Chap01 - Tong quan EC.pdf

Chuyên ñề Thương mại ñiện tử

Tổng quan v ề Thương mại ñiện tử

Lê Thị Nhàn – Lương Vĩ [email protected]

8324467-801

Nội dung chi ti ết

� Ví dụ mở ñầu� ðịnh nghĩa� Khung hoạt ñộng� Phân loại� Hệ thống EC trong doanh nghiệp

09/2008Ebiz - Khoa CNTT - ðH KHTN 2

� Hệ thống EC trong doanh nghiệp� Lịch sử của EC� Thuận lợi và hạn chế� Tình hình EC ở Việt Nam





Ví dụ mở ñầu – Dell


Ví dụ mở ñầu – Dell

� Thành lập 1985 bởi Micheal Dell� Sử dụng hệ thống ñặt hàng qua mail ñể cung cấp PC� Thiết kế hệ thống PC riêng và cho phép khách hàng

lớn ñịnh lại cấu hình (build-to-order)� Khó khăn


� Khó khăn� 1993, là 1 trong 5 công ty máy tính hàng ñầu thế giới� ðối thủ Compaq� ðơn ñặt hàng qua mail và fax chậm dần → thua lỗ� 1994, lỗ trên 100 triệu ñô-la

Ví dụ mở ñầu – Dell (tt)

� Giải pháp� Mở nhiều công ty con tại châu Âu và châu Á� Nhận ñơn ñặt hàng qua mạng� Cung cấp thêm các sản phẩm phụ qua hệ thống website

� Máy in, switch …


Máy in, switch …

� Tiếp thị trực tiếp qua mạng cho các nhóm khách hàng� Cá nhân (gia ñình và công ty gia ñình)� Doanh nghiệp nhỏ (< 200 nhân viên)� Doanh nghiệp lớn và trung bình (> 200 nhân viên)� Chính phủ, trường học và các tổ chức chăm sóc sức khỏe

� Tân trang PC và bán ñấu giá trực tuyến


e-procuremente-collaboratione-customer service

B2BB2C


Cá nhân

Doanh nghiệp

British AirwayUSP, FedEx

…



� Kết quả� Năm 2000, ñứng số 1 thế giới về PC� ðánh bại Compaq� Hiện nay, bán hàng qua mạng ñạt hơn 50 triệu ñô-la/năm

� Nhận xét


� Nhận xét� Dell ứng dụng EC thành công

� ði ñầu trong việc tiếp thị sản phẩm trực tiếp ñến khách hàng� Mở rộng mô hình build-to-order → mass customization� Xây dựng hệ thống e-procurement ñể cải tiến việc mua linh

kiện, liên kết các ñối tác� Quản lý mối quan hệ khách hàng (CRM)

� Mô hình kinh doanh ñược các nhà sản xuất khác áp dụng





ðịnh ngh ĩa EC

� E-Commerce� Quá trình mua, bán, hay trao ñổi các sản phẩm, dịch vụ,

thông tin qua mạng máy tính, ñặc biệt mạng Internet

� E-Business


� Hoạt ñộng thương mại sử dụng các phương tiện và côngnghệ xử lý thông tin số hóa� Mua, bán, trao ñổi hàng hóa/dịch vụ/ thông tin� Dịch vụ khách hàng (customer service)� Hợp tác thiết kế và sản xuất với ñối tác (collaborative)� ðào tạo từ xa (e-learning)� Giao dịch ñiện tử nội bộ trong công ty (intrabusiness)

Một số khái ni ệm

� EC có nhiều dạng, dựa trên “mức ñộ kỹ thuật số hóa”� ðại lý phân phối (Agent)� Sản phẩm (Product)� Qui trình (Process)

Brick-and-mortar


1. Brick-and-mortar2. Click-and-mortar3. Virtual

Một số khái ni ệm (tt)

