Changes in geomorphology in the lower central plain of ...ที่มา: เอื้อเฟื้อข้อมูลเส้นชั้นความสูงโดยกรมชลประทาน

การเปลยนแปลงสภาพภมสณฐานในพนทราบลมภาคกลางตอนลางทเกดจากการถอยรนของนาทะเลในชวงสมยโฮโลซนตอนปลาย

Changes in geomorphology in the lower central plain of Thailand caused by the late holocene marine regression

สรประภา เทพวมลเพชรกล*

Siriprapa Tepwimolphetkul

* นกศกษาระดบปรญญาดษฎบณฑต สาขาโบราณคดสมยประวตศาสตร ภาควชาโบราณคด มหาวทยาลยศลปากร

02

38 38 ด า ร ง ว ช า ก า รวารสารรวมบทความทางวชาการ คณะโบราณคด

บ ท ค ด ย อ

การศกษาครงนมมวตถประสงคเพอเขาใจในกระบวนการเปลยนแปลงสภาพภมสณฐานของทราบภาคกลางตอนลาง ในชวงของปรากฏการณการถอยรนของระดบนาทะเล โดยมพนทศกษาเนนไปยงพนททมความสงระหวาง 2-4 เมตร เหนอระดบนาทะเลปานกลางปจจบน ตวอยางตะกอนจากพนทศกษา 10 แหง ซงเจาะดวยความลกระหวาง 2-4 เมตรนน ไดถกนามาวเคราะหลกษณะตะกอน และสวนหนงถกนาไปตรวจอายดวยวธการเรองแสงความรอน ผลการศกษาทาใหทราบวาลาดบและรปแบบของชนตะกอนในทราบภาคกลางตอนลางมลกษณะเหมอนกนเกอบทงพนท นนคอตะกอนชวงลางเปนตะกอนนากรอย/ตะกอนสมทร และตะกอนชวงบนนนเปนตะกอนดนเหนยวนาจดของทราบนาทวม ผลจากการกาหนด คาอายดวยวธการเรองแสงความรอน แสดงใหเหนวาตะกอนดนเหนยวนาจด ม อายอยในชวง 2,200-1,200 ปมาแลว อนเปนระยะเวลาทรวมสมยกบวฒนธรรมทวารวด ผลการศกษาแสดงใหเหนวา ในชวงเวลาระหวาง 1,800-1,500 ปมาแลวนน บรเวณฝงตะวนตกของทราบยงคงไดรบอทธพลจากการขนลงของทะเลตนในพนททมความสงระหวาง 2-4 เมตรเหนอระดบนาทะเลปานกลางปจจบน และบรเวณฝงตะวนออกของทราบยงคงไดรบอทธพลจากการขนลงของทะเลตนในพนททมความสงระหวาง 2-2.5 เมตรเหนอระดบนาทะเลปานกลางปจจบน อยางไรกตาม เมอกระบวนการถอยรนของระดบนาทะเลทเกดขนระหวาง 1,600-1,200 ปมาแลวนน ไดสงผลใหเกดกระบวนการนาจดจากแผนดนเขามาทะเลพนททะเลตนเดมในพนทสวนใหญของทราบ และยงสงผลใหแนวชายฝงทะเลโบราณขยบลงมาทางทศใต ซงอาจจะอย ณ ทใดทหนงในพนททางใตของอาเภอสามพรานของจงหวดนครปฐม และอาเภอลาลกกาของจงหวดปทมธาน

คาสาคญ: สภาพภมศาสตร, ทราบภาคกลางตอนลาง, การถอยรนของระดบนาทะเล, สมยโฮโลซนตอนปลาย, การเรองแสงความรอน

D a m r o n gJournal of the Faculty of Archaeology 39 39

A b s t r a c t

This study is aimed to understand the process of geomorphological changes of lower Central Plain of Thailand during the marine regression in the Late Holocene, especially in the areas which are located higher than the recent mean sea-level between 2 and 4 meters. Ten sedimentary sequences, approximately of 2 to 4 meter-long, were collected for sedimentary study and dating by the thermo luminescence method (TL). The result show that the sequences are homogenous, mainly consisting 2 layer: the lower one is characterized by brackish/marine clays and the upper one is freshwater floodplain sediments. TL dates show that the studied sedimentary sequences provide ages ranging from 2200-1200 BP, more or less contemporary with the contemporary with the Dvaravati Culture. The result suggest that the Lower Central Plain has been reached by the shallow sea between 1800-1500 BP in the areas which are higher than the recent mean sea-level between 2 and 4 meters in the western side and between 2-2.5 meters in the eastern side. However, the marine regression process during 1600-1200 BP caused the large freshwater in put into most part of the plain, and the position of palaeo-shoreline has been change downward to somewhere in the area southward Samphran District in Nakhon Pathom and Lamluka District in Pathum Thani

Keyword: Geomorphology, The lower central plain, Marine Regression, The late holocene, Thermoluminescence


