h kLl8tnfO{ Ifltk"lt{sf] Joj:yf
83= afn ljjfxsf] cGTo x'g'k5{
84= bx]h lng]nfO{ sfnf] df];f] bnL h'Qfsf] dfnf nufO{ ufpFel/ 8'nfpg]
85= ;+ljwfgdf n]v]sf]nfO{ plrt sfof{Gjog
86= dfbs kbfy{sf] ;]jg ug]{ lglZrt Pl/of tf]Sg'kg]{
87= dlxnfnfO{ lgMz'Ns lzIff
88= lzIff / /f]huf/L
89= dlxnf lx+;f ug]{ dfly s8f sfg"g / sf/jfxLsf] Joj:yf / ;dfg clwsf/
90= nfu' kbfy{ Jojl:yt ug'{kg]{
91= ;'ne lzIff, /f]huf/L / cfly{s clwsf/sf] k|Tofe"lt
92= z}lIfs clwsf/sf] k|Tofe"lt x'g'k5{
93= ufpF ufpFdf lzIffsf] ljsf;
94= dfgjclwsf/sf] ;'lglZrttf
95= cfwf/e"t cfjZostfsf] k"lt{
96= s'/Llt, cGwljZjf;, ljs[lt / lj;ËtL lgd"{nLs/0f
562
97= ul/aL pGd"ngdf hf]8
98= gLlt lgod ;docg';f/ / lgoldt th'{df
99= k'?if / dlxnf b'j}nfO{ %)Ü – %)Ü xs / clwsf/
100= anfTsf/LnfO{ d[To'b08sf] ;hfo
101= ;dfg sfdsf] jfF8kmFf8
102= lx+;f ug]{ k'?ifnfO{ ;hfo ? %)))).– / !% jif{ h]n ;hfo / lx+;flkl8tnfO{ Ifltk"lt{ lbg'kg]{ Joj:yf
103= 7fpF 7fpFsf] e§L aGb x'g'kg]{
104= pd]/ cg';f/ sfg"g aGg'kg]{
105= lx+;f ug]{ JolQmnfO{ !) jif{ h]n ;hfosf] Joj:yf
106= unt sfo{{ ug]{nfO{ d[To'b08
107= g]t[Tj ljsf;sf] sfo{{qmd x'g'kg]{
108= dlxnf ;DaGwL P]g agfpFbf P]g d:of}bf ;ldltdf ;s];Dd dlxnfx¿nfO{ g} /fVg'k5{ .
109= cfly{s cj:yf x]/]/ dlxnfnfO{ lzIffdf 5fqj[lQ
110= ;/sf/L sfof{nodf %)Ü dlxnf /f]huf/Lsf] Joj:yf
111= k'?if ;/x dlxnfn] klg >ds]f ;dfg Hofnf kfpg'kg]{
112= bfOhf]df aGb]h, olb lnPdf hl/jfgf / sf/fjf;sf] ;hfo
113= >ldssf 5f]/f5f]/LnfO{ lzIff lgMz'Ns x'g'kg]{
114= jx'ljjfx ug]{nfO{ !) jif{ h]n ;hfo / cfwf ;DklQ lkl8tsf] xsdf lbg' kg]{
115= lx+;f ug]{nfO{ ^ dlxgf h]n / ? !)))).– hl/jfgf
116= 5f/L hlGdbf k'/:sf/sf] Joj:yf
117= e|'0f xTof ug]{nfO{ cfhLjg sf/fjf;
118= a]/f]huf/L eQf lbg'kg]{
119= :jf:gL lk6\g]nfO{ @ jif{ ;hfo
120= r]nLj]6L j]rljvg ug]{nfO{ ? %))))).– hl/jfgf / hGds}bsf] Joj:yf
121= dlxnfnfO{ cf/If0fsf] Joj:yf
122= bfOhf]sf] gfddf dlxnfnfO{ dfg]{ / oftgf lbg]nfO{ ? @))))).– hl/jfgf / hGds}bsf] Joj:yf
123= cfo / cfly{sdf kx'Fr a9fpg'kg]{
124= cgfjZos aGb /f]Sg'kg]{, d"Noj[l4 36fpg' kg]{, hfthfltsf] k|ltlglwTj / sfg"gsf] plrt sfof{Gjog x'g'kg]{
125= n}lËs, hftLo, eflifs cflbdf ;a} ju{sf] ;dfg k|ltlglwTj
