Chỉ số Chất lượng nước

B KHOA HC & CNG NGHB NNG NGHP & PTNT

CHNG TRlNH KC.8VIN KHOA HC THU LI

Bo CO KT OU riil KHCN cp nha NUC

NGHIN CU XY DNG M HNH

QUN L TNG HP TI NGUYN V MI TRNG

LU Vc SNG

M s: KC-08-04

CH NHIM: TS. NGUYN QUANG TRUNG

/i

MNG T

36^940

36.940

100.00

3.340

3.340

100.00

TAM NG

53.289

53.289

100.00

828

828

100.00

o

PHONG TH

44.828

44.828

100.00

819

819

100.00

3

THAN UYN

86.450

86.450

100.00

1.700

1.700

100.00

TON TNH

299.188

299.188

100.00

9.065

9.065

100.00

TX, LAI CHU

90.96

9.096

100.00

52

52

100.00

z

TA CHA

41.240

41.240

100.00

679

679

100.00

LL

TUN GIO

101.874

41.329

40.57

1.583

642

40.57

C

IN BIN

108.865

10.447

9.60

1.649

158

9.60

4JJ

MNG LAY

40.078

40.078

100.00

1.826

1.826

100.00

Q

MNG NH

31.383

31.383

100.00

2.508

2.508

100.00

TON TNH

411.282

173.573

42.20

9.554

5.866

61.39

TX.SN LA

70.600

70600

100.00

330

330

100.00

QUYNH NHAI

33.896

33.896

100.00

793

793

100.00

THUN CHU

155.470

88.488

56.92

1.791

1.019

56.92

25), c din tch 16.280 ha, chim 0,47% din tch t t nhin. t thng c tng mng di 30 cm, t chua, hm lng cht dinh dng thp, thc vt phn ln l cy bi hoc c pht trin km.

t tng mng thng l chua, hm lng mn thp, m, ln v kali tng s ngho; ln, kali d tiu u ngho. y l loi t c vn , thoi ha nghim trng do xi mn v ra tri dinh dng.

Cht lng t lu vc sng - Ty Bc

Phn cp ph ca t

Da theo mc kh khn v thun li cho sn xut v u t s dng t; c th chia ph ca t thnh 6 cp: t thun li cho sn xut nng nghip t rt thun li (cp 1), thun li (cp 2) n t thun li (cp 3); ba cp cn li khng thch hp cho sn xut nng nghip nhng c kh nng pht trin ng c chn nui (cp 4), c kh nng pht trin nng lm kt hp (cp 5) v c kh nng sn xut lm nghip (cp 6). Theo s phn hng ny din tch t theo ph ca vng Ty Bc c thng k trong bng (bng 2.1), c so snh vi ph cng cp ca 7 vng sinh thi.

Bng (2.1): Din tch t, n v t (V) ca t dc theo cp ph (triu ha).

Cp (hng) t

Tng 7 vng sinh hi

Lu vc sng (Ty Bc)

Ghi ch

SV

D

SV

D

T!%

T l (%): cng cp so vi 7 vng sinh thi7 vng sinh thi: ng Bc, Vit Bc, Vit Bc - Hong Lin Sn, Ty Bc, Bc Trung B, Nam Trung B, Ty Nguyn v ng Nam B.

Cp 2

105

3.33

16

0.09

0,36

Cp 3

98

1.60

9

0.05

0,20

Cp 4

47

0.91

6

0.02

0,08

Cp 5

112

2.06

28

0.25

1,00

Cp 6

252

16.94

60

2.90

11,70

Tng s

614

24.83

119

3.31

Ngun: ti nhnh: Ti nguyn v mi trng t (bng 14)

Cht lng ti nguyn t lu vc sng

Nhn chung ti nguyn t trong lu vc sng c nhiu hn ch pht trin nn nng nghip bn vng; l: a hnh cao, chia ct, dc nhiu, ma tp trung vo ma h, thm thc vt t nhin b ph hoi nghim trng; din tch t c tng mng ln, ph nhiu km; t b xi mn thoi ha mnh, tnh cht l ha hc bin i theo xu hng bt li cho i sng cy trng.

Trn c s phn tch 72 mu t ti lu vc sng trong t kho st thng 11 nm 2002 cho thy:

Hu ht t trong lu vc c tng mng n trung bnh: t c tng dy trn 100 cm khong 1.008.484 ha (chim 28,15%), tng t dy t khong 50 - 100 cm c 1.562.164 ha (chim 43,45%) v tng nh hn 50 cm c 845.626 ha (chim 23,52% din tch). Vng Phong Th, Than Uyn, thung lng sng , vng ni cao Mng T, Pusilung phn nhiu c tng t mng di 50 cm. Vng cao nguyn vi Ty Bc, vng in Bin, vng ni trung bnh Puendin c tng t dy.t c thnh phn c gii t trung bnh n nng, thot nc kh: cc loi t en trn vi, t nu trn vi, t nu trn macma baz v trung tnh c cu trc v c kh nng ln hn ch xi mn; t feralit vng nht trn ct c cu Irc km, kh nng chng xi mn km; t nu pht trin trn vi c sc cha m cc i kh nht; t vng nht trn ct c sc cha m cc i thp nht.a s t trong lu vc c phn ng chua n rt chua, no baz thp, dung tfch hp ph thp, cation baz trao i thp. Ngho cc cht dinh dng dng tiu. Hm lng ln tng s, kali tng s kh cao. Tr lng mn trong t Ty Bc thay i t 55 - 200 tn/ha (tng t mt 20 cm) v tr lng m tng ng l 3 - 8 tn/ha.t thun li cho sn xut nng nghip t: trong vng ch c khong 726.000 ha l thun li nht (t dc, dy tng t kh, ph trung bnh n kh v phn b gn ngun nc).

Trong 10 nhm t thl cc nhm t sau c ngha vi sn xut nng nghip Ty Bc:

I ph sa v giy c ngha ln nht i vi sn xut nng nghip (la, mu, cy ngn ngy khc). c bit nhm t ph sa v giy nu ch ng c nc ti hiu qu s rt cao, nhiu ni trng c 2 - 3 v cy ngn ngy, gp phn tng sn lng lng thc ti ch cho vng.Nhm t xm l nhm t c tim nng, nhng l mt trong nhng nhm t c vn : t dc, ngho cht dinh dng do xi mn, ra tri mnh, che ph km. Nhn dn cc a phng Lai Chu, in Bin, Sn La, H Binh thng s dng loi t ny trng la nng, ng, sn...v mt s cy cng nghip nh tru, c ph, ch, cy n qu. Khai thc loi t ny cn lu cc bin php chng xi mn nh che ph t gi m vo ma kh, p dng cc bin php canh tc trn t dc v bn thm phn ln v kali.Nhm t , nht l t mn vng pht trin trn macma baz, trung tnh v vi tp trung ch yu Lai Chu, Sn La, Hong Lin Sn, Ha Bnh cao 700 - 2000 m, c trn 25. y l loi t tt ca vng ni Ty Bc, tng t dy, ti xp, thnh phn c gii trung bnh n nng, chua, tng i giu mn v m tng s. Loi t ny thch hp vi nhiu loi cy nh gai, u, lc, ng, la, tru, s, nhn, vi, cam, qut, chui.Phn //Chng 1: Tnh hnh khai thc v s dng ti nguyn lu vc sng

Phn //Chng 1: Tnh hnh khai thc v s dng ti nguyn lu vc sng

Trung tm Ti nguyn nc v Mi trng - Vin Khoa hc Thu li44


Ngoi cc yu t t nhin chi phi ph nhiu ca t th tc ng ca con ngi n h sinh thi i ni - h "sinh thi mong manh" vng nhit i m dn n s thoi ha t nghim trng. Nguyn nhn ch yu l: Hot ng nng nghip khng hp l, ph rng ly i tn d cht hu c, khai thc sinh khi qu mc v cc hot ng phi nng nghip khc.

Cc yu t hn ch c bn ca t dc lu vc sng

Hn ch do nguy c xi mn trn t dc

Nguy c xi mn trn t dc ca lu vc sng rt cao: t dc di 15 (cp 1) chim 6,9% tng din tch, t 15 - 25 (cp 2) chim 8,5% tng din tch, v trn 25 (cp 3) chim 84,5% tng din tch (bng 2.2).

t dc trn 25 ch yu l t xm, t v t mn alt trn ni. Nhng ni sau khi rng b khai ph, kh hu kh lnh rt nhy cm vi xi mn v kh phc hi. t c rng che ph lng xi mn t nht, khong 2-5 tn/ha.nm; t trng ch theo rnh ng mc l 3 - 4 tn/ha/nm; t trng sn v cc loi cy ngn ngy khc c lng t ra tri khong 40 - 100 tn/ha/nm. Trn t trng khng che ph c lng t tri ln nht 80 - 100 tn/ha.nm.

Hn ch do dy tng t

t lu vc sng c hn ch do dy tng t theo tl sau: Tngdy

cp 1(> 100 cm) l 29,4% tng din tch vng, tng dy cp 2 (50 -lOOcm)l 45,7%

v tng dy cp 3 (< 50 cm) l 24,7%. cc vng Phong Th, Than Uyn, lu vc sng , vng ni Mng T, a si Lung phn nhiu c tng t mng di 50 cm. Vng cao nguyn vi (ca Ty Bc), t ni in Bin, Pu en inh t pht trin trn mc ma trung tnh v baz, vi, bin cht c tng dy ph bin trn 50 cm. Cc t vng trn mc ma axit, t vng nht trn ct u c tng rt mng.

Hn ch do ch ma

Ph thuc vo lng ma, c th phn thnh 3 cp: lng ma cp 1 (> 2.000m) chim 15,63% (v d nh Mng T, Sn H - lng ma t 2.400 - 2.800 mm); lng ma cp 2 (1.500 -- 2.000 mm) chim 50,27% (nh Phong Th: 1.800 -- 2.000mm); lng ma cp 3 (< 1500 mm) chim 34,1% (v d sng M, in Bin). Lng ma phn b khng ng du, tp trung vo ma h, chim gn 80%, ma ln nht vo cc thng 6, 7, 8. Cc vng thung lng khut gi c lng ma thp (700 -

mm) kt hp vi gi ty kh nng gy bc hi mnh v nh hng nghim trng n sinh trng v pht trin cy trng.

Hn ch v c t trong t

t hnh thnh trong iu kin nhit i hu ht u b chua, cc vng sinh thi, hin tng tng chua trao i l hu qu ca qu trnh xi mn lm gim kim

loi kim v kim th. ng thi xut hin nhn t trc tip gy nn chua l H+ v Al3+ (Al3+ + HOH t; Al(OH)2+; Al(OH)2+ + HOH l Al(OH)j + H+). Neu pH < 5,5 th t chua ch yu do AI v xut hin c t Al, Fe, Mn. Thnh phn ha hc ca t dc vng sinh thi Ty Bc u biu hin tnh ng nht kh cao v s tch lu cc hp cht st nhm.

Hn ch v cc ch tiu // ha ca t

Ngoi cc hn ch nh nu trn. Mt s nhm t lu vc sng c sc cha m, t l on lp bn vng thp, dung tch hp th (CEC) v no baz thp, hp ph ln cao, s ra tri nhanh v mnh cc ion nh NH4+, K, Ca, Mg, Si.

Bng (2.2): Din tch t theo cp dc v tng dy ca vng Ty Bc

Nhm dc/ dy tng t

Tng s {ha}

T l

%

t ph sa

t

giy

t

en

t tch vi

xm

t

t mn alt

Din tch

3416273

29788

839

3907

1992

2813246

487830

78671

Cp 1 (0-150o)

238254

6,9

29788

839

2835

1992

141998

60802

dy tng t

(cm)

>100

156935

4,5

29788

839

2025

1992

86674

35617

50-100

53114

1,5

810

39987

12317

100

119636

3,5

94773

24863

50-100

123067

3,6

392

102586

20089

250)

2809454

82,2

480 n

2437143

371831

dy tng t

(cm)

>100

722.762

21,2

621187

101575

50-100

1343656

39,3

480

1175685

167491

L fLrlL.L. nn

.

Kdhoo

C Anh vo

NtfMIn

'S

KNm

C La-g ChSn

T

Po mu

>

Hong

ClihOnlhp

*

Mmhgtd

H

c

CM

hOnoPaC

>

KMrng

c

TsmcAigDMriti

t

Thng l ngn

>

Ka

T

M

>*

culton

Cc lol cy qu Nm

Sohxanh

A nitDUiianou

Con i

MttfcMn 1 1

Ti nguyn Sinh vt

Phn 11Chng 1: Tng quan v cc hot ng pht trin trn lu vc sng

Phn ///Chng 1: Tng quan v cc hot ng pht trin trn lu vc sng

Trung tm Ti nguyn nc v Mi trng - Vn Khoa hc Thu li#


Phn III


PHN III

NH GI TC NG CA CC HOT NG PHT TRIN N TI NGUYN V MI TRNG Lu vc SNG

m

Chng 1

Tng quan v cc hot ng pht trin trn

lu vc sng

I. KHI QUT CHNG TRNH PHT TRIEN KINH TB - X H VNG TY BAC giai on 2001 - 2010.

Ty Bc hin ang l vng chm pht trin trong c nc. Ty Bc c 4 tnh th c 2 tnh thuc din c bit kh khn trong s 6 tnh thuc din ny ca vng ni Pha Bc. Mc tiu phn u ca Ty Bc'l n nm 2005 thot khi tnh trng kh khn v n nm 2010 tr thnh vng pht trin kh trong c nc. Mc tiu pht trin ca vng Ty Bc c xc nh nh sau:

Cc mc tiu tng qut

Mc tiu kinh t n nm 2010.