การเปลยนแปลงสภาพภมสณฐาน ในพนทราบลมภาคกลางตอนลางทเกดจากการถอยรน ของนาทะเลในชวงสมยโฮโลซนตอนปลาย

สรประภา เทพวมลเพชรกล

บทนาทราบลมเจาพระยา (The Chao Phraya Plain) หรอทรจกกนอก

ชอหนงวาทราบภาคกลางตอนลาง (The Lower Central Plain) เปนบรเวณทราบกวางตงแตปากนาโพในจงหวดนครสวรรคลงไปจนถงชายฝงทะเลอาวไทย มลกษณะเปนแองสะสมตะกอนขนาดใหญ ขนาบดวยแนวภเขาทงทางดานตะวนออก ดานตะวนตก และดานเหนอ สวนดานใตตดกบทะเลอาวไทย มลกษณะเปนพนทกวางรปสามเหลยมสอบแคบขนไปทางเหนอ และแผกวางออกไปทางดานใต มลกษณะเปนแองตอเนองลงไปในทะเลอาวไทย มความกวางทสดในแนวตะวนตก-ตะวนออก (นครปฐม-ฉะเชงเทรา) ประมาณ 180 กโลเมตร และความยาวจากบรเวณจงหวดชยนาทถงปากแมนาเจาพระยาทจงหวดสมทรปราการประมาณ 200 กโลเมตร1 ลกษณะเดนประการหนงของทราบภาคกลางตอนลางคอ เปนทราบทเปนแองลาดเททางทศเหนอสทศใต และจากขอบดานทศตะวนออก-ตะวนตก ลาดเทมาทภาคกลาง แองทมแมนาเจาพระยาเปนแกนแบง

1 Umitsu M., et al., The Symposium on Geology of Thailand. (26-31 August, 2002, Bangkok, Thailand, 2002), 196-200.


พนทของทราบออกเปนฝงตะวนออกและฝงตะวนตก นอกจากนพนทยงมความลดหลน ซงสามารถสรางเสนชนความสงได 4 ระดบ ระหวาง 1-4 เมตร ดงภาพท 1

ในอดตกาลทผานมามการศกษาการเปลยนแปลงของระดบนาทะเลในหวงสมยโฮโลซนของประเทศไทย พบวาเคยมนาทะเลทวมขนมาในพนทลมตาของประเทศ โดยเฉพาะอยางยงบรเวณในพนทราบลมภาคกลางตอนลาง โดยระดบนาทะเลสงสด (highstand) สงจากระดบทะเลปจจบนประมาณ 4 เมตร เมอประมาณหวงกลางของสมยโฮโลซน (mid Holocene) หรอประมาณ 6,000 ปทผานมา2 โดยหากเปรยบเทยบความสงของระดบทะเลดงกลาวกบความสงของพนทราบลมภาคกลางจะพบวา แนวชายฝงทะเลโบราณ นาจะขนไปถงบรเวณจงหวดอางทอง ซงจากหลกฐานทางโบราณคดและจารกเหตการณในประวตศาสตรทาใหนกวชาการ

2 Sin Sinsakul, “Late Quaternary Geology of the Lower Central Plain, Thailand.” Journal of Asian Earth Sciences 18, 2000, 415-426.


บางทาน3 เสนอตาแหนงทตงของเมองโบราณสมยทวารวดมความสมพนธกบแนวชายฝงทะเลโบราณน ทระดบความสงของพนทระหวาง 3.5-5 เมตร จากระดบทะเลปจจบน (ภาพท 1) แผนททแสดงตาแหนงทตงเมองโบราณและแนวชายฝงทะเลสมยทวารวดดงกลาว มความสอดคลองกบงานวจยหลายฉบบทเกยวของกบธรณสณฐานบรเวณทราบภาคกลางของนกวชาการชาวไทยและชาวตางประเทศ แตมความสอดคลองเฉพาะเสนแนวชายฝงทะเลโบราณเทานน สวนหวงเวลาทรายงานไมสอดคลองกน กลาวคอ ผองศร วนาสน และทวา ศภจรรยา4 รายงานไววาเปน แนวชายฝง

3 ผองศร วนาสน และทวา ศภจรรยา, เมองโบราณชายฝงทะเลเดมทราบภาคกลาง ประเทศไทย: กรณศกษาตาแหนงทตงและภมศาสตรสมพนธ (กรงเทพฯ: โรงพมพจฬาลงกรณมหาวทยาลย, 2524), 40-42.


