Che Guavera - Bolivya Günlüğü

8/14/2019 Che Guavera - Bolivya Gnl

1/207

1Che GuevaraBolivya Gnl

ER YAYINLARI

BOLVYAGNL

CHEGUEVARA


2/207


3/207

BOLVYA GNLCHE GUEVARA


4/207

Ernesto Che Guevara,Bolivya Gnl - Bolivianisches Tagebuch,Trke evirisi: Che Guevara,Bolivya Gnl, Yar Yaynlar, Aralk 1989.

Eri Yaynlar tarafndan dzenlenmitir, [email protected]://www.kurtuluscephesi.comhttp://www.kurtuluscephesi.nethttp://www.kurtuluscephesi.org


5/207

NDEKLER

9 Zorunlu Bir Giri,.idel Castro


2527 I. KASIM 196635 II. ARALIK 196647 III. OCAK 196760 IV. UBAT 196772 V. MART 196788 VI. NSAN 1967

105 VII. MAYIS 1967119 VIII. HAZRAN 1967132 IX. TEMMUZ 1967147 X. AUSTOS 1967161 XI. EYLL 1967180 XII. EKM 1967

184 E K L E R186 Kba Devleti Bakanlar Kurulunun 15 Ekim 1967 Tarihli Karar187 ELN 1 Nolu Bildiri189 ELN 2 Nolu Bildiri191 ELN 3 Nolu Bildiri193 ELN 4 Nolu Bildiri194 26 Temmuz in Kutlama Mesaj195 ELN-B Komutanl Politik Komiseri196 ELN 5 Nolu Bildiri198 Kentlerde alacak Kadrolara Talimat202 Komutan Che Guevarann Ald Mesajlar


6/207


7/207



8/207


9/207


ZORUNLU BR GRidel Castro

Gerilla yaam boyunca gzlemlerini bir gnle not et-mek, Chenin alkanlyd. Sarp ve engebeli yollarda, nemli or-manlarda uzun yrylerden sonra, srt antalarnn, silahlarnn,cephanelerinin arl altnda ezilen adamlar, bir dakikalk mo-lalarda dinlenirken, yada yorucu bir gnn sonunda, kamp kur-mak iin yukardan emir aldklarnda, Cheyi (Kballar batanberi ona sevecenlikle byle diyorlard), kk bir cep defteri -karp doktorlara zg okunaksz yazsyla izlenbalamimlerini ya-zarken grrlerdi.

Bu notlardan kurtarabildiklerini, daha sonra Kbadaki dev-rimci savan tarihini kusursuz bir anlatmla dile getiren yazsndakullanmt, tmyle devrimciydi, reticiydi ve insan sevgisiyle

yorulmutu bu notlar.Bu notlar, aslnda, yaynlanmak iin kaleme alnm deil-

di, bunlar mevcut durumun, olaylarn ve insanlarn deerlendiril-mesinde ona veri olarak hizmet ediyordu. Hem titiz bir gzlemci,hem tahlilci, ou kez de ince bir mizahn biimlendirdii [sayfa 5]


10/207

10 Che GuevaraBolivya Gnl

bir dnce tarznn dile getiriliiydi. Sade bir anlatmla tutulan bunotlar bir btn oluturuyordu.

Bu notlarn, gerilla birlii liderliinin ar ykmllklerialtnda, bedensel gcn insanst bir abayla ve kahramancaharcannn ardndan gelen ender dinlenme anlarnda, ok arkoullar altnda yrtlen bir mcadelenin balang aamasnda

yazld unutulmamaldr. Bu da, onun sarslmaz iradesini ve a-lkanln bir kez daha kantlar.

Bu gnlkte anlatlan olaylar ayrntl biimde tahlil edil-diinde devrimci gerilla rgtnn geliimine zg kanlmaz

yanllar, eletiriler ve sulamalar gndr.

zellikle son derece olumsuz maddi koullar iinde vesayca ok stn bir dmanla kar karya bulunan gerilla ordu-su ekirdei evresinde, eletiriler, srekli vurgulanmaldr, nken kk bir savsaklama, en nemsiz grnen bir yanl, felake-te yol aabilir. Bu evrede lider, yaplandan daha fazlasn istemekzorundadr. Ayn zamanda, her olaydan, her olgudan, bunlar an-lamsz grnse bile savalarn ve yeni gerilla birliklerinin gele-cekteki kadrolarn eitmek iin yararlanmas gereklidir.

Gerillann oluum sreci, insanlarn bilinlerine ve onurla-

rna yaplan srekli bir ardr. Che, devrimcilerin en duyarl yan-larna seslenmeyi ok iyi bilirdi.Che tarafndan birok kez sulanan Marcos, gerilla ordu-

sundan onursuzca kovulacam duyduunda yle cevap vermiti:Beni kuruna dizin daha iyi. Sonra da hayatn kahramancafeda etti. nceleri gvendii, daha sonralar u yada bu nedenleknamak zorunda kald adamlarn tm ayn biimde davran-dlar. Lider olarak son derece kardee ve insanca davranmasnakarn, gerektiinde sertlemeyi ve byk taleplerde bulunmay

da ok iyi biliyordu Che. Ne var ki, zellikle ve herkesten okkendine kar byleydi. Chenin disiplini, gerilla bilincine ve ken-disinin oluturduu gl rnee dayanrd.

Gnlkte, Debrayden sk sk szedilmektedir. Debraye,Avrupada bir grev verilmiti, ama Che, iin iin onun gerillaclar

[sayfa 6] arasnda kalmasn istiyordu. Notlarda, bu devrimci yazarntutuklanp hapsedilmesinden Chenin duyduu byk endieyisezebiliyoruz. Debrayle belirli bir anlamazla dmt ve onun


11/207


davranlar konusunda kararszd.Debrayin bask aygtnn arklarnda yaad serveni, onu

tutuklayanlarn ve ikencecilerin karsnda gsterdii cesareti vekararlln koruduunu, Che kukusuz biliyordu. te yandan Che,Debrayin yarglanmasnn politik neminin altn izmi ve 3Ekimde ldrlnden alt gn nce, son derece gergin ve hr-n olaylarn ortasnda u notu dmt: Debrayin, provokatrbir renciyle yapt cesur konumay dinledik. Onun, yazarailikin son notu bu olmutu.

Kba devriminden ve bu devrimin gerilla hareketiyle ili-kisinden ska szedildii iin, bazlar, Gnlkyaynlamakla,

yankee emperyalistlerinin ve bunlarn mttefii olan Latin Ameri-ka oligarilerinin eline, Kbaya kar abluka, tecrit ve saldr plan-lan iin kantlar verdiimizi, onlar kkrttmz syleyebilirler.

Olaylar byle deerlendirenlere, yankee emperyalizminindnyann neresinde olursa olsun, cinayetlerini srdrmek iinhibir bahaneye gerek grmediini, nk lkemizde yaynlananilk devrimci yasayla birlikte Kba Devrimini ezme abalarna giri-tiini anmsatmak iyi olur; bunun ak ve bilinen bir nedeni de,emperyalizmin dnya gericiliinin jandarmas, kar devrimin sis-

temli kkrtcs ve yeryznde varln srdren en gerici ve eninsanlk d toplumsal yaplarn savunucusu olmasdr.Devrimci hareketle dayanma bir bahane saylabilir, ama

asla bir yankee saldrsna neden olmayacaktr: Bu bahaneyi ya-ratmamak iin uluslararas dayanmay yadsmak, amzdakitoplumsal devrimlerin enternasyonalist kimliine btnyle ya-banc, gln bir devekuu siyasetidir. Devrimci hareketle dayan-madan kanmann anlam, yankee emperyalizminin eline koz

vermemek deil, gerekte emperyalizmle ve onun dnya ege-

menlii ve dnyay kleletirme siyasetiyle dayanma iine gir-mektir. [sayfa 7]

Emperyalizmin ve smrgeciliin yzyllar boyunca ege-menlik altna alp smrd btn lkeler gibi, ekonomisi azgelimi, kk bir lke Kba. Birleik Amerika kylarna uzakl

yalnzca 90 mil ve egemenlik alan iinde yankeelerin bir denizss bulunmakta. Kba, toplumsal ve ekonomik geliiminde say-sz engelle kar karya. Devrimin zaferinden bu yana, lkemiz,


12/207


birok tehlikeye maruz kald. akat devrimci izgimizin sapmaz-lnn beraberinde getirecei glkler bizi sarsamayacak, em-

peryalizm bize boyun erdiremeyecektir.Devrimci adan bakldnda, CheninBolivya Gnlnnyaynlanmas konusunda baka seenek yoktur. Gnlk, Barrien-

tosun eline gemi, o da birer kopyasn hemen CIAye, Penta-gona ve ABD hkmetine iletmitir. CIAya yakn gazeteciler, bubelgeyi, daha Bolivyadayken ele geirmiler ve imdilik yayn-lamamak zere anlaarak fotokopisini karmlardr.

Barrientos hkmeti ve yksek askeri eflerinin, bu gnl-n yaynlanmasn istememeleri iin yeterli nedenleri vard; n-

k Gnlk, ordularnn gszln ve birka haftalk bir savataikiyzden fazla silah ellerinden alan kararl gerillaclardan olumubir grubun kendilerini yenilgiye urattn aa vurmaktayd.

Bunun dnda Che, Barrientos rejimini ylesine gereeuygun szlerle anlatr ki, artk bunu tarihten skp atmak olanak-szdr.

te yandan emperyalizmin de kendine gre nedenleri var-dr: Che ve ortaya koyduu olaanst rnek, her geen gngleniyor, dnceleri, fotoraf, ad; ezilen ve smrlenlerin

hakszla kar mcadelesinde bayraklayor, renciler ve ayd-nlar arasnda giderek byyen bir hayranlk uyandryor.Birleik Amerikada bile, zenci hareketiyle saylar her geen

gn biraz daha artan ilerici renciler, Cheyi benimsiyor. Yurttalkhaklar iin ve Vietnamn igaline kar yaplan byk gsteriler-de, Chenin resimleri mcadele simgesi olarak dalgalanyor. Birkiinin, bir adn, bir rnein, bu kadar ksa bir zamanda ve byle-sine gl bir tutkuyla anlandrlmasna [sayfa 8] tarihte pek enderrastlanr yada hi rastlanmaz. Bunun nedeni, Chenin, bugnn,

giderek de yarnn dnyasn belirleyen enternasyonalist dn-ceyi, en katksz ve en zverili biimde temsil etmesidir.

Gemite smrgeci gler tarafndan ezilen, smrlen,bugnse, yankee emperyalizmi tarafndan son derece byk bir

yoksulluk ve azgelimilik iinde tutulan Ktadan balayarak, em-peryalizmin ve smrgeciliin metropollerine varncaya kadar,devrimci mcadelenin evrensel simgesi durumuna gelen bu z-gn kiilik giderek daha da ykselmektedir.


13/207


14/207


mt: Tm eylemimiz emperyalizme kar bir sava narasdrve insanln en byk dman Kuzey Amerika Birleik Devlet-

lerine kar, halklarn birliine baldr. Sloganlarmz, kulaktankulaa yaylacaksa, silahlarmz kavramak iin baka eller uza-nacaksa, baka insanlar mitralyz sesleri ve yeni sava naralararasnda cenazelerimize at yakacaksa, lm ho geldi, sefa gel-di.

Che, hayatn hie sayarak, kendini devrimin bir neferi ola-rak gryordu. Bolivya da srdrd mcadelenin son bulmasy-la, onun dncelerinin baarszla uradn savunanlar, aynbasit grle, eserlerini sonulandramam ve abalarnn r-

nn grememi olan marksizmin kurucularyla birlikte btnbyk devrimci dnr ve nclerin dncelerini de reddede-bilirler.

Ne Marti ve Maceonun atma srasnda lmeleri ki bunukurtulu sava sonuna yaklarken yankee istilasnn mcadeleyikesintiye uratmas izlemitir ne de emperyalist ajanlar tarafn-dan katledilen Julio Antonio Melle gibi sosyalist devrimin hayran-lk uyandran savunucularnn lm, yzyl nce balayan birgeliimin zaferini nleyebilmitir. Artk hi kimse davann derin

anlamndan, Kbal devrimcileri her zaman esinlendirmi olanbu nclerin mcadele tarzndan ve temel dncelerinin geer-liliinden kuku duyamaz.

Chenin gnlndeki notlardan, baar olanaklarnn nekadar gerek ve gerilla savann hzlandrc gcnn ne kadar[sayfa 10] olaanst etkin olduu grlebilir. Bolhyadaki rejiminkme tehlikesi ve gszlk belirtileri gsterdii bir anda, Cheyle yazyordu: Ynetim hzla zlmekte. u anda yz adam-mzn daha olmamas ne kadar ac.