Nhp tng trng bnh qun hng nm ca GDP t 10 - 13%.GDP bnh qun u ngi t khong 600 - 900 USD, khu vc nng thn t 500 - 600 SD/ngi.Kim ngch xut khu t 200 triu USD, tng trng 15%/nm.Phn u t t l huy ng vn ngn sch t GDP xp x bng mc trung bnh ca c nc (22 - 25%).C cu kinh t theo GDP n nm 2010 ca Ty Bc:

Bng (3.1): c cu kinh t theo GDP nm 2010 ca Ty Bc

Ty Bc

Ho Bnh

Sn La

Lai Chu

Tng GDP (%)

100

100

100

100

Nng - Lm - Ng nghip

10,0

36,0

40,0

29,9

Cng nghip - Xy dng

66,5

26,0

24,0

22,3

Dch v

23,5

38,0

36,0

47,8

Ngun: Quy hoch tng th pht trin kinh t- x hi Ty Bc (200-200)

Mc tiu x h

Phn u gim t l tng dn s xung di 2,5% vo nm 2000 v 2,2% vo nm 2010. Gim t l suy dinh dng tr em di 5 tui cn 30% vo nm 2000 v di 10% vo nm 2010.Khng cn h i, t l h ngho cn di 17%. Tng bc nng cao mc sng cho nhn dn trong vng. m bo cng n vic lm, c thu nhp n nh v ngy cng cao cho m tng lp lao ng.Cng c kt qu ph cp gio dc tiu hc v xa m ch. Huy ng hc sinh trong tui n ng: tiu hc 95%, trung hc c s 80% v trung hc ph thng 50%; 100% thn bn c lp hc v kin c ha cc phng hc x.Pht trin gio dc chuyn nghip, dy ngh theo nhiu quy m, hnh thc m bo ton ngun lc lao ng c cht lng phc vu cho s pht trin kinh t-x hi trong vng. Nng t l lao ng qua o to ngh t 7,6% hin nay ln 25% vo nm 2010 .Nng cp, kin c ha trm y t x, bo m 100% s x c trm y t ph hp vi iu kin kinh t, a l, mi trng sinh thi v nhu cu khm cha bnh trong vng.m bo 100% s x c ng t n trung tm x, 100% s x c in thoi n trung tm x; 80% dn s nng thn dng nc sch; 100% s x c in n trung tm x, 80% s h s dng in.m bo 90% s dn dc nghe i ting ni Vit Nam, 50% c xem truyn hnh Quc gia vo nm 2005, v t 100% vo nm 2010.

Mc tiu mi trng:

Bo v mi trng t bng vic y mnh trin khai cc phng thc canh tc hp l trn t c.Xy dng v bo v h thng rng u ngun, trc mt phi bo v ton b din tch rng hin c (476.600 ha), thc hin khoanh nui ti sinh rng, trng rng mi v thc hin ph xanh t trng i trc, a t l che ph rng t 28% hin nay (2001) ln 35% nm 2005 v 58% vo nm 2010.Khai thc v s dng c hiu qu cc thm thc vt thuc i tng sn xut nng nghip (cy cng nghip cy n qu, cy hng nm, ng c...) tng che ph v gi ph cho t, chng xi mn, ra tri t, gp phn iu tit ngun nc, iu ha kh hu, thi tit ca khu vc.Lp cc d n nghin cu v mi trng, c bit l s nh hng v mi trng khi xy dng nh my thu in v vng h Sn La.

Mc tiu an ninh - quc phng

Ty Bc l vng ni non him tr, li c ng bin gii di 870 km, ni tim n ca s mt an ninh, ny sinh ra cc hot ng chia r khi i on kt dn tc, mu thun sc tc v to nn nhng bin ng vng bin gii...Phn ///Chng 1: Tng quan v cc hot ng pht trin trn lu vc sng

Phn Chng 1: Tng quan v cc hot ng pht trin trn lu vc sng





vn an ninh - quc phng c gi vng, cn pht trin kinh t- x hi

ci thin i sng ca nhn dn, lm cho nhn dn tin yu vo ch tng thm vic

cng c nn an ninh - quc phng ton dn, bo v vng chc bin cng T Quc.

nh hng pht trin cc ngnh v lnh vc ch yu

Phng hng pht trin nng, lm nghip v thy sn

Nng nghip

Tp trung chuyn i t nng nghip t cung, t cp sang nng nghip hng ho. Chuyn i c cu cy trng, vt nui thch hp vi tng vng sinh thi, xy dng cc vng chuyn canh, m bo vng chc nhu cu nguyn iiu, to c s pht trin cng nghip ch bin.Chuyn i c cu nng nghip theo hng m bo an ninh lng thc, a chn nui tr thnh ngnh chnh. Trong trng trt, gim dn t trng sn xut lng thc, tng t trng sn xut cy cng nghip, cy nguyn liu cho cng nghip v cy n qu.Tip tc m thm din tch la nc, la cn nhng noi c iu kin. u tin xy dng cc cng trnh thu li va v nh, khai hoang ci to ng rung, to nng rung bc thang sn xut lng thc ti ch cho ng bo vng su, vng xa.Pht huy th mnh v t ai, ng c pht trin chn nui tru, b... Trin khai cc d n pht trin chn nui b tht, b sa Mc Chu (Sn La) gn vi vic ci to nng cp c s ch bin sa.

Lm nghip

Pht trin lm nghip l nhim v trc mt v lu di nng cao che ph, nhm bo v mi trng, ngun nc cho cc cng trnh thu in ln v h lu ng bng sng Hng; hnh thnh vng nguyn iu tp trung cho cng nghip giy, g vn nhn to v hnh thnh vng trng rng cy g ln, cy c sn, gp phn tng thu nhp, gii quyt vic lm.Thc hin tt vic bo v rng, khoanh nui ti sinh rng hin c, bao gm: rng t nhin, rng phng h, vn quc gia, cc khu bo tn thin nhin. Bo v nghim ngt cc khu rng t nhin, c bit l nhng vng rng nguyn sinh, cc cy g qu him. Ch trng khoanh nui bo v, trng mi rng phng h u ngun, rng c dng, rng kinh t, rng nguyn liu...Tip tc thc hin vic giao t, khon rng n nh lu di cho t chc c nhn v h gia nh trng, chm sc bo v rng; tng bc giao din tch rng t nhin cho h gia nh, cng ng (bun, bn, lng, x) qun l, bo v theo quy c ca cng ng.

Thy sn:

Tn ng mt nc hin c, nht l din tch mt h thu in v thu li pht trin thu sn. Cng vi vic nui cc loi c bn a, cn a nhanh cc ging mi vo nui to ra sn phm c gi tr cao. B sung c ging vo cc h cha khi phc v pht trin ngun li thy sn v bo tn qu gen.

nh hng pht trin ngnh cng nghip, tiu th cng nghip

Pht trin cng nghip ca vng ch yu l cng nghip ch bin nng, lm sn, cng nghip thu in v cng nghip khai khong.

Tp trung u t mi v nng cp cc c s ch bin nng, lm sn theo quy hoch. Ch trng u t thit b cng ngh tin tin, hin i to ra sn phm c sc cnh tranh trn th trng trong nc v xut khu.Tp trung u t chiu su cc nh my xi mng hin c, u t xy dng mi nh my xi mng Sn La cng sut khong 500.000 tn/nm v mt nh my gch tuy nen cng sut 10-15 triu vin/nm p ng nhu cu xy dng cho mt s cng trnh trng im v nhu cu tiu dng trong vng.Tp trung u t pht trin mt s ngnh cng nghip ni nhn nh: in t, may mc, da giy hng v xut khu v mt s sn phm c kh nh thay th nhp khu.Khi phc, pht trin tiu th cng nghip truyn thng, ci tin mu m, nng cao cht lng hng th cm ca ng bo cc dn tc.

nh hng pht trin thng mi v dch v

Pht trin mng li thng mi tnh, huyn, trung tm cm x, x v khuyn khch mi thnh phn kinh t tham gia lu thng hng ha hai chiu, nhm to ng lc cho sn xut pht trin, trong cc doanh nghip nh nc phi nng cao hiu qu kinh doanh v pht huy vai tr nng ct.u t xy ng cc ca khu (quc t v a phng), khu kinh t ca khu, ch bin gii v ch trong khu kinh t ca khu. y mnh cc hot ng hp tc mu dch vi Trung Quc, Lo; a gi tr xut khu n 2010 t 200 triu USD, tng trng 15%/nm.Tp trung u t theo chiu su trung tm du lch hin c, la chn u t mi nhng ni c iu kin, khai thc th mnh v u lch sinh thi, cnh quan v di tch lch s cch mng trong vng.

nh hng pht trin kt cu h tng

Giao thng

Tp trung quy hoch v huy ng mi ngun lc pht trin giao thng, coi l khu t ph pht trin kinh t x hi ca vng thi k 2001 - 2005 v trong tng lai.

Mc tiu u t giao thng, thi k 2001 - 2005 l: Ni thng cc tuyn to ra mng giao thng ng b lin hon, lin thng gia cc tnh, tnh vi huyn, huyn vi x.u tin u t cc tuyn ng giao thng ra bin gii, vnh ai bin gii, ng tun tra bin gii, ng n cc vng sn xut hng ha; to iu kin thun li pht trin sn xut, nng cao i sng nhn dn trong vng.Phn u n nm 2010, 100% s x c ng t n trung tm, hu ht cc tuyn ng trc huyn c ri nha, cng ho mt ng lin x, m bo giao Ihng thng sut bn ma.C k hoch pht huy li th ca vng lng h thy in Ho Bnh v Sn La pht trin ti a nng lc vn ti thy.

Quy hoch khu dn c v th

Pht trin mng li th theo hng u t xy dng cc th trung tm vng nh cc th x: Sn La, Mc Chu, in Bin Ph. Hnh thnh cc th mi trn c s pht trin cc khu vc kinh t c th nh: kinh t ca khu, du lch, cng nghip khai khong, thu in v cm cng nghip khc.u tin vn u t xy dng c s h tng cc vng ti nh c lng h thu in Sn La theo hng xy dng hon chnh c s h tng kinh t, x hi (giao thng, thu li, in, nc, trng hc, trm y t,...), t ai cho sn xut v t m bo ng bo cc iu kin pht trin sn xut, sm n nh v cuc sng tt hn ni c.

Bu chnh vin thng:

Tng bc hin i ho trang thit b my mc, a dng ho cc dch v bu chnh vin thng; nng cao cht lng bu chnh vin thng; m bo thng tin thng sut t tnh n cc vng su, vng xa. M mng in thoi n cc vng nng thn, cc khu vc tha dn, a s my in thoi trn 100 dn t 1,2 hin nay ln 4,5 vo nm 2010.

Thy li, cp in, cp nc:

Tu b nng cp cc cng trnh thu li hin c, u tin u t cng trnh mi tng thm din tch trng la, ti cy cng nghip v nc cho sinh hot. Tip tc u t ng b cc cng trnh h cha nc nh, cng trnh u mi n cc knh mng, kin c ha knh mng; cc cng trnh thu ii nh cc x c bit kh khn.

Kt hp thy li vi chng trnh nc sch nng thn, tin ti xo b tinh trng thiu nc n vng cao. Gn thy li vi vic phc hi v xy dng mi cc trm thy in nh cho vng su, vng xa ni khng c in li; m bo n nm 2010, 100% s x c in, 80% s h s ng in. Phn Phn HIChng 1: Tng quan v cc hot ng pht trin trn lu vc sng

Phn IIIChng 1: Tng quan v cc hot ng pht trin trn lu vc sng



Phn IUChng 1: Tng quan v cc hot ng pht trin trn lu vc sng


u n nm 2005, 90% ton b dn c th c dng nc my, 80% dn c nng thn c nc sinh hot gn nh, hp v sinh.

nh hng pht trin cc lnh vc x hi

Gio dc v o to

Nng cao cht lng gio dc ton din bc ph thng, tng bc tip cn trnh chun ca c nc. Tng t l hc sinh trong tui n trng.To iu kin thun li cho con cm ng bo dn tc vng cao, vng xa c iu kin hc tp; c th l: tt c cc huyn c trng ph thng dn tc ni tr; tng cng c s vt cht cho cc trng trung hc ph thng dn tc ni tr tnh, phn u t chun quc gia. Pht trin cc trng bn tr, cc trng nui dng tr em khuyt tt cc tnh. u t trng hc ti cc trung tm cm x bao gm: phng hc, nh cng v cho gio vin v k tc x cho hc sinh; cng trnh nh tr, mu gio ti x ( ni c yu cu).

u t xy dng mi trng i hc Ty Bc (Sn La). u t Ang cp, m rng cc trng dy ngh hin c v u t xy dng mt s trung tm dy ngh trng im th x, huyn. Tt c cc huyn, thnh ph u c trung tm gio c thng xuyn.

Y t v chm sc sc kho

Tng cng trang b c s vt cht k thut cho ngnh y t. M rng v nng cao cht lng khm cha bnh v n bn lng v cc vng xa xi ho lnh. Phn u n nm 2005, thanh ton c bn cc ri lon do it, gim t l bu c tr em xung 5%. Nm 2005, 50% s x c t nht mt bc s v nm 2010, 100% s x c bc s.Tip tc nng cp, ci to v xy dng cc bnh vin tuyn tnh, nng cp bnh vin tuyn huyn, cc phng khm a khoa khu vc, xy dng trung tm y t vng Ty Bc ti Sn La; b sung thit b cho mt s bnh vin, kin c ha v chun ha 100% trm y t x, c s y t Trung tm cm x v phng khm a khoa khu vc.

Bo m 100% s x c trm y t ph hp vi iu kin kinh t, a l, mi trng sinh thi v nhu cu khm cha bnh trong vng; gim t l tr em di 5 tui b suy dinh dng xung di 30%.

Lao ng vicm v mc sng

Nu thc hin c mc tiu tng t tng 10 - 13%/nm, cng vi vic pht trin cc vng kinh t ng lc, xy dng cc khu ti nh c vng lng h thy in Sn La th v c bn c th gii quyt vic lm cho ngi lao ng.Phn u gim chnh lch v thu nhp gia thnh th v nng thn t 6 ln hin nay xung cn 4 ln vo nm 2010. Phn u xo i gim ngho, n

nm 2005 c bn xo xong h i, t l h ngho gim t 21,94% hin nay (2001) xung 14,51%.

Vn ho thng tin

Coi trng u t cc cng trnh phc v vnha, truyn thanh, truyn hnh v

cc c s hot ng th thao, nh vn ha...m bo90%s dn cnghe

i ting ni Vit Nam, 45% c xem truyn hnh Quc gia vo nm 2005, v t 100% vo nm 2010.

Bo ln phi trin vn ha vl th v phi vt Ih ca ng bo cc dn tc trong vng, tng cng th ch vnha c s cc thn bn. Phnu 80%

gia nh t tiu chun gia nh vnha, 50% s lng, bn, xm, khu ph t

tiu chun vn ha quc gia, tng bc c nh vn ha x, phng.

Tt c cc x c im bu in vnha. Xy dng i truyn thanhcho tng

x cm x. Hin i ha trang thitb, tng cng thi lng phtsng cc

chng trnh bng ting dn tc huyn, tnh.

Phn vng cc khu vc kinh t - x hi.

Chng trnh pht trin kinh t - x hi Ty bc (2000 - 2010) phn nh Ty Bc thnh 3 khu vc kinh t - x hi hoch nh chnh sch u t pht trin ph hp v khai thc ti a li th ca tng khu vc.