ภาพท 1 แสดงพนทชวงตางเสนชนความสงจากระดบนาทะเลปานกลางปจจบน ทมา: เออเฟอขอมลเสนชนความสงโดยกรมชลประทาน กระทรวงเกษตรและสหกรณ

1 พนททมความสงจากระดบนาทะเลท 1 เมตร2 พนททมความสงจากระดบนาทะเลท 2 เมตร3 พนททมความสงจากระดบนาทะเลท 3 เมตร4 พนททมความสงจากระดบนาทะเลท 4 เมตร


ทะเลโบราณสมยทวารวดทมอายราวตนพทธศตวรรษท 11-16 หรออายราว 1,500-1,000 ปมาแลว แตนกวชาการทางธรณวทยา Sin Sinsakul5 รายงานวาแนวชายฝงทะเลโบราณดงกลาว มอายอยในหวงตอนกลางสมยโฮโลซน (mid Holocene) หรออายประมาณ 6,000-4,000 ปมาแลว ซงมอายทเกาแกกวาสมยทวารวดหลายพนป ดงภาพท 2 และภาพท 3

5 Sin Sinsakul. (1992). “Evidence of Quaternary Sea Level Changes in the Coastal Areas of Thailand”. A Review, Journal of Southeast Asian Earth Sciences, 1992, 23-27.

ภาพท 2 แสดงแผนททตงเมองโบราณและแนวชายฝงทะเลสมยทวารวด ทมา: ผองศร วนาสน และทวา ศภจรรยา, เมองโบราณชายฝงทะเลเดมทราบภาคกลาง ประเทศไทย: กรณศกษาตาแหนงทตงและภมศาสตรสมพนธ (กรงเทพฯ: โรงพมพจฬาลงกรณมหาวทยาลย, 2524: 40-42)

ภาพท 3 แสดงแผนทแนวชายฝงทะเลโบราณ (palaeo-shoreline) ซงเปนแนวชายฝงในขณะทนาทะเลทวมถงสงสด (highstand) อายประมาณ 6,000-4,000 ปมาแลวทมา: Somboon Jarupongsakul, “Palynological study of the recent marine sediment of the Gulf of Thailand.” Journal of Southeast Asian Earth Science 4. 1990: 85-97.


จากประเดนความไมสอดคลองกนระหวางงานของผองศร วนาสน ทวา ศภจรรยา และSin Sinsakul นนทาใหผศกษาออกสารวจเกบขอมลภาคสนามรวมกบเจาหนาทของกรมทรพยากรธรณ บรเวณบอดนเปดของเอกชน เพอศกษาลาดบการทบถมของชนตะกอนดนในพนท 8 จงหวดจงหวดละ 1 บอ รอบบรเวณทราบภาคกลางตอนลาง ไดขอมลสวนใหญของแตละพนททไดนนเปนไปตามรายงานการขดเจาะบอนาบาดาลของกรมทรพยากรธรณและงานวจยของ White J.C. et al. (2004: 111-132) กลาวคอ พนทราบลมภาคกลางตอนลางเปนแองสะสมตะกอนยคควอเทอรนาร มความหนาของชนตะกอนประมาณ 300 ถง 2,200 เมตรสามารถแบงออกเปน 2 หนวยตะกอนใหญๆ คอ ตะกอนสมยไพลสโตซน และตะกอนสมยโฮโลซน ในขณะเดนสารวจผศกษาไดเกบตวอยาง เปลอกหอย และพท จากผวดนชนบนของตะกอนดนเคลยทะเล และเปนบรเวณทมนาทะเลทวมถงสงสด ไปตรวจวเคราะหหาอายดวยวธคารบอน-14 โดยสถาบนเทคโนโลยนวเคลยรแหงชาต (องคการมหาชน) พบวาไดขอมลเปนไปแนวทางเดยวกนกบการศกษาวจยของนกวชาการชาวไทยและชาวตางประเทศ คอ กาหนดอายไดประมาณ 6,000-4,000 ปมาแลว

จากขอมลทไดพบวา หวงเวลาทปรากฏแนวชายฝงทะเลโบราณ สมยทวารวดของผองศร วนาสน และทวา ศภจรรยา6 (2524: 32-36) นนมความเขาใจคลาดเคลอนวา เมองโบราณสมยทวารวดและแนวชายฝงทะเลโบราณเมอนาทะเลขนสงสด (high stand) มอายรวมสมยกน เนองจากเปนการพจารณาจากการศกษาธรณสณฐานโดยใชหลกฐานภาพถายทางอากาศระดบชนความสงเพยงอยางเดยว ซงไมสามารถกาหนดคาอายไดอยางแทจรง จงนาไปสขอสงสยวาการเปลยนแปลงสภาพภมสณฐานในหวง



โฮโลซนตอนปลายตงแต 2,500 ป จนถงสมยทวารวดในบรเวณทราบลมภาคกลางตอนลางนนครอบคลมพนททมระดบความสงจากระดบนาทะเลปานกลางปจจบน 2-4 เมตร ซงเปนพนททราบลมกวางใหญและเกดขนกอนทาการสรางเมองโบราณสมยทวารวดหลายพนป เปนพนทระหวางแนวเมองโบราณสมยทวารวดกบแนวชายฝงทะเลทถอยรน ดงนนการไดทราบถงการเปลยนแปลงทางภมสณฐานของภมภาคน อาจนาไปสการเรยนรและเขาใจถงลกษณะสภาพภมศาสตรของพนททตงเมองของชมชนโบราณ และนาไป สความเขาใจถงวถชวตของผคนตงแตสมย 2,500 ปมาแลวจนถงสมย ทวารวด ทเกยวของกน ณ หวงเวลานน