� Thị trường ñiện tử (electronic market)� Người bán và người mua gặp nhau trực tuyến ñể trao ñổi

hàng hóa, dịch vụ, thông tin và tiền tệ

� Hệ thống thông tin liên doanh


� Hệ thống thông tin liên doanh� Inter-Organizational Information System� Thông tin và giao dịch diễn ra giữa 2 hoặc nhiều công ty

� Hệ thống thông tin nội bộ� Intra-Organizational Information System (intra-business)� Mọi hoạt ñộng EC chỉ diễn ra trong nội bộ công ty





Khung ho ạt ñộng

Dịch vụ

Ứng dụng EC


Cơ sở hạ tầng

Source: Electronic Commerce 2006, Efaim Turban.

Các thành ph ần tham gia

Xí nghiệp & công ty

Nhà phân phối

Thế giớikinh doanh

thực tế


Internet

Cơ quan hành chính

Cơ quan tài chính Chính phủ

Xí nghiệp & công ty

Cửa hàng ảoThị trường ñiện tử

thực tế





Phân lo ại

� B2B (Business-to-Business)� Giao dịch giữa các công ty với nhau

� B2C (Business-to-Consumer)� Giao dịch bán lẻ sản phẩm hoặc dịch vụ của công ty ñến

một cá nhân mua sắm nào ñó

Loại giao dịch


một cá nhân mua sắm nào ñó� E-tailing

� B2E (Business-to-Employee)� Công ty cung cấp dịch vụ, thông tin hay sản phẩm ñến

các nhân viên� Trường hợp con của intra-business

Phân lo ại (tt)

� C2B (Consumer-to-Business)� Cá nhân dùng Internet ñể bán sản phẩm cho các công ty� Cá nhân tìm kiếm người bán ñể ra giá mua sản phẩm

� C2C (Consumer-to-Consumer)� Cá nhân rao bán bán nhà riêng, xe hơi, … hoặc những kiến


� Cá nhân rao bán bán nhà riêng, xe hơi, … hoặc những kiếnthức, hiểu biết chuyên môn cho các cá nhân khác

� E-Government� Chính phủ mua/cung cấp hàng hóa, dịch vụ hay thông tin

từ/ñến các� Doanh nghiệp (G2B)� Cá nhân (G2C)

Phân lo ại (tt)

GovernmentG2C

G2G

G2B B2BC2C


Government

Consumer Business

G2C

B2C

G2B B2BC2C

B2E

Phân lo ại (tt)

� E-Learning� Huấn luyện và ñào tạo từ xa của các tổ chức giáo dục

hay trường học

� M-Commerce (Mobile Commerce)


� M-Commerce (Mobile Commerce)� Các giao dịch hay hoạt ñộng ñược thực hiện ở môi

trường không dây





Hệ thống EC


Source: Electronic Commerce 2006, Efaim Turban.





Lịch sử phát tri ển

Electronic Commerce 1990s

c-Commerce e-Government

e-Learningm-Commerce

B2C1995

B2B1999

B2E2001


1970s Electronic Funds Transfer (EFT)

Tiền ñược gửi ñi theo 1 lộ trình ñiện tử từcông ty này sang công ty khác.

Hệ thống ñặt chỗ (du lịch)

Hệ thống mua bán

chứng khoánInternet

Electronic Commerce (EC)

1990s

Kỹ thuật dùng ñể chuyển các loại tài liệuñiện tử theo 1 lộ trình nhất ñịnh. Sau nàydùng ñể chuyển các giao dịch tài chính vàcác loại giao dịch khác.