Khu vc I (khu kinh t ng lc)

Khu vc ny bao gm cc th x, th trn, cc khu cng nghip, cc trc ng giao thng quan trng, ni m cc hot ng kinh t pht trin si ng c mc tng trng kinh t cao, c tc ng thc y mnh n cc vng kinh t khc phi trin. Khu vc ny c mt dn c kh cao, trnh dn tr hn hn cc vng khc (xem bng 3.2)

Bng (3.2): Mt s ch tiuc bnkhu vc

Hng Mc

Tng cng

Lai Chu - in Bin

Sn La

Ho Bnh

Din tch t nhin (ha)

709.530

284.915

238.598

186.017

Tng s x (x)

188

36

47

105

Tng s dn (ngi)

960.896

202.824

277.824

480.362

S dn tc sinh sng (dn tc)

7-12

10-12

10

7

Mt dn s (Ngi/km2)

135

71

116

258

Bnh qun lng thc (Kg/ng)

260

265

250

270

Ngun: Quy hoch pht rn kinh t- x ki Ty Bc giai on 2001 - 2010

Khu vc II (vng gia)

Tp trung ch yu Sn La v Ho Bnh, trong Ho Bnh c nhiu li th hn nh thnh phn dn tc t hn, binh qun thu nhp u ngi cao hn v cn chu nh hng mnh ca khu vc I v vng ng bng Bc B.

Khu vc ny c s vt cht k thut cn gp nhiu kh khn, phng thc sn xut cn lc hu, trnh dn tr thp km cn c quan tm u t v gip v nhiu mt th mi c th pht trin c (xem bng 3.3) .

Bng (3.3): Mt s ch tiu c bn khu vc II

Hng Mc

Tng cng

Lai Chu

Sn La

Ho Bnh

Din tch t nhin (ha)

330.363

257.848

72.515

Tng s x (x)

54

34

20

Tng s dn (ngi)

189.426

122.217

67.209


7-10

8-10

7

Mt dn s (Ngi/km2)

57

47

93

Binh qun lng thc (Kg/ng)

200

190

215

Ngun: Quy hoch pht trin knh t-x hi Ty Bc giai on 200 - 2010

Khu vc II! (vng su, vng xa v vng cao bin gii).

Khu vc III gm cc x vng su, vng xa v vng cao bin gii; khu vc ny c a hnh cao, dc, him tr, i li kh khn, l khu vc c mt dn c tha tht tp trung ch yu l dn tc t ngi (xem bng). Phng thc canh tc lc hu, trnh dn tr thp km (60% l m ch). Cc hot ng kinh t - x hi mang tnh t nhin, ng bo thng xuyn thiu i, tnh hnh an ninh chnh tr khng n nh. Nu khng c s tc ng mnh m ca Nh nc nc th nhng ng bo ny khng th thot khi i ngho v lc hu, an ninh chnh tr kh c gi vng.

Bng (3.4): Mt s ch tiu c bn khu vc III

Hng mc

Tng cng

Lai Chu

Sn La

Ho Bnh

Din tch t nhin (ha)

2.570.247

1.429.285

924.554

216.108

Tng s x (x)

272

106

101

65

Tng s dn (ngi)

901.247

317.778

402.073

181.529


23-28

27

14

8

Mt dn s (Ngi/km2)

35

22

43

84

Bnh qun lng thc (Kg/ngi)

160

150

160

170

Ngun: Quy hoch pht trin knh t-x hi Ty Bc giai on 200 - 2010

Phn IIIChng 1: Tng quan v cc hot ng pht trin trn lu vc sng





Trung tm Ti nguyn nc v- Mi trng - Vin Khoa hc Thu li152

Do nhng c im trn, khu vc ny cn c quan tm u t c bit (bao gm c vn, nhn lc, khoa hc v cng ngh..) T chc hng dn cc m hnh sn xut kinh t ph hp cho ng bo hc tp v thc hin.

Quy hoch tng th pht trin kinh t - x hi Ty Bc c xy dng t nm 1995, do nhng bin i ca tnh hnh kinh t, x hi trong nc v khu vc, nhiu ch tiu pht trin ca quy hoch khng cn ph hp, cn c iu chnh. Trong khi ch i iu chnh chung, cc tnh tin hnh vic iu chnh quy hoch di hnh thc mt chng trnh pht trin kinh t - x hi 10 nm (2001 - 2010). Phn trnh by trn y l tp hp t nhng ti liu c c ca tnh Ty Bc. Chc chn cha phn nh y c cc nh hng pht trin chung ca vng cng nh nhng vn c th ca tng tnh. Mt khc, nhng vn nu y cha c tnh php l, ch dng tham kho.

CNG TRNH THY IN SN LA i VI PHT

*

TRIN kinh t - X HI VNG TY bc

*

Thi gian qua, u t vo Ty Bc mi ch nhm pht trin chung cho c nn kinh t quc dn ch cha phi nh cho pht trin chnh Ty Bc. Cng trnh thy in Sn La c th coi l nhng ngun lc pht trin c quy m to ln cha tng c Ty Bc c th pht trin ton din. V c bn c th nh danh cc ngun lc ny l:

y mnh vic xy dng c s h tng

Xy dng thu in Sn La s l c hi ln u t xy dng, ci to h thng c s h tng ang yu km ca vng Ty Bc, c bit l ng giao thng, thu li, in, thng tin v cc cng trnh phc li cng cng. y l vn c bit c ngha thc y pht trin kinh t - x hi v m bo an ninh quc phng i vi vng Ty Bc.

T nhng u t v giao thng cng trnh thy in Sn La nhng kh khn, cch tr trong giao lu kinh t - x hi Ty Bc lu nay s c ci thin r rt. H thng giao thng chnh c u t nng cp gm cc tuyn quc l 6, 32. 12. 4D. 279.... v cc tuyn giao thng bin gii, cc sn bay in Bin, N Sn, kt hp vi trn 3000 km giao thng thu s to iu kin thun li cho i li, giao lu kinh t - x hi gia cc a phng, k c vi vng cao, vng su, vng xa ca Ty Bc vi th H Ni, vng ng bng sng Hng, vng ng Bc...Kh nng thc hin in kh ho Ty Bc ang c t ra vi s hin din ca cc t hp thu in s ti ch. y l iu tr ngi m lu nay thng gp Ty Bc cng nh nhiu vng min ni khc, bi sut u t ln, hiu qu u t khng cao khi a in li ln vng cao. Trc mt, m bo cng tc di dn ti nh c thy in Sn La, d kin xy dng h thng ng dy trung k: 35 Kv v 22 Kv, tng chiu di 700 km; lp t cc trm bin p vi quy m thch hp vi cc im dn c v ti nh c: t 30 - 180

KVA, tng cng sut ca 134 trm l 6.240 KVA. y l c hi tng nhanh s x c in v s h c dng in li quc gia trn a bn vng.

Do yu cu phc v xy dng thy in S La cn a nhanh dch v hin i Faxsimile, in thoi di ng, in thoi truyn hnh s DHL, EMS cc bu cc th x, ni trng im kinh t, quc phng. Sau , pht trin theo chiu su, ng dng k thut SDH, ISDN mng s ho ch v bng hp cc th x, vng trng im kinh t, quc phng. Phn u t mt my in thoi 8-9 my/100 dn.D kin c 151 cng trnh Ihy li dc xly dng v nng cp, a tng din tch ti t 7.645 ha, trong khong gn 3.000 ha phc v trc tip cho cc vng ti nh c. Ton b cc cng trnh thy li c kho st, thit k ngay t nm 2002 v hon thnh xy dng vo nm 2010. K hoch xy dng cc cng trnh gn vi k hoch ti nh c hng nm. Bng vic xy dng cc cng trnh thy li s to thm 1.200 ha so vi 1.576 ha b ngp trong lng h. ng thi m bo nc cho cng nghip v sinh hot vi 100% dn s th v 60% dn s nng thn c dng nc sch,

To iu kin pht trin sn xut

Xy thy in Sn La, to th trng v iu kin thc y chuyn i c cu cy trng, tng din tch cy cng nghip, cy n qu, pht trin chn nui i gia sc gn vi cng nghip ch bin. Hnh thnh mt s vng sn xut hng ho tp trung vi cht lng cao phc v nhu cu thy in v tiu dng trong nc.Vic hnh thnh h cha Sn La cng ng thi to nn ngun li thy sn v ngh thy sn s pht trin Ty Bc. Kinh nghim t h Ho Bnh v Thc B cho thy, nng lc pht trin ngnh kinh t mi m ny cc vng min ni rt ln. Mt ngh mi ra i ng ngha vi vic t chc li sn xut v phn cng li lao ng, cng vi qu trnh chuyn i c cu kinh t ca vng.To iu kin pht trin cc loi hnh du lch lch sinh thi, cnh quan, di tch lch s, vn ho cc dn tc, cc loi hnh: cu c, sn bn, cm tri, ua thuyn, u lch mo him...Khi phc v pht trin nhanh sn xut vt liu xy dng (xi mng, p lt, xy dng, gch, ngi, vi...); trc mt, u t xy dng nh my xi mng cng sut t 0.5 - 1 triu tn xi mng/nm, xy dng nh my gch tuy nen kp thi phc v cho cng trnh xy dng nh my Thu in Sn La.Thu in Sn La to iu pht trin cng nghip ch bin phc thy in v tiu dng trong vng; ng thi xy dng mi tnh mt nh my dt may, mt nh my da giy, mt nh my ch bin bt giy c cng sut 50.000 tn/nm, to vic lm, thu ht lao ng t cc khu ti nh c.

To ra nhiu vic lm cho ngi lao ng.

Hng ngn lao ng ti ch s c thm vic lm trong cc ngnh cng nghip sn xut vt liu xy dng, cng nghip ch bin nng lm sn, dch v... Nh vy, c kh nng thu ht ti ch khong trn 30 nghn lao ng, trong c thu ht t cc vng ti nh c khong 13.000 lao ng, chim 27 - 30% tng s lao ng ti nh c. Nu tnh thm 10% lao ng chuyn sang lm dch v th tng s lao ng phi nng nghip s chim khong 37 - 40%. Trong cc vng ti nh c nhiu h nng dn va c vic lm nng nghip, va c vic lm cng nghip, dch v s c iu kin sm n nh cuc sng v pht trin lu di hn ni c.

y nhanh tc th ho

Cng trnh thy in Sn La hon thnh s to ra s chia ct v nh th, cc n v hnh chnh cn c t chc li cho ph hp:

Tnh Lai Chu ngh chia tch thnh 2 tnh mi: Lai Chu v in Bin v st nhp huyn Than Uyn Lo Cai vo tnh Lai Chu.Chia tch v iu chnh mt s n v hnh chnh nh: chia tch huyn Sng M thnh 2 huyn mi l huyn Sng M c th trn huyn l Sng M v huyn Xp Cp c th trn huyn l Xp Cp. iu chnh ranh gii huyn Thun Chu, Qunh Nhai, Mng La v Mc Chu.Nng cp mt s th nh: cc th x in Bin Ph, Sn La, Ho Bnh s c nng cp thnh cc thnh ph trc thuc tnh (thnh ph loi III). Mt s th trn s c nng cp ln th x nh: th trn Lng Sn (Ho Bnh), th trn Mc Chu (Sn La), th trn Tam ng (Lai Chu). Mt s th trn mi ra i hoc c nng cp nh : th trn Mng La, Qunh Nhai mi, Pa So, Xp Cp, Mng Nh...

Nh vy, n nm 2010, mt lot cc th mi ra i hoc c nng cp, lin kt vi nhau thnh khong 12 cm th, s to nn b mt th mi v y nhanh tc th ho cho c vng Ty Bc. i theo cc th mt s khu cng nghip phc v thy in Sn La s hnh thnh, to thnh cc cc pht trin li ko s pht trin kinh t - x hi ca ton vng.

Tng ngun u t cho pht trin vng Ty Bc

Ngoi vic lm tng GDP nhanh hn cc vng khc, s thu ti nguyn hng trm t ng mi nm t thu in Sn La l ngun vn ng k u t pht trin cho hai tnh. Vic u t hng chc t ng cho chng trnh ti inh c s to nn nhng vng nng thn mi hai tnh, y nhanh hn vic hnh thnh cc vng nng nghip sn xut hng ho nh vng ch Mc Chu, vng rau qu Mc Chu, sng M, Ngc Chin, vng chn nui b Ba Ch, vng sn xut la thm canh Si Pa Phim - N H... m bo tt an ton lng thc cho vng, gp phn chuyn i nhanh hn c cu kinh t ca vng v ca hai tnh.Phn ///Chng 2: Tc ng tng tc gia k hoch pht trin v ti nguyn - mi trng

Phn IUChng 2: Tc ng tng tc gia k hoch pht trin v ti nguyn - mi trng


Trung tm Ti nguyn nc v Mi trng - Vin Khoa hc Thu li#


Trung tm Ti nguyn nc v- Mi trng - Vin Khoa hc Thu li155

Xy dng thy in Sn La thc s l c hi pht trin kinh t - x hi Ty Bc. Cng Irnh ny a n cho Ty Bc nhng ngun lc mi pht trin, c bit c s h tng giao thng: iu m lu nay c coi l cn tr ln cho pht trin kinh t - x hi ca Ty Bc. Cng vi vic gii phng khu vc lng h to iu kin Ty Bc quy hoch, sp xp li dn c, n nh i sng, pht trin sn xut v c cu li nn kinh t. y l iu kin chuyn dn phng thc canh tc du canh, du c sang phng thc canh tc ph hp trn t dc; mt phng thc c coi l gii php hng u t mc tiu pht trin sn xut v bo v mi trng sinh thi. Cng trnh thy in Sn La v cng tc di dn ti nh c l ng lc cc tnh Ty Bc, c bit l 3 tnh Lai Chu, in Bin v Sn La iu chnh li quy hoch pht trin kinh t - x hi, gn quy hoch pht trin vi d dn ti nh c thy in Sn La v phc v xy dng cng trnh thy in Sn La. y thc s l mt c hi nu s kt hp ny gn b hu c vi nhau, v cng ch nh th mi bin ngun lc ca thy in Sn La thnh ngun lc cho pht trin ca cc tnh Ty Bc. Vn cn li l Ty Bc tn dng c hi ny ra sao.Chng 2

Tc ng tng tc gia k hoch pht trin v ti nguyn - mi trng trn lu vc sng

Ti nguyn nc lu vc sng , ang v s tip tc b tc ng bi hng lot cc yu t t nhin v hot ng ca con ngi. Ngc li, trong mt phm vi nht nh, mt chng mc no y, cc hot ng ca con ngi cng tc ng lm thay i theo chiu hng tch cc hoc tiu cc n nhng iu kin t nhin, m trong ti nguyn nc c coi nh ch th chu s tc ng ca cc hot ng pht trin trn lu vc.