วตถประสงคศกษาการเปลยนแปลงสภาพภมสณฐานในหวงสมยโฮโลซนตอน

ปลาย บรเวณพนททมความสงจากระดบนาทะเลปานกลางปจจบน 2-4 เมตร ของทราบภาคกลางตอนลาง

กรอบแนวคดการศกษา1. ตรวจสอบเอกสารทเกยวของ2. รวบรวมขอมล วเคราะหประเดนทตองการศกษา3. กาหนดพนทแสดงระดบความสงจากระดบนาทะเลปานกลาง

ปจจบนทระดบ 2 เมตร 2.5 เมตร 3 เมตร 3.5 เมตร และ 4 เมตร รอบบรเวณทราบภาคกลางตอนลาง ซงฝงตะวนตกอยระหวางแมนาแมกลองกบแมนาทาจน กาหนดพนทใชเกบขอมล 5 แหง และฝงตะวนออกทอยระหวาง แมนาเจาพระยา–ปาสก แมนาบางประกง กาหนดพนททใชเกบขอมล 5 แหง (ภาพท 4)

4. เจาะดน เกบตวอยาง ดวยเครองมอเจาะดน บนพนท 10 ตาแหนงๆ ตาแหนงละ 1 หลมเจาะ ความลกถงระดบชนทบถมของตะกอนดนเคลยทะเล


5. นาชนตะกอนดนทไดในแตละชน และแตละหลมเจาะ มาศกษาลาดบชนตะกอน เพอศกษาสมบตของดน จากนนหาคาอายของชนตะกอนดวยวธเรองแสงความรอน7 (Thermolminescence) และวเคราะหหาคาอายโดยหองปฏบตการเรองแรงความรอน ภาควชาวทยาศาสตรพนพภพ คณะวทยาศาสตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร

6. วเคราะหและสงเคราะหขอมลเพอหาความสมพนธระหวางความสงจากระดบนาทะเล ความลกของชนดน และคาอายทไดจากวธเรองแสงความรอน เพอธบายถงการเปลยนแปลงสภาพภมสณฐานของพนทศกษา

ผลการศกษา ชนตะกอนจากหลมเจาะจานวน 10 หลม มความคลายคลงกน

เนองจากมจดกาเนดเหมอนกนคอ เกดขนภายในสภาวะแวดลอมแบบชายฝงทะเลทกาหนดถอยรน โดยมการแทนทตะกอนชายฝงทะเลดวย ตะกอนนาจดจากแผนดน ลาดบชนตะกอนแบงแยกกนอยางชดเจน ซงสามารถ แยกออกจากกนไดโดยการสงเกตจากส ลกษณะเนอดน และองคประกอบ อนๆ ทพบในเนอตะกอน เชน ดนชนบนสด มรากวชพชปะปนมากและเปนตะกอนแบบ humic soil มความหนาระหวาง 30-50 เซนตเมตร ดนชน ถดลงไปเปนดนสออนคอ มสทหลากหลายตงแตสเทาออนจนถงนาตาลออน องคประกอบสาคญของดนชวงนคอ มจดประแทรกอยตลอดชนตะกอน โดยจดประดงกลาวมสทหลากหลายคอ มทงสแดง สเหลอง สสม หรอแมกระทงสดา ดนชนนจดเปนชนดนผ (Weathered Clay) ซงเกดขนภายใตสภาพนาทวมขงสลบกบนาแหง ทาใหเกดปฏกรยาออกซเดชน (Oxidation)

7 การกาหนดอายดวยวธ การเรองแสงความรอน เปนการกาหนดอายทางวทยาศาสตรวธหนงซงวธการนขนอยกบการสะสม หรอการเพมของโอโซโทปกมมนตรงสตวลก เปนผลมาจากการปลอยพลงงานสงของรงส (อลฟา เบตา และแกมมา) เมอกมมนตรงสไมบรสทธเกดการสลายตวขน (มยเรเนยม -238 หลายสวนตอลาน ธอเรยม -23 หลายสวนตอลาน และโปแตสเซยม -40 หลายสวนตอลาน) เพราะเหตทธาตดงกลาว มครงชวตยาวและปรากฏอยในชนตะกอนดนและภาชนะดนเผาเปนปรมาณมาก จงใชกาหนดอายของตวอยางดนและภาชนะดนเผาไดดวธหนง