Che, Kba deneyinden, kk gerilla grubmuzun ka kezyokolmann eiinden dndn biliyordu. Yalnzca rastlantlarve savan nceden saptanamayan yn deitirmeleri nedeniyle

olasyd bu. Ama bu durum, birilerine, izgimizin yanl olduunudnmek ve devrimi kesintiye uratmak amacyla halklara a-resizlik duygusu, alamak iin gereke olabilir miydi? Tarihte oukez, devrimci gelimelerden nce, bu geliime ters hareketlergrlr. Kbada, Kba halknn silahl mcadelesinin kesin zafe-


15/207


ri, Moncada deneyiminden alt yl kadar sonra gereklemedi mi?Santiago de Cubadaki Moncada Klasna saldr tarihi olan

26 Temmuz 1953le Granma kartmasnn gerekletirildii 2 Aralk 1956 gn arasnda geen zaman iinde birok kii, K-bada, iyi silahlandrlm modern bir orduya kar devrimci savanbaarsn olanakl grmyordu. Bir avu savann eylemleri t-myle yanlg iinde bulunan idealistlerin ve hayalcilerin dolarak kmsenmekteydi. 5 Aralk 1956da deneyimsiz gerillamfrezesinin, urad ar yenilgi sonucu darmadan olmas,bu ktmser kehanetleri tmyle dorular gibiydi. Ne var ki, yal-nzca yirmibe ay sonra, szkonusu mfrezeden geri kalanlar,

ayn orduyu yoketmek iin gerekli gce ve deneyime erimilerdi.Her zaman ve her yerde savamamak iin ynla bahanebulmak kolaydr, fakat zgrle asla kavumamann tek yolu dabudur zaten. Che, dncelerinin gerekletiini gremedi, amadncelerini, dklen kanyla pekitirdi. Onu eletiren szmo-na devrimcilerse, korkaka politikalar, srgit eylemsizlikleri iin-de budalalklarnn nasl aa ktnn aknln yaamayamahkmdurlar.

Gnlkte grlecei gibi, Latin Amerikada her geen gn

daha da tipikleen devrimci rneklerden biri olan Bolivya Kom-nist Partisinin sekreteri Mario Monjenin, Bolivyada, [sayfa 11] Cheninkarsnda, hareketin politik ve askeri ynetimi konusunda hakiddia etmesi dikkate deerdir. Bu nedenle, partideki grevini b-rakmaya hazr olduunu bile sylemiti. Demek ki, bulunduumevki onun byle bir ayrcalk istemesine yetiyordu.

Mario Monjenin gerilla konusunda elbette ki hibir de-neyimi yoktu, hibir arpmaya katlmamt. te yandan, benkomnistim dedii halde, Latin Amerika daki ilk kurtulu sava

nclerinin at kaba ve maddi ovenizmden kopmakla bileykml saymyordu kendisini.

Bu ktada anti-emperyalist savan ynetimini byle anlay-an bu komnist nderler, fetih dneminde avnpali smrgeci-ler tarafndan tutsak edilen yerlilerin entemasyonalist dzeyinibile aamamlard.

Bir lke ki, ikisi de Venezelal olan ilk kurtarclarnnonuruna Bolivya adn tayor, bakenti Sucre diye anlyor,


16/207


davas, dar, yapay ve aynca haksz biimde izilen snrlann ayor;halk kesin kurtuluu uruna gerek bir devrimci devin politik,

rgtsel ve askeri yeteneklerinin emrine giriyor; bu lkenin Kom-nist Partisinin lideriyse, utan verici, gln ve haksz taleplerigeerli klmaya almaktan baka birey yapamyor...

Bolivya, denize almad iin, acmasz bir ablukayla karkarya kalmak istemiyorsa, herhangi bir lkeden daha ok,komularnn devrimci zaferine ihtiyac vardr. Son derece byksaygnl, deneyimi ve yeteneiyle Che, bu geliimi hzlandrabi-lecek tek adamd.

Che, Bolivya Komnist Partisindeki blnmeden nce, y-

netici ve militanlarla iliki kurarak, Gney Amerikadaki devrimcihareket iin yardm istemiti. Bu militanlardan bazlar, partileri-nin onayyla, birka yl onunla birlikte eitli grevlerde almkiilerdi. Blnme srasnda kritik bir durum ortaya kt, nkher iki grupta da kendisiyle birlikte alan partililer vard. akatChe, Bolivyadaki mcadeleye ayr bir hareket olarak bakmyor,onu, ksa srede Gney Amerikann teki lkelerine yaylacakdevrimci kurtulu hareketinin bir paras [sayfa 12] olarak gryor-du. Emperyalizmin boyunduruu altndaki Bolivya ve dier Latin

Amerika lkeleri halklarnn kurtuluu iin mcadele etmek istey-en herkesin katlabilecei, sekterlikten uzak bir hareket rgtle-meyi planlyordu. Ne var ki, gerilla ssnn hazrlk evresi, nemlilde, blnme srasnda Monjenin grubunda kalm deerli vealakgnll kiilerin yardmna balyd. Che, temel olarak bukiilere saygsndan tr, Monjeye kesinlikle sempati duyma-masna karn, onu birlemeye davet etmiti. Daha sonra, madeniilerinin lideri ve politikac Moises Guevarayla da grt. Moi-ses Guevara, yeni bir rgtn oluumuna katlmak iin Partiyle

balarn koparm, daha sonraysa, Oscar Zamora ile anlamazladtnden bu rgtten de ayrlmt. Bir baka Monje olan Os-car Zamora, Cheye, Bolivyada silahl gerilla mcadelesinin r-gtlenmesi iin alacana szvermi, daha sonra, btn y-kmllklerini yadsyarak, eylem an geldiinde korkaka bir ken-ara ekilmiti. Chenin lmnden sonraysa marksizm-leninizmadna Onu en sert eletirenlerden biri olmutu. Moises Guevara,Chenin Bolivyaya gelmeden nceki nerisine uyarak, duraksa-


17/207


makszn ona katld. Cheyi destekledi ve devrimci dava urunahayatn kahramanca feda etti.

O zamana kadar Monjenin rgtnde kalm olan bolivya-l gerillalar da ayn biimde davrandlar. Daha sonralar, deerlive cesur savalar olduklarn kantlayan Inti ve Coco Peredonun

nderliinde Monjeden ayrlp Cheye btn gleriyle omuz ver-diler. Ne var ki, Monje bu sonutan honut deildi, gerillaya katl-mak isteyen, savamaya hazr, iyi eitilmi komnistleri La Pazdatutarak, hareketi boykot ediyordu. Bu olaylar, geliimleri, yetersiz,ikiyzl ve dzenbaz yneticiler tarafndan engellenen, sava iingerekli btn yeteneklere sahip insanlarn devrimci saflarda var-

olduunu gsteriyor.Che, mevki, rtbe yada an ve erefle ilgilenmeyen bir in-sand. akat, ktadaki yaklak btn lkelerin ekonomik, politik

ve toplumsal durumu gznne alndnda, Latin Amerika hal-klarnn kurtuluu iin temel eylem biimi olan devrimci gerillasavanda, siyasi ve askeri komutann tek bir elde toplanmas,mcadelenin rahat ve brokratik yazhanelerden deil, [sayfa 13]gerilla tarafndan ynetilmesi gerektiine inanyordu. Bu konudadn ver/neyi, gelierek Gney Amerikada yaygn bir mcade-

leyi balatacak olan bir gerilla birlii ekirdeinin ynetimini, ksrfikirli, ovenist grl, deneyimsiz bir akna brakmay kabuletmiyordu. Che, eitli Latin Amerika lkelerinin devrimci unsur-larna bulaan bu ovenizme, bu gln, s ve gerici dncelerekar mcadele edilmesinin zorunluluunu vurguluyor, Triconti-nentale gnderdii mesajda yle diyordu: Gerek proleter en-ternasyonalizmini yaratacak olan, altnda dvtmz bayrak,insanln kurtuluu kutsal davas olmal. O nedenle, yalnzca bug-n silahl mcadeleye sahne olan lkelerden szedersek Viet-

nam, Venezuela, Guetamala, Laos, Gine, Bolivya bayra altndalmek... bir Amerikal, Asyal, Afrikal hatta, bir Avrupal iin aynbiimde onurlu ve arzu edilirdir. nsann, bayra altnda doma-d bir lkeye aktt her damla kan, orada hayatta kalan her ki-inin, daha sonra, kendi lkesinde verecei kurtulu mcadelesiiin bir deney; bir halkn kurtuluu, baka bir halkn kurtulumcadelesinde kazanlm bir aamadr.

Bunun tesinde Che, gerilla birliklerinde eitli Latin Ame-


18/207


rika lkelerinden savalar olmas gerektiini dnyordu.Bolivyada gerilla sava, eitimlerini arpmalarda geirecek de-

vrimciler iin bir okul olmalyd. Bu grevde kendisine yardmcolacak, bolivyallarla birlikte, yeteneklerini, cesaret ve fedakrl-klarm bildii, hemen hepsi, Kba devrimci savandan, SierraMaestradan arkada olan, deneyim sahibi, kk bir gerilla gru-bunun yannda olmasn istiyordu. Bunlarn arasndan hikimseonun isteini geri evirmedi, hikimse onu terketmedi ve hikim-se teslim olmad.

Che, Bolivyadaki mcadelesini, szcn tam anlamylaona zg olan, stnlk, soukkanllk ve rnek bir tutum iinde

srdrd. Onun, stlendii grevin neminin bilincinde olarak,her zaman, kusursuz bir sorumluluk duygusuyla davrand sy-lenebilir. Gnlkne de not ettii gibi, gerillaclarn savsak dav-rand durumlarda onlar hemen uyarr ve eitirdi.

Karsnda olumsuz etkenler inanlmaz biimde birlemiti.[sayfa 14] Gerillann, ilerinden bazlar hasta yada iyileme devre-sinde olan deerli kiilerden oluan bir kolunun birka gnlkdiye dnlmt ayrlmasndan sonra, son derece engebelibir arazide birbirlerini yitirmeleri sonucu ortaya kan kopukluk

aylar boyu srm ve Chenin kuvvetleri, arama yapmakla ura-mt. Bu srada Che, ar astm krizleri geiriyordu. Aslnda hasta-ln basit ilalarla kolayca kontrol altnda tutabiliyordu, ama ila

yokluu hastal korkun bir dman haline getirmiti, ilerisinidnerek gerilla birlii iin binbir glkle salad ilalar,dman tarafndan bulunup gaspedilince, ektii strap ok ciddibir soruna dnmt. Bu durum, Austos sonunda balantsn-n koptuu gerilla birliinin yokedilmesiyle birlikte, daha sonrakiolaylarn geliiminde byk lde etkili olmutu. Ancak, elik

iradesiyle Che, fiziksel aclarn yendi, hareket yetenei yada m-cadele azmi bir an bile azalmad.

O, Bolivya kylleriyle geni apta iliki kurmutu. Onlarnzihniyetine yabanc olmad iin bu kyllerin olaanst kukucu

ve dikkatli karakteri Cheyi artmad. Daha nce baka vesi-lelerle onlarla ilikisi olduundan, davasn kazanmak iin, uzun,zor ve sabrl bir alma gerektiini biliyor, fakat zamanla onlardavaya kazanacandan kuku duymuyordu. Olaylarn geliimi


19/207


dikkatlice izlenirse, Eyllde lmnden bir ka hafta nceadamlarn says ok azaldnda bile, gerillann gelime yeteneini

hl koruduu, nti ve Coco Peredo kardeler gibi baz bolivyalkadrolarn, nder olarak sivrildikleri gndr. Higuerasda kurulanpusu, onlan, aresiz bir durumna drmt. Ordunun, Chenin

ynettii birlie kar tek baarl hareketi buydu. Gerilla birliininncleri yokedilmi, tekiler arasndan da bazlar yaralanmt.Politik geliimi daha yksek bir blgeye gndz vakti gelmilerdi.Bu, Gnlkte yer almayan, ama olayn tanklarndan bildiimizbir gerektir. Gnlerce izledikleri bir rotada, gnnda ilerle-mek kukusuz tehlikeliydi, nk ilk kez getikleri bir blgenin

halkyla onlar kanlmaz olarak sk ilikiye sokuyordu. Ordununonlan herhangi bir noktada yakalayaca kesindi. Bu durumuntmyle bilincinde olan Che, fiziksel bakmdan ok kt durum-da bulunan [sayfa 15] doktora (El Medico) yardm etmek iin tehli-keyi gze almaya karar vermiti.

Pusuya dmeden biraz nce yle yazyordu: Pujioyavardk, ama orada bizi nceki gngrm insanlar var. slt ga-

zetesi burada olduumuzu bildirmi olmal. Katrlarla yolculuketmek giderek tehlikeli bir hal alyor, fakat ben, ok zayf dt

iin, El Mediconun olanaklar elverdiince rahat yol almasnaalyorum.Bir gn sonraysa unlar yazyordu: Saat 13.00te nc g,

Jageye ulamak iin harekete geti. Orada katrlar ve doktorhakknda karara varlacak. Yani Che, bu rotay terkedip gereklinlemleri alabilmek iin hasta konusunda bir zm yolu ara-maktayd. Gel gr ki, o leden sonra, nc g Jageye yarma-dan nce, grubu, iinden klmaz dununa srkleyen uursuzpusuya dtler. Bir gn sonra Che, Yuro Geitinde son arpma-

sn yapyordu.Bir avu devrimci tarafndan gerekletirilen bu baar son

derece etkileyiciydi. Yalnzca gerilla savan srdrdkleri evre-deki dmanca doa koullarna kar verdikleri mcadele bile,ei-benzeri grlmemi bir kahramanlk sayfasdr. Latin Ameri-ka halklarnn snrsz devrimci yeteneinin uyandnlabileceinemutlak inanlar, zgvenleri ve bu greve kendilerini adaylarn-daki kararllk, bize, bu adamlarn gerek byklklerini gster-


20/207


mektedir.Che, Bolivyada gerillaclara bir kez yle demiti: Mca-

delenin bu tr bize, insan soyunun en st aamas olan devrim-cilie erime olana veriyor, ama ayn zamanda, eksiksiz insanolmamz salyor. Bu aamalara ulaamayacak olanlar hemensylesin ve mcadeleyi braksn.