Electronic Data Interchange (EDI)





Thuận lợi

DoanhDoanhnghiệpnghiệp

NgườiNgườitiêu dùngtiêu dùng

Thuận lợiEC


Xã hộiXã hội

Thuận lợi

� Mở rộng thị trường nội ñịa và quốc tế

� Giảm chi phí� Lưu trữ, tìm kiếm, phân phối, xử lý thông tin (trên giấy)

� Cải thiện qui trình và tổ chức� Mô hình kinh doanh mới ñem lại nhiều lợi nhuận


� Mô hình kinh doanh mới ñem lại nhiều lợi nhuận� Dây chuyền cung ứng (SCM)

� Dư thừa hàng hóa trong kho, giao hàng trễ� Mối quan hệ với khách hàng (CRM)

� Cá nhân hóa giao tiếp, sản phẩm, dịch vụ → tăng lòng trungthành của khách hàng

� Khác� Mở rộng thời gian giao dịch (365/7/24)� Các doanh nghiệp tương tác với nhau kịp thời DoanhDoanh

nghiệpnghiệp

Thuận lợi (tt)

� Sự thuận tiện� Mua hàng mọi lúc, mọi nơi� Liên lạc, trao ñổi thông tin liên lạc và kinh nghiệm với

những nhà tiêu thụ khác

� Nhanh chóng


� Nhanh chóng� Có ñược thông tin của các sản phẩm rất nhanh

� Giá cả� Chọn lựa hàng hóa từ nhiều nhà cung cấp� So sánh giá hàng hóa giữa các doanh nghiệp� Mua ñược các hàng hóa/dịch vụ rất rẻ

NgườiNgườitiêu dùngtiêu dùng

Thuận lợi (tt)

� Giảm sự ñi lại� Tăng tiêu chuẩn cuộc sống

� Một số sản phẩm có thể ñến ñược với những ngườidân ở vùng nông thôn và các nước nghèo


dân ở vùng nông thôn và các nước nghèo

� Những dịch vụ công như chăm sóc sức khỏe, giáodục cộng ñồng ñược phân bố rộng rãi với chi phíthấp

Xã hộiXã hội

Hạn chế

CôngCôngnghệnghệ KhácKhác

Hạn chếEC


nghệnghệ EC

Hạn chế

� Các chuẩn về chất lượng, bảo mật, ñộ tin cậy vẫnñang còn trong quá trình phát triển

� Băng thông chưa ñủ rộng, ñặc biệt là m-commerce

� Các công cụ phát triển phần mềm EC chưa ổn ñịnh


� Các công cụ phát triển phần mềm EC chưa ổn ñịnh� Khó tích hợp mạng Internet và phần mềm EC vào

các hệ thống cũ

� Cần có những web server ñặc thù (tốn nhiều tiền)� Việc truy cập Internet còn khá mắc

CôngCôngnghệnghệ

Hạn chế (tt)

� Chi phí phát triển EC cao (in-house)

� Luật và các chính sách chưa rõ ràng� Khó thuyết phục khách hàng về bảo mật thông tin cá

nhân


nhân� Khách hàng chưa tin tưởng các giao dịch không có

chứng từ, giao dịch không gặp gỡ trực tiếp

� Khách hàng thích nhìn thấy sản phẩm trực tiếp� Lỗi, gian lận trong EC ngày một nhiều

KhácKhác





Tình hình EC ở VN

TìmTìm năng ECnăng EC

HiệnHiện trạng ECtrạng EC Thương mại Thương mại ñiện tử tại ñiện tử tại


KhóKhó khănkhăn

HiệnHiện nay ñến 2008nay ñến 2008

ñiện tử tại ñiện tử tại Việt NamViệt Nam


� VN là nước xuất khẩu nhiều loại mặt hàng� Một trong 20 nước có tiềm năng cao về gia công phần

mềm

� Nhân lực VN tiếp thu CNTT nhanh

TìmTìm năng ECnăng EC


� Nhân lực VN tiếp thu CNTT nhanh� Nhà nước chủ trương thúc ñẩy EC phát triển� CNTT ở VN ñang phát triển mạnh


� Người tiêu dùng và doanh nghiệp ñã có nhân thức về EC

� Các dịch vụ công liên quan ñến EC xuất hiện� Khai báo thuế, ñăng ký kinh doanh qua mạng, khai hải

quan ñiện tử, cấp giấy chứng nhận xuất xứ ñiện tử...