และมความหนาราว 1-2 เมตร สวนดนชนลางสดของการศกษาน เปนดนนากรอย หรอตะกอนสมทร (brackish/marine Clay) ซงมสเทาเขมถงดาสนท มองคประกอบสาคญคอ ในเนอดนมซากพชปะปนอยมาก ถาปลอยตะกอนใหแหงจะเกดคราบสเหลองทเกดจากธาตกามะถนทอยในเนอดนทาปฏกรยากบอากาศ ซงเรยกกนวา แรจาโรไซด (Jarosite) จากการศกษาครงนโดน Sin Sinsakun (2000) พบวาชนดนนากรอยหรอตะกอนสมทรนมความหนามาก คอ ตงแต 3-15 เมตร แตตางกนไปในแตละพนทนอกจากนตะกอนดนจานวน 16 ตวอยาง ไดถกสงไปตรวจอายดวยวธเรองแสงความรอน ตาแหนงของตวอยางตะกอนแสดงในภาพท 4

ภาพท 4 แสดงการลาดบชนตะกอน ฝงตะวนตกรวม 7 ชนตวอยาง และฝงตะวนออกรวม 9 ชนตวอยาง ทใชในการศกษา


จากการศกษาลกษณะของลาดบชนตะกอน และสมบตของดนในแตละลาดบชน พบวา ตะกอนตวอยางทเกบไดสามารถแยกลาดบชนตะกอนหลกได 2 หนวยตะกอน จากลางขนบน ไดแก

1. ตะกอนทอยลาดบชนลางเปนตะกอนดนเหนยวทราบนาขนถงหรอตะกอนดนเหนยวนากรอย หรอตะกอนปาชายเลน (Brackish sediment หรอ Mangrove sediment) ลกษณะทวไปเปนดนเหนยวสเทา-นาตาล พบจดประสฟางขาว ซงเปนลกษณะบงชการสะสมของเกลอทะเลในชนตะกอน และจดประสแดง สเหลองเลกนอย สภาพพนทเปนทราบนาขนถง ยงคงไดรบอทธพลจากการขน-ลงของระดบนาทะเล

2. ตะกอนทอยลาดบชนบนเปนตะกอนดนเหนยวทราบนาทวมถง หรอตะกอนดนเหนยวนาจด (Fresh water sediment)เปนตะกอนทไดจากนาหลากลนตลงและนาทวม จงมตะกอนนาพา และตะกอนทราบนาทวม ซงมลกษณะเปนดนเหนยว สแดง นาตาลเหลองหรอสมแดง ซงเกดจากกระบวนการออกซเดชน (oxidation) ในสภาวะทมการสะสมตวอยางชาๆ พบจดประสแดง เหลอง จานวนมาก นอกจากนยงมการเกดลกษณะการพอกมวลเปนกอนคลายกอนกรวด ของแรเหลกชนดฮมาไทต และไลมอไนตตามลาดบ ซงจดวาเปนบรเวณทตะกอนอยในสภาพทราบนาทวมสลบกบแลงตอเนองและยาวนาน การสลายตวของอนทรยวตถเปนไปอยางรวดเรว

ความสมพนธระหวางลาดบชนตะกอน สมบตของตะกอน และการกาหนดคาอายดวยวธเรองแสงความรอนของพนทศกษาทง 10 แหง บงชถงลาดบการเปลยนแปลงของสภาพภมสณฐานในหองสมยโฮโลซนไดดงแสดงในตารางท 1 และภาพท 5


พนททมความสง

จากระดบนาทะเล

ปานกลางปจจบน (เมตร)

พนทฝงตะวนตก พนทฝงตะวนออก

ตาแหนงพนททเกบ

ตวอยาง

ชนตะกอนตวอยาง/ความลกจากผวดน

(เมตร)

ตะกอนดนนากรอย/ตะกอนดน

นาจด/คาอาย (BP)

ตาแหนงพนททเกบ

ตวอยาง

ชนตะกอนตวอยาง/ความลกจากผวดน

(เมตร)

ตะกอนดนนากรอย/ตะกอนดน

นาจด/คาอาย (BP)

4 วงนาเยน ชนกลาง/(2.0-3.5)

กรอย (1,786±137)

ภาช ชนเดยว/(3.0-3.5)

จด (1,550±183)

3.5 สองพนอง ชนกลาง/(0.5-3.0)

กรอย (1,780±90)

อทย ชนบน/(0.5-1.7)

จด (1,670±105)

ชนกลาง/(1.7-3.0)

จด (2,192±186)

3 สระพฒนา ชนบน/(0.0-1.2)

จด (1,225±66)

วงนอย ชนบน/(1.0-1.5)

จด (1,608±89)

ชนกลาง/(1.2-3.0)

กรอย (1,740±139)

ชนกลาง/(1.5-2.0)

จด (1,594±120)

2.5 บางระกา ชนกลาง/(1.0-2.0)

จด (1,283±99)

คลองหลวง

ชนบน/(0.5-1.5)

จด (1,530±89)

ชนกลาง/(1.5-2.5)

กรอย (1,670±130)

2 ทาตลาด ชนกลาง/(1.0-2.0)