Onunla birlikte sonuna kadar mcadele edenler bu onurlunitelikleri elde ettiler. Onlar, bugn tarihin gerekten zor ve etinbir grev iin ard bir insan ve devrimci tipini simgeliyorlar.Bu grev, Latin Amerikann devrimci dnmdr.

lk bamszlk mcadelesinde nclerin karsndaki

dman, k halindeki smrgeci gt. Bugnse devrimcile-rin karsnda dman olarak emperyalist kampn en modernteknik [sayfa 16] ve endstriyle donanm en gl kalesi var. Budman, halkn daha nceki orduyu yoketmesinden sonra, yenibir Bolivya ordusu rgtleyip silahlandrmakla kalmam, geril-lalara kar sava iin hemen silah ve askeri danman yardmda yapmtr. Emperyalizm ayn biimde, bu ktann baskc gle-rine askeri ve teknik yardmda bulunmaktadr. Bunlarn yetme-dii koullardaysa, Santa Domingoda yapt gibi, dorudan

doruya askeri birlikleriyle saldrmaktadr.Bu dmana kar mcadele etmek iin Chenin sznettii tipten devrimciler ve adamlar gerekir. Onlar gibi devrimciolmakszn, onlar gibi byk zorluklarn stne yrme cesaretigstermeksizin, onlar gibi her an lmeye hazr olmakszn, onlargibi davann hakllna ve halklarn yenilmez gcne derinden

ve sarslmaz biimde inanmakszn, askeri teknik ve ekonomikkaynaklaryla tm dnyaya kendini kabul ettiren yankee emper-

yalizmi gibi bir g karsnda, bu ktadaki halklarn kurtuluuna

ulalamaz.lkelerinde egemen olan dev siyasal styapnn, oktan

beri, yaklak ikiyz yl nce kundan o cennet cumhuriyet olma-dn yava yava kavramaya balayan Kuzey Amerika halknnkendisi de, giderek artan lde, akld, yabanclam, insanlkd ve vahi bir sistemin ahlaki barbarl altnda eziliyor. Bu si-stem, Amerikan halkndan, saldr savalar, politik cinayetler, rkayrmcl, insanlarn acmaszca ayaklar altnda inenmesi, drt-


21/207


te azgelimi ve a olan bu dnyada, lsz, gerici, baskcbir askeri aygt uruna ekonomik, bilimsel zenginliin ve insan

kaynaklarnn iren biimde salp savrulmas iin, her geengn daha ok fedakrlk istiyor.Yalnz ve yalnz Latin Amerikann devrimci dnm, Bir-

leik Amerika halkna, bu emperyalizmle hesaplamak hakkn verecektir. Ayn zamanda, Kuzey Amerika halknn, emperyalist

politikaya kar giderek glenen mcadelesi, Latin Amerika dakidevrimci hareketin belirleyici bir mttefiki olacaktr.

Eer yerkrenin bu blm, kkl bir devrimci dnmgeirmezse, bu yzyln bandan beri hzla sanayileen, ayn [sayfa

17] zamanda toplumsal dinamik ve ekonomi yasalar sayesinde,bymesi dev boyutlara ulaan gl ulusla, Amerika ktasnnbalkanlatrlm geri kalan blmnde, feodal oligariler ve onla-rn gerici ordularnn boyunduruu altnda bulunan gsz vegeliimleri durtnu lkeler grubu arasndaki dev uurum giderekbyyecek, bugn, ekonomi, bilim ve teknik alandaki farkllk,

yirmi ya da daha fazla yl sonra, emperyalist yapnn Latin Ameri-ka halklarna dayataca muazzam eitsizliin yannda nemsizkalacaktr.

Bu yol izlenirse, daha yoksul, daha gsz, daha bamlve emperyalizme daha da kul kle olmak zorunda kalacaz. Bukaramsar tablo, Afrika ve Asyann geri kalm lkeleri iin de ay-nen geerlidir.

Ortak pazarlar ve uluslarst bilimsel kurulular olmas-na karn, Avrupann sanayilemi ve gelimi uluslar, geri kal-ma olast karsnda huzursuzlandklarna ve yankee emperyaliz-minin ekonomik smrgelerine dnme tehlikesiyle kar karyaolduklarna gre, byle bir durumda, Latin Amerika halklarnn

gelecei ne olabilir?Kukusuz halklarmzn kaderini etkileyen bu gerek ve

tartma gtrmez durum karsnda, eyleme geme yetenein-den yoksun hangi liberal, reformist burjuva yada szde devrimcisahtekar, baml olduumuz, zellikle Birleik Amerikaya bam-llmzn giderek artt, sanayilemi bir dnya karsnda, yz-

yllarn gnden gne byyen, ekonomik ve bilimsel teknik gerikalmln ortadan kaldrarak, dnyann bu blmn ileriye


22/207


gtrmek iin maddi, manevi ve insani gleri birletirebilecekderin ve etkili bir devrimci dnmn zorunluluundan baka

bir cevap verebilir. Eer herhangi biri oligarklar, despotlar ve po-litikaclar, yani yankee uaklarn, yani efendileri silip spren vebunu koullarn gerektirdii gibi olabildiince abuk gerekletirenChenin gelitirdii yoldan baka, bizi, o noktaya ulatrabileceksihirli bir forml biliyorsa, elini kaldrsn da Cheye kar ortayaksn.

Gerekte, ezici ounluu ne yazk ki yoksul olan, yaamahakk, kltrden ve uygarlktan yararlanma hakk elinden alnan[sayfa 18] Latin Amerika halklarn oluturan 300 milyon insan bu

say yirmibe yl sonra 600 milyona ulaacak iin hikimseninonurlu bir cevab ve kararl bir eylemlilii olmadndan, en uygu-nu, susmak olacaktr. Chenin tavr karsnda, onunla birlikte,dncelerini cesaretle savunarak denlerin tavr karsnda, sus-mak. Bir ktay kurtarmak gibi soylu bir dncenin harekete geir-dii bu bir avu insann yaratt destan, iradenin, kahramanln

ve insann byklnn en yksek kant olarak kalacaktr. Bu,bilinleri aydnlatacak, Latin Amerika halklarnn mcadelesine

yol gsterecek bir rnektir, nk Chenin ars, uruna hayat-

n verdii yoksullara ve smrlenlere ulaacak, kesin kurtulula-rn gerekletirmek iin saysz el silahlar kavrayacaktr.Che, son satrlarn 7 Ekim de yazd. Bir gn sonra, saat

13.00 sularnda, dar bir geitte kuatmay yarmak iin geceyi be-klerken, byk bir dman ordusu saldrya geti. O srada gerillabirliini oluturan az saydaki insan, karanlk basana kadar tekbalarna, sel ukurunda ve geidin st srtlarnda gizlenerek, ken-dilerini kuatp saldrya geen, sayca stn askerlere kar kah-ramanca savatlar. Chenin yannda arpanlardan bugn hayatta

olan kimse yok. Salk durumunun ktlnden daha nce szedilen doktorla, yine sal iyi olmayan bir perulu gerilla, Chenin

yannda olduundan, herey, yaraland ana kadar, onun, bu ar-kadalarnn daha gvenlikli bir yere ekilmelerini salamak iin,elinden gelen hereyi yaptn gstermektedir. Doktor buatmada deil, birka gn sonra, Yuro Geidinde ldrlmtr.Dik, engebeli ve kayalk arazi, gerillaclarn birbirlerini grmeleri-ni zorlatryor, hatta bazen olanaksz klyordu. Cheden birka


23/207


yz metre tede, geidin teki ucunda, savunma konumundabulunanlar aralarnda nti Peredo da vard saldrya karanlk

basncaya kadar kar koydular ve sonra dmandan uzaklaarak,daha nce kararlatrlan toplanma noktasna ilerlemeyi baardlar.Chenin, yaralandktan sonra da, M-2 tfeinin namlusu bir

kurunla kullanlmaz duruma gelinceye kadar arpt kesin ola-rak saptanmtr. stndeki tabancann mermisi bitmiti. Bu ina-nlmaz koullar, onun neden canl ele getiini gsterir. [sayfa 19]Bacaklarndan ald yaralar, yardmsz yrmesini olanaksz k-lyordu, ama ldrc deildi.

Higueras kyne getirildikten sonra, yaklak yirmidrt saat

daha yaad. Kendisini ele geirenlerle tek bir szck konumaya yanamad. Hakaret etmeye yeltenen bir subayn suratnn tamortasna yumruunu indirdi.

Barrientos, Ovanda ve teki yksek rtbeli subaylar, LaPazda yaptklar toplantda, onu, hunharca ldrme karar ald-lar. Bu alaka karam, Higueras kynn okulunda nasl uygu-land, ayrntlaryla biliniyor. Yankeelerce eitilen Binba Miguel

Ayoroa ve Albay Andres Selnich, ldrme grevini assubay MarioTerana verdiler. Assubay son derece sarho bir halde eve girdi-

inde, Che, biri bolivyal dieri perulu olan iki gerillay ldrensilah seslerini duymutu. Celladnn bocaladn grnce, kesinbir dille: Hadi ate et, korkma! dedi. Dar kan assubay, komut-anlar Ayoroa ve Selnichten yeniden ldrme emri alnca, ierigirdi ve makineli tfeinin kurunlann Chenin zerine boaltarakbuyruu yerine getirdi. Chenin arpmadan birka saat sonrald bildirildiinden, emri uygulayanlara, byk yaralar alm-amas iin, kafasna ve gsne ate etmemeleri sylenmiti. Bu,Chenin can ekimesinin, sarho bir baavu, Chenin sol ya-

nndan ldrc kurunu atana kadar, zalimce uzatlmasna yolat. Bu tutum, tutsak ald bolivyal subay ve askerlerin hayatla-rna kar onun gsterdii zenle tam bir kartlk iindedir.

Chenin, aalk dmanlarnn elinde geirdii son saat-lerinin ok ac olduu kesin. Ancak, hi kimse, bu snava Che ka-dar hazrlkl olamazd.

Bu Gnlkn elimize nasl getiini aklamamz imdilikolanaksz. Ancak, herhangi bir maddi karln rol oynamadn


24/207


sylemek yeter. Gnlk, Chenin, Nacahuasuya geli tarihi olan7 Kasm 1966dan Yuro Geidindeki arpmadan bir gn nce,

yani 7 Ekim 1967ye kadar olan btn notlar iermektedir. Henzelimize gemeyen birka sayfa var, ancak bu sayfalar pek nemliolaylarn gereklemedii gnlere ilikin olduu iin, ieriinbtnselliini etkilemiyor. [sayfa 20]

Belgelerin doruluu konusunda herhangi bir kuku bu-lunmamasna karn, btn fotokopiler, gerek doruluunu de-netlemek, gerekse, ne kadar kk olursa olsan herhangi birolas deiiklii saptayabilmek iin titizlikle incelendi. Notlar, bu-gn hayatta olan bir baka gerillacnn gnlyle karlatrld

ve ikisinin btn noktalarda akt grld. Ayrca, bugnyaayan ve tek tek olaylarn tan olan baz gerillaclarn anlattk-lar da notlarn dorulanmasna yardmc oldu. Sz konusu foto-kopilerin, Chenin gnlne ait olduu bylece saptand.

Bu kk ve okunaksz yazy zmek zor bir iti. Bu al-ma, Chenin hayat arkada Aleida March de Guevarann esiz

yardmyla gerekleti.Bu Gnlk, ransada ranois Maspero Yaynevi, talyada

eltrinelli Yaynevi, ederal Alman Cumhuriyetinde Trikont

Yaynevi, Birleik Amerikada Ramparts dergisi, ransada spa-nyolca olarak Ediciones Ruedo brico, ilide Revista Punto i-nal dergisi, Meksikada Siglo XXI Yaynevi tarafndan ve baz bakalkelerde, ayn zamanda yaynlanacaktr.

Her zaman zafere kadar!Hasta la Victoria Siempra!


25/207



26/207


27/207


I.KASIM 1966

7 Kasm

Bugn yeni bir dnem balyor. iftlie gece vardk. Yolcu-luk iyi geti saylr. Pachungo1 ve ben, klmz iyice deitirip,Cochabambadan getik. Orada gerekli balantlar kurduktan son-ra iki gn srecek bir yolculua kmak zere ciplere atladk.

iftliin yaknnda arabalar durdurduk. Ve faaliyetlerimi-zin belki de kokain yapmyla ilgili olacam fsldayan komumlk sahibinin kukusunu uyandrmamak iin, bunlardan yalnz-ca birine binip oraya vardk. Tuhaf ey, grubun kimyageri olarakhep Tumainiyi2 gsteriyorlar. Yol aladuralm, ikinci yolculuumuz

srasmda kimliimi yeni renen Bigotes3 az kalsn sel yatanayuvarlanacakken cipini sel ukurunun kenarnda durdurabilmi.Yirmi km daha gittik ve geceyars iftlie vardk; Partiden en az

kii bizi orada bekliyordu. [sayfa 25]

1Ad Pacho olarak da geecek.2 Baka yerde Turna adyla geecek.3 Ad Loso ve Jorse diye de geecek.


28/207


Parti nin tutumu ne olursa olsun, Bigotes bizlerle almayahazrd, ama anlalan sevdii ve sayd Monjeye sadk kalmaya

da kararl. Ona baklrsa Rudolfo ve Coco ayn ruh hali iindeler;ama Partinin savamaya karar vermesini salamak gerekir.Bulgaristanda bulunan ve bize yardm edecek olan Monjeningeliine dein Partiye birey duyurmamasn syledim; bu ikinoktada anlatk.

8 Kasm

Btn gn evden yaklak 100 metre uzakta bulunan de-renin kysndaki makiliklerde geirdik. Sokmamakla birlikte, ok

rahatsz edici bir sivrisinek tr bize musallat oldu. imdiye deinyaguasa, jejen, marigui, sivrisinek ve sakrga gibi eitli bceklererastladk.

Bigotes, Arganarazn yardmyla cipi kard ve domuz, ta-vuk gibi eyler satnalmak zere birlikte yola ktlar.