I. TC NG CA CC HOT NG PHT TRIEN KINH T

Cc hot ng sn xut nng nghip trn lu vc

Trong nn kinh t nng nghip t cung t cp hin nay, hu nh mi c gng khai thc ti nguyn t ca nhn dn trn lu vc sng u tp trung vo sn xut ng thc vi 3 phng thc canh tc chnh l rung la nc, mng v nng bc thang v nng ry trn t dc.

Do c im a hnh, Ty Bc c trn 80% l t dc trn 25 (t thuc loi xi mn mnh) v khong gn 20% t thun li cho sn xut nng nghip (t dc, dy tng t kh, ph trung bnh n kh v phn b gn ngun nc), trong khong trn 5% l t nng ng Cc hnh thc gy tc ng chnh, quy m v mc tc ng ca h Ho Bnh v qu trnh vn hnh n vng ca sng v bin ven b nh thng k bng (3. 8) hip la nc v nng ry thm canh.

Cc hot ng sn xut nng nghip tc ng n ti nguyn v mi trng lu vc sng ch yu l:

Gia tng qu trnh xi mn, ra tri v li cun nng dc, phn bn trn t

canh tc vo ngun nc.

Thu hp din tch rng do t nng lm ry.

Ngoi ra, sn xut nng nghip cng gp phn bo v ngun nc thng qua phng thc canh tc nng - lm kt hp v s dng hp l phng php canh tc trn t dc. Tuy nhin nh hng ny ch mc rt nh. ng thi sn xut nng nghip cng c th lm suy gim lu lng nc v tr lng nc ngm do nhu cu s dng nc cho ti.

Ra tri nng dc, phn bn trn t canh tc vo ngun nc

Sn xut nng nghip c nh hng khng nh n mi trng t v nc do qu trnh xi mn, ra tri t v li cun cc nng dc, phn bn trn t canh tc vo ngn nc. Vic s ng phn ho hc v thuc bo v thc vt tt yu s dn n hin tng ra tri mt lng nht nh xung cc ngun nc lm nhim nc cc sng, sui trong u vc. Hin nay, vic s ng phn ho hc v thuc bo v thc vt Irong sn xut nng nghip Ty Bc cha nhiu, cha ph bin v v vy, ngun nhim ny cha thnh vn . Tuy nhin, vi ch trng gi n nh din tch la, m rng thm canh, chuyn nng nghip truyn thng sang sn xut hng ho, hnh thnh cc vng sn xut tp trung chuyn canh... vn ra tri phn ho hc v thuc bo v thc vt t cc hot ng sn xut nng nghip xung ngun nc s l vn cn quan tm trong nhng nm ti.

Tuy vy, hot ng chn nui (nht l chn nui tp trung) l ngun gy nhim ng quan tm ( nhim hu c, vi sinh vt). a s cc tri chn nui hin nay u cha c h thng x l cht thi hoc x l cha t yu cu. Nc thi chn nui c cha nhiu hp cht hu c, virus, vi trng, trng giun sn... Ngun thi ny c nguy c tr thnh nguyn nhn trc tip pht sinh dch bnh cho cc n gia sc, ng thi ly lan mt s bnh cho ngi. Trong khi nc sng, sui li ang c s dng kh ph bin trong sinh hot hng ngy ca a phn nhn dn sng ven cc lu vc sng, sui.

XI mn t do sn xut nng nghip trn t dc

Theo kt qu tnh ton xi mn ca ti nhnh Ti nguyn v mi trng t, trn lu vc sng c ti trn 90% din tch t t nhin cn c p dng cc bin php chng xi mn.

Ngoi tc ng ca cc yu t t nhin nh a hnh, thi tit kh hu, thc b... th phng thc canh tc nng ry trn cc loi dc ny l nguyn nhn quan trng gy ra xi mn, thoi ha t. Cc kt qu tnh xi mn ca ti nhnh cho thy t c thm c, cy bi che ph lng t b xi mn khong 10 -r 40 tn/ha/nm; nu thay vo y trng cy ngn ngy (la nng) th lng t mt khong 100 -- 150 tn/ha/nm.

VI vy t s dng lm nng ry b xi mn mnh, c lng hng nm t b xi mn, ra tri ti 150 -- 300 tn/ha. iu dn n t b phong ho mnh, ngho cht dinh dng, suy thoi mnh, cc cht vi lng hn ch i vi cy trng, thm tr lm mt kh nng sn xut ca t. Ngoi ra, xi mn cn n n tch t bn ct cc sng, sui, h cha, ngn cn dng chy, suy gim dung tch h cha...

Phng thc canh tc trn t dc v du canh du c tc ng rt mnh m n hai ngun ti nguyn chnh ca min ni l rng v t. Hin nay phng thc Phn ///Chng 2: Tc ng tng tc gia k hoch pht trin v ti nguyn - mi trng

Phn ///Chng 2: Tc ng tng tc gia k hoch pht trin v ti nguyn - mi trng




Trung tm Ti nguyn nc v Mi trng - Vin Khoa hc Thu i157

canh tc nng ry vn cn kh ph bin trn din rng Ty Bc th nn ph rng, khai thc nng ry ba bi, lm cho t b trng trc, xi mn, thoi ha, ngun nc cn kit tt yu s xy ra.

Theo thng k ca cc tnh, in tch rng b cht ph, ch yu do t nng m ry hng nm khong 160 ha. Tnh theo lng t b xi mn trung bnh trn cc nng ry trng la 24 tn/ha/nm th tng lng t b xi mn trn cc din tch nng ry l 3.840 tn mi nm. Cc s liu tnh ton trn cho thy mc nghim trng ca cc phng thc canh tc nng ry v du canh du c.

Nguy c cht ph rng lm nng ry vn cn tim n v:

Mt l nh hng ca iu kin t nhin n xi mn vn hin din v c nguy c bin ng theo chiu hng xu i cng vi s suy gim ca thc b.Hai l vn cn mt b phn dn c sng du canh du c m cc bin php nh canh nh c thc hin hiu qu cha cao (30 nm cng tc nh canh nh c vi chi ph rt ln ch nh c c khong 30% h u canh du c).Ba l i vi cc dn tc min ni, c bit cc vng ni cao, vng su, vng xa, nhu cu lng thc bao gi cng c u tm hng u. Chnh v l , nhn dn vn phi tip tc khai ph nng ry vi mc ngy cng gia tng pht trin kinh t nhm duy tr s sng.

T nhng nguy c tim n trn, din tch nng ry tip tc tng, xi mn din ra mnh m hn. iu gii thch s gia tng din tch t nng ry v gim din tch rng t nhin nhiu a phng trn vng Ty Bc.

Cc hot ng sn xut cng nghip

Pht trin cng nghip hay cng nghip ho l con ng tt yu m mi quc gia phi tri qua pht trin. Mc tiu ca cng nghip ho l nhm gp phn tng trng nhanh nn kinh t, trc ht l tng trng nhanh nn sn xut cng nghip. Cng nghip ho l con ng tt yu a nc ta t mt nc ngho c nn kinh t lc hu vi lao ng th cng l ch yu tr thnh mt nc cng nghip tin tin trong khu vc v trn th gii.

Qu trnh cng nghip ho khng ch m bo tng trng kinh t, nng cao mc sng vt cht v tinh thn cho ngi dn, m cn phi m bo s bn vng trong pht trin: bn vng trong tng trng kinh t, bn vng mi trng sinh thi, bn vng v x hi. Trong qu trnh ny, vn ch yu l gim lng ph ti nguyn thin nhin v gi cho mi trng trong sch, khng v li ch trc mt v lm suy gim ti nguyn v nhim mi trng trong tng lai.

Khng th ph nhn vai tr cc k quan trng ca cng nghip trong chin lc pht trin kinh t - x hi ca t nc. Tuy nhin, v gc ti nguyn v mi trng cng phi tha nhn rng hot ng sn xut cng nghip cho hnh thc hay quy m no cng u lin quan t, nhiu n vic khai thc, s dng cc ngun ti nguyn v pht sinh cht thi gy nhim mi trng.

Cng nghip Ty Bc CI1 nh b, hin ang sn xut ph bin trn nhng cng ngh c trnh thp, hiu sut s dng khng cao, nng sut thp, tiu hao nhiu nhin liu v nhim mi trng nng n.

Cc vn chnh v mi trng v ti nguyn lin quan n hot ng sn xut cng nghip c nhn nhn l: lm cn kit, suy thoi cc ngun ti nguyn (t, nc mt, nc ngm), hu hoi mi trng sng, lm suy gim tnh a dng sinh hc, pht sinh nhiu loi nc thi, kh thi, cht thi rn, cht thi nguy hi, tin n, cc cht phng x, cc s c v tai nn cng nghip... gy nhim ngun nc, nhim khng kh, nhim t v nhng tn tht v kinh t - x hi khng th tnh ton c. Hin ti, cng nghip lu vc sng u ang gy tc ng n ti nguyn v mi trng mc khc nhau, nhng cha c nguy c gy suy thoi ti nguyn v nhim mi trng ng k, mc d cc b c ni, c ic rt nghim trng.

Pht trin cng nghip thng lin quan n s phn b li a bn dn c (di di, tp trung). S phn b ny nu khng c quan tm ng mc c th gy nhng vn x hi v mi trng nghim trng, m hu qu thng li lu di.

Vic pht trin cng nghip nc ta thng gn lin vi cc th, ch yu l tn dng c s h tng sn c. S tn dng ny ang thu hp din tch t sn xut nng nghip nhiu a phng trong c nc, gia tng sc p mi trng i vi h thng c s h tng vn yu km ca cc th hin nay.

Mc d t chuyn dng ch chim t l rt nh so vi tng din tch t t nhin nhng li l ngun gy nhim chnh i vi mi trng nc. Do s phn b cc khu cng nghip, khu dn c trn lu vc cn c quy hoch v kim sot nhim nghim ngt.

Phng hng pht trin cng nghip ca Ty Bc thi gian ti l: Pht trin cng nghip ca vng ch yu l cng nghip ch bin nng, lm sn, cng nghip thu in, cng nghip khai khong, cng nghip vt liu xy dng (ch yu l xi mng), mt s ngnh cng nghip mi nhn nh: in t, may mc, da giay hng v xut khu v mt s sn phm c kh nh thay th nhp khu.

Nh vy, cng nghip Ty Bc la chn s pht trin theo hng tng kh nng khai thc ti nguyn thin nhin. y thng l s la chn ca cc quc gia hay vng lnh th c ngun ti nguyn giu c. Ty Bc c ngun ti nguyn di do nhng cha th l giu c. Vi s la chn ny, s tng trng l c gii hn v khng bn vng. Bi v, gi nguyn liu th v sn phm s ch thng thp hn nhiu so vi sn phm cao cp, ng thi ti nguyn c th b khai thc cn kit. Mt khc, tuy lu ti vic s dng cc thit b, cng nghip tin tin, hin i trong khai thc v ch bin nhng khng c ngha l s pht trin bn vng khng b e do.

Mi loi hnh cng nghip u c vn mi trng ca n; mc khc nhau u l nguyn nhn lm suy gim ti nguyn thin nhin v gy nhim mi trng t, nc, khng kh, suy gim ti nguyn sinh vt... S tc ng ny khng ch nh hng n i sng ca nhn dn trong vng m cn nh hng ti h du v cc vng xung quanh.

Trong bi cnh , Ty Bc ng trc hai s la chn:

Mt , la chn cng ngh hin i, tin tin c tnh n u. y thng l nhng cng ngh thn thin vi mi trng, cho nng sut cao, sn phm c tnh cnh tranh cao. Tuy vy, s la chn ny thng phi c sut u t ln, trnh lao ng k thut cao... iu m mt vng cn ngho nh Ty Bc kh vn ti.

Hai , la chn cng ngh thch hp. Thch hp mt khi nim ht sc tng i; v d c th thch hp vng ny, m vng kia th khng. Nhng tu chung, cng ngh thch hp thng c sut u ar thp, ph hp vi trnh lao ng k thut cha cao, s dng nhiu lao ng, sn phm p ng nhu cu ti ch nhng sc cnh trnh khng cao... v nhim mi trng mc nht nh l iu phi chp nhn.

S la chn khn kho l kt hp c hai, tu thi im, tu sn phm v ty tng khu vc. V d, gn khu th l cc cng ngh cao, gn cc khu nguyn liu c th l cc cng ngh thch hp, sn phm s ch hoc giai on u, u t cng ngh thch hp vi t l cao hn cng ngh cao; v trong nhng giai on sau t l cng ngh cao tng dn...

th ho v phn b dn c

Hin nay (nm 2002) trn vng Ty Bc c 4 th x ( th loi 4), 27 th trn vi s dn l 300.800 ngi, chim 12,8% dn s ton vng.

Theo quy hoch (iu chnh) ca cc tnh Ty Bc n nm 2010, trn a bn vng mt lot cc th mi ra i nhiu th c nng cp v h thng th ny c lin kt vi nhau hnh thnh 12 cm th. Cc th trung tm v cc cm th ny s to nn b mt th mi cho c vng Ty Bc. Song song vi vic y nhanh tc th ho mt s khu cng nghip s hnh thnh, c bit l cng nghip phc v xy dng thy in Sn La. H thng th - cng nghip ny s to thnh cc cc pht trin li ko s pht trin kinh t - x hi ca ton vng.

Li ch ca th ho l s pht trin, Ngn hng Th gii (WB) c tnh khong 80% s tng trng kinh t l t cc th. Hin cc th Ty Bc ng gp gn 20% GDP ca vng. Li ch ca th ho khng ch mt kinh t, th ha cn biu tnrng cho s thu nhp cao, trnh vn minh, dn tr, cht lng cuc sng, thng tin di do, a dng, sng to v lun i mi. Tuy vy, trong th s ngho i v s thnh vng cng tn ti, s vn minh v suy i, t nn ng hnh...

Tc ng ca th ho s ko theo hng lot cc dch chuyn c cu kinh t, phn b lao ng, dn c do cc hot ng kinh t bao gm sn xut cng nghip, dch v, thng mi... i hi ngun lc to ln vt qu kh nng ca a phng, nn phi thu ht t cc ni khc v. iu ny to nn s li ko, thc y s pht trin kinh t - x hi cc vng ph cn v ton vng.

Tc ng ca th ho n mi trng thng do nhng nguyn nhn sau:

Chuyn qu t pht trin thS pht trin ca c s h tng k thut th khng cn xng hoc khng

theo kp tc pht trin v nhp tng dn s th.