Thị trường thanh toán phát triển, nhất là thanh toán qua

HiệnHiện trạng ECtrạng EC


� Thị trường thanh toán phát triển, nhất là thanh toán quathẻ tín dụng

� Kinh doanh dịch vụ trực tuyến phát triển rầm rộ vàmạnh mẽ� Nội dung số, nội dung mạng di ñộng, trò chơi ñiện tử,ñào tạo và quảng cáo trực tuyến, nhạc số và phim số


� Các sàn giao dịch kinh doanh tổng hợp B2B tăng khá nhanh, một số sàn ñạthiệu quả cao� www.ecvn.gov.vn� www.vnemart.com� www.gophatdat.com� www.e-vietnamlife.com

� Các sàn TMðT B2C cũng tăng, một số sàn thu về nhiều lợi nhuận (TrustVN)� www.jetstar.com/vn



www.jetstar.com/vn� www.123mua.com.vn� www.travel.com.vn� www.megabuy.com.vn� www.golmart.com.vn� www.Thegiodidong.com

� Số lượng các sàn TMðT C2C tăng chậm, các sàn tiêu biểu� www.1001shoppings.com� www.chodientu.vn� www.heya.com.vn


� Doanh nghiệp chỉ mới dừng ở mức quảng báthương hiệu, giới thiệu sản phẩm, trao ñổi thông tin

� Giao dịch và ký hợp ñồng bằng công cụ ñiện tửchưa nhiều



chưa nhiều� Với ñối tác nước ngoài: Trao ñổi bằng thư ñiện tử� Với giao dịch trong nước: Sử dụng giấy tờ truyền thống� Với khách hàng là cá nhân: Một vài doanh nghiệp ñã bán ñược

hàng qua mạng


� Một vài số liệu thông kê ñược lấy từ Bộ Công thươngViệt Nam trong “Báo cáo TMðT Việt Nam 2006”(http://www.moit.gov.vn)

� Khảo sát 1.300 doanh nghiệp trong toàn quốc


� Các thống kê sau :� Mục ñích sử dụng Internet của doanh nghiệp� Tính năng website của doanh nghiệp� Phương thức thanh toán� Dự án phát triển EC trong vài năm tới



� Một vài số liệu thông kê ñược lấy từ Bộ Công thươngViệt Nam trong “Báo cáo TMðT Việt Nam 2007”(http://www.moit.gov.vn)

� Khảo sát 1.300 doanh nghiệp trong toàn quốc


� Các thống kê sau :� Xếp hạng Chính phủ ñiện tử� Mục ñích sử dụng Internet của doanh nghiệp� Tính năng website của doanh nghiệp� Phương thức thanh toán� Dự án phát triển EC trong vài năm tới


Tình hình EC ở VN HiệnHiện trạng ECtrạng EC

� Tháng 7/2007, Việt Nam xếp thứ 89(năm 2006: 126)

� Rating : 30.9 (năm 2006: 25.0)

Xếp hạng chính ph ủ ñiện tử của các nước trên th ế giới


� Rating : 30.9 (năm 2006: 25.0)

Trường ñại học Brown (Mỹ), khảo sát trên 1687 website chính phủ của 198 quốc gia trên thế giới (http://www.brown.edu/Administration/News_Bureau/2007-08/07-011.html)

Rank 1 : Hàn Quốc (74.9 – 60.3)

Rank 2 : Singapore (54.0 – 47.5)

Rank 3 : ðài Loan (51.1 – 49.8)

Rank 4 : Mỹ (49.4 – 47.4)

Rank 20 : Hồng Kông (37.5)

Rank 25 : Malaysia (36.9)

Rank 85 : Cambochia (35.9)

Rank 96 : Philipine (30.5)

Rank176: Lào (21.7)