Bilgi vermek iin volculuk srasnda bamzdan geenleriyazmak niyetindeydim. Bu ii gelecek haftaya braktm, o zama-

na kadar ikinci grubun da bize katlmak zere burada olacanumuyoruz.

9 Kasm

Yeni birey yok. Tumaini ile evreyi tanyabilmek iin Na-cahuasu rma boyunca ilerledik (pek rmak da denemez, asln-da bir dere) fakat kaynana kadar kamadk. Kylar sarp kayalk

ve blgenin meskn olmad belli. Uygun bir disiplin tutturulabi-lirse burada uzun sre kalnabilir. leden sonra yaan bir saanakbizleri makiden kp eve snmaya zorlad. Bedenimden 6 sakr-ga aykladm.

10 Kasm

Pachungo ve Pombo, bolivyah arkadalardan Serafinle bir-likte evreyi tanmaya ktlar. Bizden biraz daha uzaa gitmiler

ve rman dirsek evirdii bir yerde, uygun gibi grnen [sayfa 26]bir sel yata bulmular. Dnte, evin evresinde dolamlar veal-verie kanlarla birlikte dnen Arganarazn ofr onlargrm. Onlar iddetle azarladm, yarn makiye tanmaya ve


29/207


kamp orada kurmaya karar verdik. Tumaini grnmekten ekin-miyor, onu zaten biliyorlar, nk o, kendini iftlikte alan bir

ii olarak tantmt. Durum byk bir hzla ktleiyor; bakalmadamlarmzn bize ulamasna olanak verecek mi? Ancak onlargeldikten sonra rahat edeceim.

11 Kasm

Geceyi, evin br yanndaki yeni kampmzda geirdiimizbugn de, bir yenilik getirmedi.

Sivrisinekler bir felaket, cibinlikli hamaa snyoruz (ci-binlii olan yalnzca benim).

Tumaini, Arganaraz ziyarete gitti, ondan tavuk, hindi filansatnald. Henz herhangi bir kuku uyandrmam grnyor.

12 Kasm

Bugn de bir yenilik yok. kinci grubun alt adam geldik-ten sonra yerleeceimiz kamp yerini belirlemek iin, ksa birkeif yryne ktk. Setiimiz yer, mezarlktan birka yzmetre uzaktaki bir tepeciin stnde ve bir maaraya yakn.Orasn, yiyecek ve malzememizi saklamak iin, mahzen gibi kul-

lanabiliriz. Bize katlacak olan, iki kiilik gruptan ilki, nerdeysebize ulayor olmal. Dklen salarm, seyrek da olsa uzamaya,aklar sararp kaybolmaya balad; sakalm da uzuyor, ki aya var-maz, eski halimi alrm.

13 Kasm

Pazar. Birka avc, kampmzn yaknndan geiyor; bunlarArganarazn rgatlar. Gen ve bekar dallar, tam aradmz gibive patronlarndan da nefret ediyorlar. Bize, buradan [sayfa 27] 8 fer-

sah tede, dere boyunda evler ve iinde suyu olan baz sel yatak-lar bulunduunu sylediler. Bugn iin hepsi bu kadar.

14 Kasm

Kamp kural bir hafta oldu. Pachungo daha alamam gi-bi biraz hznl grnyor, ama artk kendisini toparlamas gere-kir. Tehlikeli olabilecek eyalar saklamak ve bir tnel amak iinbugn kazya baladk. Bunu, dallardan kafesler altnda gizleye-


30/207


cek ve nemden korumaya bakacaz. Birbuuk metrelik delikkazld bile, tnele de baladk.

15 Kasm

Dehliz iinde alyoruz hep: Sabahleyin Pombo ve Pa-chungo, leden sonra Tumaini ve ben. Saat 6da, almaya son

verdiimizde 2 metre derinlii bulmutu. Yarn bitereceimizi, ak-ta kalmas tehlikeli olabilecek ne varsa oraya yerletireceimiziumuyoruz. Gece yamur, plastik rt ksa olduundan hamamslatt ve beni kalkmaya zorlad. Yeni birey olmad.

16 Kasm

Tnel bitti ve kamufle edildi. imdi yolu gizlemek gerekiyor; ne var ne yok tayoruz, yarn da girii dallarla ve balkla

tkayacaz. 1 numarayla gsterdiimiz tnelin plan 1 nolu belgearasnda. Baka bir yenilik yok, yarmdan itibaren La Pazdan ge-lecek haberleri rahata bekleyebiliriz.

17 Kasm

Tneli, ev halk iin ele verici saylabilecek eyalar ve kon-

serve olarak saklayacamz yiyeceklerle doldurduk. Kamuflajfena saylmaz.La Pazdan haber kmad. Evdeki ocuklar, al-veri yap-

tklar Arganarazla konutular. Adam, kokain yapmna onlarnda katldn bir kez daha tekrarlam. [sayfa 28]

18 Kasm

La Pazdan haber yok. Pachungo ve Pombo, sel yatandabir kefe daha ktlar, ama dilediimiz kamp yerinin buras ol-

duuna pek inanmyorlar. Pazartesi bir de Tumaini ile gideceiz.Arganaraz, yolu amak iin rmaktan birka ta karmaya geldi ve epeyce durdu. Burada kaldmz sezmediini sanyorum.

Herey tekdzelik iinde geiyor. Sivrisinek ve sakrgalar iltihaplyaralar amaya balad. afakta, souk iyiden iyiye duyuluyor.

19 Kasm

La Pazdan haber alamadk. Burada da bir yenilik yok,


31/207


zamanmz ierde geiyor. Bugn cumartesi, yrede ok avc var.

20 Kasm

Marcos ve Rolando leyin geldiler. imdi 6 kiiyiz. Yolcu-luk ayrntlaryle anlatld. Haberi ancak bir hafta nce aldklariin ge kalmlar. En ksa yoldan, Sao Paulodan getikleri iinilk onlar gelmi. teki drt kiiyi bir haftadan nce beklememeli-

yiz.Rodolfo onlarla gelmi, ok beendim. Hereyle ban ko-

parmaya Bigotesten daha hazr grnyor. Papi4 emirleri hiesayp ona ve Cocoya benim de orada bulunduumu sylemi.

Bu, otorite ynnden kskanla yolayor gibi. Manilaya (Kba) yazdm ve baz nerilerde bulundum (Belge I ve II). Papininsorularna da cevap verdim. Rodolfo, geriye dnmek zere, afaklabirlikte yola kt.

21 Kasm

Genileyen grubun ilk gn. Bardaktan boanrcasrnayamur yad. Yeni yerimize tanrken srlsklam olduk. te artkyerletik. adrmz bir kamyon rtsym, su alyor, ama yine

de biraz koruyor. Hamamzla naylon rts de [sayfa 29] yanmz-da. Birka silah daha geti elimize. Marcosun bir Garand var,Rolandoya da depodan bir M-1 verilecek. Jorge bize katld amaevde kald, iftliin onarm ilerini gzetecek. Rodolfodan, gve-nilir bir tarm uzman bulmasn, istedim. Burada kalmznolanaklar elverdiince uzun srmesi iin her areye bavuracaz.

22 Kasm

Dere yatan incelemek iin Tuma, Jorge ve ben rmak

boyunu (Nacahuasu) izleyerek dolatk. Dnk yamurdan son-ra nehir tannmaz hale gelmiti ve istediimiz yere varmamz goldu. Az iyice daralm bir su aknts, gerekli ekilde dzenle-nirse srekli bir kamp yeri olmaya elverili. Dndmzde saatdokuzu geiyordu. Burada bir yenilik yok.

4 Ricardo ve Chinchu olarak da geecek.


32/207


23 Kasm

Can skc bir ziyaret yada bir incelemeye kan olursa, n-

ceden haber alalm diye, iftlie hakim bir yerde, bir gzetleme yeri yaptk. ki kii taramaya kacana gre geridekilere ersaatlik nbet dyor. Pombo ve Marcos kamp yerimizden dere

yatana uzanan araziyi iyice taramlar.

24 Kasm

Pacho ile Rolando, sel yatam incelemeye gittiler. Yarndnecekler.

Akamst, Arganarazn iki adam gezmeye kmlar,

bize de mnasebetsiz bir ziyarette bulundular. Bunda bir gariplikyoktu, ama Antonio keifilerle gitti. Tuma, evdekilerdendi, o da

ortalarda yoktu. Bahane: av.Bugn Aliochann doum gn.

25 Kasm

Gzetleme yerinden haber var: Bir cip gelmi, iinde iki yada kii oturuyormu. Stma mcadele servisinden olduklarnsonra anladk, bizden kan alr almaz gittiler. Pacho ile [sayfa 30]

Rolando, gece ge vakit dndler. Haritada gsterilen dereyi bulup incelemiler, sonra rman anakolunu izleyerek terke-

dilmi tarlalara varncaya dek kmlar.

26 Kasm

Bugn Cumartesi, yine kapanacaz. Jorgeye, atla nehrinyatanda bir kefe kmasn ve sonuna dek gitmesini syledim.

Hayvan burada deilmi, bir at istemek iin 20-25 km uzaa, DonRembertoya yaya olarak gitti. Gece dnmedi. La Pazdan haber

yok.

27 Kasm

Jorge daha dnmedi. Btn gece nbet tutmalarn emret-tim. akat 9da La Pazdan ilk cip dnd. Coco ile birlikte kiidaha gelmiti: Joaquin, Urbano ve Bolivyal bir tp rencisi olanErnesto. O da bizimle kalacakm. Coco bir yolculuk daha yapt;Ricardo, Braulio ve Miguelden baka, bir de Bolivyal getirdi, nti,


33/207


bizimle kalacakm. imdi 12 kiiyiz ve Jorge, iftliin efendisirolnde. Balantlar Coco ile Rodolfo salyor. Ricardo can skc

bir haber getirdi. El Chino Bolivyadaym, beni grmek ve 20adam gndermek istiyormu. Yalnz bir saknca var, Estanislaoya5

danmadan mcadeleye okuluslu bir nitelik vermek doru ol-mayacak. Sonunda u karara vardk: Santa Cruza gidilecek veCoco onu alp buraya getirecek. Coco ve teki cipi alp La Pazakadar uzanacak olan Ricardo afakta yola ktlar. Coco giderkenRembertoya da urayacak ve Jorgeye ne oldu? diye, soracak.

Yaptmz ilk konumada, nti bana, Estanislaonun geril-lalara katlmayaca kansnda olduunu, syledi ama o, btn

balar koparmaya kararl. [sayfa 31]

28 Kasm

Jorge, bu sabah da ortaya kmad ve Coco da grnmedi.Sonra ge dndler, Jorge meer Rembertonun evinde kalm.

Sorumluluk denen eyi pek bilmiyor. leden sonra Boliv-yallar topladm ve Perulularn 20 adam gndermek istediklerini

syledim; bunlarn gnderilmesini hepsi iyi karladlar, ama ha-rekat baladktan sonra gereklemesini istiyorlar.

29 Kasm

Nehrin topografik durumunu ve gelecekte kamp yerimizolacak rmak yatan incelemeye gittik. Grup Tmaini, Urbano,nti ve benden kurulmutu.

Nehir gvenli ama kasvetli. Baka bir yer bulmaya ala-caz, buradan bir saat kadar uzakta bir dere daha olsa gerek.Tumaini dt, galiba ayann tarak kemii krld. Nehiri ltk-ten sonra, akam kampa dndk. Burada yeni birey yoktu: Coco,

El Chinoyu beklemek zere Santa Cruza gitti.

30 Kasm

Marcos, Pacho, Miguel ve Pombo, daha uzak bir yerdebulunan bir nehri incelemek iin ktlar. Yine ok yamur yad.

5 El Negro, Mario ve ksaca Monje diye de anlr. Onun gibi El Negro diyeanlan Joaquinin gerillac grubu ile kartrmamak gerekir.


34/207


Evde yeni birey yok.

AYIN ANALZ

Hereyiyigitti,denebilirYolculuumolayszgetiBuradaolanlarnyarsdage,fakatskntszvardlarRicardonunadam-larhertrlglegsgeripyanmzageldilerBusszbl-gedehereyiniyigitmesi,gerekligrdmzsreburadakalabileceimizigsteriyorimdilikadamlarmzngerikalanks-mnbeklemektenvebolivyallarnsaysn20yeykseltmekten

bakayapacakiimizyok,hareketeancakbundansonrageebi-lirizMonjenintepkisininveGuevarannadamlarnntutumu-nunneolacandabirgrelim[sayfa 32]


35/207


II.ARALIK 1966

1 Aralk

Gn yenilik getirmedi. Marcos ve arkadalar akam dn-

dler; ngrlenden de uzak bir mesafeye gitmiler, bir tepedenbrne. Sabahn saat ikisinde Coconun biriyle dndn banaduyurdular. Bununla grmeyi yarna braktm.

2 Aralk

El Chino erkenden yanma geldi, uzun uzun iini dkt.Btn gn ene almakla geirdik. nemli olan u:

Kbaya gidecek ve durum hakknda bizzat bilgi verecek, iki ayiinde yani harekete getikten sonra grubumuza 5 perulu katla-

cak; imdilik yalnz ikisi geliyor, bir radyo teknisyeni, bir de dok-tor. Bunlar, bir sre bizimle, kalacaklar, silah istedi, ama bir BZ,birka mavzer, elbombalar vermeyi ve onlar iin M-1 satn alma-

y kabul ettim. Ayrca, Puno yaknnda bir blgeden geip Titi-cacann teyanna silah karacak olan 5 Peruluya da yardmetmeye karar verdim. Bana, Perudaki skntlarndan ve Calbrtoyukurtarmak iin kurduu cretli plandan szetti; ama bu bir hayal-den teye gidemez. [sayfa 33] gibi geldi bana. Gerillalardan arta ka-


36/207


lan birka kiinin blgede atmaya devam ettiklerini dnyor,ama bu kesin deil, nk bu blgeye daha varamamlar.