Pht trin th t pht, thiu quy hoch hoc khng kim sot ni quy hoch.

Pht trin th trc ht s ln vo t nng nghip, t lm nghip m mang ng s, nh , cc khu cng nghip, thng mi, dch v... nn cc h sinh thi t nhin khu vc th s b ph v, thm thc vt b tn ph, hoc thay i mnh m, tp on ng vt mt ni c tr v ngun thc n... Mc d t dng phi irin Ih ch chim l l rt nh so vi tng in tch t t nhin nhng ii gp phn quan trng lm suy thoi cc ngun ti nguyn v nhim mi trng.

Khu vc th cng pht trin v hin i th dng ti nguyn vo h thng th cng tng nh: lng thc, thc phm, cht t, nguyn vt iiu... t khai thc ti nguyn. Lng tiu th cng ln th ti nguyn khai thc v lng cht thi cng nhiu, nu khng c kim sot s vt qu nng lc chu ti ca h sinh thi a phng, gy suy thoi ti nguyn v nhim mi trng.

S thu hp t sn xut nng nghip thng ko theo hng lot cc chuyn dch c cu kinh t, dch chuyn dn c, lao ng vb cc th, gy thm sc p i vi c s h tng vn yu km ca th, lm gia tng nhim mi trng. Tnh trng khng kim sot ni cng mt lc vic s dng t, dch chuyn dn c, vic lm, mng li dch v cng... dn n s phn bit ngy cng tng v iu kin sng ca dn c trong a bn. C th ni cho ti nay phn ln cc quy hoch pht trin th u cha tnh ton y cc mi quan h phc tp gia th v cc vng nng thn ph cn.

Qu trnh th ho lin quan cht ch vi s hnh thnh dn c th, c im l chn s' tng nhanh, mt dn c cao. Theo nin gim thng k tc tng dn s th vng Ty Bc hin khng cao, trong 7 nm (1995 - 2002) tng bnh qun 1,6%/nm (Lai Chu: 3,3%/nm, Sn La: 0,8%/nm v Ho Bnh: 1,4%/nm). D bo, dn s th vng Ty Bc nm 2010 s khong 562.000 ngi, tng 1,5 ln so vi nm 2005 v tng 2,4 ln so vi nm 2000.

Nh vy, trn bnh din chung ca vng Ty Bc, s tng trng dn s v tin trnh th ho trong thi gian ti s din ra vi tc cao. Gia tng dn s th l tng nhu cu nh , giao thng, cp in, cp nc, thot nc, thu gom, x l rc, tng cc hot ng dch v nh y t, gio dc... Thc t, cc th nc ta hin nay thng cc dch v ny pht trin khng tng xng ( mc thp hn nhiu) so vi s gia tng dn s v tc th ho, do ngy cng tr nn bt cp. Trong iu kin pht trin t pht, thiu quy hoch v khng th qun l ni nh hin nay cc th Ty Bc th vn tr nn phc tp hn.

Thng thng v ph bin, th ho l mt qu trnh t pht. V vy, cc c s h tng k thut th thng pht trin khng cn xng hoc khng theo kp tc pht trin v nhp tng dn s th. S bt cp ny thng gn lin vi vic ny sinh v phi gii quyt hng lot vn mi trng th (k c t nhin v x hi), m thng khng kim sot ni (cp nc, thot nc, thu gom, x l cht thi, ch tc giao thng, ln chim t ai, xy nh tri php,...).

Khng c quy hoch hoc khng kim sot ni quy hoch l vn nn v mi trng tng l bi hc qu gi rt ra t nhng nc ang pht trin. ng tic l chng ta li cha c gii php thot khi tnh trng ny.

Cc hot ng khai thc ti nguyn

i vi lu vc sng , tc ng ca cc hot ng khai thc ti ngun c nh hng quan trng n ti nguyn v mi trng lu vc phi k n rng v khong sn.

Cc hot dng khai thc ti nguyn rng.

Thm thc vt c tc dng rt ln trong vic ngn chn xi mn nh lm tt nng lng ht ma, lm chm tch t nc, gim nng lng ca gi, tng kh nng thm nc v tng ma st c hc thng qua b r v thm l rng. Rng ngoi gi tr l mt ti nguyn cn c gi tr rt ln trong vic to ra lp ph che chn bo v lp t bn di khi s xi mn, ra tri v ngn chn bt dng chy, ko di thi gian tp trung l v iu ho mc nc ngm v ci to tnh cht c l th nhng. V vy, rng gi vai tr c bit quan trng vic m bo ngun nc lu vc, to kh nng gi m v iu tit dng chy t nhin vo ma kh, ng thi hn ch bt lu lng dng l cng nh cc tc hi do l gy ra.

Rng lu vc sng l mt hp phn mi trng bo v ngun nc, bo v ti nguyn t, bo v tnh a dng sinh hc. Tuy vy tnh trng khai thc g v lm sn khng qun l c l mt trong nhng nguyn nhn ch yu lm suy gim in tch v s ngho i ca rng. Mt rng lm cho nhng vn mi trng ngy cng tr nn trm trng hn, nht l nhng vng dn tc v min ni.

Bng (3.5): sn lng g khai thc (nghn mt khi)

1995

1996

1997

1998

1999

2000

2001

2002

Ty Bc

254,0

237,9

226,7

222,6

230,4

245,5

247,4

242,1

Lai Chu

125,0

98,6

94,7

95,8

101,2

108,6

113,9

116,1

Sn La

101,0

102,4

97,8

95,6

89,4

87,1

67,6

67,6

Ho Binh

28,0

36,9

34,2

31,2

39,8

49,8

66,0

58,4

Ngun: Nin gim thng k nm 2000,2001 v 2002- Tng cc thng k

Ch trn cc s liu thng k (kim sot c) cho thy hng nm lng g khai thc trung bnh 236.180 mVnm. S lng ny thuc loi thp so vi c nc, nhng nu tnh lng g khai thc 240.000 m3/ha/nm 2000 so vi tr lng g tnh trn 1 ha rng Ty Bc khong 43.340 m3 th hng nm Ty Bc khai thc khong 50% tr lng g ca rng. Biu (3.1) cho ta s so snh lng g khai thc (stuyt i) ca Ty Bc thuc loi thp nht, nhng lng g khai thc trn 1 ha (s tng i) ca Ty Bc li cao nht c nc.

Khai thc g v lm sn ngoi g din ra trn din rng vi rt t cn nhc n tnh bn vng, m xung cp nghim trng h sinh thi rng v lm h hi ngun ti nguyn qu gi.

c im ni bt ca hot ng sn xut vng Ty Bc l phng thc sn xut lc hu (qung canh, du canh, du c t nng m ry). Hu qu l rng b cht ph v t chc, t t dc bi dng... qu trnh xi mn, thoi ha t xy ra mnh.

Cc nghin cu cho thy, lng t b xi mn trn cc thm cly trng ngn ngy ln gp hng chc ln, hng trm ln so vi cc kiu thm ph t nhin, t c rng che ph lng xi mn t nht (khong 2 -- 5 tn/ha/nm), t trng sn v cc loi cy ngn ngy khc c ng t ra tri khong 40 -r 100 tn/ha/nm. Trn t trng khng che ph c lng t tri ln nht 80 4- 100 tn/ha/nm. Phng thc sn xut nng ry hin nay ca cc dn tc sng trong lu vc sng ang gp phn thu hp in tch thm ph rng, lm tng kh nng xi mn t, kh nng gy u lt, trt l t...

Hnh (3.1)

NG G KHAI THC TY BC so VI G Nc (Nm 2000)

450

350

250 -

150

50

Ty Bc ng Bc Bc TB Nam TB T/Nguyn

Lng g khai thc( nghn m3)

Lng g khai thc trn mt ha rung (m3/ha)

Nhng thay i v thm ph thc vt t nhin trn vng a hnh ni cao, dc a hnh ln v chia ct nhiu s c cc nguy c pht sinh s c mi trng nh trt l t, l qut, l bn , tng kh nng xi mn t, km theo l cc qu trnh bo mn v ra tri cc vt cht xung cc dng chy lm nhim ngun nc, tng bi lng ca sng v cc h cha nc thu li,thu in.Timnngxi mn

t vng ty bc c nh gi rt cao.

Khi nghin cu cc a bn xy ra nhiu trn l qut lch s th thy nhng ni ny che ph rng cn rt thp.

Kt qu nghin cu mt s vng trn lnh thTy Bcchngt miquan h

gia che ph rng vi cc c trng l bng (3.6)Phn llChng 2: Tc ng tng tc gia k hoch pht trin v ti nguyn - mi trng




Phn mChng 2: Tc ng tng tc gia k hoch pht trin v ti nguyn - mi trng

Trung tm Ti nguyn nc v M trng - Vin Khoa hc Thu li163

Bng (3.6): Mi quan h gia t l rng vi cc c trng .

L vc

Trn l

T l rtg (%)

T1 (h)

AQ (mJ/s)

Qmax (m3/s)

N H (155 km2)

14/7/1974

14

6

24

74

30/7/1987

7

3

106

1464

Pa H 493 km2

7/7/1964

32

11

7,5

175

18/7/1974

16

4

130

580

M Cang Chi 230 km2

26/6/1984

32

10

90

170

12/6/1984

27

5

80

230

Ngun: Nghin cu d bo trt l, bn - l qut Lai Chu, 996

Trong :T1!-Thigianl ln

Qmax Lu lng nh l

Q - Chnh lch gia Qmax v lu lng nh lh.

Suy thoi ti nguyn rng dn n suy thoi trm trng ti nguyn t v nc. Trn dng chnh sng cng nh trn cc sng nhnh, l lt, hn hn trm trng hn v thng xuyn hn trc mt cch kh r rt.

Mt rng l mt ni c tr cho hu ht cc qun x ng vt hoang d. Nhng nm gn y din tch rng trng mi v che ph c tng ln, nhng din tch rng t nhin v cht lng rng suy gim thu hp v lm mt i mi trng sng ca nhiu loi ng vt, lm tnh a dng loi ca h ng vt hoang d trong h sinh thi rng s b gim, s lng cc loi c gi tr kinh t c nguy c gim mnh. Tuy vy, s xung cp u ngun v a dng sinh hc vn ang tip din trn din rng m khng kim sot c, mt phn l do nhng p lc v kinh t - x hi v dn s, cng vi tnh trng sn bt khng c qun l.

Do vai tr quan trng ca rng, nn mi n lc ca Chnh ph ang hng vo mc tiu tng nhanh din tch rng. Mt lot cc chnh sch c thc hin t mc tiu ny, trong phi k n chng trnh trng mi 5 triu ha rng (661/Q- TTg), ch trng, chnh sch s ng t trng, i ni trc... (327-CT, 15/9/18992)... vi mc tiu tng che ph ca rng ln 43%, s dng c hiu qa din tch t trng i ni trc, gp phn m bo an ninh mi trng, gim nh thin tai, tng kh nng sinh thy, bo tn ngun gen v tnh a dng sinh hc v to thm nhiu vic lm cho ngi lao ng...

Din tch rng nm 2002 tng 2,2 ln so vi nm 1990; trong , rng t nhin tng 2 ln, y l kt qu ca vic khoanh nui ti sinh v bo v rng, rng trng tng 4,7 l kt qu ca nhng n lc trng rng trong thi gian qua, trong c ng gp rt quan trng ca chng trinh trng mi 5 triu ha rng.

Bng (3.7): Din bin din tch rng Ty Bc

1990

1999

2001

2002

Tng (ln) 2002/1990

Din tch (ha)

487.776

963.441

1018.900

1064.100

2,2

- Rng t nhin

480.984

884.409

927.500

964.500

2,0

- Rng trng

6.792

79.032

91.400

99.600

14,7'

che ph rng (%)

13,5

27,0

28,6

29,85

2,2

Ngun: Kt qu kim k rng ti thi im 3/12/1999 v Nin gim thng k 2002

Tc ng ca vic khai thc khong sn n mi trng sinh thi

Khai thc ti nguyn khong sn s em li li ch rt ln cho x hi. Mt khu vc khai thc ti nguyn khong sn s to ra nhiu cng n vic lm cho ngi lao ng, to pht trin kinh t - x hi nhanh chng hn. Bn cnh li ch , khai thc ti nguyn khong sn chc chn s nh'hng n mi trng sinh thi. Mc nh hng tu thuc vo cng ngh khai khong; cng ngh cng hin i th mc nh hng cng nh.

Khai thc ti nguyn khong sn khng c quy hoch thng to nn cc trn l qut, nhiu khi c thung lng b chn vi di cc vt liu thi trong qu trnh khai thc to ra.

Cc m khong sn c cha cc cht phng x khi khai thc s gy nhim phng x cho cc vng ln cn, vic s dng cc cht ho hc c hi nh xyanua, thu ngn trong khai thc vng s lm nhim nghim trng ngun nc v tc hi trc tip n nhng ngi s dng cc cht c hi ny.

Di y l mt s th d c th;

Cc m than T Pan, Qunh Nhai: Khai thc l thin bng cng ngh th cng, bn c gii lm cho a hnh, a mo ca khu m b bin i. Thm thc vt trong khu vc khai thc b trit ph nghim trng.

Cc hot ng khai thc l thin lm cho khng kh trong khu vc nhim. Bi m v kh c do n mn, do hot ng ca cc thit b khai thc, o bi bc ln t cc bi thi khin cho nng bi c khi ln ti 200 - 2200mg/m3.

Than Ty Bc ni chung, than ca cc m T Pan, Qunh Nhai ni ring c hm lng lu hunh kh cao, o vy khi khai thc lm cho nc mt b nhim, lng S04 > 400 mg/L, st trong nc cao >1 mg/L. Do nh hng ca bi than nn bnh v ng h hp vim, phi siiic xut hin mt s ngi.

Trong tng lai, khi m rng khai thc than cc m nu trn s dn n rng b trit ph, ngun nc chy vo sng s b nhim, khng kh trong khu vc khai thc s b vn c.

gim thiu ti a nhng nh hng ca khai thc than n mi trng, cn xy dng quy hoch khai thc chi tit, a chn v b tr bi thi hp l, thit k phng php khai thc ti u v c nhng bin php bo v mi trng tch cc v c th.

M t him phng x Nm Xe: c khai thc sn xut th (chng trnh hp tc Vit - Tip), Qung c khai thc v ly ra t cc l bng. Bi thi qung tp kt ngay ngoi ca l trn a hnh sn ni rt dc. Bi thi qung tp trung qung ngho khng t hm lng cng nghip ti thiu v vy quanh. Tri qua nm thng, do tc ng ca ma l, qung thi cha cht phng x tri theo sn ni pht tn trong vng theo phng thc c hc. Do nh hng ca s pht tn qung t him phng x t m v cc bi thi d to nn sut liu x chiu trung bnh trn ton din tch l 3,6 mSv/nm cao hn quy nh trong Ngh nh s 50/1998/NCP (3,2 mSv/nm). Trong khu ng bc v khu m c sut liu x chiu 3-10 mSv/nm.