Rank178: Thái lan (21.7)

Rank181: Myamar (20.0)


Chuyển biến trong hình th ức truy c ập Internet c ủa doanh nghi ệp qua các n ăm


Các hình thức truy cập Internet của doanh nghiệp năm 2007


60.00%

80.00%

100.00%

Mục ñích sử dụng Internet c ủa doanh nghi ệpNăm 2006

Tìm kiếm thông tin

Trao ñổi thư ñiện tử

Truyền và nhận dữ liệu

Mua bán hàng hóa và dịch vụ

Duy trì và cập nhật website

Liên lạc với cơ quan nhà nước


0.00%

20.00%

40.00%

60.00%82.90%

64.30%62.80%

40.90%39.80%

22.10%




Mua bán hàng hóa và

dịch vụ


Liên lạc với cơ quan nhà

nước

Số doanh nghiệp 82.90% 64.30% 62.80% 40.90% 39.80% 22.10%




60.00%

80.00%

100.00%

Mục ñích sử dụng Internet c ủa doanh nghi ệpNăm 2007




Mua bán hàng hóa và dịch vụ




0.00%

20.00%

40.00%

60.00%89.50%

80.30%

68.30%

46.70%38.10%

30.60%




Mua bán hàng hóa và

dịch vụ


Liên lạc với cơ quan nhà

nước

Số doanh nghiệp 89.50% 80.30% 68.30% 46.70% 38.10% 30.60%




Chuyển biến về ứng dụng TMðT trong doanh nghi ệp qua hai năm 2006-2007



Tình hình tri ển khai m ột số phần mềm ứng dụng qua các n ăm



80.00%

100.00%

Thống kê tính n ăng của website doanh nghi ệp Năm 2006


0.00%

20.00%

40.00%

60.00%

Giới thiệu doanh nghiệp

Giới thiệu sản phẩn

Giao dịch EC Thanh toán trực tuyến

Số doanh nghiệp 98.30% 62.50% 27.40% 3.00%



Giao dịch EC

Thanh toán trực tuyến



80.00%

100.00%

Thống kê tính n ăng của website doanh nghi ệp Năm 2007


0.00%

20.00%

40.00%

60.00%



Giao dịch EC Thanh toán trực tuyến

Số doanh nghiệp 84.50% 79.40% 36.70% 4.80%



Giao dịch EC




60%

80%

Thống kê Ph ương th ức thanh toán c ủa doanh nghi ệp Năm 2006


0%

20%

40%

Tiền mặt Chuyển tiền qua bưu ñiện

Chuyển khoản qua ngân hàng

Thanh toán

bằng thẻ tín dụng

Thanh toán trực

tuyến

Số doanh nghiệp 75% 31.90% 77.30% 14.30% 3.20%

Tiền mặt

Chuyển tiền qua bưu ñiện


Thanh toán bằng thẻ tín dụng




60%

80%

Thống kê Ph ương th ức thanh toán c ủa doanh nghi ệp Năm 2007


0%

20%

40%

Tiền mặt Chuyển tiền qua bưu ñiện


Thanh toán

bằng thẻ tín dụng

Thanh toán trực

tuyến

Số doanh nghiệp 68% 30.20% 71.40% 17.00% 4.30%

Tiền mặt

Chuyển tiền qua bưu ñiện


Thanh toán bằng thẻ tín dụng




40%

50%

60%

Thống kê Dự án phát tri ển EC trong vài n ăm tới của doanh nghi ệp-Năm 2007

Xây dựng website mới

Bổ sung tính năng

ERP


0%

10%

20%

30%

40%

Xây dựng

website mới

Bổ sung tính năng

ERP ðào tạo nhân lực

Xây dựng phòng ban EC

Tham gia sàn giao dịch ñiện

tửSeries 1 30% 53% 20% 27% 19% 27%

ERP

ðào tạo nhân lực

Xây dựng phòng ban EC

Tham gia sàn giao dịch ñiện tử



� Các vấn ñề về pháp lý: chưa hoàn thiện� Danh mục hàng hóa/dịch vụ hạn chế kinh doanh hoặc kinh

doanh có ñiều kiện không áp dụng ñược cho EC� Công nhận giá trị thực tế của hợp ñồng ñiện tử� Công nhận giá trị của tài sản trên mạng