จด (1,764±90)

ลาลกกา ชนบน/(0.0-1.3)

จด (1,509±83)

ชนลาง/(2.0-4.0)

กรอย (1,729±146)

ชนกลาง/(1.3-2.0)

กรอย (1,561±83)

ตารางท 1 แสดงลาดบชน สมบตของตะกอนดนตวอยาง และคาอายทกาหนดไดของ 10 พนท ทใชในการศกษา

จากตารางท 1 จะเหนไดวา พนทฝงตะวนตก ไดแก ตวอยางตะกอนดนวงนาเยน (ชนกลาง) ทระดบความลก 2.0-3.5 เมตร ตะกอนดนทพบเปนตะกอนดนนากรอย ใหคาอาย 1,786±137 ป มาแลว ตวอยางตะกอนดนสองพนอง (ชนกลาง) ทระดบความลก 0.5-3.0 เมตร ตะกอนดนทพบ


เปนตะกอนดนนากรอย ใหคาอาย 1,708±90 ป มาแลว ตวอยางตะกอนดนสระพฒนา (ชนบน) ทระดบความลก 0.0-1.2 เมตร ตะกอนดนทพบเปนตะกอนดนนาจด ใหคาอาย 1,225±66 ป มาแลว ตวอยางตะกอนดนสระพฒนา (ชนกลาง) ทระดบความลก 1.2-3.0 เมตร ตะกอนดนทพบเปนตะกอนดนนากรอย ใหคาอาย 1,740±139 ป มาแลว ตวอยางตะกอนดนบางระกา (ชนกลาง) ทระดบความลก 1.0-2.0 เมตร ตะกอนดนทพบเปน ตะกอนดนนาจด ใหคาอาย 1,283±99 ป มาแลว ตวอยางตะกอนดนทาตลาด (ชนกลาง) ทระดบความลก 1.0-2.0 เมตร ตะกอนดนทพบเปนตะกอนดนนาจด ใหคาอาย 1,764±90 ป มาแลว ตวอยางตะกอนดนทาตลาด (ชนลาง) ทระดบความลก 2.0-4.0 เมตร ตะกอนดนทพบเปนตะกอนดนนากรอย ใหคาอาย 1,729±146 ปมาแลว และพนทฝงตะวนออก ไดแก ตวอยางตะกอนดนลาลกกา (ชนบน) ทระดบความลก 0.0-1.3 เมตร ตะกอนดนทพบเปนตะกอนดนนาจด ใหคาอาย 1,509±83 ป มาแลว ตวอยางตะกอนดนลาลกกา

ภาพท 5 แสดงความสมพนธของลาดบตะกอน สมบตของชนตะกอน และคาอายของตวอยางตะกอนจากพนททศกษาทง 10 แหง


(ชนกลาง) ทระดบความลก 1.3-2.0 เมตร ตะกอนดนทพบเปนตะกอนดนนากรอย ใหคาอาย 1,561±82 ป มาแลว ตวอยางตะกอนดนคลองหลวง (ชนบน) ทระดบความลก 0.5-1.5 เมตร ตะกอนดนทพบเปนตะกอนดนนาจด ใหคาอาย 1,532±89 ป มาแลว ตวอยางตะกอนดนคลองหลวง (ชนกลาง) ทระดบความลก 1.5-2.5 เมตร ตะกอนดนทพบเปนตะกอนดนนากรอย ใหคาอาย 1,670±130 ป มาแลว ตวอยางตะกอนดนวงนอย (ชนบน) ทระดบความลก 1.0-1.5 เมตร ตะกอนดนทพบเปนตะกอนดนนาจด ใหคาอาย 1,608±89 ป มาแลว ตวอยางตะกอนดนวงนอย (ชนกลาง) ทระดบความลก 1.5-2.0 เมตร ตะกอนดนทพบเปนตะกอนดนนาจด ใหคาอาย 1,594±120 ป มาแลว ตวอยางตะกอนดนอทย (ชนบน) ทระดบความลก 0.5-1.7 ตะกอนดนทพบเปนตะกอนดนนาจด ใหคาอาย1,670±105 ป มาแลว ตวอยางตะกอนดนอทย (ชนกลาง) ทระดบความลก 1.7-3.0 เมตร ตะกอนดนทพบเปนตะกอนดนนาจด ใหคาอาย 2,192±186 ป มาแลว ตวอยางตะกอนดนภาช (ชนเดยว) ทระดบความลก 3.0-3.5 เมตร ตะกอนดนทพบเปนตะกอนดนนาจด ใหคาอาย 1,550±183 ป มาแลว ดงภาพท 5

อภปรายผลผลของการศกษาทาใหอนมานถงความเปลยนแปลงสภาพทาง

ภมศาสตรอนเกดจากกระบวนการสะสมตวของตะกอนในหวงเวลาโฮโลซน ไดดงน

พนทฝงตะวนตก ของทราบภาคกลางตอนลางเมอราว 1,800-1,700 ปมาแลว พนทบรเวณนมสภาพแวดลอมเปน