Kt qu phn tch mt s mu nc khu vc ny u cho sut liu x chiu xp x 0,2-0,32mSv/nm (tiu chun nc ung sut liu x chiu khng c vt qu 0,2 mSv/nm) v nc di, t c cha nguyn t As (arsen). Do vy cc ngun nc trong khu vc m khng nn s dng lm nc ung.

Kt qu o tng hot alpha (a) v raon cho thy vng m Nm Xe c nng kh phng x cao, vt qu nng an ton cho php. Ti Nm Xe tng hot alpha thay i t 91,2 n 186,3 Bq/m3, trung binh 131,1 Bq/m3; nng raon t 33,3 n 96,2x10'3 Bq/m\ trung binh 59,2 Bq/m3.

Vi nhng kt qu nghin cu va nu cn a ra nhng cnh bo cho cc hot ng trn khu vc m Nm Xe:

Khng nn khai ph rung nng v trng cc th cy lng thc, cay n qu trong khu vc m.

Khng nn c tr trong khu vc m Nm Xe, v d t hay nhiu nhng ngi mn cm vi phng x u c th mc bnh do phng x gy ra nh thn kinh, mu, xy thai, h hp, tiu ho. Cc h gia nh, lng bn sinh sng trong khu vc m cn c gii thch vn ng di di n ni khc an ton hn.

Khng s dng nc chy ra t khu m t him phng x Nm Xe.

Nhng ngi c trch nhim lm vic trong khu m, nhng cng nhn khai o, khai thc ch bin qung bt buc phi c trang b bo h lao ng y , tuyt i chp hnh quy ch an ton lao ng, an ton phng x.

Cc cng trnh khai o trong cng tc tm kim thm khai thc qung cha phng x m Nm Xe phi quy hoch cc bi thi hp l hn ch ti a s pht tn cc nguyn t phng x gy nhim mi trng.

im qung vng sui Cht: Vo nhng nm t 1992 n 1995, im vng Sui Cht l ni tp trung hng trm ngi khai thc vng t do, lc cao im nht s ngi khai thc ln n trn 1.000 ngi.Phn IIIChng 2: Tc ng tng tc gia k hoch pht trin v ti nguyn - mi trng

Phn IIIChng 2: Tc ng tng tc gia k hoch pht trin v ti nguyn - mi trng





Do khai thc khng c quy hoch nn thm thc vt xung quanh thung lng Sui Cht b hu hoi nghim trng. Cc vt liu thi gm v qung ngho ly ra t cc l khai thc xp ngn ngang trn sn dc. Mi khi c ma ln, cc ng vt liu thi ny tri theo sn to nn cc trn l cun i cy c v lp y lng sui.

Trong thi gian khai thc cc nhm khai thc (thng gi l bng) s dng my nghin qung. Lng du thi ra lm cho ton b nc sui trong khu vc c mi du. c bit thu hi vng, cc bng s dng mng nikei trng thu ngn v ung dch ho cht xianua. Ton b lng cht thi ny xung dng sui Cht gy nhim ngun nc.

m bo sc kho cho nhn dn sng trong khu vc Sui Cht, cn c nhng nghin cu v mi trng xc nh mc nhim ngun nc.

Tc ng ca cc d n pht trin thy li ca cc tnh Ty Bc

D kin pht trin

Da trn nhu cu pht trin kinh t - x hi cc tnh cng xy dng quy hoch thy li trong d bo nhu cu s dng nc, kh nng ti chnh u t cho pht trin thy li, thu in v a ra danh mc d n cc cng trnh thy li d kin s xy dng n nm 2010.

Do iu kin v c im ngun nc cng nh yu cu s dng nc cho pht trin kinh t v dn sinh, cc d n pht trin thu li d kin xy dng ca cc tnh hu ht u l d n cng trnh nh c xy dng trn cc lu vc sng sui ca cc sng nhnh ca sng gii quyt ngun nc ti ch cho mi khu vc trn lu vc. Th d nh ti tnh Ho Bnh, d kin nng cp 89 cng trnh c, xy dng mi 68 cng trnh nhm m bo ti cho 2.500 ha la v chim v 4.340 ha la v ma, 900 ha hoa mu v cy cng nghip ngn ngy vi tng ngun vn u t l 65.489 triu ng. Tnh Lai Chu s u t xy dng thm v nng cp cc cng trnh c ti thm 8.154 ha din tch la v 5.057 ha cy cng nghip, m bo cho ton tnh n nm 2010 ti c 33.500 ha la nc v 8.000 ha cy cng nghip, to ngun cp nc sinh hot cho 89.500 ngi.

Tc ng ca cc hot ng pht trin thu li trn lu vc sng

To iu kin pht trin cc lnh vc c lin quan nh nng nghip, th cng nghip, cng nghip ch bin nng sn... to thm vic lm cho ngi lao ng, gp phn thit thc trong vic xo i gim ngho, nng cao thu nhp v mc sng cho nhn dn cc a phng, gp phn n nh x hi.To iu kin tt cho s dng ti nguyn t trn lu vc mt cch kinh t v hiu qu.Tim nng ngun nc trn lu vc cc sng nhnh ti cc tnh rt phong ph, trn thc t mi khai thc s dng mt phn nh. V th cc d n thy li v d kin xy dng ni chung khng nh hng xu ti cn bng nc trn

cc lu vc sng sui. Ring i vi cc d n xy dng h cha cn c tc dng iu tit phn b li dng chy lm tng lng dng chy s dng trong ma cn. Mt khc do ng nc khai thc bng bin php cng trnh chim t l thp nn cc d n thu li trn lu vc cc sng nhnh khng nh hng ng k ti dng chy trn ng chnh sng cng nh nh hng tiu cc ti ng chy khu vc h lu.

Cc d n thu li nhn chung u c tc ng n vic pht trin v phn b li dn c trn lu vc. Cc tc ng tiu cc ti x hi nh di dn, ti nh c ca cc d n ny vi quy m rt nh nn cng khng c g ng lo ngi v c th kim sot c.Hin ti nhiu p dcng ang b xung cp, cc tng cnh hai vai p thng b thm lu nc, sn tiu nng v sn sau tiu nng b xi v, c cng trnh sn tiu nng b l cun tri.

Tuy vy, do vic khai thc ngun nc cho ti bng p dng qu nhiu v t h cha to ngun nn nhiu sng sui dng chy c bn trong ma cn b cn kit, cc din tch t h lu thng b thiu nc ti. iu th hin s khng cn i trong phng thc khai thc v s dng ti nguyn nc trn lu vc sng. Mt khc nhiu cng trinh thy li ang b xung cp, tim n s c cng trnh u mi nh p t b thm lu hoc mi, cng b thm hai bn mang hoc ca cng khng kn nc, trn x l b xi l mnh...

Mc d vy, cc hot ng thy li, mc d t nhiu c tc ng xu n mi trng nhng kha cnh khc, nhng v c bn vn c nh gi l hot ng c nh hng tch cc nhm gp phn thc y sn xut pht trin, ci thin mc nhim mi trng nc.

TC NG CA BC THANG THY IN SNG *

Gii thiu chung

Tng cng ty in lc Vit Nam trnh Nh nc 6 s bc thang vi cc cng chnh trn dng chnh v cc ph lun quan trng. Trong qu trnh nghin cu t 1978 n nay trong mi thi k li c mt phng n ni ln nh l phng n u tin.

Nm 1978, B Thy li trnh Nh nc s :

Ho Bnh: 115 m + T B: 260 m.

Nm 1987, B Nng lng kin ngh s :

Ho Bnh: 115 m + T B: 265 m

Nm 1989, B Nng lng kin ngh s :

Ho Bnh: 115 m + T B: 180 - 240 m + Lai Chu: 295 m

Nm 1992, B Nng lng trnh Nh nc s :Phn ///Chng 2: Tc ng tng tc gia k hoch pht trin v ti nguyn - mi trng

Phn IIIChng 2: Tc ng tng tc gia k hoch pht trin v ti nguyn - mi trng





Ho Bnh: 115 I1 + T B: 180 - 265 m Nm 1996, B Nng lng a ra phng n 2 bc thang:

Phng n Pa Vinh cao

Phng n Pa Vinh thp

Ho Bnh: 115 m + Pa Vinh: 265 m + Hui Qung: 480 m + Nm P: 390 m + Nm Chin: 960 m + Nm Mc: 365 m

Ho Bnh: 115 m + Pa Vinh: 215 m + Hui Qung: 480 m + Nm P: 390 m + Nm Chin: 960 m + Nm Mc: 365 m

Cng trnh thy in Ho Bnh c a vo vn hnh, thy in Sn La s c khi cng xy dng trong nm 2005, tip theo c th l Hui Qung, Nm Chin. Tt nhin nhng nghin cu v bc thang thy in sng vn ang c tip tc v c th c nhng thay i.

Tc ng ca h Ho Bnh n ti nguyn v mi trng lu vc sng

Khi qut v h cha Ho Bnh

H cha Ho Bnh c khi cng xy dng t ngy 6 thng 11 nm 1979, n ngy 12 thng 01 nm 1983, sng c chn dng t mt v nm 1986 chn dng t hai xy p. Thng 12 nm 1988 khi ng t my s mt, thng 4 nm 1994 khi ng t my s 8, t my cui cng.

Sau khi cng trnh thy in Ho bnh hon thnh, trn sng hnh thnh mt h cha nc, c quy m ln cha tng c Ty Bc. H Ho Bnh ng vi cao trnh mt nc 115 m, c kh nng tch mt lng nc 9,45 t m3. mc nc cht 80 m dung tch h l 3,8 t nx\ dung tch hu ch l 5,6 t m3, dung tch phng l l 6,0 t m\ Din tch mt h (115 m) khong 208 km2, thay i t 117 km2 ti mc nc cht n 220 km2 mc nc gia cng. Theo dng sng chnh t Ho Bnh n T B (Sn La) h c chiu i khong 230 km, rng trung bnh 1 km (hp nht l 600 m, rng nht 1300 m), su trang bnh 50m. Nh mythy inHo Bnh c

tng cng sut l 1.920 MW, sn xut c 8,16t Kwh/nm.

Nhim v ca thy in Ho Bnh l:

Chng l cho ng bng sng HngSn xut hng nm 8 t Kwh in nng phc v nhu cu snxutvsinh

hot cho c nc.

iu tit nc tng cng kh nng thy li cho phn h du; m bo cung cp khng di 680 mVs ngy- m cho h du nc ti cho ma cn v tiu thot l trong ma ma.Nng cao nng lc giao thng thy vng h du.

5) To iu kin pht trin thy sn v du lch trn h Ho binh.

Vic hnh thnh h thy in Ho Bnh to nn cc kho d tr nc ln, c tc dng nng mc nc ngm trong t v m trong khng kh, trc tip gp phn m gim s khc nghit ca thi tit, to nn c th v sinh thi ca vng h, em li kh nng thun li i vi qu trnh sinh trng ca cc h sinh thi, bao gm c thc vt, ng vt cng nh chnh con ngi; to iu kin pht trin sn xut nng, lm nghip, thy sn, pht trin u lch, giao thng thy trn h v h du, c bit trong ma kh cn.

Tc ng ca h Ho Bnh n khu vc xung quanh v lu vc.

Bn cnh nhng li ch to ln h Ho Bnh cn gy ra nhng nh hng tiu cc n mi trng v i sng ca nhn dn trong vng h l: vn bi lng ct bn trong h cha, xi l h lu p, nhng thay i trong h sinh thi vng h, thay i iu kin tiu kh hu do hnh thnh h cha, mt s vn v s thay i iu kin kinh t - x hi.

Bi ng ct bn trong ng h cha Ho Bnh

Sng l dng sng vn c c vo loi cao trn ton quc: c 3/6 trm c gi tr c bnh qun nhiu nm ln hn 1000 g/m3: Lai Chu (1590 g/m3), T B (1420 g/m3) v Ho Bnh ( 1130 g/m3). Theo thng k nhiu nm, on sng t T B - Ho Bnh thng lng ng khong 3,5 triu tn ct bn, trong lng ct bn o xi mn khu gia gia nhp vo sng c khong 0,9 triu tn. Cng c nhng nm xy ra hin tng xi, song nhn chung khong 70% s nm thng k trong thi k cha c h cha l c hin tng bi.

Theo kt qu tnh ton, o c ca Vin Kh tng - Thy vn, trung bnh hng nm trong giai on (1991 - 1997) ti h cha Ho Bnh (on sng T B - Ho Bnh) c lng bn ct bi lng xp x khong 64 triu m3, trong giai on ny, nm c lng bn ct bi lng nh nht l nm 1993 v nm ln nht l nm 1996.

S phn b theo khng gian ca lng bn ct c th m t nh sau:

on t p Ho Bnh ti Bn Tranh (khong 116 km): on ny c su ln dng chy tng i tnh, lng bn ct bi lng chim khong 47% tng lng bi lng trn ton h.on t Bn Tranh n Lum H (khong 62 km): on ny l khu nc vt di ng nn qu trnh bi lng xy ra rt mnh m vi lng bn ct lng ng c khong 52% tng lng bi lng ton h.on t Lum H n Bn Trang, pha nam T B: on ny c ch dng chy tng t nh ch dng chy sng t nhin, c xu th bi yu vi lng bn ct bi lng hng nm c khong 1% tng lng bi lng trn ton h.

Bi lng ph sa ca h Ho Bnh l vn rt ln c v quy m trong khng gian v ko di theo thi gian cng vi s tn ti ca h. Vn cn phc tp thm khi bit 70 - 80% ph sa sng c ngun gc t Trung Quc. Cn thit phi c s hp tc quc t gii quyt vn mt cch ng b v c bn.

Xi ng sng h u

Xi l vng h du p do nh hng vn hnh h cha l mt hin tng ht sc phc tp, c lin quan n hng lot vn v thy lc ca dng dn, chuyn ng bn ct v kt cu t cu lo lng sng, b sng. Do , vic nghin cu cng nh d bo gp nhiu kh khn, kh t c s ph hp cao so vi thc t.