Konumann kalan ksmlar gevezelik. Ayn heyecanla, LaPaza gitmek zere izin isteyerek kalkt; resimlerimizi ald. Coco(daha sonra greceim), Sanchezle ve bize haber szdrmay va-deden, ntinin kaynbiraderi, Cumhurbakanl Haberalma Ser-

visi efyle balant kurma emrini ald. Kurduumuz a daha emek-leme devresinde.

3 Aralk

Yeni birey yok. Cumartesi olduu iin kefe de kmadk.

Mal sahibinin iisi, Lagunillasa al-verie gitti.4 Aralk

Yeni birey yok. Bugn pazar, herkes uslu uslu oturuyor.Bize katlacak bolivyahlar ve sava karsndaki tutumumuz ko-nusunda konutuk.

5 Aralk

Yeni birey yok. kacaktk ama btn gn yamur yad.

Loronun, haber vermeden att birka kurun, bizi alarma geir-di.

6 Aralk

Birinci dere yatanda aacamz ikinci tnele balamakiin ktk. Apolinar6, nti, Urbano, Miguel ve ben altk. Turnadeli, yryemedii iin onun yerini Miguel ald. Apolinar, ge-rilla birliine katlmay dnyor ama La Paza gidip baz zelilerini halletmek de istiyor. Olur, dedik, ama biraz beklemesi

gerekir. Saat lle doru dereye vardk, nce gizli bir patika atk,sonra da mahzen iin uygun bir yer aradk; arazi ok talk, ste-lik dere de yer yer kurumu, uzakta, akll bir vadide akyor.Keif iini ertesi gne brakyoruz. [sayfa 34]

ntiyle Urbano avlanmaya gittiler. nk yiyeceimiz hzlatkeniyor ve elimizdekilerle cumay bulmamz gerekiyor.

6 Ad Polo olarak da geecek.


37/207


7 Aralk

Miguel ile Apolinar, uygun bir yer buldular ve hemen bir

tnel kazmaya baladlar, aralar ie yaramyor. ntiyle Urbano,elleri bo dndler, fakat akam Urbano M-1iyle yabani birtavuskuu vurdu; yemeimizi yemi olduumuzdan, bunu ertesigne sakladk.

Gerekte, buraya geleli bugn bir ay oluyor, fakat, daharahat olsun diye, sentezi her ayn sonunda yapacam.

8 Aralk

nti ile dereye hakim bir noktada, bir dzle kadar gittik.

Miguelle Urbano, kazmaya devam ettiler. leden sonra Apoli-nar, Miguelin yerini ald. Karanlk basarken Marcos, Pombo vePacho dndler; bu sonuncusu ok geriden geldi ve bitkindi.Marcos, dzelmezse, onu nclkten almam istedi. Plan Idekimahzene giden yolun krokisini izdim. Burada bulunduklar sre-ce yapacaklar en nemli ilerin neler olduunu gsterdim. Mi-guel onlarla kald, biz yarn yine oraya dneceiz.

9 Aralk

Sabah yola ktk, ar ar yryerek leye doru orayavardk. Pacho, grup dndnde orada kalma emrini ald. kinci

kampa varmak istedik ama olmad. Yeni birey yok.

10 Aralk

Evde yaptmz ilk ekmekten baka yeni birey yok. Jorgeve nti ile acele birka iten szettik. La Pazdan haber kmad.

11 Aralk

Gn, yeni birey olmadan geti, fakat akama doru Coco,[sayfa 35] Papi ile kageldi. Beraberlerinde Alejandro ve Arturoyu,bir de Carlos adl bir bolivyaly getirmilerdi. teki cip her zamankigibi yolun stnde kald. Daha sonra doktor Moroyu,7 Benignoyu

ve iki bolivyaly daha getirdiler. Bunlar Caranavi malikanesindeniki camba8. Akam, herzamanki gibi yolculuktan ve imdiye dek

7 Morogoro, Muganga yada Doktor diye de geecek


38/207


gelmi olmalar gereken Antonio9 ve elix10den konuuldu. Papiile tartld ve onun Renan11 ile Taniay getirmek zere iki yolcu-

luk daha yapmas kararlatrld. Evler ve depolar tasfiye edilecek,Sancheze 1000 pesoluk bir yardm yaplacak. Kamyonet ondakalacak, biz de ciplerden birini Taniaya devredip tekini alkoya-caz. , silahlan tamak iin yaplacak yolculua kalyor. Ona,gze batacak aktarmalardan kanlmas iin, btn silahlar ayncipe doldurmasn emrettim. El Chino Kbaya doru yola kt;ok heyecanl grnyor, dnte buradan gemeyi tasarlyor.Coco, Camiriden yiyecek getirmek iin burada kald ve La Paza,Papi gilti. Tehlikeli birey oldu: Valle Grandedcn bir avc ayak

izlerimizi grm, Pombonun kaybettii eldiven tekini bulmu,ya da birini grm olabilir. Bu planlarmz deitirmemizi, artkok dikkatli olmamz gerektiriyor. Yarn Pombo, avlanmak iinkurduu tuzaklar gstermek zere Antonio ile kacak. nti, bana,buraya gelir gelmez Kbann savamza katlmas konusundatartmalar aan ve Partinin bizimle birlememesi halinde bizle-re katlmayacan syleyen renci Carlos hakkndaki kukularnanlatt. Rodolfo, byle eylerin kt yorumdan ileri geldiini sy-leyerek cehenneme kadar yolu var, deyip kt.

12 Aralk

Btn grubu toplayp savan gereklerinden szet-tim.(sayfa 36] Tek elden ynetim ve disiplin zerinde srarla dur-dum; deiik bir yol tutmak ve parti disiplinine kar gelmekle

yklendikleri sorumluluu bolivyallara hatrlattm. Atamalar da yaptm: Joaquini12 askeri ef yardmclna, Rolando ve ntiyi

komiserlie, Alejandroyu harekat efliine, Pomboyu levazmefliine, ntiyi maliyeye, Natoyu ikmal ve silahlanmaya, Moroyu

geici olarak tbbi servise atadm. Rolando ve Braulio, Valle Gran-de avcs tuzaklarn kuruncaya ya da Antonio ile kefe kncayakadar rahat durmalarn gruba bildirmeye gittiler. Akam dnd-

8 Bolivyann dou blgesinden olanlara verilen ad.9 Yada Olo.10 Baka yerde El Rubio.11 van.12 Ad Vilo olarak da geecek.


39/207


ler, tuzak uzakta deilmi. Avcy, bir ie singani iirip sarhoetmiler, adam, hayatndan honut olarak kp gitmi. Coco, Cara-

naviden gerekli ikmalle dnd, ama Lagunillasda onu grenlerve bu kadar ok eyi birden aldna aanlar olmu.Biraz sonra da Marcos ve Pombo dndler. Marcos bir

tahta paras yontarken, kann stn yaralam, iki diki altlar.

13 Aralk

Joaquin, Carlos ve Doktor, Rolandoyla Braulionun yannagittiler. Pombo da onlara katld, ama ayn gn dnmek emriyle.

Yolu kapattm ve nehre ulaan baka bir yol atrdm. Bu yle

baarl oldu ki Pombo, Miguel ve Pacho dnte kaybolup aynyoldan devam ettiler.Apolinar, birka gn Viachada, evinde kalacak; konutuk,

ailesine brakmas iin biraz para verdik, dilini tutmas iin de sksk uyardk. Coco o akam bizden ayrld, fakat saat 3e doruslk sesleri ve bir kpek havlamas duyulduu iin alarm verdik;meer Coco ormanda yolunu kaybetmi.

14 Aralk

Bugn de yeni bir ey yok. Valle Grandei avc daha ncesylenenin tersine dn kurduu tuza grmek iin gelmi, eveurad. Kuku uyandrmamak iin Antonioya ormanda atmz

yolu gsterip ordan geirmesini, syledik. [sayfa 37]

15 Aralk

Yeni birey yok. kinci kamp yerine kesin olarak yerlemekiin harekete gemeye karar verdik (8 kii).

16 AralkPombo, Urbano, Turna, Alejandro, Moro, Arturo, nti veben kesin olarak yerlemek zere bu sabah yklenip yola ktk.

Yol saat srd. Rolando bizimle kald. Joaquin, Braulio, Carlos ve Doktor dndler. Carlos iyi yry ve alkan. Moroyla

Turna, nehirde, koca balklarn kaynat bir ke bulup onyeditane yakaladlar, doya doya yedik. Moro, balk tutaym derkenelini yaralam. Birinci mahzen bittiinden, ikinciye uygun decek


40/207


bir yer aradk ve faaliyeti yarn sabaha dein durdurmaya kararverdik. Moro ve nti avlanmaya ktlar, geceyi pusuda geirece-

kler.17 Aralk

Moroyla nti, olup olaca bir yaban tavuskuu avlamlar.Biz, Turna, Rolando ve ben ikinci mahzeni kazmaya urayoruz,belki yarn biter. Arturo ve Pombo radyoyu kuracaklar uygun bir

yer aradlar ve sonra da, kt durumda olan yolu amaya koyul-dular. Akam yamur yamaya balad sabaha kadar da dinme-di.

18 Aralk

Yamur btn gn srd, fakat biz mahzene devam ettik;dilediimiz 2,5 metreye ulamamza az kald. Radyo dzeneinikurmak iin tepeyi inceledik. Elverili gibi grnyor ama, baka-lm uygulamada iyi sonu verecek mi?

19 Aralk

Hava yine yamurlu ve gezintiye kma istei vermiyor,

ama lle doru Braulioyla Nato geldi; nehir derin olmasna karn,geilebilirmi. Tam karken yerlemeye gelen Marcos [sayfa 38] vencleriyle karlatk. Ynetim onda kalacak. Olanaklarna gre-be adam gndermesi emredildi. Yol saatten biraz fazlasrd.

Geceyansna doru Ricardoyla Coco dndler; beraberle-rinde Antonio El Rubio (geen perembe biletleri alamamlar)ile kesin olarak bize katlan Apolinar da getirmiler. .Ayna birksm ileri zmlemek iin van da geldi.

Hemen hemen, uykusuz bir gece geirdik.20 Aralk

Baz noktalar tartld. Alejandro ynetimindeki ikinci kamp-ta kalacak olan grup geldiinde, btn emirler verilmiti. Yol stn-de ate edilerek vurulmu ve ayanda bir kement bulunan bir avhayvan grdklerini sylediler. Joacjuin bir saat nce oradangemi ama birey grmemiti. Valle Grande avcs hayvan ora-


41/207


ya dek srklemi sonra bilemediimiz bir nedenle kap avorada brakm olacak diye dndk. Avcy yakalayp getirmeleri

iin iki kii gnderdik; arkalarna da bir beki taktk. Az sonra, avhayvannn epey zaman nce ldn ve kurtlanm olduunurendik, Joaquin de onu grm olduunu hatrlad. Coco ileLoro, avcy yakalayp getirdiler ve hayvan gsterdiler. Birka gnnce vurmu olduunu, syledi. Bu da bylece kapand.

Coconun savsaklad hberalmadaki adamla balant kur-ma iinin bir an nce yaplmas ve Megianm vania hberalma-daki adam arasnda balant ajan olmas kararlatrld. Adam,Megia, Sanchez, Tania ve daha seilmemi olan Parti temsilcileri-

yle srekli balant halinde olacak. Parti temsilcisinin Villamon-tesden olmas mmkn, ama bir bakalm. Maniladan telgraf aldk.Monjenin gneyden geleceini bildiriyor.

Bir balant sistemi dndler ama houma gitmiyor, n-k bu, arkadalarnn, Monjeden kukulandklarn aka gste-riyor.

Sabah lde, Monjenin La Pazdan hareket edip etmediini[sayfa 39] bize bildirecekler. van becerikli, ama pasaportu dzenliolmadndan birey yapamyor; ilk frsatta bu belgeyi dzene

sokmal. Arkadalarn ellerini abuk tutmalar iin vanin Manilayayaz yazmas da gerekiyor.Tania talimat almak zere gelecek; onu Buenos Airese

gndermeyi dnyorum.Sonunda Ricardo, van ve Coconun, Camiriden uakla

gitmelerine, cipin burada kalmasna karar verildi. Dndkleri za-man Lagunillasa telefon edip burada olduklarn bildirecekler;Jorge, akam olumlu birey olup olmadm soracak ve habergetirecek. Saat 1de La Pazla balant kuramadk. afakta Ca-

miriye doru yola ktlar.

21 Aralk

El Loro, keifinin yapt planlan bana brakmad iin,Yaquiye dek yolun nasl olduunu bilmiyordum.

Sabah yola ktk ve rahat bir yolculuk yaptk. Hereyinayn 24'ne dein tamamlanmas gerek, nk o gn yortuyukutlayacaz. Radyo gerelerini tamakta olan Pacho, Miguel, Be-


42/207


nigno ve Cambaya rastladk. leden sonra saat 5te Pacho veCamba dndler; gereleri getirmediler, ok ar olduklar iin

ormanda bir yere saklamlar. Yarn be kii gidip getirecek. Mah-zen tamamland, yarn da radyonunkine balayacaz.