126= 5'jf5't d'Qm agfpg'kg]{
127= ;dfj]zLs/0f x'g'kg]{
128= o'jfnfO{ klxn] k|fyldstf lbg]
563
129= ef}uf]lns cfwf/df ;Gt'lnt ljsf;sf] cj;/
130= ul/a tyf lgd'vfnfO{ ;dfg xs / cj;/
131= hftn] xf]Og of]Uotf x'g'k5{ zxLb, b]znfO{ of]ubfg lbg] JolQmsf] plrt sb/ ug'{kg]{
132= czQm, ckfËnfO{ cj;/sf] Joj:yf
133= 3'; vfg] / 3'; lbg]nfO{ sf/jfxL x'g'kg]{
134= juL{o e]befj x'g'xF'b}g
135= afnaflnsf gk9fpg] cleefjsnfO{ @) jif{ ;hfo / ;/sf/n] dfWolds tx;Dd lgMz'Ns lzIffsf] Joj:yf
136= 3/]n' >ldsnfO{ k9fpg' kg]{ sfg"gdf Joj:yf
137= afn>lds /fVg' x'Fb}g
138= afn>lds /fVg]nfO{ % jif{ s}bsf] Joj:yf
139= ;8s afnaflnsfnfO{ lzIffsf] Joj:yf
140= afn>lds /fVg]nfO{ @) jif{ ;hfo / ? !)))).– hl/jfgf
141= zx/L ljsf; eGbf u|fdL0f ljsf;nfO{ klxnf] k|fyldstf lbg]
142= >dzf]if0f ug]{nfO{ ;hfo lbg'k5{
143= ef}uf]lns e]befj x'g'x'Fb}g
144= cfGbf]ngdf 3fOt] ePsfx¿nfO{ ;/sf/n] pkrf/ ul/lbg'kg]{
145= ckfËx¿nfO{ 5§} lgsfosf] u7g ug'{kg]{
146= ul/a, hghflt, ljkGgnfO{ kfgL, :jf:Yo, lzIff, /f]huf/L / lah'nLdf kx'Fr
147= ;dfg hUuf hldgsf] ljt/0f -e"ldxLg / ;'s'Daf;L_
148= :jf:Yo ;]jf lgMz'Ns x'g'kg]{
149= d'Qm sd}ofsf 5f]/f5f]/LnfO{ lgMz'Ns lzIff
150= sIff !@ ;Dd lgMz'Ns lzIff
151= ljwjf eQfsf] Joj:yf
152= dlxnf / k'?ifsf] Hofnf a/fa/ x'g'kg]{
153= af6f] / lah'nLdf kx'Fr
154= lkl8t / lk5l8Psf dlxnfnfO{ l;kd"ns tflnd
155= s[lifhGo a:t'sf] nflu plrt ahf/sf] Joj:yf
156= %) jif{sf] cGt/fndf km]/L e"ld;'wf/ nfu' ug]{
157= e"ldxLgnfO{ e"ldsf] Joj:yf
158= b'O{ ;Gtfg eGbf a9Ldf /f]s nufpg]
159= 5f]/f5f]/Ldf kIfkft ug{ gkfOg]
160= nfu' kbfy{sf] lgoGq0f ug'{kg]{
161= r]tgfd"ns sfo{{qmd, dlxnfx¿nfO{ clgjfo{{ k|f}9 tyf dlxnf lzIffsf] ;~rfng
162= h'jf tf;df lgoGq0f, xf]6n, /]i6'/]06 cflbdf dlxnfnfO{ dgf]/Ghgsf] ;fwgsf] ?kdf k|of]u ug{ lgif]w
564
163= k}t[s ;DklQdf dlxnfnfO{ ;dfg xs
164= ue{jtL dlxnfnfO{ ufx|f] sfd u/fpg gx'g] eGg] sfg"g d} Joj:yf x'g'kg]{
165= afnclwsf/sf] ;'lglZrttf
166= afnzf]if0fsf] cGTo
167= !^ jif{ d'lgsf afnaflnsfnfO{ sfddf nufpg gkfO{g]
168= ;8s afnaflnsf / a];x/f afnaflnsfsf nflu k|To]s ;d'bfodf l/x\ofljn];g ;]G6/ :yfkgf ug]{
169= 3/b}nf] sfo{{qmd ;~rfng