Nhiu cng trinh nghin cu d phn tch nhng s liu o c a hnh lng sng trong nhiu nm, kt hp vi vic xem xt nhng thay i ca ch thy vn h du cng trnh do tc ng ca qu trnh vn hnh h cha v thu c kt qu nht nh, c tng hp di y:

Do tc dng ca h cha, dng chy h lu, c bit trong ma l, c nng lng ln, hu nh khng mang ct bn, gy ra xi l mnh m lng sng sau p, c bit nghim trng trong phm vi 3 km sau p (ngang th x Ho bnh), uy hip nghim trng vi trng thi n nh ca Giang c th x Ho Bnh. Tu thuc vo mc x l mnh, yu khc nhau (quy trnh iu tit h Ho Binh) m tc ng xi l 2 b (ch yu l b phi) sng din bin khc nhau.

Cc nghin cu chia phm vi xi thnh hai on chnh:

on xi l cc b: ngay sau phn bo v p, do chiu rng lngsngb

thu hp so vi trc y khin cho n v lu lng tng ln. ng thi nng lng ca dng chy sau cng trnh tiu nng cn ng k gy ra xi l.

on xi l ph bin: dng chy sau khi qua on xi l cc b cha mt

lng bn ct nht nh. Tuy nhin, lng bn ct ny cn nh hn nhiuso

vi kh nng mang ti ca dng ch nn s gy ra hin tng xil rng

khp lng sng trn mt on di.

Qua s liu kho st v kt qu tnh ton, bc u c mt s nhn nh nh sau:

T chn p ti khong cch 10 km v pha h lu c th coi l on xi cc b, c bit trong phm vi khong 1 km sau p, c su xi ln nht. Tuy vy, su xi ln nht trung bnh qua cc nm c xu th gim dn.

Mc xi su gim i khi ti gn Trung H: trong cc on t km 20 ti km 40 xut hin hin tng bi lng cc b mt s v tr. Tuy nhin hin tng bi lng ny khng ln, ch khong 0,3 triu mVnm. C th sau 30 nm, lng sng s i vo trng thi n nh.Vng hp lu sng - Thao - L: trng thi xi hay bi ph thuc vo tnh hnh xut hin l trn cc sng (phn lng l ng gp vo l h lu sng Hng).Nh vy, qua s liu thc o cho thy di nh hng ca qu trnh iu tit h Ho Bnh mi ch gy xi l trong phm vi 30 -- 40 km sau p, m cha Phn IIIChng 2: Tc ng tng tc gia k hoch pht trin v ti nguyn - m' trng

Phn IIIChng 2: Tc ng tng tc gia k hoch pht trin v ti nguyn - m' trng





lam truyn ti v tr gia nhp ca sng vo sng Hng cng nh ti phn h lu sng Hng di Vit Tr.

Tnh trng xi ngang din ra mang tnh cc b, nguyn nhn chnh do:

Dng x l c tc ln, pht sinh dng chy qun pha b phi (ngang th x Ho Bnh).Nng lng d tha ca dng x gy xi l lng sng v sng dnh gy ph hoi hai b sng.

S dao ng mc nc t ngt vng h lu cng trnh do qu trnh vn hnh v iu tit h cha.

Cho n nay, qu trnh xi su v xi ngang gim dn do lp t d xi trong lng sng b bo mn v cun tri, do lng sng tr nn kh xi hn. Tuy nhin, qu trnh xi su vn ang tip tc din ra.

Cn lu rng, do qu trnh vn hnh h Ho Bnh m mc nc sng h lu p thay i rt nhanh. V vy, cn phi tin hnh cc bin php chng st l, m bo n nh ca b sng ti cc v tr xung yu trong trng hp mc nc h t ngt.

Xi l, st b sng sau p Ho Bnh lm ngp ng t ai, nh ca nh hng n i sng ca nhn dn 14 x, phng thuc th x Ho Binh v huyn K Sn (8 x, phng ca th x Ho Bnh v 5 x v th trn huyn K Sn). Qua theo di qu trnh x l t nm 1990 n 1998 th on sau thn p n cu en (th x Ho Bnh) l on xung yu nht, thng b xi l, st b. Nh st l khu vc cu en nm 1996 lm hng cu v phi chuyn gn 50 h dn i ni khc, thng 8/1966 vi nh l Qv = 22.650 m3/s v Qr - 13.115 m3/s gy st l on ng bn tri i ng Tng cch chn p 500 m, lm nh hng n giao thng.

Hin nay, hai b sng khu vc gn th x Ho Bnh c p b tng v k lt mi nhm chng xi trong trng hp lu lng x di 15.000 nrVs. Tuy nhin, nhng nguyn nhn xi su cha c trit tiu, c bit trong trng hp phi x l trn 15.000 nYs. Mt khc cn thit phi theo di chng hin tng xi ngm din ra mt tip xc gia k v tng t t nhin, c th gy s c l k trn din rng.

Cn tip tc theo di a hnh lng sng mt cch thng xuyn c th nh gi c y v ng n qu trnh thay i ca n, to iu kin cho vic thc hin cc ng ph kp thi, m bo cho vic khai thc n nh cng trnh.

Tc ng n vng ca sng vn bin

Vic xy dng v iu tit Ho Bnh lm mt mt khi lng bn ct ln v thay i phn b lu lng nc ngt, bn ct v dinh dng t sng a ra bin, gy tc ng ln khng ch ca sng m trn khng gian rng ln ca vng bin ven b ty vnh Bc B.

Cc hnh thc gy tc ng chnh, quy m v mc tc ng ca h Ho Bnh v qu trnh vn hnh n vng ca sng v bin ven b nh thng k bng (3. 8)

Bng (3. 8): Tng hp cc tc ng pht sinh do iu tit h Ho Bnh.

TT

Cc loi c ng

Khng gian tc ng

Mc c ng

rt

ln

ln

va

nh

rt

manh

mnh

trung

bnh

yu

1

Mt ni c tr

X

X

2

Mt hoc nh hng xu bi ging, bi v chn ng d c i

X

X

3

Gim lng n bn ct a ra ven b

X

X

4

Gim ngun dinh dng vng bin vn b

X

X

5

Thay i cn bng v phn b nc, bn ct l lng v dng chy cc ca sng

X

X

6

Thay i phn b mn vng ca sng

X

X

7

Hn ch kh nng a vt cht t sng i xa

X

X

8

Gia tng kh nng tp trung cht nhim vng ca sng

X

X

Ngun: ti nhnh: nh gi nh hng ca h Ho Bnh n mi trng v a dng sinh hc vng ca sng ven bin (Bng 6 ),TS. Trn c Thnh

S mt i t bin mt lng rt ln nc ngt, trm tch v dinh dng do sng a ra di ven b gy ra nhng hu qu mi trng sinh thi v tai bin nghim trng, l:

Gim tc bi t ven b chu th. Do bn ct b lng li di y h Ho Bnh v do nhng thay i do iu tit h, tc bi t ven b chu th sng Hng s gim t 27,4 m/nm Xung 14,7 m/nm, gim i 12.7 m/nm, tng ng 190 ha/nm.Tng cng xi l mt s on b, c bit l b Hi Hu v Hu Lc. Chi ph di di, p k v lm li cng l 17 t ng/nm, tng ng 11,3 triu USD/nm, trong lin quan n tc ng h Ho Bnh 11,662 t ng/nm.Sa bi ca sng: Bi cn cc ca y, ca Lch Giang v Ba Lt, gp phn tng cng sa bi lung vo cng Hi Phng.Ngp lt ven b lin quan n ng lc bin bi cn ca sng.Nhim mn v c ho, ngt ho ven b cc b do thay i ch dng chy ca sng.Suy gim a dng sinh hc do chn ng i , mt bi ging, bi v mt ni c tr; o ln cn bng sinh thi v cc yu t mi trng in quan n iu tit h; thiu ht dinh dng; tp trung cht gy nhim ven b v cc tc ng trc tip hoc gin tip khc. nh hng c ho v ngt ho n ng nam Ct B v mt phn Vnh H Long gy cht san h, lm tn tht ng k cc gi tr sinh thi v a dng sinh hc. Mt s loi c y Vnh Bc

B gim dn nh c Hng, c So, c , c Mi v mt s loi hu nh khng cn na.

Suy gim ngun li thu sn nh bt v nui trng. Qua nhiu nm, tr lng c bin ven b gim i 185.500 tn, tng ng gim 24,6% tng tr lng c ban u. Trong , iu tit h Ho Bnh lm gim tr lng 42.665 tn (tng ng gim 5,66% tng tr lng c ban u) v lm gim sn lng nh bt 2.332,5 tn/nm, tr gi 426,65 t ng Vit Nam/m, tg ng 27,6 triu USD nm. nh hng ca h cn m tng chi ph nh bt (phng tin tu thuyn, ng c, du m v nhn cng) ln 9,2 - 11,5%. Thit hi cho nui trng thu sn ven b do gim t bi c tnh trong 20 nm s 175,392 t ng/nm. v con s ny tng theo cp s cng theo thi gian.

Nhu cu in nng, chng l v nc ti trong tng lai i hi xy dng bc thang thu in sng , trong ln nht l thu in Sn La. V th, sc p i vi mi trng sinh thi ca sng ven bin do h thng ngun ngy cng tng. D bo cc tc ng v hu qu tiu cc vn tip tc tn ti v gia tng mc cao hn. c bit, sn lng ngh c bin ven b v a dng sinh hc tip tc suy gim nghim trng, tng cng sa bi v ngp lt ca sng, c ho, ngt ho v nhim mn cc b v tp trung cht gy nhim ven b v pht trin cc im nng tch t nhim. Vic gim din tch bi t chu th sau p Ho Bnh ngy cng r.

Khi xy dng cc h thu in, cng ng c dn a phng ni bin thnh h chu nhng thit hi trc tip v nhn thy. H phi di di v c n b, gip m bo cho cuc sng ni mi bng hoc tt hn trc. Trong khi , cng ng c dn ven bin, c bit l ng dn cng phi gnh chu nhng thit hi gin tip, rt ng k v m t h khng nhn thc c. H cng cn c gip , h tr mt phn gim bt nhng thit hi v thit thi.

Nhng nhiu ng v sinh thi v ti nguyn sinh vt

Ty Bc vn c nhng kiu thm thc vt nguyn sinh c thnh phn loi, cu trc tng, tn phong ph, tnh a dng sinh hc cao, c tc dng iu ho v gi nc tt, chng c xi mn v ra tri t. Cng vi h thc vt c h ng vt phong ph, a dng vi cc loi voi, b tt, gu, nai, hong, h, bo v linh trng...

Din bin rng

H cha Ho Bnh khi hnh thnh lm ngp khong 800 ha rng g v cng khong 800 ha rng che na. ng thi, mt din tch ng k trng cy bi v trng c cng b chm ngp di lng h.

Vic t chc di dn khi vng lng h ti nh c trn cc vng t mi ca cng trnh thy in Ho Bnh thc hin cha tt cng l mt tc nhn thc y s suy gim din tch rng. Hu qu l din tch rng b thu hp, ngay c i vi rng phng h u ngun, gim ti 37% trong thi k 1991 - 1996. Vo thi im 1996, t l che ph rng ch cn 13,2%. Suy thoi ti nguyn rng n n suy thoi trmPhn ///Chng 2: Tc ng tng tc gia k hoch pht trin v ti nguyn - mi trng






trng ti nguyn t v nc. Trn dng chnh sng cng nh trn cc sng nhnh, l lt, hn hn trm trng hn v thng xuyn hn trc mt cch kh r rt.

Khi h Ho Binh i vo vn hnh n nh, ng thi nhiu chnh sch kinh t - x hi c trin khai thc hin i vi vng dn tc min ni ni chung v Ty Bc ni ring, din tch rng c khi phc, che ph rng tng ng k: nm 1999 t 27% v nm 2001 t 28,6%. Tuy vy, nguy c gim din tch rng vn ang thng trc do nhng thiu xt trong cng tc di dn ti nh c nh hng dai dng tip tc y ngi dn phi bn chi trong cuc sng v khng cch no khc l t rng lm ry, khai thc rng..

Khu h ng vt

Khi hnh thnh h Ho Bnh, do s thay i v iu kin sng dn n s vng mt ca mt s loi chim hoc gim s lng c th ca nhiu loi chim. Nguyn nhn ca s gim st ny c th do nc dng cao lm ngp nhng rung trng, vn cy v mt i nhng di t ngp nc vn l ni c tr ca nhiu loi chim.

Theo nhng kt qu kho st sau khi hnh thnh h (1990 - 1991) cho thy, s loi th sau hn 10 nm gim i nhanh chng, mt ti 26% s loi v phn loi khu vc h. Nguyn nhn ca s suy gim ny do sn bn ba bi cc loi th c gi tr kinh t cao, do ph rng lm nng ry, o nc h dng cao lm cn tr s di chuyn kim mi, hn ch phm vi hot ng, thu hp a bn c tr.

Rng l ni c tr cho hu ht cc qun x ng vt hoang d. Nhng nm gn y din tch rng trng mi v che ph c tng ln, nhng din tch rng t nhin v cht lng rng suy gim lm mt i mi trng sng ca nhiu loi ng vt, cng vi tnh trng sn bt khng c qun l lm tnh a dng loi ca h ng vt hoang d trong h sinh thi rng s b gim, s lng cc loi c gi tr kinh t c nguy c gim mnh.

c im thy sinh

Sau khi hnh thnh h Ho Binh dn n mt s bin i thy sinh nh sau:

H sinh thi nc bin i theo hng mt i mt s loi c di c, a nc

chy, tng s lng loi c sng trong tng nc su v a nc tnh.

Khu h sinh vt ni bin ng theo hng tng s lng cc loi sng thch

nghi vi thy vc nc tnh hoc chy chm.

Khu h ng vt y gim mnh v thnh phn v mt do tnh cht ca h

nc su, nn y dc.

Nhng thay i v tiu kh hu

Sau khi hnh thnh h Ho Bnh, mt nc m c nhng thay i: mt gng nc rng thay th cho thung lng sng trc y lm thay i bc x hp th, phn x v pht x dn n thay i cn cn nhit a phng. Tuy nhin, vi mt h dng sng ko di nh h cha Ho Bnh th nhng thay i ny khng ln lm. Vi nhng kt qu quan trc nhng trm kh tng c nh v cc tuyn kho st tiu kh hu trong nhng nm qua, c th bc u a ra mt s nhn xt:

Nhit khng kh trung bnh thng nhng khu vc gn h c xu th m ln trong nhng thng ma ng v mt hn trong nhng thng ma h. Bin ngy ca nhit khng kh c xu th gim i r rt nhng khu vc gn h. m tng i trung bnh ca khng kh cng c xu th tng ln nhng khu vc gn h. C th nhn thy mc tng l kh r trong thi k ma h, cn trong Ihi k ma ng th mc tng t hn; cng xa h th m khng kh tng i cng gim vo tt c cc khong thi gian trong ngy.S ngy dng trong vng h gim. Kt qu quan trc s ngy dng trm kh tng Ho Bnh cng ph hp vi nhn xt .Theo kt qu quan trc, nhn thy tc gi ti trm kh tng Ho Binh tng ln tng i r, trong khi tc gi nhng trm khng chu nh hng ca h c xu th gim hoc tng khng ng k. H Ho binh c hng gi thnh hnh l Ty Bc - ng Nam. Tc gi t cc i gn b v cng xa b tc gi cng gim, cn hng gi th tun tho quy lut a hnh ca a phng.