22 Aralk

Radyonun mahzenine baladk. nce herey iyi gitti, to-prak yumuakt, ama biraz sonra, bir kaya tabakasa rastladk, bu

yzden ilerleyemedik. Radyo takmn ar olduu halde orayakadar tadlar, ama benzinimiz olmad iin deneyemedik. Loro,kart gndermediini, haberlerin szl olduunu ve yarn gelip

kendisi anlatacan bildirdi. [sayfa 40]

23 Aralk

Pombo, Alejandro ve ben, soldaki toprak ynndan oluanykseklii kefe ktk. Bir yol amak gerekiyor, fakat olduu gibi

de kullanabileceimizi sanyoruz. Joaquin iki arkadayla geldi.Loro gelemeyecekmi, nk domuzun biri kam ve onu ara-maya km. Lagunillaslnn hangi yolu tuttuundan daha haberalamadk.

leden sonra domuz geldi. Hayvan besili ama, ikilernoksan. Loro byle eyleri beceremiyor.

24 Aralk

Noel geldi, sabahlayarak kutlayacaz. imizde ilk kez yol-culua kanlar var, bunlar ge dndler, ama sonunda hep bira-raya geldik ve iyi elendik; hatta bazlar biraz kardlar. LoroLagunillaslnn yolculuunun istenen sonucu vermediini, ancakbir kroki elde ettiini syledi; o da ok belirsizmi.

25 Aralk

Yine almaya koyulduk, kampa dnmedik. Oraya, Boli-vyal doktorun nerisi zerine C-26 adn verdik. Marcos, Benignove El Camba sadaki dolma araziye gittiler, gece ge vakit dn-

dler ve yoldan iki saat uzaklkta kurak bir ova grdklerini anlat-tlar; yarn oraya gidecekler. Camba hasta dnd. Miguel ve Pachosol ksmda yanltmaya yarayan birka yolla, radyonun maaras-


43/207


na ulaan bir yol atlar. nti, Antonio, Tuma ve ben radyo mah-zenine devam ettik; zor ilerliyor, nk arazi talk. Artlar kamp

yerlerini kendileri dzenliyor ve nehrin iki ucuna hakim bir nok-tada bir gzetleme yeri yapyorlar; setikleri yer ok iyi.

26 Aralk

nti ile Carlos, haritada Yaki diye gsterilen yere dein kefektlar; iki gn srecek bir yolculuk. Rolando, Alejandro ve Pombo,ok zor ilerleyen mahzen iinde altlar. Pachoyla ben, Miguelin

yapt yolu grmeye gittik, dolma [sayfa 41] topraktan oluan yeregiden yolu ama almasn srdrmeye demez. Mahzene

uzanan yol fena deil ve bulunmas da zor. ki engerek ylanldrdk, bir tane de dn ldrmtk. Galiba evrede ok var.Turna, Arturo, El Rubio ve Antonio ava ktlar, Braulio ve Natobr kampta nbeti kaldlar. Loronun arabasnn dndnanlattlar ve Monjenin geldiini bildiren bir yaz getirdiler. Mar-cos, Miguel ve Benigno, dolma toprak yolu geniletmeye gittiler,akam da dnmediler.

27 Aralk

Marcosu bulmak iin Turna ile yola ktk; sol kydandouya doru inen bir sel ukuruna kadar ikibuuk saat yr-dk; izleri srerek dik bir yokutan indik. Bu yol bizi kampa gtrrsanmtm, ama bo yere saatlerce yrdk. Saat 5ten sonrabirinci kamp yerinden 5 km uzaklkta, Nacahuasuya vardk, saat7de de kampmza. Marcosun geceyi orada geirdiini rendik.Marcosla yanndakilerin izleyecei yolu tahmin ettim, ama kim-seye birey sylemedim. Cipi harap durumda bulduk. Loro, ye-dekpara aramak iin Camiriye gitmiti. Natoya baklrsa, direk-

siyonda uyuya kalm.

28 Aralk

Urbano ve Antonio beni aryorlarm; biz kampa gitmekzere karken vardlar, Marcos ve Miguel, dolma topraktan yapl-m setten kampa uzanacak yolu yapmaya gittiler. Daha gelmedi-ler. Benigno ve Pombo, beni aramaya kmlar ve tam yolumuzuizlemiler. Kampa vardmda Marcos ile Miguele rastladm; kam-


44/207


pa dnememi ve geceyi darda geirmiler; Miguel bana gste-rilen davrantan yaknd. Yaknma temelde Joaquin, Alejandro

ve doktora yneltiliyordu galiba. nti ile Carlos dndler, kimseyerastlayamamlar. Yalnzca bo. bir ev varm. Haritada Yaki diyegsterilen yerin buras olmad kansna varmlar. [sayfa 42]

29 Aralk

Marcos, Miguel, Alejandro ve ben, durumu daha iyi kavra-mak iin plak tepeye gittik. Buras Pampa del Tigrenin balangcolsa gerek. Yaklak 1500 metre ykseklikte bulunan, doruklarplak ve eit ykseklikte sradalar. Bu dalar, Nacahuasuya

doru bir eri izdiinden, soldaki toprak seti dinamitle ykmakgerekiyor.ndik ve kampa biri yirmi gee vardk, malzemeleritamak iin 8 kii gnderildi ama, yine de hepsini getiremediler.El Rubio ile doktor, Braulio ve Natonun yerini aldlar, bu sonun-cusu gelmeden nce yeni bir yol yapt, bu yol, birka tala derezerinden ve ormandan geiyor: akll olduu iin ayak izi brak-ma tehlikesi yok. Mahzen iin allmad. Loro, Camiriye gitmekzere yola kt.

30 AralkYaan yamurla rmak kabarm olduu halde, birinci kam-p tasfiye etmek iin 4 kii yola kt; arkamzda kuku uyandra-cak hibir ey brakmadk.Dardan haber gelmedi. Alt kii, ikikez mahzene gittiler ve saklanacak ne var ne yok oraya tadlar.amur henz ok yumuak olduu iin frnn yapm bitmedi.

31 Aralk

Saat 7.30da doktor, Monjenin geldiini haber verdi. nti,

Turna, Urbano ve Arturo ile gittim. Karlama dosta, fakat ger-gin oldu, nk benim soramadm fakat onun cevaplandrmasgereken bir soru vard: Ne istiyorsun? Yannda, Pan Divino13,talimat almaya gelen Tania ile artk bizimle kalacak olan Ricardo

vard.Monje ile nce undan bundan konumaya baladk, fakat

13 Ad Pedro olarak da geecek.


45/207


sz abucak asl soruna getirdi. temel art kouyor:1) Parti ynetiminden ekilecek; ama hi olmazsa Partinin

tarafsz kalmasn ve kadrosundan baz kimselerin ayrlp dvekatlmasn salayacak. [sayfa 43]2) Bolivya topraklar zerinde srdrlen devrim mcade-

lesinde, siyasi-askeri ynetim ona verilecek.3) Kurtulu hareketlerini desteklemelerini salamak iin

Gney Amerika partileriyle balant kuracak (rnek olarak, Dou-glas Bravoyu gsterdi).

Parti sekreteri olarak, birinci nokta kendi bilecei iti. Amatutumunu ok hatal bulduumu da syledim. Kararsz ve uzla-

mac. Nedense tarihin, sakat bir tutum olarak mahkum edeceibir rol oynamakta direniyor, zaman beni hakl karacak.nc noktada, saknca grmyorum. Giriimde buluna-

bilir, fakat baarszlkla sonulanaca kesin. Codoviladan Dou-glas Bravoyu desteklemesini istemek, kendi z partisinde kacakbir ayaklanmay krklemeyi istemekle birdi. Zaman, burada dahkmn verecek.

kinci noktaya gelince: bunu hibir zaman kabul edemez-dim. Askeri ef bendim ve bu konuda tartmaya giremezdim. Bu

noktada takldk, tartma kmaza girdi,Dnmesine ve konuyu bolivyal arkadalarla da konu-masna karar verdik. Yeni kamp yerine gittik. Orada btn arka-dalarla konutu. Ve onlar bizimle kalmakla, Partiyi destekle-mek arasnda bir seim yapmaya ard; hepsi de kaldlar, galibabuna zld.

leyin erefe kadeh kaldrdk. O gnn tarihi nemineiaret etti. Ben, bu szlerden yararlanarak bu an, Murillonun ye-ni bir kta devrimi ars olarak gsterdim ve devrim karsnda

hayatlarmzn hibir deeri olmadn, syledim.idel, bana iliikteki mesaj gnderdi.

AYIN ANALZ

Kballargrububaarylatamamland;adamlarnmoraliyerinde,yalnzufaktefeksorunlarkaldBolivyallarnsaysaz,


46/207


amanitelikolarakiyiMonjenintutumu,gerillanngeliiminige-ciktirebilir,amabryandanyararldaolabilir:Benipolitikdn-

lerdenkurtarrimdiyapacamzey,bakaBolivyallardagelmesinibeklemekGuevaraileMauricio14veJozamiadlArjan-tinlilerlegrmek[sayfa 44]

14 El Pelao ve Carlos adlaryla da geecek.


47/207


III.OCAK 1967

1 Ocak

Bu sabah, Monje, benimle tartmaya girimeden, yola -kacan ve 8 Ocakta Parti ynetiminden istifa edeceini bildirdi.Grevinin bittii kansndaym. Aslmaya gider gibi gitti. yle sa-nyorum ki, Cocodan, stratejiyle ilgili konularda kararmn kesinolduunu renmi. Demek ki, bizimle hesab kesmek iin bunokta zerinde bile bile durdu. nk syledikleri tutarsz.

leden sonra herkesi toplayp Monjenin tutumunu an-lattm: Devrimci savaa katlmak isteyen herkesle ibirlii yapa-camz syledim ve ilerde bolivyallarn g anlar, kaygl gnler

yaayacaklarn haber verdim. Sorunlar hep birlikte ve komiser-lerle tartarak zmleyeceiz.

Mauricio ve Jozami ile grmek ve onlar buraya ar-mak iin Taniann Arjantine yapaca yolculuk konusunda a-klamalarda bulundum. Sanchezle, ona ne gibi grevler deceinisaptadk ve Rodolfo, Loyola ve Humbertoyu imdilik La Pazdabrakmaya karar verdik. Camiride Loyolann bir kzkardei veSanta Cruzda Calvimonte var. Mito, [sayfa 45] yerleecek yer bul-


48/207


mak iin Sucre blgesine bir yolculuk yapacak. Loyola mali ileridenetlemekle ykml olaca iin ona 80.000 peso gnderile-

cek. Bundan 20.000i, kamyon satnalmas iin, Calvimonteye veri-lecek. Sanchez bir grme salamak iin Guevara ile balantkuracak. Coco, Carlosun kardeiyle grmek ve Havanadangelecek kiiyi evinde barndrmasn sylemek zere SantaCruza gidecek. idele, belgelerde C ZO No 2 diye gsterilenmesaj yazdm.

2 Ocak

Btn sabah mektubu ifrelemekte geirdik. ocuklar

(Sanchez, Coco ve Tania), idelin radyodaki konumasn dinle-dikten sonra, akamstne doru yola ktlar. idel bizlerdenyle szetti ki, bizleri davaya daha da balad, daha fazlas olabi-lirse, tabii.

Kampta yalnz mahzen iiyle uratk, brleri de birincikampta kalan teberiyi almaya gittiler. Marcos, Miguel ve Benig-no kuzeye doru kefe ktlar. nti ve Carlos, meskun yerlere va-rncaya dek Nacahuasuyu taradlar ve herhalde Yakiye kadargittiler. Joaquin ve doktor Yakiyi kefe gidecek ve kaynana doru

meskun yerlere kadar tarayacaklar. Bu ileri yapmalar iin ken-dilerine be gn verildi.Kamptakiler, Loronun Monjeden ayrldktan sonra geri

dnmedii haberini getirdi.

3 Ocak

Mahzende tavan yapmaya urayoruz ama baaramyoruz,bu i yarn bitmeli. teberiyi almaya iki kii gitti; bunlar herkesindn gece yola km olduu haberiyle dndler. Geri kalan

arkadalar mutfan tavann yapmaya uratlar. Sonunda bu ide bitti.

6 Ocak

Sabahleyin Marcos, Joaquin, Alejandro, nti ve ben plaktepeye gittik. Orada yle bir karar aldm; Marcos, Camba vePacho kimseye grnmeden Nacaheasuya sadan ulamaya [sayfa46] alacaklar. Miguel, Braulio ve Aniceto toprak sette bir geit


49/207


arayp ana yolu aacaklar; Joaquin, Benigno ve nti, riasa dorubir geit arayacaklar. Bu rman ak, haritaya gre Nacahuasu-

nunkine paralel olup Pampa del Tigre olduunu sandmz vadi-nin kar ynnde.leden sonra Loro, 2000 pesoya satnald iki katrla -

kageldi; iyi al-veri, yumuakbal ve gl hayvanlar. Loronunyarn yola kabilmesi iin Braulio ve Pachoyu birini gnderip a-

rttk. Carlos ve Doktor onlarn yerlerini aldlar.Dersten sonra gerillann nitelikleri ve sk bir disiplinin ne-

mine deinen birka sz syledim ve yklendiimiz grevin, her-eyden nce rnek saylmaya deer elikten bir ekirdek mey-

dana getirmek olduunu anlattm. Sz buraya gelmiken, ilerisiiin zorunlu olan incelemelerin yaplmasna da deindim. Sonrasorumlu kiileri, Joaquin, Marcos, Alejandro, nti, Rolando, Pombo,Doktor, Nato ve Ricardoyu topladm. Marcosun srekli olaraktekrarlanan hatalar yznden, kendime yardmc olarak Joaquinisetiimi anlattm. Ylbanda Joaquinin Miguelle olan atmasn-daki tutumunu eletirdim. Sonra, rgtmz daha yetkin bir du-ruma getirmek iin neler yapmamz gerektiini saydm. Dahasonra da Ricardo, Taniann nnde, vanla olan tartmasn an-

latt. Az kavgas etmiler ve Ricardo, vana cipten inmesini sy-lemi. Arkadalar arasndaki bu irkin olaylar almamz bozuyor.