170= afnaflnsfsf] Go"gtd df}lns clwsf/x¿ lzIff, :jf:Yo / kf}i6Ls cfxf/ lgMz'Ns ?kdf k|bfg u/fpg]
171= zflGt ;'/Iffsf] ;'lglZrttf
172= afneQfsf] Joj:yf
173= czQm afnaflnsfsf] eljiosf] ;'lglZrttf
174= afn zf]if0fsf] cGTo
175= klxnf] / bf]>f] aRrfsf] hGddf slDtdf % jif{sf] km/s
176= ljBfnodf kf}li6s cfxf/sf] Uof/]06L
177= 3/jf/ljlxg afnaflnsfsf] ;+/If0fsf] clwsf/
178= % jif{;Ddsf] afnaflnsfsf] x]/rfx /fHon] ug'{k5{, ue{ktg aGb ug'{k5{
179= afnaflnsfsf] cfTdlg0f{osf] clwsf/
180= k|To]s ;+3Lo /fHodf afnu[x
181= afn cbfntsf] Joj:yf
182= dft[efiffdf lzIff kfpg] afnclwsf/
183= cfkm\g} ;+:s[ltdf x'ls{g kfpg] clwsf/
184= b'lvt kLl8t afnaflnsfnfO{ ah]6sf] clwsf/
185= ljBfnonfO{ lx+;f/lxt zlGtIf]qsf] 3f]if0ff
186= afndhb'/sf] cGTo
187= 5fqj[lQsf]ifsf] :yfkgf
188= k|To]s ljBfnodf k|fljlws lzIff x'g'k5{
189= db/;fnfO{ ljBfno ;/x ;'ljwf lbg'k5{
190= afnaflnsfsf] :tgkfgsf] clwsf/
191= eod'Qm jftfj/0f
192= afnaflnsfnfO{ :jtGqtf
193= afnaflnsfsf] ;'/Iff
194= afa'cfdf;+u a:g kfpg] clwsf/
195= afnlaBfnosf] Joj:yf
565
196= ue{df 5f]/f5f]/L 5'6\ofpg] PS;/]nfO{ k|ltjGw
197= dlxnf :jf:Yo :jo+;]ljsfsf] tnasf] Joj:yf ug]{
198= e|'0f k/LIf0f ug{ gkfpg]
199= ue{jtLsf] nflu PDa'n]G;sf] Joj:yf
200= ue{jtLnfO{ cfo/g rSsL
201= Pg l6 eL af6 k|To]s zlgjf/ lkmNd lbO{ dgf]/Ghg u/fpg'kg]{
202= afnaflnsfnfO{ cl:y/ /fhgLlt, u[xo'4 / ;+qmd0fsfnsf] k|efjaf6 d'Qm u/fpg] o]y]i6 k|of; /fHon] ug]{5 -lgb]{zs l;4fGtdf ;dfj]z ug'{kg]{_
203= afnaflnsfnfO{ c;'/lIft 7fpFdf sfd nufpg gkfpg]
204= afnaflnsfnfO{ vfhfsf] Joj:yf
205= afnaflnsfnfO{ ;xof]uLsf] Joj:yf
206= lhNnf b]lv s]Gb|;Dd afnljsf; s]Gb|sf] 5'§} ljefu x'g'kg]{
207= ;dfg:t/sf] kf7\oqmd, ;dfg:t/sf] ljBfno
208= /fhg}lts bnn] ljBfnodf hf]/h'n'; ug{ gkfOg]
209= ckf+u u[xsf] Joj:yf
210= 3/]n' sfdbf/sf] lzIffsf] clwsf/
211= z'?b]lv g} c+u|]hL lzIff
212= afn ;'wf/ u[xsf] Joj:yf x/]s lhNnfdf
213= lzz' :ofxf/ s]Gb|sf] :yfkgf ÷ afn c:ktfn x/]s lhNnfdf
214= ;Ldf ljjfb Go"gLs/0f ug{ ;+j}wflgs ;+oGq lgdf{0f ug'{ kg]{{ . c;dfg ;lGw vf/]h ug'{ kg]{ . sf]zL ;+emf}tf vf/]h x'g' kg]{ . k//fi6« gLltdf e"kl/j]li7t /fi6«sf] xs ;'lglZrt ul/g' kg]{ . v'nf ;Ldf aGb ul/g' kg]{ . g]kfnsf] ;Ldfgf ;+ljwfgd} :ki6 pNn]v x'g' kg]{ .