� Trình ñộ ứng dụng CNTT

KhóKhó khănkhăn


� Trình ñộ ứng dụng CNTT

� Cơ sở hạ tầng chưa cải thiện� Hệ thống thanh toán, hạ tầng khóa công khai (PKI), trao ñổiñiện tử (EDI), Internet

� Cạnh tranh khốc liệt với các doanh nghiệp trong khuvực


Loại hình Website Có Không có

Số lượng % Số lượng %

C2C 19 19% 83 81%

B2C 36 24% 117 76%

Chính sách b ảo vệ thông tin cá nhân trên các website EC - 2007


B2C 36 24% 117 76%

Sàn giao dịch B2B 20 57% 15 43%

Tổng 75 26% 215 74%

Nguồn: ðề tài Thông tin cá nhân và bảo vệ thông tin cá nhân trong TMðT- Vụ Thương mại ñiện tử, Bộ Công Thương, tháng 5/2007


� Bộ tài chính - triển khai thử nghiệm khai Hải quan ñiện tử (2005)� Bộ thương mại

� Cung cấp dịch vụ Tra cứu trực tuyến thông tin ngành dệt may� Khai trương Cổng thương mại ñiện tử quốc gia (www.ecvn.com)� Website xếp hạng Website TMðT uy tín (www.trustvn.gov.vn

� Bộ kế hoạch và ñầu tư - triển khai ðấu thầu ñiện tử (2006)� Bộ công thương



� Bộ công thương� Hệ thống Quản lý và cấp chứng nhận xuất xứ ñiện tử eCoSys

(Electronic Certification of Origin System) (http://ecosys.mot.gov.vn� Hệ thống ELVIS Tra cứu tình hình xử lý visa qua website và ñiện thoại di

ñộng� Chương trình Sinh viên với Thương mại ñiện tử (Ý tưởng số)

(www.ytuongso.vn� Phòng thương mại - Trung tâm Thương mại ñiện tử Việt Nam

www.vnbiz.com.vn� …


� Hệ thống thanh toán ñiện tử liên ngân hàng ñã pháttriển (2005-2006)� Ngân hàng Kỹ thương : Dịch vụ Fast-VietPay

� Ngân hàng ðông Á : Thẻ ña năng

� Ngân hàng TMCP Xuất nhập khẩu Exibank : Mạng thanh



� Ngân hàng TMCP Xuất nhập khẩu Exibank : Mạng thanhtoán dành cho thị trường chứng khoán MSS

� BanknetVN : Công ty Cổ phần chuyển mạch Tài Chínhquốc gia VN (Incombank, BIDV, SaigonBank, Agribank,ACB, Sacombank, EAB)

� SmarkLink : Mạng thanh toán liên kết 27 ngân hàng


� PayNet - Mạng thanh toán trực tuyền www.iTICK.vn� Cung cấp giao dịch thanh toán hóa ñơn ñiện nước,

internet, ñiện thoại, bảo hiểm, …qua ATM, POS, ePOS

� VnTopUp : Dịch vụ thanh toán qua ðTDð (10/2007 :Cty giải pháp thanh toán Việt Nam)



Cty giải pháp thanh toán Việt Nam)

� Ngành ñường sắt, hàng không ñã có website bán vé� Vietnam Airline (11/2006)� Pacific Airline (2/2007) – Ngân hàng Ngoại thương VN

(VCB) : Thanh toán qua thẻ tín dụng

� …


Documents

Chap01 - Tong quan EC.pdf