7 Ocak

Keifiler yola ktlar. Gondola15 yalnzca Alejandro veNatodan kurulu, tekiler ierdeki ilerle urayorlar, radyo tak-mn ve Arturonun btn eyalarn getirdiler; mahzene bir tavandaha yaptlar. Derenin zerinde kkbir kpr kurarak su kuyu-larn dzelttiler. [sayfa 47]

10 Ocak

Eski kampn bekileri deitirildi, Carlos ve Doktorun yer-ini Rubio ve Apolinar ald. Irmak alalmaya balad, ama hlkabark. Loro, Santa Cruza gitti ve daha dnmedi.

15 Bolivya halknn otobse verdii ad. Burada, ara ve gereci tamak iingidip geliler kastediliyor.


50/207


Doktor (Moro), Turna, kamp deitirmek iin kalacak olanAntonio ve ben, Pampa del Tigreye ktk. Orada Antonioya ya-

rn, kampmzn batsnda bulunmas gereken bir dereyi aramagrevi verdim, bu konuda bildiklerimi anlattm. Sonra Marcosuneskiden kulland yola kmaya altk ve kolayca ulatk. Ka-ranlk basarken, keifilerden alts dnd. Miguelle Braulio ve

Aniceto, Joaquinle Benigno ve nti.Miguel ve Braulio tmsei aan rmaa doru bir k yolu

bulmular ve Nacahuasu olduu anlalan bir baka rmaa var-mlar. Joaquin, rias olmas gereken rmak boyunca inmi. Amaiki grubun da ayn rmak boyunca gitmi olmas olas, eer yley-

se elimizdeki haritalar ok kt demektir, nk iki rman bir-birlerinden bir dala ayrldklar ve Grandeye ayr ayr dkldkleriiaret edilmi. Marcos daha dnmedi.

Havanadan bir mesaj aldk; El Chino, doktor ve radyo tek-nisyeni ayn 12sinde, Rea ise ayn 14'nde yola kacaklarm.teki arkadalar hakknda bilgi verilmemi.

11 Ocak

Antonio, Carlos ve Arturo ile ilerideki akarsuya doru kefe

kt, akamst geri dnd. e yarar tek bilgi, derenin merakarsndaki avlandmz yerden Nacahuasuya dkld.Alejandro ve Pombo, Arturonun mahzeninde haritalar ta-

mamlamaya urayorlar; kitaplarmn slandn gelip haber ver-diler, birka tanesi bozulmu, radyo ve telsiz aygtlar slanm vepaslanm. Bundan nce iki radyonun daha bozulmu olduunubuna eklersek, Arturo nun yetenekleri hakknda hazin bir tablokar ortaya. [sayfa 48]

Marcos akam zeri dnd. Nacahuasuya ok gerilerden

varm ve rman, rias olduunu sandmz rmakla birletiinoktaya bile ulaamam. Ne haritalara, ne de bu ikinci rmakhakkndaki kanlarmza gvenebilirim.

Aniceto ve Pedro ynetiminde Kechua dilini incelemeyebaladk.

Boro16 gn. Marcos, Carlos, Pombo, Antonio, Moro ve

16 Israrak kurtuunu brakan sinek.


51/207


52/207


Lorodan haber yok.

15 Ocak

Kentteki kadroya verilecek talimat kaleme almak iinkampta kaldm. Pazar olduu iin yarm gn altk. Marcos vencler toprak kulbenin, artlar ve merkezdekler siperlerin ya-pmn srdrdler, Ricardo, Urbano ve Antonio ise dnk yoludzeltmekle uratlar, baaramadlar, nk rmaa bakan vadiile tmsek arasnda sivri bir kayalk var.

Eski kampa gitmedik.

16 Ocak

Siper ii srdrld, ama hl tamamlanmad. Marcos iinibitirdi saylr, olduka iyi bir kulbe yapt. Doktor ve Carlos, Brau-lio ve Pedronun yerini almaya gittiler. Geldiklerinde Loronundnm olduu haberini getirdiler, katrlarla geldiini ve Anicetoonu karlamaya gittii halde, daha kimseye grnmediini sy-lediler.

Alejandroda stma belirtileri balad. [sayfa 50]

17 OcakDurgun bir gn. Birinci hattn siperleri ve kk toprak ba-rnak bitti.

El Loro yolculukta neler yaptn anlatt. Neden gittiinisordum, bu yolculuu ngrlm saydn anlatt ve orada birkadna gittiini itiraf etti. Katr iin koum getirmi ama onu, r-mak yatandan geirememi.

Cocodan haber kmyor. Kayg verici olmaya balad.

18 OcakGne, bulutlar arasndan ykseldi. Siperleri denetlemeyegitmedim. Urbano, Nato, Doktor (Moro) nti, Aniceto ve Brauliobir gondola oluturdu. Alejandro kendini pek iyi hissetmediin-den almad.

Yamur gecikmedi ve iddetli yad. Loro bu saanaktakotu geldi, Arganarazm Antonio ile konutuunu ve ok eyinfarknda olduunu haber verdi. Kokain de dahil, hereyde bizler-


53/207


le ibirlii yapmay nermi. Bylece, baka eyden de kukulan-dn aklam oluyordu. Loroya, herhangibir aklama yapma-

dan, anlamasn emrettim. i, cipiyle teberi tamak olacakt.Bize ihanet ettii takdirde lmle tehdit etmesini de syledim.Yamur yznden, rmak yolunu kesmesin diye Loro hemen yola

kt.Saat 8de gondola hl grnmeyince onlara ayrdmz

yemekleri de yiyebileceklerini syledim; hemen yuttular. Brauliove Nato birka dakika sonra geldiler ve kabaran sularn yollarn

kestiini, yola devam edeyim derken ntinin suya dtn,tfeini kaybettiini, imdide yara yerlerinin szladn anlatt.

tekiler geceyi orada geirmeye karar vermiler; dnnceye dekonlarn da ekmedii kalmam.

19 Ocak

Gn, kampn savunmas ve dzenlenmesi gibi herzaman-ki ilerle balad. Miguel, stma olduu hemen anlalan ate [sayfa51] ve teki belirtilerle yatt. Bende de, btn gn bir krklk vard,fakat hastalk belirtisi henz yok.

Saat sabahn 8',inde geciken drt kii, bolca tatl msrla

(choclo) geldiler. Geceyi bir ate banda melerek geirmiler.Tfei bulabilmemiz iin rman alalmasn bekleyeceiz.Saat 4 sularnda, br kampta nbeti devralmak zere Ru-

bio ve Pedro gittikten sonra Doktor geldi ve br kampa polisgeldiini bildirdi. Temen ernandez ve drt sivil polis, kiraladk-lar bir ciple kokain yapmevini aramaya gelmiler. Yalnz evi ara-mlar ve dikkatleri lambalarmz iin aldmz ve mahzene gtr-mediimiz karbr gibi eylere taklm. Loronun tabancasn alm-lar, fakat mavzeri ve 22lii brakmlar. Arganarazn 22liini de,

Loronun bunu grmesini salayacak biimde almlar; gitmedennce de, hereyin farknda olduklarn ve bizleri gzetlediklerinisylemiler. Temen ernandez, tabanca iin, El Loro Camiridengeerken, ses karmadan gelip beni grsn ve istesin demi,Brezilyal hakknda bilgi almaya alm.

El Loroya, Valle Grandelilere ve Arganaraza gzda ver-mesini emrettim; nk bu casusluk, bu gammazlk ancak onla-rn ii olabilir. Ayrca tabancasn islemek bahanesiyle de Camiriye


54/207


55/207


yola ktna ve vann hasta olduuna ilikin iki satr aldm. vanda yazm (liikte D-V).

Akam, btn grubu topladm ve belgeyi okudum; a ve bnoktalarndaki hatalara iaret ederek baz eletiriler de yaptm.Etkili oldu sanrm. Yeni gelen kiiden ikisi gl kuvvetli veakl banda kimselere benziyor. En genleri salkl bir kyl.[sayfa 53]

22 Ocak

On kiilik bir gondola, Pedro ve El Rubiodan nbetialmaya giden Braulio ve Walterle birlikte yola kt. leden son-

ra dndler, ama hepsini tayamamlar. Orada herey yolundagidiyormu. Dnte El Rubio dm; tehlikeli sonulan olmad,ama grlecek eymi.

idele durumu anlatmak ve posta kutusunun ileyiini de-netlemek iin belge 3' yazdm. Ayn 25inde Camirideki rande-

vusuna gelirse, bunu Guevara ile La Paza gnderirim.Kent kadrolar (D-III) iin yazl talimat dzenledim. Her-

kes eya tadndan kampta alma yaplamyordu. Miguelindurumu dzeliyor, ama bu kez Carlosun atei ykseldi. Bugn

iki yaban tavuskuu avladk; bir hayvanck daha tuzaa dm,ama tuzak onun ayan krdndan kurtulup kam.

23 Ocak

Kamptaki iler ve yaplmas gerekli birka keif blld:nti ve Rolando, gerektii zaman Doktorun bir yaralyla gizlenme-sine elverili bir snak aramaya koyuldular. Marcos, Urbano veben, Arganarazn evini gzetlememize yarayacak bir yer bulmakiin karki tepeyi incelemeye gittik. Olduka iyi bir yer bulduk.

Carlosun hl atei var, tipik stma.

24 Ocak

Gondola yedi kii olarak yola kt; eya ve msr alperkenden dnd; bu kez slanan Joaquin olmu ve tfeini kay-betmi, ama sonra bulmu. Loro dnd ve sakland bile. Coco ve

Antonio hl dardalar. Yarn ya da br gn Guevara ilegeleceklermi.


56/207


Mevzilerimizi savunmak zorunda kaldmzda, dman as-kerlerini kuatmamza yarayacak yollardan birini onardk. Akam

da, geen gn yaptmz tatbikat gzden geirdik ve yanllarmzdzelttik. [sayfa 54]

25 Ocak

Bize saldracak olanlarn arkamza ulaaca yolu incele-mek iin Marcosla yola ktk. Oraya ancak bir saatte varabildik,fakat yer ok iyi.

Aniceto ve Benjamin, vadideki Arganarazn evine hakimolan tepedeki iletiim merkezini denemek iin ktlar, fakat yol-

larn kaybettiler. Bu yzden iletiim salanamad; bir daha dene-meli. teberimizi koymak iin bir mahzen daha kazmaya baladk.Loro geldi, nclere katld. Arganarazla konumu ve kendisinesylediklerimi tekrarlam. Adam, Valle Grandeliyi bizi gzetle-mesi iin gnderdiini kabullenmi, fakat bizi ele verenin kendisiolduunu inkar etmi. Coco, Alganarazn casus olarak gnder-dii Valle Grandeliyi kovdu. Maniladan mesaj aldk, mektupulam; Kolle oraya gidecekmi, Simon Reyes onu orada bekli-

yormu. idel, onlar dinleyeceini, fakat sert davranacan bildi-

riyor.26 Ocak

kinci mahzeni kazmaya daha yeni balamtk, Guevaraile Loyolann geldiini haber verdiler. Saat 12.00de oraya ulatk.Bizi bekledikleri orta kamptaki ufak eve gittik.

Guevaraya artlarm akladm: Grubun datlmas, rtbezihniyetinin kaldrlmas, henz bir siyasi rgt bulunmadndan,ulusal ya da uluslararas gr ayrlklar etrafnda hertrl pole-

mikten kanlmas. Hereyi gsterisizce kabul etti. Bylece boli-vyallarla souk bir balangtan sonra dosta bir iliki kuruldu.

Loyolay beendim. Gen ve tatl bir kz. Ama onda bykbir kararllk seziliyor. Genlik kolundan atlmak zere, ama im-dilik istifa etmesini salamaya alyorlar. Kadro hakknda onatalimat ve bir de belge verdim; bundan baka, 70.000 pesoya ula-an harcamalar da dedim. Bundan byle para konusunda dik-katli olmalyz.


57/207


rgt ann efliine Dr. Parajay getireceiz, Rodolfo da15 gn sonra bize katlacak. [sayfa 55]

vana bir mektup (D-VI) ve talimat gnderdim.Cocoya, cipi satmasn, ama buna karn iftlikle iliki kur-masn emrettim. Saat 7ye doru, karanlk basarken ayrldk. Sa-bahleyin yola kacaklar ve Guevara 14 ubatta bize katlmayagelen drt kiilik grupla birlikte dnecek. Baz balantlar kur-mas gerektii iin daha nce gelemezmi. imdi yortu olduun-dan adamlar da bulamazm.

Daha gl radyo vericileri gnderilecekmi.

27 OcakNe var, ne yok hepsinin tanmas iin kalabalk bir gon-dola gnderdik, fakat hl bireyler kalm. Coco ve habercile-rin gece yola kmalar gerekti. Onlar Camiride kalacaklar veCoco, ubatn 15inden sonra cipi satmak zere Santa Cruza gi-decek.

Mahzeni kazmay srdrdk. Vahi bir hayvan tuzaa ya-kaland. Yolculuk iin kumanya hazrladk. Coco dndkten son-ra yola kmay dnyoruz.

28 Ocak

Gondola eski kamp boaltmaya urayor. ValleGrandeliyi msr tarlalarnda dolarken grmler, fakat kam.iftlik hakknda bir karara varmamz gerektii artk anlalyor.

Yiyecek ve cephane ikmali tamamland saylr: on gnlkbir yola yetecek kadar, Yolculuun tarihini de belirledik: Coconundnnden bir ya da iki gn sonra ya da 2 ubatta.