215= ;+ljwfg df}lns k|s[ltsf] x'g' kg]{ .
216= /fHosf k|To]s cª\udf %) k|ltzt dlxnf ;xeflutf clgjfo{{ x'g' kg]{ .
217= sfnfahf/L / 3';vf]/Lsf] k|efjsf/L lgoGq0f x'g' kg]{ . e|i6frf/LnfO{ s8f sf/jfxL x'g' kg]{ . dx+uL lgoGq0f x'g' kg]{ .
218= bf]xf]/f] lzIff k|0ffnLsf] cGTo x'g' kg]{ . lzIff lgMz'Ns / Jojxfl/s x'g' kg]{ . k|fljlws lzIffdf hf]8 lbg' kg]{ . ljBfnonfO{ zflGt If]q 3f]if0ff ul/g' kg]{ . lzIfsx¿sf] lxt /Iff x'g' kg]{ . lzIfs ;]jf cfof]unfO{ ;+j}wflgs agfOg' kg{] . k|fljlws lzIffdf ljkGg ju{sf] kx'Fr ;'lglZrt ul/g' kg]{ . ! sIffb]lv g} c+u|]hL efiffdf lzIff lbg' kg]{ . lzIff If]qdf nufgL j[l4 ug'{ kg]{ . #) ljBfyL{ a/fa/ Ps sIffsf] lx;fan] ljefhg x'g' kg]{ . lzIff gLltdf cg';Gwfgd"ns, clgjfo{{ ;fdflhs ;]jf ug{ k|]l/t ug]{, >dnfO{ ;Ddfg ug{], l;4fGtljz]ifsf] cGwfg's/0f xf]Og ljZn]if0f ug{ ;Sg], ;fdflhs ;Dkbfsf] /Iff ug{ l;sfpg] vfnsf] x'g'kg]{ . kl/Iffdf k|f]h]S6 k]k/ clgjfo{{ ul/g' kg]{ . lzIfs ljBfyL{x¿ kf6L{ ;+u7gx¿df nfUg gkfpg] . lzIfsx¿ k|lt:kwf{af6 lgo'lQm ug]{ . ;fIf/– /fli6«otf– cg'zf;g / s'zntf ljsf; ug]{ u/L tx lgwf{/0f ug]{ .
566
219= kfgL nufotsf k|fs[lts ;Dkbfdfly g]kfnsf] clwsf/ ;'lglZrt ul/g' kg]{ . nf]8;]l8ª cGTo x'g' kg]{ . hnljB'tnfO{ b]zel/ lj:tf/ / ;a} If]qdf cfw'lgsLs/0f ug'{ kg]{ . b]zsf] cf}Bf]uLs/0f ug'{ kg]{ . cfjf;Lo / u}/cfjf;Lo k'FhL nufgL u/L /f]huf/L ;[hgf ug'{ kg]{ .
220= ;fdGtL e":jfldTjsf] cGTo x'g' kg]{ . cfw'lgs s[lif k|0ffnLnfO{ hf]8 lbg' kg]{ . :yfgLo :t/df s[ifs ;xsf/Lsf] Joj:yf ug'{ kg]{ . ;xsf/LtfnfO{ hf]8 lbg' kg]{ .
221= Gofo k|0ffnL 5l/tf] / ;j{;'ne x'g' kg]{ .
222= blnt eGg] zJb g} x6fpg' kg]{ .