ทะเลตน แลวจากนนจงคอยๆ เปลยนเปนทราบนาทะเลขนถง ซงยงคงไดรบอทธพลจากการขนและลงของระดบนาทะเลขนสงและลงตาสด ครอบคลมบรเวณตาบลวงนาเยน อาเภอบางปลามา ตาบลสองพนอง อาเภอสองพนอง จงหวดสพรรณบร ตาบลสระพฒนา อาเภอกาแพงแสน ตาบลบางระกา


อาเภอบางเลน และตาบลทาตลาด อาเภอสามพราน จงหวดนครปฐม ตอมาเมอราว 1,500-1,200 ปมาแลว พนทดงกลาวไดถกปดทบดวยตะกอนดนเหนยวทราบนาทวมถง ชนบางๆ ซงเปนตะกอนนาจด ตะกอนสมผสกบอากาศและเกดการผกรอน ซงนาจะอยในสภาพนาทวมขงถงสลบแลงตดตอกนเปนเวลานาน (ภาพท 6)

พนทฝงตะวนออก ของทราบภาคกลางตอนลางเมอราว 1,600-1,500 ปมาแลว บรเวณ ตาบลบงคาพรอย อาเภอ

ลาลกกา ตาบลหนองเสอ อาเภอคลองหลวง จงหวดปทมธาน มสภาพแวดลอมเปนทะเลตนจากนนคอยๆ เปลยนเปนทราบนาขนถง ซงขณะนนยงคงไดรบอทธพบจากการขนของระดบนาทะเล ในขณะทเมอราว 2,200-1,500 ปมาแลว พนททอยเหนอขนไป ไดแก ตาบลลาไทร อาเภอ

ภาพท 6 แสดงการจาลองภาพตดขวางการเปลยนแปลงสภาพภมศาสตรฝงตะวนตกของทราบภาคกลางตอนลาง ในหวง 1,800-1,200 ปมาแลว


วงนอย จงหวดสระบร ตาบลหนองนาสม อาเภออทย ตาบลภาช อาเภอภาช จงหวดพระนครศรอยธยา ถกปดทบดวยตะกอนดนเหนยวทราบนาทวมถง (ภาพท 7)

ผลการศกษาการเปลยนแปลงสภาพภมศาสตรในหวง 2,200-1,200 ปมาแลว ทเกดขนทงฝงตะวนตกและฝงตะวนออกของทราบภาคกลางตอนลางนพอทาใหอนมานไดวา การเปลยนแปลงดงกลาวเกยวของกบการสะสมตวของตะกอน 2 ประเภท คอ ตะกอนสมทรกบตะกอนนาจดทอยในชวงเวลาทเรยกวาการถอยรนของนาทะเลสมยโฮโลซน (Holocene Regression) ซงมพนททไดรบผลกระทบ คอ บรเวณทราบภาคกลางตอนลางครอบคลมพนทตาบลวงนาเยน ตาบลสองพนอง (จงหวดสพรรณบร) ตาบลสระพฒนา ตาบลบางระกา ตาบลทาตลาด (จงหวดนครปฐม) และตาบลบงคาพรอย ตาบลหนองเสอ (จงหวดปทมธาน) จากนนเมอราว 1,800-

ภาพท 7 แสดงการจาลองภาพตดขวางการเปลยนแปลงสภาพภมศาสตรฝงตะวนออกของทราบภาคกลางตอนลาง ในหวง 2,200-1,500 ปมาแลว


1,500 ปมาแลว สภาพทะเลตนดงกลาวจงคอยๆ เปลยนเปนทราบนาทะเลขนถง และยงคงไดรบอทธพลจากการขนลงของระดบนาทะเลขนสงสดและลงตาสด ทงนกเพราะการลดลงของระดบนาทะเลนนเอง

หลงจากนนเมอราว 1,600-1,200 ปมาแลว พนทตาบลวงนาเยน ตาบลสองพนอง (จงหวดสพรรณบร) ตาบลสระพฒนา ตาบลบางระกา ตาบลทาตลาด (จงหวดนครปฐม) ตาบลบงคาพรอย ตาบลหนองเสอ (จงหวดปทมธาน) ตาบลลาไทร (จงหวดสระบร) มสภาพเปนทราบนาทวมถง สวนพนทท เปนแนวชายฝงทะเลทราบนาขนถง นนครอบคลมพนทอาเภอสามพรานและอาเภอลาลกกา หรออยตากวาพนททมความสง จากระดบนาทะเลปานกลางไมเกน 2 เมตร ซงสอดคลองกบงานวจยของ

บงนาจดตนๆ ขนาดใหญ ลกไมเกน 2 เมตร มพรรณไมนาจดเจรญเตบโตปกคลมหนาแนน เมออายราว 1,600-1,200 ปมาแลว