29 OcakA, avc ve nbetilerden baka herkes iin aylak birgn.leden sonra Coco geldi. Santa Cruza deil Camiriye

gitmi. Loyola La Paza uakla, Moises de otobsle Sucreye [sayfa56] hareket etmiler. Pazar balant gn olarak kararlatrmlar.

Bu durumda 1 ubatta yola kacaz.


58/207


30 Ocak

Oniki kiilik gondola mz bol yiyecek getirdi; geride be

kiinin tayabilecei kadar yk kalm. Birey avlayamadk.teberimizi koyacamz mahzen bitti, ama hi de iyi ol-mad.

31 Ocak

Kampta son gn. Gondola eski kamp boaltt ve n-betiler de ekildiler. Antonio, Nato, Camba ve Arturo buradakalacaklar. Talimat yle; en ge her gnde bir iliki kurula-cak; drt kii bir arada olduka, en az iki kii silah tayacak ve

her an tetikte beklenecek; yeni gelenler olursa talimata uyguneitilecekler, ama zorunlu olandan fazla ey renmeyecekler;kampta zel teberi bulundurulmayacak ve btn silahlar klfla-ra sarlp ormanda bir yere saklanacak; paralar srekli olarakkampta ve birinin stnde kalacak; yollar ve civar rmaklardakikeifler srdrlecek. Ani bir ekilme durumunda, Antonio ile

Arturo, Arturonun kazd mahzene gidecekler; Nato ve Cambarmak tarafndan gerileyecekler ve ilerinden biri yarn kararlatra-camz yere durumu aklayc bir haber brakacak. Saylar dr-

d aarsa, birka yedek mahzenle ilgilenecek.Herkesi toplayp konutum ve yryle ilgili son emirleri-

mi, Cocoya da son talimat verdim (D-VII).

AYIN ANALZ

Beklemiyordeildim,Monjenintutumubatanberiyan

izmekoldu,sonradaihanetettiPartibizekarsilahladamlarnhazrlyor,bensebuiin

nereyevaracanhenzbilmiyorumAmabubizidurdurmaz;[sayfa 57]hattaenindesonundayararlbileolabilir(Bundanhemenhemeneminim)Azya daokbirimcadelegeirselerbileendrstleriveenyreklileribizimleolacaklar

SuanakadarGuevaraiyidavrandOveadamlarnnbund-ansonrakitulumlarnzamangsterecek


59/207


TaniagittiOndanda,arjantinlilerdendebirhaberkma-dGerillasaylabilecekaamaimdibalyorBirliimizideneye-

ceizBakalmilerdenesonuverirveBolivyadevriminereyevarrngrleneylerdenengbaarlanbolivyalsavalar

bizeekmekoldu[sayfa 58]


60/207


IV.UBAT 1967

1ubatlk aama tamamland. Arkadalar biraz yorgun dtler,ama yolculuumuz tmyle iyi geti. Antonio ve Nato haberlemeiaretlerini saptamak iin bizimle yukarya kadar geldiler. Benim

ve yine stma krizleri geiren Moronun srt antalarmz tamayayardm ettiler.

Yolun yaknndaki aacn altna, bir ienin iine oturtulanbir alarm sistemi yerletirdik.

Art Joaquin, srt antasnn yk altnda suratn ekitip

duruyor ve grubun ge kalmasna sebep oluyordu.

2 ubat

Yorucu ve skntl bir gn. Doktor yry geciktirdi. Za-ten hz genellikle dkt. Saat 4te su bulunan son yere varyor

ve kamp yapyoruz. ncler (rias olduunu sandmz) rmaagitme emrini aldlar. akat ar ilerliyorlar. Btn gece yamur

yad. [sayfa 59]


61/207


3 ubat

afakta yamur balad. Bu yzden yola 8de ktk. O sra-

da Aniceto elinde bir halatla geldi ve zor geitlerde bize yardmetti. Biraz sonra yine yamur balad. Dereye saat 10da srls-klam vardk. Bu gnlk bu kadarla yetindik. Bu dere, rias ola-maz. Haritada gsterilmemi bir akarsu olsa gerek.

ncler yarn Pacho ile tepeye kacaklar ve her saat batemas kuracaklar.

4 ubat

Sabahtan akamn 4'ne dek yrdk. Yalnzca leyin

yemek yemek iin iki saatlik bir mola verdik. Yol Nacahua-su boyunca sryor, kt saylmaz, ama ayakkablar mahvedi-

yor; arkadalardan ou hemen hemen yalnayak kaldlar bile.Birlik yoruldu, ama iyi dayand. Yedi kilodan fazla kaybet-

tim. Srlma bazan dayanlmaz arlar saplanyorsa da, henz ra-hatlkla yryorum.

Irmak boyunca taze ayak izlerine rastlamadk, ama harita-ya baklrsa ok gemeden meskun yerlere varrz.

5 ubatSabahleyin, 5 saatlik bir yryten sonra (12-14 km) nc

gruptan, beklenmedik bir haber kt; hayvanlara rastlamlar (birksrak ve tay). Durduk. Meskun bir yere rastlamak korkusuylablgede bir kefe klmasn emrettim. ripitide mi, yoksa harita-da gsterildii gibi, Saladillo rmann bir kol ald yerde mi ol-duumuzu tarttk. Pacho, Nacahuasudan da byk ve almazbir rmak bulunduunu haber verdi. Oraya yneldik ve gerekRio Grandeyle kar karya geldik. Yaam izleri var, ama yeni

deil. Yollarn iinde yitip gittii ayrlar, son zamanlarda buralar-dan in cin gemediinden ayak izi tamyordu.

Sudan yararlanmak iin, Nacahuasu kysnda kt bir [sayfa60] yerde konakladk. Yarn evreyi tanmak iin rman iki yann-da (dou ve bat) kefe kacaz; bir grup da karya gemeyideneyecek.


62/207


6 ubat

Dinlenmekle geirdiimiz durgun bir gn. Joaquin, Walter

ve Doktor, Rio Grandeyi yata boyunca kefe ktlar; 8 km yr-dkleri halde bir geide rastlamamlar; yalnz, suyu tuzlu bir deregrmler. Marcos akntya kar glkle ilerliyor, riasa ulaa-mad. Aniceto ve Loro onunla birlikte gidiyordu. Alejandro, nti vePacho rma yzerek gemek istediler, ama baaramadlar. Bizde, daha uygun bir yer bulmak iin 1 km geriye tandk. Pomborahatsz.

Karya gemeyi bir kez daha denemek iin yarn bir salyapmaya balayacaz.

7 ubat

Marcosun gzetimi altnda bir sal yaptk, ok byk vekullansz. Saat 1.30da geit yerine hareket ettik ve 2.30da al-dk. ncler iki seferde getiler; ncsnde merkez grubun

yarsn ve giysilerini geirdiler, antam bende kald; merkez grup-tan geri kalanlar almaya gelirken El Rubio yanl bir manevra

yapt ve sal akntya kaplp ald, yakalayamadk. Joaquin saat9a kadar baka bir sal yapt ama gece zaman yitirmemiz gerek-

sizdi, nk yamur durmutu ve rmak alalyordu. Merkez grupt-an Turna, Urbano, nti, Alejandro ve ben kalmtk. Turna ve bentopran stnde yattk.

10 ubat

Kendimi ntinin yardmcs gibi tantarak kyllerle konu-maya gittim. Ama ksa srd iin komedi etkili olmad sanrm.

Bunlar bize yardm dokunamayacak kyllerdendi, yarat-tklar tehlikenin de farknda olmadklar iin ok tehlikeliydiler.[sayfa 61] Biri kyller hakknda baz bilgiler verdi, ama kukululuunedeniyle kesinletiremedi.

Doktor ocuklar muayene etti, birinin barsaklar kurt dolu,teki ksraktan tekme yemi. Bu i bitince dndk.

leden sonray ve akam huminta17 piirmekle geirdik.yi olmad. Akam arkadalar toplayp gelecek gn hakknda baz

17 Yumuak msr unu ile yaplan ve frnda piirilen ekmek.


63/207


aklamalar yaptm. imdilik, Masicuriye doru daha 10 gn yr-mek niyetindeyim, ama arkadalarn askerleri grmelerini sa-

lamak, sonra da teki yolda bir keifte bulunmak iin rias ge-meyi deneyeceiz.(Kylnn ad Rojas.)

11 ubat

htiyarn Doumgn: 67Ky boyunca uzanan keiyolunu bozulmaya balad yere

kadar izledik. Yer yer kaybolmas son zamanlarda buradan kim-selerin gememi olduunu gsteriyordu. leyin yolun byk

bir rmakla kesildii yere ulatk. Bunun Masicuri olup olmadntarttk. Bir dere banda mola verdik, Marcos ve Miguel kaynaadoru kefe ktlar; dkld yeri bulmak iin nti, Carlos vePedro ak ynnde ilerlediler. Bylece bunun Masicuri olduu-nu ve ilk geidin biraz aada bulunduunu rendik. Orada, birka kyl atlar yklyorlarm. Bizim izleri grmlerdir. Artkok dikkatli olmalyz. Kylnn sylediine baklrsa Arenalesdenbir ya da iki fersah tedeyiz.

Ykseklik 760 metre.

12 ubat

nclerin dnk iki kilometresi abuk ald. Bundan son-ra yol almak gleti. leden sonra saat 4te, aradmz yololduunu sandmz, doru drst bir yola ktk. Irman te ya-nnda bir ev vard ama bunu braktk ve Rojasm salk verdii r-man bu kysndaki Montanann evini aramaya koyulduk. nti

ve Loro gittiler, kimseyi bulamadlar, fakat herey aradmz ye-rin oras olduunu gsteriyordu. [sayfa 62]

Saat 7.30. Bir gece yryne ktk ve bu sayede gerikalanlar da rendik. Saat 10a doru nti ve. Loro eve dnd,ama hi iyi haberler getirmediler: Adam sarhomu ve konukse-

ver de deilmi. Elinde de msrdan baka birey yokmu. Ir-man kar kysnda, geide yakn yerdeki Caballeronun evindeimi. Geceyi yakn bir ormanda geirmeye karar verdik. Humin-taslar (ekmek) mideme oturduu ve btn gn birey yemedi-im iin ok yorulmutum.


64/207


13 ubat

Sabah, ok erken saatte iddetli bir yamur balad,leye

kadar srd ve rma kabartt. Daha iyi haberler almaya baladk.Montano, ev sahibinin 16 yalarndaki oluymu. Babas buradadeil, bir haftadan nce de dnmeyecek. Oradan bir fersah ka-dar uzakta bulunan aa ky hakknda belirli bilgiler verdi. Soladoru uzayan bir yol var, fakat dar. Bu ssz yerde, Perezin kardei,kz bir askerle nianl olan yoksul bir kyl oturuyor.

Derenin ve msr tarlalarnn yannda, yeni bir kampatandk. Marcos ve Miguel yola bakmak iin ktlar. Ykseklik650 metre (hava frtnal).

14 ubat

Kampta durgun bir gn geirdik. Evin olu kez geldi;birinde, baz kiilerin, birka domuz almak iin rman bu yn-ne getiklerini haber verdi ama, fazla birey sylemedi. Msr tar-lasndaki zarar ona fazlasyla dedik.

Arkadalar btn gn hibir eve rastlamadan al rp ke-sip yol atlar; onlarn hesabna gre 6 kmyi bulmular. Yani, ya-rnki yolun yars.

Havanadan gelen bir mesaj deifre etmeye altk. z,Kolle ile yaplan grme. Grevin, ktasal nitelii hakknda o g-ne dein kendisine birey sylenmediini, bu durumda, koullarnbenimle grtkten sonra ibirlii yapmaya hazr olduunu, biz-zat kendisinin Simon Rodrigez ve [sayfa 63] Ramirez ile geleceinianlatm. Bundan baka Simonun, partinin alaca karar ne olur-sa olsun, bize yardm etmek istediini de haber veriyorlar.

Ayrca, kendi pasaportuyla yolculuk eden ranszn da ayn23' nde La Paza varacan ve Pareja ve Rheann evinde kala-

can bildiriyorlar. imdilik zemediimiz ufak bir ksm kald.Bu yeni dostluk atlmn nasl karlayacamz sonra

dnrz. Baka yenilik: Merci be parasz gelmi, sylediinegre paralarn aldrm; yolsuzluk yaptn sanyoruz, ama ka-ntlamamz olanaksz. Lechin para bulmaya gidecek.

15ubat

Hilditann Doumgn: 11


65/207


Telasz bir yry gn. Saat 10da, dn atklar yolunsonuna vardk. Bundan sonras ar ilerledi. leden sonra saat

5de ekili tarlalar grdkleri haberini getirdiler; yanlmadklarnsaat 6da anladk. nti, Loro ve Anicetoyu kyllerle konumayagnderdik. Adamn ad Michel Perez, zengin bir kyl olanNicolann kardeiymi; ama kendisi yoksul ve kardei onu smr-yor, yle ki bizlerle ibirlii yapmaya hazr. Vakit ge olduund-an akam yemei yemedik.

16 ubat

Kardein dikkatini ekmemek iin biraz daha yrdk ve

50 metre aada akan rma gren bir noktada konakladk. Be-klenmedik olaylara kar iyi bir snak buras ama rahat deil.Rositaya kadar uzanan sradalar amaya yetecek kadar bol yi-

yecek hazrladk.leden sonra da, gece yarsna dek dinmeden yaan

iddetli ve inat bir yamur btn planlarmz altst etti; stelikrma da kabartt iin bizler yine tecrit edildik. Kylye domuzsatnalp beslemesi iin 1000 peso vereceiz; kapitalist tutkular

var adamn. [sayfa 64]

17 ubat

Btn sabah yamur yad; 18 saat

Documents

Che Guavera - Bolivya Günlüğü