223= g]kfnsf] lgzfgf 5fkdf lnDa' klxrfg :ki6 x'g' kg]{ . k"j{sf ( lhNnfnfO{ lnDa'jfg 3f]if0ff ug'{ k5{ .
224= ue{lg/f]wdf hf]8 lbg' kg]{ . k|hgg :jf:Yosf] af/]df pNn]v x'g' kg]{ . dlxnfnfO{ :gfts tx;Dd lgMz'Ns lzIffsf] Joj:yf x'g' kg]{ . . Psn dlxnfnfO{ pd]/sf] xb g/fvL eQfsf] Joj:yf ug'{ kg]{ . dlxnf :jf:YonfO{ Wofgdf /fvL k'?ifnfO{ jGWofs/0f u/fpg' kg]{ . r]nL a]6L a]rlavg ug]{ / ax'ljjfx ug]{ k'?ifnfO{ d[To' b08 lbg' kg]{ . ljwjf dlxnfn] ;DklQ;lxt csf]{ ljjfx ug{ kfpg' kg]{ . 5f]/L dfq ePsf afa' cfdfnfO{ ;+/If0fsf] ljz]if Joj:yf x'g' kg]{ . 3/]n' lx+;fsf] cGTo x'g' kg]{ . ;+j}wflgs dlxnf cfof]usf] Joj:yf x'g' kg]{ . c+z / j+zdf pgLx¿sf] clwsf/ ;'lglZrt ul/g' kg]{ .
225= wd{sf] gfddf pQ]hgf km}nfpg] of bª\uf ug]{ k|j[lQ lg?T;flxt ug'{ kg]{ . wfld{s ;lxi0f'tf ;f+:s[lts ;b\efj x'g' kg]{ . kz'kltdf g]kfnL k'hf/L x'g' kg]{ .
226= ;a} ckfª\unfO{ /fxt k|bfg ul/g' kg]{ . ckf+u cfof]u u7g ul/g' kg]{ . pgLx¿nfO{ lgMz'Ns lzIff x'g' kg]{ / sf]6f k|0ffnL vf/]h ul/g' kg]{ . alx/fnfO{ bf]efif]sf] Joj:yf x'g' kg]{ . ;':t dgl:yltsf JolQmsf] xsdf lghsf cleefjsn] k}/jL ug{ kfpg] . kfunx¿sf] ;+/If0f /fHon] ug]{ Joj:yf x'g' kg]{ .
227= ;a} ;DklQdf j}1flgs s/ nufpFb} pQm s/nfO{ ljkGg hgtfsf] :t/ dfly p7fpg k|of]u ul/g' kg]{ .
228= ;+3Lo /fHo agfpFbf hftLotfsf] cfwf/df agfpg' x'Fb}g . ;fdflhs Pstfsf] cfwf/df ug'{ k5{ . Ps dw]; Ps k|b]z x'g' x'Fb}g . pQ/–blIf0f ;Ldf ldnfP/ ;+3 agfOg' k5{ . /fHonfO{ afO;] rf}la;]df abNg' ePg .
229= gful/s ;'/Iffsf] Uof/]G6L ul/of];\ . ;+j]bgzLn If]qdf aGb x8tfnnfO{ lgif]w ul/of];\ . dfn;fdfgsf] lgjf{w cf];f/k;f/, dflg;x¿sf] lagf /f]s6f]s cfjthfjt / ;DklQ vl/b laqmL Pj+ pkef]usf] lgjf{w clwsf/sf] ;'lglZrttf ul/of];\ . /fhdfu{nfO{ aGb ug{ gkfOg] sfg"gL Joj:yf xf];\ . /fhdfu{ aGb ug]{nfO{ d[To'b08;Ddsf] ;hfo lbOof];\ .
230= hgk|ltlglwx¿sf] of]Uotf / bIftf lgwf{/0f ug]{ . of]Uox¿ 5flgg] Joj:yf ug]{ . kf6L{sf] ;+Vof 36fO{ ;Qf kIf / k|ltkIfdfq} /fVg] Joj:yf x'g' kg]{ . !%) hgfeGbf a9L ;f+;b x'g' gx'g] . pgLx¿sf] ;DklQ ljj/0f ;fj{hlgs x'g' kg]{ .