Qua kinh nghim theo di v gim st cc thnh phn mi trng ch yu i vi vng h cha Ho Bnh, cho thy, cn t chc gim st nhng thay i v mi trng h cha ngay t giai on chun b xy dng h. Bi hc ny khng nn ti din i vi cng trnh thy in Sn La.

Tc ng ca H Ho Bnh n knh t - x hi vng ven h.

Nhng thit hi ch yu kh xy dhg h Ho Bnh

Vic xy dng cng trnh th in Ho Bnh gy nn nhng tc ng lm thay i mi trng v trng thi pht trin ca cc lnh vc kinh t, x hi ti ch cng nh ton b vng Ty Bc. Trong thc t, cc tc ng li khng din ra mt cch ri rc v ring bit, m an quyn vi nhau, ko theo nhng tc ng lan truyn khc, c nh hng lu di.

Xy dng h Ho Binh lm ngp 20.240 ha, trong c 813,8 ha rng g, 795,71 ha rng tre na v mt s lng ng k cc thm c, thm thc vt, hn 1600 ha la hai v, 1.100 ha la mt v v hng nghn ha hoa mu, cy n qu, nhiu loi ng vt, trong c ng vt qu him b tht tn hoc b hu dit. Mt s c s h tng: 102.120 m2 nh , 42 p nc v h thy li, 153 km knh mng, 235 km ng t, 30 km ng dy in thoi. C khong 50.000 dn (8.451 h gia nh) phi di di.

Nhng tn ti trong cng tc di dn ti nh c thy in Ho Bnh

Theo k hoch, dn c vng h c n b tho ng, c chuyn n vng mi m bo dy lng thc v cc nhu cu c bn khc. Trong mc tiu hng Phn UChng 2: Tc ng tng tc gia k hoch pht trin v ti nguyn - mi trng




Phn IIIChng 2: Tc ng tng tc gia k hoch pht trin v ti nguyn - m' trng


u l phi nhanh chng n nh v xy dng cuc sng ni mi, m bo cho ngi dn ti nh c c cuc bng v tt hn ni c.

Qua t chc di chuyn, nhn chung sp xp c bn ni nh c cho nhn dn. Phn ln nhn dn n nh ni . Tuy nhin, v i sng cn gp nhiu kh khn sau khi di chuyn. Nhng ngi dn di chuyn ra khi lng h, hu ht phi t bn chi trong cuc sng m cha c hng dn hoc nh hng pht trin kinh t lu di. C th thy, i sng nhn dn ti nh c h Ho Bnh gp nhiu kh khn thiu thn: i n, thiu mc, thiu nc sinh hot, thuc cha bnh, thiu thng tin, ng giao thng i li kh khn. i sng vn ho, gio dc, y t c nhiu biu hin xung cp. Hin tng hc sinh b hc, ti m cc la tui ti din...

C nhiu l do cng tc ti nh c khng thc hin c nh k hoch ra ban u. C th nu ln mt s l do ch yu sau:

Nhn thc v vn di dn ti nh c trong nhiu cng trnh khng y , gin n, my mc. V khng nhn thc c y vn di dn v mi quan h x hi, chnh tr phc tp ca n, cho nn nhng iu kin c bn v h tng c s ca mt im dn c nh ng, in, nc, trng, trm... l ra phi i tiTc mt bc, trn thc t khng c quan tm ng mc.Do cha tin hnh kho st, qui hoch v thit k trc, nn nhiu ni ti nh c ngi dn thiu t, thiu nc sn xut v sinh hot; c s h tng va thiu, va yu, khi a dn n gp khng t kh khn; ngi dn buc phi t rng lm ry, khai thc cc sn phm ca rng ba bi... dn n cc hu qu tai hi v mi tnrng, m cuc sng ca h li thm kh khn.Chnh sch n b thiu c th, cha trc tip n tay ngi dn v cha bo phc hi v ci thin mc sng cho ngi dn b nh hng ca d n phi di ri. Mt trong nhng vn ni cm l nh g n b cha tha ng, tin n b tht thot nhiu trc khi n tay ngi dn; vic nh gi tr ti sn n b mang tnh p t, ch quan i khi c tnh cht ban n. Vic xy dng cc cng trnh phc li n b cho dn gi thnh thng cao, nhng cht lng cng trnh km...

Nh vy c th thy rng, vic nghin cu cc tc ng kinh t - x hi v mi trng ca cng trinh thy in Ho Binh khng c t ra ngay t u. Nguyn nhn c bn ca nhng thiu st ny l s hn ch v kinh nghim v nhn thc, k c cc iu kin thc t lch s trong thi chin khng cho php nhn thc v xc nh c y cc tng quan kinh t - x hi v mi trng trong cc d n pht trin ni chung v d n thy in Ho Bnh ni ring.

Nh nc khng quan tm n vic chia s li ch gia quc gia vi cng ng a phng, gia nhng ngi hng li v nhng ngi phi gnh chu thit thi v li ch chung ca c nc. Nguyn tc ngi c hng li t d n phi gnh mt phn gnh nng cho nhng ngi chu tc ng bt li ca d n khng c thc hin y. V nghch l thc s din ra: trong khi nh my thy in Ho Bnh sn xut gn 8 t Kwh mi nm, tng thu nhp cho nh nc hn 5.500 t ng, chng l c cho H Ni v ng bng sng Hng, cung cp nc cho h lu... thi i sng nhn dn vng h vn ang chu ng nhiu kh khn thiu thn, m ng nh h khng phi c.

D bo tc ng ca h Sn La n ti nguyn v mi trng lu vc

G thiu chung v quy hoch thy in Sn La

Cui nm 1996, Th tng Chnh ph thnh lp Hi ng khoa hc cp Nh nc t vn cho Chnh ph xem xt la chn bc thang v quy m thy in Sn La. Hi ng kin ngh chn s 2 bc thang trn dng chnh sng , vi Pa vinh c mc nc dng bnh thng bng 265 m, do tnh u vit ca phng n ny v chng l, cp nc h u v pht in.

T thng 11/1997 n 2/1998, cc c quan c trch nhim xem xt li cc kt qu iu tra, kho st, nghin cu lin quan n d n thy in Sn La c, tin hnh mt s kho st, nghin cu b sung v i n kin ngh la chn phng n 3 bc vi Sn La 205, 210, 215 v Nm Nn 295 m v c un vit hn cc phng n khc xt v vn mi trng, di dn, pht trin kinh t - x hi Ty Bc, an ninh quc phng. V vy, Chnh ph chn s 3 bc, vi mc nc dng: 215 m, cng sut lp my 2.400 MW.

Bng (3.9): Kh nng p ng cc nhim v ca thy in Sn La

Cc nhim v ca cng trnh

ng vi mc nc dng (m)

215

210

205

1. Cung cp in nng {T Kwh)

25,409

24,849

24,392

2. Dung tch chng l c th t c (T m3)

7-11

7-11

7-9,5

3. Dung tch cp nc v ma cn (T m3 nc)

5,971

5,277

4,741

4. Hiu ng kinh t tng hp (T VND)

267

248

226

Ngun: GS. Ng l Tii - i KC.08.04

Thy in Sn La c vai tr cc k quan trng i vi Quy hoch Pht trin kinh t - x hi ca c nc:

Cung cp hng nm 14,160 t KWh in, tc khong 25% nhu cu in ca c nc vo nhng nm 2010.Gia tng hng nm 2,4 t KWh in cho thy in Ho Bnh; m bo tui th cho h cha, m bo an ton cho p thy in vi l tn sut p = 0,01% v 10 cc hn, trnh phi xy dng trn s c cho p thy in Ho Bnh.Cc h cha nc c m bo mc nc H Ni di 13 m vi mc l lch s nm 1971, v di 11,5 m vi cc trn l nh.p ng yu cu v nc cho ng bng sng Hng v sng Thi Bnh, c l v ma kh (khong 1,4 t nm 2000 v 5,9 t nm 2010).Gp phn thc y pht trin kinh t - x hi Ty Bc " nhn c Thy in Sn La v VI Thy in San La "

Cc c im ni bt ca phng n pht trin kin ngh ca cng trnh thy in Sn La 215 v 200 c tm tt trong bng (3.10).

Tng mc u t cho cng trinh thy in Sn La 215 m v 200 m c c tnh l 2.065,1 v 1.772,8 triu USD.

Bng (3.10): Phng n thit k (kin ngh) thy in Sn La

Danh mc

Cc thng s thit k

215 m

200m

Din tch lu vc

43.760 km2

43.760 km2

Dng chy trung bnh nm

1.445 m3/s

1.445 m3/s

Mc nc dng bnh thng

+215 m

+200 m

Mc nc cht

+180 m

+170 m

Mc nc h lu v x thit k

+115 m

+115 m

Din tch h ti MNDBT

224 km2

179 km2

Tng dung tch h

9.260 triu m3

6.215 triu m3

Dung tch hu ch

5.971 triu m3

3.991 triu m3

X thit k

h 2.630 m3/s

2.500 m3/s

Cng sut thit k

2.045 MW

1,650 MW

Sn phm in nng trung bnh nm

7.397 GWh

6.144 GWh

Cc li ch a mc tiu hng nm

. 38,5 triu USD

28,5 triu USD

T s B/C (chi ph/li ch)

1,26

1,20

T l hon vn kinh t ti hn

12,2%

11,7%

S ngi phi di di

71.284 ngi

56.034 ngi

Din tch b ngp

224 km2

179 km2

Ngun: Quy hoch pht trin thy in quc gia

Tc dng ca thy in Sn La n ti nguyn v mi trng

Din bin ti nguyn t

D n Thy in Sn La s lm ngp khong 22.430 ha t, trong c khong 7% din tch t nng nghip vo loi ph nhiu nht trn ton lu vc h. i vi cuc sng v nn sn xut nng nghip ven sng ca nhn dn trong vng th ti nguyn t nng nghip ny kh c th thay th bng t ai cc vng khc.Phn ///Chng 2: Tc ng tng tc gia k hoch pht trin v ti nguyn - mi trng




Phn IUChng 2: Tc ng tng tc gia k hoch pht trin v ti nguyn - mi trng


Cng vi vic ngp t, khong 71.000 dn vng b ngp phi ti nh c nhng ni khc, theo cc phng thc di dn ti nh c c chun b trc. Nu ti nh c theo phng thc "t i t", th cn huy ng hn 54.000 ha t ti 2 tnh Sn La, Lai Chu v cc tnh khc. S mt cn bng gia din tch sn xut lng thc v nhu cu thc t v lng thc tt yu s n ti hin tng xm hi t rng, trit ph rng, thm ch khai ph cc vng t cn bo v, nu lung di c to ln ny khng c kim sot cht ch.

Mt t cho Thy in Sn La khng phi l mt hn m chng c nh i bng li ch khc c khi li cao hn: nui trng thy sn, khai thc dch v du lch, vi kh hu Ty Bc c diu ho...y l s mt mt cn thit v c li, nu cng tc di dn ti nh c c thc hin tt.

Din bin ti nguyn rng

D n thy in Sn La s lm ngp khong 22.430 ha t, trong c 13.088 ha t rng, vi 4,078 ha rng, tc khong 2,5% tng din tch rng trn lu vc h. Mt khc vic xy ng cc cng trinh ph tr, cc c s h tng, khai thc vt liu... s hy hoi hay tn hi c on hng nghn ha t trong mt b phn l rng, hoc cy bi, trng c trn din th ti 'sinh tr li rng.

Nu c ch trng ng n kt hp ti nh c dn vng b ngp vi bo v v pht trin ti nguyn rng bng cch chuyn mt b phn cc h nng nghip ti nh c sang lm lm nghip v nng lm kt hp, c bit l khoanh nui, trng v bo v rng ven h v rng u ngun th sau khong 10-15 nm, s xut hin kh nng thm canh lm nghip, pht trin lm - nng v nng - m kt hp trn lu vc; kh nng phc hi v pht trin rng s c trin vng tt p. iu ny c c s khi nhng cng vic chun b di dn ti nh c thy in Sn La ang c tin hnh theo quy hoch v c rt kinh nghim t nhng bi hc di dn ti nh c ca thy in Ho Bnh. Hin nay, cc d n di dn ti nh c mu vn ang c xy dng v trin khai thc hin; mt khi lng ln cng vic c thc hin, mt b phn dn c chuyn n; trong thc t khng trnh khi nhng vng mc ny sinh v nhng bn b cn pha trc.

Cng trnh thy in Sn La v cng tc di dn ti nh c cng s l ng lc cc tnh Ty Bc, c bit l 3 tnh Lai Chu, in Bin v Sn La iu chnh li quy hoch pht trin kinh t - x hi, gn quy hoch pht trin vi di dn ti nh c thy in Sn La v phc v xy dng cng trnh thy in Sn La. y thc s l mt c hi nu s kt hp ny gn b hu c vi nhau, v cng ch nh th mi bin ngun lc ca thy in Sn La thnh ngun lc cho pht trin ca cc tnh Ty Bc.

Din bin ti nguyn sinh vt v a dng sinh hc.

Khi xy ng thy in Sn La, do b ngp, a bn c tr ca mt s ng vt hoang d s b thu hp hoc mt hn. Mt s t th ln hin cn li phi di c n cc vng cao v xa hn. Tuy nhin kt qu iu tra cho thy cc h sinh thi b ngp khng mang tnh c hu, cc c trng a dng sinh hc c ti y c th tm c ti cc ni khng b ngp trong v ngoi lu vc sng .

Vic ti nh c c th c tc ng tiu cc ti a dang sinh hc. Hng chc nghn ngi s t khu lng h di c ti cc a im trong v ngoi lu vc h; nu khng c t chc hp l th lung di c ln ny s c kh nng gy nn vic tn ph rng, hy hoi ti nguyn sinh vt v a dng sinh hc trn quy m ln. Di dn quy m ln vo huyn Mng T c th c tc ng trc tip ti khu bo tn Mng Nh.

Vi s hnh thnh h cha Sn La thnh phn thy sinh vt c xu hng gim s loi. Cc nhm thch ngh

Documents

Chỉ số Chất lượng nước