ทราบนาทวมถงสลบแลงตอเนองยาวนาน มอายราว 2,200-1,500 ปมาแลว

แนวชายฝงทะเลและทราบนาขนถง เมอ 1,200 ปมาแลว ทตากวาพนทของอาเภอสามพราน และอาเภอลาลกกาหรอมระดบไมเกน 2 เมตร จากระดบนาทะเลปานกลางปจจบน

ภาพท 8 แสดงการจาลองสภาพแวดลอมโบราณทเกดจากการถอยรนของระดบนาทะเล และการสะสมตวของตะกอนแมนา บรเวณทราบภาคกลางตอนลางทมา: เออเฟอขอมลเสนชนความสงโดยกรมชลประทาน กระทรวงเกษตรและสหกรณ


Sin Sinsakul8 แตในขณะทประมาณ 2,200-1,500 ปมาแลว ตาบลหนองนาสม อาเภออทย และ ตาบลภาช อาเภอภาช จงหวดพระนครศรอยธยา ถกปดทบดวยตะกอนทราบนาทวมถงสลบแลงตอเนองเปนเวลายาวนาน อยางไรกตามมพนทบางสวนของบรเวณขอบดานทศเหนอของทราบภาค กลางทแสดงใหเหนวามสภาพเปนทราบนาทวมสลบแลง ซงเปนนเวศแบบ นาจดมาตงแตราว 2,200-1,500 ปมาแลว นนคอพนทศกษาตาบลหนอง นาสม อาเภออทย และตาบลภาช อาเภอภาช จงหวดพระนครศรอยธยา ดงภาพท 8

บทสรปทราบภาคกลางตอนลาง ในสวนทมความสงจากระดบนาทะเลปาน

กลางปจจบน 2-4 เมตรนน เมอราว 1,800-1,500 ปมาแลว มสภาพแวดลอมเปนทะเลตนมากอน จากนนจงคอยๆ เปลยนเปนทราบนาทะเลขนถง ซงยงคงไดรบอทธพลจากการขนของระดบนาทะเลขนสงสดและลงตาสด โดยฝงตะวนตกครอบคลมพนททมความสงจากระดบนาทะเลปานกลางปจจบน 2-4 เมตร และฝงตะวนออกครอบคลมพนททมความสงจากระดบนาทะเลปานกลางปจจบน 2-2.5 เมตร เมอราว 1,600-1,200 ปมาแลว จงเกด การเปลยนแปลงสภาพภมสณฐานอกครงคอ จากสภาพนเวศแบบนาทะเล ขนถงไดแปรสภาพเปนนเวศแบบทราบนาทวมถง ซงไดรบอทธพลจากนาจดในแผนดนประกอบกบกระบวนการนาทะเลถอยรน ดงนนในชวงเวลาน แนวชายฝงทะเลโบราณจงควรจะตองอยในพนททอยตากวาเขตอาเภอสามพรานและอาเภอลาลกกา หรออยตากวาพนททมความสงจากระดบนาทะเลปานกลางไมเกน 2 เมตร แตในขณะทพนททางตอนเหนอคอนไปทางตะวนออกของทราบมสภาพนเวศนาจดมาแลวอยางนอยทสดเมอราว 2,200 ปมาแลว เปนตนมา


บรรณานกรม

ผองศร วนาสน และทวา ศภจรรยา. เมองโบราณบรเวณชายฝงทะเลเดมทราบภาคกลางประเทศไทย: การศกษาตาแหนงทตงและภมศาสตร. กรงเทพฯ: จฬาลงกรณมหาวทยาลย, 2524.

Sin Sinsakul. “Evidence of Quaternary Sea Level Changes in the Coastal Areas of Thailand”. A Review, Journal of Southeast Asian Earth Sciences, 1992.

_________. “Late Quaternary Geology of the Lower Central Plain, Thailand.” Journal of Asian Earth Sciences 18, 2000.

Somboon Jarupongsakul. “Palynological study of the recent marine sediment of the Gulf of Thailand.”Journal of Southeast Asian Earth Science 4, 1990.

White, J.C. Penny, DKealhofer, L. and Maloney, B.. Vegetation Changes from the late Pleistocene through the Holocene from three areas of archaeological significance in Thailand. Quaternary International, 2004.

Wickanet Songtham, Watanasak M., Insai P.. “Holocene Marine Crabs and Further Evidence of a Sea-level Peak at 6,000 year BP in Thailand.” In: Proceedings of the Thai-Japanese Geological Meeting-The Comprehensive Assessments on Impacts of Sea-Level Rise, Department of Mineral and Resources, Thailand, 2000.

Umitsu M., et al. The Symposium on Geology of Thailand. 26-31 August, 2002, Bangkok, Thailand, 2002.

Documents

Changes in geomorphology in the lower central plain of ...ที่มา: เอื้อเฟื้อข้อมูลเส้นชั้นความสูงโดยกรมชลประทาน