231= /fi6«klt sfo{{sf/L x'g' kg]{, pgsf] k|ToIf r'gfj x'g' kg]{ / sfo{{sfn kfFr jif{sf] x'g' kg]{ .
232= cltl/Qm x'nfssf sd{rf/Lsf] ;'ljwf j[l4 x'g' kg]{ .
233= !* jif{ k'u]sf k|To]s gful/snfO{ clgjfo{{ ¿kdf rf/ jif]{ tfnLd lbg' kg]{ . a]/f]huf/L ;d:of ;dfwfg x'g' kg]{ . a]/f]huf/x¿nfO{ eQfsf] Joj:yf x'g' kg]{ . j}b]lzs /f]huf/Ldf Go"gtd Hofnf lgwf{/0f .
567
568
234= xTof/f / u+eL/ ck/fwdf ;+nUgnfO{ d[To'b08sf] Joj:yf ug'{ kg]{ . rf]/ 8fFsfsf] xft v'§f efFlrlbg] sfg"g agfpg' kg]{ . anfTsf/LnfO{ d[To'b08 of sDtLdf @) jif{ ;hfoF x'g' kg]{ .
235= nfu" cf}ifw b'Jo{{;gLnfO{ ;'wf/ u/L pTkfbgd"ns sfddf nufpg] . nfu" cf}ifwsf] s8f lgoGq0f ug]{ .
236= ;]gfsf] ;+Vof ! nfv x'g' kg]{ . ;]gf, k|x/L, ;z:qnfO{ /fhgLlts x:tIf]kaf6 d'Qm ug'{ kg]{ .
237= ;fdflhs s';+:sf/sf] cGTo x'g' kg]{ . jx'ljjfx ug]{, bfOhf] sd NofPsf] eg]/ Hofblt ug]{ cflbnfO{ @) jif{ h]n / ! nfv hl/jfgf ug'{ kg]{ . of}g b'/fzo b]vfpg], of}g b'Jo{{jxf/ ug{], dlxnf lh:Sofpg], lha|f] k8\sfpg]nfO{ sfaf{xL x'g' k¥of] .
238= afXo ;xof]usf] clwstd ;b'kof]u x'g' kg]{ .
239= hghflt cfof]u u7g ul/g' kg]{ .
240= ufpFsf] s/ ufpFs} ljsf;df nufgL ug{ kfpg' kg]{ . yf]/} dfq dfly k7fpg] .
241= ljv08gsf/L bnnfO{ k|ltjGw nufpg' kg]{ . rGbf cft+s aGb ug'{ kg]{ .
242= 7]s]bf/L k|yf vf/]h ug'{kg]{ . sd{rf/LnfO{ nfdf] ;do Ps} 7fpF /fv] 3"; vfG5g\ .
243= o; cl3 lbOPsf] gful/stf 5fgjLg u/L ljb]zLnfO{ lbPsf] eP vf/]h ug'{ kg]{ .
244= /fli6«o kf]zfs bf}/f ;'?jfn sf]6 / /fli6«o efiff g]kfnL x'g' kg]{ .
245= /fli6«otfnfO{ ;+/If0f ug'{ k¥of] . juL{otfnfO{ klg Wofg lbg' k¥of] . sf]6fleq sf]6f k|0ffnL x'g' k¥of] .
246= ;+j]bgzLn ljifodf hgdt ;+u|xsf] Joj:yf xf];\ .
247= s'rL{ tfgftfg x'g' ePg . ;+ljwfg lgdf{0fdf s]lGb|t x'g' k¥of] ;a} .
248= :yfgLo d7 dlGb/sf] ;+/If0fsf] nflu /fHon] nufgL ug'{ k¥of] .
249= kfFr s7\7feGbf sdsf] hUuf a]Rg gkfOg] k|jGw ul/of];\ .
250= ;a} If]qdf cg'zf;g rflxof] . hgtf klg 5f8f x'Fb} uPsf]n] hgr]tgf km}nfpg] sfo{{qmd rnfpg' k¥of] .
251= oftfoftdf l;l08s]6 vf/]h x'g' k¥of] .
252= cGt/hftLo ljjfx clgjfo{{ ug'{ kg]{ .
253= /]8 nfO6 Pl/of tf]lsg' k¥of] .
254= cgfyfnodf ePsf] clgoldttfsf] 5fgaLg / lgoGq0f x'g' kg]{ . cgfyx¿sf] ;+/If0f x'g'kg]{ .
255= ;xLb 3f]if0ff ubf{ /fi6«sf] lz/ lgx'l/g] l:ylt x'g' ePg . ;xLb kl/jf/sf] ;Ddfg x'g'kg]{, pgLx¿sf aRrfnfO{ lgMz'Ns lzIff, ! hgfnfO{ /f]huf/Lsf] Joj:yf, C0f ldgfxfsf] Joj:yf . pgLx¿sf] ;Ddfgdf sDtLdf Ps–Ps ljsf; lgdf{0fsf cleofg rflng' kg]{ .
256= ^) jif{ k'u]sf /fhgLltsdL{x¿sf] :jf:Yo / ;fdflhs ;'/Iffsf] Uof/]G6L ul/g' kg]{ . /fhgLlt ug]{ pd]/ @% b]lv ^) jif{ tf]lsg' kg]{ .
257= v; If]qLnfO{ cflbjf;L hghfltsf] dfGotf lbg' kg]{ . c? hfltsf] /fHo 5'l§P r'/] efj/sf] klg cnu /fHo xf];\ .
258= ;'/Iff lgsfosf JolQmn] ceb| Jojxf/ ug'{ ePg . Jojxf/ ;'wfg'{ k¥of] .
259= ;'s'Daf;LnfO{ hUufsf] Joj:yf x'g' kg]{ .
569
260= df}lns xsdf e|i6frf/ tyf 3";vf]/L lj?4sf] xs, cTofjZos ;]jfsf If]q tyf l;+uf] g]kfn of k|b]z aGb lj?4sf] xs klg ;dfj]z ul/g' kg]{ . qm"/tfsf] lj?4sf] xs yk ul/g' kg]{ . hLjgsf] xs cGtu{t z'4 pkef]Uo ;fdu|L kfpg] xs, :jR5 jftfj/0fdf afFRg kfpg] xs, pd]/sf cfwf/df ul/g] c;dfg Jojxf/ lj?4sf] xs, kmf}hbf/L Gofo ;DaGwdf kLl8tsf] xs, cbfntsf] km};nf sfof{Gjog u/fpg kfpg] xs, cGt/f{li6«o ;lGw nfu" u/fpg kfpg] xs h:tf xs ;dfj]z ug'{ kg]{ .
261= ;fdflhs–;f+:s[lts–cfly{s clwsf/ nfu" x'g' kg]{ . ah]6 / ;/sf/sf] jflif{s gLlt÷sfo{{qmd /fHosf lgb]{zs l;4fGt ljk/Lt cfP ;+j}wflgs pkrf/sf] xs x'g' kg]{ .
262= Ho]i7 gful/ssf ;Ddflgt hLjg lgjf{x, cf>o / ;x'lnotsf] Joj:yf, x]/rfx gug]{ ;GtfgnfO{ c+z lbg jfWo gx'g], /fHoaf6 pkrf/sf] Joj:yf, ;xh 9Ën] ef]6 xfNg kfpg] Joj:yf x'g' kg]{ .
263= hftLo k|rng cg';f/ hfF8 /S;L agfpg kfpg' kg]{ .
264= ;ef;bx¿sf] ;ª\Vof / ;'ljwf 36fpg' kg]{ . pgLx¿n] em'7f cfZjf;g lbg gx'g] .
265= :jf:Yo rf}sLsf] ;+Vof a9fpg' kg]{ .
266= dfG5] d/]sf] s'/fdf kf6L{n] lhDdf lng] of ;+/If0f ug]{ sfd ug'{ x'Gg .
267= lghL 3/ agfpg] k|j[lQnfO{ lg?T;flxt u/L /fHosf] tkm{af6 ;z'Ns ;/sf/L cfjf;sf] Joj:yfnfO{ k|f]T;fxg x'g' kg]{ .
268= o'jfsf] ljsf; / kl/rfngnfO{ ljz]if sfo{{qmd NofOg' kg]{ .